22-11-2022, 08:28
Universitetlər paytaxtdankənar bölgələrə köçürülsün: Bir daşla bir neçə quş...
Bakı Azərbaycanda ən çox əhalisi olan şəhərdir. Paytaxtda əhalinin çoxluq təşkil etməsi, bir çox problemlərin yaranmasına səbəb olur. Deputat Emin Hacıyev çıxışlarının birində bildirib ki, bəzi universitetlər paytaxtdankənara, məsələn, Sumqayıta köçürülə bilər. Bununla, gənclər şəhərini təhsil mərkəzinə çevirmək olar”.
Millət vəkili burada iki mühüm problemə toxunur: Birinci, paytaxda əhalinin çoxluq təşkil etdiyi üçün bəzi universitetlər başqa bölgələrə köçürülsün; İkinci məqam isə Sumqayıtı təhsil mərkəzinə çevirmək istəyidir. Ölkəmizdə 33 ali təhsil müəssisəsi var. Təkcə Bakıda 20 -dən çox təhsil ocaqlarının olması əhalinin ildən-ilə artmasına səbəb olur və nəticədə metrolarda sıxlığın, nəqliyatda tıxacların yaranmasına şahid oluruq. Bəzi universitetlər paytaxtdankənar bölgələrə köçürülsə, bu problemlərin qarşısını nisbətən almaq olar. Bakıda əhalinin sayı, sıxlıq və tıxaclar qismən azalar, iş yerləri çoxalar. Sumqayıt şəhəri Bakıya yaxın olduğu üçün paytaxda olan bir neçə universiteti buraya köçürmək olar. Beləliklə, gənclər şəhəri təhsil mərkəzinə çevrilər. Bundan sonra Azərbaycanda ali təhsil mərkəzləri ocağı dedikdə, Bakıyla yanaşı, Sumqayıt şəhərinin də adını çəkə bilərik. Lakin bilirik ki, Sumqayıt şəhərinin yollarında da tıxac çoxluq təşkil edir. Bu problemin qarşısını almaq üçün müəyyən tədbirlər görülməlidir. Həmçinin təhsil müəssisələrin bir neçəsi əsgərlərimizin qanı ilə müqəddəsləşən Qarabağımıza köçürülsə və ya yeniləri inşa edilsə, həm əhalinin sayı artar, həm də XIX əsrdə olduğu kimi çiçəklənmə dövrünü yaşayar.
Paytaxdan başqa digər bölgələrə də, məsələn, Gəncə, Lənkəran, Şamaxıya müxtəlif ixtisaslar üzrə qurulmuş ali təhsil müəssisələrinin köçürülməsi əhalinin buraya axın etməsinə səbəb olar. Hər bir tələbə öz yaşadığı ərazidə təhsil almağı üstün tutar. Çünki, bir çox tələbə yaşadığı bölgələrdə onları qane etməyən ixtisaslarda universitetlər olduğu üçün başqa bölgələrdəki təhsil müəssisələrində oxumağa çalışır. Yaxşı olardı ki, paytaxdankənar digər bölgələrin təhsil müəssisələrində də ixtisasların sayı artırılsın.
Gülbəniz Səfərova,
BDU Jurnalistika fakültəsinin tələbəsi
20-11-2022, 12:16
Deputatdan uşaqpulu ilə açıqlama: "Hökumət yüz ölçüb, bir biçir"
Butov.az Ordum.az-a istinad edərək xəbər verir ki, Parlamentin növbəti plenar iclasında uşaq pulu məsələsi də müzakirə olunub. Deputat- Fəzail Ağamalı bildirib ki, iki nəfərlik ailəyə sosial yardım düşmür: “O ailəyə sosial yardım düşür ki, orda ata və anadan başqa, iki uşaq da olur.”
Ümumiyyətlə, uşaq pulu məsələsi uzun müddətdir ki, Azərbaycan cəmiyyətində müzakirə olunur. Azərbaycanda uşaq pulunun ödənilməsi SSRİ dövründən mövcuddur. Sonralar isə müəyyən dəyişikliklər edildi və mövcud sistem ləğv olundu. Beləliklə, 2006-cı ildən indiyədək aztəminatlı ailələrdə böyüyən uşaqlar sosial müavinət almaqdan məhrum edildi. Bəs uşaqlı ailələrə yardım yaxud layihə təqdim ediləcəkmi? Bununla bağlı deputat, iqtisadçı, alim Rüfət Quliyevin fikirlərini öyrəndik. O
nun sözlərinə görə, hökumət üzvləri deyirlər ki, bu gün sosial layihəni mövcud formada keçirmək insanların marağına daha çox səbəb olur: “Təbii ki, uşaq pulu vermək üçün müəyyən vəsaitə ehtiyac var. Bu miqdar təxminən 3 milyarddan- 5 milyarda qədər olmalıdır. Bu pul sosial kömək və ya sosial layihə formasında aztəminatlı insanlara kömək olur. Uşağı olan ailələr bu formada maliyyə ilə təmin olunurlar. Büdcə tərtib olunanda hər bir məsələ araşdırılır, yüz ölçüb, bir biçilir.”
Deputat qeyd edib ki, hökumət imkan daxilində ata bildiyi addımıları atacaq:
“Hökumətin məsələyə münasibəti bundan ibarətdir ki, yalnız uşaq pulu deyil, ondan daha artığı sosial təminat formasında ödəniləcək.”
Səbinə Elmanqızı
Bakı Dövlət Universitetinin
Jurnalistika fakültəsinin tələbəsi
9-11-2022, 13:11
Qadından taksi sürücüsü olar?
( Fikirlər haçalandı)
Son illərdə ölkəmizdə taksi xidmətlərinin sayı günü-gündən artmaqdadır. Hər gün fərqli qiymətlərdə, müxtəlif taksi xudmətlərinin adını eşidirik. Taksi şirkətlərində sürücülərin əksəriyyəti kişilər olsalar da, bu sektorda fəaliyyət göstərən qadın sürücülər də az deyil. Bəzi insanlar xanımların bu peşə ilə bağlı narazılıqlarını dilə gətirirlər. Amma elə insanlar da var ki, xüsusilə, qadınların sürdüyü taksilərdən istifadə edirlər. Bu, sevindirici haldır. Xanımların bu sahəyə yönəlməsinə səbəb həm onların işə olan tələbatından, həm də həvəsdən irəli gəlir. Bəzi insanlar hələ də qadınları sürücü olaraq qəbul etmək istəmirlər. Qadınların bu sahədə işləməsi həm də gender bərabərliyin bərqərar olduğunu da göstərir. Yəni qadınlar da kişilər kimi avtomobil idarə edə, hətta taksi sürücüsü də ola bilərlər.
Bu məsələ ilə bağlı nəqliyyat eksperti Elməddin Muradlının münasibətini öyrəndik. O, bildirdi ki, qadın sürücülərlə bağlı tendensiya müşahidə olunur:
İnsanlar iş tapmağa çalışırlar. Azərbaycanda da xanım sürücülərin sayı kifayət qədər artıb. Sürücülük hüququ olan xanım sürücülərin sayı, bildiyim qədəri ilə 80 minə çatır. Bu xeyli inkişaf deməkdir. Beş il öncə göstərici 40 min idi. Əsas səbəb isə başqa sahələrdə iş tapa bilməməkdir. Avtomobil idarə edə bilirlərsə, taksi kimi onlardan istifadə edirlər. Əslində normal haldır. İş tapa bilmirlər, halal zəhmətləri ilə bu sahəyə üz tuturlar. İstənilən halda istirahət və iş rejiminə diqqət etmək lazımdır. Qaydalara əməl etmək tövsiyə olunur”.
Sosioloq Əhməd Qəşəm oğlu isə məsələnin əsas səbəbini qadınlar arasında sürücülük peşəsinə yiyələnənlərin çoxalmasında gördü:
“Qadınlar arasında sürücülük peşəsinə yiyələnənlərin sayı artıb. Diqqət etsək görərik ki, qadın sürücülər çoxdur, nəinki taksidə, hətta şəhərdə özləri avtomobil idarə edirlər. Tələbə olduğum zamanlarda qadın sürücü görəndə hamı heyrətə gəlirdisə, hazırda normal hal kimi qarşılanır. Digər əsas səbəb isə işsizliyin çoxalmasıdır. Artıq qadınların çoxu özlərinə uyğun iş tapa bilmirlər, işsizdirlər. Düşünəndə ki, o bu sahəni bacarır, şirkətlərdə də tələbat var, təbii ki, qadınlar ora üz tuturlar. Bu da qeyri-adi hal deyil. Eyni zamanda xanımlar bundan daha yaxşı iş tapsalar, o işə üz tutarlar. Digər tərəfdən də xanımların sürücülük etməsi dövrümüzdə adiləşib. Amma onların çoxu gecələr taksi sürməyə ehtiyat edirlər. Hər ünvana gedə bilmirlər. Ona görə də təhlükəli ünvanlarda özlərini qorumaq üçün bıçaq kimi müxtəlif vasitələrdən istifadə edirlər”.
Ekspert bu işə münasibətin birmənalı olmalı olmadığını diqqətə çatdırdı: “Təbii ki, qadın üçün münasib iş deyil. Qadın öz təbiətinə uyğun olan fəaliyyətlə məşğul olsa daha yaxşı olar. Amma belə fəaliyyət sahələri tapmaqda çətinlik olduqda nə etmək olar? Qadın öz ləyaqətinə uyğun olaraq davranmaqla sürücülüklə də məşğul ola bilər”.
Aytac Fuadqızı,
BDU Jurnalistika fakültəsinin tələbəsi
9-11-2022, 12:57
Ömrümə doğmayan “Soyuq Günəş”
Son illərdə Azərbaycanın tamaşaçı marağına səbəb olan filmlərin sayı elə də çox deyil... Bəzən bunu ssenarilərin bayağı olması, kadr kasadlığı və maliyyə çatışmazlığı ilə əlaqələndirirlər. Lakin insanların sevgisini qazanmaq üçün külli miqdarda puldan daha çox real hekayələrin olduğu kimi təqdimatı yetərlidir.
Azərbaycanın belə uğurlu filmlərindən biri də ssenaristi Sədaqət Kərimova olan "Soyuq Günəş"dir. Filmin baş qəhrəmanları Yarqunat və Yarmətdir. Film müharibə problemləri və məhəbbət mövzusunda lentə alınıb. Əsərin baş qəhramanları olan Yarmət və Yarqunat bir-birlərini sevirlər, ancaq Yarqunatın anası və atasının söhbətindən aydın olur ki, onlar qızlarını kənddə varlı ailədən olan Osmanla evləndirmək istəyirlər. Yarqunat buna qarşı çıxaraq Osmana arvad olmayacağını bildirməyinə rəğmən, anası qərarından dönmür, belə olan halda bir-birini sevən iki gənc qaçmaq qərarına gəlirlər. Ancaq onların bu cəhdi də uğursuz sonlanır. Osman vasitəsilə xəbər tutan Yarqunatın qardaşı Həmdullah onları tapır və Yarqunatı geri qaytarır. Bundan sonra Osmanla Yarqunatın toyu tezləşdirilir…
Nəhayət , toy günü çatır, Yarmət gəlib Yarqunatı aparmaq istəsə də, o, ənənəyə qarşı çıxıb gedə bilmir. Həmin vaxt kənddə xəbər çıxır ki, müharibə başlayır, əli silah tutan hər kəs müharibəyə yola düşür. Yarmət də bunlardan biri olur. Yarqunata nə qədər təzyiqlər olunsa da, o, Osmanın ona toxunmasına icazə vermir, yatağına xəncər qoyur, Osmana arvad olmur.
Yarmətin müharibəyə getdiyindən xəbər tutan Yarqunat huşunu itirir, ölümdən dönür, bundan sonra onu atası evinə gətirirlər. Yarqunatın ailəsi elədiyi əməldən peşman olur, Həmdullah kənddə qala bilməyib evini tərk edir.
Müharibə bitsə də, gətirdiyi fəlakətlər çoxunun evini işıqsız qoyur. Yarmət müharibədən qayıtmır, anası oğlunun həsrətinə dözə bilməyib dünyasını dəyişir. Yarqunat bundan sonra Yarmətin evinə köçür, onun bacısı uşağını övladlıq götürüb, min cür əzab-əziyyətlə boya-başa çatdırıb oxudur. Yarmət oğlu Sadir alimlik dərəcəsinə yüksəlir, Türkiyədən elmi konfransa dəvət alır. Bütün əsas hadisələr bundan sonra baş verir. Sadir Türkiyədə kafedə olarkən bir qızın ifasında Yarqunat mahnısını dinləyir, həmin xanımla söhbətindən aydın olur ki, qız Yarmətin övladıdır.
Ləzgiyyə ilə Sadirin arasında az müddət ərzində bir doğmalıq yaranır və Ləzgiyyənin ailəsi ilə Sadir tanış olur. Sadirin Ləzgiyyənin anası ilə söhbətindən Yarmətin illərdən bəri vətən həsrəti çəkdiyi, amma müharibə dövründə alman dustaqlığından qurtulmuş əsgərlərin vətənə qayıtmasına icazə verilmirdi. Sadir Ləzgiyyə ilə sağollaşıb Azərbaycana qayıdır və tezliklə, onları Azərbaycanda gözlədiyini bildirir...
Ləzgiyyəgilin Azərbaycana gəlmək üçün sənəd düzəltmələri tam 1 il çəkir, bu müddət ərzində Sadir bunu anasından gizlədir, nəhayət, 40 ildən sonra Yarmət doğma torpağına yola düşdü. Və uzun illərin həsrətindən sonra Yarmət və Yarqunat bir-birlərinə qovuşurlar. Bu vaxta qədər Yarməti gözləyən Yarqunat fikirlərini belə ifadə edir:
-Mən elə bilirdim ki, sən mənim həyatıma isti günəş kimi doğacaqsan, sən demə, sən “soyuq günəş”sənmiş. Köhnə xatirələri yada salan Yarmət və Yarqunat sağollaşırlar, bu zaman Yarmət qəbiristanlıqda ana və atasının yanında özünə yer ayırıb vəsiyyət edir. Yarqunat isə cavabında deyir:
«Görürsənmi etibarını, o biri dünyada da məni yanında istəməmisən, orda mənə yer yoxdurmu?! Get,Yarmət, get, ömrümə doğmayan, mənə xoşbəxtlik bəxş etməyən soyuq günəş. Həyatıma ikinci dəfə soyuq günəş kimi doğdun, ümidlərlə dolu qəlbimi buza çevirdin”.
Və yenə səslənir Yarqunat mahnısı.
-Get,Yarmət,get... Mənə sənlə bağlı xatirələr yetər.
Bunu deyən Yarqunatın son istəyi Yarbulağın suyu olur, bir ağacın altına çökən Yarqunat gözlərini əbədi yumur...
Uzun illərin ayrılığından sonra bir-birini tapan iki insanı həyat yenidən ayırır. Belə bir deyim var: “hər kəsin həyatı öz əlindədir, istəsə, yaxşı həyat sürdürər, istəsə, pis”. Bəzən heç də belə olmurmuş, valideynlərimizin səhvinə görə bir ömür boyu əziyyət çəkirmişik, xoşbəxtliyi var-dövlətdə görən ailələr bilmirlər ki, övladlarını pula qurban verirlər. Valideynlərin övladlarına böyük sevgisi və xoşbəxtlik arzusu bəzən onlara reallığı görməyə imkan vermir, ürək, qəlb məsələlərində övladlarla valideynlərin milli adət-ənənələrin təsiri altında bir-birinə güzəştə getmələri bir sıra hallarda acı nəticələrə gətirib çıxarır. Qızlarına duz yükü kimi baxan, “Tez evlənənlə tez yuxudan duran qazanar” şüarını əllərində bayraq edən valideyinlərin sonrakı peşmanlığı heç bir fayda vermir. Digər tərəfdən isə, qadın vəfasına, sadiqliyinə, şərəfinə şahid oluruq. Ssenarist Yarqunat obrazı vasitəsilə əsl Azərbaycan qadınını nümayiş etdirir.
Fikrimcə, hər bir ailənin təməli saf məhəbbətdir. Valideynlər bunu unutmamalı, övladlar isə öz xoşbəxtlikləri uğrunda mübarizə aparmağı bacarmalıdır. Əgər adət-ənənələr bizim xoşbəxtliyimizə kölgə salırsa, həmin adət-ənənələri məhv edin, getsin.
Şahanə Tağızadə,
BDU Jurnalistika fakultəsinin tələbəsi
30-09-2022, 08:11
Vətənpərvərlik - söz və əməlin vəhdəti.
Vətənə məhəbbət, öz şəxsi mənafelərini vətən yolunda qurban verməyə
əsaslanan hissi və mənəvi bağlılıqdır vətənpərvərlik. Bu bağlılıq, həmçinin
mənsub olduğun millətin etnik, mədəni, siyasi və tarixi xüsusiyyətlərini özündə
birləşdirən milli hissiyyat, milli qürür kimi də dəyərləndirilir. Vətənpərvərliyin tarixi kökündə min illər boyu yaşamış, möhkəmlənmiş, öz ana torpağına, dilinə və
adət ənənələrinə bağlanmış dövlətçilik durur.
Xalqın və dövlətçiliyin formalaşmasında vətənpərvərlik onun inkişafının ümumimilli məqamlarını əks etdirən ictimai düşüncənin tərkib hissəsinə çevrilir.
Tarixin ən ağır sınaqlarından üzüağ, şərəflə çıxmağı bacarmış məmləkətimizin var olmasının kökündə dayanan ən ümdə səbəblərdən biri bu torpağın övladlarının Vətənə sonsuz məhəbbəti olub. Qəlbən, ruhən hər zaman Vətənə bağlı olan əcdadlarımız Azərbaycan uğrunda canlarından keçməyə hazır olublar,
şəhidlik zirvəsinə yüksəliblər. Babalarımızın əmanəti olan Vətən onların
davamçıları tərəfindən də sevilib, qorunub və bu gün də sevilməkdə,
qorunmaqdadır.
Tariximizin hansı səhifəsini vərəqləsək, orada cəsur, igid babalarımızın keçdiyi qəhrəmanlıq yollarının izinə rast gələrik. Çünki yaşadığımız torpağı qorumaq üçün Vətən uğrunda mübarizə əsas şərtdir. Məhz bu amil vətənpərvərliyi şərtləndirir. Əsl vətənpərvər isə Vətənə məhəbbətini sözdə deyil, gördüyü işdə, çəkdiyi zəhmətdə, fəaliyyətində nümayiş etdirir. Buna görə də vətənpərvərlik – söz ilə əməlin üst-üstə düşməsidir.
Vətən sadəcə coğrafi ərazi deyil, harada yaşamasından asılı olmayaraq, hər bir azərbaycanlının şan-şöhrəti, qeyrəti, vüqarı, qürur mənbəyi, bütün varlığı, taleyi, gücü, qüdrəti, əbədi səcdəgahıdır. Hər bir vətəndaş, ləyaqətli, iradəli, əqidəli, vətənpərvər şəxs millətin adı və varlığı ilə fəxr edir, onda milli xarakter və milli mənəviyyat formalaşır. Çünki, milli mənlikdə milli ideal, milli ləyaqət, milli şərəf, milli birlik hissi, azadlıq, müstəqillik arzuları, milli qürur hissi birləşir. Milli mənlik hər bir şəxsin özünün milli mənsubiyyətini ətraflı dərk etməsinə imkan yaradır. Milli mənliyi olan şəxs Vətənlə bağlı heç bir hadisəyə laqeyd qala bilməz. Ona görə ki, Vətən, torpaq məhəbbəti, millətin və xalqın qayğıları onun şəxsi istək və arzularını üstələyir, onu xalq üçün çalışmağa daim sövq edir.
Doğma yurda sədaqət həm də mövcud çətinliklərdən qorxmayıb vətəndaşlıq mətanəti göstərmək deməkdir. Hər bir ölkənin gələcəyi onun gənclərinin düşüncə tərzindən, intellektual səviyyəsindən, milli ruhundan və digər amillərdən asılıdır.
Azərbaycan gəncliyi bütün dövrlərdə ölkənin taleyüklü məsələlərinə münasibətdə həlledici məqamlarda öz sözünü deyib. Ölkəmiz müstəqillik əldə etdikdən sonra gənc nəslin üzərinə daha böyük məsuliyyət düşmüşdür. Müstəqilliyin əldə edilməsində olduğu kimi, onun qorunub saxlanmasında da gənclərin rolu
danılmazdır. Gənc nəsil həm də xalqın əsrlər boyu yaratdığı ənənələri, milli
mədəniyyəti yaşadır və gələcək nəsillərə ötürür. Onlar dövlətin həm bu günü, həm də gələcəyidir. Bu gün Azərbaycanda həyata keçirilən gənclər siyasətinin, gənclərə göstərilən diqqət və qayğının əsasında ölkə üçün layiqli vətəndaş və sağlam nəslin yetişdirilməsi dayanır. Müstəqilliyin üçüncü onilliyini yaşayan Azərbaycana məhz milli şüura malik vətənpərvər gənclər lazımdır. Vətəni sevmədən, qorumadan, ata-babalarımızın keçdikləri yollara nəzər salmadan, onların qəhrəmanlıq nümunələrini öyrənmədən vətənpərvər yetişmək
olmaz. Vətənə məhəbbət insanın qəlbində yaşayan, onu vətənin çiçəklənməsinə təhrik edən ən güclü mənəvi-əxlaqi hissdir. Bu hissi hələ uşaqlıq illərindən aşılamaq başlıca vəzifədir. Hərbi-vətənpərvərlik tərbiyəsi bu gün böyük əhəmiyyətə malikdir.
Zəngin tarixi keçmişimizdən tutmuş bugünkü tariximizə qədər gənc nəslə
örnək olası kifayət qədər qəhrəmanlıq səhifələrimiz var. Müstəqillik əldə edəndən bu günədək ölkəmizdə həyata keçirilmiş islahatlar, görülmüş quruculuq işləri, insanların rifahı üçün yaradılmış imkanlar, gənclərə qayğı, onların cəmiyyətdəki roluna verilən önəm vətəndaşlarımızda vətənpərvərlik hissini, Vətənə sevgini daha da möhkəmləndirmişdir. Bütün bunların nəticəsidir ki, 44 günlük şanlı Vətən müharibəsində Azərbaycan və Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasının hərbi birləşmələri arasında baş vermiş hərbi münaqişədə Vətənimizin igid övladları misilsiz qəhrəmanlıq göstərərək, düşmənə gözdağı verərək tarixi ədaləti bərpa etdi.
Bu qələbə 30 illik həsrətə son qoymaqla yanaşı bütün dünyaya müzəffər Azərbaycan ordusunun gücünü bir daha dünyaya nümayiş etdirdi. Bu tarixi hadisə Azərbaycanın daxili və xarici siyasətinin, Ali Baş Komandanının dəmir yumruğu ətrafında birləşən vətəndaşların vətənpərvərlik ruhunun, dönməzliyinin qələbəsi oldu. Bu qələbə rəşadətli Azərbaycan ordusunun, qətiyyətli Ali Baş Komandanın və milli mənəvi dəyərləri ilə dünyada nümunə olan Azərbaycan xalqının qələbəsidir.
Fikirlərimi qəlblərdəki həsrəti silən o ifadələr ilə bitirmək istəyirəm: Qarabağ bizimdir! Qarabağ AZƏRBAYCANDIR!
Nurlan Cəbrayılzadə,
Bakı Dövlət Universiteti, Jurnalistika fakültəsi,
I kurs
Vətənə məhəbbət, öz şəxsi mənafelərini vətən yolunda qurban verməyə
əsaslanan hissi və mənəvi bağlılıqdır vətənpərvərlik. Bu bağlılıq, həmçinin
mənsub olduğun millətin etnik, mədəni, siyasi və tarixi xüsusiyyətlərini özündə
birləşdirən milli hissiyyat, milli qürür kimi də dəyərləndirilir. Vətənpərvərliyin tarixi kökündə min illər boyu yaşamış, möhkəmlənmiş, öz ana torpağına, dilinə və
adət ənənələrinə bağlanmış dövlətçilik durur.
Xalqın və dövlətçiliyin formalaşmasında vətənpərvərlik onun inkişafının ümumimilli məqamlarını əks etdirən ictimai düşüncənin tərkib hissəsinə çevrilir.
Tarixin ən ağır sınaqlarından üzüağ, şərəflə çıxmağı bacarmış məmləkətimizin var olmasının kökündə dayanan ən ümdə səbəblərdən biri bu torpağın övladlarının Vətənə sonsuz məhəbbəti olub. Qəlbən, ruhən hər zaman Vətənə bağlı olan əcdadlarımız Azərbaycan uğrunda canlarından keçməyə hazır olublar,
şəhidlik zirvəsinə yüksəliblər. Babalarımızın əmanəti olan Vətən onların
davamçıları tərəfindən də sevilib, qorunub və bu gün də sevilməkdə,
qorunmaqdadır.
Tariximizin hansı səhifəsini vərəqləsək, orada cəsur, igid babalarımızın keçdiyi qəhrəmanlıq yollarının izinə rast gələrik. Çünki yaşadığımız torpağı qorumaq üçün Vətən uğrunda mübarizə əsas şərtdir. Məhz bu amil vətənpərvərliyi şərtləndirir. Əsl vətənpərvər isə Vətənə məhəbbətini sözdə deyil, gördüyü işdə, çəkdiyi zəhmətdə, fəaliyyətində nümayiş etdirir. Buna görə də vətənpərvərlik – söz ilə əməlin üst-üstə düşməsidir.
Vətən sadəcə coğrafi ərazi deyil, harada yaşamasından asılı olmayaraq, hər bir azərbaycanlının şan-şöhrəti, qeyrəti, vüqarı, qürur mənbəyi, bütün varlığı, taleyi, gücü, qüdrəti, əbədi səcdəgahıdır. Hər bir vətəndaş, ləyaqətli, iradəli, əqidəli, vətənpərvər şəxs millətin adı və varlığı ilə fəxr edir, onda milli xarakter və milli mənəviyyat formalaşır. Çünki, milli mənlikdə milli ideal, milli ləyaqət, milli şərəf, milli birlik hissi, azadlıq, müstəqillik arzuları, milli qürur hissi birləşir. Milli mənlik hər bir şəxsin özünün milli mənsubiyyətini ətraflı dərk etməsinə imkan yaradır. Milli mənliyi olan şəxs Vətənlə bağlı heç bir hadisəyə laqeyd qala bilməz. Ona görə ki, Vətən, torpaq məhəbbəti, millətin və xalqın qayğıları onun şəxsi istək və arzularını üstələyir, onu xalq üçün çalışmağa daim sövq edir.
Doğma yurda sədaqət həm də mövcud çətinliklərdən qorxmayıb vətəndaşlıq mətanəti göstərmək deməkdir. Hər bir ölkənin gələcəyi onun gənclərinin düşüncə tərzindən, intellektual səviyyəsindən, milli ruhundan və digər amillərdən asılıdır.
Azərbaycan gəncliyi bütün dövrlərdə ölkənin taleyüklü məsələlərinə münasibətdə həlledici məqamlarda öz sözünü deyib. Ölkəmiz müstəqillik əldə etdikdən sonra gənc nəslin üzərinə daha böyük məsuliyyət düşmüşdür. Müstəqilliyin əldə edilməsində olduğu kimi, onun qorunub saxlanmasında da gənclərin rolu
danılmazdır. Gənc nəsil həm də xalqın əsrlər boyu yaratdığı ənənələri, milli
mədəniyyəti yaşadır və gələcək nəsillərə ötürür. Onlar dövlətin həm bu günü, həm də gələcəyidir. Bu gün Azərbaycanda həyata keçirilən gənclər siyasətinin, gənclərə göstərilən diqqət və qayğının əsasında ölkə üçün layiqli vətəndaş və sağlam nəslin yetişdirilməsi dayanır. Müstəqilliyin üçüncü onilliyini yaşayan Azərbaycana məhz milli şüura malik vətənpərvər gənclər lazımdır. Vətəni sevmədən, qorumadan, ata-babalarımızın keçdikləri yollara nəzər salmadan, onların qəhrəmanlıq nümunələrini öyrənmədən vətənpərvər yetişmək
olmaz. Vətənə məhəbbət insanın qəlbində yaşayan, onu vətənin çiçəklənməsinə təhrik edən ən güclü mənəvi-əxlaqi hissdir. Bu hissi hələ uşaqlıq illərindən aşılamaq başlıca vəzifədir. Hərbi-vətənpərvərlik tərbiyəsi bu gün böyük əhəmiyyətə malikdir.
Zəngin tarixi keçmişimizdən tutmuş bugünkü tariximizə qədər gənc nəslə
örnək olası kifayət qədər qəhrəmanlıq səhifələrimiz var. Müstəqillik əldə edəndən bu günədək ölkəmizdə həyata keçirilmiş islahatlar, görülmüş quruculuq işləri, insanların rifahı üçün yaradılmış imkanlar, gənclərə qayğı, onların cəmiyyətdəki roluna verilən önəm vətəndaşlarımızda vətənpərvərlik hissini, Vətənə sevgini daha da möhkəmləndirmişdir. Bütün bunların nəticəsidir ki, 44 günlük şanlı Vətən müharibəsində Azərbaycan və Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasının hərbi birləşmələri arasında baş vermiş hərbi münaqişədə Vətənimizin igid övladları misilsiz qəhrəmanlıq göstərərək, düşmənə gözdağı verərək tarixi ədaləti bərpa etdi.
Bu qələbə 30 illik həsrətə son qoymaqla yanaşı bütün dünyaya müzəffər Azərbaycan ordusunun gücünü bir daha dünyaya nümayiş etdirdi. Bu tarixi hadisə Azərbaycanın daxili və xarici siyasətinin, Ali Baş Komandanının dəmir yumruğu ətrafında birləşən vətəndaşların vətənpərvərlik ruhunun, dönməzliyinin qələbəsi oldu. Bu qələbə rəşadətli Azərbaycan ordusunun, qətiyyətli Ali Baş Komandanın və milli mənəvi dəyərləri ilə dünyada nümunə olan Azərbaycan xalqının qələbəsidir.
Fikirlərimi qəlblərdəki həsrəti silən o ifadələr ilə bitirmək istəyirəm: Qarabağ bizimdir! Qarabağ AZƏRBAYCANDIR!
Nurlan Cəbrayılzadə,
Bakı Dövlət Universiteti, Jurnalistika fakültəsi,
I kurs
30-09-2022, 08:06
Qansız davranışlı qanlı düşmən.
Söylədiklərim kənddə vaqe olur. Kənd əhli içməli suyun çəkilməsinə çox sevinirdi. Fəqət bilmirdilər ki, fəlakət elə bundan sonra başlayacaq. Günlərin birində kəndli oğlan su borusunun yanına gəldi. Elə kranı açmışdı ki, iş tərs gətirdi. Bu vaxt həmin kəndin sakini olan Əmir dayı da onun yanında idi. Su əks istiqamətdə axırdı. Bu an bir nəfər onlara sarı gələrək: "Mən erməniyəm, buradan uzaqlaşın" dedi. Oğlan adamı ciddiyə almadı. Axı su da, boru da kəndimizindi. Əlində cihaz siqnal verməyə başlayanda mən gərildim.
Əmir dayı ilə kəndə getmək istəyəndə irəlidən bir erməni generalı və bir neçə erməni əsgərinin gəldiyini gördüm. Arxa tərəfdə köhnə və kiçik mağaza vardı. Mən mağazanın arxasında gizləndim. Əmir dayını ermənilr güllələdilər. Mağazanın arxa tərəfindəki cığırla gedib kənd əhlinə xəbər verməliydim, yoxsa bu ermənilər bütün camaatı qırardı. Səssizcə cığırla aşağı endim. Gəlib kəndə çatanda gözlərimə inanmadım. Hərə bir tərəfə qaçırdı. Sən demə, ermənilərin su borularının yanında olmasından hamı xəbər tutmuşdu. Anam digər kənddə müəllimlik etdiyi üçün evdə deyildi. Məktəb də uzaqda idi. Tələsik xalamın yanına getdim. Nə qədər çalışsaq da anamla telefon əlaqəsi qura bilmədik. Xalamla evdə olan lazımlı əşyaları götürüb anamın yanına getmək istədik. Biz evə
çatmamış erməni əsgərləri kəndin başından yola düşmüşdülər. Evə çatdıq, vacib əşyaları götürdük. Bu vaxt anamın dar gün üçün saxladığı, rəhmətlik anasından ona tək xatirə qalan əmanəti xatırladım. Qızılı axtarmağa başladım. Vaxt da qızıl qədər qiymətli və az idi. Nəhayət əmanəti tapdım. Xalamla evdən çıxmaq istəyirdik ki, küçədə hərbi formalı bir neçə erməni qadın göründü. Onlar qonşuluqdakı evə soxuldular. Otaq pəncərəsindən baxan xalam sakitcə:
"Onlar içəri keçdilər, bizim burda olduğumuzu bilməmiş çıxıb gedək" – dedi. Qapını açıb küçəyə çıxanda hərbi formalı erməni qadın onun qolundan tutaraq qəzəblə bağırdı. Sonra qolunu arxaya tərəf buraraq qırdı. Və yerə uzadıb güllələdi. Gözlərim önündə baş verən hadisəyə təslim olaraq yerimdəcə dondum. Və anidən buz kimi gözyaşlarıma hakim ola bilmədim. Bu vaxt hıçqırağımı eşidən erməni cəlladının mən olan səmtə addımladığını eşitdim. Qeyri-ixtiyari, gücsüz və don bağlamış bədənimlə arxa otağa keçdim. Üzüstə çarpayının altında uzandım. Birazdan cəllad qadının üzərində qan ləkəli qara rəngli ayaqqabıları göründü. Allaha dua etdim ki, məni ölü bilsin, ya da burada kiminsə olduğunu bilməsin.
Bir anlıq səs kəsildi. Getdiyini zənn etdim. Bu an əllərini saçıma dolayaraq məni üzüstə kənara sürüdü və boğmağa başladı. Deyəsən üstündə silah yox idi. Olanları dəqiq xatırlaya bilmirəm. Məndən güclü olsa da onun boğazından yapışmağa fürsət tapdım. Hər ehtimala qarşı üzərimdə saxladığım köhnə xəncəri çıxarıb ona vurdum.
Çox qorxmuşdum, sanki əllərim, ayaqlarım bağlanmışdı. Hərəkət edə bilmirdim, amma gözlərimlə cəllad qadının gəbərdiyini seyr edirdim. Özümü tez ələ alıb otaqdan çıxdım. Qapının kandarında xalamın qolu qırıq cansız bədənini görəndə vahimələndim. Göz yaşıma hakim ola bilmədim. Səsimi digər qaniçən erməni cəlladlarının eşidə biləcəyindən ehtiyatlanıb qaçmağa başladım. Yola çatdım. Yolun digər istiqamətində düşmən irəliləyirdi. Aşağı əyilib gözlədim ki, onlar uzaqlaşsınlar. Xeyli vaxtdan sonra gözdən itdilər. Yoluma davam edərək kəndə sarı üz tutdum. Kəndin mərkəzinə çatanda hər yerdə qadın, qoca, uşaq cəsədləri gördüm. Bir ana körpəsini qorumaq üçün ona ağac budağı kimi sarılmışdı. Digər tərəfdə yanında partlayan bomba ilə bütün daxili orqanları çölə tökülmüş gənc oğlan cəsədi vardı. Yeni doğulmuş körpə isə ananın qucağında ağlayırdı. Körpəyə yaxınlaşmaq istəyəndə səsə üzü çapıq, uzun saqqallı erməni cəlladının gəldiyini gördüm. Tez tərpənib düşmən tankı ilə əzilmiş maşının arxasında gizləndim.
Maşının içində bir ailə məhv olmuş, əzilmişdi. Erməni cəlladı körpəyə yaxınlaşdı, onu qucağına alıb: "Səsini kəs! Gələcəkdə sən də bizi öldürən bir türk əsgəri olacaqsan, sən indi ölməlisən" deyərək körpənin ağzına vurdu. Körpə burnunun qanını içə-içə ağlayırdı, düşmən belindəki xəncəri çıxarıb körpənin ürəyinə sancdı. Sonra soyuq silahdakı qanı yalamağa başladı.
Bunları görəndə elə bildim yuxudayam, amma bu həqqiqət idi. Qansız davranışlı qanlı düşmən getdikdən sonra özümü ələ alıb yoluma davam
etdim. Axşam düşmüşdü. Qaranlıq və vahiməli qalın meşənin içi ilə gedirdim. Bu zaman qarşıda maşın səsi eşitdim. İşığı meşənin qaranlığını aydınladırdı. Qalın gövdəli ağacın arxasında gizləndim. Onların mənə tərəf gəldiyini də hiss edirdim. Qismətdən məni görmədilər. Saqqallı, bəstəboy və piyli erməni mənə yaxın yerdə dayanmışdı. Onlar maşının arxasından uşaqları endirdilər və həmin yerdə bir quyu qazdılar. Saqqallı düşmən uşaqları soyundurub quyuya atdı, üstlərinə də heyvan (bu, öküz leşi idi. İy gəlməsinin qarşısını alırdı) leşi tulladı. Torpağı üstünə tökdülər. Uşaq gözlərimlə həmyaşıdlarımın müsibəti az qala gözlərimə qaranlıq çökdürdü, nəfəsim dayanmaq üzrə idi. İstədim qışqırıb səsimi göylərə "Allahım, bu necə vehşilikdi?" deyə duyurum, səsim çıxmadı.
Onlar getdikdən sonra yoluma davam etdim. Ac-susuzluğumdan betər gördüklərim məni fiziki və mənəvi məhv etmişdi.
Qarşıda bir ev gördüm. Ora tərəf yaxınlaşdım. İçəridə erməni əsgərləri qədəh döyüşdürür, azərbaycanlı qızına işgəncə verirdilər. Qızın gözünün
qabağında atasını yuxarıdan asaraq diri-diri yandırırdılar. Qoca kişinin alov tutub yanan bədəni insanı dəhşətə gətirirdi. Bədəni ilpədici (oxu: vahiməli, dəhşətli) vəziyyətdə idi. Qoca kişi çox əzab çəkirdi, sanki cəhənnəm odunda yanırdı. Onun üçün ən acısı isə qızına cəhənnəm şeytanlarının - ermənilərin işgəncə verməsi idi. Allahım, bu məxluqlara heyvan da demek olmaz…
Kəndə çatmağıma az qalmışdı. Axır ki mənzil başına çatdım, anam orda məni gözləyirdi məni gördüyünə çox sevindi, amma xalamı yanımda görmədi mən başımıza gələnləri ona danışdım. Sağ gəlib çıxmağım bir möcüzə idi.
Aradan illər keçdi. Böyüdüm, müəllim oldum. Başıma gələnləri şagirdlərimə söylədim. Düşmənin vandal münasibətini heç vaxt unutmamağı, onlara qarşı daim ayıq-sayıq olmağı tapşırdım.
Südabə Məmmədova,
BDU-nun Jurnalistika fakültəsinin tələbəsi
30-09-2022, 08:06
Söylədiklərim kənddə vaqe olur. Kənd əhli içməli suyun çəkilməsinə çox sevinirdi. Fəqət bilmirdilər ki, fəlakət elə bundan sonra başlayacaq. Günlərin birində kəndli oğlan su borusunun yanına gəldi. Elə kranı açmışdı ki, iş tərs gətirdi. Bu vaxt həmin kəndin sakini olan Əmir dayı da onun yanında idi. Su əks istiqamətdə axırdı. Bu an bir nəfər onlara sarı gələrək: "Mən erməniyəm, buradan uzaqlaşın" dedi. Oğlan adamı ciddiyə almadı. Axı su da, boru da kəndimizindi. Əlində cihaz siqnal verməyə başlayanda mən gərildim.
Əmir dayı ilə kəndə getmək istəyəndə irəlidən bir erməni generalı və bir neçə erməni əsgərinin gəldiyini gördüm. Arxa tərəfdə köhnə və kiçik mağaza vardı. Mən mağazanın arxasında gizləndim. Əmir dayını ermənilr güllələdilər. Mağazanın arxa tərəfindəki cığırla gedib kənd əhlinə xəbər verməliydim, yoxsa bu ermənilər bütün camaatı qırardı. Səssizcə cığırla aşağı endim. Gəlib kəndə çatanda gözlərimə inanmadım. Hərə bir tərəfə qaçırdı. Sən demə, ermənilərin su borularının yanında olmasından hamı xəbər tutmuşdu. Anam digər kənddə müəllimlik etdiyi üçün evdə deyildi. Məktəb də uzaqda idi. Tələsik xalamın yanına getdim. Nə qədər çalışsaq da anamla telefon əlaqəsi qura bilmədik. Xalamla evdə olan lazımlı əşyaları götürüb anamın yanına getmək istədik. Biz evə
çatmamış erməni əsgərləri kəndin başından yola düşmüşdülər. Evə çatdıq, vacib əşyaları götürdük. Bu vaxt anamın dar gün üçün saxladığı, rəhmətlik anasından ona tək xatirə qalan əmanəti xatırladım. Qızılı axtarmağa başladım. Vaxt da qızıl qədər qiymətli və az idi. Nəhayət əmanəti tapdım. Xalamla evdən çıxmaq istəyirdik ki, küçədə hərbi formalı bir neçə erməni qadın göründü. Onlar qonşuluqdakı evə soxuldular. Otaq pəncərəsindən baxan xalam sakitcə:
"Onlar içəri keçdilər, bizim burda olduğumuzu bilməmiş çıxıb gedək" – dedi. Qapını açıb küçəyə çıxanda hərbi formalı erməni qadın onun qolundan tutaraq qəzəblə bağırdı. Sonra qolunu arxaya tərəf buraraq qırdı. Və yerə uzadıb güllələdi. Gözlərim önündə baş verən hadisəyə təslim olaraq yerimdəcə dondum. Və anidən buz kimi gözyaşlarıma hakim ola bilmədim. Bu vaxt hıçqırağımı eşidən erməni cəlladının mən olan səmtə addımladığını eşitdim. Qeyri-ixtiyari, gücsüz və don bağlamış bədənimlə arxa otağa keçdim. Üzüstə çarpayının altında uzandım. Birazdan cəllad qadının üzərində qan ləkəli qara rəngli ayaqqabıları göründü. Allaha dua etdim ki, məni ölü bilsin, ya da burada kiminsə olduğunu bilməsin.
Bir anlıq səs kəsildi. Getdiyini zənn etdim. Bu an əllərini saçıma dolayaraq məni üzüstə kənara sürüdü və boğmağa başladı. Deyəsən üstündə silah yox idi. Olanları dəqiq xatırlaya bilmirəm. Məndən güclü olsa da onun boğazından yapışmağa fürsət tapdım. Hər ehtimala qarşı üzərimdə saxladığım köhnə xəncəri çıxarıb ona vurdum.
Çox qorxmuşdum, sanki əllərim, ayaqlarım bağlanmışdı. Hərəkət edə bilmirdim, amma gözlərimlə cəllad qadının gəbərdiyini seyr edirdim. Özümü tez ələ alıb otaqdan çıxdım. Qapının kandarında xalamın qolu qırıq cansız bədənini görəndə vahimələndim. Göz yaşıma hakim ola bilmədim. Səsimi digər qaniçən erməni cəlladlarının eşidə biləcəyindən ehtiyatlanıb qaçmağa başladım. Yola çatdım. Yolun digər istiqamətində düşmən irəliləyirdi. Aşağı əyilib gözlədim ki, onlar uzaqlaşsınlar. Xeyli vaxtdan sonra gözdən itdilər. Yoluma davam edərək kəndə sarı üz tutdum. Kəndin mərkəzinə çatanda hər yerdə qadın, qoca, uşaq cəsədləri gördüm. Bir ana körpəsini qorumaq üçün ona ağac budağı kimi sarılmışdı. Digər tərəfdə yanında partlayan bomba ilə bütün daxili orqanları çölə tökülmüş gənc oğlan cəsədi vardı. Yeni doğulmuş körpə isə ananın qucağında ağlayırdı. Körpəyə yaxınlaşmaq istəyəndə səsə üzü çapıq, uzun saqqallı erməni cəlladının gəldiyini gördüm. Tez tərpənib düşmən tankı ilə əzilmiş maşının arxasında gizləndim.
Maşının içində bir ailə məhv olmuş, əzilmişdi. Erməni cəlladı körpəyə yaxınlaşdı, onu qucağına alıb: "Səsini kəs! Gələcəkdə sən də bizi öldürən bir türk əsgəri olacaqsan, sən indi ölməlisən" deyərək körpənin ağzına vurdu. Körpə burnunun qanını içə-içə ağlayırdı, düşmən belindəki xəncəri çıxarıb körpənin ürəyinə sancdı. Sonra soyuq silahdakı qanı yalamağa başladı.
Bunları görəndə elə bildim yuxudayam, amma bu həqqiqət idi. Qansız davranışlı qanlı düşmən getdikdən sonra özümü ələ alıb yoluma davam
etdim. Axşam düşmüşdü. Qaranlıq və vahiməli qalın meşənin içi ilə gedirdim. Bu zaman qarşıda maşın səsi eşitdim. İşığı meşənin qaranlığını aydınladırdı. Qalın gövdəli ağacın arxasında gizləndim. Onların mənə tərəf gəldiyini də hiss edirdim. Qismətdən məni görmədilər. Saqqallı, bəstəboy və piyli erməni mənə yaxın yerdə dayanmışdı. Onlar maşının arxasından uşaqları endirdilər və həmin yerdə bir quyu qazdılar. Saqqallı düşmən uşaqları soyundurub quyuya atdı, üstlərinə də heyvan (bu, öküz leşi idi. İy gəlməsinin qarşısını alırdı) leşi tulladı. Torpağı üstünə tökdülər. Uşaq gözlərimlə həmyaşıdlarımın müsibəti az qala gözlərimə qaranlıq çökdürdü, nəfəsim dayanmaq üzrə idi. İstədim qışqırıb səsimi göylərə "Allahım, bu necə vehşilikdi?" deyə duyurum, səsim çıxmadı.
Onlar getdikdən sonra yoluma davam etdim. Ac-susuzluğumdan betər gördüklərim məni fiziki və mənəvi məhv etmişdi.
Qarşıda bir ev gördüm. Ora tərəf yaxınlaşdım. İçəridə erməni əsgərləri qədəh döyüşdürür, azərbaycanlı qızına işgəncə verirdilər. Qızın gözünün
qabağında atasını yuxarıdan asaraq diri-diri yandırırdılar. Qoca kişinin alov tutub yanan bədəni insanı dəhşətə gətirirdi. Bədəni ilpədici (oxu: vahiməli, dəhşətli) vəziyyətdə idi. Qoca kişi çox əzab çəkirdi, sanki cəhənnəm odunda yanırdı. Onun üçün ən acısı isə qızına cəhənnəm şeytanlarının - ermənilərin işgəncə verməsi idi. Allahım, bu məxluqlara heyvan da demek olmaz…
Kəndə çatmağıma az qalmışdı. Axır ki mənzil başına çatdım, anam orda məni gözləyirdi məni gördüyünə çox sevindi, amma xalamı yanımda görmədi mən başımıza gələnləri ona danışdım. Sağ gəlib çıxmağım bir möcüzə idi.
Aradan illər keçdi. Böyüdüm, müəllim oldum. Başıma gələnləri şagirdlərimə söylədim. Düşmənin vandal münasibətini heç vaxt unutmamağı, onlara qarşı daim ayıq-sayıq olmağı tapşırdım.
Südabə Məmmədova,
BDU-nun Jurnalistika fakültəsinin tələbəsi
18-09-2022, 14:50
Aysu Abbasova
Bu gün onunla musiqi də doğdu...
Bu gün - 18 sentyabr Azərbaycan milli musiqi gününün və onun banisinin doğum günüdür Bəli! Söhbət Üzeyir Hacıbəylidən gedir. Musiqi dedikdə Üzeyir Hacıbəyli , Üzeyir Hacıbəyli dedikdə
musiqi yada düşür. İlk dəfə 1995-ci ildə Heydər Əliyevin fərmanı ilə dahi bəstəkarın anadan olmasının 110 illik yubileyi ərəfəsində 18 sentyabrın Milli Musiqi Günü kimi qeyd olunması qərara alınıb. Mədəniyyət ocaqlarında, musiqi məktəblərində, xüsusilə konservatoriyamızın-indiki Musiqi Akademiyasının qarşısında Üzeyir Hacıbəylinin şərəfinə onun ölməz əsərlərindən fraqmentlər səsləndirilərdi.
Üzeyir bəy 1885-ci ildə Qarabağ mahalının Ağcabədi şəhərində anadan olub. Onun atası Əbdülhüseyn bəy əslən şuşalı idi. Hacıbəyovların Üzeyirdən başqa iki oğlu və bir qızı da vardı...
Üzeyir ilk təhsilini Şuşadakı mədrəsədə almış, sonra maarifçı Haşımbəy Vəzirovun ikiillik rus-tatar məktəbində təhsilini davam etdirib. Burada dövrünün görkəmli ziyalısı Mirzə Mehdi İsgəndər oğlu Həsənzadə-Sarıcalının rəhbərliyi altında Şərqin böyük yazıçı və şairlərinin əsərləri ilə yaxından tanış olub. Bu əsərləri yeniyetmə Üzeyir ya orijinalda, ya da ki, Mirzə Mehdi müəllimin özünün tərcüməsində oxuyub öyrənib. Zəngin musiqi ifaçılıq ənənəsinə malik olan Şuşa mühitinin Hacıbəyovun musiqi tərbiyəsində xüsusi yeri var. Onun ilk musiqi müəllimi öz dayısı, xalq musiqisinin gözəl bilicilərindən biri olan dövrünün dəyərli ziyalısı A.Əliverdibəyov olub. 1897-1898-ci illərdə, hələ yeniyetmə ikən Üzeyir Azərbaycanın tanınmış gənc yazıçı-dramaturqu Əbdürrəhim bəy Əsəd bəy oğlu Haqverdiyevin, həmçinin görkəmli xanəndə Cabbar Qaryağdıoğlunun bilavasitə rəhbərliyi və iştirakı ilə Şuşada göstərilən “Məcnun Leylinin məzarı üstündə” adlı səhnəcikdə artıq dəfələrlə xorda iştirak etmiş, bu sahədə özünə böyük təcrübə toplamışdı.
Onun musiqi istedadı elə seminariya illərində özünü büruzə verir. Beş il burada təhsil alan Ü.Hacıbəyovun dünyagörüşünün formalaşmasında, qabaqcıl dünya ədəbiyyatı ilə tanış olmasında seminariyanın böyük rolu olub.
1904-cü ildə seminariyanı bitirən gənc Üzeyir Cəbrayıl qəzasının Hadrut, Tuğ kəndlərinə (Hadrut uçastokunda 3-cü paralel sinifə) müəllim təyin olunmuş və burada 10 aya qədər çalışıb. O, 1905-ci ilin yayında Bakıya gələrək, burada bir müddət Bibiheybətdə, sonralar isə “Səadət” məktəbində müəllim, eləcə də “Həyat” qəzetində felyetonçu, tərcüməçi kimi işləmiş, eyni zamanda “İrşad” qəzeti ilə əməkdaşlıq edib.
Bədii yaradıcılıqla məşğul olan və həm də bir naşir kimi fəaliyyət göstərən Üzeyir Hacıbəyov 1907-ci ildə Bakıda Azərbaycan dilində “Hesab məsələləri” və “Mətbuatda istifadə olunan siyasi, hüquqi, iqtisadi və əsgəri sözlərin türki-rusi və rusi-türki lüğəti”ni nəşr etdirib. Üzeyir bəy Hacıbəyli haqqında yazmaq həmişə şərəflidir. Onun həyat və yaradıcılığı daim tədqiqatçıların nəzər-diqqətini cəlb etmiş, həyat və fəaliyyəti haqqında çoxlu sayda əsərlər, kitablar, oçerk və məqalələr yazılıb.Azərbaycan xalq musiqisinin bütün janrlarının (muğam, mahnı, rəqs, aşıq yaradıcılığı və s.) səciyyəvi xüsusiyyətlərini tam əhatə edərək bununla da, özünün orijinal üslubunu yaradıb.
O, əvvəllər şifahi xalq musiqi sənəti şəklində mövcud olan Azərbaycan milli musiqisini Qərbi Avropa və rus bəstəkarlıq məktəblərinin nailiyyətləri səviyyəsində zənginləşdirməyə müvəffəq olub.
Hacıbəyov milli musiqi xəzinəsini yeni janr və formalarla zənginləşdirən bir sıra əsərlər, o cümlədən Azərbaycan peşəkar musiqi sənətinin şah əsəri, dünya musiqi xəzinəsinin incilərindən olan dahiyanə "Koroğlu" operasını bəstələyib. O, həm Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti, həm də yeni Azərbaycan Respublikasının Dövlət himnlərinin musiqisinin müəllifidir. Üzeyir bəy elmi musiqişünaslığın, musiqi təhsilinin əsasını qoymuş və ömrünün sonunadək musiqi mədəniyyətinin inkişafına rəhbərlik edib. O, müasir bəstəkarlıq məktəbinin beşiyi başında durmuş, onun qabaqcıl dünya bəstəkarlıq məktəbləri ilə yanaşı dura bilməsi üçün fədakarcasına çalışıb. Dahi bəstəkarın yaratdığı musiqi inciləri dünya şöhrəti qazanmış, dünya musiqi mədəniyyətinin qızıl fonduna daxil olub. Görkəmli musiqi xadimləri onu "professional Şərq musiqisinin atası" adlandırıblar.
Aysu Abbasova
10-09-2022, 08:03
Emin Zeynalov
Bakı Avrasiya Universitetinin
filologiya fakültəsinin IV kurs tələbəsi
Bakı Avrasiya Universitetinin
filologiya fakültəsinin IV kurs tələbəsi
Nağıllarımızın Genetikası
(Zəngəzur və Anadoluda Qeydə Alınan Bənzər Nağılların Genetik Uyğunluğuna Dair Qeydlər. )
Folklor bir fərdin, tayfanın, xalqın və nəhayət bir etnosun milli yaddaşıdır. Bu yaddaş özünü xalqın etnomədəni dəyərlərində və o cümlədən söz sənətində də göstərir. Xalqın yaddaşı ən böyük söz xəzinəsi olduğu üçün milliklərlə yeni interpetasiyalarda və versiyalarda ortaya çıxır. Etnosun bir bölgədən digər bölgəyə köçü zamanı isə həmin şifahi mətnlər yeni mühitin təsiri ilə variantlaşsa da, mühitin və zamanın interpretasiyasına məruz qalsa da ilkin informasiyanı kodlaşdıraraq öz genetizmində qoruyub saxlayır. Şifahi xalq ədəbiyyatının povesti adlandırdığımız nağıllar folklor çələngimizin ən gözəl nümunələri sayılır. Nağıllar epik janrlar içərisində öz əlamətlərinə görə seçilir. Ona görə də nağıllar dünya xalqları içərisində ən geniş yayılmış epik janrdır. Nağıllar və onların xüsusiyyətləri haqqında bir çox folklorşünaslar müxtəlif fikirlər irəli sürmüşlər. P. Əfəndiyevə görə “ Əşya və təbiət hadisələrinin canlandırılması, əşya və heyvanlar üzərinə köçürülməsi, cəmiyyətdə, təbiətdə, çox adi görünən hadisələrin fantastik şəklə salınması, fövqəladə hadisələrlə qaynayıb-qarışdırılması, gələcəyə nikbin münasibət, inam, xoş əhval-ruhiyyə, geniş epik lövhələrin macəra və mürəkkəb hadisələrin bolluğu və s. nağıllara xas olan xüsusiyyətdir”. (Əfəndiyev, 2012: 203). Nağıla “Genellikle efsanevi, fantastik güçlerin iştirakiyle cereyan eden uydurma hadiseler ve şahıslar hakkında hikaye, rivayet” kimi də baxmaq olar. (Hidayət, 2012: 12)
Bu xüsusiyyətlər nağılları bəşəriyyətin ortaq mirası etsə də, nağıılarda mövcud milli kolorit onu hər bir xalqın öz mədəni mirasına çevirir. Nağılların özəl xüsusiyyətlərindən biri də zaman -zaman fəthlər nəticəsində bir əraziyə digər xalqın yerləşməsi ilə həmin ərazidə mövcud olan nağılların da yeni xalqın söz mirasına çevrilməsidir. Lakin diqqət etdikdə iki müxtəlif xalqın nağıllarındakı milli kolorit onları bir birindən ayırd etməyə səbəb olur. Yaxud da tam əksi, bir xalq digər bir əraziyə köç etmək məcəburiyyətində qaldığı halda belə yüzilliklər keçsə belə hər iki xalqın şifahi söz sənətində yer alan nağııların eyni koloriti qoruyub saxlamasına səbəb olur. Anadolu və İrəvan türklərinin nağıllarında da sözü gedən bu oxşarlıqları bu gün də müşahidə etmək mümkündür. Bu nağıllarda bəzi oxşar süjetlər olsa da müəyyən motiv fərqlilikləri özünü göstərir. Bu da zamanla mətnin yeni interpretasiyası səbəbi ilə ortaya çıxır. Süjetlərin xalqlar arasında ortaq dəyərlərə səbəb olmasının əsl səbəbi İrəvan türklərinin müəyyən dövrlərdə öz ərazilərini məcburi şəkildə tərk etməsi ilə bağlıdır. Həmin köçlərdə xalq öz dilini, mədəniyyətini, folklorunu da özü ilə birgə aparmışdır. XVI əsrin sonu, XVIII əsrin 20- ci illəri, 1918-1920 illərdə İrəvan türkləri erməni separatizminin təzyiqləri nəticəsində də Türkiyənin Şimal Şərqinə — Iğdır, Ağrı, Qars, Anadolu bölgələrinə köçürülmüşdür. Bu, xalqların nağıllarında müəyyən motiv oxşarlığı yaratmışdır. Oxşar motivli nağıllar əsasən heyvanlar haqqında nağıllar, tarixi nağıllar, ailə -məişət nağılları və sehrli nağıllar qrupuna aiddir. Iğdır nağıllarından olan “Geçiynen gurd”, “ Ahmak gurd”, “Cımbılı Çıtdan”,”Şahoğlu Şah Abbas “ , “ Fatmaçıq”, “ Odunçuynan üç kızı”, ”Qızıl inek” mətnlərinin oxşar motivi Azərbaycan nağıllarda da özünü bu və ya digər dərəcədə göstərir.
Bu, xalqın sitayiş etdiyi, özünə əcdad saydığı kult oxşarlığı ilə də bağlıdır. “Fatmacıq”, “Qızıl inek” mətnləri ilə “Fatmanın inəyi” mətnində inək və ya öküz türk xalqlarının sevdiyi, əcdadı hesab etdiyi heyvandır. Bundan başqa qurd da ortaq nağıllar üçün səciyyəvi heyvan motividir. Türklərin həmişə özünə əcdad saydığı qurd dastanlarda yol göstərən, xilas edən, bələdçi funksiyasını daşısa da nağıllarda tamahkarlığın, yalançılığın, axmaqlığın göstəricisi kimi səciyyələnir. “Geçiynen gurd”, “ Ahmak gurd” nağıllarında qurdun mənfi xüsusiyyətlərini görürük. Nağıllar süjet və motiv etibarilə “Şəngülüm, şüngülüm, məngülüm”, “Qurdun axmaqlığı” Azərbaycan nağılları ilə eynidir. İlk nağıldakı oxşarlıq qurdun acgözlüyü, keçini balalarından birini yeməsi və ana keçinin düşməni məğlub edərək öldürməsi süjeti ilə bitir.
Buradan da belə bir nəticəyə gələ bilərik ki, xalqın etnomədəni dəyərləri zamanın sınağından keçərək hər bir şəraitdə yeni versiya və interpretasiyalarla özünü qoruyub saxlamağı bacarmışdır.
Ədəbiyyat siyahısı
İSMAYILOV, Hüseyn. (1999). Azərbaycan folklor antologiyası (Göyçə folkloru), Bakı: Səda.
ƏFƏNDİYEV, Paşa. (2012). Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatı, Bakı: Elm və təhsil.
HİDAYƏT, Aydın. (2012). Iğdır masalları. Kırşehir:
26-08-2022, 06:27
Dilli və milli ol!
(Akif Rüstəmzadə qələminin aydınlıq və qutsallıq yolu: )
"Xalqımızın birliyini, Vətən və torpaq sevgisini qorumaq lazımdır". Torpaq istiliyində, Vətən böyüklüyündə olan sətirlərin müəllifi BDU-nun Jurnalistika fakültəsinin professoru, tələbələrin əziz müəllimi Akif Rüstəmzadədir. Damarda axan qan qədər isti olan bu fikirlər gəncliyi, bütövlükdə hər bir Vətən daşı olmağı bacaran ölkə Vətəndaşını dərindən düşünməyə, yüz ölçüb bir biçməyə səsləyir.
Ta qədimdən insan oğlu özünü torpağa doğmalaşdırmağa çalışıb. Vətəni, torpağı da özünə doğma bilib, əziz sayıb: sevgidən yaranan müqəddəslik, qutsallıq isə ruhumuza hopub. Doğmalıq özünü həm də millətimizin energetik-genetik kodunda göstərir. Görünən tərəf odur ki, Akif Rüstəmzadənin yazının ilk sətirbaşında çəkdiyimiz kəlamı bu gün üçün olduqca əhəmiyyətli səslənir. Beləki, təbəddülatlı dünyamızın nizam tərəzisinin düzəlməsi naminə xalqın birlik - vəhdət halı, Vətən - torpaq sevgisi olduqca zəruri və vacib məsələdir.
Hazırkı informasiya dövrünün şərtləri və tələbinə əsasən, hər birimiz internet istifadəçisi olaraq sosial şəbəkə xidmətlərindən yararlanırıq. Çəkinmədən deyə bilərik ki, günümüzün yarıdan çoxu, məhz sosial şəbəkədə keçir. Bu zaman ortaya maraqlı bir sual çıxır. Bəs bizlər Haqq savaşımızdan - Vətən müharibəmizdən sonra internet istifadəçisi olaraq, öz məsuliyyətimizi anlaya bilirikmi?
Hər ağzı olan danışdığı kimi, hər internetə çıxışı olan da klaviatura qarşısına keçərək hansısa yazını, məlumatı, xəbəri paylaşır. Bu sosiallaşmaq baxımından yaxşıdır. Amma Vətən müharibəsindən sonrakı həssas günlərdə daha diqqətli olmaq əsas şərtdir. Hər kəs daxilində olan "mən"i ilə üzbəsurat dayanıb bu sualı özünə, bəli, elə özünə verməlidir: "Milliliyə zərər gətirəcək, insanların hissi ilə oynanılacaq, qeyri-dəqiq informasiya yazmaq, paylaşmaq nə dərəcədə düzgündür!?"
Professor Akif Rüstəmzadənin yazdığı qiymətli kitabların birində oxumuşdum ki, qeyri-müstəqim əlaqənin həm kökləri qədimdir, həm də miqyas baxımından sərhədsiz. A.Rüstəmzadə bildirir ki, müstəqim və qeyri-müstəqim əlaqə mütləq şəkildə milliliyə xidmət etməlidir.
Bu haqda Məhəmməd Əmin Rəsulzadə deyir: "Mətbuata 3 əsas şərt lazımdır: 1.yazmaq, 2.ümumi mənafe, 3.yaymaq. Əgər yazı ümumi mənafeyə xidmət etmirsə, o mətbuat yox şəxsi yazıdır(!). Dahi Rəsulzadə adını çəkəndə ilk ağlımıza Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti gəlir. 1918-ci ilin mayı çətinliklə qurulan Şərqin ilk müstəqil müsəlman Respublikası ən vacib uğurlarından birini də məhz həmin ilin 27 iyununda Azərbaycan dilini rəsmi dil elan etməsi ilə qazandı. Daha vacib uğuru isə xalq təhsilini milli zəmin üzərində qurması idi. Lakin 1920-ci ilin Aprelində Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti rus bolşeviklərinin, erməni daşnaklarının, 5-ci kalonun pozucu işlərinin qurbanı oldu. Çox işlər yarımçıqqaldı, ümidlər isə puça çıxdı.
Bu gün tam azad, müstəqil və güclü Azərbaycan Respublikası var. Cümhuriyyətin zamanında yarımçıq qalmış taleyüklü məsələlər də çoxdan həllini tapıb. Bütün sahələr üzrə qazanılan uğurlar və nəaliyyətlərimiz göz qabağındadır. Bu uğurların arxasında isə təhsil dayanır. "Təhsil hər bir millətin gələcəyidir" - söyləyən Heydər Əliyev həm də müasir Azərbaycan tarixində sağlam mətbuatın əsasını qoymuşdur. Jurnalistləri özünə dost bilən dahi rəhbər 1998-ci il ilin 6 avqustunda mətbuat üzərindən senzuranı götürmüşdür.
Acı təəssüflər olsun ki, bu gün jurnalistikadan anlayışı olmayan, təhsildən bixəbər bəzi kəslər mənbədən əldə edilməyən, fakta söykənməyən məlumatı tirajlayırlar. Unutmaq olmaz ki, hərb meydanında bitən savaşımız, informasiya üzərindən davam edir və etməkdədir.
Mətbuatımıza ləkə salan bütün yad ünsürlərə qarşı isə Vətəndaş olaraq birlikdə mübarizə aparmalıyıq.
Əziz oxucu, bu kiçik yazını jurnalistikamızın ağsaqqallarından olan professor Akif Rüstəmzadənin qiymətli fikri ilə başladım. Ənənəyə sadiq qalıb, elə sonluğu da müəllimimizin auditoriyada dərs zamanı bizlərə - tələbələrə söylədiyi kəlamla da tamamlayıram: "Ölkəmizin inkişafı yolunda qələmimiz xalqa, dövlətə xidmət etməli, yalan informasiya yazmamalıdır!"
Əsgər İsmayılov,
BDU-nun Jurnalistika fakültəsinin tələbəsi
Sorğu
Saytımızda hansı mövzulara daha çox yer verilməsini istəyirsiniz?
Son buraxılışımız
Facebook səhifəmiz
Reklam
Hava
Valyuta
Reklam
Sayğac
Ən çox baxılanlar
Köşə
Xəbər lenti
Foto
Bütöv.az
Video
"Vətən Qəhrəmanları" Şəhid İlyas Nəsirov
All rights reserved ©2012 Butov.az
Created by: Daraaz.net Wep Developer By DaDaSHoV
MATERİLLARDAN İSTİFADƏ EDİLƏRKĦƏN PORTALIMIZA İSTİNAD ZƏRURİDİR!!!
Created by: Daraaz.net Wep Developer By DaDaSHoV
MATERİLLARDAN İSTİFADƏ EDİLƏRKĦƏN PORTALIMIZA İSTİNAD ZƏRURİDİR!!!