Hamar Quluzadə,
BDU-nun Jurnalistika fakültəsinin birinci kurs tələbəsi.

Yaşarlar, nə yaşayar, nə yaşamaz...

Dahi Üzeyir bəy Hacıbəyli "Qərəz, getdim..." başlıqlı yazısında müsəlmana qəzet oxumağın vacibliyini yana-yana çatdıraraq yazırdı: "... qәzetsiz bu saat dünyada dolanmaq çәtindir. Bir bu qәdәr әhvalat vaqe olur, bunları eşidib bilmәk hәr kәsә vacibdir..."
Atalarımız deyib ki, qulaq gündə bir (oxu: min) söz eşitməsə kar olar. Düşünsək ki, bugünün adamı informasiya dövründə yaşayır, demək məlumatın da bolluğu qaçılmazdı. Bəzən beyin xəbər çoxluğuna, məlumat zənginliyinə də müəyyən mənada tab gətirmir. Ələlxüsus da bunlar yalan xarakterli, piar kampaniyalı məlumat olarsa. Ən dəhşətlisi terror, müharibə, intihar, zorakılıq, ailə-məişət xarakterli xəbərlərdi. Acı da olsa təəssüflə deyə bilərəm ki, bu gün oxucu sayı qazandıran da, baxış və gəlir gətirən də sadaladığımız "qara" mövzulardı.
Vaxtilə fərqli üsluba sahib olan qələm adamı Əziz Nesin yolda bir dilənçi uşaqla qarşılaşır. Uşağın adının Yaşar olduğunu öyrənir. Bu acı talehli uşağın adı yazıçının beynində düşündüyü hekayəyə sərlövhə olur: "Yaşar nə yaşar, nə yaşamaz" Buradakı yaşamaq" ifadəsi fərdin yoxsul durumda olmasına işarədir. İndi söhbət açacağım məsələdəki yaşamaq ifadəsi, doğrusu yaşamamaq sözü intiharla bağlıdır. Artıq tez-tez intihar hadisəsi haqqında oxuyur, bu səpkili xəbərlə qarşılaşırıq. Bunlar da Əziz Nesinin sözlərini redaktə edib, və bugünün acı həqiqəti kimi söyləməyimə gətirir: "Bu günün Yaşarları (oxu:uşaqları) nə yaşar, nə yaşamaz".
Bugünün təəssüflə oxunan acı xəbəri - növbəti intiharı. Hadisə əyalətlərin birində cərəyan edir. Oxuyuram ki, on yeddi yaşlı uşağın həyatına qıyması telefonunun ailə tərəfindən alınmasıdır. Ortaya belə bir sual çıxır, telefon gənclərə neçə yaşında alınmalıdır?! Çox valideyn "Universitetə daxil ol sənə ən bahalı telefonu alacayıq" deyir. Bu fikir nə dərəcədə düzgündü: təhsilə görə mükafatlandırmaq? Hesab edirəm ki, yanaşma dəyişilsə effektli olar. Yeniyetmə də ağlında formalaşdırmaz ki, mən universitetə daxil olsam telefon qazanacam. Tələbənin elə ilk qazancı Ali məktəb, sonra da ali biliklər... Valideyn uşağı bu istiqamətə kökləməlidi. Ümumiyyətlə, kor-koranə telefon istifadəsi, buna aludəçilik sonradan ciddi, hətta sonu pis məcraya yönələn nəticələr verir.
Texnologiyaya oyun oynamaq, əyləncə şəklində yanaşmaq gələcək kadrların savadsız olmasına yol açır. Yeniyetmələri nəyəsə görə mükafatlandırmaq əvəzinə, müəyyən çərçivə daxilində istədiklərini alıb lakin limitli istifadə etmələrini öyrətsələr düz olmazmı? Düşünürəm ki, belə daha məqsədəuyğun olar. Başqa bir yöndən baxsaq, Allahın bizə nə qədər ömür verdiyini, bizim nə yaşayacağımızı bilmirik. Hər açılan səhər bəşər övladı üçün mükafatdır. Bu günü doyunca yaşamalı, təhsil, elm yolunda inamla irəliləməli, pis vərdişlərdən uzaq durmağı bacarmalıyıq. Cəmiyyətin "mən" anlayışından çıxmağı, "biz"ə doğru hərəkət etməyi doğru olar. Birlik şəklində, mənəvi dəyərlərə sadiqlik ruhunda yaşamaq isə sabahkı mənəvi, maddi, fiziki fəsadların qarşını alar.
Cəmiyyət ailələrin birliyidir. Ailədə valideyn amili olduqca zəruridir. Hər ailənin ən başlıcası missiyası təlim, tərbiyə və təhsildən keçir. Bu təqdirdə uşaqların mənəvi sağlam, şüurlu böyüməsi, anlamaq qabiliyyəti, dərk bacarığı formalaşır. Uşaq, oxumağa, qidalanmağa, istirahətə, dostlarla zaman keçirməyə, sosial şəbəkə ilə məşğul olmağa ayıracaq vaxta nəzarət etməyi də bacarır. Bəzən psixoloqlara ənənəvi, şablon və bəsit suallar ünvanlanır: "Biz nə edək ki, övladlarımız (2-7 yaş aralığı) telefondan əl çəksin?". Körpəyə, uşağa telefon verəndə bunu düşünmədinizmi? Başa düşməsə belə ona hər hansı nağıl kitabını oxumaq, və ya dilinin tam açılması üçün ünsiyyətdə olmaq, parkda gəzdirmək olmazmı? Sözsüz, cizgi filminə də baxmalıdır, lakin bu niyə televizor üzərindən yox məhz telefon üzərindən edilir?!
Valideynlər övladları ilə kifayət qədər zaman keçirsə onları düzgün böyütsə qadağa və qaydaları sərt olmayacaq şəkildə tətbiq etsələr ölkədə intihar sayları da inanıram ki, azalacaq...

Ovqatımızın Səbayə Səyyarəsi - Səyyarə Səyyaf

Böyük maarifləndirici yükü olan, milli-mənəvi dünyamızı zənginləşdirən, mədəni və estetik zövq formalaşdıran, ruhumuzun himninə çevrilən "Ovqat" verilişi.
Bu gün "Ovqat"ın bir qatından söz açacam. Veriliş Kamyunun da dediyi kimi, "hər yarpağın çiçək olduğu ikinci bahar"a təsadüf edir. Bir payız gecəsində ürəklər yenidən qızınır, baharın xoş nəfəsi ekran vasitəsilə evlərə dolur. Tamaşaçı verilişə adi gözlə deyil, ruhun gözlərilə baxır.
Bir zaman Füzuli giley-güzar dolu sətirlə: "Bilmədin halını, bihudə keçirdin ovqat" yazırdı. Hər dönəmlərin mənəvi müasiri olan Füzuli indiki zamanda yaşasaydı, sözə, sənətə, sənətkara, elm və helm yolunda cəfa çəkən "Ovqat" proqramına baxsaydı, çox güman ki, "halını bihudə keçirmədin, Ovqat" yazardı. Söz mülkünün sahibi olan şair necə xoşbəxt olardı...
Proqram bədii qiraətçi Nadir Hüseynovun ifasında Tufan Tərlanoğlunun "Gözlə məni" şeiri və “Arzum budur ki, yaşım yazacağım əsərlərlə ölçülsün" - deyən Tahir Əkbər nəğməsilə başlayır. Şeirdə "Kədərdən qüssədən çatılan qaşlar", "Həsrətdən qovrulan ürəyim" kimi çox həssas sətirlər var. Bu misraları tələbə olaraq bir verilişdən digər buraxılışa qədər çəkən zaman ərzində daxilən yaşayıram. Düzü "Ovqat" proqramının efirdə olmadığı gün ovqatım təlx olur. Yuxarıda qeyd etdiyimiz şeirdə müəllif "Ürəyimizdə bir gözəlin söz yeri" - olduğunu deyir. Həqiqətən də Səyyarə Səyyaf sözünün və özünün yeri qəlbimizin ən dərin qatlarında özünə taxt qurmağı bacarıb.
Səyyarə Səyyaf sözün sönməz ulduzudur. İsminin də mənası bu anlamı daşıyır. Daxilən və xaricən gözəl olan aparıcının fikir gülüstanı təravətli, düşüncəsi saf, söz bülbülü nəğməli, xoşavaz ilhamı isə qəlb fərəhlidir.
Xoş əhval-ruhiyyəyə köklənən Səyyarə xanım doğma tamaşaçı önünə sözü ələ alaraq çıxır, onun söz şəkəri qəlblərə şirinlik gətirir. Elə bu məqamdaca böyük ziyalı, ədəbiyyatın həm klassiki, həm də müasiri olan Nəriman Həsənzadə yaradıcılığına üz tutaraq, tamaşaçıya xitabən "Minnətdaram mən" şeirini səsləndirir:
Yenə səsin gəldi qulaqlarıma,
Həyata, dünyaya minnətdaram mən.
Sən ordan pıçılda eşidim səni,
Özgəsi çağırsa ona karam mən.
Vəfalı, ismətli, abır-həyalı Səyyarə Səyyaf ismi tamaşaçı gözündə hər zaman ucadır. Gördüyü işlərə görə minnətdarıq.
Hər dəfə adı çəkiləndə min kərə rəhmət oxuduğumuz Firudin bəy Köçərli özünün "Ana dili" məqaləsində: "Ana dili millətin mənəvi diriliyi, həyatının mayəsi mənziləsindədir" - deyirdi. Bu istiqamətdən yol alaraq tam əminliklə deyə bilərik ki, S.Səyyaf millətin Ana dili kimi qiymətli varlığının təəssübkeşi, habelə onun zənginləşməsi yolunda yorulmaz fəaliyyətilə seçilən Vətəndaş jurnalistdir.
Səyyarə Səyyaf Vətən sözünü dilində deyil, əməllərində, gördüyü işlərdə yaşatmağı bacarır. Bu ifadə sevimli aparıcının baxışlarında, qəlbində, qələminin mürəkkəbində görünür.
Hüsnü-xuda şairi, əfəndilər əfəndisi Hüseyn Cavidin "Qızlar məktəbində" şeiri məktəbli illərimin xoş xatirəsidir. Şeirin sonları bir qızcığazın cavabıyla olduqca bəşəri səslənir və yekunlaşır:
- Başqa sevdiklərin nasıl, yoxmu?
- Var...
- Kimdir onlar?
Anam, babam, müəlliməm, bir də bütün insanlar...
Şair qızcığazın dilindən bir xalqın ruhən zənginliyini, bütöv və möhtəşəmliyini göstərir. Şair hər kəsi bu cür düşünməyə çağırır. Şeirdə Səyyarə Səyyaf obrazı da görünür: axırıncı sətir əməllərilə tam kəsişir. Çünki onun ərsəyə gətirdiyi hər veriliş bir xalqın mənəvi cəhətdən yetkinləşməsinə xidmət edir, milli-mənəvi dəyərlərimizin təbliğinə dayalıdır, böyüklərə hörmət, ziyalılara sevgi ruhundadır. Bu da gözəl aparıcının xalqına olan sonsuz sevgisindən irəli gəlir. O, insanları sevir. O, insanlıq duyğusu ilə yaşayır. Müəllimlərinə olan sonsuz ehtiramı, böyüklərimizin adının önündə çəkdiyi "can" ifadəsi Səyyarə xanımın Vətən sevgisindən qaynaqlanır.
Bugünkü verilişdə BDU-nun Jurnalistika fakültəsinin professoru Ustad Cahangir Məmmədli haqqında sevə-sevə söz açmağı diqqətdən yayınmadı. Səyyarə xanımın müəlliminə olan sonsuz sevgisinin ən yüksək təzahürünü gördük.
"Jurnalistika fakültəsində tələbələrin və mənim də sevimli müəllimim Cahangir Məmmədliyə efir vasitəsilə salamımı çatdırır, ehtiramımı yetirirəm" - deyən Səyyarə xanım sonra sözlərini böyük sevgilə davam etdirir: "Biz - tələbələr Cahangir müəllimin mühazirələrinə qulaq asırdıq. Çox qəribədir ki, müəllim həmişə auditoriyaya yeni fikirlə daxil olar, heç vaxt köhnə söz deməzdi. Bununla bağlı müəllimimizə sual verdik ki, yaddaşınızın dərin, geniştutumlu, fikirlərinizin yeni olmasının səbəbi nədir? Dedi ki, mən təzə olmağa borcluyam, çünki siz yenisiniz: sizlərlə ayaqlaşmalıyam."
Məqamı yetişmişkən xoş bir xatirəni sizlərlə bölüşmək istəyirəm. Birinci kursun ikinci semestri idi. Cahangir müəllim "Jurnalistikanın nəzəriyyəsi və təcrübəsi" fənnindən bizə dərs keçirdi. Dərslərin birində "Səyyarə Səyyafın ədəbiyyata, incəsənətə, mədəniyyətə, ümumilikdə sözə verdiyi dəyərdən danışdım. Ustadın çöhrəsində yaranan xoş təbəssümü, razılıq ifadəsini duymaq, hiss etmək bir tələbə üçün olduqca gözəl duyğular yaratdı. Və müəllimimdən ən yüksək qiyməti də almış oldum.
Sonda mütəfəkkirlərdən birinin fikirlərini xatırlatmaq istəyirəm: "Heç vaxt geri qayıtmayan üç şey var - Zaman, Söz və Fürsət".
"Ovqat"ın bugünkü buraxılışı daxilimdə xoş təəssürat doğurdu. Zamanı dəyərləndirib, fürsətdən yararlanıb, tələbə sözüylə rəğbət bəslədiyim əziz Səyyarə xanım Səyyafa və sevgili Ustadım Cahangir Məmmədliyə bu kiçik yazımla sonsuz ehtiram və sevgimi çatdırmağı özümə borc bildim.

Əsgər İsmayılov,
Bakı Dövlət Universitetinin Jurnalistika fakültəsinin tələbəsi.

QƏZET - DAR DÜŞÜNCƏNİN, DUMANLI DÜNYANIN "DƏRMANI".

"Həbsxanada zibillikdə işləməyi sevirdim. Hərdən ordan qəzet səhifələri tapırdım. Həbsxanaya qəzet göndərmirdilər. Mən də o səhifələri təmizləyir, axşam otağımda oxuyurdum. Nə vaxtsa mətbuatı bu qədər qiymətləndirəcəyim ağlıma gəlməzdi" - Nelson Mandelanın bu fikirləri ona çox təsir etmişdi. Elə hey düşünürdü: "Azadlıqda olan biz, hər tərəfdə qəzet köşkü, əldə etmək qəpik-quruşa, oxumaq isə çox asan". Sonra yenə də öz-özünə deyinirdi: "Bəs bizim qəzetdən gen düşməyimizə səbəb olan nədir?"
Əlbəttə, bu, deyinməkdən başqa bir iş deyildi. Bunu cənab özü də gözəl anlayırdı. Cənab hər zaman olduğu kimi yenə də təlx ovqatla qəzet köşkünə yaxınlaşdı. Əlindəki qəpiyi satıcıya tərəf uzadaraq:
- Mənim qəzetimdən qalıb? - dedi.
- Əlbəttə, qalıb, saxlamışam - satıcı uca səslə cavab verdi. Sonra da arıq, uzun boğazını köşkün dar pəncərəsindən çölə çıxarıb:
- Cənab, indiki zamanda qəzet oxuyanmı var?! - deyərək, sanki kübar alıcını məzəmmət elədi.
O, sakit bir baxışla başını yellədi. Qəzeti əlinə alan kimi vərəqləməyə başladı. Adəti üzrə köşkün yanında qoyulan dəmir ayaqlı taxta oturacaqlı stula əyləşdi. Birdən köşk pəncərəsindən nazik iplə asılan qırmızı rəngli alışqan diqqətini çəkdi. Qısa bir zamanda sağa-sola rəqs edən, tez-tez alıcı əli dəyişən alışqan onlarla siqaret dənəsini odladıqca, bu mənzərə onun da qəlbinə köz ələyirdi.
Diqqətini çəkən digər bir məqam da vardı: bəzi siqaret dənələrinin qəzet qiymətindən baha olması. Gördükləri onun təlx ovqatını daha da korladı. Fikrə getdiyi, öz-özüylə dərdləşdiyi bir vaxtda böyürtü səsinə diksindi. Sanki mağara içində dərin qış yuxusuna gedən ayı gördüyü yuxudan qorxaraq nərilti çəkmişdi.
Ayının min oyunu bir armudun başında olduğu kimi, böyürən kişi də siqaretsiz qalacağından qorxaraq köşkün bağlanmasına bu cür etiraz etmişdi.
Köşk sahibi amiranə şəkildə: "Yoldaş, axı köşkü bağladım, zəhmət deyilsə siqareti qarşıdakı mağazadan alın. Anlayışlı olun. Qışqır-bağır salmağa nə hacət?" - desə də bu tərs adam iki ayağını bir başmağa dirədi.
Çox keçmədi ki, satıcı çətinliklə bağladığı köşkü açdı. Kişinin də ətrafa yayılan qorxunc və xırıltılı səsi xırp kəsildi.
Alıcı qulağını eşələmək üçün çeçələ barmağındakı quzğun caynağına oxşayan dırnağı ilə acgözlüklə siqaretin sellofan örtüyünü qopardı.
Yaxınlıqda zibil qutusu var idi. Ancaq o özündən əvvəlkilər kimi zibili yerə atdı.

Külək də siqaret kötüklərini sağa-sola qovur, sellofan torbaları göyə sovururdu. Əzilmiş plastik və metal içki qabları da küləyin dirijorluğu altında şəhərin musiqi ritmini tuturdu.
Yəqin ki, ömründə bir dəfə də olsa qəzet oxumayan alıcı polietilen torbaların ətrafa zərərli kimyəvi maddələr yaydığından, qida zəncirini çirkləndirdiyindən, heyvanların məhvinə yol açmasından, kanalizasiyaları tıxadığından xəbərsiz idi.
Əlbəttə, onu ümumi məsələ deyil, şəxsi məsələ maraqlandırırdı. Qutudan bir ədəd siqaret çıxarıb qalın və göyərmiş dodaqlarının arasına qoydu. Dərin nəfəs aldı, tüstünü ciyərlərinə çəkərək rahatlıq tapdı. Sanki həyatdakı bugünlük missiyası tamamlandı.
Cənab oturduğu stulda don vurmuş vəziyyət almışdı. Ona gördükləri Mandelanın fikirlərindən, siqaret dənələrinin qəzet qiymətindən baha olmasından daha çox təsir etdi. O, daxilən sarsılmışdı. Yenə də öz-özünə deyinir, beynində isə cavabsız tapmaca kimi bir sual var-gəl edirdi: insan daxilini cahillik dumanından təmizləyən qəzetmi, yoxsa insan bədənini zəhərli tüstüyə qərq edən siqaretmi?!

Azərbaycan kinosunun bu günü

Məqaləyə aktrisa Ləman Məlihdən gətirəcəyim sitatla başlamaq istərdim. “Ölkədə kino-serial sektorundaki çatışmazlığı hamımız bilirik, görürük. Bu sahənin inkişafı üçün tənqid çox önəmlidi, bir daha təkrar edirəm tənqid, təhqir yox! Hə, bir də maliyyə. Siz bizim hansı şəraitdə serialı çəkdiyimizi, hansı çətinliklərlə üzləşdiyimizi bilsəniz bizə çoxdan medal verərdiniz. Deyəcəksiniz ki, nə məcburdu ki, çəkməyin, amma biz çəkməsək, hamı geri addım atsa, hamı çətinliyi görüb dabanına tüpürüb qaçsa necə inkişaf edəcəyik?”
İndi isə məsələyə öz baxış prizmamdan yanaşmaq istərdim. Göz önündə olan bir şeyi açıq danışaq. Hamı bilir ki yaxın keçmişə getsək, elə çox da uzaqlaşmadan XX əsrə nəzər salsaq, Azərbaycanda çəkilən filmlər, kinolar hələ də sevilərək izlənir.
Bəli, o filmlər səviyəli, maraqlı idi. Həm aktiyor oyunu baxımdan, həm dı kino çəkən yaradıcı heyətin mötəbərliyi baxımından. Ona görə də bu cür səviyyəli filmlər ərsəyə gəlirdi. Həmin filmlərə indi də maraqla və böyük həvəslə baxır, gələcək nəsillərə ötürməyə çalışırıq. Ancaq təəssüflər olsun ki, bu sözü XXI əsr kino sahəsi üçün deyə bilmirik. Çünki bu gün çəkilən filmlər ya bizim mentalitetə düz gəlmir, yəni Avropasayağı çəkmək istərkən Azərbaycan gəncinin, ailəsinin yaşayış və həyat tərzindən uzaqlaşılır, ya da filmlər, seriallar süni çəkilir, aktyorlar da süni şəkildə rolların oynayırlar. Düzdür, tamamilə Azərbaycan televiziyaları baxılası deyil deyə bilmərik, amma bundan daha yaxşısını xalqımızın təşkil etməyə hər cür potensialı var.
Belə deyim ki, ailə-məişət mövzusunda “Ata ocağı” , “Bir qadın” , “Yuxu kimi” , “Uçurum” və s. seriallar çəkilir. Onlardan hərəsində nədən bəhs eləyir qısaca nəzər salaq:
“Bir qadın” serialının quruluşçu-rejissoru Şahin Qəhramandır. Serialda əsasən qadınların gücündən, onların nələrə qadir ola biləcəklərindən söhbət gedir. Eyni zamanda serialda daha çox qadın hüquqlarının müdafiəsi və qadının nə qədər güclü təsir qüvvəsinə malik olması əks olunur.
“Yuxu kimi” serialının quruluşçu rejissoru və yaradıcısı isə Rövşən İsaxdır. Serialda hadisələr bir Azərbaycan ailəsində formalaşan tərbiyəvi mühitdə cərayan edir. Mövzusu isə ailə dəyərləri və buna müxtəlif prizmadan olan yanaşmalar, eyni zamanda əxlaqi dəyərlərdir.
“Ata ocağı” serialının quruluşcu rejissor Rüfət Şahbazovdur. Serialda 3 ailə tipindən bəhs olunur. Ailənin təməlində ata dayanır. Serialda söhbət adət-ənənədən müasir dövrdə aktual olan valideyn-övlad münasibətləri, insanların yalan danışması və cəmiyyətin buna yanaşması
“Uçurum”Serialın quruluşcu-rejissoru Vüsalə Tağıdır.Ailə məişət mövzusunda olan serialda günümüzün reallığı ilə səsləşən hadisələr öz əksini tapır. Burada insani münasibətlər,eyni zamanda cəmiyyətdə baş verən geniş yayılmış problemlərdən söz açılır.
Sadəcə indi geniş yayılmış filmlər var ki, daha çox yumor hissi yaratmaq məqsədli çəkilib onlar bir xəyal məhsuludur və yalnız insanları güldürmək, əyləndirmək məqsədi daşıyır. Amma bizə lazım olan yumoristik gülüşlə yanaşı sarkazmdır, hansı ki o gülüş bizə hər şeyi daha aydın qavramağa imkan verir.
Eyni zamanda müasir dövrdə yumoristik xarakter daşımaqla yanaşı, tam bir ssenari üzərində qurulmayan filmlər də var ki, onlarin məqsədi də sadəcə vaxtımızı keçirməyə kömək etməkdir.
Belə yaxşı olardı ki, daha çox vətənpərvər kinolara yer verilsin. Hansı ki,onlara olan sosial tələbat və maraq daha çoxdur. I Qarabağ müharibəsinə həsr olunmuş kinoları unutmamışam. Elə dövlət büdcəsindən ayrılan vəsait əsasında da daha çox vətənpərvərlikdən bəhs edən Qarabağ müharibəsindən danışılan filmlər çəkilir.
Düzdür, ermənilərin torpaqlarımızda törətdikləri vəhşilikləri əks etdirən filmlər də çəkilmişdir. Bunlara misal olaraq “Fəryad”, “Haray”, “Biz qayıdacağıq”, “Dolu”, “Arxada qalmış gələcək” , “Girov”, “Qu rəqsi” və s. filmləri deyə bilərəm.
“Fəryad” filmi I Qarabağ müharibəsinə həsr olunmuşdur. Baş qəhrəmanın həyatda prototipi də vardı və burada təsvir olunan hadisələr də real faktlara əsaslanırdı. Ekran əsəri Qarabağ müharibəsində döyüşən əsgərlərdən birinin başına gətirilən əhvalatdan bəhs edir. Film rejissor və aktyor Ceyhun Mirzəyevin kinoda son işi oldu. Baş rolun da ifaçısı Ceyhun Mirzəyevə öz çəkdiyi filmi izləmək də qismət olmadı.
Filmdə güllələnmiş, soyuqdan donmuş xocalılar elə əslində Xocalı sakinləridir. Onlar həmin vaxt Xocalıdan Goranboya gələnlərdir. Elə bu nüansı diqqətinizə çatdırmaq istəyirəm ki, filmi maraqlı və eyni zamanda təsirli edən əsas məqam bundan ibarətdir ki, filmdə rol alanlar əslində o acı həqiqətlərin şahidi olmuş xalqımızdır. Filmdə "Ögey ana" filminin kadrlarından istifadə olunmuşdur.
“Biz qayıdacağıq” rejissor Elxan Qasımov tərəfindən 2007-ci ildə ekranlaşdırılmış tammetrajlı bədii filmdir. "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında istehsal edilmişdir. Filimdə Qarabağ müharibəsi bir uşağın dili ilə canlandırılır. Müharibənin bütün dəhşətləri bu balaca oğlanın gözü qarşısında baş verib. Onu öz torpağına qayıtmaq arzusundan heç bir güc döndərə bilməz.
Zənnimcə burada əsas sarsıdıcı nüans isə müharibə dəhşətlərini uşaqlığını yaşaya bilməmiş uşağın dilindən dinləmək idi. Bu vəziyyət nə qədər acınacaqlı olsa da bu qan yaddaşımızı tamaşaçıya çatdırmaq üçün təqdirəlayiq üsullardan biridir.
Azərbaycan torpaqlarının işğalı, Xocalı faciəsi, ermənilərin törətdiyi qətliamlar, Qarabağ müharibəsinin faciəvi nəticələri, qaçqın-köçkün taleyinin çətin məqamları filmin süjet xəttinin əsasını təşkil edir.
“Dolu” filmi Azərbaycan əsgərinin döyüş yolu və Ermənistan-Azərbaycan müharibəsi zamanı baş vermiş gerçək hadisələrdən bəhs edir. Film Qarabağ müharibəsi mövzusunda Aqil Abbasın eyniadlı romanı əsasında “Azərbaycanfilm” kinostudiyasında çəkilmişdir. Film Qarabağ müharibəsində heç nəyə baxmayaraq Vətən uğrunda son damla qanına qədər döyüşən Azərbaycan oğullarının qəhrəmanlıqlarından bəhs edir. Ancaq bunlara baxmayaraq yeni nəslin gözləri önündə baş vermiş tariximizi də unuda bilmərik. Çünki 44 günlük şanlı müharibənin şahidi olduq. 2020-ci ildə əsgər, zabit və genarallarımızın qanları bahasına əsarətdə olan torpaqlarımız geri qaytarıldı. Azərbaycan xalqı bu müharibədə də minlərlə şəhid verdi. Lakin qalib tərəf olmağımıza baxmayaraq hələ də zəfərimizlə bağlı ciddi, tammetrajlı ekran işi ortaya qoya bilməmişik. Təbii ki, çəkilən sənədli filmlərdən, qısa filmlərdən xəbərdaram. Ancaq bütün bunların yetmədiyini, görülən işlərin qənaətbəxş olmadığını düşünürəm.
Heyifsləndiyin başqa bir məqamdan danışmaq istərdim. Ötən aylarda yəqinki çoxlarımızın sosial şəbəkələrdə rast gəldiyimiz erməni rejissor Roman Muşeqyanın çəkdiyi və mart ayında nümayişi nəzərdə tutulan “Bahar” adlı film müzakirə olunurdu. Düşmənlərimizin çəkdikləri bu film sırf ideoloji təbliğat məqsədi ilə çəkilib. Bəli, müharibədə məğlub olan ermənilər yorulmadan xalqımıza qarşı ideoloji savaşı davam etdirirlər. Adamı haqlı olaraq bir sual düşündürür ki, məğlub tərəf dayanmadan film sahəsi ilə bizə qarşı hücum edərkən qalib tərəf olaraq biz niyə onları layiqincə cavablandıra bilmirik? Ümumiyyətlə son vaxtlar dünya kinosunda pandemiya dönəmindəki durğunluqdan sonra canlanma başlayıb. Yeni filmlər çəkilir, festivallar canlanır, pandemiyadan yorğun düşmüş dünya yenidən kinoya qayıdır. Ölkəmizdə də hər şeyin ümidsiz olduğunu deyə bilmərik. Kino sənayesini canlanlandırmaq üçün əziyyət çəkənlərin, gecə-gündüz çalışanların xidmətlərini görməzdən gələ bilmərik. Bu gün dövlət sərmayə ayırmadığı üçün aktyor bacarıqlarını tam əks etdirə bilməyən, ya da tez-tez film çəkə bilməyən istedadlı gənclər və senaristlər az deyil. Məsələn, 2020-ci ildə çəkilmiş, lakin 21 aprel 2021-ci ildə “youtube” platformasında ilk baxış əldə etmiş “Soyuq Günəş” filmi ssenari müəllifi və prodüseri olan Sədaqət Kərimovanın şəxsi vəsaiti hesabına başa gəlmişdir. Layihə ləzgi xalqının ilk tammetrajlı bədii filmi hesab olunur. Filmdə ləzgi xalqının qədim adət-ənənələri və həyat tərzi haqqında maraqlı məlumatlar verilib.
“Biz qroup” un yenə “youtube” platformasında yayımladığı daha 2 film haqqında danışmaq istərdim. Filmlərə baxanlar bilirki bu gün Azərbaycanda həqiqətən film çəkməyi, ssenari yazmağı bacaran insanlar, aktiyor-aktirisalar, rejissorlar yetişir. Hər 2 filmdə dövrümüzün aktual problemləri çox aydın şəkildə əks etdirilib. Azərbaycan gəncinin üzləşdiyi problemlər çox gözəl şəkildə əks etdirilib. Film də elə ilk saniyələrindən izləyiciyə təsir edir.
Digər danışacağım bir film də istedadlı aktiyorumuz Taleh Yüzbəyovun çəkdiyi filmlər haqqında olacaq. Onun filmləri “yotubede” yayımlanır və bu yaxınlarda isə sonuncu ərsəyə gətirdiyi “Zəhər tuluğu 5” filmidir. Film kinoteatrlarda da yayımlandı və digər filmləri kimi bu da maraqla izləndi. İnsanlar kinoteatrlara axın etdi və həmin insanlar içərisində mən də vardım. İzləyicilər arasında olmağım bu yazını qələmə almağımda mənə kömək oldu. Çünki insanların film haqqında hisslərinə, duyğu və düşüncələrinə yaxında şahid oldum.
Film tamaşaçılara gözlədiyimdən də çox təsir etdi. Film heyəti duyğularını ekran qarşısında əyləşən izləyicilərə çox dolğun və təbii şəkildə ötürə bildilər.
Digər danışdığım filmlər kimi bu film də bu sahəyə məsul insanlar tərəfindən lazımı qayğı və dəstəyi görmədiyinə görə televiziya kanallarında yayımlanmadı.
Problemin kökündə o dayanır ki, bu tipli filmlərə və ərsəyə gətirməyə çalışan ssenarist və aktyorlara sərmayə ayrılmır. Onlar öz vəsaitləri hesabına filmlərin çəkirlər və maddi çətinlik səbəbdən filmlər çox gec ərsəyə gəlir və televiziyaya verilmir. Ancaq bu vətənpərvər insanlarımız Azərbaycan kinosunu dünyaya tanıtmaq üçün öz güclərini əsirgəmirlər.
Ümumiyyətlə bir məsələyə aydınlıq gətirmək istərdim ki, Azərbaycanda mədəniyyət və kino sahəsində ciddi islahatlara ehtiyac duyulduğu barədə dəfələrlə deyilib, yazılıb və ən əsası narazılıqlar bildirilib. Lakin bu sahəyə məsul olan şəxslər kifayət qədər laqeyd olduqları üçün yazılanlara və deyilənlərə diqqət edilmir, haqlı iradlar nəzərə alınmır, problemlərin üstü isə qəti şəkildə qapadılır.
Mədəniyyət Nazirliyində kadr və struktur islahatları aparıldıqdan sonra müəyyən müsbət addımlar atıldı, ancaq əsas problemlər həll edilməmiş qaldı. Böyük təəssüf hissi ilə deyə bilərik ki, dövlət büdcəsindən maliyyələşən, hazırlıq mərhələsində çox böyük pullar xərclənən bir çox filmlər elə hazırlıq mərhələsində də qalıb. Rejissorlar bununla bağlı xeyli müddətdir narazılıq etsələr də, problem hələ ki, həllini tapmır. Hamımız başa düşürük ki, pandemiya kino sənayesinə və kinoteatrlar şəbəkəsinə ciddi ziyan vurub. Kinoteatrların uzun müddət bağlı qalması, ölkədə yeni filmlərin istehsalının ləngiməsi anlaşılandır. Ancaq pandemiya və müharibəni bəhanə edib, bu bəhanələrin arxasında gizlənmək cəhdləri anlaşılan deyil. Unutmamaq lazımdır ki, gənclərimiz gələcəyimizdir. İstedadlı və bacarıqlı gənclərə meydan verib onların qabağa getmələrinə təkan vermək həm də özümüzü sığortalmaqdır. Bu gün bu işi bacaran gənclərimizə dövlət tərəfindən lazımı dəstək hava və si kimi lazımdır. Çünki bu zaman kino sahəsində böyük uğurlar əldə edə bilərik.
Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi ilə çəkilmiş heç bir ciddi ekran əsəri yoxdur, planlaşdırılan işlər barədə də ətraflı məlumat verilmir. Maraqlıdır, kinomuza ayrılan pullar hara gedir?
Bu gün film çəkilişinə, film sənayesinin inkişafına ayrilan məbləğə Mədəniyyət və Turizim Nazirliyinin məmurları nəzarət edir. Ümumiyyətlə, dünyada dövlət büdcəsində kinoya ayrılan pullar fondlara, film mərkəzlərinə, xüsusi filmlə maşğul olan QHT-lərə verilir. Nazirliyin daha əhəmiyyətli işləri olmalıdır. Onlar madəni tədbirlərə dəstək olmalıdır, vassalam. Kino siyasət deyil, sənətdir. Onlar kinonu nəzarətdə saxladıqca, dünyada çox pis imic yaradırıq. Heç bir xarici prodüsser bu cür ölkə ilə ortaq, ciddi film istehsal etmək istəməz. Bu gedişlə də biz heç vaxt dünya səviyyəli festivallarda iştirak edə bilmərik.
Yekun olaraq bunu qeyd etmək istərdim ki, kino sənəti bizim mədəni irsimizdir. Tariximiz, bu günümüz və gələcəyimiz kinolarımızda əks olunub və oluncaq ki, bu da gələcək nəsillər üçün qorumalı olduqları vətəni onlara tanıdan üsullardan biridir. Gələcəyimiz ulu babalarımızın bizə əmənət etdiyi və bu gün bizim də layiqincə qorumalı olduğumuz mədəniyyətimizdən asılıdır.
Sonda böyük filosof-şair Hüseyn Cavidə istinad etmək yerin düşər:
Turana qılıncdan daha kəskin, ulu qüvvət
Yalnız mədəniyyət, mədəniyyət, mədəniyyət!

Almaz Abdullayeva
Bakı Qızlar Universitetinin tələbəsi

Təhmasib İmaməliyev sədr seçilib.

Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetində Tələbə Gənclər Təşkilatının sədr seçkiləri uğurla başa çatıb. Redaksiyamıza daxil olan məlunata görə, Universitetin tələbələri arasında aparılan səsvermə nəticəsində Təhmasib Asif oğlu İmaməliyev səs çoxluğu ilə Tələbə Gənclər Təşkilatının sədri seçilib.
Tanıtım:Təhmasib Asif oğlu İmaməliyev 11 iyun 2002-ci ildə Bakı şəhərində anadan olub.2014-cü ildə Sumqayıt şəhər Fikrət Əmirov adına musiqi məktəbinin tar şöbəsini, 2019-cu ildə Sumqayıt şəhər 11 saylı tam orta məktəbinin rus bölməsini bitirib. Hazırda Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti Tarix və coğrafiya fakültəsinin tarix müəllimliyi ixtisası üzrə 2-ci kurs tələbəsidir.
           2020-ci il noyabr ayından Tələbə Gənclər Təşkilatının fəalları sırasına qatılıb. Təşkilatın qrup nümayəndəsi (menecer), Tarix və coğrafiya fakültəsinin sədr köməkçisi, Tarix klubunun sədri, Tarix və coğrafiya fakültəsinin sədridir. Seçkiyə qədər Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti Tələbə Gənclər Təşkilatının sədr köməkçisi olub.
           Fəaliyyəti müddətində Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin 100 illik yubileyi ilə bağlı həyata keçirilən tədbirdə, “Azərbaycan-Türkiyə Gənclərinin Beynəlxalq Zəfər Düşərgəsində”və s. tədbirlərdə iştirak edib. “İçərişəhər” Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi və Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin birgə təşkilatçılığı ilə keçirilən bir çox elmi-praktik konfranslarda əsas çıxışçılardan olub.
           2022-ci il 2 fevral Gənclər günü ilə bağlı keçirilən “Gənclər Forumu”nda Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevlə görüşdə iştirak edib.
           Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin 100 illik yubileyi ilə bağlı nəşr olunan “Pedaqoji Universitetin Qəhrəmanları” kitabının həmmüəllifidir. “Tarix və coğrafiya fakültəsi 100 ildə” kitabına isə fakültənin təşkilat sədri kimi qeyd olunub.
            “Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin 100 illik təntənəli yubiley mərasimində könüllü fəaliyyətinə görə”, “2021-2022-ci tədris ilində Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinə qəbul olan tələbələrin qeydiyyat prosesində yaxından iştirakına görə”, “Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti Tələbə Gənclər Təşkilatının 2021-ci ildəki işində göstərdiyi uğurlu ictimai fəaliyyətə görə”, “25-31 iyul 2021-ci il tarixlərində baş tutmuş Azərbaycan-Türkiyə Gənclərinin Beynəlxalq Zəfər Düşərgəsində müvəffəqiyyətlə iştirakına görə”, “Universitetin ictimai həyatında fəal iştirakına görə”, “28 may – Respublika Günü münasibətilə “İçərişəhər” Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi və Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin birgə təşkil etdiyi elmi konfransda fəal iştiraka görə” Fəxri Fərman, Sertifikat, Təşəkkürnamələrlə təltif edilib.
Təhmasib içtimai fəallığı, vətənpərvərliyi ilə həmişə seçilib. Tələbə yoldaşları, universitetdəki həmkarları ilə səmimi münasibətinə, xoş rəftarına görə xeyli tərəfdarlar, dostlar qazanıb. Dostları, tələbə həmkarları onu ürəkdən təbrik edir, gələcək fəaliyyətində uğurlar arzulayırlar!

Mən fəxr edirəm ki, Azərbaycanlıyam!

Azərbaycan xalqının arasında bu deyim çox geniş yayılıb. Hər dəfə bu sözləri eşidəndə Ulu Öndər Heydər Əliyevin məşhur deyimi: “Mən həmişə fəxr etmişəm, bu gün də fəxr edirəm ki, mən Azərbaycanlıyam!” yada düşür.
Bəli, bu kəlməni hər bir azərbaycanlı ömründə bircə dəfə olsa belə söyləyib. Lakin, təbii ki, bir sual da doğur: Azərbaycan vətəndaşı olaraq biz bu nidanın fərqinə varırıqmı? Gəlin onun üstünü açaq. Mən bir azərbaycanlı kimi fəxr edirəm ki, məhz Azərbaycanda doğulub boya-başa çatmışam. Bizə, azərbaycanlılara məxsus olan vətənpərvərlik, mərdlik, qonaqpərvərlik, mən deyərdim ki, bu dərəcədə dünyanın heç bir ölkəsində, xalqında yoxdur. Bu “xüsusiyyətlər siyahısı”nı sonsuza qədər davam etmək olar.
Fəxr edirəm ki, Azərbaycanın qədərinə başda Ali Komandan İlham Əliyev olmaqla, rəşadətli əsgərlərimiz və heç bir zaman unudulmayan şəhidlərimiz yazılıb. Məhz bu üçlük bizi -Azərbaycan xalqını, etnik və dini mənsubiyyətindən asılı olmayaraq, yumruq kimi birləşdirib, Zəfər Gününü görməyi və yaşamağı nəsib edib. Mən fəxr edirəm ki, mən Azərbaycan qadınıyam və gələcəkdə dünyaya daha çox Azərbaycan igidlərini bəxş edəcək, onları Azərbaycan adına layiq böyüdəcəyəm.
Mən fəxr edirəm ki, mən Azərbaycanlıyam!

Ülkər Babayeva

Gənclərin Azərbaycan Respublikası Medianın İnkişafı Agentliyinə karyera səfəri

Azərbaycan Respublikasının Gənclər Fondunun dəstəyi və Azərbaycan Tələbə Gənclər Təşkilatları İttifaqının təşkilatçılığı ilə həyata keçirilən “Tea Talks” proqramı çərçivəsində növbəti karyera səfəri Azərbaycan Respublikası Medianın İnkişafı Agentliyinə olub.
Görüş zamanı tələbələr Agentliyin rəhbəri və əməkdaşları ilə tanış olaraq qurumun fəaliyyəti və media sahəsində həyata keçirilən islahatlar haqqında məlumat əldə ediblər. İnteraktiv formada keçirilən görüşdə tələbələrin Agentliyin layihələri və fəaliyyət istiqamətləri, eyni zamanda media ilə bağlı digər mövzular ilə əlaqədar sualları cavablandırılıb. Sonda Agentliyin İcraçı direktoru Əhməd İsmayılov tələbələrə gələcək fəaliyyətlərində uğurlar arzulayıb, fəal gənclərin qurumun müxtəlif layihələrində və təcrübə proqramlarında iştirakının nəzərə alınacağını deyib.

SEVİMLİ MÜƏLLİM

“Qəzənfər Paşayev – 85”

Hamının tədqiqatçı, dilçi, folklorçu kimi tanıdığı Qəzənfər Paşayev həm də gözəl müəllim kimi şöhrət qazanmışdır. On yeddi il M.F.Axundov adına Pedoqoji Dillər İnstitutunda ingilis dili müəllimi, xarici dillər kafedrasının müdiri kimi çalışan, on ilə yaxın Ali Təhsil Nazirliyi nəzdində Qərbi Avropa dilləri üzrə Elmi Şuranın elmi katibi olan, sonralar Bakı Dövlət Universitetində ingilis dilindən dərs deyən, işlədiyi müddətdə elmi kadrların hazırlanmasında səylə çalışan Qəzənfər Paşayevin müəllimliyi də tədqiqatçılığı kimi diqqəti çəkir.
Akademuk Teymur Bünyadov “Alim dünyasına bir baxış” adlı məqaləsində yazır: “Filologiya elmləri doktoru, professor Qəzənfər Paşayev mənim aləmimdə hər şeydən əvvəl, müqəddəs sayılan sənət sahibi, müəllimdir. Bu şərəfi uca tutan, yüksək qiymətləndirən müəllim. Bu sahədə külüng çalan, ad qazanan, şərafətlənən müəllim. Təkcə onu demək kifayətdir ki, M.F.Axundov adına Pedaqoji Dillər İnstitutunda ingilis dilindən dərs dediyi tələbələrindən Zeydulla Ağayev elmlər doktoru, Məlumat Nurəddinov, Məmməd Hüseynov və Güldanə Pamazanova elmlər namizədidir. Sevimli tələbəsi Ədalət Əsgərov uzun illər Cəlilabad rayonunda Maarif şöbəsinin müdiridir. Qəzənfər Paşayev respublikamızda ilk olaraq “Ölkəşünaslıq” fənnini ingiliscə hazırlayıb mühazirələr oxuyan, seminarlar aparan müəllimdir. Onun ingiliscə “İngiltərə haqqında” kitabı uzun illər Dillər İnstitutunda tələbələrin köməyinə gəlmişdir. O, ABŞ və İngiltərədə ixtisasartırma kurslarını bitirmiş, İngiltərədə sovet müəllimlərinin rəhbəri kimi xalqımızı tanıtmış, başımızı uca etmişdir.SSRİ Ali və Orta İxtisas Nazirliklərinin Fəxri Fərmanlarını almışdır...”.
Müəllimlik çox şərəfli vəzifədir. Hamımız şagird, tələbə olmuşuq. Həmişə hamının seçib-sevdiyi müəllimi olur. Sevimli müəllim olmaq doğrudan da gözəl şeydir və mən bunu həyatımda yaşamışam. Qarşısında tələbə kimi oturduğun, saatlarla dinlədiyin və bir gün ayrılmaq zorunda qaldığın müəllimin haqqında illər keçəndən sonra söz demək, onun kitabları haqqında məqalə yazmaq da hər tələbəyə qismət olmur. Uşaq kimi baxdığın, sonralar haqqında daim xoş sözlər eşitdiyin, uğurlarına sevindiyin, daxilən bir az da öz payın varmış kimi fərəhləndiyin bir tələbənin bir gün sənin hansı bir kitabın haqqındasa məqaləsini oxumaq da hər müəllimə qismət olmur.
Qəzənfər Paşayev xoş hissləri yaşamış müəllimlərdəndir. Tələbələrinin Qəzənfər müəllim haqqında yazdıqları məqalələrdə onun haqqında hərarətli, dəyərli fikirlərə rast gəlirik. Bu mənada filologiya elmləri doktoru Zeydulla Ağayevin müəllimi Qəzənfər Paşayev haqqında yazdığı məqalələr maraq doğurur. O, “Əlvida, Xəzər dənizi...” adlı məqaləsində müəlliminin elmi axtarışlarını qeyd edir, ədəbi əlaqələr sahəsində məhsuldar alim olduğunu bildirir və onun Həmid Abbasovla birlikdə tərcümə etdikləri və 1985-ci ildə “Yazıçı” nəşriyyatında çap olunan Aleksandr Dümanın “Qafqaz səfəri” kitabından söz açır. “Tanıdığım-tanımadığım insan” adlı məqaləsində isə həm bir insan kimi özündən, həm də müxtəlif əsərlərindən bəhs edərək yazır: “Elmi-pedoqoji fəaliyyəti, respublikamızın ədəbi mühitində fəal iştirakı (kiminə elmi rəhbər, kiminə opponent, kiminə rəyçi), məhdud imkanlarının müqabilində xeyriyyəçilik addımları Qəzənfər müəllimin mənə məlum olan tərəfləridir. Və yuxarıda haqqında danışdığım kitabın təqdimat mərasiminə gələnləri, ekspozisiya salonuna sığışmayan zəngin eksponatları görəndən, mötəbər şəxsiyyətlərin Qəzənfər müəllimin əməyinə verdikləri qiyməti eşidəndən sonra başa düşdüm ki, mən öz müəllimimi və həmkarımı heç də düşündüyüm qədər yaxşı tanımırmışam”.
Filologiya elmləri namizədi, dosent Məlumat Nurəddinov öz müəlliminin kitabı haqqında qələmə aldığı məqaləsi də diqqəti çəkir. “Sula Benetin kitabı” adlı məqaləsində kitab haqqında özünəməxsus fikirlərini bildirən müəllif Sula Benetin kitabından söz açsa da, sanki Qəzənfər müəllimin kitabını oxuyurmuş kimi danışır və səhifə-səhifə oxumağa təhrik edildiyini, bir məzmunlu və anadilli əsərin tilsiminə düşdüyünü vurğulayır və yazır: “Bu tilsimə bizi təkcə S.Benet deyil, həm də tərcüməçi Q.Paşayev salmışdır. Axı, təsadüfi deyildir ki, tıərcümə nəzəriyyəçiləri müəlliflə tərcüməçinin adlarının yanaşı çəkilməsinin tərəfdarıdırlar. Əsərdə xalq, yer və insanların adları oxucuya o qədər tanışdır, qafqaz koloriti o qədər güclüdür ki, əsər kitabın titul vərəqində tərçüməçinin adı göstərilməsəydi, S.Benetin bu kitabı Azərbaycan dilində yazdığına şübhə yeri qalmazdı. Bu, mütərcimin böyük müvəffəqiyyətidir”.
Qəzənfər müəllimin daha bir tələbəsi, filologiya elmləri doktoru, professor Şahin Xəlillinin müəllimi haqqında yazdığı olduqca maraqlı bir məqaləsini oxuyuruq. Hərarətli, səmimi fikirlərin yer aldığı “Qəzənfər Paşayev çırağı” adlı məqalədə sevimli müəlliminin “köhnə kişilərin keçdiyi yolun layiqli davamçısı” olduğunu, “gəzib gördüyü dünyanın xeyirxahlarının əlindən su içdiyini”, “imzasını unudulmazlar sırasına qatmağa özündə cəsarət tapdığını”, “özünün həyat amalını, yaxşılığa minnətdarlığını sözü və əməli ilə həyata keçirdiyini”, böyükləri, xüsusilə elmi rəhbəri Məmmədağa Şirəliyevi unutmadığını, xatirəsini ehtiramla yad etdiyini, pedaqoji və elmi kadrların hazırlanmasında da öz zəngin təcrübəsini əsirgəmədiyini qeyd edən müəllif yazır: “... Hələ ötən əsrin 70-ci illərində indiki Azərbaycan Dillər Universitetinin mühazirə salonlarında “Ölkəşünaslıq”dan şövq, gənclik ehtirası və məharəti ilə biz tələbələrin ürəyində gözəl alim, müəllim – ziyalının məftunedici portreti həkk olunmuşdu. O, uzaqdan uzağa həmin universitetdə çıxan çoxtirajlı “Bilik” qəzetinin səhifələrində görünən imzamla məni axtarıb özünün ən yaxın həmkarı kimi təbrik edib orijinaldan tərcüməmin nə qədər vacib və əhəmiyyətli, məsuliyyətli olduğunu xatırlatmışdı. Elə o vaxtdan mənim də içimdə “nə yaxşı bu dünyada Qəzənfər müəllim varıymış” deməyə bir dost nəğməsinin nəqəratı misralandı”.
Məqalələrdə vurğulandığı kimi, Qəzənfər Paşayev sadəcə auditoriyaya girib tələbələrə ölkəşünaslığın əsaslarından, predmetindən mühazirə oxumaqla, sonda tələbələri dinləyib qiymətləndirməklə işini bitmiş hesab edən müəllimlərdən olmamışdır. O, tələbə ordusunun ehtiyac hiss etdiyyi “İngiltərə barədə hər şey” adlı dəyərli bir əsərlə pedoqoji fəaliyyətində daha bir pillə qalxmışdır. Filologiya elmləri namizədi, dosent Səyyarə İmanovanın “İngiltərə və ingilislər barədə nə bilirik” adlı məqaləsini belə başlayır: “Qəzənfər Paşayevin bu yaxınlarda V.İ.Lenin adına APİ-nin nəşriyyatı tərəfindən çapdan buraxılmış “İngiltərə barədə hər şey” kitabı xarici dil öyrənənlərə gözəl töhfədir. Kitab ingilis xalqının tarixi, mədəniyyəti, həyat tərzi, adət-ənənələri və milli xüsusiyyətləri barədə geniş məlumat verir”.
Müəllif yeni dərs vəsaitinin ayrı-ayrı bölmələrindən danışır və pedoqoqun uzun illər Moskvada Xarici ədəbiyyat kitabxanasında gərgin axtarışlar apardığını, elmi əhəmiyyət kəsb edən materialları topladığını qeyd edir və əsərin linqvistik baxımda da maraqlı olduğunu, burada verilən linqlistik şərhlərin tələbələrin müstəqil iş aparmalarına yardımçı olduğunu bildirir. Bu kitabın ümumi oxucu kütləsinin tələbatını ödədiyini və ali məktəb müəllimləri və tələbələri üçün dəyərli elmi vəsait olduğunu vurğulayır.
Vahid Hacıyevin İlyas Əliyevlə bilikdə qələmə aldıqları “Bir ömrə sığmayan həyat və ya taledən gələn qismət” adlı məqalədə də tədqiqatçının ömür yoluna güzgü tutan müəlliflər onu qüdrətli zəka sahibi, müdrik insan, zəngin mənəviyyat sahibi, xalqın qeyrətli və ləyaqətli övladı, istedadlı şərqşünas, məhsuldar alim kimi təqdim etmiş, haqqında deyilmiş fikirlərə də istinad edərək gördüyü işlərdən, qiymətli tədqiqatlarından fəxarətlə söz açmış, onun elmi pedoqoji fəaliyyətini də qeyd etmiş və “...BDU-nun professoru kimi mənəviyyatlı, dərin elmi hazırlığı olan kadrların yetişdirilməsində öz əməyini əsirgəmədiyini” vurğulamışlar.
Qəzənfər Paşayevin kadr hazırlığı təkcə auditoriyalardakı fəaliyyəti ilə bitmir. Onun rəhbərliyi altında bir sıra gənc elm aləminə vəsiqə almışdır. Səbinə Məşədi-Məmmədova “Kərkük sevdası” adlı məqaləsində Qəzənfər Paşayevi görkəmli folklorşünas, İraq-türkman ədəbiyyatının tədqiqatçısı, bu sahədə qiymətli kitabların müəllifi kimi təqdim edir, onun tərcümeyi-halını qısa şəkildə diqqətə çatdırır, tədqiqatçının xarici səfərlərindən və bu səfərlər zamanı əldə etdiyi müvəffəqiyyətlərdən bəhs edək yazır: “... Əmək fəaliyyətinə ingilis dili və ədəbiyyatı müəllimi kimi başlamışdır. M,F.Axundov adına Pedoqoji Dillər İnstitutunda işə başlamışdır. Qrammatika və tərcümə kafedralarında müəllim və xarici işə getməyə hazırlaşan mütəxəssislər üçün xüsusi kursların müdiri (1968-1970) olmuşdur...
Bir çox namizədlik və doktorluq dissertasiyalarının opponenti, dərslik və monoqrafiyaların müəllifi, rəyçisi və redaktoru olmuşdur. Gənc nəslin yetişməsində və elmi kadrların hazırlanmasında onun xüsusi xidmətləri vardır”.
Qəzənfər Paşayevin pedoqoji fəaliyyəti haqqında çox danışmaq olar, tələbələrinin və müəllim həmkarlarının onun haqqında dedikləri səmimi, dəyərli fikirlərdən və yazdıqları sanballı məqalələrdən əhatəli söz açmaq olar. Biz yazının həcmini nəzərə alıb, bəzi yazılar üzərində dayandıq. Qəzənfər müəllimi səmimi qəlbdən təbrik edir və ona uzun ömür, cansağlığı, yeni elmi nailiyyətlər arzulayırıq.
Sona Xəyal

Bir anın müqəddəs nişanəsi
İlk dərs günü Jurnalistika fakültəsində çöhrəsində xoş təbəssümü, sevgi dolu səmimiyyəti ilə sanki tələbəyə: "Xoş gəlib, səfa gətirmisən" - deyən insanla qarşılaşdıq. Sözün əsl mənasında insanla! Sonra həmin insanı sevdik. Çox keçmədi ki, insanlığına da vurulduq. Bütün bunlar 2019 -cu ilə təsadüf edir. Oktyabr ayının tən ortası. Hər dəfə jurnalistika fakültəsinə daxil olanda sözü və özü bütöv olan bu insan özünün yüksək mədəni davranışı, xoş və səmimi münasibətilə payız havasının tutqunluğunu yaz günəşinə, fəslin soyuqluğunu isə yazın ilıq və isti havasına kökləyə bilirdi. Bu, Zaur Babayev idi. Şəxsi və iş həyatında hər zaman dəqiqliyi, səmimiyyəti sevən, düzgünlüyü və məsuliyyəti hər an həyat amalı hesab edən Zaur Babayev!
Zaur Babayevin məndə xüsusi maraq doğuran hekayələrindən biri haqqında danışacam, daha doğrusu yazacam. Uzun illər Bakı Dövlət Universitetində müəllim fəaliyyətilə məşğul olan Zaur Babayevin "Saat" hekayəsini oxuyarkən diqqətimi çəkən bir neçə fikir və mülahizələri bildirməyi özümə borc bildim.
Hələ yeniyetmə olarkən böyüklərin dilindən səslənən bir fikir mənim diqqətimi cəlb etmişdir. Nə idi o fikir? Eşidirdim: "Filankəs necə adamdır?" - sualına cavab olaraq deyərdilər ki, hələ onunla dostluq, yoldaşlıq etməmişəm. Bu deyimin fərqinə vardıqda, sözün dərinliyinə baş vurduqda, fikrin arxasında görünməyən tərəfləri araşdırdıqda ifadənin nə qədər öz dolğunluğu ilə yerində deyildiyini, özündə həyat həqiqətini, gerçəkliyini göstərdiyinin şahidi olmuş olursan. Bəzən adı - şanı - şöhrəti və müxtəlif titulu olan kəslər qarşısındakının qəlbinə toxunar, ciddi əsas olmadan qəlb qırar. Ancaq Zaur Babayevin "Saat" hekayəsini oxuyarkən gənc qəhrəmanın mənəvi bütövlüyünü, daxili dünyasının zənginliyini, qəlbinin böyüklüyünü sezmiş oluruq.
Hekayədə baş verən hadisələr demək olar ki, sanki hansısa bir dahinin fikirlərinin iqtibasıdır. Ancaq belə də bir fikir var ki, təsadüf zərurətdən doğur. Biz saatı adətən sol qolumuza - biləyimizə taxırıq. Sol qolumuz da qəlbimizə yaxındır. Hekayənin qəhrəmanı təmiz qəlbə sahib olan Zaur müəllimin qərib bir yerdə tələbəlik çağında başına gələn bu hadisə onun bütöv xarakterini, daha doğrusu iradəsinin gücünü, əzmini və daxilindəki gözlə görünən və görünməyən müsbət keyfiyyətlərini, çalarlarını oxucuya çatdırır.
Bu hekayədən hiss olunur ki, Zaur müəllim real həyat boyaları ilə yaxşı çəkilmiş mühitdə, müdrik əhatədə böyümüş, doğru tərbiyə almışdır. Ələlxüsus da ailə tərbiyəsi. O, mükəmməl ailə tərbiyəsi aldığı üçün daha erkən mərifət sahibi səviyyəsinə yüksəlməyə nail olub. Bu fikirlərimi oxucu, dinləyici, izləyici bəlkə hardasa çox da isti qəbul eləməsin. Yuxarıda da qeyd etdiyim kimi bu fikirlər Zaur müəllimi yaxşı tanıdığım üçün öz şəxsi yanaşmam və hekayədən gəldiyim qənaətimdir.
Belə bir misal var ki, "qərib ölkədə insanın nəinki dili, hətta boyu da qısıq olar".
Adi bir idman yarışmasına baxarkən rəqiblər arasındakı mübarizə kənardan asan görünər. Ancaq bu belə deyil. Əsla! Lakin "Saat" hekayəsindəki qəhrəmanın qərib ölkədə daxili məsuliyyəti, hadisələrə çevik yanaşması özünü çox aydın şəkildə göstərir. Hekayə qəhrəmanının yaddaşında təbii olaraq içkinin təsirindən "boşluq" yaranır. Daha sonra saatı qolunda görməyən hekayə qəhrəmanı elə zənn edir ki, səhər adəti üzrə qoluna taxdığı saatı dəhlizdə alışqan verdiyi həmin adam qarşısındakının düşdüyü vəziyyətdən sui-istifadə edərək götürmüşdür.
Müəllif özü də qeyd edir ki, bu saat müstəqil həyata qədəm qoyduğu anın müqəddəs nişanəsidir. Həm də bildiyim qədərilə o zamanlar "Luç" markalı saatı maddi tərəfdən hər biləyin daşımağa gücü çatmazdı. Atanın oğluna bu saatı əmanət etməsi bizlərə: "Zər qədrini zərgər bilər" - misalını xatırladır. Ancaq hər gənc ata əmanətini qoruya bilmir. Mövzudan uzaq düşmək istəməzdim, ancaq yeri gəlmişkən hekayədə ananın mənəvi böyüklüyü, ucalığını: "Əgər sənə qarşı hər hansı bir təcavüz, soyğunçuluq olarsa ən dəyərli əşyandan - saatdan keç" fikirlərini də görmüş - oxumuş oluruq. Bu da onu göstərir ki, ana təhsilli oldu-olmadı nə qədər müdrik, uzaqgörən xanım olub. Bütün bunlar, əlbəttə genlə gələn faktordu. Buradaca Famil Mehdi yaradıcılığına müraciət edək:

Bəs səni toxuyan? -
Kimdir o ana?
Yaşadı, yaratdı şöhrətsiz, adsız.
Dünyanın böyük bir sənətkarına,
Kimi müti dedi, kimi savadsız.

Bu məqamda hər kəsə maraqlı olacaq və bəlkə də çoxlarının bilmədiyi bir faktı söyləmək istəyirəm. Beləki, Azərbaycan qadınlarının sabahkı taleyində çox böyük rol oynamış Həsən bəy Zərdabinin həyat yoldaşı Hənifə xanım həm də Zaur müəllimin nənəsinə Bakı şəhər dövlət birinci rus-tatar qız məktəbində dərs demişdir. Həmin məktəbin ilk məzunlarından biri məhz Zaur müəllimin nənəsi olmuşdur. (bax: Z.Babayev "Həyat Ağacım" kitabı)
Bəzən gözümüz qarşısında qiymətli sənət əsəri olan xalılarımıza baxarkən, oradakı əfsanələri, əsatirləri, orijinallığı, təbiətin sirli sehrini biz bir anlıq görürük.(sözsüz ki, bəsirət gözü açıq olanlar) Düşünək ki, heç bir akademiya, təhsil müəssisəsi görməyən nənələrimizin, analarımızın toxuduğu xalçada əsrlər boyu, hələ bu gün də elm aləmini düşündürən nə qədər sirlər var. Zaur müəllimin anasının fikrinin üzərində ona görə bu qədər dayandım ki, yalnız müdrik insanlar çox sonralar gələcək hadisələr haqqında əvvəlcədən xəbərdar olar.
Hekayənin sonu olduqca maraqlıdır. Zaur Babayev öz saatını yaşadığı mənzildə şkafın gözündə tapır. Ancaq dəhlizdə şübhələndiyi adamın da saatı hekayənin qəhrəmanının qolunda idi. Bu ona olduqca mənfi təsir edir. Səhərə qədər gözlərinə yuxu getmir. Bu anlaşılmazlıq və həmin vaxt baş verənlər qəhrəmanın rahatlığını pozur. Səhərə qədər gözünə yuxu getmir. Çaşqınlıq içində olması hekayə qəhrəmanını olduqca narahat edir. Qanunları mükəmməl bilməsi və ən əsas da daxili dünyasının saflığı, vicdanının səsi onu əsarət altına alır. İstəmədən yaranmış vəziyyətdən özgəsindən əldə etdiyi saat sanki onun bütün həyat zamanını dayandırır.
Hadisəyə baxanda qəhrəmanın keçirdiyi hissləri böyük rus klassiki Dostoyevskinin əsərlərindəki qəhrəmanların yaşadığı həyəcanla, təlatümlə müqayisə etmək mümkündür.
Hekayənin qəhrəmanı üçün soyuq Moskva havasında donmuş saatın buzu elə səhər Zaur Babayevin saatı milis (oxu: polis) bölməsinə aparması ilə əriyir.
Hekayə real boyalarla, kəskin sujetlə necə deyərlər gün kimi aydın yazı üslubu ilə seçilir. Qələm sahibinin güclü bədii yaradıcılığı, səriştə və təcrübəsi oxucunu həyəcanlı saxladığı kimi arxasınca da aparmağı bacarır. Bu da Zaur Babayevin böyük təcrübəsindən, zəngin müşahidə qabiliyyətindən, yaddaşının iti və aydın olmasından irəli gəlir.
Göründüyü kimi, elmi işlə bağlı Saratova gedən hekayə qəhrəmanı elmi iş rəhbərilə səmimi söhbət edir. İş elə gətirir ki, illər bundan əvvəl saat ətrafında baş verən hadisənin o zamankı qaranlığına günəş doğur. Hər iki tərəfin daxili saflığının günəşi istənilmədən illər bundan öncə yaranmış xoşagəlməz hadisənin qaranlığını nura boyayır. Həmin zaman: "Qəhrəman olmaq üçün bir an belə bəs edər" - fikirləri özünü hekayə qəhrəmanının hərəkətində tamlığı ilə tapmış olur.
Zaur müəllimin soyadı Babayevdi. «Baba» sözü bizə çox mətləblərdən xəbər verir. Baba adətimizin ifadəsi, baba bu günün nəslinin səbəbkarı, baba müdriklik, ucalıq və təbiətin özü qədər zənginliyin ifadəsidir. Məhz bu soyadın baba olması da onun lap erkən yaşlarından qətiyyətli, məsuliyyətli hərəkəti və insanlarla rəftarı bir müdrik insanın davranış və xüsusiyyətlərini xatırladır. Deyirlər ki, o kəslərlə otur-dur ki, o gənc yaşda da belə ağsaqqal kimi davranmış ola.
Zaur müəllim Moskva təhsili alsa da, ancaq onun qəlbindəki kökümüzə bağlılıq, milli adət-ənənəni paylaşmaq və ünsiyyət mədəniyyətinin mərtəbəsinin yüksəkliyi, onun daxili azadlığını əlindən ala bilməmişdir. O, özgələşməyib, əksinə daha da milliləşib. Ancaq bu özümüzünküləşməkdə, milliləşməkdə böyük bəşərilik var. Bəşərilik də odur ki, Zaur Babayev hər zaman öyrəndikləri, qazandığı təcrübəsi ilə qarşı tərəfi zənginləşdirir.

"Saat" hekayəsi adi bir hekayə deyil. Elə hekayədəki bu saat da adi bir hədiyyə deyildi. Bu saat Zaur Babayevin həyat yolu ilə birgə onunla addımladı. Həyatının hər bir anın mənasız keçməməsi üçün onun qarşısını aldı. Saatın əqrəbinin təkin səsi Zaur Babayevin sol biləyində onun nəbzi ilə bir vurdu, ailəsinin onun yanında olmasını hər dəfə saat əqrəbinin döyüntüsündə bildirdi.
Əliağa Vahidin dediyi kimi vaxtını, anını boş sərf etməyibdir, Zaur Babayev.

Açıq, aydın bütün bunlar onun təhsil aldığı illərlə yanaşı, digər vaxtlarda da ölçülü-biçili, saat dəqiqliyi qədər həyatının da məzmunlu olduğunu görə bilərik. Biz tələbələr Zaur Babayevi hər bir anın gözəlliyini, qədrini bilən bir şəxs kimi görürük və sevirik.

Əsgər İsmayılov,
BDU-nun Jurnalistika fakültəsinin tələbəsi

"Şərq" ailəsinin cəfakeş başçısı

Akif müəllim- "Şərq" qəzetinin təsisçisi və baş redaktoru, mətbuat tədqiqatçısı, Əməkdar jurnalist Akif Aşırlı haqqında yazmaq mənim üçün həm asandır, həm də çətin. Asandır ona görə ki, təxminən üç il rəhbərliyi altında çalışmışam. Demək olar, hər gün üz- üzə gəlir, danışırdıq. Yəni xarakterinə az- çox bələdəm. Çətindir ona görə ki, mən Akif müəllimin sözə, üsluba necə qiymət verdiyinin, yazıları necə diqqətlə oxuduğunun şəxsən şahidiyəm. Ona görə də daha diqqətli olmaq lazım olduğunu bilirəm.
Ümumiyyətlə, indiyə qədər qazandığım təcrübədə, bu gün özümü jurnalistikada daha inamlı hiss etməyimdə bütün "Şərq" qəzeti kollektivi kimi, Akif Aşırlının da xüsusi rolu var.
Bir- birimizi xeyli əvvəldən- mən universitetin birinci kursunda oxuyandan tanıyırdıq. Bir müəllimimizin dəvəti ilə mühazirə oxumağa gəlmişdi. Sonralar fərqli vaxtlarda bir neçə dəfə də görüşmüşdük.
... Bir gün Akif müəllimdən zəng gəldi. Təəccübləndim. Həm nə deyəcəyini düşünür, həm də nömrəmi kimdən aldığını fikirləşirdim. Çünki bu vaxtadək telefonla danışmamışdıq. Zəngi qəbul etdim, "Bəli, Akif müəllim" dedim. Dərslərimlə maraqlandı, harda işlədiyimi soruşdu, sonra da "Redaksiyaya gəl, gözləyirəm" söylədi. Beləcə, bir neçə gün sonra "Şərq"in əməkdaşına, bu ailənin üzvünə çevrildim.
Yadımdadır, "Şərq"dəki ilk həftələrim idi. Bir məsələ ilə bağlı o biri otağa getdim. Ancaq qapının kandarında dayandım. Tərəddüd etdim. Foyedeki kresloda oturub, məni izləyən baş redaktorum ayağa qalxdı, yanıma gəldi, qapını açdı və özünəxas formada "Niyə utanırsan? Keç" dedi.
Yuxarıda bildirdiyim kimi, Akif müəllim yazıları diqqətlə oxuyur. Dəfələrlə xəbərlərimə, müsahibələrimə, reportajlarıma irad tutub. Lakin bu tənqidlərdən hər biri islahedici xarakter daşıyıb, öyrətməyə hesablanıb. Akif Aşırlı onu tanıdığım ilk gündən "Kənan mənim tələbəmdir" deyir. Mən də elə o gündən həmişə baş redaktorumu özümə müəllimlərdən biri hesab edirəm. Onun dərsləri "Şərq" in o qədər də böyük olmayan, fəqət yaradıcılıq, müzakirə dolu redaksiyasında, otağındakı iclaslarda, "planirovka"larda davam edir. Bəzən praktik qəzetçilik haqqında danışmaqla da kifayətlənmir, həm də Üzeyir bəydən, Mirzə Cəlildən, Ceyhun Hacıbəylidən... danışır. Və bu dərslər heç vaxt bitmir.
Akif müəllim öyrətməyi, izah etməyi sevən insandır. Əlbəttə, bu, eyni zamanda onun pedaqoji fəaliyyətindən irəli gəlir. Belə ki, o, bir müddət müxtəlif ali məktəblər, o cümlədən BDU- da dərs deyib. Alimdir. Mətbuatımızın banilərinin irsini, jurnalistikamızın indiyədək gəlib keçdiyi yolu araşdırıb. Və özünün qəzetçilik təcrübəsində onların irsindən də yararlanıb. Əlbəttə, belə olmasa, qəzetçiliyin getdikcə öləzidiyi bir vaxtda "Şərq" 30 ilə yaxındır fəaliyyət göstərməyi, oxucuları ilə görüşməyi bacarmazdı. Təsadüfi deyil ki, Akif Aşırlı həmişə müstəqil mətbuatın, azad sözün tərəfdarı olub. O, Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin "O millət azad və xoşbəxtdir ki, onun mətbuatı azad və xoşbəxt olsun" fikrini, bəlkə də, peşə kredosuna çevirib.
Təxminən üç ildən sonra "Şərq" dən ayrılanda Akif müəllimin yanına getdim, halallıq istədim. "Yolun açıq olsun" dedi, uğurlar arzuladı.
"Şərq" mənim yaddaşımda daim isti ocaq olaraq qalacaq. Redaksiyadan ayrılarkən yazdığım ""Şərq"dəki son sözüm" yazısında göstərdiyim kimi, yəqin, jurnalistika karyeramın ən maraqlı, yaddaqalan dövrü məhz “Şərq”lə əməkdaşlıq illərinə təsadüf etdi: " Əvvəl dünyanı lərzəyə salan koronavirus pandemiyası ilə tanış olduq. İctimaiyyətə SOS siqnalı verdik. Hətta gündə bir insanın, o cümlədən yaxınlarımızın, əzizlərimizin ölüm xəbərini eşitsək belə, özümüzü yox, oxucularımızı düşündük. Auditoriyanı xəbərsiz qoymadıq. Sərt karantin rejiminə, hər cür çətinliyə müqavimət göstərdik. Nə vaxtsa, “Gözünüz aydın, pandemiya bitdi” başlığı ilə hər kəsi sevindirəcəyimiz ümidindən təsəlli tapdıq. Və həmin ümidimizdən ikiəlli yapışdıq...İşə əvvəlkindən daha tez getdik, daha gec çıxdıq. Əksəriyyətini bircə dəfə belə görmədiyimiz oxucularımız üçün ailə üzvlərimizin üzünü az görməyə razı olduq". Çətin olsa da, öhdəsindən gəldik. Çünki "Şərq" təkcə redaksiya deyil, həm də ailədir. Akif müəllim isə bu ailənin cəfakeş, yorulmaz başçısıdır.
Ad gününüz, yeni yaşınız mübarək, əziz müəllim!

Kənan Novruzov