31-08-2025, 10:58
Gülgəz NUR
Dönüşlü, dönüşsüz döngələr...
Bilməz idim döngəlik var, dönüm var
İtginlik var, ayrılıq var, ölüm var...
(M.Şəhriyar)
Həyat var olan gündən qaydalı, qaydasız olumları da, ölümləri də özü ilə bir yerdə gətirib, yetirib, qoyub düz(ü) dünyanın mərkəzinə. Gah bunu doğru bilib, gah da onu. Hətta 2-sinin qarışığından alınan sərgərdan tərkibi belə bəzən leqallaşdırmağı bacarıb gah səmum yeli kimi azadə tinətli, gah da dəli-dolu pəhləvan xislətli bu ərköyün dünya. "Doğrusu, yanlışı ilə zamana, meridianlara, hətta niyyətə; sevgisi, nifrəti iləsə Yerə, Göyə bağlı Dünya... Səndən kimlər keçdi, Sənin uğuruna kimlərsə tarixə, əbədiyyətə, kimlərsə sadəcə öz dünyasız dünyalarına köçdü. Axı N Ə D Ə N ürəklərə, oradan da kainata üz tutacaq bunca soyuqqanlılıq hopdurduğun toxumlarını Ana dediyin o sonsuzadək susqun, qara torpağa səpdin?"
Həyat da, demək əsl həqiqət də bu. Görünən döngələrindən, əslində isə şıltaq, tapmacalı labirintlərdən ibarət, dönümlü həyat. İlk gedişlərində sanki səninlə yolçuluq edir, səni ürkütmür, xoş-beşlə gələcəyin mübarəkbazlığını edirmiş kimi sənə yol da göstərir. Ancaq bu, yola çıxdığın ilk dalan yadında qalana qədər belə davam edir. Yolun ağına düşməyə qərar vermiş yolçunun qulaqlarına, oradan da şüuruna hakim kəsilməkdə olan o dolandırıcı uğultu getdikcə naməlum bir tarixin dabanlarının ayaq açıb çıxardığı azman taqqıltı səsinə çevrilmiş kimi olur. Toz-dumana büründüyündən yaxınlaşmağımı, uzaqlaşmağımı dəqiq bilinməyən bu səs yolçuya sanki arada yol göstərmiş kimi də olur. "Qoç döyüşünə qoç dayanar" misalı bu tədrici tanışlıq yolçuya astaca ya gözlərini 4 açıb qarşısına diqqət yetirməyi mənimsədir, ya da "küləklə sovrulanlar" dəstiri, onu öz toz-dumanına bürüyüb, bürmələyib bilinməz səmtlərə çırparaq hərəkətsiz hərəkət moduluna keçirir.
Dalanlar da labirintvari yollar sayağı dönüşlü kimi görünür... amma... ancaq... lakin... Burada üfüqün 4 istiqamətini göstərən yerin cəhət anlayışı itdiyindən küləyin istiqaməti də yolçunun qəlb səsinə bağlı qalır. İrəli, ancaq irəli təpəri, nidası ilə çaba göstərən bu qəlb mücahidinin addımlarının əslində geri və ya irəli getdiyini belə üzü dönük döngələrdən başqa bilən yox, təbii. Külək isə əsir...əsir.... yolçunun rahatlıq bilməyən qəlbi isə hey bur(x)ulur, inadının perik saldığı ümmansız eşqi ovularaq içinə tökülür, Haqdan gələn arzuları az qala səndirləyir, sonra isə hansı qüvvənin təsiri iləsə özünə söykənib azacıq qalxır, müvazinətini düzəldir... və yenə... Əcaba, kiminə havada süzən uşaq oyuncağı çərpələngi xatırladan, kiminə isə sakit olduğu qədər də qorxunc göllərdə gizli-gizli üzən timsahları canlandıran o həyati bumeranqın doğurduğu məkan bumu???
20-08-2025, 09:00
Gülgəz NUR yazır: Etidaldan etiqada
"Qaranlıq gecədə səni gözləyib
Durmaqdan yoruldum, ey Dan ulduzu!
Uzaq üfüqlərə göz gəzdirməkdən
Az qala kor oldum, ey Dan ulduzu!"
(C.Cabbarlı)
Etiqad insana xas ən xarakterik xüsusiyyətlərdən birincisidir, desək heç yanılmarıq. Həm də necə... Onun Qütb ulduzu, qəlbinin (elə zehninin də) nicat nöqtəsi, kiminçünsə istinad qalası, kiminçünsə ümid bucağıdır O. Hər kəsin öz dünyasının rəngində, arzu bağçasının rayihəsində... bəzən də daxili riqqətinin huyundadır bu qibləgah. Maraqlıdır. Eyni məfhum, anlayış necə müstəvinin ən müxtəlif koordinat nöqtələrində yerləşə, ən zidd çalarlara malik ola, kəsəsi, tam fərqli dünyalara aparan əks qütblərə doğru uzana bilər? Həəə...demək ki, burada məsələnin əsli onu doğuran nəfəsdə, kainata ötürən səsdədir.
Diqqət etsək, dünyanı idarə edən bəlkə də elə etiqadların cəng-cidalıdır. Məhz... Ancaq onlar da (bayaq dediyimiz kimi) heç də göründüyü, bilindiyi kimi deyillər haaa. Adına fələk dediyimiz o çarəsiz çarxın başı ona görə də açılmaz qeyli-qaldadır. Hər canın öz ruhi biçimində olan işıq və ya qaranlıq, xeyir və ya şər motivli etiqad nidası. Nə etməli? Bütün zamanların ən yorğun sualı... Bəlkə vahid etiqad elə vahid cəmiyyət... vahid amal... vahid siqlət ehtiyacındadır? Ancaq bu da hansı dərəcədə vacib, arzuolunandır? İstənilən halda insan ətrafına, təcrübi fəaliyyəti olan digər cəmiyyətlərə, onların inkişaf spektrinə diqqət yetirməlidir. Axı fərd cəmiyyəti, cəmiyyət isə fərdi yaradır, ona həyati keyfiyyətlər verir. Ancaq bütün hallarda hər bir yaranışın genetik kod yaddaşı da vardır axı. Bu yaddaş yaranmışın həm ruhunda oturuşan müvazinət nöqtəsi, həm də uzaqlardan ona özünü unutmağa qoymayan Dan Ulduzu timsallıdır.
Bəli, istənilən halda insanı yönləndirən, ona yol göstərən, zülmətli dönəmlər(in)də də, salim günlərində də zehnini (və demək ki önünü) nurlandıran Dan Ulduzu elə onun şüurudur ki var. Əlbəttə, bu, mütləq şəkildə onun nə dərəcədə mütaliəli olmasına və ya zehnini açıq saxlayan müşahidəçilik qabiliyyətinin var olmasına bağlı məsələdir. Ancaq bu halda onun dünənindən əsasını götürən, habelə gələcəyinə ötürülən "genetik kod" dediyimiz o möhtəşəm Süd Yolu (məhz) ona yaşarı, həqiqətən saf bir səhifə yazmasına vəsilə olacaq, mayasını, ruhunu İlahidən aldığı məhz o etiqadı sayəsində gerisinə (və demək ki gələcəyinə) xeyiri ölçüyə gəlməyən sərmayə qoyacağına zəmin yaradacaqdır.
8-08-2025, 09:07
Gülgəz NUR yazır: Daş yaddaş
"...Ağ Daş, Qara Daş,
Mən sənə yoldaş..."
(Xalq deyimi)
Dilimizdə, qan yaddaşımızda, ruhumuzun ta özəyində daşla bağlı xeyli daşlaşmış xatırlamalar, möhürləşmiş deyimlər var. Elə Daş Yaddaşımızdan tutmuş Zülmətin Daşına qədər. Nədən? Nədir bu deyimlər? Kökünü, səbəbini nədən alır bu çarəsiz çarəyə çevrilmiş qorlaşmış damlalar? "Bu dünyanın qara daşı göyərməz" deyən zaman(Daş)ımız da öz katrinlərində bir tərəfdən gələcək sivilizasiyaların bitirəcəyi aysberqlərdən xəbər verirsə, digər tərəfdən, ruh arxa(Daş)larının gəlmişini, keçmişini bağrının pərdələrində gəlişdirir. ZÜLMƏTDƏ BİR DAŞ VAR... QOYAN DA PEŞMANDIR, GÖTÜRƏN DƏ. Ağrılı olduğu qədər də nidası qoyulmayacaq ümidverici və yaşarı istək, tələbat... bir az da Tanrıdan gələn əmr!..
"Ən böyük xoşbəxtlik itirdiyini tapmaqdır", deyə düşünüb bir zamanlar insan oğlu. Bu düşüncə hər zaman məşğul edib onun zehniyyətindən narahat bəbəklərinə qədər axan düşüncə labirintini Nəymiş Onun itirdiyi? Nəyin peşindədir az qala yollarda peşmanlıqla vurnuxan bu sərgərdan dərviş? Qoyan da Özü, götürən də... Qoyduran da qan yaddaşı, götürdən də... Nədən çözülmür bu nigaranlıq? Bəlkə Ona heç toxunmayaq da? Nəfəsimizlə ona ruh verib, üzərində çiçəklər bitirtməyə çalışaq? "Hər daşın üzərində də çiçək bitmir" anlayışını getdikcə məhdudlaşdırıb, əksinə, ona həyat verməyə qalxaq bəlkə astaca?.. Ən azı, zehnimizdə, inancımızda, məqsədimizdə... lütfən. Həsrətdən, hicrandan cana doymuş şüurumuz iliyinə qədər ehtiyac duyduğu o azadəliklə titrəşən səmtə doğru azacıq belə cilvələnsə günahmı olar??? Bu, fırlanan dünyamızın qanunlarının da aramızda dağ bitirmiş dəyirmanının üzərində də İlahi bir çıraq yandırmazmı?
Bəşərin yolu təbiət(in)dən keçir, təbii. Demək ki, həyata açılan cığır da elə suları nura çevirərək daşların üzərinə səpib, onları canlandırmaqdan keçir... deyə, düşünür axı qərib yolçu da...
1-08-2025, 18:55
Qayalarla üz-üzə...
"...küləklər talayar, dalğalar yalayar...
qış olar, yaz olar qara, boz qayalar..."
(ANAR)
Qaya kimi mətin... qaya qədər susqun... qaya misalı əzəli, əbədi... Kim qoyub bu yükü məhvərini yerin ta təkindən alan qayaların üzərinə? Ümumiyyətlə, bu məsuliyyət yükü təqdir olunandırmı? Qayanın həyati inikası varmı? Onun əsl missiyası nədən ibarətdir? Suallar çox və tale yüklüdür. Mənə görə isə qayalar dağların sələfi, onların tarixi sədası, ruh yoldaşıdır. Sanki ərköyün balasının daşlaşmış, qoruyucu mələyi, nigaran baxışlı Anası, pasibanı, həm də sabahının sükuta dönüşmüş əks-sədasıdır. Onlara rast gəlinən yerlərə diqqət etsək, görərik ki, ya nəhrlərin astanası, ya da zamanında çağlayan, indi isə artıq quraqlaşmış kimi görünən məkan aşırımlarıdır ünvanları. Demək ki, qayalar dəryaların əzəli və əbədi mirvarisi, təmənna tanımayan bir eşqlə baxan bəbəkləridir. Qayaların zirvəsi də missiyası qədər möhtəşəmdir... fəqət... bütün tarixləri üstələyən və dünyanın özü ilə rəqabətə çıxmağa qadir addımlarının ətrafı İnsan oğlu üçün təhlükəli, aldanış doludur. Nədir bu təhlükə? Əbədiyyən Dərya Sonası ilə iltifatda olan qayaların açıq qucağı əsasən və əksərən sahildə olsa da, göz qapaqlarının altı uçurumlu və dərindir. Bu da amansız suların onların köksünü sanki durmadan ovundurmağa və... aşındırmağa çalışmasındandır, şübhəsiz. Bəli, bu -- Dərya-Qaya sevgisi... əhd-peymanı... arxadaşlığıdır. Bunun heç bir halda təbiətən arxasına arxa çevirən insan amilinə şans verəcək bir vergülü, nidası yoxdur. Bu üzdən, təbiətin təbi, ruhu onunla həmahəng döyünənçün ana məhəbbətli, cəngi-cidala çıxmağa hazır olan üçün isə konkret, hətta amansızdır. Sənsə, İnsan Oğlu, o susqun ruhlu daşları sev, onları duymağa, anlamağa çalış. Sev ki təbin təbiətdən, ruhun aləmdən ayrı düşməsin. Belə olarsa, bütün yollar sənə, sən isə dünyanın Özünə ismarlanarsan.
Gülgəz NUR
24-07-2025, 07:35
Gülgəz NUR
Üfüqi sual
"Gözlərimdən yuxu qaçmış, məni boğmaqda xəyal,
Düşünən beynimi sarmış yenə bir qəmli sual..."
(M.F.Axundzadə)
Varlıq... Bu kəlmənin altında düşünə bildiyimiz və bilmədiyimiz hesabsız mövcudiyyatlar toplanıb. Gördüyümüz və təsəvvür etdiyimiz; görmədiyimiz və sandığımız; duyduğumuz və hətta duyğumuza yönəltməyə çalışdığımız (varlıq qüdrətlidir)... Və bu "varlıq" dediyimiz əslən vahid anlayış olub, ancaq ötən yaranışlarda zaman-zaman fərqli libaslara bürünüb, fərqli adlar alaraq, müxtəlif anlamlar daşımağa başlayıb.
Beləliklə, sivilizasiyalar dəyişdikcə özündən (hüceyrəsindən) xəbərsizləşməyə doğru yuvarlanan... adına həm də "insan övladı" deyilən bu möcüzə varlıq sanki özü ilə təhtəlşüuri mücadiləyə başlamalı olub. Təbiətin ayrılmaz hissəsi olan bu Yaramış zatən tam-tamına elə bu təbiətin səbəb və nəticəsi olaraq da hələ fidankən hər cür himayə altına alınmış təbiət bəsləntisi və səhranın hər cür təbii ərköyünlüyünə duruş gətirmək məcburiyyətində qalan Qədərə uğramış qurban kimi 2 cəbhəyə ayrılmalı olub. İndi diqqət edək: Bağ-bostanda qulluq ilə ərsəyə gələn təbiət neməti xəfif, köməyə ehtiyaclı, daim qulluq istəyən olsa da, uyumlu və bəhrəlidir. Üstəlik, ətraf da ondan bəhrələndiyindən canayatımlı, gözəl, diqqətəşəyandır. Səhranın sazağına, susuzluğuna, ilgisizliyinə sinə gərən Yaranmış -- digər nemət isə möhkəm, dözümlü olsa da, bəhrəsiz və görünüşsüzdür. Əcaba, kimdir müqəssir? Qulluq altında böyüyən nemətin daxili gücü göründüyü qədərilə bəhrə verməyə meyllənib. Digər, əks mühitin Yaranmışının isə potensialı daxili və xarici mücadilələrə xərcləndiyindən, nəticədə bəhrəsizliyə uğrayıb. Əlbəttə, Yaradan hər bir Qədərin, taleyin mayasına bir hikmət verib təbii. Amma...ancaq...lakin... Yaranmış da daim özünü ifadə etməyə, gündüzlər Günəşin üzünə gülümsəməyə, gecələr Aya səcdə etməyə, bununla da Yaradanını xoşnud etməyə ehtiyaclıdır axı. Vəziyyət isə elə gətirib ki, necə deyərlər, bağdakı bu halı heç xatırlamır, dağdakı isə acılardan yorğun düşmüş kökünün budaqlarına axıtdığı sızıltıdan doğan məyusluğu səbəbilə gülümsəməyi çoxdaaaaaan unudub.
Dörd yol ayrıcında oturub bu halı seyr edən Qərib Yolçu isə titrək, codlaşmış dodaqları arasında sıxdığı müştüyünə dərin bir qullab vuraraq pərişan düşüncələrə dalıb: "Kimdir müqəssir? Təbiətmi? Qədərmi? Ya Yaranmışın ilkin rüşeymlərimi?"
22-07-2025, 23:43
Müdafiə Nazirliyi saziş imzaladı
"IDEF2025" sərgisi çərçivəsində Türkiyənin "Baykar" Müdafiə Sənayesi şirkəti ilə Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi arasında "Logistika Dəstəyi və Satış Müqaviləsi” imzalanıb.
Bu barədə"Baykar" şirkətinin "X" hesabında məlumat verilib.
"Bu əməkdaşlığın hər iki qardaş ölkə üçün xeyirli olmasını arzulayırıq", - paylaşımda bildirilib.
19-06-2025, 21:53
Marıxda yatanlar yuxuya, qardaşlar sevincə dalsın!
İki il öncə güclü yeraltı təkanların dağıtdığı Kahramanmaraşda bugün duyğu yüklü, düşüncə əsaslı fikir təkanları baş verdi: dost da, dosta ola bilməyənlər də Azərbaycan Məhəlləsindən nəsibini aldı. Bilirsiz, bu, nə deməkdir? - Bir dastana, epopeyaya mövzu ola biləcək bu hadisənin bir neçə özəl, incə çizgisi vardır. Qarabağda, Zəngəzurun Gündoğarında kəndlər, şəhərlər tikən, “Böyük Qayıdış” Proqramını həyata keçirən Azərbaycan Respublikası, tarixi Zəfərinin sevincini qardaş ölkəyə daşıyır. Bu, Azərbaycan ilə Türkiyənin doğrudan -doğruya bir millət, iki dövlət olduğunu təntənəli surətdə və bir daha sübut edir! Sübut edir ki, dörd yanımızda aləmin bir-birinə qarışdığı zamanda Azərbaycan ilə Türkiyə sabitlik, inkişaf, ümid və inam ünvanlarıdır. Hər qardaş qonşuluq, hər qonşu qardaşlıq edə bilmir. Bu anlamda, Kahramanmaraşda bugün yaşananlar, qardaşlığımız üzərinə kölgə salmaqçün marıxda yatanların ovqatını əməlli-başlı pozur. Ayrıca, Kahramanmaraş adı, coğrafiyası simvolik anlamlar da daşıyır və bugünümüzlə səsləşmələr içindədir. Bəlli - böyüklü-kiçikli bacılar ötən yüzilliyin əvvəllərində oralarda min hoqqadan çıxırdı; ancaq ümumişlək sözlə desək, xalq ruhunun cəsarəti paşa, məmur, vəkil, mühəndis və b. gözləmədən hətta bir südçünün, imamın və yeniyetmənin belə, işğalçılara üsyan bayrağı qaldıra biləcəyini bir daha və bir daha sübut etmişdi o illərdə...
Kahramanmaraş elə Kahramanmaraşdı!
Kahramanmaraş belə Kahramanmaraşdı!
Bəli,
Kahramanmaraşda Azərbaycan Məhəlləsinin açılışı və bununla bağlı, Prezident Əliyevin Türkiyəyə səfəri tarixi xarakter daşıyır.
Söhbət təkcə tikilən məhəllədən deyil, yeni mərhələdən, yüksələn mərtəbədən gedir.
Tarix bir daha tanıqlıq etdi:
Azərbaycan və Türkiyə eyni soydan gəldikləri kimi, eyni taledən, eyni dərddən və inama çevrilmiş eyni ümiddən doğulmuş iki dövlət, bir millətdir. 19 iyun 2025-ci ildə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin qardaş ölkəyə etdiyi səfər bu həqiqətin daha bir möhtəşəm təcəssümü oldu.
İki il öncə – 6 fevral 2023-cü ildə baş verən dağıdıcı Kahramanmaraş zəlzələsi yalnız Türkiyənin deyil, bütün Türk dünyasının ürəyini ağrıtmışdı. Həmin anda Azərbaycan dövləti və xalqı dərhal qardaş köməyinə çatdı – təkcə axtarış-xilasetmə dəstələri deyil, həm də hərarətli dualar, dost əllər, açıq qəlblər yollandı o bölgəyə... Azərbaycan ilk yardım edən ölkələrdən oldu, ilk çadırlar, ilk içəcək-yeyəcəklər, geyəcəklər, ilk təskinlik sözləri Azərbaycandan oldu.
Bu gün açılışı baş tutan Azərbaycan Məhəlləsi həmin həmrəyliyin daimi abidəsinə çevrildi; yenidənqurma deyil bu, bu, birlik ruhunun təntənəsidir. Təkcə evlər yox, qardaşlığın qoşa divarları hörülür, damlar altına Türkiyə-Azərbaycan sevgisi salınır. Təsadüfi deyil ki, açılış törəninə həm Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev, həm də Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan şəxsən qatıldı. İki liderin Hava limanında səmimi görüşü, qarşılamadakı təntənə, ardınca keçirilən müzakirələrin dərinliyi bir daha göstərdi ki, bəli, bu səfər sadəcə protokol səfəri olmayıb, illa tarix yazan, gələcək quran səfərin özüdür!
Açılış törəni özü bir məktəb, bir ismarıc idi: Səhnədə səslənən nitqlər, xalqın gözlərindəki şükranlıq, minnətdarlıq və sevinc, təqdim olunan sənət örnəkləri, qutsal bayraqların qoşa dalğalanması – hər şey, hər şey gözəldi, özəldi! Bəli, bəli, “Bir millət, iki dövlət” şüar deyil, bu, yerə kök salmış, göyə budaq atmış, Günəşin nuruna boyanmış sarsılmaz bir həqiqətdir.
Azərbaycan Məhəlləsi artıq təkcə bir yaşayış yeri yox, türkün dərdinin türkün əlindən tutması ilə gidərilməsi nişanıdır. Bu küçələrdə Azərbaycanın adının ruhi energetikası dolaşacaq; bu Məhəllədə böyüyəcək uşaqlar biləcək ki, onların evi bir zamanlar uzaqdan gələn, amma könüldən yaxın qardaşlar tərəfindən tikilib. Onlar torpağın necə silkələndiyini deyil, qardaşlığın necə möhkəm olduğunu xatırlayacaqlar.
Bu səfər və bu açılış bir daha sübut etdi: Harada türkün gözü yaşlıdırsa, orada Azərbaycan vardır. Harada Azərbaycan var, orada da Türkiyənin Ürəyi döyünür. Bu birliyin adı Turan ruhu, bu ruhun təcəssümü isə Kahramanmaraşdakı Azərbaycan Məhəlləsidir!
28-05-2025, 00:03
Müstəqilliyimizin 107-ci ili...
Bu gün Azərbaycanda milli bayram olan 28 May – Müstəqillik Günü qeyd olunur.
107 il əvvəl Şərqdə ilk demokratik respublika qurulub.
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin (AXC) qurulması 28 may 1918-ci ildə Tiflis şəhərində Qafqaz canişininin binasında Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin sədri olduğu Azərbaycan Milli Şurası tərəfindən bəyan edilib.
Azərbaycan Milli Şurasının İstiqlal Bəyannaməsində deyilirdi:
“Bu gündən etibarən Azərbaycan xalqı hakimiyyətə malik olduğu kimi, Cənub-Şərqi Zaqafqaziyanı əhatə edən Azərbaycan da tam hüquqlu müstəqil bir dövlətdir;
Müstəqil Azərbaycan dövlətinin idarə forması Xalq Cümhuriyyətidir;
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti bütün millətlərlə, xüsusilə qonşu olduğu millətlər və dövlətlərlə mehriban münasibətlər yaratmaq əzmindədir;
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti milliyyətindən, məzhəbindən, sinfindən, silkindən və cinsindən asılı olmayaraq öz sərhədləri daxilində yaşayan bütün vətəndaşlarına siyasi hüquqlar və vətəndaşlıq hüququ təmin edir;
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti öz ərazisi daxilində yaşayan bütün millətlərin sərbəst inkişafı üçün geniş imkanlar yaradır;
Müəssislər Məclisi toplanıncaya qədər Azərbaycanın başında xalqın seçdiyi Milli Şura və Milli Şura qarşısında məsuliyyət daşıyan Müvəqqəti Hökumət durur”.
Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Azərbaycanın müstəqilliyinə dair Batumidə Osmanlı imperiyası ilə danışıqlar apardığından, İstiqlal Bəyannaməsinin elan olunduğu iclasa Azərbaycan Milli Şurasının sədr müavini Həsən bəy Ağayev sədrlik edib. Mustafa Mahmudovun katib olduğu iclasa Fətəli Xan Xoyski, Xəlil bəy Xasməmmədov, Nəsib bəy Yusifbəyli, Mirhidayət Seyidov, Heybətqulu Məmmədbəyov, Nəriman bəy Nərimanbəyli (bolşevik Nəriman Nərimanov deyil - red.), Mehdi bəy Hacınski, Ələsgər bəy Mahmudbəyov, Aslan bəy Qardaşov, Sultanməcid Qənizadə, Əkbər Ağa Şeyxülislamov, Mehdi bəy Hacıbababəyov, Məmməd Yusif Cəfərov, Xudadat bəy Məlik-Aslanov, Rəhim bəy Vəkilov, Həmid bəy Şahtaxtinski, Firudin bəy Köçərli, Cəmo bəy Hacınski, Şəfi bəy Rüstəmbəyov, Xosrov Paşa bəy Sultanov, Cəfər Axundov, Məhəmməd Məhərrəmov, Cavad Məlik-Yeqanov və Hacı Molla Səlim Axundzadə qatılıblar.
Azərbaycan Milli Şurasının həmin iclasında bitərəf Fətəli Xan Xoyskinin rəhbərliyi ilə AXC-nin ilk müvəqqəti hökumətinin tərkibini də təsdiqlənib.
İlk hökumətin tərkibi belə idi:
Fətəli xan Xoyski - Nazirlər Şurasının sədri və daxili işlər naziri
Xosrov Paşa bəy Sultanov - hərbi nazir
Məmmədhəsən Hacınski - xarici işlər naziri
Nəsib bəy Yusifbəylı - maliyyə naziri və xalq maarif naziri
Xəlil bəy Xasməmmədov - ədliyyə naziri
Məmmədyusif Cəfərov - ticarət və sənaye naziri
Əkbər Ağa Şeyxülislamov - əkinçilik naziri və əmək naziri
Xudadat bəy Məlik-Aslanov - yollar naziri və poçt-teleqraf naziri
Camo bəy Hacınski - dövlət nəzarətçisi.
AXC elan olunarkən Bakı Stepan Şaumyanın başçılığı altında bolşevik-daşnak birləşmələrinin nəzarəti altında olduğundan, Azərbaycan hökuməti müvəqqəti olaraq Gəncə şəhərində fəaliyyət göstərib. 1918-ci il sentyabrın 15-də ağır döyüşlərdən sonra AXC milli ordusunun və Nuru Paşanın başçılıq etdiyi Qafqaz İslam Ordusunun hissələri Bakını bolşevik-daşnak və ingilis hərbi dəstələrindən azad edib. Bundan sonra Azərbaycan hökuməti Bakıya köçüb.
1918-ci il dekabrın 7-də saat 13:00-da Hacı Zeynalabdin Tağıyevin qızlar məktəbinin binasında (hazırda AMEA-nın Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun yerləşdiyi bina) Azərbaycan parlamentinin təntənəli açılışı olub. Parlamentin açılışında Azərbaycan Milli Şurasının sədri Məhəmməd Əmin Rəsulzadə geniş təbrik nitqi söyləyib.
Əlimərdan bəy Topçubaşov parlamentin sədri, Həsən bəy Ağayev isə onun birinci müavini seçilib. Əlimərdan bəy Topçubaşov Paris sülh konfransında olduğundan, parlamentə Həsən bəy Ağayev rəhbərlik edib. Parlamentin ilk iclasındaca Fətəli Xan Xoyski hökumətinin istefası qəbul edilib və yeni hökumətin təşkil olunması qərara alınıb. Yeni hökumətin təşkili yenidən Xoyskiyə tapşırılıb.
AXC-nin mövcud olduğu dövrdə parlamentin ümumilikdə 155 iclası keçirilib. Bunun 10-u Azərbaycan Milli Şurasının (27 may - 19 noyabr 1918-ci il), 145-i isə Azərbaycan parlamentinin fəaliyyət göstərdiyi dövrə (7 dekabr 1918-ci il - 27 aprel 1920-ci il) aiddir.
Parlamentin müzakirəsinə 270-dən çox qanun layihəsi çıxarılıb, onlardan 230-a yaxını qəbul olunub. Parlament qanunlarının hazırlanması, müzakirəsi və təsdiq olunmasında 11 fraksiya və qrupa mənsub olan millət vəkilləri iştirak edib. Parlamentdə 11 komissiya olub.
AXC qısa ömründə böyük nailiyyətlər əldə edib. İlk dəfə qadınlara seçim hüququ tanıyan və qadın-kişi bərabərliyini təmin edən cümhuriyyət, milli ordu quruculuğu, milli valyutanın buraxılması, milli bankın yaradılması, demokratikləşmə, azad seçkilər, beynəlxalq əlaqələr və beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən Azərbaycan istiqlalının rəsmən tanınması, Azərbaycanın bütövlüyünün təmin olunması, iqtisadi islahatların aparılması və digər sahələrdə böyük işlər görüb. Təəssüf ki, cəmi 23 ay yaşayan AXC 1920-ci il aprelin 28-də bolşevik işğalı nəticəsində devrilib.
Qeyd edək ki, Prezident İlham Əliyevin 15 oktyabr 2021-ci il tarixdə təsdiqlədiyi “Müstəqillik Günü haqqında” Qanuna əsasən, mayın 28-i Müstəqillik Günü elan edilib. Bu tarixə qədər 28 may Respublika Günü kimi qeyd olunub.
7-05-2025, 07:44
Niyə məhz İmam Hüseyn?
"Aşura günlərində kütlələr niyə məhz İmam Hüseynin şəhidliyinə ağlaşma qurur? Heç düşündünüzmü bu barədə? Çünki İmam Hüseyn fars Sasani kralı Yəzdigərdin qızı Şəhrəbanının əri idi. Ərəb Xilafətinə məğlub olmuş farslar (Sasani Dövləti) Şüubiyyə ideologiyası uğrunda mübarizə aparırdılar. Şüubiyyəlik zərbə aldığına görə, farslar dərhal bu olaydan Aşura mərasimləri düzəldərək məğlub olmuş farsı ərəb qarşısında diri tutdular.
Ey türk, bu olayda, tarixi hadisələrdə sənin yerin haradadır? Bu olayların sizə heç bir aidiyyatı yoxdur axı. Nə İslamda, nə Quranda, nə şəriətdə aşura mərasimi anlayışı yoxdur. Aşura İslamda fikir ayrılıqlarının, siyasi qarşıdurmaların nəticəsində meydana çıxmış bir siyasi hadisədir. Aşura-dini mərasim deyil, fars etnik mərasimidir. İslam dinində bu mərasimi yerinə yetirmək məcburiyyəti yoxdur. Aşura-fars ritualıdır və fars dövləti olmuş Sasanilərin Ərəb Xilafəti tərəfindən məğlub edilməsinə İmam Hüseyn üzərindən ağlayışdır.
Aşurada Hüseynə ağlaşma qurmaq Türkün öz türklüyünü unutması üçündür. Biz türklər Midiya dövlətimizdəki Qaumatanın, Göytürk dövlətimizin sərkərdəsi Gül Tiginin, Gürşadın, Oğuzların Xaqanı Alp Ər Tonqanın ölümlərinin Türk millətinin tarixində, milli inkişafında yaratdığı boşluğu dərk etsəydik, bir dəfə də oturub onlara, heç olmasa Ənvər Paşaya, Sarıqamışda şəhid olmuş 100 min şəhidimizə ağlayardıq".
Yasəmən Qaraqoyunlu, fəlsəfə doktoru, tarixçi.
3-05-2025, 09:59
Polad POLADOV
DAŞLARDAN BAXAN GÖZLƏR
1988-ci ilin Qərbi Azərbaycan üzərindən əsdirdiyi köç küləyi Kirs kəndi üzərindən də əsdi. Kənddə yaşayan azərbaycanlı əhali ermənilər tərəfindən zorla çıxarılmağa məruz qaldı. Kənddən maşın yola çıxmaq üzrədir. Balaca qızı axtarırlar tapa bilmirlər. Hər tərəf axtarılır, qız tapılmır ki tapılmır. Kənd camaatı narahatçılıqla balaca qızı axtarır. Mümkün olan hər yerə baxırlar. Hamı pərişandı. Axı bu qız hara gedə bilər.
Ata birdən elə bil ki yuxudan ayıldı. Tez çay aşağı gedən maşın yolu ilə qaçmağa başladı. Bu yol o yoldur ki düz məzarlığın yanından keçir. Qəbiritsanlığa çatanda ata hisslərində yanılmadığını gördü. Bəli qız burda idi.
Qız evdə yüklərin maşına yığıldığını görüb bildi ki bir daha bu kəndə, bu evə qayıtmayacaqlar. Ona görə də xəlvət yolla məzarlığa gəlmişdi. Hansı ki bu məzarlıqda anası onu qucağına almaq, bağrına basmaq istəyirdi. Körpəlikdən ana nəvazişi görməyən balanı ana əzizləmək istəyirdi.
Ata məzarlığa yaxınlaşanda balasının anasının sinə daşını qucaqlayıb yatmış gördü. Gözləri məzar daşından baxan rəsmə zilləndi. Sanki şəkil dil açıb deyirdi: - Səs eləmə uşaq yatıb...
Kənddə artıq qızın harada olduğunu başa düşmüşdülər. Maşın kənddən çıxıb körpünü keçıb məzarlığa çatanda qardaşının maşından “ANA” deyib səslənməsi balaca qızı yuxudan oyatdı. Anasının məzarı yanında oturub onun yuxudan oyanmasını gözləyən atasını görüncə hönkür – hönkür ağlamağa başladı...
Artıq bütün ailə üzvləri məzar başında son vida edirdilər. Uşaqlar maşına tərəf gedir, ata isə məzardan ayrıla bilmir. Bir anlığa elə bil ki, səs eşidir: -Get uşaqları sənə tapşırıram.
Maşın məzarlığın yanından ayrılır. Maşından gözlər məzar daşına dikilib uzaqlaşır. Daşdan baxan gözlər ta bağın altını maşın keçənə kimi arxasınca baxır, baxır...
Sorğu
Saytımızda hansı mövzulara daha çox yer verilməsini istəyirsiniz?
Son buraxılışımız
Facebook səhifəmiz
Reklam
Hava
Valyuta
Reklam
Sayğac
Ən çox baxılanlar
Köşə
Xəbər lenti
Foto
Bütöv.az
Video
"Vətən Qəhrəmanları" Şəhid İlyas Nəsirov
All rights reserved ©2012 Butov.az
Created by: Daraaz.net Wep Developer By DaDaSHoV
MATERİLLARDAN İSTİFADƏ EDİLƏRKĦƏN PORTALIMIZA İSTİNAD ZƏRURİDİR!!!
Created by: Daraaz.net Wep Developer By DaDaSHoV
MATERİLLARDAN İSTİFADƏ EDİLƏRKĦƏN PORTALIMIZA İSTİNAD ZƏRURİDİR!!!