ZƏNGƏZUR XATİRƏLƏRİ (Başıma gələnlər)

1987- ci il oktyabr ayının 17-si idi. Qədim Azərbaycan torpağı olan doğulduğum Zəngəzur mahalının Kirs kəndindən Qafan şəhərinə gəlmişdim. Şəhərdə bəzi sənədləşmə işləri ilə əlaqədar olaraq Gığı dərəsi istiqamətinə gedən avtobusa çata bilmədim. Avtobus gündə bir dəfə saat 1500-da 9 mərtəbə deyilən dayanacaqdan yola düşürdü. Mən isə dayanacağa saat 15 40 -da çatmışdım. Ətrafa göz gəzdirdim ki, tanıdığım adamlardan kimsə varsa, onunla birlikdə taksi sifariş edib kəndə gedək. Bu zaman kəndimizin ağsaqqalı və çox dəyərli insan Ziyəddin dayını gördüm. Görüşdük və qərara gəldik ki, taksi tutub kəndə gedək.
Ümumiyyətlə Qafandan Kirs-Kuruda taksilər 25 rubla, qış aylarında və yollarda çox qar olduqda 30 rubla gedirdilər. Nə isə biz hansı taksiyə yaxınlaşırdıqsa bizi kəndə aparmaqdan imtina edirdilər. Əvvəllər kəndə getmək üçün “yalvaran” erməni taksi sürücüləri indi qəti imtina edirdilər. Biz çox danışıqlar apardıqdan sonra biri 40 rubla aparmağa razılaşdı. Amma Ziyəddin dayı mənə dedi ki, burda nəsə bir sirr var. Ziyəddin dayı çox sosial və ünsiyyətcil adam olduğundan, həmçinin erməni dilini bildiyindən bir neçə dəfə müxtəlif suallarla sürücü ermənidən kəndə getməmələrinin səbəbini soruşsa da, heç bir məlumat ala bilmədik. Gedib Gülxac deyilən sərt döngəli dağ yoluna çatanda erməni sürücü birdən Azərbaycan dilində dedi ki, “ara mən elə pis adamam, səhv elədim gəldim”. Ziyəddin dayı dərhal yeni suallar verməklə bunun səbəbini öyrənməyə çalışdı. Nəhayət sürücü izah etməyə başladı ki, bu gün azərbaycanlıların dayağı və SSRİ “Politbüro”sunun üzvü Heydər Əliyevin Mixail Qorbaçovun təklifi ilə siyasi rəhbərlikdən uzaqlaşdırılması ilə əlaqədar olaraq bütün Ermənistan ərazisində “toy-bayram” olacaq, bütün restoranlar pulsuz “yeyib-içmək” verəcək. Mən isə tamahım ucbatından bu tədbirdən kənarda qaldım, sizi gətirdim.
Ziyəddin dayı sual verdi ki, Heydər Əliyevdən niyə bu qədər qorxursunuz? Erməni sürücü bildirdi ki, bizim böyük “planlarımız” var. Heydər Əliyev bu “planların” reallaşmasına mane olur.
Mənim o vaxt cəmi 20 yaşım vardı. Hərbi xidmətdən yenicə gəlmişdim. Nə siyasət bilirdim, nə “plan”. Heç Heydər Əliyevin şəklini də görməmişdim. O vaxtlar yalnız Sovet ideologiyası var idi. O Sovetlər İttifaqı ki, ermənilərin əlində siyasi girova çevrilmişdi. Nə isə biz taksi ilə kəndə çatdıqdan 4 gün sonra yenidən Ziyəddin dayı ilə Kirs kəndində görüşdük. Mən ondan soruşdum ki, taksi sürücüsü nə demək istəyirdi. Ziyəddin dayı mənə izah etdi ki, bu gavurlar 1918- ci ildə kəndimizə silahlı hücum ediblər. Bizimkilər bu xəyanətkarların burnunu əməllicə ovmuşdular. Onlar da fürsət düşən kimi bizə qarşı “plan”larını işə salırlar. Heydər Əliyev bunların qarşısını çox ustalıqla və cəsarətlə alırdı. Yəqin ki, nə isə pis fikirləri var. Allah insanlarımızı və millətimizi qorusun.
Mən də həmin vaxtdan Heydər Əliyev və onun şəxsiyyəti haqqında təsəvvür yarandı və maraq oyandı. Dərhal o vaxt kənd sovetinin katibi işləyən İslam əmimgilə getdim və ondan bir çox məlumat ala bildim. Həmin vaxt İslam əmim kənd sovetinin katibi vəzifəsində işləyirdi. Mən əmimdən xahiş etdim ki, mənə Heydər Əliyevin şəklini tapsın. Bir neçə gündən sonra əmim Qafandan mənə Heydər Əliyevin şəklini gətirdi və bildirdi ki, bu şəkil SSRİ “Politbüro” üzvlərinin Qafan Rayon Partiya Komitəsinin binasında olan şəkildir.
Əmim həmin şəkli gizlicə alıb gətirmişdi.
Bir aydan sonra-1987-ci ilin dekabrında mən işləmək üçün Bakıya gələsi oldum. Onda Heydər Əliyevin həmin şəklini özümlə gətirmişdim və hazırda həmin şəkil qorunub saxlanılır.
Mən Bakıya gəldikdən sonra, 1988-ci ilin fevral ayının 26-da, taksi sürücüsünün dörd ay qabaq dediyi gizli “planlar” qabardılaraq reallaşmağa başladı. Qafan rayonundan Azərbaycan türklərinin qanlı qırğınlarla deportasiyası başladı və artıq 1988-ci ilin dekabr ayına kimi Qafanda və indiki Ermənistan deyilən qədim Türk torpağında bir nəfər də olsun azərbaycanlı qalmadı. Ermənilərin bu vəhşi hərəkətlərinin qarşısını almaq üçün paytaxt Bakıda Xalq Cəbhəsi yarandı. O zaman biz ümid edirdik ki, tezliklə doğma el-obamıza qayıdacağıq. Amma çox təssüf ki, böyük güclərin məkrli siyasəti nəticəsində hələ də öz ata-baba torpaqlarımıza qayıda bilməmişik. Lakin biz inanırıq ki, gec-tez öz doğma yurd yerlərımizə qayıdacağıq.
Artıq yarı yaşa çatmışam. Özümü ata yurdumun şirin xatirələri ilə ovuda-ovuda kəndimizə qayıdacağım günü gözləyirəm. Bu dəfə o xatirələrdən biri də yadıma düşdü. Elə o da Ziyəddin dayı ilə ikinci yol yoldaşlığımızın xatirəsidir. Belə ki, 1988-ci ilin iyul ayının əvvəllərində dağda bizim, Salman əminin, Ziyəddin dayının və Nəriman dayının atını erməniləri oğurlayıb aparmışdı. Çox axtarışdan sonra məlum oldu ki, atlar Gorus rayonunun Tativ kəndindədir. Ziyəddin dayı, İsmayıl müəllim, Süleyman əmioğlu və mən hazırlaşıb getdik atları gətirməyə. Ziyəddin dayıdan başqa heç birimiz özümüzlə heç bir sənəd (pasport), hətta yemək belə götürməmişdik.
Səbətkeçməz deyilən dağdan aşaraq Goruş rayonuna keçdik. Burada 50 nəfərə qədər erməni ot biçirdi. Onlar bizim azərbaycanlı olduğumuzu bildikdə bizə qarşı çox oqressivləşdilər, hətta söyüş söydülər. Çünki özlərinin təşkil etdiyi və törətdikləri “Sumqayıt” hadisələri baş vermişdi.

Onların bu aqressiyasına Ziyəddin dayı mərdcəsinə cavab verdi. Dedi:- Sumqayıtdan gəlib Qarabağa gedirik. Nə demək istəyirsiniz, bizim atlar hardadır yerini deyin, yoxsa sizin üçün pis olacaq. Ermənilərin sayca çox olmasına baxmayaraq biz onlardan atların yerini demələrini tələb edirdik. Onlardan biri bildirdi ki, atlar Tativ kəndindədir. Biz istiqaməti Tativ kəndinə götürüb getdik və nəhayət gəlib kəndə çatar-çatmaz bir erməni gördük. Ziyəddin dayı ondan ermənicə soruşdu ki, 3 atımız və 1 qatırımız itib görməmisiniz. Erməni bildirdi ki, 100 metr qabaqda sola dönün orada bir qara at və bir qatır var. Biz getdik həqiqətən də İsmayıl müəllimgilin atını və Ziyəddin dayının qatırını orada uzun kəndirlə bağlamışdılar. İsmayıl müəllim və Süleyman, əmioğlu kəndiri kəsib atı və qatırı götürdülər. Bu zaman bizdən 200-300 metr yuxarı dağda Tativ kəndinin erməniləri ot biçirdilər. Onlardan biri təmiz Azərbaycan dilində qışqırdı ki, “ata toxunmayın, at və qatır bizimdir”.
Yalan danışan erməniyə fikir vermədən atı və qatırı açıb götürüb kəndin mərkəzinə getdik. Bu zaman dağda ot biçən ermənilər maşınla gəlib bizi girov götürmək istədilər və Süleyman əmioğlunun atını maşınla vurdular. At yıxıldı, Süleyman da atdan yıxıldı. Ermənilərdən biri qışqırdı ki, bunlar kəşfiyyatçılardır dərhal bunları həbs etmək lazımdır. Bu zaman Ziyəddin dayı öz müdrik və uzaqgörənliyindən istifadə edərək kənd sovetinin sədrini çağırmağı tələb etdi və özünün hərbi biletini, pasportunu, partiya biletini göstərərək, Böyük vətən müharibəsi iştirakçısı (1941-1945) olduğunu bildirərək ermənilərə psixoloji təsir edib, kənd sovetinin sədrinin gəlməsini tələb etdi.
Sanki uca Allah bizi qoruyurmuş kimi bayaqdan olan dava-dalaşa kənd sovetinin sədri də gəlib çatmışdı. Bütün mübahisələr erməni dilində gedirdi. Kənd sovetinin sədri yaşlı və bəlkə də Böyük vətən müharibəsi iştirakçısı olan bir kişi idi. O üzünü aqressivləşən kənd camaatına tutaraq sakitləşməyi və bizə toxunmamağı tapşırdı. Aqressiv ermənilər kənd sovetinin sədrinə hücuma keçəndə Ziyəddin dayı bizə təcili aradan çıxmağı məsləhət gördü. Biz atları qamçılayaraq 2 kilometrə qədər torpaq yolu çaparaq, dağ yolu ilə əsas yoldan uzaqlaşdıq. Ziyəddin dayı bildirdi ki, ermənilər maşınla arxamızca gələ bilərlər ona görə yoldan çıxmağımız lazımdır. Həqiqətən də biz yoldan çıxıb dağ yolu ilə uzaqlaşandan sonra qatı bir duman çökdü. Doğrudan da sanki uca yaradan bizi qoruyurdu. Biz Səbətkeçməz dağına qalxdıqca duman seyrəkləşir, yavaş-yavaş yolumuzdan çəkilirdi. Biz Səbətkeçməz dağına çatanda orada mal otaran bir erməni də var idi. Bu erməni atamı tanıyırdı və bizim atımızın harada olduğunu bilirmiş. Ona görə mənə bildirdi ki, atana deyərsən mənimlə görüşsün. Bu başqa bir mövzunun söhbətidir.
Qeyd edim ki, Ziyəddin dayı cəsarəti və uzaqgörənliyi sayəsində bizi girovluqdan qurtara bildi və 2 gün sonra İsmayıl müəllimin atını və qatırı gətirib Səbətkeçməz dağına buraxmışdılar. Bunuda dağa çıxan Rövşən qohum və Hətəmalı qohum atı görmüş və gətirib sahiblərinə təhvil vermişdilər.
Atam İbrahimov Mənsum və Salman əminin Tativə getmələri barədə növbəti yazımda...

Qarayev Əhməd Hüsü oğlu 1932-ci ildə Zəngəzur mahalının Qafan rayonunun Kurud kəndində anadan olmuşdur. Kurud kənd 8-illik məktəbində birinci sinfə daxil olmuş, tam orta məktəbi Gığı kəndində bitirmişdir.
1954-cü ildə Bakı şəhərinə gəlmiş, Lenin adına Pedaqoji İnstitutun Azərbaycan dili və ədəbiyyat fakültəsinin qiyabi şöbəsinə daxil olmuşdur.
Qarayev Əhməd əmək fəaliyyətinə 1955-ci ildə Qafan rayonunun Kurud kənd 8-illik məktəbində müəllim kimi başlamışdır. 1968-ci ildə Kurud kənd 8-illik məktəbinə təlim tərbiyə işləri üzrə direktor müavini vəzifəsinə irəli çəkilmişdir.
1968-ci ildə ömrünün sonuna kimi Ermənistan Sovet Sosialist Respublikasının Qafan rayonun Kurud kəndində İlk Partiya Təşkilat Katibi vəzifəsini də icra etmişdir.
1974-cü ildə Kurud kənd 8-illik məktəbinə direktor təyin olunmuşdur. Həmin vaxtdan çalışaraq Kurud kəndində 10-illik məktəbin açılmasına nail olmuşdur.
Əhməd müəllim öz həmkəndlisi Simuzər Pirəli qızı ilə ailə həyatı qurmuşdur. İki oğlu, 4 qızı, 14 nəvəsi, 17 nəticəsi var.
Qarayev Əhməd Hüsü oğlu 1976-cı il oktyabr ayının 25-də Kurud kəndində ürək tutmasından vəfat etmiş, kənd qəbiristanlığında dəfn edilmişdir.

Pərnisə Qarayeva

Qarayeva Pərnisə Əhməd qızı 18 oktyabr 1960-ci ildə İndi Ermənistan adlanan Qərbi Azərbaycanın Zəngəzur mahalının Qafan rayonunun Kurud kəndində anadan olub.
Kurud kəndində orta məktəbi qurtardıqdan sonra Naxçıvan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun Azərbaycan dili və ədəbiyyat fakültəsinə qiyabi şöbəsinə daxil olub. Həmin ildən də Kurud kənd orta məktəbində Azərbaycan dili və ədəbiyyat müəllimi işləyib.
Pərnisə Qarayeva 1989-cu ildə məlum hadisələrlə əlaqədar Bakıya gəlmiş və 1990-cı ildən Nəsimi rayonu 151 saylı tam orta məktəbdə Azərbaycan dili və ədəbiyyat müəllimi kimi fəaliyyətini davam etdirməyə başlayıb. Hazırda da həmin məktəbdə işləyir. Ailəlidir. 3 övladı, 8 nəvəsi var.
Övladlarının üçü də ali təhsillidir və müxtəlif müəssisələrdə çalışırlar. Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvüdür.

Pərvanə Zəngəzurlunu təbrik edirik:

Bu gün Pərvanə xanımın doğum günüdür. Onu demək olar ki, cəmiyyətimizdə əksəriyyət tanıyır. Ədəbi mühitdə isə tanımayan yoxdur. Amma yenə də Butov.az-ın oxucularına təqdim edirik:
Pərvanə Hüsü qızı Mustafayeva (Zəngəzurlu) Zəngəzur mahalının Qafan rayonunun Acıbac kəndində doğulub. Sabir adına Bakı Pedaqoji Texnikumunu (indiki adı: Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Kolleci) bitirib. Təyinatla 25 il Fatmai kənd orta məkdəbində müəllim işləyibr. Yaradıcılığa gənc yaşlarından başlayıb. 2000-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin, 2002-ci ildən Aşıq Pəri Məclisinin, 2003-cü ildən "Məhsəti" məclisinin üzvüdür. 2011-ci ildən Aşıq Pəri Məclisinin rəhbəridir. Pərvanə Zəngəzurlunun sözlərinə yazılmış, aşıq və müğənnilər tərəfindən sevilərək oxunan mahnılardan ibarət 6 audio diski işıq üzü görüb.
2013-cü ildə AYB-nin təltif etdiyi prezident təqaüdünə layiq görülüb.
Ailəlidir, 2 övladı var.
Pərvanə Zəngəzurlu "Qayıt gəl", "Maarif" nəşriyyatı, Bakı: 2000, "Dağlar yuxuma girir", "Maarif" nəşriyyatı, Bakı: 2002, "Zəngəzur həsrəti", "Maarif" nəşriyyatı, Bakı: 2003, "Tanrım, məni başdan yarat", "Maarif" nəşriyyatı, Bakı: 2005, "Lal haraylar", "Nurlan" nəşriyyatı, Bakı: 2005, "Vətən qürbətdə qaldı", "Nurlan" nəşriyyatı, Bakı: 2006, "Çoxala-çoxala azalan ömrüm", "Şirvan" nəşriyyatı, Bakı: 2009.,"Yarı yolda qoyma məni", "Şirvan" nəşriyyatı, Bakı: 2013,"İslam inciləri", "Şirvan" nəşriyyatı, Bakı: 2013, "Həsrət ilə Zəngəzura baxıram" kitablarının müəllifidir.
Pərvanə Zəngəzurlu "Xan qızı Natavan", "Qızıl qələm" media mükafatı və "Aşıq Ələsgər – 200" yubiley medalı ilə təltif olunub.
Bizimlə mütəmadi əməkdaşlıq edən Pərvanə Zəngəzurlunu "Bütöv Azərbaycan" qəzetinin kollektivi adından təbrik edir, sağlam-uzun ömür və yaradıcılıq uğurları arzulayırıq. Pərvanə yaradıcılığına sevgi və sayğılarla: Tamxil ZİYƏDDİNOĞLU

Dost sözü – sözün dostu
Əllinin əlli cür dərd-səri olsa da...

Qələm dostum, yurd həsrətli, vüqarlılığı ilə Vüqarlar arasında öz yolu-izi olan VÜQAR ƏSGƏROVun 50 illik yubileyinə illərlə söyləyə bilmədiyim ürək sözlərim
...Kaş adamın imkanı olaydı, illərin arxasından boylanaydı bu günə. Biz isə bu gündən geri, əlimiz yetməyən, ünümüz çatmayan illərə boylanırıq. Birimiz sevinirsə, minimiz qəhər dolu göz yaşlarımıza boğuluruq. İllərin, ayların, günlərin nə vecinə, biz olduq-olmadıq, onlar tarixə çevrilir.
Bir vaxtlar ağlıma gətirə bilməzdim ki, ətrafımda bu qədər dost-tanışım ola bilər. Haradan biləydim. Bir kənd uşağının xəyalları qırıq-qırıq olur axı. Yuxularında gördüklərini xəyal sanar və onlara yetmək üçün, az qala, həyatı boyu “dizin-dizin sürünər”lər.
Bu günlərdə dostlarımdan birinin zəngi də məni illər öncəyə qaytardı. Xəyalımda qoruduğum yurdumdan hələ qovulmamışdım, yetimlik nə olduğunu, Vətənin elə doğulduğun beşikdən başlandığının fərqinə varmadığımız vaxtlara döndüm. Dost sözünün mənasını anlasaq da, həmin yaşda əsl dostun kim olduğunu bilmirik o yaşda, başda.
Ömür yolları da dağ kəndlərininki kimi, enişli-yoxuşlu olur. O yollarda yıxılıb qalan, sonunadək gedə bilməyib, büdrəyib, başı daşdan-daşa dəyənlərin həsəd apardıqları da az olmayıb. Həmişə dostlarıma ilk arzum bu olub: ömür yolunun sonuna qədəmlərin üzərində, qüdrətinlə, öz qüvvətinlə gedəsən.
Dost İlahinin sənə hədiyyəsidir. Qəlbincə olmayanlarla tonlara çörək kəssən də, ona dost deyə bilmirsən. Amma elələri ilə dost olursan ki, heç həyatda bəlkə də bir süfrədə bir tikə kəsməmiş olursan. Sədaqətlilər qardaşdır, dost-doğmadırlar. Buna görə də onlara dost demək çətin olmur.
Ömrümün köçkün illərində, yəni arxada qoyduğum son 30 il ərzində itirdiklərimdən daha çox qazandıqlarım olub ki, onlar da mənim üçün əvəzi olmayan mənəvi sərvətdir. Ona görə ki, təmənnasız, səmimi, ülvi, sadiqdirlər. Sadalayıb, gözə-nəzərə gətirmək günah olar. Belə dostlarımdan
... biri də Vüqardır!
Vüqar adlı qohum-tanışlarım da var, dostlarım da. Onlardan biridir Vüqar İsa oğlu Əsgərov. Həm qələm, həm də yurd niskilli əqidə, məslək dostuyuq.
Yəqin ki, çoxlarınız tanıyır. Çünki onu tanımamaq, məncə, günah olardı. Xalqımızın dar günündə canını bu torpağa qurban verən Vətən oğullarının adını tarixləşdirən, onların şərəfli döyüş və ömür yollarını ensklopedik səviyyədə qələmə alanVüqar Əsgərovu deyirəm. Bəlkə bir az da rəsmi şəkildə təqdim edim qardaşımı-dostumu.

TANIŞLIQ:
Vüqar İsa oğlu Əsgərov 13 aprel 1974-cü il tarixində indiki Ermənistan adlanan təcavüzkar “dövlətin” (Azərbaycanın tarixi Dərələyəz mahalında) Yeğeqnadzor rayonun Qovuşuq kəndində anadan olub. 1981-ci ildə həmin kənd məktəbinə gedib, 7-ci sinfə qədər orada təhsil alıb...
Vəssalam, uşaqlıq illərindən əli-ayağı üzülüb. Ona görə də uşaqlıq illərini indi nağıllar aləmi kimi xatırlayır. Uşaqlıq illərini bəxtəvər keçirənlərə yaxşı mənada həsəd aparır. 1988-ci ildə ermənilərin və onların havadarlarının təzyiqi və təcavüzü nəticəsində Vüqargilin ailəsi Naxçıvan MR-nin Şahbuz rayonuna köçməyə məcbur olub. Orta məktəbi burada bitirməyə imkanı olmayıb, ailə Bakı şəhərində məskunlaşdığına görə, o, 1991-ci ildə Bakı şəhər 280 saylı orta məktəbi bitirib. 1992-ci ildə Vətənin çağırışına səs verərək, Milli Ordu sıralarına daxil olan Vüqar Əsgərov Birinci Qarabağ müharibəsində fəal iştirak edib, ağır döyüşlərin iştirakçısı olub.
Moskva Dövlət İqtisadiyyat, Statistika və İnformatika Universitetinin menecmentlik fakültəsini əla qiymətlərlə bitirən Vüqar Əsgərov sıradan biri deyil.
Mətbutda çalışdığım illərdə qazandığım dostlardan biri olan Vüqar Əsgərov Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin Respublika “Xatirə Kitabı” redaksiyasında böyük redaktor vəzifəsində çalışır. Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzv olan qələm dostumu, həmkarımı xüsusən ona görə çox istəyirəm ki, o da mənim kimi, yaradıcılığını əsasən vətənkeş igidlərimizin şərəfli ömür yollarının araşdırılmasına həsr edib. Yerli mətbuatda yüzlərlə publisistik yazı ilə çıxış edən Vüqar Əsgərovun onlarla məqaləsi dünyanın bir neçə ölkəsində ayrı-ayrı dillərdə çap edilib. 2005-ci ildə "Azərbaycanın Milli Qəhrəmanları"nı ilk dəfə toplum halında nəşr etdirən Vüqar Əsgərov 2010-cu ildə həmin kitabı yenidən işlənmiş variantda oxucularına çatdırdı. 2012-ci ildə "Bir ovuc torpaqdır yarama məlhəm", 2014-cü ildə isə "Azərbaycan Bayrağı Ordeni" ilə təltif olunmuş Bilal Əhliman oğlu Məmmədovun həyatı və keçdiyi döyüş yoluna həsr edilmiş "Sinəmdə yurd dağı var" adlı kitabları nəşr edilib.
Qələm dostumun bu silsilədən qələmə aldığı kitablardan biri də 2015-ci ildə nəşr etdirdiyi "Savaş üçün doğulanlar"dır ki, Azərbaycanın ilk Milli Qəhrəmanı Maşallah Abdullayevin keçdiyi döyüş yolundan, həyatından, Goranboy və Ağdərə döyüşlərindən bəhs edir. Kitabın redaktoru radio dalğalarından bizə yaxşı tanış olan jurnalist-publisist Ötərxan Eltac, məsləhətçiləri isə AMEA-nın Tarix İnstitunun direktor müavini, professor Cəbi Bəhramov və Xalq şairi Nəriman Həsənzadədir.

“Poladın izi ilə...",
yaxud “Savaş üçün doğulanlar”

Vüqar Əsgərovun qələmə aldığı qəhrəmanların ömürnaməsi, döyüş yolları yalnız kitab səhifələrinə yazılmayıb, həmçinin Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin "Yaddaş" film studiyası tərəfindən də maraqla qarşılanıb. Bunun nəticəsidir ki, o, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanlarına həsr olunmuş bir sıra sənədli filmlərin (Milli Qəhrəman Aqil Məmmədova həsr edilən "Kəşfiyyatçı", Milli Qəhrəman Mehdi Abbasova həsr edilən "Xüsusi Təyinatlı", Milli Qəhrəman Şikar Şikarova həsr edilən "Qərargah rəisi", Milli Qəhrəman Vəzir Sədiyevə həsr edilən "Dəmir Mayor", Milli Qəhrəman Vüqar Mürsəlova həsr edilən "Dəmir atlı", Aprel şəhidi Murad Məmmədova həsr edilən "Şərəfli ad", "Salnamə" film studiyası tərəfindən ekranlaşdırılan, Milli Qəhrəman Şükür Həmidova həsr edilən “Lələtəpə", "Salnamə" film studiyasının çəkdiyi, Milli Qəhrəman Ehtiram Əliyevə həsr edilən "777", Milli Qəhrəman, general-mayor Polad Həşimova həsr edilən “Poladın izi ilə...", Vətən müharibəsi şəhidi, baş leytenant Orxan Hüseynova həsr edilən "Savaş üçün doğulanlar") ssenari müəllifidir.
Bəzi məqalələrinin sərlövhələrinə diqqət yetirsək, Vüqar Əsgərov bədii-publisistik düşüncələrinin ana xəttinin nədən ibarət olmasını deyə bilərik. Baxaq: "Nigaran ruhların şikayəti"ni qələmə almaq üçün "Qələbə arzusu ilə çırpınan ürək"lə "Ağdama gedirəm" deyən qələm dostumuza “ Bütöv Azərbaycan” qəzeti öz səhifələrində həmişə səxavətlə yer ayırıb.
Vüqar Əsgərovun təltifləri az olmasa da, hələ, məncə, layiq olduğu mükafatları qazanacaq. Bu, şərəfli olduğu qədər də çətin, məsuliyyət tələb edən sahəyə ürək qoyan qardaşımız "Qızıl qələm" media mükafatı laureatı olmaqla yanaşı, vənpərvərliyin təbliğinə görə də "Vətən Naminə" və “Fədai" medallarına layiq görülüb. “Ermənistanın Azərbaycana təcavüzü media gündəmində" mövzusunda keçrilmiş müsabiqədə iştirakına görə "Xüsusi diplom"la təltif edilən Vüqar Əsgərovun bu gün də ölkəmizin elə bir guşəsi yoxdur ki, səs-sorağı oradan gəlməsin. Amalı şəhid oğulların ailələrini ziyarət olan, onların örnək ömür və döyüş yollarını tarixləşdirmək olan Vüqar Əsgərov kimi vətənpərvər qələm adamlarının özləri də düşmənlə cəngi-cidada, döyüşlərdədir. Axı, düşmənlə mübarizə aparmaq, onun iyrənc məqsədlərini ifşa etmək də mübarizənin bir formasıdır.
Yolun açıq, canın sağ, olsun, qələminin mürəkkəbi qurumasın, Vüqar Əsgərov. Sən Vətənin əbədi əsgəri kimi xidmətdəsən!

Bir-birə tən gələn dostlar

Vüqar Əsgərovla Bakıda, qəriblik, qaçqınlıq-köçkünlük illərimin başladığı ilk vaxtlardan tapdım, tanıdım. Əslində, dərdlilər bir andaca hiss edilirlər, duyumlular yanında. Mən “Vətən səsi” qəzetində çalışıb, dərd-sərimi oxucularla bölüşdüyüm günlərin birində onunla redaksiyada tanış olduq. Qərbi Azərbaycan nisgilli Nəsib Qaramanlı (iş yoldaşım, həmkarım, qələm və şair dostum) onu mənə qardaş kimi təqdim etdi. Respublika “Xatirə Kitabı” redaksiyasında çalışdığını öyrəndim. Qələminə, dəst-xəttinə bələd olduqca, bu Qarabağ qazisinin qəlbinin zənginliyinə heyran olmaya bilmədim. Deyim ki, təsadüfən nəşriyyatdakı yeməkxana-çayxanada bir stəkan çay içib, uşaqlıq və əlimiz üzülən gənclik illərimizdən söz açanda kövrəlib, söhbətimizi yarımçıq qoyub iş başına qaçmışıq.
Yaxından tanışlıqdan sonra Vüqar Əsgərovun dostlarını da doğma gördüm. Əslən məşhur Kəngərlilər nəslindən olan, ata-babası Qərbi Azərbaycandan didərgin salınıb Mil-Muğan bölgəsinə sığınacaq gətirmiş, Göyçay rayonunda müəllim işləyən Aqil Kəngərli ilə də məni Vüqar qardaşımız tanış etdi. Bu, həmin Aqil Kəngərlidir ki, 2015-ci ilin mart ayında Türkiyənin Antalya şəhərində bir həftəlik beynəlxalq konfransa birlikdə dəvət aldıq və orada hoteldə bir odada qaldıq, şirin-şirin xatirələr qazandıq.
Vüqar Əsgərovla həmsöhbət olanda sözümüz, əlbəttə, Vətən daşı olan vətəndaşlarımızdan başlayır: mən Kəlbəcərimdən, o isə Dərələyəzindən perik düşməyimizdən, o torpaqlara mütləq qayıdacağımızdan danışar və bir-birimizə təsəlli verirdik. Ailəmizin doğmasına çevrilən sədaqətli dostum Vüqar söhbətlərimizin birində itirdiyimiz yurdların həsrətindən söz düşmüşkən qayıtdı ki:
-Ay qağa, sənin şəhid kitablarındakı portret-oçerkləri oxumaq olmur. Hələ oxucuları belə yandırıb-yaxırsan, görün onların doğmaları necə oxuyur?
Demək istəyirdi ki, şəhid yazılarını çox yanıqlı dillə yazırsan. Bəlkə də haqlı idi. Vüqar Əsgərovun özünün bu sahədəki xidmətləri əvəzedilməzdir. Heç özündən danışmır, minbir çətinliklərlə ərsəyə gətirdiyi kitablarında tarixləşən qəhrəmanlarımızın şərəfli ömür yollarını qələmə almaq asan deyil axı.

Əlli ilin son aşırımı...
Yaxud Zirvədə dalğalanan yubiley

Vüqar Əsgərov ömrünün 50-ci baharına elə bu aprel günlərində qədəm qoyub. 50 il bir igid ömrüdür. 50 il yaşayanlar olur ki, ailəsindən savayı onu kimsə tanımır. Lakin Vüqar kimi oğullar 50-dən çox-çox əvvəl xalqı tərəfindən tanınır və sevilir. Axı, Vüqar Əsgərov gəncliyindən Vətənə xidməti özünün müqəddəs borcu hesab edib. 50-dək 50 min insan sevgisini qazanmaq onu yazmağa-yaratmağa bir az da ruhlandırıb, ilhamlandırıb. Yollar onu yormayıb. Ölkəmizin ən ucqar yerlərinə, şəhid ailəsinin sorağı ilə yol başlayıb.
Ömrünü yollarda keçirib xeyirxahlıqdan zövq alan və bunu yaradıcılığının mənası hesab edən qələm dostumun yaddaışı da məni valeh edir. Az qala, bütün görüş və söhbətlərimizin sinədəftəridir. Bir dəfə bunu daha ciddi şəkildə duydum. Hər ikimizin dostu Aqil Kəngərli ilə “sözləşmələrimiz”i əzbərdən mənə deyəndə heyran-heyran ona tamaşa edirdim. Bax bu “deyişmə”lərimizi əzbərdən deyən Vüqar bununla yaddaşının güclü olmasını təsdiqləsə də, dolayısı ilə dosta sədaqətini də bildirirdi:
-Qardaş, Aqil Kəngərli ilə olan deyişmələrinizi əzbərdən desəm, necədir?
Dedim:
-Ay qardaş, heç o “deyişmə” -yazışmamız mənim yadımda deyil, sən hardan bilirsən?

Deyişmələr - “döyüşmələr...
Sözlı-sözlü görüşlər, xatirələr

Yanılmışdım. Vüqar, həmin deyişməmizi, hətta, mənim Göyçəmizlə bağlı bir neçə şeirimi də sinədən dedi:

Aqil Kəngərli deyir:
Yenə saz götürüb meydan suladın,
Vurdun təzanəylə təzə xal, aşıq.
Elə havalanıb oxudun, çaldın,
Süzüldü dilindən şəkər, bal, aşıq.

Məhəmməd Nərimanoğlu deyir:
Saz da, söz də, türkün yarı-yarağı,
Qələm əldə, saz sinədə ola kaş.
Yayıla ellərə səsi-sorağı,
Qala yaddaşlarda, qardaş, belə kaş.

Aqil Kəngərli deyir:
Elə vurulmuşam havacatına,
Səsin yenə qalxıb kəhər atına,
Gedək Naxçıvanın Batabatına,
“Şərili” havasın orda çal, aşıq.

Məhəmməd Nərimanoğlu deyir:
Telli sazın zili səndin, bəmi mən,
Siləmmədim havalardan qəmi mən.
Çalmadımsa “Dilqəmi”ini həmi mən,
Kərəm olub mən dönəydim külə, kaş.

Aqil Kəngərli deyir:
Qoşma, gəraylıdan, təcnisdən denən,
Koroğlu qurduğu məclisdən denən,
Dərbənddən, Kərkükdən, Təbrizdən denən,
Bir olan Vətəni yada sal, aşıq.

Məhəmməd Nərimanoğlu deyir:
Qoşman qanadlandı, saz dilə gəldi,
Bülbül nəğməsitək söz gülə gəldi.
Sonalar sallandı, qaz gölə gəldi,
Mizrab sığal çəkə bir də telə kaş.

Aqil Kəngərli deyir:
Çal, Əsli yaxası bağlı qalmasın,
Qara keşiş hiylə-kələk olmasın,
Kərəm alışmasın, Kərəm yanmasın,
Əslini Kərəmə, gəl, sən al, aşıq.



Məhəmməd Nərimanoğlu deyir:
Əslini Kərəmə yazmadı Xudam,
Mən belə sevdaya uzağam, yadam.
“Cəlili” üstündə atəşəm, odam,
Dostum əhvalımı belə bilə, kaş.

Aqil Kəngərli deyir:
Çaldın “Cəlili”ni öldü həvəsim,
Qəhərdən boğuldu, çıxmadı səsim,
Hanı Sallı kəndim, Dərələyəzim?
Necə oldu, o kənd, o mahal, aşıq?

Məhəmməd Nərimanoğlu deyir:
“Yurd yeri”ni pərdə-pərdə dolaşdıq,
Ayaqyalın gül şehinə bulaşdıq.
Dağları dolanıb, zirvələr aşdıq,
Bitəydik çəməndə dönüb gülə kaş.

Aqil Kəngərli deyir:
Getdi, o yerlərdən saz səsi, getdi,
Getdi, Ələsgərin Göyçəsi getdi,
Obanın, oymağın neçəsi getdi,
Qalmayıbdı əvvəl olan hal, aşıq.

Məhəmməd Nərimanoğlu deyir:
İtirmişik neçə çəmən, neçə çöl,
Gedib əldən Kəpəz, Murov, Alagöl.
Solub çəmən, solub çiçək, solub gül,
Ölməyəydik yurd-yuvasız hələ kaş.

Aqil Kəngərli deyir:
Gör neçə çöl, çəmən, meşə vermişik,
Zəngəzur itirib, Şuşa vermişik,
Yəni biz bu qədər qeyrətsizmişik?
Məni düşündürür bu sual, aşıq.

Məhəmməd Nərimanoğlu deyir:
Ümidim var “Cəngi”, “Misri” çalmağa,
Yağılardan qisasımı almağa.
Məhəmmədəm, budur arzum, ay qağa,
Edəydik düşməni əsir, kölə kaş!

Aqil Kəngərli deyir:
Saxla “Ruhani”ni, “Misri”yə döndər,
Düzülsün sıraya, hər igid, hər ər.
Arxada xalqımız, qarşıda öndər,
Alaq Qarabağı, salaq yol, aşıq.

Vüqar bununla demək istəyirdi ki, xalqımızın əlindən zorla alınan, tarxi saxtalaşdırılan ulu ozan yurdunun arxa-dayağı olmuş Kəlbəcərin ədəbi mühitinə yaxından bələddir. Bu da onun vətənpərvərliyinin daha bir bariz nümunəsi idi.
O, yadıma ulu Göyçəmizlə bağlı bir gəraylımı da saldı:

Göyüm-göyüm göynəyirəm, Düşübdü könlümə Göyçə.
Özgə bir yurd neynəyirəm,
Yuxuma gəlib bu gecə,
Düşübdü könlümə Göyçə.

Yaralıyıq ikimiz də,
İmkan yoxdu əlimizdə.
Gətirmişik gözümüzdə,
Ağlaşırıq biz gizlicə,
Düşübdü könlümə Göyçə.

Əsir qalıb Göyçə gölü,
Sazımdakı "Göyçəgülü".
Bir haraylı, bir ah-ünlü,
Sızlayıram mən görüncə,
Düşübdü könlümə Göyçə.

Nağıldımı, dastandımı?
Unutmaq heç asandımı?
Bu möhnətdən usandımı,
Dözəmmərəm mən gedincə,
Könlümə düşübdü Göyçə.

Dağılıfdı neçə dəfə,
Alandan yağı hədəfə.
Orda dığa baxır kefə,
Burda halımız gör necə,
Düşübdü könlümə Göyçə.

Məhəmmədi dərdinə tuş,
Ömür qısa, yollar yoxuş.
Budur sinəmizdə naxış,
Çox da müqəddəsdi Gəncə,
Düşübdü könlümə Göyçə.

Onun bu yaddaşına heyran qalıb mən də ona “borclu” qalmaq istəmədim:
-Qağa, kaş, Dərələyəzimizi də görə biləydim. Amma Göyçəmiz göynək yaramızdır. Yaramızdan axan qandır Göyçə. Hələ Kəlbəcərdə yaşayarkən yazmışdım ki:
Qışda orda, yaz da orda gözəldi,
Ömrümüzün hər fəsliydi Göyçəmiz.
Ulu kökü əzəldən də əzəldi,
Qorqud yurdu, türksoyluydu Göyçəmiz.

Sazlı-sözlü ocaq idi, piriydi,
Ələsgərim ustadlıqda biriydi.
Nəcəfimiz köz kürəkdə diriydi,
Alım kimi nəsilliydi Göyçəmiz.

İgidləri saya gəlməz olubdu,
Dəfələrnən dağılıbdı, dolubdu.
Dağ çəkilib, təklənibdi, qalıbdı,
Qədirbilən əsilliydi Göyçəmiz.

Yağı düşmən kəsdi üstün, yolunu,
Bağlayandan qulac-qulac qolunu.
Açmalıyıq sağını, həm solunu,
Deməsinlər təkelliydi Göyçəmiz.

Kəlbəcərə arxa idi, dağ idi,
Barlı baxça, həm meyvəli bağ idi.
Ay Məhəmməd, nə bəxtəvər çağ idi,
Dar ayaqda təsəlliydi Göyçəmiz.

Vüqar qardaşım, sanki mənə özünün kimliyini yenidən tanıtmaq istəyirdi. O, Göyçə ilə bağlı yazdığım bir qoşmanı da əzbər bildiyini təsdiqlədi:
-Həə, bilirsən yadıma, qağa, sənin Göyçə ilə bağlı hansı şeirin düşdü? Bir toy məclisində sinədən demişdin ey:

Tanış gəlir, bu səs mənə, ün mənə,
Yoxsa, aşıq, "Göyçəgülü" çalırsan?
Unutmuşam, unutmusan yoxsa ki,
Xəyalıma Göyçə gölün salırsan?
Yoxsa, aşıq, "Göyçəgülü" çalırsan?

Düşmüsən gədikdə borana-qara,
Almısan sinəndən çal-çarpaz yara?
Didərgin düşəndən gəlmisən zara,
Sən qadasın ona görə alırsan,
Yoxsa, aşıq, "Göyçəgülü" çalırsan?

Ələsgərim bu havada dillənib,
Təcnis Alı dağ çayı tək sellənib.
Dədə Şəmşir gül vurduqca güllənib,
Kərəm kimi gədiklərdə qalırsan,
Yoxsa, aşıq, "Göyçəgülü" çalırsan?

Dayan, qardaş, Nəcəfimi anıram,
Onun kimi samovarla yanıram.
Bu havanı mən baş hava sanıram,
Bir havada min xəyala dalırsan,
Yoxsa, aşıq, "Göyçəgülü" çalırsan?

Bənzədirsən bu havanı gülə sən,
Çəmənə sən, çiçəyə sən, gülə sən.
Yalvarırsan mizrabınla telə sən,
Məhəmmədəm, bulud kimi dolursan,
Yoxsa, aşıq, "Göyçəgülü" çalırsan?

Dost sözü – sözün dostu

Vüqar qardaşımı da sözün dostu və dostun sözü kimi yazmışam yaddaşıma. Ömrünün 50-ci bahar fəslini də elə təbiətlə qol-boyun qarşılayır. Ana təbiət də bahar çağına qədəm qoyub: çiçək fəsli gəlir qarşıdan. Vüqar Əsgərovun da ömrü ilə yaradıcılığının bahar fəslidir. Barlı-bəhrəli olsun. Yeganə - tək (madar) balasının bar-bəhrəsini dadsın, amin. Bahar fəsilli 50 illiyini səmimi, ürək sözlərimlə təbrik edir və poetik dillə diləyirəm:

Ömrün zirvəsinə, Vüqar qardaşım,
Kaş, biz də dağlarda çata biləydik.
Dərib dağ çiçəyin biz qucaq-qucaq,
Çəməni çiçəyə qata biləydik,
Əlliyə dağlarda çata biləydik.

Quraydıq məclisi göy çəmən üstə,
Gələydi dost-tanış hey dəstə-dəstə.
“Yurd yeri” üstündə, həzin, ahəstə,
Bulaq nəğməsinə yata biləydik,
Əlliyə dağlarda çata biləydik.

Qol götürüb asta-asta süzəydik,
Hər çəməndən bircə çiçək üzəydik.
Ayaqyalın, başı açıq gəzəydik,
Çiçək dənizinə bata biləydik,
Əlliyə dağlarda çata biləydik.

Dilim yenə yaman yerdə kiridi,
Yurd həsrəti min dərdimdən biridi.
Çeşmə kimi gözüm nuru əridi,
Hardan gəldi bir bu ayrılıq, biləydik,
Əlliyə dağlarda çata biləydik.

Çəkəmmədik Göyçəmizin nazını,
Çalammadıq Dədə Ələsgər sazını.
Məhəmmədə yazdıranda yazını,
Dərələz ruhunu tuta biləydik,
Əlliyə dağlarda çata biləydik.

Təbrik təbrikə qarışsın...

Vüqar, xoş gəlib, səfa gəlib,
Təbrik edək biz əllini!
Qoy oxşasın gül ətirli,
Şirin-şirin söz əllini!

O, zirvədir gözlərində,
Bala dönür sözlərində!
Təpər olsun dizlərində
Sevin, sevdir öz əllini.

Süfrəni aç, dostu səslə,
Nə işin var özgə kəslə!
Ocaq qala, bir az gözlə,
Yandırmasın köz əllini!

O tək balan tez boy atsın,
Haya yetsin, hoya çatsın.
Təbriki təbrikə qatsın,
Sən yanaşı düz əllini!

Təbrik edir dost-yoldaşın,
Ev xanımın - sir sirdaşın.
Qoy desin bacı-qardaşın,
Yetirmisən tez əllini.

Məhəmmədəm mən, ay qağa,
Bar gətir budaq-budağa.
Qurban olum belə çağa,-
Süzək yüz, yüz, əllini!

Nəhayət, dost adından Vüqar qardaşımıza Aqil Kəngərlinin 50 illiklə bağlı bir “deyişmə”mizi də dost diliylə ərmağan edirəm.

A.Kəngərli:
Sürətlə dövr edir, zaman, vaxt belə,
Gəlir il üstünə il, qocalıram.
Artır əmi-dayı deyənlər elə,
Bu dərddən ağarır tel, qocalıram.

Məhəmməd Nərimanoğlu:
Nə yaman gileyli başladın, qardaş,
Ağarır vədəsiz tel, qocalırsan?
Ömür bir karvandır, yaş ona yoldaş,
Vermisən sən ona əl, qocalırsan?!

Aqil Kəngərli:
Qalxdığım zirvəni artıq enirəm,
Kədərə, qüssəyə hey bələnirəm.
İlin on ayını xəstələnirəm,
Yanımdan ötməmiş yel, qocalıram.

M.Nərimanoğlu:
Qədrini bilmirik biz Ayın, Günün,
Eşitmirik biz nə ahın, nə ünün!
Ömrü olur talesizin, sürgünün?
Bacar dərdlərini böl, qocalırsan!

Aqil Kəngərli:
Qarşını bulanıq görür gözüm də,
Rabitə pozulur kəlməm, sözümdə.
Əvvəlki təpər də yoxdur dizimdə,
Titrəyir, dayanmır əl, qocalıram.

M.Nərimanoğlu:
Sən sinəndə saxlamısan yurdunu,
Türkün simvolutək sən Bozqurdunu!
Dur qaldır ayağa, yetər, ordunu!
Düşmənin bağrını dəl, qocalırsan!

A.Kəngərli:
Keçdi gənclik, Aqil, olur yaş əlli,
Dərd-qəm bükdü məni, tapılmır həlli.
Çox da ki özümə verim təsəlli,
Geriyə fırlanır val, qocalıram.

M.Nərimanoğlu:
Sən Aqilsən, uşaqlıqdan aqildin,
Kim deyir ki, Məhəmmədə yad idin?
Öz yurdunda ocaq idin, od idin,
Yanıbsan olmusan, kül, qocalırsan?!

Hörmətlə, qardaşın-dostun
Məhəmməd NƏRİMANOĞLU,
Bakı, 6 aprel 2024-cü il

Çox sevimli Çingiz müəllim!
Və ya dünyamızın ən çox oxunan və sevilən dedektiv yazarı
Çingiz Abdullayev!
Müqəddəs 7 rəqəmli bir bahar günündə dünyaya gəlişinizi təbrik edirəm. Bu gün 65 yaşınızla vidalaşırsınız. Yəni, qocalığın canavlığıyla. Adətən 50 yaşa cavanlığın qocalığı deyirlər. 65-ə isə qocalığın cavanlığı. Sonra müdriklik dövrü başlayır. Mənə elə gəlir ki, siz elə anadangəlmə müdriksiniz. Sadə, səmimi xarakteriniz, uğurlu yaradıcılığınız və xeyirxah əməllərinizlə. Yaradıcılığınızdan söz açmıram. Çünki qüdrətim çatmaz. Həm də yaradıcılığınız göz qabağındadır. Dünyaca sevilir, məhəbbətlə oxunursunuz. Qələm adamı üçün bundan artıq nə lazım?! Dünyanın müxtəlif ölkələrində oxucularla görüşlərdə bir azərbaycanlı olaraq olaraq intellekt səviyyəniz, geniş dünyagörüşünüz, zahiri görkəminizlə xalqımız haqqında fikir formalaşdırırsınız. Sadə, səmimi, təvazökar xarakteriniz sizi hamıya yaxınlaşdırır və sevdirir. Bu barədə ən dəyərli sözü akademik, millək vəkili Rafael Hüseynov 60 illiyinizdə “Söz” jurnalında dərc olunan essesində deyib: “Öz əsərləri və qəhrəmanları kimi Çingiz Abdullayev elə məhşurlaşıb, elə əfsanələşib ki, tutalım, çox sevildiyi Rusiyada küçədən keçəsi olsa və heyran oxucularına nişan versən ki, o kitabları yazan Çingiz bax budur, az adam inanar.”

Çingiz müəllim!
Uzun illər Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin katibi, I katibi olaraq sizdən hər zaman diqqət görmüşəm. 2013-cü ildə Natəvan klubunda “Söz” jurnalının 20 illiyini keçirəcəkdik. Sədrimiz Anar müəllim də, I katib Fikrət Qoca da həmin gün Bakıda olmayacaqdılar. Onların məsləhətilə tədbiri AYB-nin katibi, indi haqq dünyasında olan Arif Əmrahoğlu aparacaqdı. Tədbirin vaxtı çatır, Arif müəllim gəlib çıxmırdı. Telefon zənglərinə “tıxacdayam” cavabını verirdi. İştirakçıların narahatlığı hiss olunurdu. Sizin yanınıza gəldim. Qapını bağlayıb kabinetdən çıxırdınız. Fikrimi təlaşla bildirdim. Başqa tədbirə gedəcəyinizi söylədiniz. Amma bizim tədbirə də etiraz etmədiniz. “Söz”ə gözəl təqdimat verərək ətraflı giriş sözü söylədiniz. “Söz”ün sizə də diqqət göstərməsini dəyərləndirdiniz. Hətta şair-publisist Qardaşxan Əzizxanlının “Vətəni, ananı, bir də əqidəni dəyişmək olmaz”, “Mənim əllərim fəhlə əlləridir” başlıqlı müsahibələrindən də məhəbbətlə söz açdınız. Həmin gün əlinizdə “Söz”ün üz qabığında sevimli Xalq yazıçısı Anarın 75 illiyilə əlaqədar şəkli dərc olunmuş sayı fotolentin yaddaşına yazıldı. O fotodan tez-tez istifadə edirəm.

Bir qədər sonra üzrxahlıq edib, öz tədbirinizə getdiniz. Amma bizim tədbirdə 20-25 dəqiqə iştirakınız hamımızda xoş əhval-ruhiyyə yaratdı.
Ümumiyyətlə, incə yumorunuz və şux zarafatlarınızla iştirak etdiyiniz hər yerdə xoş aura yaratmaq gücünə maliksiniz. Bir neçə ay öncə “Söz”ün 30 illiyini qeyd elədik. Amma 20 illiyindəkindən fərqli olaraq tədbirimizə qatılmağınızı qabaqcadan xahiş etmişdim. “Başqa daha vacib iş çıxmasa, mütləq sizinləyəm” söylədiniz. Vaxt yetişəndə gülərüz və xoşxasiyyət köməkçi qızlarınızın―Qazilə və Aynur xanımların yanına getdim. Qızlar sizin işə gəlmədiyinizi və BDU-da görüşdə olacağınızı söylədilər. Çox pərt oldum. Bunu görən qızlar “Çingiz müəllim zəng vurmuşdu, hansı tədbirləsə əlaqədar bura gəlib, sonra öz tədbirinə gedəcəyini deyib” söylədilər. Ürəyim yerinə gəldi. Düz vaxtında gəlib, tədbirimizə qatıldınız. Bizi xeyli tərifləyib, təbrik etdiniz. Yenə səmimi xarakterinizlə elə xoş aura yaratdınız, heç kəs sizin getməyinizi istəmirdi. Sizsə yenə 20-25 dəqiqəlik iştirakınızdan sonra öz tədbirinizə getdiniz. Arzuladınız ki, “Söz”ün 40, 50 illiklərini də birgə qeyd edək. Amin!!!

Çingiz müəllim!
Son otuz neçə ildə ilk dəfədir, yubiley yaşınızı Qarabağlı Azərbaycanda qeyd edirsiniz. Bunu o qədər arzulamışdıq ki... “Gün o gün olsun...” Şükür ki, o arzumuz çin oldu. Bu hər bir azərbaycanlının arzusu idi. Bir qarabağlı olaraq sizinçün nə demək olduğu mənə bəlli. “Şuşa, sən azadsan!” Fateh Prezidentimiz İlham Əliyev cənablarının sevinc həyəcanıyla söylədiyi bu sözlərdən sonra duyğularımı ilk olaraq sizinlə bölüşdüm. “Çingiz müəllim, mən Şuşadayam, siz hardasınız?” mesajıma siz də yumorlu bir cavab yazdınız: “Yoldayam, çatıram, lap az qalıb.”
Ömrüm boyu həsrətində olduğum Şuşaya ötən yay qovuşdum. Şuşada Vaqif Poeziya günləri iştirakçılarının siyahısına adımı siz saldırmışdınız.
Toy-büsatlı, çal-çağırlı Şuşada hər zaman bayram ovqatı yaşayaq. Amin!
Sizə isə sağlam canla uzun uzun ömür, bugünkü enerjinizlə yaradıcılıq uğurları arzulayıram. Hər zaman dünyamızın sevilən Çingizi olasınız.


Sevda Əlibəyli,
“Söz” jurnalının baş redaktoru

"Zəngəzur. Uzaq keçmişdən günümüzədək" kitabının təqdimatı keçirilib

Martın 30-da Qərbi Azərbaycan İcmasında İcmanın Nəzarət-Təftiş Komissiyasının üzvü, Milli Məclisin deputatı Musa Urudun “Qərbi Azərbaycan İcmasının kitabxanası” silsiləsindən “Zəngəzur. Uzaq keçmişdən günümüzədək” kitabının təqdimatı keçirilib.

Butov.az xəbər verir ki, təqdimat mərasimini açıq elan edən QAİ-nin İdarə Heyətinin sədri, Milli Məclisin deputatı Əziz Ələkbərli bu günün hər kəs üçün tarixi gün olduğunu nəzərə çatdırıb. Hələ 1200 il əvvəl Cənubi Qafqazın ərəblər tərəfindən işğalı zamanı Zəngəzur uğrunda mübarizə getdiyini xatırladan İcma sədri deyib: “100 il bundan qabaq da Zəngəzur uğrunda mübarizə gedib. Bu gün də Zəngəzur dəhlizi uğrunda mübarizə gedir. Bu, bir daha sübut edir ki, biz bu bölgəyə xüsusi əhəmiyyət verməliyik. Bu bölgə Türk dünyasını birləşdirən, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü təmin edən ərazidir".
Akademik Arif Həşimov kitabı ensiklopedik nəşr adlandıraraq monoqrafiyada qədim dövrlərdən günümüzədək olan dövrün əhatə edildiyini bildirib. Eyni zamanda nəşrdə işğaldan azad edilən ərazilərdə görülən bərpa işlərinin də öz əksini tapdığını bildirib.
Milli Məclisin Elm və təhsil komitəsinin sədri Bəxtiyar Əliyev çıxışında müəllifin ürək yanğısı ilə yaşadığı ərazinin tarixini qələmə aldığını vurğulayıb.
Milli Məclisin Ailə, qadın və uşaq problemləri üzrə komitəsinin sədri Hicran Hüseynova isə çıxışında kitabın bir çox dillərə tərcümə olunması, eyni zamanda, elektron formatda təqdim edilməsinin də geniş auditoriyaya çatması təklifini irəli sürüb.
Deputat, akademik Nizami Cəfərov çıxışında kitabda emosiyalar və təəssübkeşliyin kifayət qədər yüksək səviyyədə olduğunu, Zəngəzur sözünün etimologiyasının araşdırıldığını diqqətə çatdırıb.
Parlamentin Mədəniyyət komitəsinin sədri deputat Fazil Mustafa kitabın rusdilli auditoriya üçün hazırlanmasının xüsusilə əhəmiyyətli olduğunu vurğulayıb.
Kitabın müəllifi, Milli Məclisin Əmək və sosial siyasət komitəsinin sədri Musa Urud çıxışında Zəngəzur bölgəsinin Azərbaycanın qədim tarixi mədəniyyət və dövlətçilik məskənlərindən biri olduğunu söyləyib. Zəngəzurun sovet hökumətinin qərarı ilə Ermənistana verildikdən sonra qəribçiliyə düşdüyünü bildirən müəllif qeyd edib ki, Ümummilli Lider Heydər Əliyevin tövsiyələrinə əsasən, Qərbi Azərbaycan torpaqlarının bizə aid olduğunu dünya ictimaiyyətinə sübut etmək üçün ölkəmizdə çoxlu elmi-tədqiqat əsərləri yazılıb. Müəllif monoqrafiyada tarixi xəritələrdən, xarici mənbələrdən götürülmüş faktların da yer aldığını diqqətə çatdırıb.

Nəzərə çatdıraq ki, kitab müəllifin Zəngəzurun tarixinin öyrənilməsinə həsr olunmuş tədqiqatları əsasında qədim və orta əsr mənbələri, eləcə də arxiv materialları əsasında yazılıb. Monoqrafiyada Zəngəzurun qədim və zəngin tarixi, coğrafiyası, ictimai-siyasi, sosial-iqtisadi həyatı ətraflı təhlil olunur.
Nəşrin məqsədi XIX əsrin əvvəllərindən başlayaraq Zəngəzurda Azərbaycan xalqına qarşı həyata keçirilən deportasiya, soyqırımı və etnik təmizləmə siyasətini öyrənmək və qiymətləndirməkdir.
Müəllifin Zəngəzur bölgəsi haqqında sayca altıncı tədqiqat əsəri olan bu kitab dərin elmi axtarışların, tədqiqatların bəhrəsidir. Kitab Zəngəzurun tarixi, coğrafiyası, iqtisadi həyatı, tarixi-etnik xüsusiyyətləri ilə maraqlanan alimlər, tədqiqatçılar, tələbələr və geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulub.

Kitabın layihə və ideya rəhbəri sənətşünaslıq elmlər doktoru, professor Ədalət Vəliyev, elmi redaktoru tarix elmləri doktoru, professor Fəzail Ağamalıdır.

Əziz və dəyərli dostlar...
Atam - Mədəd Çobanov haqqında "UNUTSAQ, UNUDULARIQ!.." adlı daha bir kitab işıqüzü gördü...
Kitabın araya-ərsəyə gəlməsində böyük əməyi və zəhməti olan hər kəsə, xüsusilə də kitabın tərtibçisi - dəyərli ziyalımız, tanınmış jurnalist, "Dostluq məşəli" qəzetinin baş redaktoru Fərman Borçaliya və kitabda çap olunmuş çoxsaylı və olduqca dəyərli elmi və elmi-publisistik məqalələrin, xatirələrin, esselərin, şeirlərin müəlliflərinə, dəyərli alimlərimizə, ustad müəllimlərimizə, təcrübəli diplomatlarımıza, istedadlı şair və yazıçılarımıza, tanınmış ictimai xadimlərimizə, bir sözlə, bütün qədirbilən və Mədədsevər insanlara, öz adımdan, ailəmiz adından, eləcə də bütün Mədədsevərlər adından öz dərin təşəkkürümüzü və minnətdarlığımızı bildirik.
Onu da nəzərinizə çatdırırıq ki, atam haqqında yazılanlardan ibarət daha iki kitab nəşr prosesindədir.
Odur ki, kimsə bu kitabda öz məqalə və ya şeirlərini görməsə, çox xahiş edirik ki, heç kəs narahat olmasın. Yazılanların bütün hamısı bizim üçün dəyərli və qiymətlidir.
Növbəti kitablarda həmin şeirlər və məqalələr də mütləq çap olunacaq.
Bir daha hamınıza təşəkkür edir, sizə uzun ömür, möhkəm cansağlığı, şəxsi həyatınızda, eləcə də, elmi-pedaqoji, ədəbi-bədii və ictimai fəaliyyətinizdə yeni-yeni uğurlar arzulayırıq!..
Var olun!..
Hörmətlə: Müşfiq Borçalı

Akademik Rafael Hüseyn yazır...

Usanmaz ədib və qələm sahibi

Əlirza Xələfli sadəcə yaxşı ədib deyil, o sözümüzün fədakar fəhləsi, zəmanənin bütün biganəliklərinə rəğmən, söz ocağımızın gur yanması üçün təmənnasız xidmət yolunu seçmiş usanmaz qələm sahibidir.
Məhz ədib və qələm sahibi.

Ona görə ki, "ədib" kəlməsi bir yaradıcı olaraq Əlirza Xələflinin universallığını, üz tutduğu ədəbi səmtlərin hamısında qabilliyini əhatə edir.
Və ənənəvi olaraq cibində hər qələm gəzdirənə aid edilə bilən "qələm sahibi" deyimi Əlirzaya münasibətdə dəqiq ifadəsini tapır.
Qələmi həmişə onun ixtiyarındadır, o, heç vaxt sözü incitmir, sözü gözlətmir, sözü axtarmır. Sözlər özləri ona doğru uçur.
Bu, doğmalarına öyrəşmiş uşağın onlara can atması, adamdan sevgi görüb ona alışmış bir canlının hürkmədən, tərəddüd etmədən o insana sarı gəlməsi kimidir.
Qoca ədəbiyyat həminki ədəbiyyatdır. Ancaq ədəbiyyata və ədəbiyyat adamına münasibət müasir dövrdə çox dəyişib.
Əlirza qələmində və qəzetində ədəbi həyatın coşqun çağlarının havasını yaşadan, bununla da sözümüzün sabahına ümidləri artırandır.
Əlirzalar ədəbiyyatımızın bütün dövrlərində olub.
Olmasaydı, bu ocaq çoxdan sozalardı.
Olub, amma həmişə də tək-tək olub.
Və gərək tək-tək olanların qədri də qat-qat artıq bilinə.

26. 03 24.

Xeybər Göyyallı: "Onun xatirələrdə nurlu simasının işığı qaldı."

Dostəli Abdullayevin ömür-gününün xatirələrə çevrildiyini dünən eşitdim.
Onun xatirələrdə nurlu simasının işığı qaldı. O həm zahirən, həm də daxilən işıqlı insan idi. Bu nur onun mənəvi dünyasının işığı idi. Bu nur hər kəsə nəsib olmur. İnsanoğlunda olan bütün nəsnələr-ruhi və mənəvi nə varsa Tanrı lütfüdür. Bu nuru, bu işığı Tanrı yalnız xeyirxah insanlara bəxş edir.Mən Dostəli müəllimin xeyirxahlığını gerçəkdən görənlərdənəm.
...Dostəli Abdullayev əhatəsində olduğum insan axını(toplum) içərisində seçilənlərdən idi.Əslində, o, bu axın içərisində özünü-mövqeyini bacardığı qədər qoruyub saxlamışdı. Elə buna görə də yaxşı ad qazanmışdı. Yaxşı deyilib ki, insan xatirəyə dönəndə ondan yalnız ad qalır.Baxır, o ad necə qalır... Dostəli müəllim şərəfli ömür yaşadı.Çünki əqidəli, milli məsləkli və təəssübkeş bir ziyalı idi. O, yaddaşlarda belə qalacaq.
Bu gün onun barəsində hamının müsbət fikirdə olduğuna əminəm. Mən bu gün yox, həmişə onun haqqında müsbət fikirdə olmuşam. Onun barəsində söhbət düşəndə də həmişə fikrimi bildirmişəm. O da yadımdadır ki, “Bərgüşad” qəzetinin 80 illiyi ilə bağlı hazırlanmış kitabdakı yazımda da onun xeyirxahlığını qeyd etmişəm. Onu ilk dəfə “Avanqard”dan tanımışam.Şəxsi tanışlıqdan əvvəl imzası ilə tanış olmuşam.Şəxsi tanışlığımızda elə “Avanqard”ın redaksiyasında olmuşdu.Doğrusu, tanışlığımızın təfərrüatı yadımda qalmayıb. Səksəninci illərin əvvəli idi.Yenidənqurma və aşkarlıq küləyi hələ hiss olunmurdu. Amma Dostəli Abdullayevin imzası qəzetə titrək nəfəs, yeni rəngin qatıldığından xəbər verirdi. İlk yazımı “Avanqard”a apardığım günü də unutmuşam.Onu bilirəm ki, Dostəli müəllim qəzetdə oxucu məktubları şöbəsinin müdiri idi.Mənim qəzetdə vaxtaşırı (bir müddət lap müntəzəm olaraq) müxtəlif mövzularda məqalələrlə çıxış etməyimə maraq və həvəs yaradan həm də O idi. Bir çox qələm-əhlidən fərqli olaraq Dostəli Abdullayev təmiz və saf bir ürəyə sahib idi.O, mənim “Avanqard” qəzetində işləməyim üçün çox çalışırdı...
Yaxşı insanlar bu işıqlı dünyanı tərk edəndə məndə o biri dünyanın varlığına inam bir qədər də artır.Tanrı sevdiklərini bu dünyadan tez aparır...