UNUTMAYIN TƏVƏKKÜL GORUSLUNU


Təvəkkül (Goruslu) Məmməd oğlu Məmmədov 1962- ci ildə, iyulun 1-də Zəngəzur bölgəsinin Gorus rayonunun Ağbulaq kəndində anadan olub. 1984- cü ildə Azərbaycan Neft Kimya institutunu mühəndis- mexanik ixtisası üzərə bitirib.
Təyinat müddətini indikı Sankt-peterburqda işləmiş, sonra vətənə dönmüşdür.
“Xaraba kəndim”, “Bu sevgi bir əbədiyyət”, “Gözlərinə qısılaydım” , “Məni misralarda qələm assa da” ,“Ömrüm, Çiçəyim”, “Qisas yağmuru”, “Kağıza şeirimin qanı tökülür” kitablarının müəllifidir. AYB üzvüdür, “Qızıl qələm” və “ARAZ” ədəbi-bədii media mükafatı laureatıdır.

AMEA- nın Ədəbiyyat İnstitutunun Müasir ədəbi tənqid şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor Vaqif Yusifli yazır:
UNUTMAYIN TƏVƏKKÜL GORUSLUNU
Təvəkkül Goruslu Zəngəzur bölgəsinin Gorus rayonunun Ağbulaq kəndində dünyaya gəlib. Bu il onun 60 yaşı tamam olur. Amma o, bu yaşını öz doğma kəndində keçirəcəkmi?
Könlümüz, ruhumuz Ağbulaq deyir,
Gedib ocağına od alaq deyir,
Şurnuxu gözləyir, Qurddalaq deyir,
Şamsıza girmədik Gorus, ay Gorus,
Cismini sarmadıq, Gorus, ay Gorus!
O şairdir və «şair olan qəm də yeyir». Təvəkkül Goruslu da şeirlərində doğma kəndi Ağbulağı, Gorusu tez-tez xatırlayır.
HƏSRƏT ŞAİRDİR O!
Onun bundan əvvəl çap olunan yeddi şeirlər kitabında da Ağbulaq həsrətinin ifadəsini görürük. Hətta birinci kitabının adı «Xaraba kəndim» adlanır. Onun keçirdiyi hisslər təbiidir, insan doğulduğu, göz açdığı kəndindən, evindən-eşiyindən cavankən ayrılıb yaşı altmışa çatana qədər bu həsrətin alovunda yana-yana qovrulursa, onu dərk edək, anlayaq və bu həsrət təkcə Təvəkkül Goruslunun yox, həm də bizim içimizdən keçir.
Təvəkkül Goruslunun şeirləri mənə qəlbi Vətən məhəbbəti ilə çırpınan bir şairin duyğularını, bu duyğuların şeirlərə necə çevrildiyini bəyan etdi. Bizim hamımızın qəlbində o duyğular yaşayır, amma şairlər bunları poeziya dililə ifadə edir. Təvəkkül Goruslu son iyirmi ildə, ondan da əvvəl keçirdiyimiz, yaşadığımız hissləri şeirə gətirir. Hamı böyük intizar içindəydi, işğal olunmuş torpaqlarımız, şəhərlərimiz, kəndlərimiz bizi gözləyirdi. Və o gün gəldi, Azərbaycan oğulları Ali Baş Komandanın əmri ilə silaha sarıldılar və 44 günə düşmən işğalına son qoyuldu. Bir vaxt gələr Təvəkkül Goruslunun Ağbulaq kəndi də qovuşar ana Azərbaycana!
Hər 44 gecəni, 44 gündüzü,
Adlayıb dağları, meşəni, düzü,
İgidlər tutdular verilən sözü,
Bu gün yaddaş günü, anım günüdür!

Köksündən torpağa qarışan qanla,
Şəhidlər yüksəlib hər keçən anla,
Qovuşmuş, can olmuş Azərbaycanla,
Bu gün yaddaş günü, anım günüdür!
Bu poetik misralar bəyan edir ki, Vətənpərvər şairdir o! Mən Təvəkkülün şeirlərini mövzulara bölüb təhlil etmək fikrində deyiləm. Onun hər bir şeiri təbiilikdən, səmimiyyətdən və poeziyadan yoğrulub. O, bir şair ömrü yaşayır.
İllər ötüşdükcə dəyişir zaman,
Ömür qum saatı…quma yox güman!
Ruh da ki, bədəndə bir ilğım, duman,
Misrada qocalır bir şair ömrü!

Ürəyə yükləyib kədəri, qəmi,
Şeirdi əkdiyi, biçdiyi zəmi,
Vərəqi çevrilən kitablar kimi,
Gün-gündən azalır bir şair ömrü!

Xəyalı ulduzda, gündə, aydadı,
İlhamı dağlarda, düzdə, çaydadı,
Sevgisi bu cahan, dünya boydadı,
Eşqindən güc alır bir şair ömrü!
Təvəkkül Goruslu məhz belə bir şair ömrü yaşayır.. Onun şair ilhamı doğma kəndi üçün həsrət notlarından tutmuş Qarabağa, Vətən yolunda, azadlıq uğrunda şəhid olmuş oğullarımızın xatirəsinə, üçrəngli müqəddəs bayrağımızın vəsfinə qədər dönür, dolaşır. Öz ifadəsiylə desək, kağıza şeirinin qanı tökülür. Milli-mənəvi dəyərlərimiz uğrunda da döyüşür Təvəkkül Goruslu.
Onun şeirlərində payızın təsvirinə də tez-tez rast gəlirik. İnsan öz ömrünün «ekvator» xəttini keçəndə payızı daha çox sevir. Çünki onun ömrü də payıza oxşayır. Payız bütün fəsilləri özündə əks etdirir, əvvəli baharı xatırladır, sonra yayı, sonra öz payız ömrünü yaşayır və sonda qışa doğru yol alır. Təvəkkül Goruslu bir şeirində payızın rəsmini çəkir, onu sözlərinin rənginə boyayır payızı. Amma o, payızla insan ömrü arasında bir bənzəyiş görür:
Açılmış kitabdı, varaq-varaqdı,
Varaqda titrəyir payız özü də.
Dərdləri üst-üstə yarpaq-yarpaqdı,
Yarpaqda titrəyir payız özü də.
Şəhid anasıdı, baxışı nəmli,
Titrəyən kamandı, sədası bəmli,
Məhzun bir bulaqdı, gözləri nəmli,
Bulaqda titrəyir payız özü də.

Buludu səmada yellənən ələk,
Günəşi niqabla keçinən mələk,
Qanadın gərincə, əsincə külək,
Budaqda titrəyir payız özü də.
Bu şeir Təvəkkül Goruslunun ən seçimli təbiət şeirlərindən biridir, desəm, yanılmaram.
TƏBİƏT ŞAİRİDİR O!
Təvəkkül Goruslu yaşadığı həyatın, gerçəkliyin müxtəlif hadisələrinə də öz münasibətini bildirir və şairlərin ictimai-siyasi hadisələrə həssaslıqla yanaşdığını bir daha sübut edir. O, Qarabağ hadisələrindən söz açır, məkrli ermənizmi ifşa edir, dünyada baş verən hadisələrə də münasibətini bildirir, yaşadığı cəmiyyətdə və mühitdə haqsızlıq görürsə susmur. Bəzən nəsihətə də keçir, yaşının hökmü ilə gəncliyə tövsiyələrini də əsirgəmir. Amma onun əksər şeirlərində İnsan amili ön plandadır. Şeirlərinin lirik qəhrəmanı onun özüdür, desəm, yanılmaram. Özü də hər bir şeirində kövrəklik, həssaslıq notları ilə üzləşirik. Özü də bir şeirində deyir ki: «»Allahım, sən məni kövrək yaratdın!». Bəzən isə kövrəklik həddini aşır, haqsızlığa üsyan edir:
Yalançı dilində «Allah» kəlməsi,
Qardaşı qardaşdan edirsə xəbis,
Ürək bulandırır üzə gülməsi,
Yeganə adı var, o da ki İblis!
Nəhayət, onun sevgi şeirləri barədə bir neçə kəlmə. Sevgi elə bir duyğudur ki, o, insanı həmişə cavan saxlayır. İnsan yaşa dolanda bu sevgi hissləri heç də korşalmır rəngini itirmir müşahidə etmişəm ki, insan yaşa dolanda daha çox sevir, ya keçmiş sevgi dolu günləri bir işıqlı xatirə kimi qəlbinə dolur, ya da təzədən sevir. Təvəkkül Goruslunun bir sevgi şeirindən misal gətirəcəyəm:
Sevgidən, sevdadan bəhs etmə mənə,
Gözümün önündə sevgi rəsmi var.
Elə vurulmuşam, aşiqəm sənə,
Məcnunun, Kərəmin yalnız ismi var,
Bu kövrək, həzin poetik misralar pıçıldayır:
MƏHƏBBƏT ŞAİRİDİ O!
Onun ən yaxşı sevgi şeirlərindən biri «Öpsün ləçək ləçəyi»dir. Bu şeirdə də Təvəkkül Goruslu gözəl bənzətmələrlə diqqəti cəlb edir:
Sevgi bir kəpənəkmi,
Qondu qəlbim tacına.
Ürək gülmü, çiçəkmi
Əllə düşdü ovcuma.
Kəpənəkli budağın.
Olaq gülü, çiçəyi.
Qucsun yarpaq yarpağı
Öpsün ləçək ləçəyi.
Mən Təvəkkül Gorusluya yeni yaradıcılıq uğurları arzulayıram.
Redaksiyadan: İyulun 1-də qəzetimizin təəssübkeşi və daimi oxucusu, şair Təvəkkül Goruslunun 60 yaşı tamam olur. Biz də şair qardaşımzı yubileyi münasibətilə təbrik edir, ona sağlam ömür və yeni yaradıcılıq uğurları arzulayır, bir neçə şeirini oxucularımızın diqqətinə çatdırırıq. Redaksiya heyəti adından hörmətlə: Tamxil Ziyəddinoğlu

CAN SƏNƏ TÜRK BAYRAĞI
Ax, necə qürurluyam, görüncə səni gendən,
Azərbaycan vətənsə, Anadolu da vətən.
Türkün başı üstündə əbədi dalğalan sən,
Sinən üstdə al rəngin, azadlıq, uğur rəmzi,
Can sənə Türk bayrağı, can sənə qürur rəmzi!

Ax, necə də parlaqdı üstündə ay, yıldızın,
Sənlə fəxarət duyur hər oğulun, hər qızın,
İstiqlal, istiqbaldır Tanrıdan tale yazın,
Sinən üstdə al rəngin azadlıq, uğur rəmzi,
Can sənə Türk bayrağı, can sənə qürur rəmzi!

Ax, necə zövq alıram bayraqlar yarışından,
Köksüm körük kimidi vüqarlı duruşundan,
Ellər dastanlar qoşdu vuruşdan, barışından,
Sinən üstdə al rəngin azadlıq, uğur rəmzi,
Can sənə Türk bayrağı, can sənə qürur rəmzi!

Sən türkün simvolusan, öndə dalğalan, dayan,
Bütün türk bayraqları yanında, sənə həyan,
Göydə "Türk yıldızları" olsun daim parlayan,
Sinən üstdə al rəngin azadlıq, uğur rəmzi,
Can sənə Türk bayrağı, can sənə qürur rəmzi!

Mən sənlə vüqarlıyam, mən sənlə qürurluyam,
Bir Allahım bilir ki, necə də onurluyam,
Mən mənən Sibiriya Kiprlə sınırlıyam,
Sinən üstdə al rəngin azadlıq, uğur rəmzi,
Can sənə Türk bayrağı, can sənə qürur rəmzi!

Burda üçrəngli bayraq göy qurşağı, göy üzü,
Orda sənlə tikildi göylərə türkün üzü,
Şəninə qurban dedim hər sətiri, hər sözü,
Sinən üstdə al rəngin azadlıq, qürur rəmzi,
Can sənə Türk bayrağı, can sənə türkün rəmzi!

NURU ALTMIŞIN

İndi də altmışın qapısındayam,
Əlim tutqacında, özüm müntəzir.
Dindirmə, urfani havasındayam,
Ruhumu şeirə etmişəm nəzir!

Qədərim himindən, kökündən ağır,
Bir kimsə çəkəmməz mən çəkənləri.
Keçmişdən yaddaşa ümmanlar sığır,
Sahilin çığnayır lal təkanları.

Tərifin deyimmi, ömür nə demək?
Olumla ölümün etdiyi vuruş!
Cisminlə ruhuna verdikcə əmək,
Ruhun da cismində gətirər duruş.

Adamı yaşadar iman dediyin,
Günahlar ömürün sərt dolanbacı.
İnsansan, halalsa tapıb yediyin,
Canına nuş olar, olsa da acı...

Goruslu demə ki, yalın eyləyib,
Saçına əl çəkib qoru altmışın.
Bax illər kölgəni qalın eyləyib,
Üzündə, gözündə nuru altmışın!

TOY DA ÇALDIRSAN
Yüzlə ötüşürdü keçən illərim,
İndisə radarlar altmışdı deyir.
Şükür ki, sükanı tutur əllərim,
İn şə Allah, yoluma çıxacaq xeyir.
Deyirlər çətindi yetmişlə getmək,
Ağrısı, azarı cərimə istər.
Qəti qadağandır başqasın ötmək,
Çarığın deşilər, olarsan müstər.
Sən hələ səksəndən, doxsandan danış,
Sükanın yerini əsa doldurur.
Çəkilir əqrəba, həm də dost- tanış,
Yol-iriz gözlərin nurun soldurur.
Ayağın dirəyib həyat gedişin
Oğulsan Goruslu yüzə qaldırsan.
Bu dünya vallahi pozmaz gərdişin,
Yasında lap belə toy da çaldırsan.

MƏZAR ALAR
Baxıb-baxıb dünyaya,
Güzgüsün əyri gördüm.
Gözümə ləl göründü,
Yerində şeiri gördüm.
Kasıbın qarnı acdı,
Varlının şüuru ac.
Heç biri doyan deyil,
İstərsən yüz qapı aç.
Sən də doydur beynini,
Nəfsin tox olsun, amma,
Gözdən salma əynini,
O yetirər tamama.
Qədəri nur olanın,
Gözü, könlü tox olar.
Qədəri gor olanı,
Sərvətsiz məzar ALAR!


TANIMADINMI
Sən kimsən söyləyib soranım mənim,
Eşqiylə könlümü saranım mənim,
Qəlb olub köksümdə vuranım mənim,
Sevdanın qulunu tanımadınmı?
Sevgidən biçmisən misranı, sözü,
Manqal ürəyimin alışdı közü,
Yuxusuz, " yol çəkən " dolanan, gözü
Yollarda qalanı tanımadınmı?
Ay mənim sevdalım, vücudu zərif,
Sözlər də gücsüzdü, eyləsin tərif,
Hüsnünü bilibən qurani- şərif,
İtaət qılanı tanımadınmı?
Könlün yuvasından düşüncə pərən,
Ömür çiçəyimi mən oldum dərən.
Əlimi götürüb əlinə verən,
Tanrının qolunu tanımadınmı?

BƏŞƏR
Nəhəng ağacdı dünya,
Buludlar yarpaqları.
Ulduz-ulduz çiçəklər
Bəzəyir budaqların.
Qürub edincə günəş,
Buludları saraldır.
Yetişən qaranlıqlar,
Göy üzünü daraldır.
Sıxılınca üfüqlər,
Toparlanır ulduzlar.
Durna kimi səmada,
Qaratlanır ulduzlar.
Saymaq olmur, sayı yox,
Ölçüləri müxtəlif.
Gözəllikdə tayı yox,
Çiçəklərə müxalif.
Tanrı tale saatın
Qurunca yerə düşər.
İlahi bir ağacın,
Meyvəsimi bu bəşər?

VAR
Dünyanın əzəldən iki rəngi var,
Gündüzü bəyazdır, gecəsi qara.
Amma ki, işığın yüz ahəngi var,
Nuruyla aləmə biçir zərxara.
Dünyanın əzəldən iki halı var,
Biri xeyirdirsə, biri də şərdi.
Amma ki, hər kəsin öz amalı var,
Birində çöplükdü, birində zərdi.
Dünyanın əzəldən iki yönü var,
Gələnlər ağlayar, gedəni gülməz.
Arxası ləpirli, izsiz önü var,
Arxa xatirədi, önünü bilməz.
Dünyanın əzəldən iki cinsi var,
Biri kişidirsə, biri də qadın.
Əməllə bilinər içdə hansı var,
Həm hörmət qazanar qorusa adın.
Dünyanın əzəldən iki sayı var,
Biri mənfidirsə, biri də müsbət.
Həm onun, həm bunun özcə tayı var,
Ortada qalmaqsa başqa müsibət!
Dünyanın əzəldən iki dadı var,
Biri nifrətdirsə, biri məhəbbət.
Nifrət səmum kimi ömrü qurudar,
Məhəbbət həyatda ən böyük sərvət.
Dünyanın əzəldən iki anı var,
Biri bədbəxtlikdi, biri xoşbəxtlik.
Anlar ötərisə sərbəst yanı var,
Desinlər insandı köçən rəhmətlik.
Dünyanın əzəldən iki üzü var,
Göy üzü, yer üzü - bütöv kainat.
Ruhumuz göylərə, cismimiz yerə,
Bax burdan başlayıb bitir bu həyat.

BU BOZ DÜNYADA
Tutub ətəyindən boz xəyalların,
Bozarıb yaşadıq bu boz dünyada.
Dalınca qaçdıqca cah- cəlalların,
Kar olduq, kor olduq bu toz dünyada.
Duymadıq varlığın səssizliyini,
Görmədik əbədi var olanları.
Dünya da dərd etməz sənsizliyini,
Köçüncə unudar kar olanları.
Pəncərə önündən baxdığın dünya,
Əbədi dünyana pəncərə qoymaz.
Ləllərin üstünə taxdığın dünya,
Ləlli də, ləlsiz də aparar, doymaz.
Goruslu deyildir sözün hakimi,
Söyləmir Tanrıdan vəkil seçilib.
Bəs onda çalışmaq ölümsüz kimi,
Zehniyyət quluna hardan biçilib?

DAMCI İZİ VAR
Təbrikim mərmərə döşənən çiçək,
Əksinə yapışan nəmli dodaqlar!
Qol açıb nisgildən üşənən çiçək,
Göylərdən sallanan ruhun qucaqlar!
Səma da uzadıb matəm çadırın,
Analar gününə sədəqəsimi?
Kimsəyə əyilməz haqqı Qadirin,
Üfüqlər imanın hədəqəsimi?
Yanında yer etsə ayağın ucun,
Bu canım əbədi rahatlıq tapar.
Ruhumu özüylə aparıb köçün,
Cismimdə həsrətdən tutanlar qopar!
Oğlundu, ay ana, yanına gələn,
Tanrıdan görüşün geci, tezi var.
Əzizim, ay anam, göz yaşım silən,
İndi sinən üstdə damcı izi var!

QUYLAMASINMI
Baxırlar, görürlər qapqara rəngdə,
İmanlı əmələ saxta deyirlər.
Qarpızı çıxardıb bürünc səhəngdən,
Hövsələn basginən, toxta deyirlər.
Başları koldadı, quyruqlarını,
Gizlədə bilmirlər, aylbdan- ayıb.
Əli qalınların buyruqlarını ,
Anında edirlər, aylbdan-ayıb!
Dondurub ilhamın heyrətdən ruhum,
Bağrının üstünə daş etməsinmi?
Donunu geyməsin nifrətdən ruhum,
Qələmi bunlara tuş etməsinmi?
Yazsınmı kağlza təəssüflərin,
Qələmi qəzaya hoylamasınmı?
Çəkib də saxtakar təbəssümlərin,
Bir qara dördlüyə quylamasınmı?…



NİGARANDI
Düşünmə ki, ürəyinin səhrası,
Məcnunsuzdur, gəzəni yox sərgərdan.
Nə olsun ki, gülümsəyir çöhrəsi,
Şair eşqdən nigarandı nigaran!
Siyah həsrət məskən edib ürəyi,
Axşam əsir, səhər susur küləyi.
Qarğıdıqca dara çəkir fələyi,
Şair eşqdən nigarandı nigaran!
Fəqət doğru, barxanları qum deyil,
Qanla çağlar, altı üstü nəm deyil,
Qəmi yüksək, elə belə qəm deyil,
Şair eşqdən nigarandı nigaran!
Məcnun xəyal gəzər xəyal səhralar,
Diqqət çəkməz Aişələr, Zəhralar,
Göz yaşından xəyal səhra nəhr olar,
Şair eşqdən nigarandı nigaran!

ƏTİR SAÇILDI
Nə gözəl açılıb puçurun ağzı,
Bir dodaq bahardı, bir dodaq yazdı.
Həm ordan duyulur həyatın məğzi,
Bir dodaq oğlandı, bir dodaq qızdı.
Yaradan yaratmış nə gözəl dəhan,
Boyasın təbiət əliylə çəkmiş.
Budağa qonubdu ufacıq cahan,
Cahanlar içində hər biri təkmiş.
Baxdıqca, duyduqca gözüdolusu,
Könlümün budağı göz- göz açıldı.
Goruslu gözəllik, həyat dəlisi,
Ruhuna bir başqa ətir saçıldı.

DARIXMAĞIN
Qapıdasa qışdan ötə yaz darıxır,
Darıxmaqdan həm də alır həzz darıxır,
Goruslu da elə bilmə az darıxır,
Aşiqidi indi həm də darıxmağın.
Darıxmaqsa dərdə salan hər yazarı,
O fərqlidir, həm də sevir intizarı,
Dəyişibdi həm baxışı, həm nəzəri,
Aşiqidi indi həm də darıxmağın.
Üzülməyə, darıxmağa könül verib,
Çiçəyindən çələng hörüb, dəstə dərib,
Yağış yuyub, yel qurudub, günə sərib,
Aşiqidi indi həm də darıxmağın.

VARMI
Elə bir yerdəyəm dörd yanım bomboş,
Zamanmı keyflidir, dövranmı sərxoş,
Cismim qov kimidi, ruhum əliboş,
Həyatın ortası, mərkəzi varmı?
Düşüncə özümün, bir qədər də yad,
Əski xatirələr lent kimi bərbad,
Hissim, duyğularım eyləmir fəryad,
Hiss ölçən, ruh çəkən tərəzi varmı?
Bu nə həyatdır ki, ətalət içrə,
Bu cana, bu ruha olubdu hücrə,
Simurq qanadında eyləyib hicrət,
Getməli bir behişt ərazi varmı?

DƏYMƏ
Elə bil manqalam, közlə pörtmüşəm,
Dünəndən yüz məzar üstü örtmüşəm.
Tanrımı yanılıb...deyir dördmüşəm,
Üçüm sənin olsun, birimə dəymə!
Üfləyib o yandan azar- bezarı,.
Əzrayil salmasın burdan güzarı,
Allahım, itibdi sayı məzarın,
Seçim sənin olsun, dirimə dəymə!
Bəlkə düşünürsən, qışda güləm mən,
Ocağım sönübdü, daşda küləm mən?
Ay canım, Goruslu Təvəkküləm mən,
Özümə toxunma, şeirimə dəymə!)

SANIR
Dərya, dəniz dalğalarla qovrulsa,
Dərddaşımdı, təlatümlə oyanır.
Baxın dağa, zirvəsində qar varsa,
Qardaşımdı, əzəmətlə dayanır.
Bu dünyanı tərk eylədi neçəsi,
Çoxu bundan sonra hələ köçəsi,
Gün keçincə gəlir yenə gecəsi,
Sirdaşımdı, siyah rəngə boyanır.
Görürsənmi gün gətirən günəşi,
Həyat verir kainata atəşi.
O olmasa sürüyəmməz yer nəşin,
Od daşımdı, qayğı ilə hey yanır.
İnsan oğlu ömr eyləyir cəbr ilə,
Mütləqdir ki, sonu gəlir qəbr ilə,
Yükü ağır, yolun yortur səbr ilə,
Adaşımdı, dərddən, qəmdən usanır.
Tanrıyasa insanların sevgisi,
Vecə gəlməz dərdin, qəmin təpgisi.
Təvəkkülün varsa şair yetkisi,
Yaddaşımdı, bütün bunu eşq sanır.

NƏDƏN
Ayazmı gətirir saçın bəyazı,
Qışamı dönübdü ömrünün yazı,
Unutdun qəmzəni, unutdun nazı,
Təbəssüm üzünə yad gəlir , nədən?
İçində ağrı var , üzün buz kimi,
Elə bil seyr edir məhkum hakimi.
Qul olsan dəyişməz talenin hökmü,
Təbəssüm üzünə yad gəlir, nədən?
Dilbərdi, mələkdi qadın deyilən,
Nə güclər önündə oldu əyilən.
Kipriklər nəm çəkmiş, qaşlar düyülən,
Təbəssüm üzünə yad gəlir, nədən?
Bəşərin gözüdü qadın əzəldən,
Hüsnünə don geymiş şeir, qəzəldən,
De, şair nə üzlə yazsın gözəldən,
Təbəssüm üzünə yad gəlir , nədən?

GƏTİRSİN
Qarşıdan yeni gün, yeni il gəlir,
Hər şeyin yenisi könlü dindirir.
Köhnə il təqvimdən adını silir,
Masadan, divardan alıb endirir.
Xəstəlik qayğılar köhnədə qalsın,
Təzə könüllərə sevinc gətirsin.
Toy- büsat, şadlıqlar səhnədə qalsın,
Qəm, kədır nəhayət izin itirsin.
Yarasın sarısın yaralı Vətən,
Xaraba yurd yerim cənnətə dönsün.
Birləşsin hələ də paralı vətən,
Yanan ürəklərin atəşi sönsün.
Xocalı, Xankəndi altına girsin,
Kölgəsin sallasın üçrəngli bayraq.
Dostlar da, düşmən də hər yandan görsün,
Asılmış müzəffər çələngli bayraq.
Var olsun millətim, Azərbaycanın,
Xalqları qardaşlar çiyin- çlyinə.
Hər biri uğrunda verincə canın,
Qələbə kiteli geydi əyninə.
Uğurlar gətirsin gələn yeni il,
Ölkəmdə asayiş bərqərar olsun.
Komando qalxınca, vurunca təbil,
Terrorçu çətəsi cəm firar olsun.
Şəhidlər qanına hopan torpağım,
Hər daşda, qayada güllər bitirsin.
Küləklər əyməsin zərif yarpağın,
Ruhlara təravət, qeyrət gətirsin.
Ədalət keşiyi çəkən Turanım,
Birləşib zülümə versin nəhayət.
Qürurla, onurla keçsin hər anım,
Təzə il gətirsin yeni fəxarət!

QAR YAĞIŞI
Kəpənək- kəpənək fırlanan qarın,
Sonucda, torpaqdır, yerdir hədəfi.
Torpağın sinəsi istidir hələ,
Soyucaq bərq vurar bəyaz, sədəfi.
Pəncərə önündən qarın yağmasın,
Seyr etmək bir başqa əhval yaradır.
Düşüncə anidən ərisə belə,
Göy otlar yolüstdə bax, sırsıradır.
Elə bil bir sürü kəpənək uçur,
Külək də çalışır yerə qonmasın.
Torpaq da minlərcə ağzını açır,
Nəfəslə isidir, üzü donmasın.
Əlimi uzatdım, əlimə düşən,
Dənəcik can verdi, əlimə hopub.
Yoxsa tələsirdi yerlə görüşə,
Bəlkə də sevindi əlimi tapıb.

Zəfər tarixinin qəhrəmanları ilə möhtəşəm görüş

2022-cil il 18 iyun tarixdə 44 günlük zəfər tarixini yazan Laçın rayonunun Minkəndli qəhrəmanları ilə möhtəşəm görüş keçirildi. 41 nəfər Minkənd kəndinin sakinlərindən 44 günlük Vətən Müharibəsində iştirak edən döyüşçülərdən 29 nəfəri Prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə medallarla təltif olunmuşdur.
Müəllifi olduğum “Zəfər Tarixinin Qəhrəmanları” kitabını da tədbirdə qəhrəmanlara təqdim elədik. Xatırladım ki, “Zəfər Tarixinin Qəhrəmanları” kitabında görüşünə gəldiyimiz hər bir qəhrəman haqqında geniş məqalə var. Həmçinin kitabda Minkənddən olan birinci Qarabağ savaşında şəhid olmuş 17 nəfər və həmin illər qızğın döyüşlərdə şücaət göstərmiş 43 nəfər döyüşçü, Laçının ermənilər tərəfindən vandalizmə məruz qalmış tarixi abidələri haqqında yazılar yer almaqdadır.
Tədbiri kəndimizin ziyalısı, uzun illər ŞƏHİD Bayram Məmmədov adına orta məktəbin direktoru və Minkənd icra nümayəndəliyinə rəhbərlik eləmiş Əsəd İsmayılov açaraq, şəhidlərimizin ruhuna ehtiramla 1 dəqiqəlik sükut elan elədi. Tədbirdə çıxış edən Millət vəkili Mahir Abbas Qarabağda aparılan quruculuq işlərindən söz açaraq, böyük qayıdışın tezliklə baş tutacağını əminliklə ifadə etdi. Qazilərimizlə qürur duyduğunu , onlarla görüşdən məmnun olduğunu bildirdi.
Yeni Azərbaycan partiyası Laçın rayon təşkilatının sədrii İlqar İlyasov da tədbirdə çıxış edərək bir daha torpaqlarımızı işğaldan azad edən döyüşçülərə Laçın rayon YAP kollektivi adından təşəkkürünü bildirdi. Tədbirdə Səfər Səfərov, tarix elmləri doktoru Ələmdar Şahverdiyev, ŞƏHİD Bayram Məmmədov adına Minkənd tam orta məktəbinin direktoru İlqar Şahverdiyev, Fəxrəddin Əliyev, Abdulla Səfərov, Yusif Əliyev, Varaşil Məmmədov, Vidadi Şahsuvarov və seyid Mirələm çıxış etdilər. Bu tədbirdə qazilərimizin ataları Xanoğlan, Əfəndi, Seyfəddin, Cəmil, Allahverdi, şəhid İsrafil Hümbətovun oğlu Vasif, Nəsir də ürək sözlərini söylədilər. Əliabbas müllimin kövrək çıxışı xüsusi ilə yaddaqalan oldu. İş adamı Hafiz Rüstəmov əsgərlərimizlə qürur duyduğunu ifadə etdi.
Tədbirdə çıxış edən Yasamal rayon YAP-ın sədr müavini, “İnsan Hüquqları Müdafiəsi və Ekologiyanın Qorunması” mərkəzinin sədri Elşən Ağayev, Millət Vəkili Mahir Abbas və Minkənd ziyalıları fəxri fərmanları qazilərə təqdim etdilər.
Görüşün sonunda Minkənd kəndinin ziyalıları qazilərlə xatirə şəkili çəkdirdi. Bu görüşdə hər kəs qürurlu idi. Torpağı vətən edənlərlə bir arada olmaqdan şərəf duyduq.
Subut Mehdiyev

Bakının nəzarətində yaşamaq istəyirik – Zabux icması

Laçın yoluna alternativ yol çəkildikdən sonra Ermənistan hökuməti bütün əhalini Zabux kəndindən çıxaracaq. Bundan sonra bu ərazilər Azərbaycanın nəzarətinə keçəcək. Bunu Zabux kənd bələdiyyəsinin “rəhbəri” Andranik Çaşunyan deyib.
“Amma əhali buranı tərk etmək istəmir. Bakının nəzarəti altında yaşamaq daha yaxşıdır. Biz siyasəti başa düşmürük, televizora da baxmırıq. Biz dinc cəmiyyətdə yaşamalıyıq. İrəvan hətta bizə pul təklif edir, evlərimizə qiymət deyir, amma biz kənddə qalacağıq”, - o bildirib.

Bakı Forumunun iştirakçıları Qarabağda

IX Qlobal Bakı Forumunun iştirakçıları iyunun 19-da Qarabağ İqtisadi Rayonuna - Füzuli və Şuşa şəhərlərinə səfər ediblər. Azərbaycanın Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarının yenidən qurulması və inkişafına baxış, eləcə də ərazilərin minalardan təmizlənməsi ilə tanışlıq məqsədilə həyata keçirilən səfərdə qonaqları yerli və xarici media nümayəndələri müşayiət edirlər.
Qeyd edək ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin himayəsi altında və Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə “Qlobal dünya nizamına təhdidlər” mövzusunda beynəlxalq məsələlərin müzakirə edildiyi IX Qlobal Bakı Forumu iyunun 16-da işə başlayıb.

RƏMZİ DÖNMƏZ YENİ KİTABINI TƏQDİM EDİB
11 iyun 2022-ci il tarixində Bakı şəhərində, “28 may” metro stansiyası yaxınlığında yerləşən “Kitabevim.az” kitab satışı və təbliği mərkəzi millət, cəmiyyət olaraq inkişafımıza xidmət edən növbəti maraqlı tədbirlərdən birinə ev sahibliyi etdi. Vətən Müharibəsi (II Qarabağ Müharibəsi) Şəhidi Baş-leytenant Hikmət Səfərovun qardaşı tanınmış yazar və pedaqoq Rəmzi Dönməz “Günahın kğlgəsi” adlı yeni kitabı ilə oxucuların görüşünə gəlmişdi. Qazilərimizin, ziyalıların, dəyərli oxucuların, müəllifin öyrəncilərinin və doğmalarının iştirak etdiyi möhtəşəm tədbirə vətənpərvərlik ruhu, yurd həsrəti hopmuş qəribə duyğusal bir ab-hava hakim idi.
QISA ARAYIŞ
Rəmzi Dönməz (Səfərov Rəmzi İldırım oğlu) 5 August 1977 -ci ildə Qarabağın dilbər guşələrindən biri olan Ağdam rayonu, Yusifcanlı kəndində ziyalı ailəsində – uzun illər kəndin məktəbinə rəhbərlik etmiş İldırım müəllimin evində – ziya ocağında dünyaya göz açmışdır. İlk təhsilinə doğma kənd məktəbində başlasa da, digər həmyaşıdları kimi məlum hadisələrlə əlaqədar orada tamamlaya bilmir… Orta təhsilini başa vuran Rəmzi Dönməz dəqiq elmlər üzrə təhsilini bir-neçə ali təhsil müəssisəsində uğurla davam etdirmiş və hal-hazırda pedoqoji fəaliyyətlə məşğuldur. Respublikamızın tanınmış müəllimlərindən biridir. Şeir yazmağın, hekayət nəql etməyin isə bütün bunlara heç bir dəxli yoxdur. Çünki, o bir ehtiyacdır… Rəmzi Dönməz nəzmdə də, nəsr də də eyni dərəcədə uğurlu qələm sahibi hesab oluna bilər.
“Mücrü” nəşriyyatında nəfis şəkildə nəşr olunmuş kitabın naşiri Müşfiq Xan, redaktoru isə İltifat Köçəridir.
Tədbirin gedişində Rəmzi Dönməz “Yazarlar” jurnalı tərəfindən yeni kitabların nəşrinə görə təqdim olunan “Ziyadar” Mükafatı ilə təltif olunub.
Bir daha təbriklər Rəmzi müəllim!!!


Zaur USTAC,
“Yazarlar” jurnalının baş redaktoru,
şair-publisist.

Firudin Qəmbər Saleh -70

ŞAİR İLHAMINDA SÖZ TƏZƏLƏNİR

İllər öncə şair dostum Firudin Qəmbər Salehin yaradıçılığı haqqında yazmışdım: Sözün ecazkar qüvvəsilə şeirləşən duyğulardan hasil olan hər kitab bir ömrün salnaməsidir. Axı bir qəlbin odunda közərən misralar neçə-neçə oxucunu da isidirsə, bu ovqat şair yaşantısını yaşamaq və müvazi olaraq bu məqam bir ömrün salnaməsi deyilmi? Nə gözəl ki, bu fikir Firudin Qəmbərin “Könül sevgisiz keçinməz” kitabına da şamildir. İllər sonra fikrimin axarı olaraq yazıram: Ömrünün yetmişinci baharına 6 kitabla yetişən şair dostumun özü (bioqrafiya) də, sözü (poeziya) də qürur doğuran salnamədir...
Bioqarafiya o kəsin yaşantı məqamlarını yox, olsa-olsa rəqəmlərlə onun həyatından bəzi ştrixləri özündə əks etdirə bilir. Lakin bu cansız rəqəmlərin və xülasə-faktın arxasında böyük zəhmət və ömrün enişli-yoxuşlu yolları, bu yolların sevinc və kədəri durur. Bu fikir müstəvisində şairin 70 illik həyat yoluna “tərcümeyi-halın” gözü ilə nəzər salaq:
Firudin Qəmbər Saleh (Firudin İslam oğlu Qəmbərov) 1952-ci ildə Qərbi Azərbaycanda - Göyçə mahalının Basarkeçər rayonunun Aşağı Şorca kəndində dünyaya göz açıb.
Bakı Dövlət Universitetinin və Xalq Universitetinin (Azərbaycan KP MK yanında) məzunudur.
Ötən əsrin 70 - 80-ci illərində Radio və Televiziya Verilişləri Komitəsində jurnalist kimi fəaliyyət göstərmişdir. Müxtəlif sahələrdə çalışmışdır.
“Bağışla, Vətən” (1999), “Könül sevgisiz keçinməz” (2007), “Nurlu kəlamlar "Şüarə" fəhmilə” (2009), “Allah, Allah... deyir ürək” (2012), “Vətəndə qaldı... Hayıf ... Duman keçəcək” (2016) və “Tövsiyələr, hədislər "Şüarə" fəhmilə” (2021) şeirlər kitablarının müəllifidir.
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (2006), Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü (2003), ”Konstitusiya” qəzetinin Baş redaktorunun müavini, “Heyrət” ƏB-nin katibidir.
"Qızıl qələm", “Araz”, “İti qələm” və “Məslək” media mükafatları laureatıdır. Hərbi-vətənpərvərliklə bağlı uzunmüddətli və səmərəli xidmətlərinə görə Könüllü Hərbi Vətənpərvərlik Texnik İdman Cəmiyyəti Respublika Şurasının “Yubiley” medalı və MDB ölkələri MTİCİ Mərkəzi Şurasının fəxri diplomları ilə təltif edilmişdir. Prezident təqaüdçüsüdür (2022).
Gözəl şairliyi gözəl insanlığından doğan Firudin Qəmbər o qələm əhlindəndir ki, dili ilə qəlbi arasında məsafə yoxdur.
“Ötən gecə doğma kəndlərinə gedibmiş...Aşağı Şorca kəndinin bulaqlarından nə illah edibsə, içə bilməyib. Suya təşnə, dodaqları çat-çat ikən yuxudan ayılıb. Yuxusunu danışa-danışa yanıb-yaxılırdı şair dostum Firudin Qəmbər:
-İlahi, yuxuda da doğma kəndimizin suyundan heç olmasa bircə qurtum içə bilmədim...
Onun göz yaşları yanaqlarını islada-islada süzülüb getdikcə, anasından ayrı düşmüş məsum uşağa bənzəyirdi. Dostumun bu haləti məni də için-için göynətdi:
Yuxuna girəndə Aşağı Şorca,
Gəzmək istəyirsən kəndi doyunca...
Bağır çatladanda lal həyət-baca,
Köksün körüklənir, Firudin Qəmbər!
Yox, qardaşım, yurddaşsız qəribsəyən o ağır elləri yuxularda deyil, nəfəs-nəfəsə, göz-gözə, üz-üzə gəzməliyik. Axı özün də köz-köz olan misralarla “Bağışla, Vətən” - demisən...Vətənsə bizi nə vaxt bağışlaya bilər? Vüsalına qovuşmaqla.
Həsrəti qəlbində göyərib bitən,
Yağı torpağında novrağı itən.
Göyçəyə üz tutdun: “Bağışla, Vətən”,
Köksün körüklənir, Firudin Qəmbər!”
Bu yanğılı sətirlər müəllifi olduğum “Nisgil odu” (2005) adlı kitabdakı “Yurddaşsız yurd yeri - Aşağı Şorca” sərlövhəli yazıdan iqtibasdır. Firudin Qəmbərə ünvanlanan şerimdə yazıram:
Bizi qarı düşmən vurdu dişinə,
Düşdük zəmanənin hiylə-işinə.
Mat qaldın dünyanın kəc gərdişinə,
Köksün körüklənir, Firudin Qəmbər!
Nisgilli şairin közə dönən xəyallarına qoşularaq gerçəkliyi haraylayıram:
Duyğulu-yanğılı söz çəmənzarı,
Şairin nisgilə sığal-tumarı.
Qiblən yönələndən yurduna sarı,
Köksün körüklənir, Firudin Qəmbər!

Minillik ocaqlar heyhat sönübdür,
Şirin xatirələr közə dönübdür,
Bahar təravəti buza dönübdür,
Köksün körüklənir, Firudin Qəmbər!

Qövr edən yaralar məlhəmə möhtac,
Neçə yurd yerimiz mərhəmə möhtac,
Vətənə dönməkdir - qəribə əlac...
Köksün körüklənir, Firudin Qəmbər!

Köksü körüklənən dərdmənd şair Firudin Qəmbərin şeirləri şairin qəlb aləminin büllurlaşan sevgi dolu söz çələngidir. Şairin düşüncələri sanki sökülən dan yerinin al şəfəqləridir, şeirlər isə bu şəfəqin nuruna boyanan füsunkar, təkrarsız bir mənzərə.
Öz qaynağını xalq yaradıcılığı çeşməsindən götürmüş, zaman və məkan etibarı ilə müxtəlif olan bu poetik örnəklər ilkin olaraq şairin doğulub boya-başa çatdığı ulu Göyçənin əsrarəngizliyindən boy göstərir. Həzin, kövrək qoşmaları, gəraylıları incə ruhun, səmimi hisslərin çalarlarını özündə ehtiva edir. Bu cəhət Firudin Qəmbər yaradıcılığının əsas leytmotividir.
Baxmaq - göz qaydası, savabdı əzəl,
Şair Firudinə şeirdi gözəl.
Gözəlin telində gəzdirəndə əl,
Şair ilhamında söz təzələnir.
Şair ürəyindən su içib süzülən bu misralar obrazlı təfəkkürün bədii lövhə əyaniliyidir. Onun fərdi, şəxsi duyğularının ülviləşən məqamlarındandır. İstər-istəməz şeirin ecaskar qanadları üzərində uçub düşünürsən: doğrudan da ilham pərisinin sığalında söz əbədi olduğu qədər də, daim təzə-tərdir.
Kitabdakı şeirlər F. Qəmbər Saleh yaradıcılığının bir rəngidir, sevgi lirikasıdır. Şeirlərin əksəriyyətində fikir yükü çoxtutumludur. Ən əsası odur ki, şeirlərdə pafosa, yersiz, təmtəraqlı ibarələrə rast gəlmirik.
F.Qəmbər Salehin fitrətindənki səmimiyyət hissi onun şeirlərinə də hopmuşdur. Şair insan qəlbinin dərinliklərinə baş vurub onun qaranlıq guşələrinə işıq salmağı bacarıbdır. Bu isə hər kəsə nəsib olmayan bir məqamdır. O, öz düşüncələri, psixologiyası, bədii təfəkkür tərzi etibarı ilə Azərbaycan həyatına, Azərbaycan ənənələrinə bağlıdır. Şeirlərinin birində deyir:
Həsrəti neçə il ələdik,
Ələdikcə sevdik, sevildik.
F. Qəmbər yaradıcılığında söz və onun məzmun dairəsi, leksik vahid olmaq etibarı ilə onun məna potensialı çeşidli çalarlarla müşayiət olunur.
Məlumdur ki, sözün siqləti onun mənası ilə ölçülür. Bu baxımdan şairin
Yazılmaz sevgi günaha,
Günahsız ola bilmərəm -
fikri maraqlı deyimdir.
Lirik şeirlərdə təkcə insan gözəlliyinin təsviri deyil, şairin bu gözəlliyə münasibəti, keçirdiyi hisslər, hə¬yəcanlar, duyduğu sevinc və kədər də öz əksini tapmışdır.
“Şahın şahı -məhəbbətdir”, - deyən şair həyatsevər və nikbindir. Mənəvi saflığın tərənnümçüsüdür. Sevgisiz keçin¬məyən könül sahibi sevgisində həssasdir, qədirbiləndir:
Bulud tək dolub - boşalsan,
Göyərib bitə bilmirəm.
Nə gözəl istək... Düşünürəm ki, F. Qəmbər Saleh belə gözəl istəkləri, poetik müjdələrinə ayna tutan şeirlər şair ilhamı ilə təzələnən söz çələngidir.
Firudinəm, qəlbi kövrək,
Ömür fani, sevgi görək.
Allah, Allah… deyir ürək,
Yaradanım, ovundur sən.-

Şairin bədii fakt kimi ortaya qoyulan əksər şeirləri söz-söz közərən ürək pıçıltıları, insanlığın sеvgi nəğmələridir; ürəkləri qarsan, könülləri dikəldən bədii fikrin poetik təqdimatı, nikbin ruhun poeziya təcəssümüdür.
İrfan şeirləri poetik örnəklər səciyyəsində ruhaniyyət mahiyyətinə rəğmən Firudin Qəmbər Salehin türk-islam aydını məqamını özündə ehtiva edir.
Məni yaradanın mən ki quluyam,
Adəmlə başlanan oğuz -uluyam,
Torpaqdan yarandım, Vətən oğluyam,
Vətəndə ölməyə saxlayıb Allah.
Yaradana könül bağlayan, haqqa doğru yol gedən şairin , irfan nurunda işıqlanan fikir və məfkurə dünyasının bütün çalarları və rəngləri “ Allahım , ağlımı Quranla , könlümü imanla inşa elə!” - üz tutmasından, duasından intişar edir.Necə deyərlər, bu ovqatın odu da var, suyu da var. Nə suyu dondurar, nə də odu yandırar... Şeir ocağının ğur işığında heyrətə gəlib düşünürsən: bu şeiriyyət ki məni arıtdı, məni durultdu, İlahi!...
Firudin Qəmbər Saleh “Allah, Allah... deyir ürək” kitabında ustad sənətkarlığını Xalq şairi Səməd Vurğunun "Hansı mövzuya əl atıram, hansı daşı qaldırıram altında Dədə Ələsgərdən bir nişanə görürəm", - deyə qürurla dəyərləndirdiyi aşıq poeziyasının sənət bürcü Aşıq Ələsgər Göyçəlinin “Baş endirir” şeirini epiqraf olaraq verməklə sözünün işığını daha da gur, sehrini daha da ovsunlu edir:
Ələstindən bəli deyən
Sübhaha baş endirir.
Məhəmmədə tabe olan
Qurana baş endirir.
Özü birdir, adı minbir...
Bax, budur Tanrıya sığınıb ozan-aşıq poeziyasından güc və işıq alan sözün sehri, qüdrəti.
Səsi-Sözü nə əzizdi,
Əzəldən pakdı, təmizdi,
Tanrımızdan nişan -izdi ...
Allah, Allah...deyir ürək!
F.Q.Salehin 6 kitabından beşinin redaktoruluğu, eləcə də iki kitabına “ön söz” (” Könül sevgisiz keçinməz “, “ Nurlu kəlamlar “ Şüəra “ fəhmilə “ ) yazmaq mənə nəsib olduğundan, onun yaradıcılığı ilə yaxından tanışam və necə deyərlər, şairin şeiriyyət rənginin hər çalarına demək olar ki, əhatəli bələdəm.
Şairin şeirlərində sərgilənən feyzi duymaq üçün gərəkdir ki, şeirlərin ideya-emosional yükünü özündə cəmləşdirən, istiqamətverici motivi-leytmotivi hikmət sanbal-siqləti dərin və hüdudsuz üfüq genişliyinə görə biləsən...
Firudin Qəmbər Salehin şeirlərində ifadə üsulu olaraq inversiya qabarıq olmaqla, bədii dili daha güclü və təsirli edir:
Var Rəsulum haqqa dayaq,
Haqdan gələn bir nur, çıraq.
İbadəti haqq yol sanaq,
Haqdan gələn haqqa dayaq.
“Haqdan gələn haqqa dayaq”- deyən şair yazır: “Nur içində nur olan Həzrəti Məhəmmədin (s.ə.s) mübarək ruhuna pənahlanaraq özümdə bir cəsarət tapıb, müqəddəsliyi qarşısında qəlbimdə dolub-daşan sevgimi poetik çalarlarla dilə gətirə bildiymdən Ulu Yaradanıma şükürlər və həmd olsun! ”
Biz də deyirik: Həmd olsun!
Dağına bax, düzünə bax,
Bu dünyanın üzünə bax,
İnsanların gözünə bax,
Səbəbkarı gəl, gör görüm...
“Ulu çağırış”dakı müqəddimə-bəndin ilk iki misrası nisgil və həsrətdən qaynaqlanırsa, digər iki misra isə dilək, ümid ünvanlıdır. Bu dilək isə müqəddəs kəlama - “Vətəni sevmək imandandır “ kəlamının ehtiva təməlinə dayaqlanır.
Soyumun, nəslimin pir olan yeri,
Doğulduğum ocaq, nur olan yeri,
Babamın əmanət, sirr olan yeri,
Yurd yerim Göyçəmdi, vətənim mənim,
Ruh yerim səndədi, vətənim mənim.
Heç də təsadüfi deyil ki, Firudin Qəmbər Saleh qutsal Kitabımız Qurani-Kərimə tapınaraq “Bilin ki, qəlblər yalnız Allahı zikr etməklə aram tapmışdır” (Rəd surəsi, 28) ayəsini şeirlərinin birində epiqraf olaraq vermişdir.
Şair “müəllifdən” şüküranlığında və diləyində yazır : “Uca Allah içimdə nurlaşan bu məhəbbət və sevgi çələngini yaratdığının bir zərrəcə qul borcu hesab edərsə, özümü rahat, xoşbəxt sanardım. İnşallah!”
Biz də qələm dostumuzun söz ovqatına qoşulur və İnşallah, deyirik.
Gecə-gündüz vurur ürək,
Neçə arzu, neçə dilək ...
Gah fərəhli, gah da göynək,
Allah, Allah... deyir ürək!
Tanrı sevgisinə bürünmüş qəlbdə işıq olar. İllah da Söz Adamı ola... İşığın gur olsun, “ŞAİR İLHAMINDA SÖZ TƏZƏLƏNİR” deyən şair Firudin Qəmbər Saleh!
Tapdıq ƏLİBƏYLİ,
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü,
Prezident təqaüdçüsü.

"Vaqif Səmədoğlu" medalı həyat yoldaşına tədim edildi

Bu barədə Butov.az-a Vaqif Səmədoğlu Mərkəzinin təsisçisi, hüquqşünas Səməd Vəkilov məlumat verib. S.Vəkilov bildirib ki, Vaqif Səmədoğlu irsinin tədqiqi, mühafizəsi və təbliğindəki xidmətlərinə görə Mərkəzin İdarə Heyətinin qərarı ilə Fəlsəfə elmləri doktoru, Nüşabə Babayeva-Vəkilova Vaqif Səmədoğlu medalı ilə təltif olunub. Təqdimat bu gün Nüşabə B.Vəkilovanın Vaqif Səmədoğluna həsr edilmiş “Sən mənim yuxumsan” adlı kitabı ilə bağlı LİBRAF kitab evində Parlaq İmzalar nəşriyyatının Vaqif Səmədoğlu Mərkəzi ilə birgə təşkil etdiyi oxucularla görüş zamanı baş tutub.

ANNA BARTKULAŞVİLİ -70

ƏDƏBİ-TƏRCÜMƏ YARADICILIĞININ ZİRVƏ YOLU

TANINMIŞ TƏRCÜMƏÇI, ŞAİRƏ, PUBLİSİST A.BARTKULAŞVİLİ
HAQQINDA SÖZ

Ədəbi-bədii yaradıcılıq nümunələri arasında tərcümə işi xüsusi əhəmiyyət daşıyan bir sənət növüdür. Bu peşənin özəlliyi orasındadır ki, yalnız tərcüməçinin deyil, müəllifin də əməyinin keyfiyyəti hiss olunmalıdır. Ona görə də, tərcüməçi eyni zamanda həm yaxşı şair, həm də yaxşı nasir olmağı bacarmalıdır. Əks halda, tərcümənin keyfiyyətindən danışmaq əbəsdir. Məsələn, Nizami Gəncəvi kimi dahi şairin “Xəmsə”si o səbəbdən dlimizə gözəl çevrilmişdir ki, bura daxil olan əsərləri Süleyman Rüstəm, Abdulla Şaiq, Səməd Vurğun, Məmməd Rahim, Mikayıl Rzaquluzadə, Xəlil Rza təki görkəmli sənət adamları tərcümə ediblər.Yabançı dildə yazıb-yaratmış klassiklərimizin, xarici ölkə yazarlarının əsərlərinın tərcümələri də eləcə. Təsadüfi deyildir ki, xalq şairi S.Vurğun böyük rus şairi A.S.Puşkininin “Yevgeni Onegin” poemasını müvəffəqiyyətlə tərcümə edib başa çatdırdıqdan sonra yazırdı:

Axıdıb alnımın inci tərini
Yanmadım ömrümün iki ilinə.
Rusiya şeirinin şah əsərini,
Çevirdim Vaqifin şirin dilinə.

Göründüyü kimi tərcüməçilik çətin və məsuliyyətli olduğu qədər də, şərəfli bir sənətdir. 60 illik ömrünün 40 ilini Azərbaycanda yaşayıb-yaradan, milliyyyətcə gürcü Anna Bartkulaşvilini bu cəhətdən uğurlu və peşəkar tərcüməçi adlandırmaq olar. ANNA BARTKULAŞVİLİ və ya sadəcə olaraq ANNA XANIM! İndi bu adı çətin ki, pespublikamızın ədəbi mühitində tanımayan tapılsın: Pedaqoq, şairə, publisist, tərcüməçi, ictimai xadim… Onun haqqında indiyədək ölkə mətbuatı dəfələrlə məqalələr dərc edib. Əsasən ömür yolunu və yaradıcılıq fəaliyyətini əks etdirən bu yazıların ardınca təkrarçılığa geniş yer vermədən müəyyən məqqamlara xronika şəklində nəzər yetirməyi zəruri sayıram.
Bartkulaşvili Anna Qriqori qızı 12 iyun 1952-ci ildə Gürcüstan Respublikasınlın Bolnisi rayonunun Akaurta (Ayorta) kəndində anadan olub. Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakultəsini bitirib. Hələ I kursda oxuyarkən şərqşünaslıq fakultəsinin tələbəsi olan bir azərbaycanlı gənclə ailə qurub. Tədricən Azərbaycan dilini öyrənib. Bu işdə həyat yoldaşının ziyalı ailəsi ona yaxından köməklik göstərib. O, bu ailədə kifayət qədər xalqımızın dilini, adət-ənənələrini, mədəniyyətini, mətbəxini tezliklə mənimsəyə bilib. Anna xanımın bir qızı iki nəvəsi var.
Yaradıclıqla intensiv məşğulluq onu peşəkar sənətçiyə çevirir. Azərbaycan Dövlət Universitetini rus dilində bitirən Anna xanımın ailəsinin azərbaycanlı olması, digər tərəfdən valideynlərinin Azərbaycan və islam mədəniyyətinə bağlılığı (ata nəslinin muğamlarımıza hədsiz maraq göstərməsi) ona bu dili mükəmməl bilmək imkanı verir. Nəinki doğma gürcü, eləcə də rus və Azərbaycan dillərində şeirlər, esselər, elmi-publisistik məqalələr, aforizmlər yazır, tərcümələr edir. Hər üç dildən bir-birinə çevirmələri bu xalqlar arasında ədəbi-mədəni əlaqələrin inkişafına təkan verir. XV-XVI əsr klassik Azərbaycan aşıq sənətinin banisi Dirili Qurbani, çağdaş dövrümüzün yaradıcı insanlarından Paşa Qəlbinur, Hamlet İsaxanlı, Elçin İsgəndərzadə, Dirili Qurbani Məclisinin üzvləri Eluca Atalı, Əjdər Yunus Rza, Yusif Dirili və Rafiq Mirzənin əsərlərini rus və gürcü dillərinə, habelə görkəmli gürcü yazıçısı İlya Çavçavadze, Merab Eliozişvili, rus yazıçısı Stanislav Savelev və başqalarının yaradıcılıq nümunələrini müvafiq dillərə tərcümə edib. Qeyd etmək lazımdır A.Bartkulaşvilinin tərcüməsində bu əsərlər həm onun özünün çap olunmuş kitablarında, həm Dirili Qurbani Məclisinin müxtəlif (qəzet, jurnal və almanax) nəşrlərində, həm də xarici ölkələrin ədəbi toplularında (”В созвучии с Вами”, г.Севастополь, 2010 və b.) işıq üzü görüb. Mənim üçün daha maraqlısı 2004-cü ildən üzvü olduğu Dirili Qurbani Məclisinə, bu məclisin adını daşıdığı haqq aşığı, el şairi Dirili Qurbaniyə, eləcə də məclisimizin nəşrlərinə ehtiramla yanaşması, xüsusi diqqət göstərməsidir. Qurbaniyə həsr etdiyi şeirlə doymayan A.Bartkulaşvili, aşıq-şairdən etdiyi tərcümələr, onun yaradıcılıq fəaliyyətinə tədqiqatçı xarakteri ilə yanaşması (Dirili Qurbani Məclisini təqdim edir: Qurbani ocağı-5 il, Bakı, “Təfəkkür”, 2008) diqqətəlayiqdir. Qurbaninin şah əsəri sayılan “Bənövşə” şeirinə indiyədək yazılmış yüzlərlə nəzirələr (Bax: Tərtib edən Tariyel Abbaslı. Bənövşə çələngi. Bakı,”Adıloğlu”, 2007) arasında Annanın “Bənövşə”si öz “ətri ilə seçilir”. Təsadüfü deyil ki, dövrü mətbuatda yaradıcı dostları onu “Bənövşə təbəssümlü Anna xanım” kimi təqdim edirlər (Bax: Adil Mirseyidin eyni adlı məqaləsi. “Ekspress” qəzeti, 26-28 dekabr 2009-cu il). Qeyd etmək yerinə düşər ki, Qurbaninin “Bənövşə” şeiri ana dilimizin gözəlliyinin, təmizliyinin göstəricisidir. Bu şeirə məftun olan Anna xanım illər öncəsi onu əzbərlədikdən sonra gürcü dilinə çevirib. O, hər zaman Qurbani irsinin ruscaya tərcüməsi barədə düşünüb. Ümumiyyətlə, Dirili Qurbaninin şeirlərinin tam halda rus dilinə çevirməsi yoxdur. Doğrudir, 1984-cü ildə tanınmış tərcüməçi-şair Vladimir Qafarovun çevirməsində (Гурбани. Bakı, Yazıçı, 1984, 47 s.) aşıq-şairin qoşma və gəraylılarından ibarət 32 şeiri broşura şəklində çap edilib və onlar başlıqsız verilib. Mərhum V.Qafarovdan fərqli olaraq, A.Barkutaşvilinin tərcüməsində Dirili Qurbaninin müraciət etdiyi müxtəlif janrlardan nümunələr (o cümlədən deyişmələr) də əksini tapmış, Qurbaninin yaradıcılığını əhatə edən 60-a yaxın şeir Anna xanımın tərcüməsində bu kitaba daxil edilmişdir (Дирили Гурбани. Bakı, Təfəkkür, 2014, 96 s.). Hər bir şeir öz biçimində, orjinallığı, obrazlılığı, poetik biçimi, bədii üslubu Azərbayan ədəbi xüsusiyyətləri nəzərə alınaraq tərcüə olunmuş, şeirlərdə ustad aşığın yaradıcılıq ruhu, dili təravətilə qorunub saxlanmışdır.
Bakı Dövlət Universitetinin dosenti, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Məhəmməd Məmmədov topluya yazdığı “Qurbani poeziyasindan seçmələr rus dilində” adlı ön sözdə yaddaqalan və maraqlı qeydləri ilə diqqəti cəlb edir: “El sənətkarının ictimai zülmə, haqsızlıq və ədalətsizliyə etirazı ifadə edən şeirləri Anna Bartkulaşvilinin tərcüməsində özünəməxsus yer tutur. “Görkəmli ustad Qurbaniyə” adlı müqəddiməsində Anna Bartkulaşvili özünü yalnız istedadlı bir tərcüməçi kimi deyil, həm də bir şairə kimi təqdim edir. O, Qurbaniyə həsr etdiyi şeri ilə görkəmli el sənətkarının poeziyasına heyranlıq və valehliyini deyil, həm də bu söz ustadına sevgi və ehtiramını bildirir. Anna Bartkulaşvilinin Qurbani poeziyasından seçmə nümunələrin rus dilinə tərcüməsində xalq dilinin qüdrəti, təmizliyi, sözün ifadə imkanının dərinliyi, genişliyi, mətnin bütün bədii xüsusiyyətlərini imkan dərəcədə qorumağa müvəffəq olması bu tərcüməçi xanımın yüksək sənətkarlığından xəbər verir.” Müəlif haqlı olaraq belə nəticəyə gəlir ki, “Qurbani şerlərində konkret el gözəlinin ədası, naz–qəmzəsi, gözəlliyi uca Tanrının bəxş etdiyi yüksək təblə təsvir edilir. Şirin dilli, incə belli, altun ayaqlı, sürahi gərdənli, ceyran yerişəli, ayna qabaqlı gözəlin gözəllik cizgiləri, aşiqin sevgilisi yolunda iztirabları, sevən aşiqin duyğu və etirafları Anna Bartkulaşvilinin tərcüməsində öz orijinallığını, həyatiliyini itirmir”
Qeyd etmək lazımdır ki, Dirili Qurbani Məclisi yarandığı ilk dövrlərdən ustadın şeirlərini küll halında, kitab şəklində görmək bu yolun davamçıları və təssübkeşləri kimi əsas niyyətlərimizdən biri olub. Bu barədə mən arzumu dəfələrlə Anna xanıma bildirmışdim. O da məmnuniyyətlə, təmənnasız olaraq buna razılıq verdi və istəyimizi gerçəkləşdirdi. Qurbani irsinə qayğı və onun təbliği məclisimizin qarşısında duran priotet məslələlərdən biridir. Bu da təsadüfi deyil. Dirili Qurbani dövrünün özü kimi böyük sənətkarları ilə bir dövrdə yaşamış böyük el sənətkardır. Ona görə də həmişə diqqəti cəlb edib. Aşıq-şairin qeyri millətlərin, əcnəbi xalqların dilinə çevrilməsi, şübhəsiz Qurbani poeziyasının gülşənindən bir gül sevgisi qədər ehtiyacdan doğur. Anna xanımın bu tələbin ödənilməsi sahəsindəki xidmətləri böyük əhəmiyyət kəsb edir. Çox yaxşı haldır ki, Anna xanım bizim təşəbbüsə məmnuniyyətlə dəstək verərək Dirili Qurbaninin yaradıcılığından etdiyi tərcümələrin sayını artırıb kitab şəklində nəşr etdirmişdir. Bizə belə gəlir ki, A.Bartkulaşvilinin Azərbaycan türkcəsindən ruscaya çevirdiyi bu toplunu onun yaradıcılıq fəaliyyətində zirvə saymaq olar. Bu, həm də bizim üçün, eləcə də ədəbi cəmiyyət üçün ona görə əhəmiyyətlidir ki, Dirili Qurbani Məclisinin 10 illik yubileyi ərəfəsində işıq üzü görüb. Bu kitabı həmçinin Anna xanımın məclisimizə, eyni zamanda Azərbaycan folkloru ədəbiyyatına ən dəyərli hədiyyəsi hesab edirik. Bu da təsadüfi deyildir. Şairə-tərcüməçinin yaradıcılığı ilə tanış olan hər kəs yaxşı bilir ki, Anna xanımın Qurbani poeziyasına sevgisi böyükdür. Artıq qeyd etdiyimiz kimi, əbəs yerə şair-rəssam Adil Mirseyid onu “Bənövşə ətirli Anna xanım” adlandırmayıb.
Milliyyətcə gürcü olmasına baxmayaraq, Azərbaycan türkcəsində səlis yazıb-oxumağı bacaran Anna xanım, xalqımızın milli adət-ənənələrinə, ədəbiyyat və mədəniyyətinə, tarixinə yaxından bələd olduğu üçün indiyə qədər bir neçə ədəbi yazıları ustalıqla rus və gürcü dillərinə çevirmiş və bununla da millətlər arasında sanki ədəbi körpü rolunu oynamış, ədəbiyyat və mədəniyyətlərimizin təbliğinə ciddi təkan vermişdir. Bu cəhətdən onun Dirili Qurbaninin yaradıcılığına, həyat fəaliyyətinə özəl münasibəti omuşdur. Təsadüfi deyildir ki, o, 2004-cü ildən aşıq-şairin adını daşıyan Dirili Qurbani Məclisinin (DQM) üzvlərindən biri kimi onun bütün nəşrlərində rus və Azərbaycan dilində müxtəlif janrlarda yazdığı ədəbi nümunələrlə diqqəti cəlb etmişdir. Onun “Bənövşə” şeiri filiologiya üzrə fəlsəfə doktoru, DQM-nin elm bölməsinin rəhbəri T.Abbaslının tərtibçiliyi ilə nəşr olunan “Bənövşə çələngi” adlı fundamental topluya daxil edilmişdir. Məclisin digər nəşrlərində (qəzet, jurnal, almanax) də Qurbaninin yardıcılığı Anna xanımın elmi xarakterli məqaləsində əksini tapmış, aşığın bir neçə şeiri isə onun tərcüməsində çap olunmuşdur.
Ümumən, Azərbaycan folkloruna maraq Anna xanıma başqa dillərə cətinliklə tərcümə olunan bayatılarımızı çətinlik çəkmədən rus və ya gürcü dillərinə çevirməyə imkan verir. Bütün bunlar tərcüməçi şairənin bu istiqamətdəki fəaliyyətini daha da uğurlu etmiş, tərcümə sahəsindəki işlərinə yeni, mahiyyətcə zəngin yön vermişdir. Zənnimcə, bir sıra ödüllərin sahbi, Dirili Qurbani Məclisinin elm bölməsinin üzvü, şairə-tərcüməçi A.Bartkulaşvilinin Dirili Qurbanidən etdiyi tərcümələrin bir kitab şəklində nəşr olunması, Azərbaycan ədəbi tərcüməsinə, eləcə də milli folklorumuza bir töhfədir. Bizdən Anna xanıma bu nəcib işinə uğur diləmək qalır...
Anna xanınımın fəaliyyət dairəsi çox genişdir. Rəfiqəsi və sənət dostu Eluca Atalı ilə birgə Tiflisdə ədəbi-bədii tədbirlərdə təşkil etməsi, müxtəlif xalqların iştirakı ilə “Qafqaz Evi”nin yaradılmasında fəallıq göstərməsi, Azərbaycan Jurnalistlərinin Müdafiə Komitəsində monitorinq qrupunun rəhbəri kimi fəaliyyəti, ümumiyyətlə, QHT sektorlarındakı alternativ informasiya layihələrində uğurla çalışmaları, o cümlədən Azərbaycan Mətbuat Şurasında aktiv iştirakı, jurnalistlərin qurultay və konfranslarında nümayəndə təki önə çəkilməsi Anna xanımın xeyli dərəcədə təşəbbüskar və səriştəli partnyor olduğunu sübut edir. Bundan başqa, “Qızıl qələm” beynəlxalq ədəbi-bədii dərgisində rus bölməsinin redaktoru, “Eko-İnter” Beynəlxalq İctimai-Siyasi jurnalınının redaktoru kimi fəaliyyəti isə onun peşəkar jurnalist olduğuna işarədir. Bu cür intensiv, yorulmadan ardıcıl fəaliyyəti halal haqqı kimi ona çoxlu mükafatlar qazandırıb.
Belə ki, o, “Qafqazmedia”tərəfindən“Vicdanlı qələm”,“Vektor” Beynəlxalq Elm Mərkəzi tərəfindən “Xalqlar arasında mədəniyyət həftəsində iştirakına görə” və “Azərbaycan ədəbiyyatını təbliğinə görə” fəxri diplomuları, Misir Səfirliyinin Mədəniyyət Mərkəzi tərəfindən “Xalqlar arasında mədəniyyətin inkişafında fəaliyyətinə görə” isə medalla təltif edilmişdir. 2008-ci ildə aktiv jurnalistlik fəaliyyətinə ğörə Azərbaycan Qadın Jurnalistləri Assosiasıyası tərəfindən “İlin jurnalisti” elan olunub. Çoxşaxəli yaradıcılıq imkanları və aktiv fəaliyyəti onu Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi və Azərbaycan Yazıçılar Birliyi kimi nüfuzlu qurumların üzvü edib. A.Bartkulaşvilinin yüksək səviyyədə təşkil olunan və təntənəli şəkildə keçirilən 60 illik yubiley törənində də o, bir sira diplom və mükafatlarla təltif olunub (Yubiley törəni Azərbaycan-Gürcüstan Parlamentlərarası Dostluq Qrupunun rəhbəri, millət vəkili Qənirə Paşayevanın təşəbbüsü və təşkilatçılığı ilə keçirilib). Azərbaycan-Gürcüstan mədəni əlaqələrinin inkişafında xidmətlərinə görə Azərbaycan-Gürcüstan Parlamentlərarası Dostluq Qrupu və “Avrasiya Beynəlxalq Araşdırmalar İnstitutu” İctimai Birliyi tərəfindən diplom və mükafatla, Azərbaycan ədəiyyatını təbliğinə və bu sahədəki tərcüməçilik işlərinə görə “Dədə Qorqud” Fondu onu “Mehriban ana” ordeni, ədəbiyyatı və mədəniyyəti təbliğinə görə “Birləşmiş Millətlər İctimai Mükafat Şurası, Mükafat Birliyi” tərəfindən (Moskva şəhəri) Avropa medalı, ekoloji marifçiliklə bağlı silsilə məqalələrinə görə isə “Eko-İnter” Beynəlxalq jurnalının diplomuna layiq görülüb. 2016-cı ildə “BORÇALI” İctimai Birliyinin Azərbaycan və gürcü xalqları arasında dostluq əlaqələrinin möhkəmkəndirilməsindəki xidmətlərinə görə “İLİN ŞƏRƏF MEDALI”ı ilə təltif edilib. Bundan başqa o, Türkiyənin Samsun şəhərində keçirilən Şeir Şöləninə 3 dəfə dəvət alıb və hamısında da I yerə layiq görülüb.
Görkəmli Azərbaycan alimi, tanınmış şair, professor Elçin İsgəndərzadə A.Bartkulaşvilinin yaradıcılıq fəaliyyətini yüksək qiymətləndirərək, ona rəhbərlik etdiyi “VEKTOR” Beynəlxalq Elm Mərkəzinin fəxri professoru diplomunu təqdim edib.
Anna xanım eyni zamanda pedoqoq kimi bir sıra universitetlərdə, o sıradan BDU-da, MDU-nun Dağıstan filalında, Azərbaycan Universitetində, Xəzər Universitetində çalışmışdır. Gürcüstan səfirliyində, digər qurumlarda Azərbaycan, gürcü və rus dillərini maraq göstərən hər kəsə həvəslə öyrədir.
A.Bartkulaşvili yaradıcı insandır. Onun məahrətlə qələmə aldığı şeirlər, hekayə və esselər, aforizmlər mütamadi olaraq Azərbaycan və Gürcüstan, eləcə də digər xarici ölkələrin nəşrlərində dərc olunur. Təkcə fəal üzvü olduğu Dirili Qurbani Məclisinin “Poeziya-II (xüsusi buraxılış, 2005)”, “Bir ağacın budaqları (elmi, ədəbi-bədii toplu, 2006)”, “ Qurbani.Poeziya almanaxı-IV(2007)”, “ Rafiq Mirzə-60. Ömrün altmışı, təbrik yağışı (xüsusi buraxılış-2007)”, “Dirili Qurbani Məclisi üzvlərinin nəsr əsərləri-I (2008) ”, “Dirili Qurbani Məclisi üzvlərinin nəsr əsərləri-II (2011)”, “Qurbani ocağı-5 il (elmi,ədəbi-bədii toplu)”, «Yusif Dirili. Nuh Peyğəmbər, Mazan Nənə, Sofu Ocağı («Nərgiz», 2012)», “Dirili Qurbani” dərgisi (elmi, ədəbi-bədii nəşr -2,3/2011, 1/2012)”, həmçinin 2005 və 2006- cı illərdə nəşr olunmuş eyni adlı qəzetin müxtəlif saylarında çoxlu yaradıcılıq nümunələri dərc olunub. Bu sətirlərin müəllifinin “Mənim tanıdığım Anna” adlı məqaləsi A.Barkutaşvilinin ilk kitabında – ( “Наедине” (2005) çap olunduqdan sonra “Dirili Qurbani” qəzetində dərc edildi. Ümumən, Annanın bu kitabını onun kitablaşma işində uğurlu başlanğıc saymaq olar. Ardınca “От Анны” (2008) və “И мед, и жало” (2011) kimi əsərlər toplusu çap olunaraq oxucularında heyrət doğurdu. Xüsusən də, aforizmləri. Əvəz Rüstəmov nahaq yerə yazmırdı: “Görəsən, xanım Bartkulaşvili elmə, müxtəlif fəaliyyət istiqamətlərinə dair neçə kitab oxuyub, hansı müşahidələri aparıb ki, həmin sahələrin incəliklərinə bi qədər həssaslıqla vara bilib?” (Bax: Ə. Rüstəmov.Yığcam fikirlərin dərinliyi.”525-ci qəzet”, 19.12.2008). İctimai fəaliyyəti yaradıcılıq fəaliyyəti ilə çulğaşan bu maraqlı insanın həyat tərzi də xeyli dərəcədə düqqətçəkəndir. Onun bu cəhəti dövri mətbuatda xüsusi olaraq bir nümunə kimi qabardılıb. Düşünürəm ki, cəmiyyətimiz üçün görk kimi bunun müəyyən əhəmiyyəti vardır. Bu baxımdan, Anna xanımla bağlı qəzet və jurnal səhifələrində yer almış məqalələrdən yuxarıdakılardan başqa daha ikisi (Bax: Natiq Cavadlı. Bu dəfə də Əli, ancaq Nino yox, Anna. “Bizim yol” qəzeti, 27.01.2012 və Nüşabə Səməndər. Gürcüstanda 2-3 gün qalanda Bakı üçün darıxıram. “Olaylar” qəzeti, 1-4.09.2005) mənimçün sanballı və dəyərlidir. Ümumilikdə, bu müəlliflərin hər biri - Adil Mirseyid, Əvəz Rüstəmov, Natiq Cavadlı və Nüşabə Səməndər yaradıcı şəxs kimi Azərbaycan ədəbi mühitində kifayət qədər tanınmış simalardır. Əlbəttə, A.Bartkulaşvili haqqında yazılanları qəzet məqalələri ilə məhdudlaşdırmaq omaz. Onun birinci kitabındakı (“Наедине”) ön söz (professor Elçin İsgəndərzadə. “Üç xalqın övladı”) əslində mahiyyətcə elə birincidir. Fikrimizcə, ondan sonra yazmamaq da olardı. Fəqət, bu sətirlərin müəllifinin də ən şirin yazılarından biri duyğulanaraq qələmə aldığı və həmin kitabda getmiş “Mənim tanıdığım Anna”dır (Yusif Dirili). Rus yazıçısı Stanislav Savelyevin Annanın çoxşaxəli yaradıcılığına verdiyi qiymət də elə həmin cürdür.
Milli Məclisin Mədəniyyət komissiyasının sədri Qənirə Paşayeva haqlı olaraq qeyd edir ki, Anna Bartkulaşvili Azərbaycanın və Gürcüstanın görkəmli ədəbiyyat xadimidir. Onun yaradıcılığı Gürcüstanla Azərbaycan arasında mədəni əlaqələrin möhkəmlənməsində böyük rol oynayıb. Onun yaradıcılıq fəaliyyəti, xüsuslilə mükəmməl tərcüməçilik işləri Azərbaycanın elmi-ədəbi simaları yüksək qiymətləndirilir, Dəyirmi Masalar təşkil edilir. Belə tədbirlər daha çox AMEA-nın müxbir üzvü, Milli Məclisin Elm komisyasının üzvü, Nizami Cəfərovun rəhbəri olduğu Atatürk Mərkəzində və Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin “Natəvan” Klubunda keçirilir. Belə tədbirlərdə bir qayda olaraq Azərbaycanın mədəniyyət və incəsənət xadimləri, alimləri ilə bərabər Gürcüstanın ölkəmizdəki səfirliyinin əməkdaşları da iştirak edirlər. Qeyd etmək lazımdır ki, gürcü, Azərbaycan və rus dillərini mükəmməl bilən Anna Bartkulaşvilinin gürcü və Azərbaycan yazıçılarının çoxlu şeir və nəsr əsərlərini tərcümə edib. Təsadüfi deyildir ki, indiyə qədər onun tərcüməsində “Sehrli körpü”, “Dirili Qurbani” və digər kitabları çap olunaraq oxucuların ixtiyarına verilib. Bu baxımdan tərcüməçi-şairənin Cəlil Məmmədqulu-zadənin “Ölülər” komediyasının gürcü, Dirili Qurbaninin əsərlərinin isə rus dilinə çevirməsi səciyəvidir.
Demək lazımdır ki, Mirzə Cəlilin “Ölülər” komediyasını tərcümə etməsi AMEA Ədəbiyyat İnstitutunun direktoru, akademik İsa Həbibbəyli tərəfindən rəğbətlə qarşılanıb. Buna görə, hətta Anna xanıma institutda iş də təklif edib. Bildirib ki, “bu janrın tərcüməsi heç də asan deyil. Xüsusilə, “Ölülər” kimi bir əsərin. Ancaq Siz bunu həm təşəbbüs göstərərək, həm də təmənasız olaraq yüksək səviyyədə tərcümə etmisiniz. Ona görə də həm öz adımdan, həm də Azərbaycan xalqı adından Sizə böyük-böyük təşəkkür edir və minnətdarlığımı bildirirəm.
Gürcüstan Respublikasının Azərbaycandakı səfiri isə deyib: “Əgər başqa bir millə-tin nümayəndəsi Azərbaycan Respublikasında belə bir hörmət qazanıbsa, yəni tanı-nıbsa, bunu o, özü qazanıb. Anna xanım Azərbaycan ölkəsi üçün bu fəaliyyətindən xüsusi zövq aldığını, bununla fəxr etdiyini məmnunluqla qeyd edir: “Fəxr edirəm ki, Azərbaycan Respublikası üçün köməyim olub.” “Mənim üçün ən böyük mükafat dostlarımın mənə qarşı hörməti, onların məni anlamaları və düşünmələridir.”
Anna xanımın yaradıcılıq fəaliyyətinə qısa ekskursumuz bir daha göstərir ki, onun həyat və yaradıcılığına münasibətdə hər kəs bu dolğun insanı qələminin və mənəviyyatının gücünə görə təqdim edib. Yaradıcı insan kimi də, şəxsiyyət kimi də, dost kimi də o, buna layiqdir: Anna xanımın dostluğa sədaqəti həyat tərzidir. Bunu onu taıyanların hər biri söyləyə bilər. O, iki dost xalqın - mənsub olduğu gürcü və ömrünün əksər hissəsini verdiyi Azərbaycan xalqlarının sarsılmaz birliyini “Dostluq himni”ndə dürüst əks etdirib:

Bizi birləşdirən dostluq, qardaşlıq
Müdrik babalardan qalıb yadigar.
Sözləri bir olmuş, əməlləri bir
Çökərkən Qafqaza boranlar, qışlar.

Verərək əl-ələ, çiyin-çiyinə
Keçmişik ən çətin çağlarımızdan.
Günəşdən nur alıb ürəklərimiz,
Vüqar götürmüşük dağlarımızdan.

Son dərəcə qayğıkeş və diqqətcil insandır Anna xanım. Məclisimizin ağsaqqal və fəal üzvlərindən olmuş, bir neçə il iflic vəziyyətdə xəstə yatan, hazırda haqq dünyasına qovuşmuş mərhum şairimiz Sofu Bilala yataq xəstəsi olduğu vaxtlarda xeyirxahlıqla baş çəkməsi, könlünü oxşaması nəyə desən dəyərdi. Əbəs yerə deyildir ki, Anna xanımın bu qayğısı qarşısında çox çətin durumuna baxmayaraq ona bir neçə şeir həsr edən Sofu riqqətə gələrək yazırdı:
Ovqatım xoş oldu bir neçə saat
Ovqat toplusudur yaşanan həyat.
Son olaraq, Məclisimizin sıra üzvü, sədaqətli və mehriban dost, ləyaqətli insan, tanınmış tərcüməçi-şairə, publisit, Qurbani irsini tərcümə işi və elmi-publisistik məqalələri ilə təbliğ edən həmkarımız, sevimli Anna xanım Bartkulaşvilini anadan olmasının 70 illiyi münasibətilə məclisimiz və dərgimiz adından təbrik edir, ona can sağlığı, uzun ömür və bütün işlərində daimi uğurlar arzulayıram! Bir daha Yu-biley yaşın mübarək, əziz Anna Xanım! Qoy bu yazı ilə bərabər, aşağıdakı şeir parçası da məndən Sizə anadan olmağınızın 70 illiyi münasibətilə bir yubiley hədiyyəsi və xoş bir xatirə olsun!
DEYƏSƏN
O gürcü mələyi, gürcü gözəli
Mehrdə, ülfətdə türkdü deyəsən.
Ədəbi-ərkanı, dünyagörüşü
Cəmi xanımlara görkdü deyəsən.

Qoyaq gözəlliyin qalsın bir yana
Dəyər xasiyyəti cümlə-cahana.
Özü də anadır, adı da Ana
Vəfada, ilqarda bərkdi deyəsən.

Hamı tək qərq olub möhnətə, oda
Zaman girdabında boğulur o da.
Görmədim əyilə namərdə, yada
Səbirdə, dözümdə təkdi deyəsən.

Ürəyi bu yurda, dövlətə bağlı,
Onunçün hörmətə, izzətə bağlı.
Xalqa, ənənəyə, adətə bağlı
Bizim tərəflərə çəkdi deyəsən.

Köməyi dəyibsə olmaz minnəti
Nə cah-cəlal sevər, nə də şöhrəti.
Mayası halallar gözlər mərfəti,
Bu dünya onunla pakdı deyəsən.

YUSİF DİRİLİ (Mahmudov)
Dirili Qurbani Məclisinin sədri,
tarix üzrə fəlsəfə doktoru,
şair-publisist

70 yaşın işığında

Dünyanın dərd daşı- Mürvət Qədimoğlu

Mürvət Qədimoğlu Həkəri haqqında söz demək, yazmaq həm şərəflidir, həm də məsuliyyətlidir. Onun haqqında söz sərrafları, xalq şairləri, tanınmış insanlar elə gözəl fikir söyləmişlər ki, onların yazdıqlarını yazsam bir kitaba belə sığmaz. Onların yalnız adlarını çəkə bilərəm.
Bəxtiyar Vahabzadə, Zəlimxan Yaqub, Şamil Dəlidağlı, Ayaz Vəfalı, Şamo Arif, Ağa Laçınlı, Ənvər Əhməd, Eldar Baxış, Şamxal İsmayılov, Hikmət Mahmut, Adil Cəfakeş, Salman Qazi, Hüseyn Kürdoğlu, Mirsəyyaf Zamanlı, şairə-jurnalist Almaz İlahə, Namiq Məna, Məlahət Yusifqızı, Şəhla Ağbulud, muğam ustası Maya Cəbrayılova, Azadə Taleh, Malik Rəcəb, Əlisahib Hüseynov və adını çəkmədiklərim məni bağışlasınlar.
AYB və AJB-nin üzvü olan Mürvət Qədimoğlu Həkəri Qarabağın gözəl bir guşəsi olan Qubadlı rayonunun Zilanlı kəndində dünyaya göz açıb. Qubadlı dahilər, xalq şairləri, tanınmış insanlar yetişdirən bir rayondur. Onlardan bir neçəsinin adını çəkəcəm.
Süleyman Rəhimov, Əli Vəliyev, Qasım Qasımzadə, Əli İldırımoğlu, Eldar Baxış, Şamo Arif, Ramiz Rövşən, Rafiq Yusifoğlu, Mahirə Abdulla və başqaları. O uca dağlardan, qaynar bulaqlardan, təbiətin gözəlliklərindən ilham almış, bəhrələnmişdir şair Mürvət. O şəxsiyyətlərdən biri olan, sevilən, imzasıyla daha çox tanınan, böyük oxucu kütləsini ardınca aparan 17 kitabın müəllifi, çılğın şair M.Qədimoğlu ilk şeirləri Sevdalı imzasıyla yazırmış.
1992-ci ildən üzü bu günədək, müharibəylə bağlı Qarabağın işğalından sonra Həkəri təxəllüsünü götürmüş və yana-yana vətən, el, oba, qaçqınlıq mövzusunda kitablar yazmışdır. Şəhidlərdən bir neçə kitab yazmış, onların ailələriylə görüşmüş, dərdinə, kədərinə şərik olmuşdur. Vətənpərvər şair M.Qədimoğlu elə o vaxtdan “Dünyanın dərd daşıyam” deyə, haray çəkir, içi sızlayır, təskinlik tapmır. Özünün təbirincə desək, “Ürəyi şəhidlər muzeyi” olan, dərdin sürüsünə baş çobanlıq zirvəsinə ucalan, yüksələn, dərd daşıyam - deyən, özünə güvənən, sözün qədrin bilən və çox sevilən şairdi. Bir çoxları ona “Bala M.Ə.Sabir” deyir.
Belə bir deyim var: “Peyğəmbərlərdən sonra Allaha ən yaxın olan şairlərdi, onların hissiyyatı çox güclüdür. M.Qədimoğlu da M.Ə.Sabir kimi 20-30 il öncəni sanki görürmüş kimi yazmışdır. Onun hər misrasında dərin fəlsəfi məna, düşündürən fikirlər vardır. Dünya ilə bağlı çox, lap çox şeirlər var. Dünya ilə Dədə Qorqud kimi danışır, əmin-amanlığa, ərənləri mübarizliyə haraylayır. Qaçqın olmasa da, özünü hər zaman qaçqın bilmişdir. “Çadırda dünyaya oğul gətirmə”, “Kəlbəcərdən gələn gəlin”, “İkiyə bölünmüş ürək”, “Apar məni Qubadlıya”, “Şuşam”, “Qubadlım”, “Mən də qaçqınam”, “Şəhidlər Xiyabanı”, “Ağlama, anam, ağlama”, “İkiyə bölünmüş ürək” şeirində vətən, torpaq, doğma yurd üçün belə deyir:

…“Sən qaçqın deyilsən deyən bəxtəvər,
Şuşatək Qartalım düşüb dərbədər.
Zəngilan, Füzuli, Ağdam, Kəlbəcər,
Laçın qaçqındırsa, mən də qaçqınam”.

Günəşlidə qonşu binada məskunlaşan kəlbəcərli qaçqınların onun evinin qarşısındakı su kranında növbə gözləyən və dərin xəyala dalan qadına baxıb çox məyus olur, kövrəlir və bu şeir yaranır:

…“Kəlbəcərdən gələn gəlin, amandı,
Ürəyimi qan eləmə, sən Allah.
Günəşlinin çöllərində mən indi,
Hardan alım gur bulağı bu sabah?

Qəlbim yandı, qəmli gördüm üzünü,
Gözü nəmli xəyallara dalmısan.
Kor olaydım, görməyəydim bu günü,
Dağlar qızı, gör nə gunə qalmısan?”

30 illik vətən, torpaq, el, oba, yurd həsrətilə yazdığı şeirlərini oxuyanda ancaq vətənpərvər şairdir – deyirlər. Elə ki, sevgi, məhəbbət şeirlərini oxuyanda çılğın, təpədən-dırnağadək sevgi şairidir – deyirlər tanıyanlar…
“Kimə aparırsan bu gözəlliyi” şeirinə nəzər salaq:

“Sən ötüb getdikcə, yollar güllənir,
Səkilər əl çalır, daşlar dillənir.
Kipriyin altında yer kölgələnir,
Kimə aparırsan bu gözəlliyi?”

Digər bir sevgi şeirində belə deyir:

“Mən yazığı zülflərinə bağlaya,
Qara qultək öz yanında saxlaya.
Gözüm baxa, könlüm coşa, çağlaya,
Bu qız belə hara gedir görəsən?

Saçlarını dəstələyib gedəydim,
Hara desə, orda gültək bitəydim.
Nəğməsini bəstələyib öləydim,
Bu qız belə hara gedir görəsən?”

Mürvətin bir çox şeirlərinə mahnılar bəstələnib. Bütün dövrü mətbuatda mütəmadi şeirləri çap olunur. Telekanalların demək olar ki, hamısında zaman-zaman qonaq olub. M.Qədimoğlu AYB və AJB-nin üzvüdür. Bir çox önəmli media mükafatlarının laureatıdır. Ədəbiyyatın elə bir janrı yoxdur ki, şair qələmini orda sınamasın, hətta bir neçə yeniliklər gətirib. Qoşma, əruz, gəraylı, təcnis, əvvəl-axır, dodaqdəyməz, törəmə qoşma, dodaqdəyməz qoşma, dodaqdəyməz təcnis, əvvəl-axır qoşma və s. Qədimoğlu sanki tükənməyən bir dəryadı, ümmandı, coşan şəlalədi. 30 il Ana yurdun – Qarabağın həsrətindən yana-yana yazan şair 44 günlük qələbədən ruhlanaraq çoxlu qələbə, zəfər bayramına şeirlər yazmışdır.

Ali Baş Komandan verdi əmrini,
Ərənlər yoğurdu zəfər xəmrini,
Kimsə aça bilməz zəfər sirrini –
Qələbə bayramın, zəfər bayramın!

Dünyaya yol açdı, Zəfər yolu,
Əyilməz, mübariz, dönməz ər yolu.
Böyük Turan üçün açdı əl-qolu,
Qələbə bayramı, zəfər bayramı!

Saysız-hesabsız qələbəyə həsr olunmuş şeirləri “Qayıt yurda, qayıt” təzə kitabında yer almışdır. Kitabın redaktoru şairin yaxın dostu Adil Cəfakeşdir. Bu kitab şairin 70 illik yubileyinə özünün çox dəyərli hədiyyəsidir. M.Qədimoğlunun bu kitabının təqdimatı və 70 illik yubileyi Sumqayıtda Mədəniyyət Sarayında, məktəblərdə, kitabxanalarda, eyni zamanda AYB-nin Natəvan klubunda, Abşeron rayon kitabxanasında, Xırdalanda Heydər Əliyev Mərkəzində keçirilmişdir. Harda keçirildiyindən asılı olmayaraq şairin övladları, həyat yoldaşı, qohumları, dostları, onu sevən oxucuları, elm və sənət adamları da məclisdə oldular, şairin şeirlərini söylədilər…
Şairin bütün şeirlərini oxuyarkən (ən çox təbiətlə və kənd həyatıyla bağlı) sanki rəssam gördüyü gözəllikləri fırçası ilə kətana köçürüb. Qədimoğlu Allah sevgisiylə yaşayan, yazıb-yaradan şairdir. Onun şeirlərini oxuyarkən ruhən ona qoşulub dünyanı dolaşır, onunla sevinir, onunla kədərlənir insan. Vətənimizin dağın, meşəsin, dərəsin gəzib, gülün, çiçəyin ətrini duyursan. Sanki gözəlliyi seyr edirsən. Onun kiçik oğlu Tural Xani Həkəri də şairin yolunu davam etdirir, gözəl şeirləri var, kitabı çap olunub. Bəstəkar Fərid Kərimli Turalın şeirinə bir neçə mahnı bəstələyib. M.Qədimoğlu vəfalı ömür yoldaşı, qayğıkeş ata və sevilən babadır.
Mən Mürvət Qədimoğlunun bütöv yaradıcılığını əhatə edə bilməsəm də, 70 illik yubileyi ərəfəsində, həm də yeni kitabının çap olunduğu bir vaxtda, mənəvi borc olaraq nəsə deməyə çalışdım. Alınıb alınmamasını oxucularımız deyəcək. Biz isə şairə uzun və sağlam ömür, yeni-yeni yaradıcılıq uğurları diləyirik!
70 yaşın mübarək, qardaş!

Zeynəb Bəhmənli,
Şairə-publisist, “Xan qızı Natəvan”,
“Qızıl Qələm”, “Məhsəti”, “Onur belgesi”
(eski şehir şairler meclisi), Türkiyə və
digər media mükafatlarının laureatı