Məktəblilər Prezidenti belə təbrik etdilər...

“Nidanın Gücü, Gücün Nidası!”: Yazı müsabiqəsinin qalibləri mükafatlandırıldı

“Uşaqların Gələcəyi Naminə" təşkilatının elan etdiyi “Nidanın gücü, gücün nidası!” adlı növbəti yazı müsabiqəsinin qaliblərinə sertifikat və antik dövrdən müasir dövrə qədər filosofların həyatı, onların əsas ideyalarının əks olunduğu “Məktəbli Fəlsəfəsi” adlı kitab təqdim edilib.
Bu barədə təşkilatın sədri, hüquqşünas Könül Quliyeva məlumat verib.
Təşkilat sədri bildirib ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Silahlı Qüvvələrinin Ali Baş Komandanı İlham Əliyevin Valday şəhərində qürur hissi ilə dediyi “Qarabağ Azərbaycandır!” şüarı müharibə dövründə Azərbaycan Ordusunun ilhamverici qüvvəsinə çevrildi. Biz də təşkilat olaraq hər il möhtəşəm zəfərə həsr edilən yazı müsabiqəsi keçirmək və nəticələri cənab Prezidentin ad günündə açıqlamaq qərarına gəldik. Nidanın gücü, gücün nidası!” yazı müsabiqəsi orta məktəblərin V-IX sinif şagirdləri arasında keçirilib. Müsabiqəyə yazılar 02 dekabr 2024-cü il tarixdən 15 dekabr 2024-cü il tarixədək təqdim edilib. Şagirdlərin esseləri müxtəlif peşə sahiblərindən ibarət 5 ekspert tərəfindən dəyərləndirilib. Bütün yazılar ekspertlərə anonim olaraq təqdim edilib və 5 ballıq sistemlə qiymətləndirilib".
Qeyd edək ki, ekspert qrupunun rəhbəri AMEA-nın Folklor İnstitutunun Mifologiya şöbəsinin müdiri, professor Seyfəddin Rzasoydur.
Müsabiqənin yekunlarına əsasən 26 baIIa “Nidanın gücü” məqaləsi ilə Xətai rayonu 25 nömrəli tam orta məktəbin 8b sinif şagirdi Rzayeva Xədicə Elnur qızı əsas qalib elan olunub. 24 balla qaliblər sırasında olan digər mükafatçılar isə Xətai rayonu, 25 nömrəli məktəbin 8b sinif şagirdi Mirvari Mirişli və Sabunçu rayonu Firuz Bayramov adına 22 nömrəli tam orta məktəbin 6b sinif şagirdi Vəkiloğlu Məryəm Mehtixan qızı “Xalqın gücü” məqaləsi ilə uğur qazanıblar.
Təşkilat sədri Könül Quliyeva bütün qaliblər adından Ali Baş Komandanımız Prezident İlham Əliyevi doğum günü münasibəti ilə təbrik edib.
Tanrı Azərbaycanı Qorusun! Qarabağ Azərbaycandır!"

QƏRBİ AZƏRBAYCAN HAQQINDA YENİ KİTAB

Azərbaycan əsilli, nəsilli olaraq ümumilikdə Bütöv Azərbaycan tarixi bizi də çox maraqlandırır. Son iki əsrdə Bati Azərbaycan adlandırılan, yəni Arazdan Qüzeydəki ata-baba torpaqlarımızın Batı parçasının ağrılı-acılı tarixi də bizim üçün diqqət mərkəzində qalmaqdadı. Bu baxımdan yaxınlarda “Elm və təhsil” nəşriyyatının nəşryyat-poliqrafiya müəssisəsində nəşr olunmuş “ Qərbi Azərbaycan türklərinin Ermənistan SSR-dən 1947-1950-ci illərdə deportasiyası “erməni məsələsi” kontekstində” kitabı da mənən bizə yaxındır. Batı Azərbaycan tarixinin faciəvi parçasından bəhs edən 503 səhifəlik kitab bu sətirlərin həmmüəlliflərindən birinə hədiyyə ediləndə maraqla oxuyaraq digərinə ötürmüşdür. Onlarda eyni təəssürat yarandığından birgə rəy qələmə almaq fikri ortaya çıxdı. Tarixçi-alim Əsəd Canəli Qurbanlının tarixi faktlar əsasında yazılmış bu kitabı haqında fikir söyləmək istəyi təbiidir.
Son iki əsrdə Güney Qafqazda həmyerlilərimizə qarşı məqsədyönlü soyqırımı və digər dəhşətlər törədilmiəsi nəticəsində qırğınlara məruz qalmaqla soydaşlarımız tarixi-etnik torpaqlarından qovulmuşdur. Sovet hökumətinin iki (4083 saylı 23. 12.1947 və 754 saylı 10.03.1948) qərarı əslində xalqımıza qarşı cinayət aktları sayılmalıdır. Belə qeyri-insani əməldə təkcə erməni sövinizmi təqsirkar deyildir. Sovet İttifaqının partiya və sovet rəhbərliyinin açıq-aydın antiazərbaycanlı siyasəti, həmin qurumların bilavasitə təsiri altında Azərbaycan SSR rəhbərliyinin öz xalqına qarşı həyata keçirdiyi əməllər də öz mənfi təsirini göstərmişdir. Təbii ki, həmin torpaqlardan həmyerlilərimizin 1948-1953-cü illərdə qo-vulması faktının ötən onilliklər ərzində layiqincə təhqiq edilməməsi və hüquqi-siyasi qiymətini alma-ması dərin təəssüf hissinə səbəb olurdu. Həmin faktların təhqiqi və hüquqi-siyasi qiymətin verilməsi vacib problem kimi qarşıda dururdu. Bu baxımdan tarixçi-alimin axtarışları və nəticədə yazdığı kitab əhəmiyyət kəsb edir.
Kitabın ilk fəslində oxucuya Azərbaycan türklərinin departasiyasına ümumi baxış təqdim edilir. Əslində bu yaxşı yanaşmadır. Yaxşı xatırlayırıq, ötən əsrin sonuncu onilliyinin başlanğıcında sovet imperiyasının süqutu da başlanmışdı. Beləliklə, sərt sovet senzurasının da fəaliyyəti başa çatırdı. Cəmiyyətdə yaranmaqda olan yeni siyasi ab-hava nəticəsində necə deyərlər, bağlı arxivlər açılırdı. Təhqiqinə qadağa qoyulmuş mövzulardan biri də Azərbaycan türklərini 1947-1953-cü illərdə doğma torpaqlarımızdan deportasiya problemi də açıq təhqiqat obyektinə çevrildi. Bolşeviklərin qurduğu sovet ölkəsində yeni cəmiyyətin, yəni sosializm quruculuğu dövründə təkcə totalitar reşimə əks çıxanlar amansız təqiblərə məruz qalmamışdı. Həmçinin bütöv xalqlar repressiyalara, repotasiyalara məruz qalmışdı. Sovetlərin xüsusi xidmət orqanları müxtəlif xalqların yüz minlərlə üzvünü bir yerdən digər yerlərə köçürmüşdü. Heç bir səbəb olmadan, özlərinin siyasi baxışına görə, məqsədlərinə münasib olaraq. Sovet ölkəsində xalqların ata-baba torpaqlarından zorla köçürülməsinin təsnifatı qısaca aşağıdakı kimi ifadə edilə bilər:
– Xaricdə yaşayan soydaşları ilə bir olduğuna və işğalçılara qarşı müharibədə mümkün xəyanətlərə görə qruplaşdırmaq olar.
–Siyasi və milli kimlikləri nəzərə alınmaqla qruplaşdırmaq mümkündür. Söhbət türk xalqlarından gedirsə onlar milli kimliklərinə görə ata-babalarından onlara qalmış doğma topaqlarından sürgün edilmişlər. Bizim Azərbaycanlılar da türk xalqlarına mənsub olduğumuza görə departasiyaya uğramışıq. Ümumiyyətlə götürüləndə isə 1948-1950-ci illərdə həmvətənlərimizin bir yerdən başqa yerə köçürülməsi sovet hökumətinin həyata keçirdiyi böyük deportasiya siyasətinin bir hissəsi olmuşdur.
İkinci bölüm azərbaycanlılarin tarixi torpaqlarından, yəni Ermənistan SSR adlanan ərazidən deportasiyasının siyasi zəmini məsələsinə həsr olunmuşdur.
Alman faşizmi üzərində sovet silahlı qüvvələrinin qələbəsindən sonra Sovet İttifaqının nüfuz dairəsi genişləndi. Ölkə rəhbərliyində özünə yer eləmiş və yüksək rəhbərliklə etibarlı tellərlə bağlı olan ermənilərin də iştahası açılırdı. Onlar “Böyük Ermənistan” ideyasını ortaya atmaqla qonşu ölkələrin torpaqlarına təkrar göz dikmələrindən xəbər verirdi. Ermənilər arasında türklərə qarşı düşmənçiliyi, ədavəti, nifrəti gücləndirirdi. “Böyük Ermənistan”ı da əsasən Azərbaycan və Türkiyə torpaqları hesabına yaratmaq nəzərdə tutulurdu. Azərbaycanlıların ata-baba torpaqlarından qovulması və oraya xaricdə yaşayan ermənilərin gətirilməsi də həmin məqsədə xidmət edirdi. Bu məqsəd yolunda aparlan işdə ilk baxışda qəribə görsənsə də sovet rəhbərliyi hətta, kilsələrlə əməkdaşlıq edir və xidmətindən də faydalanırdı.
Sovet rəhbərliyinin azərbaycanlıları Ermənistandan məcbiri surətdə və kütləvi surətdə köçürməsi xalqımıza qarşı böyük əbalətsizlik idi. Əsrlərlə dağ yerində yaşamış əhalinin arana köçürülməsi acınacaqlı nəticələr verdi. Bu köçürməni Azərbaycan və Ermənistan hökumətləri fərqli qiymətləndirirdi. Res-bublikamızın rəhbərliyi soydaşlarımızı yurd-yuvalarından köçürməklə guya Kür-Araz ovalığının inkişaf etdirilməsi ilə əlaqədar həmin rayonlarda tələb olunan işçi qüvvəsinə ehtiyacı ödəmək istəyirdi. Təbii ki, belə yalan yanaşma Moskvaya məxsus idi və Azərbaycan əhalisinin hiddətini, nifrətini nə dərəcədəsə yatırmağa hesablanmışdı. Ermənistan rəhbərliyi isə camaatımızı qovmaqla onların yaşayış evlərində xa-rıcdən gətirilmiş erməniləri yerləşdirmək məqsədi güdürdü. Onlar əslində belə böyük repartasiya ilə azərbaycanlıların etnik təmizlənməsini həyata keçirirdilər.
Əsərin üçüncü bölmündə azərbaycanlıların deportasiyasının həyata keçirilməsi prosesi geniş işıqlandırılır. Tarixdən bizə məlum olduğu kimi SSRİ Nazirlər Sovetinin “Kolxozçuların və başqa azərbaycanlı əhalinin Ermənistan SSR-dən Azərbaycan SSR-nin Kür-Araz ovalığına köçürülməsi haqqında” 1947-ci il 23 dekabr tarişli qərarı yerli azərbaycanlı əhalinin ata-baba torpaqlarından təmizlənməsi siyasətinə bö-yük təkan verdi. Azərbaycanlı kəndlərinin 138-i tamamilə və 130-u qismən olmaqla ümumilikdə 268-i dövlət səviyyərində depotdasiyaya məruz qalmışdı. Sovet rəhbərliyinin siyasətinə çevrilmiş bu iş nə dərəcədə ədalətsizlik olsa belə dayandırmaq mümkün deyildi. Lakin köçkünlər üçün ovalıqda ən adi şəraitin olmaması səbəbindən onların geri qayıtmasının ardı-arası kəsilmirdi. Hətta, hər iki respublikanın rəhbərliyinin gördükləri tədbirlər belə azərbaycanlıların geriyə köçünün qarşısını ala bilmirdi. Müəllif bu bölməni yazarkən yer adlarından və rəqəmlərdən geniş istifadə etməsiylə bir növ əyaniliyə nail olmaq istəmişdir.
Sonuncu, dördünçü bölümdə Azərbaycan və Ermənistan respublikaları hökumətlərinin köçkünlərin geri qayıdışı ilə əlaqədar həyata keçirdiyi tədbirlər və soydaşlarımızın deportasiyası məsələləri işıqlan-dırılmışdır.
Ölkəni diktatorcasına idarə edən Sovet hökuməti başçisının vəfatından sonra ölkədə köklü dəyişikliklər baş verdi. Dəyişikliklər köçkünlərə qarşı münasibətdə də özünü göstərdi. İllər boyu doğma ev-eşiyinə qayıtmaq həsrətiylə yaşayan azərbaycanlılar geriyə dönə bildi. Soydaşlarımızın Kür-Araz ovalğına köçürülməsi ylə bağlı onların boşaldılmış evlərinin və tikililərinin xaricdən gəlmiş ermənilərə verilməsi nəzərdə tutulmasına baxmayaraq bu nalayiq tədbir həyata kerilmədi.
Təhqiqatçı bu kitabı yazmaqla irihəcmlı işi yerinə yetirərkən azərbaycan-türk, Anadolu –türk, rus və erməni dillərində olan birlikdə 226 adda mənbədən istifadə etmişdir. Həmçinin kitab yazılarkən 776 adda arxiv materialına, sənədlər toplusuna , ana mövzu ilə əlaqədar mənbələrə, ayrı-ayrı müəlliflərin işlərinə müraciət edilmişdir. Bütün bunlar müəllifin əsər üzərində işləyərkən nə qədər əhatəli mənbələrdən faydalanmağa çalışdığını göstərir.
Müəllif apardığı təhqiqatların nəticələrini ümumiləşdirərək şəxsi qənaətlərini də qələmə almışdır. Sonuncu bölümün axırınca oxuculara təqdim olunur. 14 bəddə geniş yazılmış qənaətlər real görünür.
Kitabda əlavələrə də kifayət qədər yer ayrılmışdır. SSRİ Nazirlər Sovetinin 1947-ci və 1948-ci il qərarlarının tam mətnlərinin, habelə Azərbaycan SSR-na Ermənistan SSR-dən köç ürülmüş vətəndaşların siyahısı , onlar üçün kənd təsərrüfatı bankına ödəniləsi ssuda borclarının qalıqlarının silinməsinə dair rayonlar üzrə siyahının, Ermənistandam köçürülmüş məktəbyaşlı uşaqların və pedaqoqların siyahısının və d. verilməsi, daha neçə -neçə müxtəlif səpkili siyahı və cədvəllərin oxuculara təqdim olunması kitabın müsbət cəhətlərindən sayıla bilər. Qeyd edək ki, belə siyahı, cədvəl , arayışların və s. sayı kitabda on-larladır. İri həcimli həmin materialın dövlət arxivi tərəfindən hazırlanması müəllif tərəfindən xatırlanır ki, bu da oradakı rəqəmlərin və adların ciddiliyinə inam doğurur.
Kitab müəllifi ilə şəxsən tanış olan bu sətirlərin həmmüəlliflərindən biri bəzi xoşagəlməzliklər, el dilində desək, əyri-əskikliklər haqda da qeydlər etməkdən yan keçmək fikrində deyildir. İrili-xırdalı bəzi ifadələr yerli-yersiz neçə-neçə dəfələrlə işlənir. Məgər belə istifadə əsərə gözəllik gətirirmi? “Güney Azərbaycan” və “Şimali Azərbaycan” yazılır. Güney yazılırsa məgər Qüzey yazılması münasib olmaz-dımı? Yer kürəsinin coğrafiyasında dörd əsas istiqamətin adları kimi işlədilən şimal,cənub, şərq, qərb sözləri əcnəbi sözlərdir. Dilimizin əcnəbi sözlərdən təmizlənməsi haqda söhbətlərin getdiyi bir vaxtda onların əvəzinə türkcə qüzey, güney, doğu, batı sözlərinin istifadəsi yerinə düşməzdimi? “SSRİ Nazirlər Sovetinin 1947-ci il 23 dekabr tarixli 4083 nömrəli və 1948-ci il 10 mart tarixli 754 nömrəli qərarları ...” kimi uzun -uzadı ifadələr kitab boyu neçə dəfələrlə təkrarlanır. İlk dəfədən sonra bunları qısaca ifadə etmək olmazdımı? «Ağır cümlələr” deyilən ifadə var. Təsadüfən bu cür ad almamış ifadələr hər hansı materialı asanlıqla oxumağa və mənimsəməyə kömək edirmi? Kitabda çoxsaylı olaraq təkrar çəkilən bəzi qurumların və d. (Kənt təsərrüfatı bankı, İkinci Dünya müharibəsi və s) adını da ixtisarların siyahısına daxil etmək nədənsə unudulmuşdur. Bu kimi iradların sayını artırmaq olardı.
Belə deyim var ki, iş olan yerdə çatışmazlıqlar da olur. Bu deyimlə razılaşmamaq çətindir. Ümumiyyətlə, əsərə yanaşdıqda necə deyərlər, irəli çəkilmiş, bu günümüz üçün aktual olan problemə toxunulması , təhqiqat aparılması, nəticələrin əldə edilməsi müsbət qiymətləndirilə bilər. Zamanın hökmü ilə ermənilərə müvəqqəti də olsa pay verilmiş Batı Azərbaycan torpaqlarında erməni faşistlərinin “minnətdarlıq” əlaməti kimi törətdikləri azğınlıqları bir daha qələmə almaq, gözdən keçirmək o deməkdir ki, biz azərbaycanlılar həmin qanlı tarixçəni, eləcə də həmin torpaqların bizə məxsus olduğunu unutmamışıq və unutmaq fikrində də deyilik.
Biz – bu sətirlərin həmmüəllifləri sonda nə demək istəyirik, diqqəti nəyə çəkmək istəyirik?
Biz azərbaycanlılar çox gözəl bilirik ki, hazırda Ermənistan Respublikası adlandırılan ərazinin tor-paqları həqiqətdə Batı Azərbaycan torpaqlarıdır, ata-babalarımızdan bizə miras qalmış doğma torpaq-larımızdır. Bizim camaatımız oraya qayıtmalıdır və bizdəki daxili əminliyə görə hökmən qayıdacaqlar. Respublika Prezidenti cənab İlham Əliyev də bu haqda birmənalı və qəti demişdir: ”Bizim tarixi torpaq-larımız İrəvan xanlığıdır, Zəngəzur, Göyçə mahallarıdır. Biz azərbaycanlılar bu tarixi torpaqlara qayıtma-lıyıq. Bu bizim strateji hədəfimizdir”.

Eldar MƏMMƏDBƏYLİ,
kimya elmləri doktoru, professor,
Rəsul RƏXŞANLI,
kimya üzrə fəlsəfə doktoru.

"Nidanın gücü, gücün nidası!" adlı yazı müsabiqəsi keçirilir

Təşkilat "Nidanın gücü, gücün nidası!" adlı yazı müsabiqəsini davam etdirir.

"Uşaqların Gələcəyi Naminə" təşkilatı, Azərbaycan Ordusunun Zəfərinə həsr edilmiş “Nidanın gücü, gücün nidası!” adlı yazı müsabiqəsini davam etdirir. Bu barədə təşkilatın sədri Könül Quliyeva məlumat verib. Sədr qeyd edib ki, müsabiqə V-IX sinif şagirdləri arasında keçiriləcəkdir. Yazılar 02 dekabr 2024-cü il tarixdən 15 dekabr 2024-cü il, saat 18:00-dək təqdim olunmalıdır. Şagirdlər müsabiqəyə təqdim olunan yazıları şəxsiyyət vəsiqələrinin surətləri ilə birlikdə [email protected] elektron ünvanına göndərməlidir. Yazının həcmi minimum 1 səhifə, yaxud 1 səhifə yarım olmalıdır. Yazı kompyuterdə yığılmalı, Times New Roman şifrələri ilə 14 ölçüdə təqdim edilməlidir. Müsabiqənin yekunlarına əsasən I, II, III yerlər üçün sertifikatlar və digər həvəsləndirici mukafatlar nəzərdə tutulur. Qaliblərin yazıları gələcəkdə kitab şəkilində dərc olunacaq. Müsabiqəyə təqdim edilən yazıları 5 nəfərdən ibarət ekspert komissiyası qiymətləndirəcək. Onu da qeyd edək ki, yazılar ekspertlərə imzasız təqdim ediləcək. Hər hansı bir sual yaranarsa (050) 969 38 69 nömrəsi ilə əlaqə saxlaya bilərsiniz.

QHT sədri ilə müsahibəni təqdim edirik:

İqlim dəyişikliyi dünyamızın ən vacib problemlərindən birinə çevrilib və bu, xüsusilə gələcəyin nəsli olan uşaqlar üçün böyük təhlükələr yaradır. Uşaqların sağlamlığı, rifahı və gələcəyi üçün bu məsələnin həlli həyati əhəmiyyət kəsb edir. Bu gün, "Uşaqların Gələcəyi Naminə" İctimai Birliyinin sədri Könül Quliyeva ilə iqlim dəyişikliyinin uşaqların gələcəyinə təsirləri, bu təsirlərin qarşısını almaq üçün atılacaq addımlar və təşkilatın bu sahədəki fəaliyyəti barədə söhbət etdik.
-Könül xanım, iqlim dəyişikliyinin uşaqların gələcəyi və rifahına mənfi təsirlərini azaltmaq üçün hansı tədbirlər həyata keçirilə bilər?
-İqlim dəyişikliyi uşaqların gələcəyinə çox ciddi təsirlər göstərir. Xüsusilə, sağlamlıq və təhlükəsizlik baxımından böyük risklər yaranır. Hava çirkliliyi, suyun keyfiyyətinin pisləşməsi, təbii fəlakətlərin artması kimi amillər uşaqların fiziki və psixoloji sağlamlığına mənfi təsir edir. İqlim dəyişikliyi nəticəsində artan xəstəliklər, məsələn, tənəffüs xəstəlikləri, uşaqlar arasında daha çox yayılır. Bu səbəbdən, iqlim dəyişikliyinin təsirlərini azaltmaq üçün həm təhsil, həm də sağlamlıq sahələrində ciddi tədbirlər görülməlidir. Təbii ki, ən önəmli addım uşaqları və valideynləri maarifləndirməkdir.
-Təşkilatınız COP 29 çərçivəsində iqlim dəyişikliyi ilə bağlı uşaqlar və valideynlər arasında maarifləndirmə aparmağı planlaşdırırmı?
-Bəli, bizim təşkilat COP 29 çərçivəsində iqlim dəyişikliyi ilə bağlı maarifləndirmə kampaniyaları keçirməyi planlaşdırır. Bu tədbirlərdə uşaqlara və valideynlərə iqlim dəyişikliyinin nə qədər ciddi bir problem olduğunu izah edəcək, onları bu məsələ ilə bağlı tədbirlərdə aktiv iştirak etməyə təşviq edəcəyik. Maarifləndirmə, təlimlər və interaktiv fəaliyyətlər vasitəsilə iqlim dəyişikliyi mövzusunda daha geniş məlumat paylaşılacaq. Biz, xüsusən uşaqların bu mövzuda daha çox məlumatlı olmasını və onlara gələcəkdə bu problemlə mübarizə aparmağı öyrətməyi hədəfləyirik.
-İqlim dəyişikliyinin uşaqların sağlamlığına olan təsir risklərinin qarşısını almaq üçün hansı strategiyalar hazırlanmalıdır?
-İqlim dəyişikliyi uşaqların sağlamlığına çox ciddi təsir edir. Hava keyfiyyətinin pisləşməsi və su çatışmazlığı kimi amillər xüsusən tənəffüs xəstəliklərini, allergiyaları və digər sağlamlıq problemlərini artırır. Buna görə, bu risklərin qarşısını almaq üçün həm fiziki, həm də psixoloji sağlamlıq məsələlərində güclü bir strategiya hazırlanmalıdır. Bu strategiyaların arasında təmiz hava, su və qida təminatının gücləndirilməsi, təbii fəlakətlərə qarşı hazırlıq tədbirləri, həmçinin xəstəliklərin qarşısını almağa yönəlmiş maarifləndirmə və təlimlər olmalıdır.
- “Uşaqların Gələcəyi Naminə” İctimai Birliyi olaraq bu sahədə hansı konkret tədbirləri həyata keçirmək niyyətindəsiniz?
-Təşkilatımız uşaqlara və ailələrə iqlim dəyişikliyinin təsirləri haqqında məlumat vermək və bu təsirləri azaltmaq məqsədilə müxtəlif layihələr həyata keçirir. Biz iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə aparan silsilə tədbirlər planlaşdırırıq, o cümlədən ağacəkmə aksiyaları, təlimlər, seminarlar və maarifləndirmə kampaniyaları. Bu tədbirlər vasitəsilə uşaqları və ailələri iqlim dəyişikliyi mövzusunda məlumatlandırmaq və onlara bu məsələyə qarşı mübarizə aparmaq üçün praktiki bacarıqlar öyrətmək istəyirik.
-Son olaraq, iqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizədə dövlət və cəmiyyətin birgə fəaliyyətinə dair fikirləriniz nədir?
- İqlim dəyişikliyi ilə mübarizə yalnız bir təşkilatın və ya dövlətin vəzifəsi deyil, həm də cəmiyyətin birgə səyləri ilə həyata keçirilməli olan bir prosesdir. Dövlətin, qeyri-hökumət təşkilatlarının və cəmiyyətin hər bir üzvünün bu mübarizədə aktiv rol oynaması vacibdir. İqlim dəyişikliyi məsələsini həll etmək üçün həm fərdi, həm də kollektiv səylər tələb olunur. Cəmiyyət olaraq biz hər bir fərd, təşkilat və dövlət qurumu ilə birlikdə bu məsələyə diqqət yetirməliyik ki, gələcək nəsillərə daha sağlam və dayanıqlı bir dünya buraxaq.

Pərvanə FƏRHADQIZI

“Molla Nəsrədin”çilər haqqında yeni tədqiqat

Mollanəsrəddinçilər mətbuat və ədəbiyyat tariximizdə həmişəyaşar sənət və sənətkarlıq məktəbi yaratdılar. Ona görə də bu məktəbə dünən də, bu gün də, sabah da ehtiyacımız var.
Qarşımda “Molla Nəsrəddin” ədəbi məktəbinin araşdırılmasında və elmi ictimayyətin diqqətinə catdırılmasında mühüm xidmətləri olan “elmi-publisistik təfəkkürə, üslub tərzinə malik istedadlı, ləyaqətli düşüncə sahibi”, filologiya elmləri doktoru, professor, pedaqoq Allahverdi Məmmədlinin “Azərbaycançılıq mollanəsrəddinçilərin milli ideya kontekstində” adlı monoqrafiyası var.
Monoqrafiyanı oxuyarkən yazıçı Anarın “Əbədi Mirzə Cəlil” başlıqlı məqaləsindən son sözlərini xatırladım. “Əbədi Mirzə Cəlil bütün zamanların övladıdır, hər yeni nəslin yol yoldaşıdır. Və bizdən sonra gələn nəsillər onu təzədən kəşf edəcək, öz yaşıdları, çağdaşları kimi tanıyacaq...”. Dahiyanə bir fikir.
Əvvala Mirzə Cəlil yaradıcılığ, savadı, vətənpərvərliyi, əyilməzliyi, düzlüyü ilə həqiqətən əbədiyaşar oldu. Elə ona görə də bütün zamanlar da, yaradıcılığına, sözünə, amalına, əməlinə ehtiyac duyduğumuz bir əhli-qələm sahibi kimi, yaddaşlara əbədi həkk edildi.
Yeri gəlmişkən onu da qeyd edək ki, bu böyük şəxsiyyətdən yazmaq üçün, onun qədər yüksək qələmə, sözə, vətənpərvərliyə sahib olmaq lazımdır. Görkəmli “Molla Nəsrəddin” ədəbi məktəbinin tədqiqatçısı Allahverdi Məmmədli də bu yüksək keyfiyyətlərə malik bir alimdir. Onun elmi yaradıcılığı demək olar ki, bütövlüklə bu ədəbi məktəbin tarixinə, fəaliyyətinə, ideyalarına, onun yazarlarının həyat və yaradıcılığının tədqiqinə (xüsusən də Mirzə Cəlilin) həsr edilib.
“Molla Nəsrəddin” ədəbi məktəbinin fəaliyyəti Allahverdi müəllimin uzun illərdi diqqətini cəlb edib və bu istəyin, marağın sayəsində alimin onlara həsr etdiyi çox dəyərli, sanballı, məzmunlu elmi əsərləri, monoqrafiyaları, dərs vəsaitləri ərsəyə gəlib.
“Cəlil Məmmədquluzadə yaradıcılığında azərbaycançılıq” (2003), “Cəlil Məmmədquluzadə yaradıcılığında azərbaycançılıq ideyalarının bədii təcəssümü (ərəb əlifbası ilə)” (2005), “Molla Nəsrəddin” ədəbi məktəbində milli varlıq problemləri” (2012), “Molla Nəsrəddin” ədəbi məktəbində azərbaycançılıq” (2017), “Molla-Nəsrəddinçilik və milli ideya” (2018), “Azərbaycançılıq mollanəsrəddinçilərin milli ideya kontekstində” (2024) adlı əsərləri mollanəsrəddinçilərin yalnız Azərbaycan mətbuatı və ədəbiyyatı tarixində deyil, həm də ictimai fikir tarixində çox böyük rol oynadığını bir daha sübut edir.
Müəllif yenicə işıq üzü görən “Azərbaycançılıq mollanəsrəddinçilərin milli ideya kontekstində” adlı monoqrafiyasında çox böyük ustalıqla bu ədəbi məktəbin formalaşdırdığı azərbaycançılıq təliminin xüsusiyyətlərini açır və elmi təhlilə cəlb edir. Odur ki, filologiya elmləri doktoru, professor Vüqar Əliyev haqlı olaraq bu monoqrafiyanın çapını alqışlayır və onun nəşrinin “mətbuat tariximizin maraqlı bir faktına” çevrilə biləcəyini vurğulayır. Filologiya elmləri doktoru, professor Vüqar Əhməd isə həmin əsəri müəllifin “çoxillik elmi-tədqiqat işinin, gərgin axtarışlarının uğurlu nəticəsi” kimi yüksək dəyərləndirir.
Allahverdi müəllim bu monoqrafiyasında ən əsas məsələni; azərbaycançılıq ideologiyasının əhəmiyyətini, mahiyyətini açıqlamaqla yanaşı onu əsas hədəfin önünə çəkərək vurğulayır ki, “Ölkəmizdə azərbaycançılıq rəsmi dövlət ideologiyasıdır”. O, bütün əsər boyu bu prinsipə sadiq qalaraq Azərbaycanın maraqlarının hər şeydən üstün tutulmasını təbliğ edir. Məhz buna görə əsər bugün də, sabah da və hər zaman aktualdır.
Nə qədər Azərbaycan xalqı, dövlətçiliyi var azərbaycançılıq da var. Onu qorumaq, yaşatmaq, gələcək nəsillərə ərməğan etmək isə bizim bocumuzdur. Bununla mollanəsrəddinçilərin hələ yüz il bundan əvvəl irəli sürdüyü bu ideya öz aktuallığını, əhəmiyyətini bir daha sübut etdi. Bu ideya müstəqilliyimizin, dövlətçiliyimizin, milli-mənəvi dəyərlərimizin daha da zənginləşməsinə, əbədiyaşara çevrilməsinə xidmət edir. Nə qədər böyük, möhtəşəm, ülvü, müqəddəs bir ideya...
“Azərbaycan dilinin saflığını, gözəlliyini, zənginliyini, qüdrətini özündə yaşadan və gələcək nəsillərə ötürən bu böyük xəzinədə” yalnız ümummilli məsələlər deyil, həm də bəşəri ideyalar var. Çünki burada “hər bir fərdə böyük azadlığın və hüququn verilməsi müşayət olunur”.
Müəllif yenidən bu mövzuya müraciət etməsinin səbəbini belə açıqlayır ki, “əsas məqsəd bu ədəbi məktəb haqqında yeni elmi-nəzəri fikirlər ortaya qoymaq, “Molla Nəsrəddin” ədəbi məktəbi nümayəndələrinin yaradıcılığında azərbaycançılıq ideyalarının bədii əksini araşdırıb üzə çıxarmaqdır”. Odur ki, əsərdə azərbaycançılığın elmi-məntiqi, ədəbi-ictimai mahiyyəti araşdırmanın məğzini təşkil edir və müəllif bu prinsiplərə çox gözəl əməl edib.
Milli xarakter kəsb edən və fundamental ideoloji təfəkkür modelini əks etdirən azərbaycançılıq bu gün gənc nəsilin şüurunda, qəlbində, ürəyində, zehnində o qədər möhkəm kök salmalıdır ki, heç bir qüvvə onu oradan çıxara bilməsin. Budur Vətənçilik, dövlətçilik, Azərbaycançılıq...
“Azərbaycançılıq mollanəsrəddinçilərin milli ideya kontekstində” adlı monoqrafiyanı oxuduqca bir daha əmin olursan ki, mollanəsrəddinçilər ona görə həmişəyaşar statusunu qazanıblar ki, çox böyük zəngin və maraqlı ədəbi-mədəni irsə malik olublar. Bu ədəbi-mədəni xəzininin xalqa catdırılmasında istedadı, bacarığı, zəhmətkeşliyi və ən əsası intelektual səviyyəsi ilə secilən Allahverdi Məmmədlinin öz payı, öz əməyi var. O, yazır ki, “Mollanəsrəddinçiliyin ideya əsasında azərbaycançılıq məsləki dayanır”. Elə Allahverdi müəllimin də məsləyində, amalında daima Vətəninə, dövlətinə, bayrağına və ən əsası insanlığa qarşı əzəmətli sevgi dayanır. Ona görə hər sözün də belə böyük azərbaycançılığı, Vətənçiliyi, dövlətçiliyi əks etdirən əsərlərin müəllifidir.
Əsərin sonunda müəllif bir daha vurğulayır ki, “Molla Nəsrəddin” ədəbi məktəbini doğuran ən başlıca səbəb azərbaycançılıq amalını ədəbi-bədii sözdə gerçəkləşdirmək, bunu xalqın, millətin idealına çevirmək olub”. Mollanəsrədinçilər də həmin ideyanın daşıyıcısı kimi öz yaradıcılıqlarında bir nümunəyə çevrildilər və 20-ci yüzilliyin əvvəllərində milli strategiyanın müəyyənləşməsində əsas rolu oynadılar.
Bildiyimiz kimi, “Molla Nəsrəddin” ədəbi məktəbinin tədqiqinə sovet dövründə kommunist ideologiyasının prinsiplərinə uyğun yanaşıldığı üçün bu sahədə bir sıra təhriflərə də yol verilib. Bunu Allahverdi müəllim də öz əsərində bir necə dəfə vurğulayır. Buna görə “Molla Nəsrəddin” ədəbi məktəbi, xüsusən də sovet dövrü fəaliyyəti yenidən, obyektiv və milli maraqlara uyğun tədqiqata cəlb edilməli idi. Allahverdi müəllim də bu yanlışlıqları aradan qaldırmaq üçün yenidən çox zəngin və maraqlı olan irsə müraciət edib və belə bir dəyərli əsəri ortalığa qoyub. Təqdirəlayiqdir ki, müəllif dəfələrlə müraciət etdiyi bu mövzuda yenə də maraqlı, diqqətçəkən mülahizələr, fikirlər söyləyə bilib. Çünki mövzuya tarixiliklə müasirliyin vəhdətində yanaşıb, mollanəsrəddinçilərə olan rəğbətini qəlbinin hökmü ilə ifadə edib və onların sənətini layiq olduğu mərtəbəyə yüksəldib. Bu müqəddəs yolda müəllifə daha böyük naliyyətlər arzu edirik.

Sevil Həsənova,
BDU-nun professoru,
Multimedia və elektron kommunikasiya kafedrası

İlk Müəllimim Əlayət Bayramov və sinif yoldaşım Əməkdar artist Rəhilə Bəndəliyeva
Bu gün onların günüdür

Bu gün müəllimlər günüdür. Dünyasını dəyişən müəllimlərimizi rəhmətlə anır, ruhları qarşısında baş əyirəm. Yaşayanlarına sağlam, uzun ömür arzulayıram. Gələn il 50 il olacaq ki, məktəb partasından ayrılmışam. Artıq sevimli müəllimlərimin çoxu dünyasını dəyişib. Hətta müəllim olan sinif yoldaşlarım əməkli olub. Amma müəllimlərim həmişəki müqəddəsliklərini saxlayıblar.
Əziz oxucular, bu müqəddəs varlıqlara ithaf etdiyim “Bitməyən dərs” yazımdan bir parçanı Müəllimlər günündə sizlərlə paylaşmaq istədim:
“Bu görüş üçün özəl bir gün seçilmişdi- 28 may Azərbaycan Dövlətinin Müstəqilliyi günü. Zəngəzur mahalının Qafan bölgəsindəki Gığı kənd orta məktəbinin 1975-ci il məzunlarının 2023-cü ilə təsadüf edən görüşünün qonaqları da özəl idi. Əslində biz sinif yoldaşlarımızın bir qismi ilə martın 26-da Masazır qəsəbəsindəki “Qədim Naxçıvan” Ailəvi İstirahət Mərkəzində görüşmüşdük. Elə orda da növbəti dəfə müəllimlərimizin işığına yığışmağı qərara almışdıq.
Gığı məktəbindəki müəllimlərim
Sağımda Tofiq Hüseynov, solumda Sucəddin Məmmədov

1975-ci il məzunlarının müəllimlərlə görüşü
Qəribədir ki, həmişə müəllimlərin sinif otağına geç girməsini arzulayan qoca “məktəbli”lər bu dəfə müəllimlərin gəlişini həsrətlə gözləyirdilər. Kimisi yola baxır, kimisi yaxınlaşan maşının qabağına qaçır, kimisi də bu duyğulu anları kameranın lent yaddaşına alırdı…
Sucəddin müəllim məkana hamıdan qabaq gəlmişdi. Ürəyi çox yuxalmışdı. Heç kimdən dərs soruşmadı, heç gecikənləri tənbehləmədi də. Hər kəsi illərlə həsrətini çəkdiyi balası kimi bağrına basdı. Müəllimimiz 48 illik ayrılıqdan sonra bizi öpdü, biz də elə 48 il əvvəlki kimi uşaqlaşdıq...
Beləcə ömrümüzün ən yaddaqalan bir gününü yaşadıq... Mərhum sinif yoldaşlarımızın xatirəsini sayğı duruşu ilə yad elədik. Dünyasını dəyişən müəllimlərimizin ruhları qarşısında, görüşümüzə gələn müəllimlərimizin- Sucəddin Məmmədovun, Mübariz Vəliyevin və Tofiq Hüseynovun şəxsiyyətləri qarşısında baş əydik…

Müəllimim Mübariz Vəliyev
Əziz müəllimlər, bayramınız mübarək! Bəzən bəzi müəllimlər məcburiyyət ucbatından, cəmiyyətin deqredasiyası, sosial vəziyyətin ağırlığı səbəbindən peşələrinin şərəfini qorumaqda çətinlik çəkirlər. Mən şəxsən əminəm ki, məcbur edilməsə, heç bir müəllim o uca adın ləkələnməsinə yol verməz.
Əziz müəllimlər, öz müəllimlərim başda olmaqla, hamınızı təbrik edirəm! Cəmiyyətimizin sağlamlaşmasında üzərinizə düşən vəzifələrin öhdəsindən gələ bilmək üçün sizə fürsət diləyirəm! Adınıza, şərəfinizə sayğılarla: Tamxil Ziyəddinoğlu

Universitet müəllimlərim

Böyük Qayıdışla bağlı maarifləndirici nəşrlər hazırlandı - VİDEO

Böyük Qayıdışla bağlı məlumatlandırıcı-maarifləndirici nəşrlər hazırlanıb.
Bu barədə Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri üzrə Dövlət Komitəsi məlumat yayıb.
Qeyd olunub ki, indiyədək 55 min nüsxə məlumat kitabçası-maarifləndirici broşürlər nəşr olunub və müvafiq qaydada yayımı təşkil edilib. Altı adda maarifləndirici, 10 adda məlumatlandırıcı broşür, Böyük Qayıdışa həsr olunmuş 2024-cü il divar təqvimi çap olunub, məcburi köçkünlər üçün məlumat kitabçası və azərbaycanlıların XX əsrdə Ermənistandan məcburi deportasiyasından bəhs edən kitab nəşrə hazırlanıb.
Məlumatlandırıcı broşürlər arasında “Şuşa qalası” seriyası xüsusi yer tutur. Tanınmış araşdırmaçı-jurnalist Vasif Quliyevin müəllifliyi ilə, Azərbaycan və ingilis dillərində 10 adda buraxılmış bu seriyaya “Şəhərin yaranması”, “Məhəllələr və küçələr”, “Toponimlər”, “Tarixi-memarlıq abidələri”, “Flora və fauna”, “Müqəddəs məkanlar”, “Karvansaralar, hamamlar, bazarlar”, “Sənətkarlıq”, “Ticarət” və “Bulaqlar” adlı broşürlər daxildir.
Maarifləndirici broşürlər mina təhlükəsizliyi, məşğulluq və sahibkarlıq, sosial müdafiə tədbirləri, icma quruculuğu və fəaliyyəti, dövlət xidmətləri, ətraf mühitin mühafizəsi və ekologiya mövzularını əhatə edir. İşğaldan azad edilmiş ərazilərin tarixi və işğaldan sonra həmin ərazilərdə aparılan bərpa-quruculuq işləri barədə məlumatlandırıcı-maarifləndirici broşürlər Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarına daxil olan rayonlar haqqındadır.

İbtidai siniflər üçün yeni vəsait-“Məktəbliyə dəstək”-FOTOLAR

İbtidai siniflər üçün mövcud dərs(tədris) proqramları əsasında “Məktəbliyə dəstək” adlı çoxhissəli test vəsaitləri hazırlanıb. 2 dildə-Azərbaycan və rus dillərində tərtib olunan və estetik görünüşü ilə diqqət çəkən vəsaitlər “Körpü” nəşriyyatında çap olunub.
Testlər və tapşırıqların hazırlanmasında müəlliflər şagirdlərin yaş xüsusiyyətlərini nəzərə alıblar. Həmçinin şagirdlərin psixoloji hazırlığına müsair pedaqoji üsulları tətbiq etməklə diqqət yetiriblər. Məhz bu amillərin sayaəsində vəsaitlərdə yer alan mövzuların və tapşrıqların sadə və anlaşılan dildə olması və asan qavranılması açıq şəkildə görünür.
Bir məqamı xüsusi qeyd edək ki, 15 nəfər dizayenrin üzərində işlədiyi ibtidai siniflər üçün tərtib edilən bu vəsaitlərə sertifikasiya imtahanlarından yüksək nəticə əldə etmiş 20 nəfər qabaqcıl müəllim, respublikanın qabaqcıl elm adamları və professorlar tərəfindən müsbət rəylər verilib,vəsait medodiki baxımdan yüksək qiymətləndirilib.
Azərbaycanın bir çox məktəblərinə testlər nümunələr şəklində təqdim olunub və tədris aparan müəllimlər tərəfindən rəğbətlə qarşılanaraq bəyənilib və ibtidai sinif şağirdlərinin bilik və bacarıqlarının artırılması üçün önəmli mənbə kimi dəyərləndirilib.
Respublikamızın bütün bölgələrin vəsaitlərin çatırılması mümkündür.
Əlaqə vasitəsi: 051-662-15-94

“Azərbaycan hərb tarixi (ən qədim dövrlərdən XX əsrə qədər)” kitabı çapdan çıxıb

“Azərbaycan hərb tarixi (ən qədim dövrlərdən XX əsrə qədər)” adlı monoqrafiya işıq üzü görüb.
Butov.az xəbər verir ki, geniş oxucu üçün nəzərdə tutulan 880 səhifəlik elmi əsər Milli Müdafiə Universitetinin Hərbi Elmi Tədqiqat İnstitutunda hazırlanıb. Monoqrafiyanın müəllifləri Milli Müdafiə Universiteti Hərbi Elmi Tədqiqat İnstitutunun professoru, “Dərbənd” Xeyriyyə İctimai Birliyinin sədri, ehtiyatda olan birinci dərəcəli kapitan, tarix elmləri doktoru, professor Nurulla Əliyev, Heydər Əliyev Mərkəzinin Tədbirlərin təşkili şöbəsinin müdiri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Səbuhi Əhmədov və AMEA A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutu, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Nərminə Əmirbəyovadır.
Kitabda qədim dövrdən XX əsrin əvvəllərinə qədər Azərbaycan ərazisində baş vermiş əsas hərbi-siyasi hadisələr və müharibələr təhlil edilib, həmçinin hərbi-tarixi təfəkkürün yaranması və təkamülü kompleks şəkildə öyrənilib. Həmçinin Azərbaycanda hərb işinin yaranması və inkişafı məsələləri işıqlandırılıb.
Geniş mənbə və ədəbiyyat əsasında hazırlanan monoqrafiyada Azərbaycanda hərb işinin yaranma tarixi və hərb sənətinin inkişaf xüsusiyyətləri, hərbi sistem və döyüş əməliyyatları taktikası, istehkam və müdafiə qurğularının əhəmiyyəti, müxtəlif növ silahların istehsalı, onların hərbi əməliyyatlarda istifadə üsulları və döyüş taktikasına təsiri məsələləri əsərdə mühüm yer tutub.
Müəlliflər tərəfindən təqdim edilən bu monoqrafiyada xronoloji ardıcıllıqla dövrün hərbi-siyasi tarixi əks olunub. Kitaba çoxlu sayda tarixi xarakterli illüstrativ materiallar – dövlətlərin, yürüşlərin xəritələri, döyüş əməliyyatlarının, hərbi təşkilatların yürüş və döyüş düzülüşləri sxemləri, tarixi silahların fotoşəkilləri, batal miniatürləri, o cümlədən torevtika və daşişləmə sənəti nümunələri daxil edilib.
Beləliklə, ən qədim dövrlərdən XX əsrə qədər Azərbaycanın hərb tarixinin öyrənilməsi və müvafiq ümumiləşdirilməsinin aktuallığı, problemin Azərbaycan tarixşünaslığında konkret–tarixi və konseptual baxımdan araşdırılmaması təqdim edilən tədqiqatın mövzu və məqsədlərini şərtləndirib. Kitab Azərbaycan ali, humanitar və xüsusi təyinatlı tədris müəssisələrinin müəllimləri, tələbə və kursantları, geniş oxucu auditoriyasi üçün nəzərdə tutulub, o cumlədən gənc nəslin vətənpərvərlik ruhunda tərbiyə edilməsində istifadə oluna bilər.

Kəlbəcərə köçürüləcək şəxslər üçün növbəti peşə kursuna start verildi

“Böyük Qayıdış” proqramına uyğun olaraq Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin tabeliyindəki Dövlət Məşğulluq Agentliyi işğaldan azad olunmuş ərazilərimizə köçürüləcək sakinlər üçün peşə kurslarının təşkili işlərini davam etdirir.
ƏƏSMN-dən verilən xəbərə görə, agentlik tərəfindən “Azəriqaz” İstehsalat Birliyi və “Technolearn” MMC ilə birgə “yardım masası (Help Desk)” mütəxəssisi və “Qaz avadanlıqlarının təmiri və istismarı üzrə çilingər” peşələri üzrə hazırlıq kursuna start verilib. Kurslara Kəlbəcər rayonu üzrə 23 keçmiş məcburi köçkün cəlb olunub.
Həmin şəxslərə kurslarda seçdikləri peşələr istiqamətində bilik və bacarıqlar öyrədilir. Kursları uğurla bitirənlərin işlə təminatına dəstək göstəriləcək.