Millətçilik anlayışı nədir?

Millətçilik anlayışı müasir günümüzdə tez-tez istifadə olunan anlayışlardan biridir. Bəziləri millətçiliyə müsbət, bəziləri isə mənfi münasibət bəsləyirlər. Millətçilik müasir dünyada baş verən ən mühüm siyasi hadisələrin bəzilərini başa düşməkdə açar rolunu oynayır. Mütəxəssislər, şərhçilər, tədqiqatçılar sosial və siyasi qütbləşmənin yayılması, “qırmızı divar” siyasəti, populizmin yüksəlişi, etnik zorakılıq və kütləvi etirazlar kimi hadisələri təsvir etmək üçün çox vaxt millətçiliyə istinad edirlər. Bəzən millətçilik siyasi qeyri-sabitliyin, parçalanmanın və təcavüzün sinonimi kimi istifadə olunsa da, digər vaxtlarda uğurlu kütləvi səfərbərliyin asanlaşdırdığı demokratikləşdirici qüvvə kimi başa düşülür. Millətçilik bu gün də çox aktual olan mövzulardan biridir. Bu günə qədər hələ də akademiklər, tədqiqatçılar millətçiliklə bağlı sistemli araşdırmalar aparırlar. Bu gün millətçilik anlayışı, millətçilik hissi kimisi tərəfindən yaxşı, kimisi tərəfindən pis qarşılanır. Bu gün inkişaf etmiş dövlətlər, adətən, çoxsaylı etnik, irqi, mədəni və dini qruplardan ibarətdir. Belə olan halda da millətçiliyin mənfi tərəfləri ortaya çıxacaq. Təbii ki millətçiliyin müsbət tərəfləri olduğu kimi, mənfi tərəfləri də vardır. Millətçilik özündə lovğalıq hissini ehtiva edir. Ekstremist millətçilər hesab edirlər ki, onların ölkəsi bütün digər ölkələrdən üstündür və bu üstünlük onlara digər ölkələrin üzərində hakim olmaq hüququnu verir. Onlar hətta milliyyətçilikdən imperializmə, müstəmləkəçiliyə haqq qazandırmaq üçün də istifadə edirlər. Millətçiliyin bu cür qəbul olunması, getdikcə insanlar arasında sadəcə mənfi xüsusiyyətlərin daşıyıcısı olaraq yayılması qloballaşan dünyada son dərəcə təhlükəli ola bilər.
Millətçilik “biz” və “onlar” əhval-ruhiyyəsini qaçınılmaz olaraq yaradır. Bu da parçalanmaya və iğtişaşlara səbəb ola bilir. Lakin bütün bunlara baxmayaraq, millətçiliyin olması da vacibdir. Millətçilik insanların müəyyən mədəni, ideoloji, dini və ya etnik xüsusiyyətləri bölüşən bir xalqla əlaqə və qürur hissi ilə yanaşmalarını müdafiə edən siyasi ideologiyadır. Millətçilik insanların öz ölkələrinə bağlılığı kimi də müəyyən edilə bilər.
Bəzən vətənpərvərlik və millətçilik anlayışları da eyniləşdirilir. Lakin bu anlayışlar eyni mənanı daşımır.Vətənpərvərlik sözü vətəninə sədaqətli sevgi, dəstək və müdafiə mənasını verir. Millətçilik isə öz millətinin maraqlarını başqa xalqların və ya bütün millətlərin ümumi mənafeyindən üstün hesab edən bir anlayışdır. Bir növ millətçilik aqressiv vətənpərvərlikdir.
Mənim zənnimcə, həm vətənpərvərlik hissi, həm də millətçilik hissi hər bir vətəndaşda olmalıdır. Çünki əgər sən öz millətini digər millətlərdən bir qədər üstün tutmasan, bir qədər çox sevməsən sən heç vaxt özünü o dövlətə aid hiss edə bilməyəcəksən. Millətçilik hissi ortaq xoşbəxt və ya bədbəxt hadisələr olan zaman da meydana çıxır. Çünki bu zaman xalq birləşir və bir bütün olur. Nümunə olaraq öz ölkəmizi göstərə bilərəm. 44 günlük Vətən müharibəsi ərəfəsində hər bir Azərbaycan vətəndaşının qəlbində olan o millət hissi alovlandı və biz yumruq kimi birləşdik, birlik nümayiş etdirdik.
Təbii ki, hər bir şey kimi millətçiliyin də ifrat dərəcədə olması pis haldır. İfrat millətçilik separatizmə, hətta müharibələrə səbəb ola bilir.

Sara Şahsuvarova
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yadında Dövlət İdarəçilik Akademiyası 4-cü kurs, Siyasi idarəetmə fakültəsi.