Müəllimlərin maaşlarına əlavələr veriləcək - Gələn ildən...Azərbaycanda məktəblərin publik hüquqi şəxə çevrilməsi prosesinə başlanılacaq. Məsələ ilə bağlı açıqlamanı elm və təhsil naziri Emin Əmrullayev verib.
O deyib ki, hazırda məktəblər Regional Təhsil İdarələrinin tabeliyində fəaliyyət göstərir: "Məktəblərin publik hüquqi şəxsə çevrilməsi uzunmüddətli prosesdir. Ona görə də hazırda gördüyümüz sadəcə transformasiya olaraq bu prosesi həyata keçirməkdir. Növbəti mərhələdə bunu pilot qaydada həyata keçirəcəyik".
Qeyd edək ki, prosesin başlanğıcı ötən ilin iyun ayında qoyulub. Belə ki, Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə “Dövlət və bələdiyyə tərəfindən yaradılan ümumi təhsil müəssisəsinin Nümunəvi Nizamnaməsi” təsdiqlənib.
Nümunəvi Nizamnaməyə əsasən, ümumi təhsil müəssisəsi ictimai əhəmiyyət daşıyan fəaliyyətlə məşğul olan ibtidai, ümumi orta və tam orta təhsil səviyyələri üzrə ümumi təhsil proqramlarını, habelə məktəbəhazırlığı həyata keçirən publik hüquqi şəxs hesab olunacaq.
Məktəblərin publik hüquqi şəxsə çevrilməsi onların dövlətin tərkib hissəsi olaraq fəaliyyət göstərən qurumdan çıxaraq, müstəqil hüquqi şəxs statusu alması deməkdir. Bu qərar məktəbin idarə olunması, maliyyələşməsi və fəaliyyət mexanizmlərində mühüm dəyişikliklərə gətirib çıxaracaq.
Mövzu ilə bağlı elm və təhsil eksperti Kamran Əsədov bildirib ki, bu məsələ uzun müddətdir müzakirə olunur:
“Orta məktəblərin publik hüquqi şəxsə çevrilməsi onların idarəetməsində muxtariyyətə, müstəqilliyə və çevikliyə gətirib çıxara bilir. Bu gün ölkəmizdə 4400-dən çox orta ümumi təhsil məktəbi var. Onlar hərhansı idarəetmə ilə bağlı qərar qəbul edəndə rayon təhsil sektoruna, regional təhsil idarəsinə, eyni zamanda Məktəbəqədər və Ümumi Təhsil üzrə Dövlət Agentliyinə müraciət etməli olurlar. Amma publik hüquqi şəxsə çevriləndən sonra məktəb özünü maddi-texniki bazasını daha səmərəli qura, özünün büdcəsi ola biləcək”.
K.Əsədov qeyd edib ki, əslində publik hüquqi şəxs dünyanın inkişaf etmiş ölkələrində təhsilə yanaşmanın ən yaxşı nümunəsidir:
“Amma bizdə bunun idarəedilməsi ilə bağlı ciddi problemlər olacaq. Publik hüquqi şəxsin özünün bank hesabı, mühasibatlığı, büdcəsi olmalıdır. Biz sertifikasiyadan sonra gördük ki, müəllimlərimizin müəyyən bir qismi öz ixtisasını belə normal bilmir. Biz oraya ixtisaslı büdcə mütəxəssisini necə cəlb edəcəyik?! Əslində bu yaxşı haldır. Məsələn məktəbdə parta, pəncərə qırıldığı zaman, tədbir keçirmək, yaxud ekskursiyaya getmək lazım olduğu zaman bunu öz büdcəsi hesabına edə biləcəklər. Hətta bu yolla ianələr hesabına müəllimlərin əməkhaqlarına da əlavələr verilə biləcək. Amma bunun keçidində mütəxəssis hazırlamalıyıq. Təhsildə həyata keçirilən islahatları birdən-birə həyata keçirmişik, amma yerlərdə bununla bağlı nöqsanlar ortaya çıxır. Məktəblərin publik hüquqi şəxsə çevrilməsi günün tələbidir. Bu gün məktəblərin inkişafdan geri qalmasının əsas səbəbi idarəetmədəki müstəqilliyin olmamasıdır”.
Ekspertin sözlərinə görə, publik hüquqi şəxsə çevrilən məktəblərdə mütəxəssis çatışmazlığı olacaq:
“Ona görə də yaxşı olar ki, regionları idarə biləcək qədər mühasib, idarəetmə sahəsini bilən şəxsləri hazırlayandan sonra bu proses keçirilsin. Yoxsa fəsadlar olacaq və bu fəsadları aradanq qaldırmaq hesabına başa gələcək. Bu proses idarəetməni, mühasibatlığı bilən kifayət qədər kadr olduqdan sonra başlana bilər. Ən azından 2026-2027-ci tədris ilində bu prosesə keçid edilə bilər. Publik hüquqi şəxslər haqqında qanun var, amma bu qurumlar xidmət göstərirlər. Biz isə hələ təsdiq etməmişik ki, müəllimlik peşədir yoxsa xidmətdir. Məktəblər xidmət göstərir, yoxsa vətəndaş yetişdirir. Bu məsələlər öz əksini tapmalıdır. Məktəblər ölkəmizdə digər publik hüquqi şəxslər kimi yox, tamamilə başqa formatda olmalıdır. Publik hüquqi şəxslər həm də özlərində dövlət qulluqçusu statusu da daşıya bilirlər. Biz müəllimlərimizə bu statusu verməmişik. Yəni birinci biz hüquqi bazanı hazırlamalıyıq, ondan başqa ən vacib məqamlardan biri olan maliyyə idarəetməsi ilə bağlı mütəxəssis hazırlamalıyıq. Yəni birdən-birə bu prosesə keçməməliyik”. Ən azı yay ayından bu sahədə mütəxəssislər hazırlanmalıdır ki, bu prosesə keçid ediləndə problem ortaya çıxmasın”.