"Tanrı Türkü qorusun"

Hər birimiz saniyələr sonra başımıza hansı hadisənin gələcəyindən xəbərsizik, amma günlər, illər sonranın xəyalını qururuq elə onlar kimi – türkiyəli bacı-qardaşlarımız kimi. Kimisi sabahın, kimisi illər sonranın, kimisi də övladlarının gələcəyinin xəyalını qurmuşdur. Amma bir gündə dağıldı o xəyallar. Açdıqları səhər (açılmayan sabah) dəhşət dolu idi. Qardaş Türkiyədə baş verən zəlzələ nəticəsində minlərlə bina dağıldı, insanlar çarəsiz şəkildə dağıntıların altında qaldılar. Həmin saatdan axtarış-xilasetmə işlərinə başlanıldı. Biz də sevincli, kədərli günümüzdə yanımızda olan Türkiyənin acısına şərik olduq, xilasedicilərimiz zəlzələnin baş verdiyi bölgələrə yollandılar, ehtiyac olan yardımlar göndərildi və bu yardımlar davam edir. Yeraltı təkan nəticəsində yerin üstündə 9 mindən çox insan həlak oldu. Minlərlə insan yaralandı. Dağıntıların miqyası böyük olduğundan ölən və yaralıların sayının artacağı bildirilir.
Zəlzələdən geriyə ürək dağlayan görüntülər qaldı: yerlə yeksan olan şəhərlər, qollarına cansız körpəsini alan valideynlər, baş verənləri anlamayan körpələr, bir-birindən xəbərsiz olan insanlar, duallara sığınıb sevdiklərinin xilas olacağı ümidilə çarəsiz gözləyən insanlar...
Can qardaşımız Türkiyəyə baş sağlığı verib, ölənlərə rəhmət, yaralılara şəfa diləyirik. Dualarımızla, maddi, mənəvi dəstəyimizlə qardaşlarımızın yanındayıq. Müəllimimiz Cahangir Məmmədli demişkən "biz 95 milyonluq xalq bir ürəyik". Tanrı Türkü qorusun.

Asiman Hafizqızı

"Hər zaman yanınızdayıq"

Azərbaycan-Türkiyə birliyi və həmrəyliyi bu gün dünyaya nümunədir. Bu dostluq və qardaşlıq soykökümüzün əbədiyyət rəmzidir. Türkiyə həmişə Azərbaycanla bir olub, bu qardaşlıq daimi olmaqla yanaşı, həm də sarsılmazdır. Tarix boyu imperialist qüvvələrin apardıqları siyasət nəticəsində kökümüzə, milli-mənəvi dəyərlərimizə zərbə vurmağa, aramızda süni divarlar hörülməyə çalışılsa da xalqlarımız sıx bağlılığı unutmamış, ən çətin günlərdə qardaş-qardaşa yardım etmişdir. Vətən müharibəsi zamanı Türkiyədən hər gün gələn dəstək bəyanatları Cənubi Qafqazı öz məkrli planları üçün döyüş meydanına çevirməyə çalışan qüvvələrin planlarını yerlə bir etdi. Azərbaycan və Türkiyə bayraqlarının sadəcə Bakı küçələrində deyil, bütün Azərbaycan ərazisində dalğalanması faktı da göstərdi ki, sadəcə dövlətlərimiz deyil, xalqlarımız, cəmiyyətlərimiz bir-birinə ayrılmaz tellərlə bağlıdır.
Və bu gün bütü bu yaşananları unutmayan, gerçək bir qardaşlıq nümayiş etdirən Azərbaycan çətin günlərdə qardaş Türkiyə dövlətinin yanındadır və yanında olmağa da davam edəcək. Hələ də davam edən təbii fəlakət nəticəsində minlərlə qardaşımız həlak olmuş və yaralanmışdır. Bizlər bütün bunlara görə dərin hüzn hissi keçirməklə yanaşı, maddi və mənəvi dəstəyimizlə hər zaman qardaşlarımızın yanında olduğumuzu, hər bir məqamda bizə güvənə biləcəklərini ürək açıqlığı ilə qeyd edə bilərik. Bayraqlardakı hilalımızın o ucundan, bu ucuna da getməli olsaq daim qardaşlarımızın yanında olacağımıza və hər bir anlarında onları tək qoymayacağımıza söz veririk.
Bir daha faciə ilə bağlı həlak olmuş qardaşlarımızın ailələrinə başsağlığı, yaralılara isə şəfa diləyirik. Hər zaman bir olduq və yenə bir millət kimi bu bəladan da birlikdə qurtulacağıq. Hər zaman yanınızdayıq!

Nurlan Cəbrayılzadə

Sosial şəbəkədə yayımlanmış bu məlumat təəccüb doğurur

Sosial şəbəkədə yayımlanmış bu məlumat təəccüb doğurur: “Son 5 il ərzində İranda 131 min 15-dən az yaşı olan qız uşağı evləndirilib, ötən il (2021) isə daha 7500 azyaşlı qız uşağı məcburi nikaha cəlb edilib...” Budurmu qonşu dövlətdə qızlara və qadınlara verilən dəyər?
“Cənnət ananın ayaqları altındadır” kəlamı ilə qadını ucaldan İslam dininə sitayiş edən İran möminlərinin bu cür düşüncə tərzini “cəhalətin əlaməti” kimi qələmə verənlərlə razıyam. Amma qismən... Çünki azyaşlı qızlara bu cür münasibət nadanlıq və cəhalətdən çox, vəhşiliyin əlamətidir. Məgər 13 yaşın evlilik üçün ən münasib yaş olduğunu iddia edərək erkən nikahın dövlət səviyyəsində təbliğ edilməsi vəhşilik deyil? Allah bəndəsinin ən şirin və qayğısız uşaqlıq çağını Allahın verdiyi ömür payından bilərəkdən və məcburən qoparıb istismar eləmək – cəzası ölçülməz cinayətdir. Hər hansı bir fərdin (deyək ki, şüursuz valideynin) bu cür cinayətə əl atması heç bir halda bağışlana biməz.
Bəs bu cinayət bütöv bir cəmiyyət tərəfindən törədilərsə, nə etməli?
Bəli, cənnət anaların ayaqları altındadır. “Bəs cəhənnəm haradadır?” sualına yəqin ki, bir cavab ola bilər - azyaşlı qız övladlarını erkən nikaha sövq edənlərin xislətində, əqidəsində və əməlində. Qızlarının uşaqlıq çağını oğurlayan övlad sahiblərinə lənət, bu cinayəti təbliğ edən söz sahiblərinə ar olsun!
Ruhiyyə Məmmədova
“Ahıllara və Tənhalara Dəstək” İctimai Birliyinin sədri

Başın sağolsun Türkiyə!

Çox təəssüf ki, Türk Dünyasının bu səhəri acı xəbərlə açıldı. Türkiyənin Qəhrəmanmaraş vilayətində baş verən zəlzələ zamanı dağıntılar nəticəsində 1121 nəfərin ölümü, 7 min 634 nəfərin xəsarət alması hamımızı sarsıtdı. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin həlak olanlarla bağlı Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğana, onların ailələrinə və qardaş Türkiyə xalqına xalqımız adından başsağlığı verməsi, ölkəmizin Türkiyənin bu dərdinə şərik çıxdığını bildirməsi, 420 nəfərdən ibarət xilasedici heyəti qardaş ölkəyə göndərməsi ürəyimizdən xəbər verdi.
Biz də Zəngəzur mahalının Qafan Rayon icması olaraq ürəyimizin Türkiyədəki qardaşlarımızla birgə döyündüyünü diqqətə çatdırırr, dərin hüznlə başsağlığı verir, hər zaman yanlarında olduğumuzu bildiririk.
Sevgi və sayğılarla: Qafan Rayon İcması adından
İcmanın sədri Pofessor Eldar Abasov

KARVAN YOLU

Ulu Yaradanın möcüzələrindən biri də Karvan Yoludu, o yol ki, zəvvarların azmadan, sağ-salamat mənzil başına çatması – müqəddəs yerləri ziyarət etməsi üçün bələdçilik edir. Ulduzlar toplusu olan bu “səmavi yol” insan övladlarının arzularına qovuşmasına xidmət edən yoldu...
Azərbaycan millətinin bu günkü Karvan Yolu Zəngəzura, Göyçəyə, İrəvana gedən yolu – bizim üçün dünyanın ən müqəddəs məkanına, Məkkə-Mədinəyə gedən kimi, dədə-baba yurdlarına gedən yol. Bu yol azadlıq yoludu, haqq yoludu, Qarabağdan, Şuşadan keçən yoldu – odlar ayaqlayandan, necə ağrı-acılar görəndən sonra, necə igid oğullarımızın, şəhiddlərimizin müqəddəs qanı bahasına gedilən yol. Bu, həm də zamanın hər cür haqsızlıqlarına qatlanmış, iblisdən yaman olan düşmənin çirkin, murdar sifətini görmüş, saysız-hesabsız üzüntülər yaşamış didərgin insanların sınaq yoludu – həm Allah qarşısında, həm də müqəddəs baba yurdlarına dönüşün sınaq yolu. Özünə “türkəm”, “azərbaycanlıyam”, “müsəlmanam”, “haqqın tərəfindəyəm”, – deyən hər kəsin sevə-sevə, göynəyə-göynəyə, yana-yana illərlə, ümidlə gözlədiyi yoldu bu yol.
Bu səfərin gerçəkləşməsi üçün tarix bizə gözəl bir şans yaradıb – Karvan Yolumuza parlaq ulduzlar düzüb ki, biz təkcə 1988-1991-ci illərdə yox, iki yüz ilə yaxın bir zaman kəsiyində zaman-zaman baba yurdlarımızdan min bir siyasi hiylə ilə, min bir əzabla qovulan, didərgin salınan, sürgünlərə, məşəqqətlərə, deportasiyalara, soyqırımlara məruz qalan insanların övladları öz halal torpaqlarına qayıtsınlar. Bu gün ən parlaq ulduzlarımız məhz Karvan Yolunda parlamalıdırlar ki, qədim İrəvanımıza, Zəngəzurumuza, Göyçəmizə dönə bilək.
Qərbi Azərbaycanlıların öz yudrlarına dönməsi ilə İrəvan qalasında öz yurdlarını qoruyarkən rus süngüsü ilə qətlə yetirilən, şəhid olan Hüseyqqulu xanların ruhlarını şad etmiş oluruq. Bunun üçün əlimizdən gələni etməli, yüz illərdi Təbrizə, Dərbəndə, İrəvana – dörd-beş yerə parçalanan və öz dədə-baba torpaqları ilə həmsərhəd olan millətin bütövləşməsi üçün tarixi şansdan bəhrələnməliyik. Bu gün Azərbaycan dövləti, dövlət rəhbəri, Azərbaycanı sevən hər ziyalı, hər kəs üçün Qərbi Azərbaycana qayıdış işi, konsepsiyası müqəddəs Karvan Yolunda bir ulduz olmağı bacarmaqdı. Bu məqsəd üçün atılan hər addım bizi tarixi qələbəyə aparır, itirdiklərimizi qaytarmağa aparır, özümüzü özümüzə qaytarmağa, müqəddəs qəbirlərimizi və ziyarətgahlarımızı ziyarətə aparır. Bu müqəddəs səfərə hazırlaşan hər kəs özlüyündə bir zəvvardı, onun büründüyü ehram onun mənəviyyatı, ata-babasına olan məhəbbəti, millətinə, dövlətinə, torpaqlarının bütövlüyünə sədaqətidi...

Əksinə, bu işə mane olanlar üçün isə ən yüngül söz: “Sapı özümüzdən olan baltalar”dı. Zəngəzura, Göyçəyə... – qədim Azərbaycan torpaqlarına qayıdış üçün Qərbi Azərbaycan İcmasının apardığı məqsədyönlü iş üçün dövlətimizin rəhbərinin xeyir duası, tövsiyə, kömək və göstərişi bu gün gündəmdədi və Azərbaycanı sevənlər üçün bir sevinc, qürur dolu tarixi hadisədir. Bu işdə baba yurdlarına dönüş var, mədəni, mənəvi irsimizin, yüz illərdi itirilənlərin bərpası var və hər şeydən qabaq düşmən ayağı altında olan torpaqlarımıza – ata-baba yurdlarımıza qayıdış var . Buna kömək etmək, xeyir-dua vermək əvəzinə bəziləri, özü də özünə “ziyalı” deyən, yüksək vəzifələrdə işləmiş, babasının qəbirləri düşmən ayağı altında olanlar hədyan deyir, irad tuturlar. Gündəmdə qalmaq naminə, “mən də varam” naminə öz mənliyini ayaqlar altına atan, təlxəklik edənlər düşünmürlərmi ki, bu, millətin, dövlətin ümumxalq işidir. Bu, yağı dəyirmanına su tökmək, dünyanın hegemon dövlətlərindən dəstək alan, başımıza min cür müsibətlər gətirən çox hiyləgər və bizə qarşı sonsuz nifrəti olan, son dərəcə haqsız bir düşmənə dəstək olmaqdı. Və çox maraqlıdır ki, elə bir ziyalıya qara yaxmağa çalışırlar ki, özlərinin və gördüyü işlərin çəkisi o ziyalının – Əziz Ələkbərlinin Qərbi Azərbaycanla bağlı tədqiqiatlarının, əsərlərinin bir vərəqinin çəkisi qədər deyil. Onların bu çirkin addımları təkcə Ə.Ələkbərliyə yox, həm də mənə və mənim kimi yüz minlərlə Qərbi Azərbaycanda doğulmuş insanlara qarşıdır. Və həm də dövlət rəhbərinə qarşıdır. Çünki Azərbaycan Respublikasının Prezidenti doğum günündə Qərbi Azərbaycandan olan ziyalılarla görüşündə: – doğum günümü ancaq ailə üzvlərimlə qeyd eləmişəm və hesab edirəm ki, bugünkü gün istisna deyil, yenə də ailə üzvlərimlə birlikdə qeyd edirəm, – deməsi Azərbaycanı sevən və bizə düşmən olanlara çox tutarlı bir mesaj deyilmi?!
Burda Azərbaycanın bütöv olması üçün millətimizin birliyinə, bütün çətinlikləri, problemləri yalınız doğma insanlarla həll etməyin mümkünlüyünə eyham deyilmi?! Bəli, prezidentin Qərbi Azərbaycan İcmasına rəhbərlik etməyi ehtimad etdiyi insana – Ə.Ələkbərliyə qarşı deyilən hər söz Azərbaycanın bütövlüyü üçün çalışan hər kəsə deyilən sözdü. Siz fərqindəsinizmi bu alim hansı əzab əziyyətlə, hansı zəhmətlə Qərbi Azərbaycanla bağlı qırxa yaxın tədqiqat əsərini ərsəyə gətirib?! Siz fərqindəsinizmi ki, bu gün sizin gündəmdə olmaq üçün bir ziyalıya qarşı dediyiniz söz yurdlarımıza dönmək üçün qayıdan karvana mane olmaqdı. Siz düşünə bilərsiniz ki, mən həmin icmanın şöbə müdiri olduğuma görə ona yarınmaq üçün bu sözləri deyə bilərəm...
Mən Əziz müəllimi otuz ilə yaxındır ki, tanıyıram və bəlkə də kitabları işıq üzü görəndə də, dörməmişdən qabaq da ilk oxucularından biri mən olmuşam. Biz bir məfkurənin, bir əqidənin adamları olduğumuzdan, onun millətə, dövlətə və dövlətçiliyimizə xidmət etdiyindən, həm də dədə-baba torpaqlarımızın tarixini yaratdığından mən onun silahdaşı, milli ideya, milli mənlik soydaşıyam. Bizim bir-birimizə hörmət və münasibətimiz də vətənpərvərlikdən qaynaqlanır. Mən onlarla bədii, publisistik əsərlərin, kitabın müəllifi olan yazaram və bədii yazılarımdakı vətən həsrəti, yurd istəyi, başımıza gələn fəciələri də Əziz müəllim özününkü sayır və sayıb. Otuz ildən çoxdur ki, mənim bütün əsərlərimin redakroru da məhz Əziz Ələkbərlidir.
Biz tanış olduğumuz ilk gündən ata-baba yurdlarımıza qayıtmaq amalı üçün çalışmışıq. Mən yazıçı kimi bədii əsərlərimdə, telejurnalist kimi verilişlərimdə, Əziz müəllim də bir alim kimi öz tədqiqatlarında, araşdırmalarında. Belə bir insana qara yaxmaq millətinə, dövlətinə qara yaxmaqdır, düşməni sevindirib, dostu kədərləndirməkdir. Sizdə vətənpərlik, təəssübkeşlik olsa Qərbi Azərbaycandan, ya ölkəmizin başqa guşələrindən olan ziyalılar kimi gəlib deyərdiniz ki, mən nə kömək edə bilərəm. Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin QAİ-nin binasının açılışındakı çıxışına qulaq asandan sonra siz qayıdış konsepsiyası haqqında təklifinizi vermiş olsaydınız öz ziyalılığınızı ortaya qoymuş olardınız.
Amma çox təssüflər... Elə ümummilli təəssübkeşlik var ki, orda nə iqtidar, nə müxalifət, nə də Şəkili-Bakılı sərgilənmir, 44 günlük müharibədə olduğu kimi. Qərbi Azərbaycana qayıdış da o müharibənin davamıdır, amma topsuz-tüfəngsiz – silahsız, sülhlə. Burda ziyalı da, fəhlə də, qulluqçu da mərhum S.Vurğunun dediyi kimi olmalıdır:
Bilsin ana torpaq, eşitsin Vətən
Müsəlləh əsgərəm mən də bu gündən...
Qərbi Azərbaycanlı “ziyalısı”, dediyin sözlərin, atdığın addımın fərqindəsənmi ki, bu gün Şimaldan, Cənubdan, Qərbdən Vətənimizə olan düşmən təpkilərinə dəstək olursan?! Ay ata-baba qəbirləri düşmən ayağı altında olan insan. Görünür sizin kimilər üçün fərqi yoxdu – rəhmətlik Sabir demiş: “millət necə tarac olur-olsun nə işim var, düşmənlərə möhtac olur-olsun nə işim var?!”
Sizin Əziz Ələkbərliyə atdığınız “tolamazdı” balalarınıza, babalarınıza atdığınızdı, əgər özünüzü dərk edirsinizsə. Bəli, bu gün Qərbi Azərbaycan İcmasının yolu Karvan Yoludu – dədə-baba yurdlarımıza gedən yol!
Miraslan BƏKİRLİ
yazıçı-jurnalist

AAK – yaxından və uzaqdan


Elektron poçtuma gələn bildirişləri nəzərdən keçirərkən uzun illərdən bəri imzasına sayğı ilə yanaşdığım bir folklorşünas tanışımın “AzadMedia.az” saytının 03.02.2023-cü il tarixində yayımladığı və manşetə çıxardığı “Ali Attestasiya Komissiyasının sədri Famil Mustafayev elmi adların satışı ilə məşğuldur” adlı yazısını qeydsiz-şərhsiz paylaşdığına təsadüf etdim. Şübhəsiz ki, yazını mənə ünvanlayarkən tanışım dörd ildən çox AAK-ın rəsmi şəxslərindən olduğumu nəzərə alaraq bu mövzuda mövqeyimin açıq sərgilən-məsinin təmənnasındaydı.
Son illər Ali Attestasiya Komissiyasının və onun sədri, professor Famil Mustafayevin ünvanına bəzi mətbuat orqanlarında, saytlarda, sosial şəbəkələrdə yalan, şər dolu çoxsaylı yazılara, böhtan kampaniyasına, qərəzli hücumlara, basqılara təəssüf ki, tez-tez rast gəlinir. Səbəbləri haqqında düşünəndə ilk növbədə sədrin həyata keçirdiyi əsaslı islahatların (Təəssüf ki, AAK əleyhinə çirkab atan şərşünaslar həmişə islahatlar sözünü dırnaq arasında yazırlar-A.R.), mənfi meyillərə qarşı barışmazlığın, dürüstlüyün, şəffaflığın əks platpormasında dayanan zümrələrdə qıcıq doğurması göz önünə gəlir.
Qıcıqdoğuran məqamlardan bəziləri barədə söz açmaq yerinə düşərdi:
1. AAK Rəyasət Heyətinin qərarı ilə 2013-cü ilin yanvar ayından elmlər doktoru elmi dərəcə iddiaçılarından beynəlxalq xülasələndirmə və indeksləmə sistemlərinə daxil olan dövrü elmi nəşrlərdə bir məqalə nəşr etdirmək tələb olunurdu. Doktorant və dissertantlar arasında əvvəllər “Thomsonreuters” adlanan “Web of Science” beynəlxalq sisteminə daxil olan elmi jurnallardan birində məqalə dərc etdirmək hər iddiaçıya nəsib olmurdu. Bakıda fəaliyyət göstərən bəzi mətbəələrdə yüksək vəsait müqabilində “Web of Science”a daxil olan bəzi jurnalların saxta nüsxələrini gizli “nəşr” edirdilər. Belə saxta jurnallar hesabına yəqin ki, 2018-ci ilin sentyabr ayına qədər elmlər doktoru elmi dərəcəsi alanlar da az olmamışdır...
2018-ci ilin sentyabr ayının əvvəllərindən Komissiyaya professor Famil Mustafayev rəhbər təyin edildikdən sonra AAK-ın şöbələri nüfuzlu beynəlxalq bazalara giriş üçün proqramlarla təmin edildi. Saxta jurnalları müəyyən etmək, elmi məqalənin beynəlxalq sistemdə indeksləşdirildiyini görmək asanlaşdı. Komissiya 2018-ci ilin sonlarından başlayaraq “saxta jurnal” mafiyasının fəaliyyətini “zərərsizləşdirməyə” nail olsa da, qarayaxan¬larının həyasız hücumlarından xilas ola bilmədi. Hətta ən yüksək qurumlara AAK-dan şikayətlər edilir, elmlər doktoru iddiaçısının mövzusu üzrə beynəlxalq sistemə daxil olan jurnalda məqalə nəşr etdirməyi əhəmiyyətsiz, gərəksiz tələb adlandırırdılar. Komissiya rəsmilərinin qəbulunda olan iddiaçılar bir nüsxə saxta jurnala 2-3 min manat verdiklərini hiddətlə, bəzən də ürək ağrısı ilə bildirirdilər… “Saxta jurnal” mafiyasını müdafiə edən bəzi yüksək çinli məmurların xahişləri və ya tapşırıqları nəzərə alınmadığı təqdirdə böhtançıların dairəsinin süni surətdə genişləndirilməsi gözlənilən idi.
2. Dövlət qulluğunda çalışanların (elmi-pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olanlar istisna təşkil edir) Prezident Administrasiyası səviyyəsində elmi dərəcə və elmi ad verilməsi məqsədəuyğun hesab edilməsə də prof. F.Mustafayevin təyinatına qədər AAK-da istisnalar olmuşdur. Dövlət qulluğu sistemində elmi dərəcə və elmi ad iddiaçıları kifayət qədər çox olmasa da onlar geniş səlahiyyətlərə malik təzyiq və təsir resursları olan xüsusi şəbəkələrə malik idi. Onların sırasında güc və icra strukturlarının, məhkəmə və prokurorluq orqanlarının nümayəndələri az deyildi. Müxtəlif vaxtlarda dövlət qulluqçuları tərəfindən AAK məhkəmələrə verilsə də yekun qərarlarla razılaşmayan bəziləri narazılıqlarını sosial şəbəkə müstəvisində birbaşa və ya dolayısı ilə davam etdirməkdən çəkinməmişdilər. Sədrin konkret məsələlərdə prinsipial mövqeyi, yaratdığı şəffaf mühit, yuxarıdan və “aşağıdan” xüsusi “xahişlərə” dirəniş göstərməsi elmi ictimaiyyətə açıqlanmayan, eyni zamanda dəyərləndirməyə layiq xüsusiyyətlərin¬dəndir. Bu mövzuda iki epizodu təqdim etmək istərdim:
Birinci epizod: Administrasiya rəhbəri R. Mehdiyevin köməkçisi Universitetlərdən birinin vəsatəti ilə dosentlik sənədlərini AAK-a gətirmişdi. İşlə tanış olduqdan sonra dövlət qulluqçusu olduğu üçün sənədləri qəbul edə bilməyəcəyimi söylədim. Narahat oldu və dedi, bəlkə Ramiz müəllim sizin sədrə zəng etsin, tapşırsın?! “Bu, sizin öz işinizdir” – dedim və Ramiz müəllimin xırda bir iş üçün AAK-a zəng edəcəyinə isə inanmadım. Amma düşündüyümün əksinə oldu, həmin gün Administrasiya rəhbəri sədrə zəng etmişdi… Nəticə isə ondan ibarət oldu ki, köməkçi dövlət qulluğundan azad edildikdən bir müddət sonra onun dosentlik işinə Komissiyada baxılmışdır.
İkinci epizod: Administrasiyanın şöbə müdirinin xanımı (belə təqdimat qüsurlu olsa da…) elmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün müdafiə ərəfəsində idi. AAK-dan iddiaçıya bildirildi ki, dövlət qulluğundan azad edildikdən sonra dissertasiyasını müdafiə edə bilər. Düşünürdük ki, xanım ikincidən imtina edəcək, əksinə oldu. O elmi seçdi. Prezidentin sərəncamı ilə onun dövlət qulluğuna xitam verildi.
… Nümunələrin sayını artırmaq da olar… Həqiqət isə ondan ibarətdir ki, AAK sədrinin prinsipial vətəndaş mövqeyi, qanunvericiliyə sadiqliyi, mənəvi saflığa güvənli işgüzar kollektivə rəhbərlik etməsi kimlərisə çox ciddi narahat edir. Rahatsızlığın bariz əlamətlərindən biri də “AzadMedia.az” saytının 03.02.2023-cü il tarixində yayımladığı “Ali Attestasiya Komissiyasının sədri Famil Mustafayev elmi adların satışı ilə məşğuldur” adlı yazısıdır. Özünü “Araşdırmaçı-jurnalist” adlandıran S.Feyruzovun beş abzaslıq yazısı ilə tanışlıqdan belə qənaətə gəlmək olur ki, müəllif “elmi ad” ilə “elmi dərəcə”nin fərqi barədə adi təcəvvürə malik deyil, amma Komissiyanın fəaliyyətini öz səviyyəsində “dəyər”ləndirməyə cəhd edir. Sitat böyük olsa da onu zədələmədən təqdim etmək məcburiyyətindəyəm:
“Ali Attestasiya Komissiyasının sədri Famil Mustafayev elmi adların satışı ilə məşğuldur. Azadmedia az xəbər verir ki, bu barədə jurnalist Samir Feyruzov yazır. Araşdırmaçı-jurnalist qeyd edir ki, elmi adların satılması prosesində dövlət qəzetlərinin baş redaktorları və müxtəlif alimlər də iştirak edirlər. Bu şəxlsərin özləri də saxta yollarla alimlik dərəcəsi alıblar.
Hazırda elmi dərəcə almaq istəyən gənc alimlərdən 20 min manat rüşvət tələb olunur.
2022-ci ildə 432 nəfərə fəlsəfə doktoru, 84 nəfərə elmlər doktoru dərəcəsi verilib. 246 nəfərə elmi dərəcə verilməsindən imtina edilib.
Məsələ bundadır ki, elmi dərəcə verilməsindən imtina edilən 246 nəfərdən 20-30 min manat rüşvət istəyirlər.
Belə çıxır ki, keçən il elmi ad alan 516 nəfərin içərisində xeyli sayda adam rüşvət müqabilində buna nail olub. Çox yox, bu şəxslərin yarısının rüşvətlə elmi dərəcə aldığını düşünsək, bu o deməkdir ki, 2022-ci ildə elmi adların verilməsinə görə AAK-na 5 milyon 160 min manat rüşvət daxil olub.
F.Mustafayev elmi adların verilməsi satışını Komissiyanın Ekspert Şurasının üzvləri vasitəsilə həyata keçirir.
Sən demə, F.Mustafayev həm də varlı ailələrin, məmurların övladlarının cehizlik məsələlərinin həllində də yaxından işitak edir. Belə ki, qızına cehizlik hədiyyə etmək istəyən şəxslər Ali Attestasiya Komissi¬yasına rüşvət verib alimlik diplomu alırlar.”
Bax belə… Bu yazısı ilə S.Feyruzovun jurnalistlik təhsili alması haqqında da oxucuda əsaslı şübhə yaradır. Əgər o həqiqətən jurnalistlik təhsilinə yiyələnmiş olsaydı qərəzçilik ambisiyasını kənara qoyub həqiqətə xidmət edərdi, qələmə almaq istədiyi mövzu üzərində ciddi araşdırma aparardı. AAK-ın 17.01.2023-cü il tarixli Facebook səhifəsində verilmiş cədvələ “araşdırmaçı-jurnalist” təmkini ilə yanaşması doğru olardı. “Elmi dərəcə verilməsindən imtina edilən 246 nəfərdən” heç olmasa 2-3 nəfəri ilə görüşüb onlardan “20-30 min manat rüşvət istəyirlər”in konkret kim olduğunu, harada işlədiyini müəyyənləşdirərdi və bu gün də böhtandan, iftiradan yoğrulmuş qərəzli yazısına görə acınacaqlı duruma düşməzdi. Prof.F.Mustafayev Respublikamızda təmiz işləyən ləyaqətli, yüksəkçinli məmurlarımızdan biridir. O Komissiyaya rəhbər təyin ediləndən bəri minlərlə insana diplom və attestat vermiş və təqdimat mərasimlərində bildirmişdir: “Komissiyada gördüyünüz isti münasibəti, diqqəti, mənəvi saflığı sizə müraciət edənlərə qaytarın. Cəmiyyətimizdə qoy mənəvi iqlim daha da saflaşsın, çöhrələrdən təbəssüm əskik olmasın.”
AAK-ın Facebook səhifəsində elmi dərəcəyə və elmi ada görə yüzlərlə diplom və attestat alan iddiaçıların sevinc dolu müsahibələri yer alıb. Bu ürəkaçan faktlara necə göz yumub Komissiyaya çirkab yağdırmaq olar?
Ötən ilin on ayı ərzində AAK Kollegiyasının üzvü kimi elmi dərəcə alanlarla yanaşı 246 nəfərin elmi dərəcə verilməsindən imtina edilməsi təklifinə mən də səs vermişəm. Səbəblər sırasında dissertasiya işinin elmi-nəzəri səviyyəsinin əsasnamənin tələblərinə cavab verməməsi, işin digər şəxslər tərəfindən yazılması, plagiatlıqdan istifadə edilməsi, prosedur pozuntusu və s. qanunazidd məsələlər yer almışdır.
S.Feyruzovun obyektivlikdən, dəqiqlikdən uzaq, “elmi adların satılması prosesində dövlət qəzetlərinin baş redaktorları və müxtəlif alimlər də iştirak edirlər”, “qızına cehizlik hədiyyə etmək istəyən şəxslər Ali Attestasiya Komissiyasına rüşvət verib alimlik diplomu alırlar” kimi absurt düşüncələri elm yolunu seçən istedadlı gənc doktorantlarda mənəvi travma, inamsızlıq sindromu yarada bilər və müəllifin bu yazısı ictimai qınağa layiqdir.
P.S. Azərbaycan Mətbuat Şurasına. Ali Attestasiya Komissiyasının işgüzar nüfuzuna xələl gətirdiyinə görə Samir Feyruzovun “jurnalistlik” fəaliyyətinin araşdırılması və dəyərləndirilməsi məsələsini nəzərdən keçirməyinizi Sizdən xahiş edirəm.

Asif Rüstəmli
Filologiya elmləri doktoru, professor.

Əhməd müəllimin xeyir-duası

Kənd toya hazırlaşırdı. 10 gündən sonra Əhməd müəllimin oğlu Pənahın toyu olacaqdı. Əhməd müəllim kənddə elə adam idi ki, dilindən heç kəs bir acı söz eşitməmişdi. Onun oğlunun toyunda iştirak etməyi hər kəs səbrsizliklə gözləyirdi.
Əhməd müəllim səhər evdən çıxıb məktəbə gedəndə poçtalyonun verdiyi kağız onu məyus etdi. Oğlu Pənah hərbi təlimə çağrılmışdı.
Evə qayıtdı. Yoldaşı Sayalı xala Əhməd müəllimin belə tez qayıtmasının səbəbini soruşanda istədi ki, çağırışı gizlətsin, ancaq mümkün deyildi.
-Ay Sayalı Pənahı hərbi təlimə çağırıblar. Allah axırını xeyir eləsin. Ancaq necə edək, biz bu toy ərəfəsində bunu Pənaha necə deyək.
Sayalı xala kədərlənsə də çalışdı ki, büruzə verməsin. Pənah eşitməsin. Ancaq artıq gec idi. Pənah içəri otaqdan hər şeyi eşidirdi.
Otağa keçib anasının üzünə baxdı, dönüb atasına dedi: - Ata, çağırilmışam, gedib iştirak edəcəyəm. Burda nə var ki. Toy təxirə salına bilər, ancaq Vətən üçün çağırış təxirə salına bilməz. Kənddə belə bir ailədən bundan başqa hərəkət gözləmək olmazdı. Əhməd müəllim ailəsi ilə şagirdlərinə bir nümunə idi.
Pənah yaxınları və kənd camaatı ilə görüşüb hərbi təlimə yola düşdü. "N" saylı hərbi hissədə kəşfiyyatçı kimi döyüşlərə başladı. Onun döyüş yolu Füzulidən başlayaraq Zəngilana kimi davam etdi. Zəngilan uğrunda gedən döyüşlər zamanı düşmən gülləsi onun döyüş yoldaşı Tahiri ağır yaraladı. Güllə dolu kimi yaşır, Tahir isə yaralı halda açıq mövqedə qalıb. Pənah bir anda səngərdən çıxıb Tahiri qucağına alıb geri qayıtdı. Ancaq arxadan yağan güllələr onun da kürəyinə dəydi. Tahiri səngərə ata bilsə də özü səngərə çata bilmədi.
Pənahın Şəhidlik zirvəsinə yüksəldiyi vaxtdan iki il keçib. Kənddə bu iki il ərzində heç kəs toy etməyib. Heç kəsin Pənahdan sonra Əhməd müəllimin üzünə çıxıb toy edirəm deməyə üzü gəlmir. Qonşu kənddən Vaqifin oğlu Həzi kənddən Mustafa kişinin qızı Vəsiləni oğluna istəyib. Aralarında aparılan söhbət belə olub ki, toy olmadan qızı evdən sakitcə çıxarıb aparsınlar. Toy mərasimini oğlan evi öz kəndlərində etsin.
Mustafa kişi toy axşamı Əhməd müəllimin evinə gəlir. Əhməd müəllim evdə yoldaşı Sayalı xanım ilə oturub söhbət edirdilər. Mustafa kişinin gəlişini çox xoş qarşıladılar. Mustafa kişi astaca, utancaq səslə, Əhməd müəllim, qadan alım, səndən xeyir-dua alıb qızı sabah yola salmaq istəyirəm. Əhməd müəllim Mustafa kişini yola saldıqdan sonra üzünü Sayalı xanıma tutub deyir:
_Ay Sayalı, kənd camaatı bizim hörmətimizi ki, belə saxlayırlar gəl sabah biz də öz adımıza layiq hərəkət edək. Səhər açılan kimi Əhməd müəllimin gözü yolda idi ki, qonşu kənddən gələnlərdən xəbəri olsun. Və nəhayət toy adamlarının Mustafa kişi gilə getdiyini gördü. Toy maşınlarının belə sakit gəlib keçməsi müəllimi daha da sıxdı.
Sayalı xanımı da götürüb Mustafa kişinin qapısına getdi. Əhməd müəllim o vaxt çatdı ki, gəlin qapıdan çıxmaq üzrədi. Camaatla salamlaşıb keçdi Mustafa kişinin yanına. Dedi Ay Mustafa kişi indi sən icazə ver gəlini mən bir qədər gecikdirim. Hər kəs həyəcanla Əhməd müəllimə baxır ki, indi nə olacaq. Əhməd müəllim Vaqif kişidən xahiş etdi ki, bir maşın getsin və tez toyçuları gətirsin. Maşın getdi və yarım saat keçməmiş toyçular gəldilər. Əhməd müəllim üzünü xalqa tutub dedi:
- Mənim əziz xalqım, bilirsiniz ki, iki il öncə mən oğlum üçün toy etmək istəyirdim. Pənah getdi döyüşə və Şəhidlik zirvəsinə yüksəldi. Pənah bu zirvəyə yüksəldikdən sonra tək mənim yox hamınızın oğlunuz oldu. Bu kəndin hər bir gənci də Pənahın qardaş və bacılarıdır. O Vətən deyib yola düşdü ki, bu bacılarının namusunu qorusun, qardaşları sabahlarını xoş günlərə açsin. O, Şəhid oldu ki elindən, obasından toy səsi əskik olmasın. Çox sağ olun ki, mənim yolumu saxladınız. İndi isə mən sizdən xahiş edirəm ki, Pənahın yurdundan toy səsini əskik etməyin. Və üzünü zurnaçıya tutub uca səslə: çal Qəzənfər, bir el havası çal!
İki ildən sonra ilk dəfə zurna səsinə həsrət qalmış kənd yenidən toy libası geyindi. Əhməd müəllim yoldaşı Sayalı xanımla göz yaşı və kədərini xalqdan gizlədərək onlar üçün nə qədər ağır olsa da birlikdə qol qaldırıb oynadılar ki, Pənahın yurdundan sevinc əskik olmasın.

Polad POLADOV

İRAN ASALA TERRORUNUN EV SAHİBİDİR

27 yanvar 2023-cü il tarixində Azərbaycan Respublikasının İranın paytaxtı Tehran şəhərində fəaliyyət göstərən səfirliyimizə xain hücumu diplomatik korpuslarımızın təhlükəsizliyi fonunda vaxtilə qardaş türk diplomatlarına və digər ölkələrin diplomatlarına qarşı davamlı olaraq terror həyata keçirmiş ASALA və digər bu cür təşkilatların fəaliyyətinin araşdırılması öz aktuallığını qorumaqdadır. Təsadüfi deyil ki, Tehranda səfirliyimizə edilən xain basqın da məhz türk diplomatlarına qarşı həyata keçirilmiş ilk terror hadisəsinin 50 illik yubileyi günü edildi. Bu günkü yazımızda ASALA terror təşkilatının məhz İranda həyata keçirdiyi terror aktları haqqında məlumat verəcəyik.
ASALA 1975-1988-ci illərdə intensiv olaraq terror aktları həyata keçirib. Bu on üç il ərzində 205 terror gerçəkləşdirmişdir. 205 teror aktının 83-də Türkiyə hədəfə alınmışdır. 83 terrorun 14-ü Türkiyədə icra edilmişdir. Türkləri hədəf alan bu terrorun 15-i Fransa da gerçəkləşmişdir. Bu məqsədlə ASALA terrorunun ən çox gerçəkləşdiyi ölkə Fransa olmuşdur.
Erməni terrorizminin nəticəsində qətlə yetirilmiş türk diplomatlarının və ailə üzvlərinin sayı 31 nəfərdir. Türkiyədəki terror nəticəsində 24 mülki əhalinin öldürülməsi nəticəsində bu say 55 yüksləlmişdir.
ASALA-nın terror fəaliyyəti nəticəsində Türkiyə dövlətinin gördüyü tədbirlər 1973-1994 illər arasında Türkiyə səfirliklərinin olduğu ölkələrdə öz mühafizəsini təmin etmək üçün Daxili İşlər Nazirliyindən əməkdaşlar göndərərərk həmin ölkələrdə öz mühafizəslərini təmin etməyə çalışmışlar.
27 yanvar 1973-cü il tarixində ABŞ-ın Los Angeles şəhərində yerləşən Türkiyə Baş Konsulluğuna qarşı edilmiş sui-qəsd Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyinin bu sahəyə diqqəti artırmasına və gərəkli tədbirləri görməsinə səbəb oldu. 28 yanvar 1973-cü il tarixində Türkiyənin Xarici İşlər naziri Ümit Haluk Bayülken xaricdə fəaliyyət göstərərn diplomatik korpuslara göndərdiyi telefonaqramda deyilirdi:
a. “Xaricdə faəliyyət göstərən təmsilçilərimiz daimi diqqətli və ayıq-sayıq olmağı təkrar diqqətinizə çatdırır və digər təhülkəsizlik tədbirlərinin dərhal görülməsini zəruri hesab edirik.
b. Xaricdə faəliyyət göstərən təmsilçilərimizin qorunması baxımından yerli hökümət qüvvələri ilə müntəzəm əlaqə saxlamağı təhlükəsizlik tədbirlərinin lazımı qaydada həyata keçirilməsinin mümkün olmadığı təqdirdə təhlükəsizlik tədbirlərinin möhkəmləndirilməsi və bu barədə Xarici İşlər Nazirliyinin məlumatlandırılması zərurətini bildiririk. (Şimşir, 2015, s101-105).
TÜRKİYƏ TƏHLÜKƏSİZLİK TƏDBİRLƏRİNİ GÜCLƏNDİRİR

24 oktaybr 1975-ci il tarixində Fransada İsmail Erez və Talip Yenerə qarşı törədilən sui-qəsdən sonra Xarici İşlər Nazirliyindən göndərilən teleqrafda bütün diplomatik korpuslara və nümayəndəliklərə onların qorunması və ailə üzvlərinin kənara çıxmaması ilə bağlı məlumat verilmişdir. Dönəmin Baş Naziri Süleyman Dəmirəl Xarici İşlər Naziri İhsan Sabri Çağlayangilə “Türkiyənin xaricində fəaliyyət göstərən təmsilçilərimizin mühafizəsi ilə bağlı hansı yeni tədbirlər görülmüşdür?” deyə sorğu verilmişdir.
Sorğuya cavab olaraq;
a) Mərkəzdən polis göndərilməkdədir.
b) Mövcud xarici əməkdaşlar tədricən Türk əməkdaşları ilə dəyişdirilməkdədir.
c) Həyəcan siqnalı təsisatı quraşdırılmaqdadır.
d) Silah göndərilməkdədir.
e) Hər növ təhlükə ehtimalına qarşı xarici diplomatik korpusdakı əməkdaşlarımızın necə hərəkət edəcəyi ilə bağlı təlimatlar verilmişdir. (Şimşir, 2015, s.167-168,181)
Təəssüf ki, Türkiyə dövlətinin xarici diplomatik korpuslarda fəaliyyət göstərən diplomatlarını qorumaq cəhdləri bir tərəfli olduğu üçün heç bir nəticə vermədi terror aktları daha da geniş vüsət almağa başladı. Hətta bir çox ölkələr terrora açıq dəstək verdilər.
FRANSA PREZİDENTLƏRİ TERRORA DƏSTƏK VERİR

27 may 1974-cü il tarixdən 21 may 1981-ci il tarixədək Fransanın Prezidenti olmuş milliyətçi Valéry Giscard d'Estaing Fransa da ermənilərin türk diplomatlarına qarşı terrorunun intensivləşdiyi 1975-ci ildə terrora münasibət bildirərkən belə söyləmşdir: “Fransa ermənilərin tarixi haqlarını tələb etmək və onlara qarşı edilmişlərin əvəzini çıxmaq cəhdlərinə qarşı çıxmayacaq”.
Bir ölkənin prezidentinin dilində terrora açıq dəstək vermək analoqsuz hüquqi nihilizmin ən bariz nümunəsidir. 44 günlük zəfər müharibəsində Fransa Prezidenti E.Makronun hərəkətləri məhz tarixi ənənənin davamıdır. Terroru barındıran Fransa sonradan bunun acı nəticələri ilə qarşılaşdı. 1983-cü ilin iyul oktaybr aylarında İrandakı Fransa səfirliyinə erməni terrorçuları tərəfindən 6 dəfə silahlı basqın edildi. Bunun adı isə İLAHİ ƏDALƏT-dən başqa bir şey deyil.
Erməni terroruna dəstək verən Fransanın keçmiş Prezidenti Valéry Giscard d'Estaingın aqibəti də ibrətamiz oldu. Əvvəlcə 2020-ci ilin may ayında Fransız prokurorları tərəfindən eks prezidentə qarşı Alman bir jurnalist xanıma əli ilə təcavüz cəhdləri etməsi iddiaları irəli sürüldü. O, bu iddiaları rədd etdi. 2 dekabr 2020-ci il tarixində Fransanın eks Prezidenti Valery Giscard d'Estaing, Covid-19 diaqnozu ilə 94 yaşında öldü. Pandemiya səbəbindən heç bir rəsmi törən olmadan gömüldü.
Təsadüfi deyil ki, ASALA terroruna ev sahibliyi etmiş ikinci ölkə məhz İrandır. ASALA və digər erməni terror təşkilatları İranda 12 terror aktı həyata keçiriblər.
İRANDA DİPLOMATİK KORPUSLARA QARŞI TERROR AKTLARI
12 mart 1981-ci il. Bir qrup erməni terrorçusu Tehrandakı Türkiyə səfirliyinə hucum edir, nəticədə iki təhlükəsizlik xidməti əməkdaşı öldürülür. Terrorçulardan ikisi İran polisi tərəfindən həbs olunur və edam edilir.
19 iyun 1981-ci il. Tehranda "Svis Eyr" aviaşirkətinin ofisində partlayış baş verir, partlayışa görə məsuliyyəti ASALA-nın "9 iyun təşkilatı" adlı terrorçu dəstəsi öz üzərinə götürür.
15 sentyabr 1981-ci il. Partlayış nəticəsində Tehrandakı İsveçrə səfirliyinin binasına ziyan dəyir. Partlayışa görə məsuliyyəti ASALA-nın terrorçu qrupu olan "9 iyun təşkilatı" öz üzərinə götürür.
22 iyul 1983-ci il. Fransanın Tehrandakı səfirliyində və "Eyr Frans"ın ofisində partlayışlar baş verir. Partlayışlara görə məsuliyyəti "Orli təşkilatı" öz üzərinə götürür.
29 iyul 1983- ci il. Erməni terrorçuları Fransa səfirliyini raketlərlə atəşə tutacaqları barədə məlumat yayır, onların tələbi Fransada həbsdə olan 21 erməni terrorçusunun azadlığa buraxılması idi.
10 avqust 1983-ci il. Tehranda içərisində partlayıcı maddə qoyulmuş avtomobil Fransa səfirliyinin qarşısında partladılır.
17 avqust 1983-cu il İran Tehran "Eyr Fransın" Tehrandakı nümayəndəsi öz maşınında avtomatik silahla atəşə tutulur.
9 sentyabr 1983-cü il. Tehranda Fransa səfirliyinə məxsus iki avtomobil partladılır. Partlayışlar nəticəsinddə səfirliyin iki əməkdaşı yaralanır.
6 oktyabr 1983-cü il Fransa səfirliyinin avtomobili partladılır, iki nəfər fransız diplomatı yaralanır. Partlayışlara görə məsuliyyəti "Orli təşkilatı" öz üzərinə götürür.
28 mart 1983-cü il. Tehranda çalışan bir sıra türk diplomatlarına hucumlar təşkil olunur. Türkiyə səfirinin katibi Həsən Servet Ötgəm evindən çıxarkən terrorçular ona hücum edir, diplomatı yaralayırlar. İki erməni terrorçusu baş çavuş İsmayıl Pamukçuya atəş açıb onu ağır yaralayır. Səfirliyin inzibati məsələlər üzrə ataşesi, polisə onun evinin qarşısında duran iki nəfər şübhəli şəxs barədə məlumat verir. Polis erməni terrorçularını həbs edir. Gündüz saat ikidə polis daha üç erməni terrorçusunu Türkiyə səfirliyinin qarşısında həbs edir. Suren Qriqoryan adlı erməni terrorçu türk diplomatının maşınına quraşdırmaq istədiyi partlayıcı qurğunun vaxtından əvvəl işə düşməsi nəticəsində həlak olur. Səfirliyin müşaviri İşıl Ünel zərər çəkmir.

28 aprel 1984-cü il. Tehranda İşık Öndər tərəfindən idarə olunan avtomobil motosikldə olan iki erməni terrorçu tərəfindən atəşə tutulur. Səfirlikdə çalışan həyat yoldaşı Sədiyyə Öndəri işə aparan İşık Öndər hücum nəticəsində həlak olur.

1984-cü ilin sentaybrı. İranda çalışan bir neçə türk şirkəti ASALA-dan hədələyici məktublar alır, türk tikinti şirkətlərindən birinin ofisinə qumbara atılır, bir nəfər Türkiyə vətəndaşı yaralanır.
ASALA-nın "ORLİ TƏŞKİLATI" VƏ "9 İYUN TƏŞKİLATI"
ASALA-nın həyata keçirdiyi ən irihəcmli terror aktlarından biri məhz 15 iyul 1983-cü il tarixində Türk Hava Yollarının Paris Orly Hava limanındakı mülki vətəndaşların olduğu əraziyə bombalı basqındır. Hadisədə nəticəsində ikisi türk, dördü fransız, biri amerikalı, biri isveçli olmaqla 8 nəfər qətlə yetirilmiş, 28 türk olmaqla 55 nəfər isə yaralanmışdır. Sonradan həyata keçirirlən terror aktlarının bir neçəsini məhz özünü ASALA-nın "ORLİ TƏŞKİLATI" adlandıran qrup öz üzərinə götürmüşdür.
ASALA-nın "9 İYUN TƏŞKİLATI" adlı terrorçu dəstəsi dedikdə hansı qrup nəzərdə tutulur? ASALA-nın Avropanın mərkəzində türk diplomatlarına qarşı silahlı basqınlarının intensiv şəkil aldığı dönəmlərdə həyata keçrilən bir aktın tarixindən götürülüb. 9 iyun 1981-ci il tarixində ASALA tərəfindən Cenevrədə şəhid edilən Türkiyənin başkonsulluğunun əməkdaşı Mehmet Savaş Yergüzü adlı diplomatın qətlini icra edən qrup nəzərdə tutulur. Göründüyü kimi terror təşkilatları üçün sinmovllar, günlər, tarixlər təsadüfi seçilmir.
Səməd Vəkilov

NATO kursunu bitirən ilk qadın hərbçimiz

Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin polkovnik-leytenantı Samirə Kərimzadə NATO-nun İtaliyanın paytaxtı Romadakı Müdafiə Kollecinin yüksəkixtisaslı kursunu bitirən azərbaycanlı ilk qadın hərbi qulluqçudur:
Bu barədə Butov.az-a Azərbaycan Müdafiə Nazirliyindən bildirilib.
Ötən il avqustun 16-dan bu il yanvarın 27-dək davam edən kursda təkcə NATO-ya üzv dövlətlərin deyil, həm də alyansın tərəfdaşı olan ölkələrin hərbi qulluqçuları iştirak ediblər. Zabitlərin hazırlanmasına və təliminə yönələn kurs müddətində ölkələrin silahlı qüvvələrinin, mədəniyyətinin, ənənələrinin və milli mətbəxinin təqdimatları da olub.
Hərbi qulluqçularımızın bu kurslarda iştirakı Azərbaycan-NATO tərəfdaşlığının yüksək səviyyədə olmasının göstəricisidir.
Qeyd edək ki, NATO Müdafiə Kolleci ilə Azərbaycan artıq uzun illərdir əməkdaşlıq edir. Bu kollecdə kurs keçən zabitlərimiz Azərbaycan Silahlı Qüvvələri sıralarında layiqincə hərbi xidmət keçirlər.

Erməni terrorunun üçüncü dalğası: Hədəf türk diplomatlarıdır

Türk diplomatlarının şəhid edilməsindən 50 il ötür. Onların parlaq xatirəsinə.
Erməni təfəkkürünün məhsulu olan ASALA terror təşkilatı tarixin zibilliyinə atıldımı? Bu günlərdə ilk dəfə türk diplomatlarını şəhid edən erməni qatili Qurgen Yanikyanın şəkilinin Azərbaycanın Los Ancelesdəki Baş Konsulluğumuza asılması, ASALA-nın öz fəaliyyətini bərpa etməsi haqqında bəyanatı göstərir ki, bu mənfur ideologiya hələ yaşamaqda və yaşadılmaqdadır. “Böyük Ermənistan” yaradılmasını özünün əsas hədəfi seçmiş ASALA Azərbaycan və Türk dövlət xadimlərinin öldürülməsini də öz fəaliyyətlərinin tərkib hissəsi hesab edirlər. "Ermənistanın Azadlığı uğrunda Gizli Erməni Ordusu" ("Armenian Secret Army for the Liberation of Armenia") adlanan bu təşkilat rəsmi olaraq 1975-ci ildə Livanın paytaxtı Beyrutda Akop Akopyan tərəfindən yaradılsa da əslində ilk terror eyni ideoloji şüura malik Qurgen Yanikyan tərəfindən 27 yanvar 1973-cü il tarixində ABŞ-da həyata keçirilib. G.Yanıkyanın başlatdığı bu terror əslində erməni terrorunun 3-cü dalğası idi.
ERMƏNİLƏRİN OSMANLIDA HİMAYƏ EDİLMƏSİ

Fateh Sultan Mehmet İstanbulu fəth etdikdən sonra erməni patriarxlığını rum patriarxlığından ayırdı. Fateh tərəfindən 1461-ci ildə Bursadan İstanbula gətirilən Bursa Erməniləri Başyepiskopu Hovagimu müstəqil erməni patriarxlığının başına gətirməklə. Bununla da İstanbulda müstəqil erməni patriarxlığının əsası qoyuldu. Həmin vaxtdan ermənilər Osmanlı himayəsində möhkəmlənməyə başladılar. Osmanlı sultanları tərəfindən bu himayəçilik yüz illər davam etdi. Ermənilər isə əsl simasını gizlədərək Osmanlıda sədaqət kredosuna çevrildilər. Hətta Osmanlıda onlara sadiq millət adı verildi. Xristian güc mərkəzlərinin təzyiqi ilə Osmanlıda islahat fərmanları qəbul edildikdən sonra ermənilərin iştahası daha da artmağa başladı. 1863-cü ildə Nizamnâme-i Millet-i Ermeniyân adlı fərmanla artıq Osmanlı dövləti demək olar ki, ermənilərə qismən muxtariyyat statusu verdi. Ermənilər öz aralarında bu sənədi Konstitusiya kimi qəbul edirdilər.
Verilmiş hüquqlardan geniş istifadə edən ermənilər bu Nizamnamə əsasında öz kiçik parlamentlərini formalaşdırdılar. Bundan sonra ermənilərin təşkilatlanması daha da intensiv şəkil aldı. 1890-cı ildə Tiflisdə ermənilərin ən böyük mütəşəkkil siyasi təşkilatı Erməni İnqilabi Federasiyası - Daşnaksutyun təsis edildi. Nəhayət, XIX əsrin sonlarında erməni terrorunun birinci dalğası sayılan Osmanlı Bankının terrora məruz qoyulması ilə bu “hərəkat” I Dünya Müharibəsi başa çatana qədər davam etdi.
1915-ci il hadisələri isə erməni terrorunun 2-ci dalğası hesab olunur. Bu hadisələr 10 ildən artıq davam etdi. 1920-ci illərdən sonra Daşnaksutyun, Nemesis və başqa erməni terror təşkilatları yüzlərlə türk və Azərbaycan dövlət xadimlərini qətlə yetirdilər.
TÜRK DİPLOMATLARINA TERROR
Qeyd edildiyi kimi, xaricdə türk diplomatlarının terrorla şəhid edilməsi ilə bağlı ilk aktı Los Ancelesdə yaşayan Georq Yanıkyan həyata keçirib. G.Yanıkyan əvəllcədən planlaşdırdığı terror aktını həyata keçirmək üçün Türkiyənin Los Ancelesdəki səfirliyinə zəng vuraraq onda Sultan Əbdülhəmid dönəmindən qalma qiymətli tablo olduğunu və həmin tablonu təmənnasız olaraq Türkiyə Cümhuriyyətinə hədiyyə etmək istədiyini bildirmişdir. Q.Yanikyan bu tablonun hədiyyə edilməsi əvəzində maddi deyil “mənəvi” qazanc gözlədiyini də xüsusi ilə vurğulamışdır. Bundan sonra səfir Mehmet Baydar, Türkiyə dövlətinə müraciət edərək bu barədə onları məlumatlandırmışdır. Türkiyə dövləti həmin tablonu alaraq Türkiyədə muzeyə göndərilməsini tövsiyə edir. Bundan sonra Qurgen Yanikyana görüşməyə hazır olduqlarını bildirmişlər. Q.Yanikyan tablonu maddi qarşılığı olmadan verməyi təklif etdiyi üçün Səfirlik ona Türk dövləti adından təşəkkür edilməsini nəzərdə tutmuşdur. Q.Yanikyan 27 yanvar 1973-cü il tarixində türk səfiri Mehmet Baydar və Bahadır Dəmiri Santa Barbaradakı Baltimore otelinə dəvət etdi. Bununla Q.Yanikyan tərəfindən da türk diplomatlarına qarşı yönəlmiş terror aktı icra edildi.
KİMDİR QURGEN YANİKYAN?
Qurgen Yanikyan 24 dekabr 1895-ci il tarixdə Ərzurumda anadan olub. Özünün iddia etdiyinə görə yaxınları 1915-ci ildə “soyqırımı” zamanı ölüb. Qurgen Yanikyan isə gizlənməyə və diqqətdən kənarda qalmağa müvəffəq olub. (Sonralar məlum oldu ki, Yanikyanın dedikləri uydurmadır). O, Qafqaz cəbhəsinin xəttini keçərək Dronun komandanlığı ilə 2-ci erməni könüllü dəstəsinə daxil olur. Bir müddət qərargahda xidmət etdi, orada “Qərbi Ermənistan”ın bir neçə xəritəsini yaddaşdan düzəltdi. Bu da hücum zamanı rus qoşunlarına kömək etdi. Moskva Dövlət Universitetində mühəndislik təhsili alıb.
1930-cu ildə həyat yoldaşı Susanna ilə birlikdə Rza şah Pəhləvinin hökm sürdüyü İrana mühacirət etdi. İranda Yanikyan yol mühəndisi işləyib. O, ölkənin ilk metallurgiya zavodunun yol şəbəkəsinin layihələndirilməsinə görə yüksək mükafatlar alıb. 1941-ci ildə II Dünya Müharibəsi zamanı Rza şah Böyük Britaniya və SSRİ-nin öz qoşunlarını İran ərazisinə yerləşdirməsindən imtina etməyə çalışdı. Bundan sonra 25 avqust 1941-ci il tarixində sovet və ingilis qoşunları İranın hər iki ucundan İran sərhəddini keçdilər.
II Dünya Müharibəsinin bütün dövrü ərzində İran ərazisini öz nəzarəti altına alacaqları elan edildi və şahdan taxtdan əl çəkməsi tələb olundu. Tezliklə Müttəfiqlər üçün strateji yolun tikintisinin rəhbəri olan mühəndis Yanikyan ABŞ hökuməti tərəfindən mükafatlandırıldı və Amerika vətəndaşlığını aldı. 1946-cı ildə Yanikyan həyat yoldaşı ilə birlikdə Fransaya, oradan isə ABŞ-a uçdu. Əvvəlcə Nyu-Yorkda məskunlaşdılar, sonra Kaliforniyaya, Beverli Hillsə köçdülər. Bu sənət mərkəzində Qurgen Yanikyan “Yanikyan” Teatrını açdı, lakin bu, uğurlu alınmadı. Bu arada yeni şah Məhəmməd-Rza Pəhləvi (mühəndislə şəxsən tanış idi) Yanikyanın ABŞ vətəndaşlığını almasını bəyənməyib və o, Yanikyanın İran banklarındakı hesablarına həbs qoyub.
Yanikyan 77 yaşındaykən əlində Sultan Əbdülhəmid dönəmindən qalma tablo olduğunu və bunu Türkiyəyə bağışlamaq istədiyini Türk konsulluğuna bildirərək Santa Barbarada qaldığı otelə dəvət etmişdir. 27 yanvar 1973-cü il tarixdə kerçəkləşən görüş zamanı Türk diplomatlarını qarşılayan Yanikyan çox qısa bir aradan sonra tapança ilə baş konsul Mehmet Baydar və Bahadır Demiri qətlə yetirib.
İddialara görə Yanikyan cinayətdən sonra otelin müdir və qarsonlarına "Ailəmdən 26 nəfəri türklər öldürdü onların intiqamını aldım” deyib. Sui-qəsdən öncə “California Courier” qəzetinə göndərdiyi 118 səhifəlik məktubunda "Sizlər bu məktubu oxuduğunuzda mən yeni bir savaş növü icad etmiş və gerçəkləşdirmiş olacağam. Öndən mən gedirəm ermənilər arxamca gəlsin! erməniləri dərin yuxudan oyandırmanın və Türklərlə onların anlayacağı dildən danışmanın vaxtı gəldi. Türk hökuməti ilə heç bir millət münasibət qurmamalı və onların təmsilçiləri yox edilməlidir, artıq geriyə dönüş yoxdur”.
Bundan sonra ABŞ- da mühakimə edilən Yanikyan məhkəmə zamanı 1915-ci il “soyqırımı” hadisələrinin araşdırılmasını istədi. Lakin məhkəmə bunu uyğun görmədi. Cinayət işi aylarla davam etdi. Ermənilər bu məhkəmə prosesindən öz xeyirlərinə yararlanmağa çalışdılar. Yanikyan məhkəmədə ailə üzvlərinin 1915-ci ildə Şərqi Anadoluda türklərin “soyqırımına” məruz qaldığını iddia etsə də heç bir sübut təqdim edə bilmədi. Həmçinin, ailə üzvləri deyərkən kimləri nəzərdə tutması barədə də heç bir sənəd təqdim edə bilmədi. Yanikyanın məqsədi bu məhkəmədə “soyqırımı” məsələsinə baxılmasına nail olmaq idi. Lakin bu mümkün olmadı.
Q.Yanikyan məhkəmədə törətdiyi cinayəti etiraf etdi. Heç bir peşmançılıq çəkmədiyini bildirdi. Hətta o məhkəmədə belə söylədi: "Mən iki insanı yox iki pisliyi öldürmüşəm. Onlar mənim üçün adam deyildilər"
Özünü demokratiyanın beşiyi adlandıran Amerikada fəaliyyət göstərən “The Armenian Reporter” bu qatil haqqında bir xəbərdə “Erməni siyasi mübarizəsi üçün yeni çağ açan” və “Erməni tarixinin gedişatını dəyişən adam” ifadələrinin işlədilməsi acı təəssüf hissi oyatmaya bilməz.
Q.Yanikyan 31 yanvar 1984-cü ildə səhhətinin həbsdə qalmağa imkan verməməsi səbəbindən əfv edilərək qocalar evinə yerləşdirildi. 27 fevral 1988-ci il tarixində orada öldü.
Dünyada terroru açıq şəkildə dəstəkləyən erməni xalqı öz “xaç atasına” “hörmətini” bildirərək 5 may 2019-cu il tarixində türk diplomatlarını qətlə yetirən, bununla da erməniləri terrora səsləyən Qurgen Yanikyanın sümüklərini Ermənistana gətirərək onu qəhrəman kimi dəfn etməklə xəstə təxəyüllərinə nə qədər sadiq olduqlarını göstərdilər.
ASALA-nın ruh atası sayılan Qurgen Yanikyanın çağırışları əsasında sonradan ASALA yaradıldı. Onlar Q.Yanikyanın başladığı “işi” davam etdirərək aşağıdakı türk diplomatlarını qətlə yetirdilər.
ERMƏNİ TERRORÇULARININ QƏTLƏ YETİRDİYİ TÜRK DİPLOMATLARI
20 fevral 1975-ci ildə Beyrutdakı THY bürosu bombalandı. Hadisəni ASALA-nın Əsir Yanıkyan Qrupu öz üzərinə götürdü. Hadisə yerinə buraxılan məktubda deyilirdi: “Ermənilərin haqlı davasında imperalistlərə qarşı mübarizə ediləcək, növbəti hədəfimiz Türkiyə, İran və ABŞ olacaq. Bu terror başlanğıcdır”.

22 oktyabr 1975-ci il tarixdə 3 erməni avtomatla Türkiyənin Vyanadakı Səfirliyinə hücum edərək səfirliyin girişində şəxsləri tərkisilah edildikdən sonra səfirin iş otağına girdilər. Burada Daniş Tunalıgilə “Siz Səfirsiniz? ” deyə soruşan və “Bəli” cavabını alan terrorçular səfiri avtomat silahla öldürərək şəhid etdilər. Sonra 3 terrorçu avtomobilə minərək oradan uzaqlaşdılar.

24 oktyabr 1975-ci il tarixndə Türkiyənin Parisdəki səfiri İsmail Erez və sürücüsü Talip Yener səfirlik yaxınlığında terrora məruz qaldılar. Səfir Erezin xidməti avtomobili günorta saat 13:30-da səfirlik yaxınlığında Sena çayı yaxınlığında körpünün üzərində qəflətən avtomat silahlardan açılan atəş nəticəsində həlak oldular. Terroru “Erməni Soyqırımı Ədalət Komandoları” adlı təşkilat öz üzərinə götürdü.

ASALA-nın İLK TERRORU
16 fevral 1976-cı il tarixində Türkiyənin Beyrutdakı Səfirliyinin Baş katibi Oktar Cirit bir zalda oturarkən erməni terrorizminin qurbanı oldu. Terroru ASALA öz üzərinə götürdü və ilk dəfə bu cinayətlə adını ortaya atdı.

9 iyun 1977-ci il tarixndə – Roma (İtalya) Türkiyənin Vatikandakı səfiri Taha Carım, səfirlik binasının önündə iki terroristin açdığı atəş nəticəsində həlak oldular. Terroru “Erməni Soyqırımı Ədalət Komandoları” adlı təşkilat öz üzərinə götürdü.

AVROPALILAR DA ERMƏNİ TERRORUNA QURBAN GETDİ.

2 iyun 1978 – ci il tarixində Türkiyənin Madriddəki (İspanya) səfiri Zeki Kuneralp xidməti avtomobilə 3 terrorçu tərəfindən atəş açılması nəticəsində avtomobildə olan səfirin həyat yoldaşı Necla Kuneralp və eks səfir Beşir Balcıoğlu həyatlarını itirdilər. Terroru “Erməni Soyqırımı Ədalət Komandoları” adlı təşkilat öz üzərinə götürdü. Bu hadisədə ilk dəfə bir əcnəbi vətəndaş da ermeni terrorunun qurbanı oldu. Bu şəxs Türk səfirliyinin sürücüsü İspanyalı Atonyo Torres erməni gülləsinə tuş gəldi.

12 oktyabr 1979–cu il tarixndə Türkiyənin Laheydəki (Hollandiya) səfiri Özdemir Benlerin oğlu Ahmet Benler, silahlı basqın nəticəsində öldürüldü. Terroru həm “Erməni Soyqırımı Ədalət Komandoları” həm də ASALA öz üzərinə götürdü.

22 dekabr 1979 –cu il tarixində Türkiyənin Parisdəki turizm müşaviri Yılmaz Çolpan bir terroristin basqını nəticəsində qətlə yetirildi. Bu hadisə ermənilərin Parisdəki ikinci terror aktı idi. Hadisədən sonra xəbər agentliklərinə zəng edən bir şəxs Roma, Madrid və Parisdəki terroru “Erməni Soyqırımı Ədalət Komandoları” adlı terror təşkilatının etdiyini bildirərək “Türk höküməti ermənilərin haqlarını tanımadığı üçün Avropadakı türk diplomatlarını öldürürük” deyib.

31 iyul 1980–ci il tarixində Türkiyənin Afinadakı (Yunanistan) səfirliyinin atteşesi Galip Özmen ilə 14 yaşlı qızı Neslihan Özmen bir terroçunun silahlı basqını nəticəsində öldürüldü. Galip Özmenin həyat yoldaşı Sevil Özmen və oğulları Kaan Özmen hadisədən yaralı olaraq qurtardılar. Terroru ASALA öz üzərinə götürdü.

17 dekabr 1980-ci il tarixində Türkiyənin Sidney (Avstraliya) Başkonsulu Şarık Ariyak ilə təhlükəsizlik işçisi Engin Sever, erməni terrorizminin qurbanı oldular.

6 fevral 1980-ci il tarixində Türkiyənin İsveçrədəki səfiri Doğan Türkmen, Berndə silahlı basqına məruz qalsa da hadisədən sağ qurtara bildi.

17 aprel 1980-ci il tarixində Türkiyənin Vatikandakı səfiri Vecdi Türelin xidməti avtomobilinə atəş açıldı. Türel və mühafizəçisi Tahsin Güvenç terrordan yaralı olarak qurtuldular.

26 sentaybr 1980-ci il tarixində Türkiyənin Parisdəki səfirliyinin mətbuat müşaviri Selçuk Bakkalbaşi silahlı basqın nəticəsində yaralandı.

FRANSA DA ÜÇÜNCÜ TERROR

4 mart 1981–ci il tarixində Türkiyənin Parisdəki səfirliyinin attaşesi Reşat Morali ilə dini işlər üzrə müşavir Tecelli Arı müşavirlikdən cıxıb avtomobilə minərkən 2 terrorçunun basqınına məruz qaldılar. Moralı basqın nəticəsində öldü. Arı isə ağır yaralandı və xəstəxanaya çatdırılsa da onun həyatını xilas etmək mükmün olmadı. Terroru ASALA öz üzərinə götürdü.
Bu basqın artıq ermənilərin Parisdə həyata keçirdiyi 3-cü terror aktı idi. Bundan sonra Türkiyə dövləti türk diplomatlarını lazımi qaydada qoruya bilmədiklərinə görə Fransaya nota verdi.

9 iyun 1981-ci il tarixində Türkiyənin Cenevrədəki (İsveçrə) Baş konsulluğunun katibi Mehmet Savaş Yergüz evinə gedərkən silahlı basqın nəticəsində həlak oldu. Terroru ASALA öz üzərinə götürdü. Hadisədən sonra tutulan Livan əslilli erməni terroist Mardiros Camgozyana 15 il həbs cəzası verildi.

24 sentyabr 1981-ci il tarixində 4 erməni terrorist Türkiyənin Paris Başkonsulluğu ilə mədəniyyət attaşesinin oturduğu binada 56 türkü girov götürdü. Terrorçulara müdaxilə etmək istəyən mühafizəçi Cemal Özeni yerindəcə öldürdülər. Baş konsul Kaya İnalı yaraladılar. Erməni terrorçuları Türkiyədə “siyasi məhbus” olan 12 nəfər erməninin Parisə gətirilməsini tələb etdilər. İstəklərinin qəbul edilməyəcəyini anlayan terrorçular 15 saat sonra polisə təslim oldular. Hadisə ilə bağlı Türkiyə Fransaya təpki göstərdi. Bundan sonra Fransa da həmin terroru qınadı. Terroru ASALA öz üzərinə götürdü. Hadisəni törədən 4 erməni terrorçu - Vazken Sakosesliyan, Kevork Abraham Gözliyan, Aram Avedis Basmaciyan və Agop Abraham Turfanyan 31 yanvar 1984-cü il tarixində Fransada 7 il həbs cəzası verildi. Məhkəmənin qərarı Türkiyədə böyük təpki ilə qarşılandı.

2 aprel 1981-ci il tarixində Türkiyənin Kopenhagen səfirliyinin attaşesi Cavit Demir yaşadığı evin liftində silahlı basqın nəticəsində yaralandı.
25 oktaybr 1981-ci il tarixində Türkiyənin Romadakı səfirliyində ikinci katib işləyən Gökberk Ergenekon küçədə gedərkən basqına məruz qalaraq yaralandı.

LOS ANCELESDƏ İKİNİCİ TERROR

28 yanvar 1982 –ci il tarixində Türkiyənin Los Anceles (ABŞ) Baş Konsulu Kemal Arıkan öldürüldü. Qatil daşnak militanı Hampig Sasunyana ömürlük həbs cəzası verildi.

5 may 1982 –ci il tarixində Türkiyənin Bostondakı (ABŞ) fəxri konsulu Orhan Gündüz silahlı basqın nəticəsində öldürüldü.

7 iyun 1982-ci il tarixində – Türkiyənin Lissabondakı (Poruqaliya) səfiri
Erkut Akbay və həyat yoldaşı Nadide Akbay avtomobilinə olan silahlı basqın nəticəsində həyatlarını itirdilər.

27 avqust 1982 – ci il tarixində Türkiyənin Ottava səfirliyinin (Kanada) hərbi attaşesi Atilla Altikat silahlı basqın nəticəsində həlak oldu.

9 sentaybr 1982–ci il tarixində Türkiyənin Burgaz (Bolqarıstan) Baş konsuluğunun attaşesi Bora Süelkan erməni terrorçuları tərəfindən qətlə yetirildi.

8 aprel 1982-ci il tarixində Türkiyənin Ottava səfirliyinin ticarət müşaviri Kani Güngör silahlı basqın nəticəsində yaralandı.

21 iyul 1982-ci il tarixində Türkiyənin Rotterdamdakı Baş konsulu Kemal Demirerə yaşadığı evin önündə silahlı basqın edildi. Basqında Baş konsula heç nə olmadı, terrorçu isə yaralı olaraq tutuldu.

ERMƏNİ TERRORÇULARI TÜRKİYƏDƏ

7 avqust 1982- ci il tarixndə ASALA-ya bağlı 2 terrorçu Ankara Esenboğa Hava Limanında həyata keçirdiyi basqın nəticəsində 8 nəfər öldü, 72 nəfər isə yaralandı. Bu, ermənilərin Türkiyədə həyata keçirdiyi ilk terror aktı idi.

9 mart 1983–cü il tarixində Türkiyənin Belqraddakı (Yuqoslaviya) səfiri
Galip Balkara 2 terrorçu silahlı basqın etdi. Hadisədə ağır yaralanan Balkar 11 martda dünyasını dəyişdi. Hadisədə bir yuqoslav tələbə də öldü.Terroru gerçəkləşdirən Kirkor Levonyan ilə Raffi Aleksandr, hadisədən bir il sonra 9 Mart 1984-cü ildə qatillərə 20 il həbs cəzası verildi.

14 iyul 1983 – cü il tarixində Türkiyənin Brüsseldəki səfirliyinin attaşesi Dursun Aksoy erməni terrorçuları tərəfindən qətlə yetirildi.

27 iyul 1983 –cü il tarixində 5 erməni terroristi Türkiyənin Lissabon səfirliyinə hücum edərək binadakıları girov götürdülər. Basqın sırasında səfirliyin müşaviri Yurtsev Mihçioğlunun həyat yoldaşı Cahide Mihçioğlu həlak oldu. Portuqaliya polisi həyata keçirdiyi əməliyyat nəticəsində girovları azad etdi və 5 erməni terrorçusunu öldürdü. Terroru “Erməni İnqilab Ordusu” öz üzərinə götürdü. EİO terrorçularin öldürülməsi ilə bağlı Portuqaliya Baş naziri Mario Soarezi ölümlə təhdid etdilər.

16 iyun 1983-cü il tarixində İstanbul Qapalıçarşı Ticarət Mərkəzində terror həyata keçirildi hadisə nəticəsində 2 nəfər həlak oldu, 21 nəfər isə yaralandı. Terrorçu hadisə yerində öldürüldü. Bu hadisənin də erməni terrorçusunun həyata keçirdiyi bəlli oldu.

15 iyul 1983-cü il tarixində THY-nin Paris Orly aeroportundakı bürosu önündə bomba partladı. Partlama nəticəsində 2-si türk, 4-ü fransız, 1-i amerikalı, 1-i isveçli olmaqla 8 nəfər öldü. Hadisə nəticəsində 28-i türk olmaqla 63 nəfər yaralandı. Bu hadisə tarixdə “Orly Qırğını” kimi qaldı.

28 aprel 1984 – cü il tarixdə Türkiyənin Tehran səfirliyinin katibi Şadiye Yönderin həyat yoldaşı İranla Türkiyə arasında ticarətlə məşğul olan iş adamı Işık Yönder, bir ASALA militanı tərəfindən öldürüldü.

20 iyun 1984 –ci il tarixində Türkiyənin Vyanadakı səfirliyinin attaşesi Erdoğan Özen, avtomobilinə yerləşdirilən bombanın partlaması nəticəsində həlak oldu. Terroru “Erməni İnqilab Ordusu” öz üzərinə götürdü.

19 noyabr 1984 – cü il tarixində Türkiyənin BMT nümayəndəliyində çalışan Evner Ergun avtomobilinə yerləşdirilən bonba partalamsı nəticəsində həlak oldu. Terroru “Erməni İnqilab Ordusu” öz üzərinə götürdü.

27 mart 1984-cü il tarixində Türkiyənin Tehran Səfirliyinin Ticarət müşaviri müavini Işıl Ünelin avtomobilinə bomba yerləşdirməyə çalışan bir terrorist bombanın əlində partlaması nəticəsində öldü.

28 mart 1984-cü il tarixndə Türkiyənin Tehran səfirliyinin Baş katibi Hasan Servet Öktem və səfirliyin attaşesinin müavini İsmail Pamukçu, evlərinin önündə silahlı hücum nəticəsində yaralandılar.

ASALA-nın fəaliyyətinə toxunarkən onun sonunu gətirmiş vətənpərvər türk oğlu ülkücü Abdulla Çatlını rəhmətlə anırıq.
Təəssüf ki, mifologiya ilə qidalanan xəyalpərəst erməni xalqı 44 günlük Zəfər müharibəsindən də dərs götürməyiblər. Hələ də revanşist qüvvələrə istinad edən qruplar var. Odur ki, biz erməni terrorizminin anatomiyasını yaxşı öyrənməklə onlara gerçək kimliklərini tanıtmalıyıq.

Səməd Vəkilov