Azərbaycan - Türkiyə qardaşlığının dünyaya növbəti ismarıcı: Zəngilan Hava Limanının açılışı

Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə rəşadətli Azərbaycan ordusunun 44 günlük Vətən müharibəsində 30 illik işğala son qoyması, Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədlərinin bərpa edilməsi regionda yeni reallıqlar yaratdı. Müharibənin sonunda əldə etdiyimiz şanlı qələbə ilə 44 günlük vətən müharibəsi tariximizə "Zəfər Yürüşü" adı ilə daxil oldu.
8 noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli bəyənatın qəbul edilməsindən sonra işğaldan azad edilmiş ərazilərdə erməni vəhşiliklərinin şahidi olduq. Dini ibadətgahlarımız, mədəni və tarixi abidələrimiz, yaşayış obyektləri erməni vandalları tərəfindən tamamilə dağıdılmışdı. Ancaq Azərbaycan bu torpaqlara yeni həyat verdi. Yeni infrastruktur layihələr, yenidənqurma və bərpa işləri "Böyük Qayıdış"ı sürətləndirdi. Artıq Zəngilanın Ağalı kəndində bu torpağın əsl sakinləri yaşayırlar. Ağalıya qayıdış, "Böyük Qayıdış"ın başlanğıcı hesab olunur.
Zəngilan İran və Ermənistan Respublikaları ilə sərhəddə yerləşməklə həmdə mühüm strateji-coğrafi əhəmiyyətə malikdir. Zəngilanda hava limanın inşa edilməsi də məhz bu məqamlar nəzərə alınmaqla həyata keçirildi. Zəngilan hava limanı 2021-ci ilin aprel ayında tikintisinə başlanılan beynəlxalq hava limanıdır. Hava limanı Zəngilanı beynəlxalq nəqliyyat-logistika mərkəzinə çevirmək üçün imkanlar yaradır.
Oktyabrın 20-də Zəngilan Beynəlxalq Hava Limanının açılış mərasimi olub. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan açılış mərasimində iştirak ediblər. Zəngilan Beynəlxalq Hava Limanının rəmzi açarları Prezidentlərə təqdim edilib. Dövlət başçıları hava limanında yaradılan şəraitlə tanış olublar.
Zəngilan Beynəlxalq Hava Limanının asfalt-beton örtüklü uçuş-enmə zolağının uzunluğu 3 min metr, eni isə 60 metr təşkil edir. Bu hava limanı bütün növ təyyarələri, o cümlədən genişgövdəli ağır yük təyyarələrini qəbul edəcək.
Perronun sahəsi 60 min kvadratmetrdir. Hava limanı ICAO və IATA standartlarına uyğun uçuşların həyata keçirilməsinə imkan verəcək. Müasir dünya tələblərinə cavab verən beynəlxalq aeroportun terminalı saatda 200 sərnişinə xidmət göstərmək imkanına malik olacaq. Terminal daxilində VIP-zal, kafe, tibb məntəqəsi və ofis otaqları mövcuddur.
Aeroportda tam avtomatlaşdırılmış hava hərəkətinə nəzarət və aviasiya rabitəsi sistemləri ilə təchiz olunmuş Hava Hərəkətini İdarəetmə Qülləsi tikilib.Uçuşların təhlükəsizliyinin təmin edilməsi üçün ICAO-nun beynəlxalq tələblərinə uyğun olaraq İtaliyanın və Almaniyanın aparıcı istehsalçılarının müasir aeronaviqasiya dəstək sistemləri tətbiq edilib. Qısa müddətdə ILS/DME instrumental eniş sistemləri, VOR/DME marşrutu üzrə hava gəmisi naviqasiya vasitələri, avtomatlaşdırılmış aviasiya və meteoroloji müşahidə sistemləri, ilkin və ikinci dərəcəli radar sistemləri quraşdırılaraq istifadəyə verilib. Bütün sistemlər ICAO və “Eurocontrol”un beynəlxalq aviasiya kataloqlarında qeydiyyatdan keçib.
Zəngilan Beynəlxalq Hava Limanının ərazisində yardımçı binalar, transformator binası, qazanxana və su çənləri inşa edilib. Uzunluğu təxminən 10 kilometr olan 35 kilovoltluq ikidövrəli elektrik kabel xətti çəkilib. 230 metr dərinlikdə artezian quyusu qazılaraq su çıxarılıb.
Qeyd edək ki, Zəngilan Beynəlxalq Hava Limanı Qarabağın mühüm nəqliyyat qovşağına çevrilməsini şərtləndirən əsas obyektlərdəndir. Həmçinin bu hava limanı Zəngəzur dəhlizinin hava nəqliyyatı infrastrukturu ilə gücləndirilməsi baxımından strateji əhəmiyyət kəsb edir. Görülən işlərin sürəti buranın beynəlxalq nəqliyyat-logistika mərkəzinə çevriləcəyi günü yaxınlaşdırmaqdadır.
Onu da deyək ki, Zəngilan Beynəlxalq Hava Limanı işğaldan azad olunan ərazilərdə Füzulidəki hava limanından sonra istifadəyə verilən beynəlxalq statuslu ikinci aeroportdur. Üçüncü hava limanı isə Laçın rayonunun ərazisində inşa olunur.
Zəngilan hava limanının açılışının Azərbaycan və Türkiyə prezidentləri tərəfindən edilməsi bütün dünyaya Azərbaycan - Türkiyə qardaşlığının növbəti ismarıcıdır.
İlham Məmmədov
Milli Məclisin deputatı

Qəhrəmanlar unudulmur
Vətən uğurunda ölən varsa, vətəndir.
Məhəmməd Əmin Rəsulzadə


Lerik rayonunun inzibati ərazisi sayılan dəniz səviyyəsindən 827 metr yüksəklikdə yerləşən buz bulaqları, şırıl-şırıl axan nərə salan dağ çayları, sıx meşəlikləri, axarlı- baxarlı təbiəti olan dağlar qoynuna sığınan Əvilə kəndi. Ulu Tanrı bu yerlərə sığal çəkib, heç nəyi əsirgəməyib. Bu yerlərin adamları da dağ çayları kimi saf, təmiz olublar. Neçə-neçə minilliklərdən bu günümüzə çatan bir deyim də var: El igidlərinnən tanınar. Bu el də addı-sannı ağsaqqalları ilə mərd, igid oğulları ilə tanınıb və bu gün də tanınmaqdadır.
1994-cü ilin bir payız axşamında dünyaya göz açıb. Həmin il yağı düşmənlərimizin Ağdamın, Füzulinin, Cəbrayılın, Qubadlının, Zəngilanın, Kəlbəcərin işğalından bir ilə yaxın vaxt ötürdü. Kiçik Şəmistan Birinci Qarabağ Müharibəsində xüsusi igidlik göstərən həmkəndlisi, şəhid Şahin Sadıxovun adını daşıyan Əvilə kənd ümumi tam orta məktəbində oxuya-oxuya müharibənin nə olduğunu tarix dərslərindən, eləcə də atası Məşədi Əbdülağadan eşidərdi. Orta məktəbi bitirən kimi öz həyat yolunu müəyyənləşdirərək, ordu sıralarına yazılır.

Ömürnaməsinə bir nəzər:
2016-cı il Yevlax sərhəd qoşunları alayında;
2016-cı il Aprel döyüşlərində yağı düşmənlə vuruşur.
2019-cu ildə Qazaxa göndərilir,
2019-cu ildə Sülhməramlıların tərkibində Əfqanıs¬ta¬nın paytaxtı Kabil şəhərində altı ay hərbi təlimlərə qatılır.
2022-ci ilin payızında 44 günlük Vətən Müharibəsində şiddətli döyüşlərdə xüsusi fərqlənir.
Bir neçə medalla təltif olunur. Torpaqlarımızın bir qismi Şuşa, Ağdam, Füzuli, Qubadlı, Zəngilan, Kəlbəcər 27 ildən sonra rəsmi rəqəmlərdə göstərildiyi kimi 7 itkin, 2907 şəhidin qanı bahasına, igid əsgər və zabitlərimizin amansız döyüşləri nəticəsində işğaldan azad olunur. Həmin ay atası Əbdülağanın fərəhlə yazdığı məktubdakı qoşqunu bir müəllif kimi bu yazıya düzməyi özümə borc bildim.

Fəxr edir səninlə bu ana vətən
Vətən məhəbbətli qəhrəman oğlum
Zəfərlə tarixə yazıldı adın
Vətən məhəbbətli qəhrəman oğlum.

Göylərə sovurdun namərd daşını
Zəhərə döndərdin yağlı aşını
Dəmir yumruğunla əzdin başını
Vətən məhəbbətli qəhrəman oğlum.

Dünya danışacaq şöhrət şanından
Sən vətən uğurunda keçdin canından
Qorxmadın düşmənin axan qanından
Vətən məhəbbətli qəhrəman oğlum.

Kərpic-kərpic hördün zəfər tağını
Qovdun bu torpaqdan namərd yağını
Ürəklərdən sildin həsrət dağını
Vətən məhəbbətli qəhrəman oğlim.

Nərən ilə düşmən səfi dağıldı
Bütün ellər zəfər xəbərin aldı
MƏŞƏDİNİN xəstə canı sağaldı
Vətən məhəbbətli qəhrəman oğlum.

UNUTMA Kİ, UNUDULMAYASAN!
2022-ci il 12-13 sentyabr
Artıq bir neçə gün idi ki, Qubadlı-Zəngilan istiqamətində erməni cəlladları hücuma başladılar. Şiddətli döyüşlər ara vermirdi. Kəşfiyyatçılarımız əks hücum yolunu müəyyənləşdirdikdən sonra baş çavuş Şəmistan Sadıxov, leytenant Anar Rüstəmov, gizir Elməddin Quliyev yolu minalardan təmizləyib arxa cəbhəyə yol açarkən, pusquda gizlənmiş əlliyə yaxın düşmən ard-arda atəş açır, qumbaralardan istifadə edirlər. Mina təmizləyənlərimiz 15-20 metrlikdə yağı düşmənlə üz-üzə qalırlar. Amansız döyüş ara vermir. Mina təmizləyənlər ölümün gözünə dik baxaraq hərəsi bir istiqamətdən pusquda gizlənmiş namərd düşmən üzərinə əks hücuma keçirlər. Zabit Anar Rüstəmov ağır yaralanır. Az keçmir ki, baş çavuş Şəmistan Sadıxov da yaralanır və son nəfəsinə kimi vuruşaraq neçə-neçə azğınlaşmış düşmənin leşini yerə sərirlər. Arxadan gələn əsgərlərimiz düşmənə aman vermir. Oddan-alovdan çıxmış Şəmistan Sadıxov həmin gecə qanlı döyüşlərdə son nəfəsinə kimi vuruşaraq sentyabrın12-dən 13-nə keçən gecə saat 1 radələrində düşmən gülləsinə tuş gəlir. Döyüşçülərimiz murdar düşməni geri çəkilməyə məcbur edir və strateji yüksəkliyi ələ keçirirlər. Həmin günlər ərzində rəsmi məlumatlarda 81 nəfər şəhidin adı çəkilir. O gecə Şəmistanın yağılara qarşı son döyüşü olur. Onun qara xəbəri ildırım kimi hər tərəfə yayılır. Əvilə kəndi həmin gecəni səhərə kimi ayaqda olur. Atası Əbdülağanın doğma xalaoğlusu hal-hazırda Bakı Dövlət Universi¬tetində çalışan Şəmistanı ayaqlarıyla yola salan Ulduz Əhmədov bu dəfə isə yaxınları ilə birgə çiynində şəhidin nəşini götürərək Əvilə kəndinə üz tuturlar. Günortaya yaxın bütün el-oba Lənkaranın “Nar bağı” deyilən ərazisindən ta Lerikin Əvilə kəndinə kimi yolun sağ-solunda Azərbaycan bayraqları ilə düzülmüş çoxlu insan axınının şahidi oluruq. 5-6 km uzunluqda maşın karvanı şəhidin doğulduğu Əvilə kəndinə yaxınlaşır. Yer-göy sanki qan ağlayır, adam əlindən iynə atsan yerə düşməzdi. Dəfn mərasimində kənd camaatı, yaxın-uzaq ellərdən gələnlər, Lerik rayonunun eləcə də Müdafiə Nazirliyinin rəsmiləri şəhid Şəmistan Sadıxovu torpağa tapşırırlar. Müdafiə Nazirliyi, eləcə də dəfn mərasimində iştirak edən Lerik Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Əkbər Abbasov şəhid Şəmistan Sadıxovun göstərdiyi qəhrəmanlığa görə onun layiqli qiymətini vermələrini diqqətlə izləyirik. Sinəsi dağlı qalan, gözü yaşlı qalan ata-ana üçün bu yeganə təsəlli ola bilər.
Övlad itkisi olduqca ağır bir taledir. Atanın qəmlə, kədərlə yazdığı bu qoşquda yanğını hiss etməyə bilmirsən. Bu yanğı onun misralarına hopub, özü də birdəfəlik. Bu yanğı hər birimizi göyüm-göyüm göynədir.

Dikmə yola gözlərini
Gəlməz daha Şəmistanın!
Bax ağla bəy otağına
Gəlməz daha Şəmistanın!
Namərd fələk vurdu beldən
Yox əlamət qara teldən
Vaxtsız getdi evdən eldən
Gəlməz daha Şəmistanın!

Ay Məşədi dərdin bəlli
Neylər sənə de təsəlli
Döy başına iki əlli
Gəlməz daha Şəmistanın!


Yox, yox, Şəmistan ölümü ilə ölümsüzlüyə, şəhidlik zirvəsinə qalxaraq şəhadətə qovuşdu. O bir tarix yazdı, bir uz qoydu. Erməniyə qan udduran, şir biləkli Şəmistan təkcə eldən yox, Azərbaycandan getdi. Cəmi 28 il qısa bir ömür yaşadı, örnək bir iz qoydu. Qəhrəmanlıq tarixinə elə qəhrəman kimi düşdü. Onun toy günü ilə son günü cəmi 84 gün çəkdi. Onun haqqında bu nə ilk yazımızdı, nə son. Zaman və tarix öz qiymətini verəcək.
Onu da qeyd edim ki, qanunlarımızdakı bu boşluq, həyatı yarımçıq qalmış bir gəlinin, gözü yaşlı üç bacının bir tək qardaşın, sinəsinə çalın-çarpaz dağ çəkilmiş, bir gecə¬də saçlarına dən düşən ata-ananın, bir sözlə Sadıxov¬lar ailəsinin çırağını söndürdü. İnanıram ki, qəlbdəki nurlu ışıqların köməyi ilə tarix dərsliklərinə bir cığır açılacaq gün bu sönmüş ocaq yenidən közərəcək. Bu borc sizlərin, bizlərin, tarixçilərin boynuna düşür.
Yeri gəlmişkən onu da deyim ki, xvııı əsrin əvvəllərindən I-ci Pyoturun vəsiy-yətnaməsini həyata keçirən rus şovinistləri əzəli dədə-baba torpaqlarımız olan İrəvan, Göyçə, Basarkeçər, Zəngəzur, Mehri bir sözlə bütün əzəli torpaqlarımızda Ermənistan adlı bir qurum yaradan rus millətçilərinin köməyi ilə torpaqlarımız işğal olunub. Dünyada müalicəsi olmayan hayların öz erməni xəstəliyinə düçar olmuş hiyləgər, məkrli, mənfur, özlərini dünyaya məzlum kimi hay-həşir salan erməni dığaları hər 25-30 ildən bir ərazi iddiaları qaldıraraq qırğınlar törədərək torpaqlarımızı işğal ediblər. Bu gün hər birimiz silaha sarılıb, düşmənin almını vermək, torpaqlarımızı azğınlaşmış yağı düşməndən azad etmək bizlərin boynuna düşür.
İndi yerin-göyün yeddi qatında dolaşan qürur mənbəyimiz, and yerimiz minlərlə şəhid ruhları o vaxt şad olacaq ki, 1992-ci ildə Xocalı soyqrımını törədən hələ də düşmən tapdağında olan Xocalı, Xankəndi, Ağdərə, Əsgəran, Xocavənd yağı düşməndən birdəfəlik təmizlənəcək. Bu bizim MİLLİ BİRLİYİMİZDƏN bir də DƏMİR YUMRUQDAN keçir. Bu istəklə, bu yazını qələmə alan;

Zahid Hüseynli
Bakı Dövlət Universitetinin əməkdaşı,
Azəbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü

Respublikanın Xalq Artisti, “Şöhrət”, “Şərəf” və I dərəcəli “Əmək” ordenli, Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin professoru, Prezidentin fərdi təqaüdçüsü Canəli Əkbərovun vəfatından 1 il ötdü.

Bizimlə həmişəlik qalacaq Canəli Əkbərov

Ötən əsrin 70-ci illərinin ortalarından əsirinə çevrildiyim (sözün həqiqi mənasında) Azərbaycan radiosunun “Axşam görüşləri” ruhumuzu bu gün də kövrək duyğularla xoş ovqata kökləyir. O zaman tələbə, bu günsə akademik olan Rafael Hüseynovun söz duyumuyla süslənən “Axşam görüşləri” bu gün də yol gələn bənzərsiz verilişlərimizdəndir.
“Axşam görüşləri”nin növbəti sayı (yanvar, 2022) Xalq artisti Canəli Əkbərova həsr olunmuşdu. Müxtəlif vaxtlarda – 1978-ci ildən başlayaraq dəfələrlə bu verilişin qonağı olan xalq artisti Canəli Əkbərov artıq özü də xatirədir. Onu bizdən ayıran zaman məsafəsi 3 ay 20 gündür. Yazıya aldığım xatirələri dilə gətirəndə isə ölüm ondan çox uzaqda idi.
O xatirələri elə şövqlə dilə gətirir, sanki həmin anlarda o zamanın içindədir. Bu verilişdə Azərbaycan tarına yeni nəfəs gətirən Hacı Məmmədovu və xanəndəlik sənətinin bayraqdarı adlandırdığı Seyid Şuşinskini xatırlayır. Özü də necə?! Həmin sənət nəhənglərinin yoxluğunu elə təəssüflə anır, adam yanıb-yaxılır: “İlahi, onları bizdən niyə aldın axı? Onlar bizə lazım idilər”.
Nə etməli?! Allahın qanunları qaçılmazdır…
Bu gün dünyada olmadığı anlarda bu sözlər sanki onun öz boyuna biçilib. “Dünyasını dəyişdi” xəbərini eşidənlərin, onu tanıyanların çoxu yəqin mənim kimi təəssüfləndilər: “Heyf o səsdən, heyf o bilgidən özüylə torpağa tapşırıldı”. Hər dəfə dediyim kimi, insan ömründən daha uzun və daha etibarlı səs yadigarları, lent yazıları…
Nə xoş ki, zamanında xatirələr lentə alınıb. Bu dəfə Azərbaycan tarına yeniliklər gətirən Hacı Məmmədov, xanəndəlik sənətinin bayraqdarı Seyid Şuinski xatırlanacaq. Zəngin yaddaşından dolğun xatirələr süzüləcək. Seyidin şirin səsinə özünün hal avazını qatıb, onun kimi oxuyacaq. Hacının ecazkar barmaqlarından süzülən ahəngi səsinin rəngilə bizə çatdıracaq. Unudulmaz xatirələri özünəməxsus danışıq tərzilə müqəddəs saydığı mikrofona söyləyəcək…
Mikrofon önündə “Axşam görüşləri”nin yaradanı və yaşadanı akademik Rafael Hüseynovdur.
Əvvəl Canəli Əkbərov haqqında xatirələr söyləyir.
Sonra sözü Canəli Əkbərova verəcək.
Əziz oxucular, sizi “Axşam görüşləri”nin həmin buraxılışını artıq dinləməyə deyil, oxumağa dəvət edirik.
Sevda Əlibəyli


Rafael Hüseynov,
akademik

Ömür bitər, yol bitməz deyiblər. Bu bir həqiqətdir ki, hamımız onunla lap çoxdan barışmışıq. İnsan ömrün sonlu olduğunu bilsə də, ilahi bir hikmətlə labüd sonun bir gün gələcəyinə sanki inanmır. Həyat boyu çalışır, çarpışır, elə bil dünyada əbədi yaşayacaqmış kimi görünür. Ancaq mütləq gəlməli olan “son” bir gün yetişir.
Dünya gərdişində davam edir və atalar bitməyən yol deyəndə məhz bunu – çərxi-fələyin əbədi fırlanışını nəzərdə tutublar. Lakin hər ömrün özü də bir yoldur axı…
Elə insanlar var ki, yaşayırlar, həm də irs yaradırlar. Elə irs ki, özləri dünyadan köçüb gedəndən sonra da həmin miras yüzillərlə yaşaya bilir. Elə ömürlərə necə deyəsən ki, bitdi?!
Elə yollara necə deyəsən ki, tamamland?!
Yaratdıqları yaşadıqca əslində onlar özləri də diri olurlar.
İnsanlarla birgə qalmaqda davam edirlər.
Xanəndə Canəli Əkbərov böyük sənətkar idi. Bu mənim yalnız indi onunla əbədi ayrılıqdan sonra gəldiyim qənaət deyil.
Mən onun sağlığında da, həm də ömrün ahıl çağlarına yetişdiyi dövrdə yox, lap əvvəldən bu inamda olmuşam.
XXI əsrin ilk onilliklərində o vaxt yetişmişdi ki, Canəli Əkbərov mükəmməl məktəb görmüş, klassik xanəndəlik dəsti-xəttini bütün gözəlliyi ilə hifz edib saxlayan və o köhnə nəsillərlə yeni muğamçılar arasında layiqli körpü olan sonuncu nəhənglərdən idi. Atası Xanəli kişi də xanəndə olmuşdu. Canəli uşaqlıq, yeniyetməlik illərindən məşhur xanəndələri, sazəndələri görmüşdü. Hərəsindən bir gözəllik əxz eləmişdi.

Sonra tale üzünə güldü ki, Asəf Zeynallı adına Orta İxtisas Musiqi Məktəbində təhsil alanda müəllimi Seyid Şuşinski, Filarmoniyanın nəzdindəki muğam studiyasında Xan Şuşinski oldu.
Canəli Əkbərovun bir üstünlüyü də fitrətən ona nəsib olmuş yorulmazlıq, sənət cazibəsindən doymazlıq, muğamı, el musiqimizi məcnuncasına sevmək idi. Yəqin elə bu məziyyətlər peşəsinə məcnunca bağlılıq idi ki, nəhayətdə onu operaya da gətirib çıxardı, sənət tariximizdə həmişə ən seçilənlərdən biri kimi qalan Məcnuna da çevirdi. Onun sənətinin gücünü mən hələ 1970-ci illərin sonlarında ustad Bəhram Mansurovla birgə Səmərqənd Muğam Simpoziumunda göstərdiyi hünərdən duymuşdum. Elə həmin vaxtlardan da daimi təmaslarımız, dostluğumuz başlanmışdı. Və o şövq ki, Canəli Əkbərovda onun 30-unda, 40-ında var idi, elə axıracan onunla qaldı.

Canəli Əkbərov 81 illik bir ömür yaşadı. Ancaq Azərbaycan xalqına elə səs inciləri yadigar qoyub getdi ki, yolunun ömrün bitməsi ilə tamamlanmasını istisna eləyir.
Bu səs saxlancları var olduqca, ruh oxşadıqca Canəli Əkbərov da yaşayacaq, bizimlə, bizdən sonrakı yeni nəsillərlə birgə qalacaq.
Canəli Əkbərovu başqa bir çox xanəndələrdən fərqləndirən əsas keyfiyyətlərdən biri də bu idi ki, o, yaxşı hekayətçi idi.
Həm yaddaşı iti idi, həm də ömrü boyu sərrast müşahidəçi olmuşdu və sənət tariximizdə qalan çox ifaçılarla bağlı dəyərli xatirələri vardı. Mən də onun bu məziyyətini bildiyimdən illər boyu çox söhbətlərini lentə alırdım. Bəziləri verilişlərimizdə səslənərdi, bəzilərinin kiçik bir parçasından istifadə edilərdi, qalanları qalardı. Bəzilərini isə ehtiyat üçün yazmışdım, indiyədək səslənmədən qalır. İnşallah, onların hamısı gec-tez mütləq “Axşam görüşləri”nin səhifələrində yer alacaq. Bu gün istəyirəm ki, bir zamanlar Canəli Əkbərovun vaxtaşırı qonaq olduğu “Axşam görüşləri”ndə onun unudulmaz tarzənimiz Hacı Məmmədovla bağlı bir saata yaxın söhbətini təqdim edim.
Başqaları haqqında etdiyi bu söhbəti dinləyin. Həmin söhbətin içərisində elə onun özünün də sənətkar varlığını bir daha yaxından seyr edə biləcəksiniz.
Canəli Əkbərov uzun illər boyu Hacı Məmmədovla sənət yoldaşlığı edib, müxtəlif məclislərdə bir yerdə olublar və təbii ki, içərisi Hacı Məmmədovla bağlı xatirələrlə dolu idi.
Və bu axşam qayıdıram dünənlərə, Canəli müəllimlə üz-üzə əyləşərək Hacı Məmmədovu andığımız günə.
Lent fırlanır, sanki zaman da geriyə dolanır…
Rafael Hüseynov – Canəli müəllim, müəllimdən xahiş edirəm ki, Hacı müəllim haqqında düşüncələrini, xatirələrini bizimlə bölüşəsiniz.

Canəli Əkbərov –- Rafael müəllim, xahiş eləmə məndən, əmr elə. Mən özümə şərəf sayıram, qürur duyuram ki, mənə körpə vaxtımdan qidalandığım sənətkarlar haqqında danışmaq nəsib olur. Sizə qəlbən o qədər bağlı insanam, bu bağlılıq bir qədər də möhkəmlənir. Xanəndə oğlu olduğum üçün tar-kamanla böyümüşəm. Atamı tar, kamança xanəndəsi görmüşəm. 1940-cı illərin ortalarında artıq sənəti duymağa, dərk etməyə başlamışdım. Evimizdə radio vardı. O dövrün tanınmış xanəndələrinin səsi radiodan eşidilirdi. Hacı Məmmədovun çalğısını da radiodan eşitmişdim. 1963-cü ildə Bakıya gəldim. Sənədlərimi Asəf Zeynallı adına Musiqi Məktəbinə verdim. Əvvəl məni filarmoniyada yoxladılar. Ömür yoluma işıq saçan Əhməd Bakıxanova hər zaman rəhmət oxuyuram. Məni filarmoniyaya yönləndirəndə tapşırdı ki, Əliağa Quliyevə onun sifarişini çatdırım. Əliağa Quliyev Əhməd müəllimin həm tələbəsi, həm də ansamblında konsertmeystr olmuşdu. Filarmoniyada məni hörmətlə, izzətlə qarşıladılar. Mübaliğə olmasın, bir göz qırpımında yoxlanışdan keçdim. Məni Rauf Hacıyevin otağına çağırdılar. Məlum oldu ki, ilk dəfə gənc xanəndələrin konserti təşkil olunur. Konsert avqustun 9-da baş tutdu. 23 yaşlı mən Canəli Əkbərov müqəddəs saydığım səhnədə tamaşaçılar qarşısında oxumalıydım. Böyük səhnədə “Rast” dəstgahı və “Qarabağ şikəstəsi” oxudum. Konserti mən yekunlaşdırmalı oldum. Yekunda oxumaq çox böyük şərafət sayılırdı. Konsertdə muğam sənətinin bütün tanınmışları gəlmişdi. Mənim gözlərim isə Xan Şuşinskini axtarırdı. Demə, Xan əmi həmin günlərdə Şuşada istirahətdə imiş. Konsert iştirak edən say-seçmə xanəndələrin hamısı məni təbrik etdi. Hacı Məmmədov isə məni qucaqladı, üzümdən öpdü. Dedi, oğul, haralısan? Dedim, Hacı müəllim, Lənkərandanam. Dedi, sən bu gündən daha yalnız lənkəranlı deyilsən, bütün Azərbaycankısan. Soruşdu, məni tanıyırsan? Dedim, Hacı müəllim, sizi tanımamaq cinayətə bərabərdir…

Konsertə gələnlərin hamısı dağılışıb getdi. Həmin axşam məni müşayiət edən tarzən Nadir Mansurov, Hacı müəllim və mən qaldıq. Atama tarıyla 25 il xidmət etmiş Nadir Mansurov Bakıda mənə ən doğma adam idi. Axşam onlarda qalacaqdım. Hacı müəllimin təkidiylə bağa getdik. Hacı müəllim mənə söylədi ki, Şamaxının Çarhan kəndindən toy danışmağa gəliblər. Başqa xanəndəylə danışacaqdılar. Sənin ifanı görəndən sonra fikirləri dəyişib, səni aparmaq istəyirlər. Get, özün danış…
Hacı müəllim olan yerdə toy danışmaq mənim üçün ağlasığmaz bir iş idi. Etirazlarıma baxmayaraq məni danışmağa məcbur etdi. Danışıb behləşdik. Toyun vaxtı çatanda Hacı müəllimin maşını ilə yola düşdük. İki gecə toy oldu. Bizə qədər bu kənddə toyları sazəndələr aparırmış. İlk dəfə xanəndəli toy oldu.
Hacının alqışlarla bitən ifaları bu gün də yadımdadır. Deyim ki, mən də Hacı müəllimin inamını doğrultdum. Sonralar da çox toylarda olduq.
Qardaşım Xəzailin toyunu Əbülfət Əliyevlə aparırdı. O gün Əbülfətin müşaiyətçisi Hacı Məmmədov idi və həmin toyda məşhur el xanəndəsi olan atam Xanəli Əkbərovla şəxsən tanış oldu və səsinə heyranlığını bildirdi.
Mən hələ Hacı Məmmədov qədər tarın ona, onun tara yaraşdığı ikinci bir insan görməmişəm.
Hacı Məmmədova qədər tar ifaçılığında Şərq üslubu üstünlük təşkil edirdi. Hacı müəllim tar üslubunu Avropaya yaxınlaşdırdı. Onun çalğı üslubunda texniki imkanlar, yeni boyalar göz önündən çəkilmirdi. Tarın 22 pərdəsində möcüzələr yaradırdı. Tarın çalğı diapazonunu genişləndirdi, onun tempinə yeni boyalar qatdı. İkinci tarçalan tanımıram ki, Hacının çalğı üslubundakı 11 simin harayında o tembri yaratsın. Hacı hər ifasında yeni dünya, yeni əsər yaradırdı. Onu təkrar etmək qeyri-mümkün idi. Hacı Məmmədovun böyüklüyündən biri də tarda notlu əsərlər çalmaq, bəstəkar mahnıları ifa etmək bacarığı idi.
Hacı müəllim Cahangir Cahangirovun “Ana” mahnısını elə çalırdı, sanki mizrabla portret yaradırdı.
Rafael Hüseynov – Hacı Məmmədov elə bir sənətkar, dərin insan idi ki, o, sağlığında da, özünün olmadığı vaxtlarda da millət onunla həmişə iftixar edib, eləyir, gələcək də edəcək. Çünki bu cür böyük insanlar, böyük şəxsiyyətlər iftixara layiqdir. Və biləndə ki, millətin belə layiqli övladları var, qürur duyursan, özünü bir az da güclü hiss edirsən. Hacı müəllim özü də özündən əvvəlki insanlarla iftixar duyub, fəxr edib. Onun xatirələri var. əlyazmaları məndədir. Yada salır ki, lap cavan yaşlarında İranda qastrol səfərində imiş. Əbülhəsən xan Azər İqbal Soltan ilə görüşürlər. Əbülhəsən xan Bakının, Azərbaycanın musiqi həyatı ilə bağlı suallar verir.
Əbülhəsən xan da qeyri-adi bir sənətkar idi.
Dahi adlanmalı, muğamatın sultanı sayılmağa layiq, adının yanındakı xanlığa yaraşan sənətkarlardan idi.
Əbülhəsən xanın hər hansı bir insan haqqında verdiyi qiyməsə qətiyyən sadə qiymət sayılmaz. Bu ali münsifin sözü, həddən artıq böyük qiymət idi.
Azərbaycan xanəndələri içərisindən bircə nəfəri soruşur: Seyid necədir?
Qafqazda ondan böyük xanəndə yoxdur, deyir. Bu sadə sözlər deyil.
Hacı Məmmədov də Seyid Şuşinski ilə fəxr edib. Bu fikrini vaxtilə mənə də söyləyib.
Elə mən özümün də Azərbaycan musiqi tarixini onillərcə araşdırandan sonra gəldiyim ən vacib qənaətlərdən biridə budur ki, bizim Seyid Şuşinskidən nəhəng xanəndəmiz olmayıb.
Yəni, bütün tərəflərini nəzərə alanda – şəxsiyyətini də, səsindəki məlahəti də, ifasındakı misilsizliyi də, dərin bilgisini də Seyid zirvədir!
Bu günlərdə sizin hamınızın oxuduğunuz muğam yolu da onun məktəbi, onun yaratdığıdır.
Bir dəfə mənə Seyid Şuşinskinin dəfn mərasimi haqqında danışmısınız.
Onun hüzn məclisləri necə keçirdi?
Elə bunun özü maraqlı tarixçədir. Mənə söyləmisiniz, danışın hamı eşidib bilsin.
Elə Hacı Məmmədovun o günlər haqqında təəssüratlarını da bir zaman mənə söyləmişdiniz, o söhbətlər də çox maraqlıdır, lütfən, bölüşün.
Canəli Əkbərov – Hacı Məmmədov kəskin xarakterli, tez reaksiyalı insan idi. Tündməcaz olsa da, hər şeyi tez yaddan çıxarırdı. Bunlar onun çalğı üslubunda da özünü büruzə verirdi. Seyid Şuşinskinin ifasında isə xüsusi bir ləngərlik vardı. O ləngərlik xanəndəlik sənətimizdə heç kəsdə olmayıb. Ağa (ona hamı belə müraciət edirdi) səslə söz arasındakı vəhdəti çox gözəl bağlaya bilirdi. Hacı Məmmədov öz temprindən fərqli olaraq Ağanın ləngərliyini o qədər də xoşlamırdı. O, Ağanı dünyadan köçəndən sonra sanki kəşf etdi.
1965-ci ildə Seyid Şuşinski dünyasını dəyişdi. Mən dərsdə idim. Müəllimimiz hələ gəlməmişdi. Direktorumuz Azər Rzayev məni yanına çağırdı. Ağanın rəhmətə getdiyini həyəcanla bildirdi. Əlbəttə, ustad sənətkarın ölüm xəbəri məni də sarsıtdı. Ertəsi gün Dram Teatrında vida mərasimi oldu. Ağanın “Arazbari”si, “Mənsuriyyə”si, eləcə də digər ifaları səsləndirilirdi. Vida mərasimi bitdi. Ordan Fəxri Xiyabana yola düşdük. Mollaların tapşırıqlarını yerinə yetirərək Ağanı qəbrə mən qoydum.
Ağanın dəfnindən bir gün sonra filarmoniyanın bağında idik. Gördük Hacı Məmmədov damağında siqaret özünəxas yerişiylə gendən gəlir. Dalğın idi, özündə-sözündə deyildi. Dedi, mən dünənə qədər Ağanı tanımamışam. Onun dünənki ifaları məni dəli edib. Səhərə qədər yata bilməmişəm. Durub həyətdə var-gəl eləmişəm. Səhərin açılmasını gözləmişəm ki, bağa gəlim, fikirlərimi sizinlə bölüşüm. Ağa səslə möcüzələr yaradıb. Dünənki ifalarında bu səs ulduzlara gedib qayıdırdı. Oğul istərəm onun qabağında dayana, oğul istərəm onun qabağında meydan sulaya. Zildə nələr etməyib?! Bəmdə nələr etməyib?!
Hacı müəllimin Ağa haqqında ədalətli fikirləri əbədi yoldaş olaraq mənimlə qalacaq. Hər ikisinin ruhu şad olsun.
Üç-yeddi, cümə axşamı mərasimlərinə Azərbaycanın ziyalıları, elm və sənət adamları gəlirdilər. Cümə axşamlarında kiminsə təşəbbüsüylə Ağanın ifaları səsləndirilirdi. Ehsan, Quran surələri. Ağanın ifaları, sonda fatihə. Mən də elə məclislərin tərəfdarıyam. Belə məclislərin təşkili barədə musiqi rəhbərləri də düşünməlidirlər.

Lent, o axşamkı söhbət burda bitir. Ancaq hər dəfə o lent də, Canəli Əkbərovdan bizə yadigar qalan digər oxular da beləcə tamamlanandan, sona çatandan sonar yenidən səsləndirilə, təkrar-təkrar dinlənilə bilər. Və hər dəfə də Canəli Əkbərov yenə canlanacaq, yenə məlahətli avazı ilə bizə qayıdacaq, yanımızda olacaq və bitməzyən səsi ilə həmişə də Azərbaycanla qalacaq.
Çox illər öncə Canəli Əkbərovun 60 yaşı tamam olanda alim, həm də şair olan, bir vaxtlar mənimlə Elmləer Akademiyamızın Şərqşünaslıq İnstitutunda bir yerdə, İran filologiyası şöbəsində işləmiş Maqsud Hacıyev ona uzun bir şeir həsr etmişdi. Həmin qoşquda belə misralar da var idi:

Evidir ürəklər, evidir hər ev,
Bir anda min evə yetişir hər gün,
Canəli sehirli səsi – sözüylə
Qurur neçə evdə hər gün toy-düyün.

Canəli Əkbərovun toy-düyün bəzəyi olduğu günlər qaldı keçmişdə. Ancaq məlahətli səslərə dünənlərdə qalmaq deyil, həmişə sabaha qanadlanmaq qismətdir.
Və unudulmaz sənətkarımız Canəli Əkbərov o xoşbəxtlərdəndir ki, yeri ürəklərdədir və bu əbədi yuvada o həmişə var olacaq.

Güney Azərbaycan Təşkilatları İşbirliyi Mərkəzi 14 maddəlik birgə mübarizə prinsiplərini qəbul etdi

Güney Azərbaycan Təşkilatları İşbirliyi Mərkəzi ortaq prinsiplərin yayılması ilə bağlı açıqlama yayıb.
Güney Azərbaycan Təşkilatları İşbirliyi Mərkəzinin 14 maddədən ibarət prinsipləri qəbul edilib.

Prinsiplər aşağıdakılardan ibarətdir:
1. Güney Azərbaycan Təşkilatları İşbirliyi Mərkəzi Türk milli düşüncəsinin təməl ilkələri (prinsipləri) üzərində qurulub.
2. GATİM Güney Azərbaycanda baş vermiş 100 illik Vətən işğalına qarşı bütün milli, tarixi, insani ayaqlanmaları özünün zəngin təcrübəsi hesab edir.
3. GATİM-in əsas fəaliyyət və amacı ”Azadlıq, Ədalət və Milli Hökumət”dir.
4. GATİM-in qəbul və ya himayə edəcəyi Güney Azərbaycanın milli-siyasi xəritəsi Vətən sınırları və toxunulmaz torpaq bütövlüyünü göstərir.
5. GATİM-ə üyə olan qurumlar Azərbaycan coğrafi sınırlarını Vətən sayır, onun topraq bütünlüyünə inanır və ”Güney Azərbaycan İran Deyil!” ilkəsinə dayanır.
6. GATİM-in təməl amacı Güney Azərbaycanda milli hakimiyyəti qurmaqdır. Güney Azərbaycanda yaşayan azınlıqların haqları milli hakimiyyətin güvəncəsi altındadır.
7. GATİM sekular ilkələrə dayanaraq, hər türlü irqçiliyə və ayrı-seçkiliyə qarşıdır.
8. GATİM-ə görə Güney Azərbaycanda olan milli, iqtisadi, ictimai, işçi, çevrə, eləcə də qadın, uşaq və insan haqları kimi qonular milli-qurtuluş mücadiləsinin ayrılmaz hissəsi olaraq, Güney Azərbaycan Milli Hərəkatı içində dəyərləndirilməlidir.
9. GATİM Güney Azərbaycanın varlığını danan, Türk düşmənçiliyi edən irançı və Güney Azərbaycanın torpaq bütünlüyünə iddia edən hər hansı terrorçu qruplarla işbirliyi aparmır.
Yalnız zaman və gəlişən şərtlər doğruntusunda silahlı terrorçu qruplar istisna olmaqla, hər hansı siyasi qurum-quruluşlarla rəsmi müzakirə gərəyi GATİM şərtləri altında incələnir və qərar alınır.
10. GATİM-ə üyə təşkilat və qurumlar İran işğalçı rejiminin Güney Azərbaycan Milli Hərəkatının əleyhinə yönəltdiyi çeşidli təxribatları nəzərə alaraq, İran rejimi ilə iş ortaqlığı hesab edilən hər hansı işbirliyini yolverilməz sayır.
11. GATİM-ə üyə olan qurumlar qəbul etdikləri bu ilkələrə bağlı qalmaq şərtilə öz fəaliyyətlərində müstəqildirlər.
12. GATİM milli birlik, ulusal dayanışma və uzlaşma ilkələrinə dayanaraq, Azərbaycan dövlətçiliyinə, ədalət və azadlığa doğru fəaliyyət göstərir.
13. GATİM öz fəaliyyətlərini zamanla demokratiya ilkələrinə uyğun gəlişdirməyi hədəfləyir.
14. GATİM üyələr tərəfindən qəbul olunan yuxarıdakı 13 maddəlik ilkələrə dayanaraq iş birliyi edir.
Qərar Güney Azərbaycan Təşkilatları İşbirliyi Mərkəzinə daxil olan
Güney Azərbaycan Milli Azadlıq Cəbhəsi (GAMAC)
Azərbaycan Mərkəz Partiyası (AMP)
Azərbaycan Milli Dirəniş Təşkilatı (Dirəniş)
Azərbaycan Öyrənci Hərəkatı (AZOH)
Güney Azərbaycan Demokrat Partiyası (GADP)
Güney Azərbaycan İstiqlal Partiyası (GAIP)
Güney Azərbaycan Liberal Demokrat Partiyası (GALDP)
və Güney Azərbaycan Demokratik Türk Birliyi (GADTB) tərəfindən qəbul edilib.

BAKIDA DEPUTATIN TƏŞƏBBÜSÜ İLƏ BEYNƏLXALQ KONFRANS BAŞLAYIB

Beynəlxalq konfrans “Yaşıl iqtisadiyyat və ekoloji imperativlərə doğru yol: yeni çağırışlar, imkanlar və perspektivlər” mövzusunda keçirilir
Oktyabrın 12-də Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin Təbii ehtiyatlar, energetika və ekologiya komitəsinin sədri Sadiq Qurbanovun təşəbbüsü və fəxri sədrliyi, Elm və Təhsil Nazirliyinin dəstəyi, Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti (UNEC), Yıldız Texnik Universitesi, AETN İdarəetmə Sistemləri İnstitutu və Beynəlxalq Texniki Strateji İdarəetmə və İdarəçilər Dərnəyinin birgə təşkilatçılığı ilə “Yaşıl iqtisadiyyat və ekoloji imperativlərə doğru yol: yeni çağırışlar, imkanlar və perspektivlər” mövzusunda beynəlxalq elmi-praktiki konfrans öz işinə başlayıb.

Tədbirin açılışında elm və təhsil naziri Emin Əmrullayev, ekologiya və təbii sərvətlər naziri Muxtar Babayev, UNEC-in rektoru professor Ədalət Muradov, energetika nazirinin müavini Samir Vəliyev, bp-nin vitse prezidenti Bəxtiyar Aslanbəyli, Türkiyənin əmək və əhalinin sosial müdafiəsi nazirinin müavini Prof.Dr. Lüftihak Alpkan, Beynəlxalq Liderlik, Texnologiya, Yenilik və İdarəetmə Konfransının sədri professor Cemal Zehir, digər dövlət rəsmiləri, elm və təhsil müəssisələrinin rəhbərləri, nümayəndələr iştirak ediblər.

Beynəlxalq konfransın açılışından öncə qonaqlar UNEC tələbələrinin əl işlərindən ibarət “Ekoloji” qida, “Yaşıl” kitab, “Yaşıl” geyim və moda, “Yaşıl texnologiya” adlı sərgini ziyarət ediblər, eləcə də Kitabxana İnformasiya Mərkəzinin fondunda olan “yaşıl” iqtisadiyyat və ekologiyadan bəhs edən kitablarla tanış olublar.

UNEC-in rektoru professor Ədalət Muradov Prezident İlham Əliyevin müəyyənləşdirdiyi sosial-iqtisadi inkişafa dair Milli Prioritetlərinin Azərbaycan qarşısında duran ən mühüm vəzifələrdən birinin təmiz ətraf mühit və “yaşıl artım” ölkəsinə çevrilmək olduğuna diqqət çəkərək, elm və təhsil müəssisələrinin üzərinə bu istiqamətdə mühüm vəzifələrin düşdüyünü deyib. 3 gün davam edəcək konfransda aparılacaq müzakirələrin və əldə olunacaq nəticələrin iqtisadi artıma, iqtisadi davamlılığının artırılmasına və beynəlxalq aləmdə mövcud mövqelərin daha da möhkəmləndirilməsinə mühüm təsir göstərəcəyindən əminliyini ifadə edib. Rektor 2030-cu ilədək “yaşıl universitet”ə keçidi hədəfləyən UNEC-də “yaşıl iqtisadiyyat”la bağlı görülən işlərdən də söz açıb. İlk dəfə olaraq, “yaşıl iqtisadiyyat” ixtisası üzrə magistratura proqramının hazırlanacağını vurğulayıb.

Milli Məclisin Təbii ehtiyatlar, energetika və ekologiya komitəsinin sədri Sadiq Qurbanov qlobal iqlim dəyişikliklərinin ölkələrin iqtisadiyyatına, ətraf mühitə, eləcə də qlobal qida təhlükəsizliyinə, regional təhlükəsizlik sistemlərinə neqativ təsirlərindən söz açıb. Hazırda yaşıl iqtisadiyyata keçidin bütün dünyanı aktual çağırışlar qarşısında qoyduğunu bildirib.

Elm və təhsil naziri Emin Əmrullayev konfransın mövzusunun aktuallığına diqqət çəkərək, ölkədə texniki, texnoloji sahələr, xüsislə mühəndislik ixtisasları üzrə mütəxəssis hazırlığına marağın getdikcə artdığını diqqətə çatdırəb. Nazir elm və təhsil mərkəzlərində yaşıl iqtisadiyyat, ekoloji təmiz mühitlə bağlı tədqiqatların aparılmasının vacibliyini vurğulayıb.

Ekologiya və təbii sərvətlər naziri Muxtar Babayev iqtisadiyyatın sürətli inkişafının ekoloji mühitə təsirindən söz açaraq, bu sahənin qlobal çağırışlar qarşısında qaldığını deyib. Nazir alternativ enerji vasitələrindən istifadənin genişləndirilməsi, təbii sərvətlərdən səmərəli istifadənin vacibliyindən bəhs edib. Eləcə də Böyük Qayıdış çərçivəsində işğaldan azad edilmiş ərazilərdə bərpa olunan enerjinin tətbiqi istiqamətində aparılan islahatlardan danışıb.

Energetika nazirinin müavini Samir Vəliyev bərpa olunan enerji mənbələrinin ölkənin inkişafında strateji prioritet kimi müəyyənləşdirdiyini bildirərək, ölkədə külək və günəş enerjisinin tətbiqi istiqamətində görülən işlər, həmçinin Azərbaycanın “yaşıl artım” ölkəsi, “yaşıl” enerjinin istehsalçısı və ixracatçısı kimi həyata keçirdiyi layihələrdən söz açıb.
Tədbirdə çıxış edən BP-nin Xəzər regionunda xarici əlaqələr və kommunikasiyalar üzrə vitse-prezidenti Bəxtiyar Aslanbəyli, millət vəkili Soltan Məmmədov, Türkiyənin əmək və sosial müdafiə nazirinin müavini professor Lütfihak Alpkan, ASELSAN-ın Korporativ idarəetmə üzrə vitse-prezidenti professor Hakan Karataş, Türkiyənin əmək və əhalinin sosial müdafiəsi nazirinin müavini, konfransın həmsədri Prof.Dr. Cemal Zehir və digər çıxış edənlər “Yaşıl iqtisadiyyat” prinsipləri əsasında davamlı inkişafın təmin edilməsi, ətraf mühitin sağlamlaşdırılması, yaşıllıqların sürətli bərpası və artırılması, su ehtiyatı və dayanıqlı enerji mənbələrindən səmərəli istifadə edilməsi barədə fikirlərini bölüşüblər, konfransda əldə olunan nəticələrin bu istiqamətdə əhəmiyyətli olacağını deyiblər.
Sonra çıxış edən konfrans iştirakçılarına plaketlər təqdim olunub.
UNEC-in departament direktoru professor Zahid Məmmədovun moderatorluğu ilə keçirilən beynəlxalq konfrans öz işini dəyirmi masada iqtisadi siyasət, “yaşıl” iqtisadiyyat, “yaşıl” təhsil və “yaşıl” universitet, təbii ehtiyatların idarə edilməsi üzrə siyasət, davamlı inkişaf, iqtisadi, demoqrafik artımın ətraf mühitə təsiri, su resurslarından səmərəli istifadə, alternativ və bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadə, “yaşıl” texnologiyaların tətbiqi, “yaşıl” nəqliyyat vasitələrindən istifadə, “yaşıl” maliyyə, işğaldan azad edilmiş ərazilərin "yaşıl" iqtisadiyyat potensialı mövzularında müzakirələrlə davam etdirib.
Dəyirmi masadan sonra konfrans iştirakçılarının iştirakı ilə ağacəkmə aksiyası keçirilib.
Beynəlxalq konfrans oktyabrın 14-dək davam edəcək.

İki qurum arasında müqavilə imzalanıb

İki qurum arasında müqavilə imzalanıbQovlar Şəhər Bələdiyyəsi ilə Müvəkkil Hüquq Mərkəzi arasında müqavilə bağlanıb.
Bu barədə Butov.az-a Müvəkkil Hüquq Mərkəzinin sədri, hüquq müdafiəçisi Səməd Vəkilov məlumat verib.
S.Vəkilov bildirib ki, Qovlar Şəhər Bələdiyyəsi ilə aramızda bağlanan müqaviləyə hüquqi xidmətlərin göstərilməsi, o cümlədən Azərbaycan Respublikası mərkəzi və yerli icra hakimiyyəti orqanlarında təmsilçilik, beynəlxalq əlaqələri qurulması daxildir.
Müqaviləni Qovlar Bələdiyyəsinin sədri Rövşən Əsgərov və “Müvəkkil Hüquq Mərkəzi” sədri Səməd Vəkilov imzalayıblar.

Qazinin “Şəhid”lik məqamı

(Gözləri çıxarılmış, burun-qulaqları kəsilmiş, üzləri tanınmaz hala salınmışdır)

Ötən əsrin sonlarında İndi Ermənistan adlanan Qərbi Azərbaycanda soydaşlarımızı cənginə alan qan-qada Bilman Məmmədovun evinə də od-alovla gəldi. Daşnaksütyun quldurları gecənin birində onun Vedibasar mahalının (indiki Ararat rayonunun) Kiçik Vedi kəndindəki evinə od vurdular.
1988-ci ilin qanlı qırğınlarında Bilman Abbas oğlu Məmmədov da 100 minlərlə həmyerlisi kimi evsiz-eşiksiz qalıb Azərbaycana üz tutdu. Doğma yurdundan, yuvasından didərgin düşən köç karvanında Bilman Məmmədovun kiçik oğlu 16 yaşlı Şaiq də vardı. Gözlərində, yanan evlərindən qalxan alovla yola çıxan yeniyetmə hələ həyatın bu acı üzünü görməmişdi. Bütün ümidləri puç oldu, ata ocağında qurduğu xəyallar da kitab-dəftərlərinə qarışıb yandı. Ailəsi Şəmkir rayonunda məskunlaşdı. Şaiq isə yeni həyatına rayonun Təzəkənd kəndində başladı.

O, 1989-cu ildə Şəmkir rayonunun Təzəkənd kənd orta məktəbinin X sinfini əla qiymətlərlə bitirərək 1991-ci ilin may ayında keçmiş Sovet Ordusu sıralarına hərbi xidmətə yola düşdü. Həmin dövrdə Sovetlər İttifaqı dağıldığına görə, 1992-ci ilin aprel ayından xidmətini Azərbaycan Ordusu sıralarında davam etdirməli oldu. Bu o vaxtlar idi ki, erməni daşnakları artıq Xocalı soyqırımını törətmişdilər. Dişi qana batan haylar havadarlarının köməyilə kəndlərimizi viran qoyur, ərazilərimizi bir-bir işğal edir, hər gün cəbhədən acı xəbərlər ard-arda gəlməkdə davam edirdi. Gələn şəhidlər, evlərdən çıxan ana, bacı fəryadları Şaiqin az qala ruhunu bədənindən ayırırdı. Bəli “ot öz kökü üstə bitər” deyib atalar. Şaiqin atası Bilman Məmmədov da 1942-ci ildə 18 yaşı tamam olan kimi faşizmə qarşı vuruşan minlərlə azərbaycanlıdan biri idi.

İntiqam hissi Şaiqi rahat buraxmır, hər an cəbhəyə getmək, mənfur düşməndən qisas almaq arzusunda idi. Nəhayət o gün gəlib çatdı. 1992-ci ilin aprel ayında Şaiqin xidmət etdiyi hərbi hissəyə döyüş tapşırığı verildi. Vətənin müdafiəsinə qalxan bir çox igidlər kimi Şaiq Məmmədov da cəbhəyə yollandı. İlk döyüş yolu Ağdərə rayonundan başladı. Düşmən rus şovinist havadarlarının dəstəyi ilə rayonun əlverişli mövqelərini, hakim yüksəklikləri ələ keçirmək üçün əlindən gələni edirdi.
Özünün söylədiklərindən:

“Biz gecə ilə Ağdərə rayonunun Artunaqomer kəndinə gəldik. Döyüş tapşırığımız Qozlu dərəsindən keçən bir neçə kəndi birləşdirən yolu nəzarətə götürmək, düşmənin keçməsinə imkan verməmək idi. Silah, sursat və şəxsi heyətlə dolu 9 kamaz kəndin ətrafında yerləşməli idik. Bələdçimiz olmadığından ərazidə yerləşməyimiz xeyli zaman aldı. Buna baxmayaraq nə olursa olsun sabah açılanadək postlarda yerimizi tutmalı idik. Ətrafımız düşmən qüvvələri ilə dolu idi. Bölük komandirləri baş-leytenant Vüqar Əhmədov, baş-leytenant Aqil Tağıyev, baş-leytenant Əmir Yunusov, baş-leytenant Əlirza (soyadını unutmuşam), baş-leytenant Calal Carçıyev qarşıdakı adsız yüksəkliyə qalxaraq oradan yolu nəzarətə götürməyi qərarlaşdırdılar.

Biz sursat dolu sinklərlə üzü dağa hərəkətə başladıq. Yükümüz həddindən ziyadə ağır idi. Havanın çiskin yağışlı olması hərəkətimizi biraz da çətinləşdirirdi. Ərazi sıx meşəlik olması və təhlükəsizlik baxımından hər hansı işıq vasitəsindən istifadə etməməyimiz səbəbindən istiqaməti düzgün təyin etmək çox çətin idi. Düşmənə aşkar olunmamaq üçün hamıya yüksək səslə danışmamaq, zərurət olarsa pıçıldamaq tapşırılmışdı. Biz dağ yuxarı 1 saata kimi qalxdıq. Dağın zirvəsinə çatmışdıq ki, birdən qarşıdan açılan qəfil güllə bölüyün öndə gedən baş çavuşu İlqar Həsənovun başından dəydi. Bu zaman güclü döyüş başladı. Düşmən hər tərəfdən bizə atəş açır, güllə sanki yağış kimi yağırdı. Açılan güllələrdən qüvvələrimizin qeyri bərabər olduğu bəlli idi. Düşmən bizdən sayca qat-qat artıq idi. Lakin heç kəs geri çəkilmir əzmlə müqavimət göstərirdik.

Yaralıların sayı artınca onları təxliyə etmək məcburiyyətində qaldıq. Geri çəkilməyimizə baxmayaraq döyüş səngimək bilmirdi. Düşmən demək olar ki, bütün növ atıcı silahlardan istifadə edirdi. Biz çətinliklə olsa da aşağı endik. Aşağıda cəmləşəndə yaralı və şəhid olanlar xaric 7 nəfərin ümumiyyətlə aramızda olmadığı müəyyən olundu. Onların arasında Mehdiyev Ramiz, Sadıqov Ruslan, Məmmədov Natiq, Astaralı İsbəndiyar və başqaları var idi. Hava tam işıqlaşmışdı. İtkin düşən 7 nəfərin axtarışı mümkün deyildi. Düşmən snayperi buna imkan vermirdi. Havanın qaralmasını gözləmək məcburiyyətindəydik.

Hava qaralanda itkin düşənlərin axtarışı üçün meşəyə qayıtdıq. Təxminən 4-5 saat axtarışdan sonra onlardan 6 nəfərin ağacdan asılmış meyitlərini tapdıq. Tapılan 6 nəfərin meyitlərində ağır işgəncə izləri var idi. Onların gözləri çıxarılmış, burun və qulaqları kəsilmiş, üzləri tanınmaz hala salınmışdır. Biz onların kimliyini yalnız geyimlərindən müəyyən edə bildik. Onların arasında 1 nəfər Astaralı İsbəndiyar orda yox idi. Sonralar mən İsbəndiyarın oradan möcüzə şəklində yaralı olaraq sağ çıxdığını, Füzuli rayonuna gələndən sonra düşmən snayperindən şəhid olduğunu eşitdim.

Ertəsi gün şəhidləri yola salıb qüvvəmizi cəmləşdirib yenidən tapşırığın icrasına getdik. Lakin bu dəfə tam fərqli mənzərə ilə qarşılaşdıq. Düşmən qorxaraq geri çəkilmişdi. Biz rahatlıqla həmin postlara yerləşdik. Gecə saat 3-4 radələri idi. Çisginli duman yavaş-yavaş meşəni örtürdü. Müharibə zamanı bu vaxtlar ən təhlükəli vaxt hesab olunur.
Ara sıra atılan atəş səslərini çıxsaq bir sükut hökm sürürdü. Döyüşçülərin bəziləri silahlarını təmizləyir, bəziləri isə mürgüləyirdilər. Hava soyuq olduğundan yun papağımın qulaqlarını aşağı salmışdım. Birdən qulağıma erməni dilində səslər gəldi. Diqqətimi səs gələn istiqamətə yönəltdim. Döyüş yoldaşım Orxan Orucova dedim qarşı tərəfi gecə görüş cihazı ilə müşahidə etsin. Orxan turbinlə qarşı tərəfə baxaraq səksəkə içində “qardaş ermənilər gəlir” dedi. Bəli yanılmamışdım, qarşıdan çoxlu düşmən zəncirvari şəkildə dağ yuxarı dırmanırdı. Mən Orxana dedim ki, tez komandirləri xəbərdar et. Özüm isə döyüş yoldaşlarımı xəbərdar etməyə başladım. Düşmənin gəlmə xəbərini alan kimi postlarda hərə öz yerlərini tutdu. Biz düşməni tam yaxına buraxdıq və qəfil atəşlə qarşıladıq.

Meydan yenidən qan gölünə döndü. Təxminən 2-3 saat döyüş getdi. Sonra düşmənin atəşi azalmağa başladı və tamamilə kəsildi. Hava işıqlaşanadək hər kəs gözünü belə qırpmadan irəliyə baxırdı. Hava işıqlananda postların qarşısındakı mənzərə hamını şoka salmışdı. Səngərin qarşısı 60 nəfərdən çox qarışıq erməni, rus və bir neçə qaradərili meyitlərlə dolu idi. Döyüşdən canlarını qurtaran dığalar yerdə qalan meyitlərini belə götürməmişdilər”.
Yağı düşmən bütün cəbhə boyu hücuma keçir, qarşısına çıxan şəhər və kəndlərimizi yandırıb viran qoyurdu. O vaxtlar Füzuli rayonu da od alov içində yanırdı. 1992-ci ilin sentyabrında Şaiq Məmmədovun xidmət etdiyi batalyon Ağdərə rayonundan Füzuli rayonuna ezam olunur. Batalyonun döyüş tapşırığı Yuxarı Dilağarda kəndinin Qacar kəndi istiqamətində yerləşən Peykanlı təpəliyini müdafiə etmək idi. Peykanlı təpəliyi çox yüksək olmasada, hakim mövqe olduğundan ora erməni qüvvələri tərəfindən bir neçə dəfə alınmış, lakin sonradan ordumuz tərəfindən geri qaytarılmışdır. Şaiq Məmmədovun olduğu bölük Peykanlı təpəliyində mövqe tutur. Düşmən bir neçə dəfə Peykanlını almağa cəhd etsədə cəhdi boşa çıxır. Nəhayət 1992-ci il oktyabrın 13-ü saat 16-17:00 radələrində Peykanlı ilə üzbəüz ara məsafəsi təxminən 500 metr məsafədə yerləşən “tək ağac” adlanan düşmən postunun arxa tərəfinə düşmənin ağır zirehli texnikası cəmləşməyə başlayır. Düşmən öz postuna 12 ədəddən çox müxtəlif zirehli texnika cəmləşdirir. Bunu görən baş-leytenant Aqil Tağıyev düşmənin hücuma keçmək niyyətini başa düşərək rabitə vasitəsi ilə artilleriya qüvvələrimizə düşmənin texnikasını məhv etmək üçün koordinat verir. Atılan sərrast atəşlər düşmənin bir neçə zirehli texnikasını sıradan çıxarır. Düşmən qalan ağır texnikası və 3-4 qat artıq canlı qüvvə ilə Peykanlıya hücuma keçir. Yenə ölüm dirim savaşı başlayır. Şaiq Məmmədov və yanında olan silah yoldaşları Əmir Yunusov, Qabil Quliyev, Rəşad Əliyev, Orxan Orucov, İdris Allahverdiyev, Zaur Paşayev, Süleyman Abdullayev, Rasət Tağıyev, Aşıq ləqəbli Akif İmanov, Qax rayonundan olan Mamed, Laçın, Tərlan, Oğuzlu Sücayət, İntiqam, Arif və bir çox başqa döyüşçülər düşmənin hücumunu layiqli atəş zərbəsi ilə qarşılayır. Qeyri bərabər olan qüvvələrin döyüşü başlayır. Birdən ermənilərin yağdırdığı minomyot zərbəsinin biri Şaiq Məmmədovun yerləşdiyi səngərin yanına düşür. Əynində qoruyucu jileti, başında kaskası olmasına baxmayaraq, o çoxsaylı qəlpə yarası alır.

Bölük komandiri Aqil Tağıyev və Orxan Orucovun köməkliyi ilə onu səngərdən çıxarıb ölümcül yaralıların arasında, al qan içində Qaraxanbəylidəki səhra hospitalına çatdırırlar. İlkin tibbi yardım göstərildikdən sonra həkimlər ertəsi gün vəziyyəti çox ağır olanları vertolyotla Bakıya göndərmək qərarına gəlir. İçərisi ağzınadək yaralı ilə dolu olan 3 vertolyot Bakıya doğru istiqamət alır. Bu zaman Bakıda yerləşən hospital və xəstəxanalarda yaralı əlindən yer olmadığı üçün pilotlara yaralıların həyatını xilas etmək məqsədilə, istənilən bir rayona eniş etmələri barədə göstəriş verilir. Vertolyot Əlibayramlı (indiki Şirvan) şəhərində futbol meydançasına eniş edir. Rayona yaralı əsgərlərin gətirildiyini eşidən yerli camaat stadiona axışaraq təcili yardım maşınlarını gözləmədən yaralıları xərəklərdə, çiyinlərində qaçıraraq xəstəxanaya çatdırırlar. Şaiq ayılanda özünü tanımadığı bir yerdə, sarğı içində itib batan yaralıların arasında görür.
Özünün xatırladıqlarından:

“Mərmi yanıma düşəndə dəhşətli partlayışın həm qəlpəsi, həmdə dalğası məni bir neçə metr kənara atdı. Arxası üstə yerə düşəndə zərbənin təsirindən nəfəsim kəsildi. Mənə elə gəldi ki şəhid olmuşam. Qulaqlarım heç nə eşitmir, dünya başıma fırlanırdı. Nə qədər çalışsamda ayağa qalxmağım mümkün olmadı. Başımdan axan qan gözlərimə dolur, görməyimə çətinlik yaradırdı. Kaskanı çətinliklə başımdan çıxartdım. Bədənimin müxtəlif hissələrindən axan qan yavaş-yavaş paltarımı isladırdı. Başım sanki bədənimdə deyildi. Özümdən asılı olmayaraq irəliyə doğru sürünməyə başladım. Hansı istiqamətə süründüyümü və nə edəcəyimi bilmirdim. Bədənim soyuduqca yaraların yeri dəhşətli ağrımağa başlamışdı. Huşumu itirmək üzrə idim ki, birdən kimsə məni qucaqlayaraq sürüməyə başladı. Başımı qaldıranda döyüş yoldaşım Abdullayev Süleymanı başımın üstündə gördüm. Süleyman məni bir qədər daşıyandan sonra qəfil dayandı və qolları boşaldı. Məni saxlamağa taqəti qalmadığı üçün yerə düşdüm və o yanımda dizləri üstə çökdü. Əynindəki kitelin qarın nahiyəsi islanmağa başladı. Mən artıq onun da vurulduğunu bildim. Süleyman yerdə hərəkətsiz qaldığı üçün mən onun artıq şəhid olduğunu düşündüm. Huşumu nə vaxt itirdiyimdən xəbərim olmayıb. Onda Aqil Tağıyevlə Orxan Orucov köməyimizə çatıb. İkimizi də döyüş zonasından çıxararaq hospitala göndəriblər.
Huşum özümə gələndə gördüm tanımadığım yerdə və bütün bədənim sarğı içərisindədir. Sağım-solum, bədənlərinin müxtəlif hissələri qanlı sarğılarla bürünmüş yaralılarla doludur. Bədənim ağrıkəsici iynələrin təsirindən elə keyləşmişdi ki, heç nə hiss etmirdim. Mənə bir anlıq elə gəldi ki, ayaqlarım yerində yoxdur. Sək-səkə içində düşünürdüm ki, düşmən bizi əsir götürüb. Ağdərədə əsir götürülərək işgəncə verilən döyüş yoldaşlarım gəldi gözümün önünə. Başımın üstündə duran tibb bacısı ayıldığımı görüb mənə nə isə dedi. Qulaqlarım elə batmışdı ki, nə dediyini başa düşmədim. Çətinliklə də olsa qulağımı göstərib eşitmədiyimi işarə etdim. Bu zaman tibb bacısı əlində olan kağıza nə isə yazanda yenə məni şübhə bürüdü. Düşündüm ki, əsirlikdəyəm, yəqin kimliyimi müəyyənləşdirirlər. Tibb bacısı kağıza nə isə yazır lakin göz yaşlarına hakim ola bilmirdi. Onun axıtdığı göz yaşlarından mən artıq əsirlikdə olmadığıma tam əmin oldum. O kağızı mənə göstərəndə sevincdən mənim də gözlərim doldu. Kağızda bu sözlər yazılmışdı “Şaiq bacı qurban mənəm Həcər. İsrafil kirvənin qızı”.
Sən demə bu mənim kirvəmin qızı Həcər imiş. Uşaq vaxtı eşitmişdim ki, Həcər Əlibayramlıya gəlin köçüb. Təsadüfən bu xəstəxanada işləyirmiş. Axşam yaralıların xəstəlik tarixinə baxanda Məmmədov Şaiq Bilman oğlunun adı diqqətini çəkir. Amma ağlına gətirmir ki, bu bizim kirvə Şaiq olar. Soraqlayıb palatamı tapır...
...Yadıma gəlir ki, Həcər gəlin köçəndə mən uşaq idim. Aradan uzun illər keçmişdi. Bu zaman ərzində mən həm böyüyüb dəyişmişdim, həm də hazırda yaralı və sarğıda idim. Məni necə tanıdı bilmirəm. Amma onun mənə görə necə göz yaşı axıtdığı hələ də xatirimdədir....
Xəstəxanada bizə çox diqqət göstərdilər. Münasibət səmimi, doğma idi. Həkimlərin, tibb bacılarının biri gedir, digəri gəlirdi. Heç kimə fərq qoymadan sarğımızı tez-tez dəyişirdilər. Yaralıları, əli tutmayanları tək-tək yedirtməyə çalışırdılar. Ordakı qayğı, həkimlərin fədakarlığı, tibb bacılarının şəfqəti sayəsində mən də həyatda qaldım. Sağ olsunlar yaşatdılar məni. Həm beynim silkələnmişdi, həm də bədənimə xeyli qəlpə girmişdi”...
Şaiq hospitaldan müalicə olunub çıxdıqdan sonra 1993-cü ilin avqustunda ordu sıralarından tərxis olunur. Elə həmin il Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin “İbtidai hərbi və fiziki hazırlıq” fakültəsinə daxil olur. 1997-ci ildə həmin təhsil müəssisəsini bitirir. Müdafiə nazirinin əmri ilə ona leytenant hərbi rütbəsi verilir. Şaiq Məmmədov ali məktəbi bitirdikdən sonra orduda zabit kimi xidmətə başlayır. Onun təyinatı yenidən cəbhə bölgəsinə “N” nömrəli hərbi hissəyə verilir. Bir müddətdən sonra özünü müsbət tərəfdən göstərən Şaiq Məmmədovun yuxarı komandanlığın qərarı ilə Gəncə şəhərinə “N” nömrəli hərbi hissəyə köçürülməsinə qərar verilir.

Şaiq Məmmədovun savadı, fiziki hazırlığı və düşmənin dilini mükəmməl bilməsi komandanlığın gözündən yayınmır. Onu kəşfiyyat bölüyünə tağım komandiri, sonra isə bölük komandiri vəzifəsinə təyin edirlər. O, kəşfiyyat bölüyündə xidmət etdiyi zaman düşmən arxasında döyüş tapşırığı yerinə yetirdiyinə və nümunəvi xidmətinə görə dəfələrlə komandanlıq tərəfindən təltif olunaraq kapitan rütbəsinə kimi yüksəlir. Şaiq Məmmədovun xidmət zamanı əldə etdiyi nailiyyətlər yuxarı komandanlıq tərəfindən rəğbətləndirilərək, onun daha məsuliyyətli hərbi hissədə (Xüsusi Təyinatlı Qüvvələrdə) xidmət etməsinə qərar verilir. Beləliklə Şaiq Məmmədov Xüsusi Təyinatlı Qüvvələrdə müxtəlif vəzifələrdə xidmətini davam etdirir. Qısa zaman ərzində komandanlığın və şəxsi heyətin rəğbətini qazanan Şaiq növbəti mayor hərbi rütbəsini alır. Şaiq Xüsusi Təyinatlı Qüvvələrdə xidməti zamanı şəxsi heyətə düşmən dilini tədris edir. Ekstremal hallarda düşmənlə qarşılaşma zamanı vəziyyətdən çıxış yollarını öyrədir.

Şaiq Məmmədovun sayəsində Xüsusi Təyinatlı Qüvvələrin şəxsi heyətinin böyük hissəsi düşmən dilində danışma, yazma və oxuma imkanı əldə edir. 44 günlük Vətən müharibəsində əldə olunan zəfərdə Şaiq Məmmədovun payı çoxdur. Belə ki, Vətən müharibəsində Şaiq Məmmədovun yetirmələrindən biri olan Xüsusi Təyinatlı Qüvvələrin baş giziri “Vətən müharibəsinin qəhrəmanı” şəhid Camal İsmayılov döyüş zamanı düşmənin şəxsi heyətlə dolu avtomobil karvanını rabitə ilə erməni dilində danışaraq Xüsusi Təyinatlı qrupun qurduğu pusqu istiqamətinə yönəldir və qrup düşməni pusquya salaraq 30 nəfərdən çox şəxsi heyətini, və silah- sursatla dolu 10 avtomobilini tamamilə məhv edir.
2010-cu ilin avqustundan Şaiq Məmmədovun, döyüşdə aldığı xəsarətlərlə əlaqədar olaraq, xidmət istiqaməti dəyişir. O, müdafiə nazirinin əmri ilə Ağcabədi rayon hərbi komissarı vəzifəsinə təyin olunur. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 13 Fevral 2012-ci il tarixli Fərmanına əsasən Müdafiə Nazirliyinin tabeliyində olan Hərbi komissarlıqlar ləğv edilərək, onların bazasında Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidməti yaradılır. Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidməti yarandıqdan sonra Şaiq Məmmədov Xidmətin Füzuli, Şəmkir rayonlarının şöbə rəisi vəzifəsində xidmət edir.
Özünün söylədiklərindən:

“1992-ci ildən çox keçməsinə baxmayaraq hər döyüşdən söz düşəndə yanımda şəhid olanları və sağ qalan döyüş yoldaşlarımı xatırlayıram. Lakin məni xilas edərkən vurulan Süleymandan dəqiq xəbərim yox idi. Ağcabədi rayon hərbi komissarı işlədiyim dövrdə Bakı şəhərinə rayon komissarlarının iclasına toplaşmışdıq. İclasdan sonra Qax rayon hərbi komissarı Səftər müəllimdən Qaxın Qum kəndindən olan döyüş yoldaşım Süleyman Abdullayev barəsində mənə məlumat əldə etməsini xahiş etdim. İki gündən sonra Səftər müəllim zəng edərək Abdullayev Süleyman adlı bir nəfəri tapdığını bildirdi. Sonra Süleymanın telefon nömrəsini mənə verdi. Yay vaxtı idi. Axşamüstü rayon muğam mərkəzində o vaxtlar Ağcabədi rayonunun polis rəisi olan Şamil müəllim Seyidli ilə çay içirdik. Mən Şamil müəllimə bu hadisə barədə danışdıqdan sonra o eşitdiklərindən heyrətlənərək təkidlə elə indi Süleymanı yığ dedi. Mən sabah işdən yığaram deyə Şamil müəllimi oyalamaq istədim. Lakin o eşitdiklərindən o qədər təsirlənmişdi ki, inadından əl çəkməyərək, yox Süleymanı yığ deyə israr etdi. Zəng etdim. Telefon bir neçə dəfə çağırdıqdan sonra dəstəyi bir nəfər açdı. “Salam Süleyman” dedim. Dəstəyi qaldıran adam şirin bir ləhcə ilə “aleykum salam” dedi. Süleymanla danışığımızı Şamil müəllimin də dinləməsi üçün telefonu səs ucaldan rejimə qoymuşdum. Mən “Süleyman səni narahat edən Məmmədov Şaiqdir”,- deyə dilləndim. O tərəddüdlə “Məmmədov Şaiq kimdir?”,- deyə soruşdu.

- “Sənin döyüş yoldaşın. 1992-ci ildə səninlə birgə döyüşdə olan Şaiq Məmmədov” deyə əlavə etdim. Mən artıq Süleymanı səsindən tanımışdım. Amma gözlərimin qarşısında al qan içində səssiz uzanan insanın indi mənimlə danışdığına inana bilmirdim. Bəli, bu Süleyman idi. Telefonun o başından gələn səs hər ikimizi, Şamil müəllimi də, məni də qəhərləndirdi.
-“Qardaş mən bilmirəm sən kimsən, amma ölülərin ruhu ilə oynamazlar. Şaiq mənim qucağımda, gözlərimin önündə şəhid oldu”,- deyə Süleyman dilləndi. Mən təkidlə, “Süleyman mən sağam. Şəhid olmamışam, Allah mənə o xoşbəxtliyi nəsib etmədi. Mən də səni şəhid olan bilirdim” dedim. Süleyman mənə “Əgər sən həqiqətən Şaiqsənsə o vaxtlar bizimlə orda kimlər olub onları say” dedi. Döyüş yoldaşlarımızdan bir neçəsinin adını çəkməyimə baxmayaraq, yenə də onu inandıra bilmədim. Süleyman “Mən səni öz gözlərimlə görməsəm inanmaram”, dedi. Beləliklə mən vədələşərək ertəsi gün Qax rayonuna getdim.
20 il xəyallarda yaşayan iki canlı “şəhid”in görüşü çox təsirli mənzərə idi. Ətrafdakılar göz yaşlarına hakim ola bilmirdi”....
Şaiq Məmmədovun vətənpərvərliyi, nizam-intizamı və xidmətə münasibəti xidmət etdiyi qurumun rəhbərliyinin diqqətindən yayınmadı. Xidmət rəisi general-polkovnik Arzu Rəhimovun təqdimatı ilə 2015-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı İlham Əliyev tərəfindən “Hərbi Xidmətlərə görə” medalı ilə, təltif olundu. Xidmətin rəhbərliyi bilik və bacarığını artırmaq üçün Şaiq Məmmədovu 2018-ci ildə Müdafiə Nazirliyinin Hərbi Akademiyasının nəzdində “Strateji Araşdırmalar və Dövlətin Müdafiəsinin İdarə edilməsi Akademik Kursu”na göndərdi. O, kursu “kurs birincisi” olaraq başa vurdu.

Nə qədər uğur qazansa belə, polkovnik Şaiq Məmmədovun gözlərində yalnız o qanlı-qadalı illərin döyüş səhnələri, qulaqlarında od-ocağından didərgin salınanların ah-naləsi, yaddaşında isə qolları arasında can verən şəhid qardaşlarının sızlayan yaraları canlanırdı. Fikri-zikri torpaqlarımızın işğaldan azad edilməsi, düşməndən intiqamımızın alınması idi. Elə bizimlə müsahibəsindəki çıxışında da həmin fikirləri ifadə elədi:
“Ali Baş Komandanımızın bir əmri ilə hamımız səfərbər olmağa hazırıq. Azərbaycanın müstəqilliyi, suverenliyi və ərazi bütövlüyü uğrunda döyüşən igidlərimizin hamısı qəlbimizdədir. Mən bir zabit olaraq bildirirəm ki, çox güclü ordumuz var. Bu, Ali Baş komandan İlham Əliyevin Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinə verdiyi önəmin, göstərdiyi diqqət və qayğının nəticəsidir. 2016-cı ilin Aprel döyüşlərində rayonlarımızın birində hərbi komissar idim. Komissarlığın qarşısında elə bir izdiham yaranmışdı ki, o əzəməti sözlə ifadə etmək çox çətindir. Heç bir çağırış, dəvət olmadan o qədər insanın səfərbər olması adamda qürur hissi doğururdu. Onların içində hər yaşda vətəndaşımız var idi. Mən onda bir daha əmin oldum ki, Azərbaycan vətəndaşında vətənpərvərlik ruhu ölməyib, əksinə daha da yüksəlib, inkişaf edib, qələbə əzmi artıb. İnanıram ki, Ali Baş Komandanımızın əmri ilə torpaqlarımızın qalan hissəsi də tezliklə işğaldan azad ediləcək, qələbəmizi sizlərlə birlikdə yenidən qeyd edəcəyik.”
Bəli, polkovnikin arzusu çin oldu. 27 sentyabr 2020-ci il səhər saat 06:00-da təmas xətti boyunca döyüşlər başladı. Azərbaycan Ordusu düşmən təxribatının qarşısını almaq məqsədilə əks hücuma keçdi. Bunun ardınca Ermənistanda hərbi vəziyyət və ümumi səfərbərlik, Azərbaycanda isə hərbi vəziyyət, komendant saatı və qismən səfərbərlik elan edildi. Beləcə polkovnik Məmmədov üçün də 44 günlük müharibənin həyəcanları, yuxusuz gecələri başladı. 44 gün gecə-gündüz demədən öz vəzifəsini var gücü ilə yerinə yetirməyə çalışdı. Müdafiə Nazirliyindən şəxsi heyət və texnika ilə bağlı daxil olan sifarişlərin vaxtında və mütəşəkkil qaydada təmin olunması, gündəlik 10-larla gələn şəhidlərin dəfninin təşkili, qeydiyyatının aparılması, hər rayonun bir zənginə cavab verməyin zaman ölçüsü, stresləri və s:

“Cəbhənin hansı hissəsinə ehtiyat qüvvə lazım olurdusa gecə ilə yığıb göndərirdik. Şükür Allaha, öhdəsindən gəldik. Qələbə qazandıq. Çətin sınaqdan üzü ağ çıxdıq”.
Vətən müharibəsinin zəfərlə başa çatmasında polkovnik Şaiq Məmmədovun danılmaz zəhmətini görən Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin Ali Baş Komandanı İlham Əliyev onu 15 dekabr 2020-ci il tarixdə 3-cü dərəcəli “Vətənə xidmətə görə” ordeni ilə təltif etdi.
Xidməti fəaliyyətini daim təkmilləşdirmək, bilik və bacarıqlarını artırmaq üzərində daim çalışan Şaiq Məmmədov 2021-ci il tarixdə Azərbaycan Respublikasının Təhlükəsizlik Şurası katibinin xidməti və Azərbaycan Respublikası Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinin təşkilatçılığı ilə keçirilmiş “Milli təhlükəsizlik” kursunu uğurla bitirib.
P.S. Şaiq Məmmədov hazırda polkovnik rütbəsində Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidmətinin Aparatında Səfərbərlik hazırlığı və Səfəfərbərlik baş idarəsi rəisinin müavini- Səfərbərlik idarəsinin rəisi vəzifəsində xidmətini davam etdirir.

Bax beləcə, 50 illik yubileyinə təbrik yazdığım Şaiq Məmmədov silahdaşlarının yaddaşında həm də bir Şəhid taleyi yaşayıb. Şəhidliyin şərbətini dadıb. Elə ona görə də Şaiq Məmmədov Şəhid ailələrinə, qazilərə çox həssaslıqla yanaşır. Düyünə salınmış həlli mümkün problemləri öz şəxsi əlaqələrindən, Dövlət rəsmiləri ilə münasibətlərindən istifadə edərək qısa zamanda həll edir.
Biz də ona xeyirxah işlərində, vətənə xidmətində uğurlar arzulayırıq.


Tamxil Ziyəddinoğlu
Hərbi Jurnalistlər Birliyinin sədri

İslam rejimini gözləyən tale...

Vidadi Mustafayev:

MƏHƏMMƏD RZA ŞAH PƏHLƏVİ VƏ INQILAB RƏHBƏRI SEYID ƏLI XAMENEİ
İranda 10 gündən çox davam etmiş son etiraz və iğtişaşların səbəbləri haqqında ölkənin ictimai-siyasi fikrində iki yanaşma mövcuddur. Ekspert kimi çıxış edən və obyektiv mövqe sərgiləyən ictimai elmlər sahəsinin alimləri hadisələrin səbəbini cəmiyyətdə mövcud olan, həll edilməyən və daim yığılıb artan daxili siyasi, iqtisadi, sosial və mədəni problemlərdə görür, onların həll edilməsinin vacibliyni vurğulayır və xəbərdarlıq edirlər ki, əks təqdirdə etiraz və iğtişaşlar paralel olaraq daim artacaq, necə ki, hər bir kəs neçə ildir dalbadal bunun şahidi olur.
Hakimiyyətdə bilavasitə iştirak edən və ya orada status əldə etmək istəyən ideoloqlar hazırda monopol hakimyyətə sahib olan və mühafizəkar adlanan qüvvələrin mövqeyini əks etdirərək etiraz və iğtişaşların səbəbini xaricdə-Amerikada, İsraildə, Səudiyyə Ərəbistanında və onların iranlı xarici və daxili əlaltıları adlandırdıqları münafiqlər, şahpərəstlər/monarxistlər, separatistlərdə axtarırlar.
11 mehr 1401/3 oktyabr 2022-ci il tarixində Ali Hərbi məktəblərin birində buraxılış mərasimində çıxış edən İnqilab Rəhbəri sonuncu mövqeyi detallı şəkildə təkrar etdi. Etiraz və iğtişaşarın xaricilərin işi olduğunu vurğuladı. Burada 1978-79-cu illər inqilabının gedişində şah mediasının hadisələrə münasibəti yada düşür. Şah rejiminin kütləvi informasiya vasitələri nəinki etiraz və iğtişaşların səbəbəni xaricilərdə görür, hətta küçələrə çıxan minlərlə, on minlərlə insanı da xaricilər adlandırırdı. Şah rejimi xalqın şahpərəst olduğunu və etirazçıların xaricilər olduğunu deyə-deyə hakimyyətdən əl çəkməli odu.
İNDI İNQILAB RƏHBƏRI VƏ ONU ƏHATƏ EDƏN QÜVVƏLƏR DƏ XALQIN İSLAM REJIMINƏ, RƏHBƏRƏ SADIQ OLDUĞUNU VƏ ETIRAZ VƏ IĞTIŞAŞLARIN XARICILƏRIN IŞI OLDUĞUNU DEYƏ-DEYƏ HƏMIN YOLU GEDIR.

VAQİF RÜSTƏMOV

CƏBRAYILSIZ YURD HƏSRƏTİM...
(elegiya)

Müharibə! Müharibə bəşər cəmiyyətinin fəlakətinə çevrilmiş qorxunc kabusdur! İnsanın insan tərəfindən məhvi! Vəhşət doğuran milyonlarla insanın qətliamı! Elindən, obasından didərgin düşmüş, aclıq və səfalətlə üzləşən məhrumiyyətli insanlar. Bütün bunlar insanın insan üzərində tətbiq etdiyi ölüm aktlarıdır!
Bəşər cəmiyyətinin yaranışından dövrümüzə qədər baş verən müharibələr haqqında dəqiq məlumatlar yoxdur. Ancaq onu bilirəm ki, ötən əsrin 30-cu illərində Avropada Hitler faşizminin dünyanı lərzəyə salan vəhşətli ideyası ikinci dünya müharibəsi adı altında 60 milyon insanın ölümünə səbəb olmuşdur. Və bir o qədər də insan yurdsuz, didərgin qalmışdır.
Fəlakətli dünya müharibəsi xalqlar dostluğunu stimul seçən SSRİ dövlətini də öz caynağına almışdır!
Sovet dönəmində tarixdə Böyük Vətən Müharibəsi adı altında xalqların övladlarını zorən bu müharibənin ön və arxa cəbhəsinə sürükləyib səfərbər edilənlər içərisində Azərbaycan məmləkətinin də 650000 nəfər dinc sakini vardı. Amansız müharibədə döyüşən həmyerlilərimizin əksəri həlak olmuş və digərləri şikəst vəziyyətdə tərxis olunub evlərinə qayıtmışlar. Və böyük bir isminin isə namə-lum adı altında tarixdən silindiyini heç vaxt unutmaq olmaz!..
Müharibə sovet ittifaqının varlığına son qoymaq iddiası ilə başlanılmışdır. Ölüm saçan döyüşlərə cəlb edilmiş Azərbaycan güclü dövlət, cəsur xalq kimi tarixdə öz imzasını atmış, qəhramanlıq səlnaməsi yazmışdır. Yeraltı, yerüstü resrusları və uşaqdan-böyüyə hamılıqla cəbhəni təmin edən bu qədim diyarın əhalisinin müharibənin taleyində xidmətləri danılmazdır. Əfsuslar olsun ki, Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhəri bu günədək hələ də qəhraman şəhər statusunu almamışdır.
Dünya tarixşünaslığında müharibədə qələbə əzminin meyarı sayılan Azərbaycan dövlətinin ön və arxa cəbhədə iştirakı xüsusi qeyd edilir. Müharibənin ik illərində döyüşə göndərilən həmyerlilərimiz başdan-başa silahlanmış güclü faşist ordusu ilə üzləşməli olmuşlar. Faşist hərbi strategiyasının güclü qüvvələrinin qurbanına çevrilmiş yüz minlərlə sovet əsgəri ilk aylarda da təslim edilərək alman əsir düşərgələrinə göndə- rilirdi.
Əsirlər içərisində sovet məkanından olan müxtəlif xalqların nümayəndələri yaxşı bilirdilər ki, geriyə yol, qayıdış yoxdur! Geriyə qayıdanlar ya Sibir meşələrinin katorqalarında əzablı işgəncələrə məruz qalıb məv ediləcək, ya da vətən xaini damğası vurulub amansızlıqla güllələnəcəklər.
Əsir düşərgələrində milyonlardan biri kimi əzablı işgəncələrlə üzləşən gənc zabit, əslən Cəbrayıl rayonunun Daşkəsən kəndindən olan İsmayılov Səxavət Abı oğlu da belə bir fəlakətin gözləntisini yaxşı bilirdi...!
Unutmayaq! Unudulmayaq!
Acı taleyi ilə hər zaman barışan Səxavət bəy, məhrumiyyətli anlarda da dözüm, səbir, təmkin nümayiş etdirib əsirlikdən tezliklə xilas olmaq haqqında düşünürdü. Hər an ötən günlərin acılı-ağrılı xatirələrini yada salan qəhramanımız doğma
yurdunda, Daşkəsən kəndində bolşevizmin tüğyan etdiyi repressiv qaydaları, qondarma kolxoz quruculuğunun acı fəsadlarını və heç bir günahı olmadan həbs edilən neçə-neçə repressiya qurbanlarının taleyini yada salır qəlbən acıyırdı.
Uşaqlıq illərindən müəllim olmaq arzusu ilə Daşkəsən kəndində 7 illik təhsil alan, sonra Cəbrayıl rayonunda Maksim Qorki adına orta məktəbdə davam etdirib əla qiymətlərlə qurtaran Səxavət Azərbaycan Dövlət Universitetində tarix fakültəsinin məzunu olur. O, ali təhsil aldıqdan sonra təyinatla Cəbrayıl rayonuna göndərilir və oxuduğu məktəbdə öz ixtisası üzrə müəllim işləyir. Çox keçmir ki, müəllim kollektivinin göstərdiyi etimadını doğruldaraq işlədiyi məktəbin direktoru kimi fəaliyyətini davam etdirir.
İkinci dünya müharibəsi illərində alman - faşist ordusunun SSRİ məkanına hücumu ilə yerlərdə cəbhəyə kütləvi səfər- bərlik başlanır. Ağır günlərdə Azərbaycanın bütün bölgələrində, eləcə də Cəbrayıl rayonunda, o cümlədən Maksim Qorki adına orta məktəbdə də kişi müəllimləri cəbhəyə çağrılır. Səxavət müəllim səfərbərlikdən müvəqqəti azad olsa da (bronlu mütəxəsis kimi), müəllim yoldaşlarının elliklə cəbhəyə göndərilmə-sindən narahat hisslər keçirir. Və hərbi komissarlığa gedib ön cəbhəyə, döyüşə göndərilməsini tələb edir. Nəhayət onun tələbləri qəbul edilir, könüllü surətdə cəbhə-yə yollanır.
Cəbhə yollarında...
Gürcüstanda yüksək çinli zabit heyətində hərbi təlim keçib Rusiyada, Ukrayinada sovet qoşun bölməsində döyüşən Səxavət İsmayılovun xidmət etdiyi hərbi hissə alman ordusu tərəfindən mühasirəyə alınır, bütün heyət əsir düşür. Əsir düşərgələrində işgəncə, ağır fiziki işlər, aclıqla üzləşən Səxavət müəllim zabit kimi əsir yoldaşları ilə birlikdə qurtulmaq üçün yollar arayır, planlı şəkildə əməliyyat hazırlayaraq gizli təşkilatlanmada fəaliyyət göstərir. Böyük bir dəstə ilə, xüsusən də azərbaycanlılardan ibarət əsirlərlə birlikdə düşərgədən qaçmağa nail olur. Avropanın bir çox dövlətlərində - Rumıniya, Çexoslova- kiya, İsveç, Norveç və başqa ölkələrdə ağır, fiziki işlərlə məşqul olur.
Səxavətin ən böyük istəyi qardaş Türkiyə dövlətinə keçmək idi. O yaxşı bilirdi
ki, geriyə, vətənə yolu bağlıdır. Geri qayıdarsa, xalq düşməni kimi dərhal güllələnəcək, ya da həbs edilib Sibir meşələrində sürgünə göndərilib məhv ediləcəkdir. Sözsüz ki, Avropa ölkələrindən fərqli olaraq sovetlər ölkəsi əsir düşənləri qəbul etmirdi. Və bir gün Səxavətin Türkiyəyə keçmək istəyi həqiqətə çevrilir. O, əsir yoldaşları ilə Türkiyəyə gəlir, iş adamı kimi qısa zaman kəsiyində fəaliyyət göstərir. Səxavət bəy o dövrün tələblərinə uyğun olaraq ismini dəyişib Hasan İsmayıllı adı ilə tanınır. Eyni zamanda yoldaşlarının inamı və etibarı sayəsində Türkiyədə Dostluq və Kultur Mərkəzini təsis edib fəaliyyətə başlayır...

Azərbaycanın elm, incəsənət xadimlərinin Türkiyə səfərləri
Azərbaycan SSR-dən Türkiyəyə ezam olunan elm, incəsənət, ictimai xadimləri ilə Dostluq və Kultur Mərkəzində görüş təşkil edilir. Nümayəndələr Hasan bəy İsmayıllı (Səxavət İsmayılov) və mərkəzin üzvləri tərəfindən rəğbətlə qarşılanır, lazımı xidmət- lər göstərilir...
Müharibədən bir gün öncə ailəsi ilə Türkiyəyə köçmüş azərbaycanlı qadın Həmidə xanım bir neçə günlüyə vətənə qonaq gedəcəyini Səxavət bəyə bildirir. Həmidə xanım əslən Şəkidən (Nuxa) idi. Azərbaycanın Xalq Artisti Məmməd Rza Şeyxzamanovun bacısıydı. Həmidə xanım- dan eşitdiyi bu sözdən qəhərlənən Səxavət bəy gözləri yol çəkirmiş kimi susur, sevincini gizlətmədən yaxşı yol arzu edir. Həmidə xanım Bakı səfərində Səxavət bəyin yaxınlarını arayıb tapır. Onun Hasan bəy kimi sağ olduğunu, yaşadığını deyir və telefon nömrəsini yaxınlarına verir.
Bakıdan gələn üçüncü gecənin zəngi...
Gecədən xeyli keçmiş aramsız çalınan telefon zənginə hövlnak yuxudan oyanan Səxavət bəy dəstəyi götürür. Xəttə qadının amiranə səsini eşidib çaşqınlıq içərisində susur. Qadının: - “Bakıya cavab verin” - xəbərini eşidən Səxavət bəy həyacanlı halda susur və qorxudan səsini çıxarmır. Bu zəng ikinci gün yenidən gecə yarısı təkrar olunur. Telefonda kövrək və hayqırtılı bir qadının səsi kəsilmək bilmirdi. Səsi tanıyan Səxavət bəy yerində donub qalır, səsini çıxara bilmir, boğazı sanki tıxaclanır. Cavab verməyə taqəti qalmır. Çıxılmaz vəziyyətə düşən Səxavət bir anlıq güman edir ki, bəlkə də bu ona qarşı düşünülmüş tələ ola bilər. Və nəhayət üçüncü gecə də telefonun aramsız zəngi hamını yuxudan oyadır. Telefon dəstəyini dərhal götürən Səxavət bəy özündə güc toplayıb hıçqırtı ilə “alo” deyə bilir. Gözlərindən axan göz yaşlarını saxlaya bilməyib qəhərdən boğulan Səxavət bəy, - dəstəyi oğlum Şamilə verin, - deyir. Bir qədər özünü ələ alan Səxavət bəy uzun ayrılıqdan sonra həsrətində olduğu el-obası, ömür gün yoldaşı, qohumlarının ətrini alırmış kimi hönkürtü ilə ağlayır. Xəttin hər iki tərəfində sevincdən tökülən həsrətli göz yaşlarının müjdəli parıltısı aydın sezilirdi. Bir azdan qısa söhbəti sona çatdıran Səxavət bəy tam əminliklə, - tezliklə görüşərik! - deyib dəstəyi qapadı...
Həsrətin sonu varmış!
Dostluq və Kultur Mərkəzinin üzvləri Azərbaycandan gələn məşhur cərrah, professor İbrahim Topçubaşovu qarşılamağa hazırlaşırdı. Elmi simpoziumlarda, xəstəxa-nalarda görüş keçirən professoru Səxavət bəy müşayiət edirdi. Bir gün minnətdarlığını bildirən professor razılıqla Səxavət bəydən arzu və istəyini soruşdu. Səxavət bəy, - professor, çox istəyirəm ki, Bakıya, vətənə gedib kəndimi, ailəmi, yaxınlarımı, qohumlarımı görüb ziyarət edim, - söylədi. Professor, - Səxavət bəy, bu elə də çətin məsələ deyil. Narahat olmayın. Bu məsələ ilə bağlı mən özüm məşğul olacam. Yaxşı olar ki, siz vətənə, yola çıxmağa hazırlaşın, - deyə əminliklə Səxavət bəyə eşitdirdi...
Vətənə sarı...
Maşın karvanı uzun səfərdən sonra Bakıya yetişdi. Öncə professor İbrahim Topçubaşov və Flora xanım Kərimova müsafiri - Səxavət bəyi ciddi nəzarət altında qonaq evndə yerləşdirdilər.
Professor arxayınlıqla, - heç nədən çəkinmədən özünüzü tam sərbəst hiss ediın və tezliklə istəkləriniz həyata keçəcəkdir, - deyəndə Səxavət bəyin sevinci yerə-göyə sığmırdı...
Qısa zaman kəsiyində doğmaları və övladları ilə görüşüb rahat olan Səxavət bəyin ətrafında böyük qələbəlik yaranmışdı. Sevimli dayısı Murad müəllim, Savalan kişi, tanınmış alim Oruc Qüdrətov və onlarla əzizləri Səxavət bəyin ziyarətinə gəlib göz aydınlığı veriridilər. Respublikanın tanınmış, məşhur ictimai xadimlərinin ardı-arası kəsilmədən Səxavət bəyin görüşünə gəlməsi fərəhli hal kimi hamını sevndirirdi. Daim onu müşayyət edən professor İbrahim Topçubaşov, Xalq şairi Süleyman Rüstəm, bəstəkarlar Qara Qarayev, Niyazi, Fikrət Əmirov, Xalq artisti Zeynəb Xanlarova, Flora Kərimova, İslam Rzayev, Zaur Rzayev və tanınmış məşhurların ziyafətlərində, tədbirlərində iştirak edən Səxavət bəydə xoş təəsürat yaranmışdı...

“Əsli və Kərəm” tamaşası
Növbəti tədbirlərin birində Mayestro Niyazi və xanımı Həcər xanım öz evlərində Səxavət bəyin şərəfinə verilən ziyafət zamanı, Mayestro Niyazi, - Səxavət bəy ziyafətdən sonra hamılıqla opera teatrında “Əsli və Kərəm” operasının tamaşasına baxmağa gedəcəyik. Hazırlaşın. Əsli rolunu Zeynəb Xanlarova ifa edəcəkdir, - deyə eşitdirdi.
Ziyafətdə iştirak edənlər hamılıqla teatrda xüsusi ayrılmış lojada tamaşanı maraqla izlədilər. Fasilədə Zeynəb xanım lojaya qalxıb bir daha hədsiz rəğbət bəslədiyi
Səxavət bəyi bərk-bərk qucaqlayaraq onunla mehribancasına görüşüb söhbət edərək evinə qonaq dəvət etdi...

Həsrət dolu nisgilin sonu.
Uzun ayrılıqdan sonra vətənə qısa müddətə təşrif buyuran Səxavət bəyi Türkiyəyə yola salmağa gələn insan selinin ardı-arası kəsilmirdi. Üzlərində təbəssüm, gözlərində sevincdən doğan göz yaşları görünən insanlarla bir-bir görüşən Səxavət bəy, - sağ olun. Zəhmətinizi halal edin, - deyə kövrəkliklə onlara cavab verirdi. Həyatında ən çox hörmət bəslədiyi, iki əsrin nümayəndəsi, iri cüssəli Savalan baba Səxavət bəyi qucaqlayıb, - görürsən də, bütün el-oba səninin ziyarətinə gəlib, - deyəndə Səxavət bəy kövrəlmişdi. Səxavət bəyə yaxınlaşan professor İbrahim Topçubaşov onu bağrına basıb bərk-bərk qucaqlayaraq, - qardaşım, vətənimizdən - vətətənimizə salamlar aparın, - dedi.
Bir azdan avtobus yola düşdü... Yola salmağa gələnlərin göz yaşlarının parıltısı sevinc dolu çöhrələri islatmışdı. Həsrət dolu ayrılıq illəri arxada qalsa da, “sağ-salamat get, yaxşı yol” arzulayanlar intizarla irəliyə şütüyən avtobusa əl edirdilər...

Görünməyən qəhrəmanla görüş

Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə vəsaiti ilə “Hərbi Mövzular üzrə İxtisaslaşmış Jurnalistlər” İctimai Birliyinin 2022-ci il kiçik qrant müsabiqəsi çərçivəsində həyata keçirdiyi “Vətən sənə canım fəda” layihəsi uğurla davam etdirilir. Layihənin fəaliyyət planına uyğun olaraq növbəti tədbir Oktyabrın 4-də Sumqayıt şəhərindəki Tarix muzeyində yerləşən “Didərgin muzey”də keçirilib.

Sumqayıt Şəhərindəki 39 nömrəli orta məktəbin yuxarı sinif şagirdlərinin muzeyə gəlişilə başlanan tədbirdə əvvəlcə Azərbaycanın müstəqilliyi, ərazi bütövlüyü, suverenliyi uğrunda şəhid olanların xatirəsi sükutla anılıb. Sonra Sumqayıt Tarix Muzeyinin direktoru Aygün Zülfüqarlı tədbir iştirakçılarına muzeyin yaranma tarixi, bölmələri və eksponatları barədə məlumat verib. Bildirib ki, Sumqayıt Şəhərinin Tarixi Muzeyi 9 ekspozisiya zalından ibarətdir. Muzeyin ümumi sahəsi 2680 m2-dir. XVI əsrdən başlayaraq bu günümüzə qədərin xronoloji ardıcıllığı muzey ekspozisiyasının mövzusunu təşkil edir. Əsas fondda 15000 eksponat mühafizə olunur. Muzeyin ekspozisiyası iki zalda tərtib olunub.
Birinci mərtəbənin ekspozisiya zalında yaradılmış Heydər Əliyev guşəsində Ulu öndərin büstü, qəzet və jurnallar toplusu, onun Sumqayıt səfərləri ilə bağlı sənədlər, fotoşəkillər əks olunub. İkinci mərtəbənin böyük ekspozisiya zalında inşaat, ilk müəssisələr, quruculuq işləri, əmək qabaqcılları və s. haqqında məlumatlar, əşyalar yerləşdirilib. Kiçik ekspozisiya zalında sumqayıtlı Milli Qəhrəmanlar haqqında guşə, şəhidlərə həsr edilmiş “Ulduz axını” abidəsi və Sumqayıt şəhidləri əsərləri əks olunub.

Layihə rəhbəri, “Hərbi Mövzular üzrə İxtisaslaşmış Jurnalistlər” İctimai Birliyinin sədri Tamxil Ziyəddinoğlu əvvəlcə layihəyə maliyyə dəstəyi verən Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin, təşkilati dəstəyə görə isə Abşeron -Xızı Regional Təhsil İdarəsinin və Sumqayıt Regional Mədəniyyət idarəsinə tabeli Sumqayıtın Tarixi Muzeyinin rəhbərliyinə minnətdarlığını bildirib. Sonra XX əsrdə xalqımızın kütləvi terror və qanlı soyqırımlarına məruz qalması, kənd və yer adlarımızı dəyişən erməni vandallarının əcdadlarımızın yaratdığı tarixi abidələri, məscidləri, qalaları dağıdaraq izini itirmələri barədə gənc nəsli məlumatlandırıb. 1988-ci ildə indi Ermənistan adlanan Qərbi Azərbaycandan soydaşlarımızın silah gücünə, qanlı qırğınlarla deportasiya olunmasından, son nəfərinədək ata yurdundan qovulmasından, o qanlı hadisələr zamanı öz həyatını təhlükəyə ataraq qeyri-adi fədakarlıq göstərən tarix müəllimi Bəxşeyiş Ələmşahovun qəhrəmanlığından söz açıb. Qeyd edib ki, Bəxşeyiş müəllim o vaxtlar Zəngəzuru qarış-qarış gəzərək xalqımızın ulu keçmişindən soraq verən nə tapıbsa toplayıb. Gərgin zəhməti nəticəsində 1985-ci ildə Qafan rayonunun Müsəlləm kəndində-işlədiyi orta məktəbdə Tarix-diyarşünaslıq muzeyi yaradıb. Təəssüf ki, 3 il sonra erməni faşistləri gənc tarixçinin şagirdlərini məktəbindən, ailəsini od-ocağından didərgin salıb. Onun gənclərimizə həqiqi tariximizi öyrətmək arzusunu gözündə qoyub.

O qanlı hadisələrdən, 32 il ərzində millətimizin başına gətirilən faciələrdən danışan natiq 44 günlük Vətən Müharibəsində erməni faşizminin məğlubiyyəti nəticəsində yaranmış hərbi-siyasi vəziyyəti də təhlil edib.
Vətən müharibəsində zəfər çalmaq üçün Prezident, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı İlham Əliyevin apardığı uğurlu hərbi-taktiki manevrlərdən, beynəlxalq ictimaiyyəti Azərbaycanın haqq davasında yanımıza çəkmək üçün diplomatik gedişlərindən, dünyanın aparıcı kütləvi informasiya vasitələrini Azərbaycanın haqq səsini yaymağa necə səfərbər etməsindən danışıb.
Qeyd olunub ki, 44 günlük Vətən Müharibəsindəki zəfər insanlarımızın 1988-ci il deportasiyasından, Xocalı soyqırımından sonra itirilmiş inamını özünə qaytardı. Ali Baş Komandana, rəşadətli Azərbaycan ordusuna güvəni qat-qat artırdı. Azərbaycan cəmiyyətini, respublikada fəaliyyət göstərən siyasi partiyaları və diaspor təşkilatlarını Prezidentin ətrafında sıx birləşdirdi. Odlar yurdunda doğulan hər kəs, milliyətindən asılı olmayaraq Vətən dardadı,- deyib ayağa qalxdı. Hərbi səfərbərlik elan olunmadan minlərlə Azərbaycan gənci könüllü olaraq erməni işğalçılarına qarşı döyüşmək üçün cəbhəyə getdi. Bu həmrəylik, bu tarixi birlik, 30 ildə haqqında mif yaradılmış ordusunun darmadağın edilməsi erməni cəmiyyətini şoka saldı. On min erməni əsgəri fərarilik edib ordudan qaçdı. “Dəmir Yumruq” düşmənin başını əzə-əzə qartallı qayalardan Şuşa Qalasına “Zəfər Yolu” açdı. Zəfər sayəsində şəhidlərimizin intiqamı alındı, girovlarımız azad olundu, toplu məzarlarımız aşkarlandı. Qaçqınlarımızın yurd həsrətinə son qoyuldu. Nəhayət Böyük qayıdışa start verildi. Qarabağın yeni növrağı başlandı.
Dəmir Yumruğun əzmi zaman-zaman doğma ocağından didərgin salınmış Qərbi azərbaycanlı soydaşlarımızın bir Zəfər dastanının da o yerlərdə yazılacağına inamını gücləndirdi.

1988-ci ilin görünməyən qəhrəmanı, Sumqayıtdakı 39 saylı məktəbin direktoru Bəxşeyiş Ələmşahov Zəngəzurdakı şagirdləri, Müsəlləm 8 illik məktəbində yaratdığı Tarix-diyarşünaslıq muzeyi və 1988-ci ilin qara günləri barədə xatirələrini indiki şagirləri ilə bölüşüb. O vaxt min cür əziyyətlə yığdığı eksponatları, alın tərilə yaratdığı muzeyi düşmən əlindən xilas etməyin yaşatdığı ağrı-acılardan danışıb.

Sonra Azərbaycan Ordusunun 27 sentyabr 2020-ci il tarixində başlanan cəbhəboyu təxribatlara əkshücumla göstərdiyi həmlələrdən söz açıb. Qeyd edib ki, ordumuz qısa müddətdə bir çox şəhər və kəndlərimizi döyüşə-döyüşə azad etdi. Eyforiyaya qapılmış ermənistan ordusunun beli isə Şuşa uğrunda gedən əlbəyaxa döyüşdə qırıldı. Məğlub ordusunu xilas etmək üçün Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan kapitulyasiya aktına imza atdı. Nəticədə Kəlbəcər, Laçın və Ağdam rayonlarının işğal altında olan hissələrini döyüşsüz geri aldıq.

Döyüş meydanında düşmənin məhv edilən canlı qüvvəsilə bərabər 125 artilleriya topu, 366 tankı, 7 “S-300” zenit-raket kompleksi, 50-dən çox digər zenit-raket kompleksləri, 522 yük avtomaşını, digər texnikaları məhv edilib və qənimət kimi götürülüb.

Tədbirin rəsmi hissəsindən sonra məktəbli gənclərə”Vətən sənə canım fəda” layihəsi çərçivəsində hazırlanmış “Zəfərdən- zəfərə” adlı buklet və Tamxil Ziyəddinoğlunun “Güllə səsinə açılan qapı” kitabı paylanıb. Daha sonra Zəngəzurda doğulmuş müəlliflərin kitabları muzeyə və 39 saylı məktəbin kitabxanasına hədiyyə edilib.
Məktəblilər muzeyin bütün guşəsini gəzdikdən, ayrı-ayrı bölmələr barədə ətraflı məlumat aldıqdan sonra muzeyin əməkdaşları və layihə iştirakçıları ilə xatirə şəkli çəkdiriblər.

Onu da qeyd edək ki, “Ordum.az” informasiya portalının redaktoru Siyavuş Əmirli öz internet səhifəsində tədbiri canlı yayımlayıb.

“Hərbi Mövzular üzrə İxtisaslaşmış Jurnalistlər” İctimai Birliyinin mətbuat xidməti