Klassik ziyalılığın müasir nümunəsiAzərbaycan tarixində elə nümunəvi, xeyirxah, vətən-millət qayğısına qalan qadın simalarımız olmuşdur ki, onlar bu günkü gənc nəslimizin qızlarına, qadınlarına ideal örnəkdirlər. Hənifə xanım Məlikova, Həmidə xanım Məmmədquluzadə, Şəfiqə xanım Əfəndizadə, Sona xanım Hacıyeva və s. adlar bu kateqoriyanın ən başda gələn simalarıdır. Elə bu günümüzdə də xalqa, vətənə bağlı qadın ziyalılarımız çoxdur. Bu yazıda haqqında söhbət açacağımız Azərbaycan qadını adının layiqli daşıyıcısı Nuranə Həsənovadır. Nuranə xanım torpağı bərəkətli, təbiəti bəzən dəniz kimi coşqun, bəzən də axar su kimi həlim, şəffaf, əhalisi mehriban olan Samux diyarının yetirməsidir.
Nuranə xanım 1984-cü ildə Samux rayonunun Çobanabdallı kəndində dünyaya göz açıb. Orta təhsilini həmin kəndin Həsən bəy Zərdabi adına tam orta məktəbində alıb. 2001-ci ildə 11-ci sinfi bitirib, Gəncə Dövlət Universitetinin Tarix fakültəsinə daxil olub. Bakalavr və magistratura pilləsində təhsil alıb. Hazırda Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının “Etnologiya və Etnoqrafiya” ixtisası üzrə dissertantura pilləsində təhsilini davam etdirməkdədir.
Paytaxtımızda olduğu kimi,
Samux şəhərində də 2013-cü ildən Heydər Əliyev Mərkəzi istifadəyə verilmişdir. Nuranə xanım 2018-ci ildə bu mərkəzə direktor təyin edilib. Bu günə qədər də o, ciddi məsuliyyət tələb edən vəzifənin öhdəsindən məharətlə gəlir. Heydər Əliyev irsinin, Azərbaycan tarixində yer almış görkəmli şəxsiyyətlərin xidmətlərinin, yaradıcılığının çatdırılmasını, xüsusilə də, yeni nəslin bu istiqamətdə maarifləndirilməsini Nuranə xanım özünün kredosuna çevirmişdir. O, bu maarifləndirici təbliğatı sadəcə bir vəzifə kimi deyil, bəzən sadə, sıravi vətəndaş kimi, lakin vətənpərvər, tarixinə, millətinə, milli ideologiyasına bağlı bir vətəndaş kimi şəxsi həyatının müxtəlif sferalarında: sosial media platformalarında şəxsi hesablarında qürurla aparır. Milli tarixi ilə bu qədər fəxr edən bir vətəndaşı görmək onun bir həmyerlisi kimi məni necə qürurlandırır, ifadə etməkdə çətinlik çəkirəm.
Vəzifəsinin öhdəsindən uğurla gələn Nuranə xanım Azərbaycanın ulu şairi Nizami Gəncəvinin yubileylərinə, anım günlərinə müxtəlif illərdə həsr olunmuş “Nizaminin sehrli dünyası”(2021), “Söz mülkündə sahib mənəm – Nizami Gəncəvi”(2022), “Nə qədər şair var, söz var, şeir var... Dünyada onlardan mənəm yadigar”(2024) və s. elmi-bədii konfransının, habelə tədbir və layihələrinin əsas təşkilatçısı olmuşdur. Bu layihələrdə Samux rayon Heydər Əliyev Mərkəzində fəaliyyət göstərən “Könüllü teatr”ın könüllüləri xəmsədən səhnələr tamaşaya qoyublar. Qeyd etmək lazımdır ki, bu müəssisə ölkədə fəaliyyət göstərən Heydər Əliyev Mərkəzləri içərisində yeganə Mərkəzdir ki, "Könüllü teatr" fəaliyyət göstərir. Teatr 2020-ci ildə Nuranə xanım tərəfindən yaradılmışdır. Səhnəyə qoyulan bütün tamaşaların bədii rəhbəri elə Nuranə xanımdır. O, tamaşaçılara daha professional səviyyədə teatr tamaşaları təqdim etmək üçün bəzən bir əsərin üzərində yorulmadan aylarla çalışır. Bununla iş bitmir. Tamaşada rolların geyimlərini də özü hazırlayır.
Teatr fəaliyyətə başladığı gündən Azərbaycan və dünya mütəfəkkirlərinin əsərləri səhnəyə qoyulub. Teatr bölgədə gənclərin, rayon və kənd məktəbləri şagirdlərinin bədii zövqünün formalaşmasında böyük rola malikdir. Qeyd etməliyəm ki, vaxtilə mən özüm də o “Könüllü teatr”ın könüllüsü olmuşam... Bizim bu səmimi münasibətimiz də elə o zamandan yarandı. Cəmiyyət üçün maksimal faydalılığın təzahürlərini bu qadının simasında görə bilirdim... Bu baxımdan Nuranə xanım mənim təəssüratlarımda ideal bir vətəndaş, ictimai xadim və Azərbaycan qadınıdır...
Nuranə xanımın fəaliyyətində dil amili xüsusi həssaslıqla yanaşdığı bir məsələdir. Səlis danışmaq, dilin şəffaflığını, ədəbi dilin normalarını qorumaq və onun qaydalarına riayət etmək, dil mədəniyyətinə sahib olmaq, canlı danışıq dilinə malik olmaq onun işində vacib prinsiplərdəndir. Cəmiyyətdə dilin yerini – nüfuz dairəsini yüksək qiymətləndirən qadın ziyalımız Samux diyarının yeni nəslini həm milli dildə, həm də günümüzdə beynəlxalq dillər sırasında birinci yerdə duran ingilis dilində maarifləndirir. Samux rayon Heydər Əliyev Mərkəzində ilk dəfə Azərbaycanın dahi bəstəkarı Üzeyir Hacıbəylinin “Arşın mal alan” operettası ingilis dilində tamaşaya qoyulmuşdu. Mərkəzdə yaradılmış “Könüllü teatr”ın Samux rayon Tatlı kənd orta məktəbin şagirdləri bu çətin məsuliyyətin altından bacarıqla çıxa bilirlər. Və bu da həm şagirdlərin, həm də Mərkəzin ictimai fəaliyyətində uğurlu bir hadisədir...
Yuxarıda qeyd etdik ki, Samux rayon Heydər Əliyev Mərkəzi Azərbaycan xalqının ümummilli lideri ulu öndərin zəngin irsinin və məfkurəsinin təbliği ilə məşğul olur. Bu istiqamətdə Nuranə xanım bir çox özünəxas, maraqlı, orijinal tədbir və layihələrin təşkilatçılığını edib. Müxtəlif zamanlarda hazırlanmış “Azərbaycan mədəniyyətinin himayədarı-Heydər Əliyev” sərgisində, “100 şəkil-100 xatirə” layihəsində, “Heydər Əliyev və Azərbaycan gəncliyi” tədbirində və s. işlərdə Nuranə müəllimin xüsusi zəhməti var. Məsələn “100 şəkil-100 xatirə” layihəsində ulu öndərin 100 nəfərlə - alimindən tutmuş fəhləsinədək müxtəlif şəxslərlə fotoşəkli bir yerə toplanılıb. İdeyasının üzərində böyük həvəslə işləyən Nuranə xanım sonda əsrarəngiz bir sənət əsərinin ərsəyə gəlməsinə səbəb olur... Azərbaycan xalqının ümummili lideri Heydər Əliyev xalqın tərəqqisi üçün zəruri olan bütün sahələrin inkişafına öz töhfəsini verib, onların Azərbaycanda yüksələn dinamikasına ideal bir rəhbər kimi zəmin yaradıb. Bu, təhsil, səhiyyə, tarix, iqtisadiyyat, mədəniyyət, dil, din və milli məsələlər, eləcə də multikulturalizm və tolerantlıq kimi digər sahələrdə də belədir. Bütün bu şərəfli tarixi tədqiq və təbliğ etmək, gələcək nəsillərə ötürmək, onlara vətənpərvər ruh aşılamaq sevindirici haldır ki, məhz Nuranə müəllim kimi maarifçi qadının və onun simasındakı ziyalılarımızın vəzifə öhdəliyidir...
Azərbaycan fikir, milli ideologiya və mətbuat tarixində əhəmiyyətli yer tutan mütəfəkkir Əhməd bəy Ağaoğlu “Bəs bizim ziyalılarımız haradadır” məqaləsində yazır: “Siz peşələri ilə bağlı məsələlərdən başqa heç bir şey bilməyən, heç nə ilə maraqlanmayan insanları necə ziyalı adlandırırsınız? Məgər ictimai fəaliyyət ziyalılığın ümdə şərtlərindən biri deyilmi? Məgər cəmiyyət həyatı ilə bağlı məsələlərə nüfuz etmədən, ictimai işlərlə məşğul olmadan ziyalı sayılmaq mümkündürmü? Onda ən sıradan olan bir sənətkarla ziyalının nə fərqi var və s. və i.a.” Doğrudan da fərq nədədir? Yalnız diplomda? Əgər diplom öz sahibinə hər kəsə məlum olan borc hissi, ziyalını kütlədən fərqləndirən mənəvi və əxlaqi tələbat aşılaya bilmirsə, onun adi kağız parçasından nə fərqi var?”
Bu ibrətamiz cümlələri Ə.Ağaoğlu hələ XX əsrin əvvəllərində qələmə alırdı. O zamankı Azərbaycan cəmiyyəti inkişaf etmiş xalqlardan bir çox sahələrdə geridə idi və onu irəli aparacaq ziyalı ictimai xadimlər-milli kadrlar azlıq təşkil edirdi. Lakin dövrləri və faktları müqayisə edəndə bu gün aşkar fərq bizi sevindirir. Azərbaycan xalqının gələcəyi üçün narahatlıq və təlaşlarını ifadə edən dahi şəxsiyyətimizin bir əsr qədər ömrü olan məqaləsinə bu gün cavab vermək istəyirəm…
- Bizim ziyalılarımız buradadır, möhtərəm Əhməd bəy! Ziyalılarımız xalqımızı irəli aparmaq üçün əzmkar bir mübarizədədir. Elə fəaliyyətini kiçik bir yazıda qələmə aldığımız Nuranə xanım bu ziyalılığın mükəmməl nümunəsidir...
Lalə TURAN