Təntənəli yubileyə həsr olunmuş unudulmaz
gecə haqqında zəngin təəssüratlarım



XX əsr Azərbaycan aşıq ədəbiyyatının, aşıq poeziyasının, aşıq sənətinin inkişafında müstəsna rol oynayan görkəmli nümayəndələrindən biri, bəlkə də birincisi aşıq Şəmşir - Dədə Şəmşir olmuşdur.


İllər bizi ondan uzaqlaşdırmağa çalışsa da, vəfalından 38 il keçsə də, əslində, saz və söz xiridarı illər ötdükcə bizə daha da yaxınlaşır. Elə bu böyük sənətkarın anadan olmasının mübarək 125 illiyinə həsr olunmuş yubiley gecəsi də dediklərimi təsdiqləyir. Novruz-Bahar bayramı ərəfəsində - 2018-ci il martın 15-də Müslüm Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında Azərbaycan Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi və Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin birgə təşkil etdikləri yubiley gecəsi Azərbaycan saz-söz sənətinin əsl bayramı kimi yadda qaldı və bu unudulmaz yubiley tədbiri ulu Dədə Şəmşirə olan el məhəbbətinin parlaq təntənəsi oldu.
Mənalı və şərəfli ömrünün 87-ci baharında haqq dünyasına qovuşan Dədə Şəmşir 1893-cü ildə vüqarlı dağlar diyarı Kəlbəcər rayonunun Dəmirçidam kəndində tanınmış el sənətkarı, şair Qurbanın mayası halallıqla yoğrulmuş ziyalı ailəsində doğulmuşdur. Söhbət, həmin o el ağsaqqalı, əsl söz xiridarı şair Qurbandan gedir ki, vaxtilə Dədə Ələsgərin ən yaxın ürək dostu olmuşdur. O aşıq Ələsgər ki yaradıcılığının mayasını xalqının taleyi, sevinc və kədər təşkil edirdi. O Ələsgər ki, lirik hisslər, dərin duyğular şairi kimi qələmindən çıxan hər bir aşıq şeir nümunəsi qısa zaman kəsiyində xalqın yaddaşına həkk olunurdu. Bu nadir söz sərrafı aşıq poeziyamızın son böyük nümayəndəsi idi. Elə Dədə Şəmşirin də az bir müddətdə saz-söz ustadı kimi məşhurlaşmasında bu el sənətkarlarının böyük təsiri olmuşdur. Məhz bu dostluq, bu yaradıcılıq ünsiyyəti aşıq Şəmşirə qol-qanad vermiş, onun yaradıcılığına, el-obada tanınmasına böyük təkan vermişdir. Söz ustası, gözəllik aşiqi, küll halında zəngin poeziyası getdikcə cilalanır, şeirləri hikmətlə, aforistik ifadələrlə zənginləşən aşıq Şəmşir ustad sənətkar kimi ustadlarının etimadını qazanır, öz dəst-xətti ilə tanınır.
Aşıq Şəmşirlə bağlı bütün bunlar və ustadın başqa dəyərləri barədə yubiley gecəsində geniş bəhs olundu. Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin sədri, bütün yaradıcılığını aşıq sənətinin inkişafına həsr etmiş görkəmli folklorşünas alim, professor, Əməkdar elm xadimi Məhərrəm Qasımlı Dədə Şəmşirin mənalı həyatı və zəngin yaradıcılığı haqqında geniş məlumat verdi. Dədə Şəmşirin Azərbaycan aşıq sənətinin inkişafında müstəsna əməyini ayrıca qeyd etdi. Miskin Abdal ocağının yetirməsi olan azman aşığın 1955-ci ildə ölməz xalq şairi, 50 yaşında canlı əfsanəyə çevrilmiş Səməd Vurğunla Kəlbəcərdə baş tutmuş məşhur görüşü və həmin görüşün təəssüratı barədə məlumatlar tədbir iştirakçılarını o illərə apardı, dillər əzbəri olan “Yada sal məni” qoşmasının səslənməsi zalda coşqu yaratdı. Professor əlavə etdi ki, həmin görüşdən sonra Dədə Şəmşir respublikanın bütün guşələrində tanınmağa başladı, onun görüşünə gedib, saz-söz sənətkarını ziyarət etməyə gələnlərin sayı gündən-günə artdı. Natiq onu da nəzərə çatdırdı ki, Dədə Şəmşirin yaradıcılığında Vətənə, elə-obaya, Vətənin çiçəklənməsinə, o cümlədən ümummilli lider Heydər Əliyevə də şeirlər çoxluq təşkil etmişdir. Həmin çıxışdan sonra ulu öndərin ustad sənətkar haqqında söylədiyi kinolent səsləndirildi. Zalı sürəkli alqışlar titrətdi.


Söz Dədə Şəmşir aşıq məktəbinin davamçılarına verildi. İlkin olaraq Gülara Azaflının rəhbərlik etdiyi “Çeşmə” folklor qrupu “İncəgülü” havası ilə tamaşaçılar qarşısında öz bacarıqlarını nümayiş etdirdi. Növbə Dədə Şəmşir yurdunun yetirməsi Gözəl Kəlbəcərliyə çatdı. Bu istedadlı gənc aşıq “Dübeyti” havası ilə dinləyicilərin alqışını qazandı. Ədalət Dəlidağlı isə solo ifası ilə bir daha yadda qaldı. Onun ifa etdiyi “Ruhani” havası zalda bir coşqu yaratdı.
Ustad aşıqlar - aşıq Qələndər Zeynalov, aşıq Altay Məmmədov və gözəl balaban ustası Sərdar Məmmədov “Göyçə gülü” havasını yüksək şövqlə ifa edib, tamaşaçıların alqışlarını qazandılar.
Sırada Şirvan aşıq məktəbinin istedadlı gənc saz ustası Əli Tapdıqoğlu idi. O, Tovuz aşıq məktəbinin tanınmış nümayəndəsi aşıq Samirə ilə aşıq sənətsevərləri qarşısına çıxdılar. Onların ifa etdikləri deyişmə tamaşaçıları coşdurdu və ifaçılar sürəkli alqışlarla səhnəni tərk etdilər.
Bəllidir ki, aşıq Şəmşirin yaradıcılığı Azərbaycan bəstəkarlarının da ilham mənbəyinə çevrilmişdir. Belə ki onun neçə-neçə qoşmasına bəstəkarlar mahnı bəstələmişlər. Elə əməkdar artist, istedadlı müğənni Babək Niftəliyev də muğam üstündə aşıq Şəmşirin sözlərinə müraciət etdi, səhnəni alqışlar altında tərk etdi. Bu da aşıq Mehdi Kəlbəcərli ilə aşıq Əli Zeynalov. Onlar tamaşaçılara Dədə Şəmşirlə Səməd Vurğunun məşhur deyişməsini təqdim etməklə hər iki dahi söz ustadına ehtiram və məhəbbətini çatdırdılar. “Azaflı gözəlləşməsi”. Bu havanı aşıq Mikayıl Azaflı ocağının davamçıları aşıq Gülarə Azaflı və aşıq Raman Azaflı tamaşaçılara ərmağan etdilər. Kəlbəcərin daha bir aşıq oğlu - aşıq Yaşar Kəlbəcərli səhnəyə çıxdı. Onun “Güllü qafiyə” üstündə çalıb oxuması zalda oturanlara xoş ovqat bəxş etdi. Əməkdar artist Sevinc Sarıyeva isə muğam üstündə Dədə Şəmşirin sözlərini tamaşaçılara çatdırdı. Aşıqlar Avdı Musayev və Şaiq İncəli “Naxçıvani” havasını səsləndirdilər. “Hüseyni” havasını gənc aşıq Kəmalə yüksək məharətlə tamaşaçılara çatdıra bildi.


Yubiley gecəsinə qonşu Dərbənddən dəvət olunmuş aşıq Şəmşir Dədə Şəmşirin yaradıcılığını öz repertuarına daxil etmişdi. Qonaq aşıq Dədə Şəmşirin sözlərini həm ləzgi, həm də Azərbaycan dilində səsləndirməklə salondakıları sanki ovsunladı.
Aşıq Ramin Qarayev və Qabil Faxralı (Borçalı aşıq məktəbinin gənc aşıqları) “Şahsevənli” havasını səsləndirdilər. Gecəni “Bəhri divani” havası ilə gənc aşıqlar Elməddin Məmmədov və Şəhriyar Qaraxanlı öz ifaları ilə yekunlaşdırdılar.
Son söz söyləmək üçün səhnəyə Dədə Şəmşir ocağının layiqli övladı, sevimli nəvəsi, millət vəkili Cavid Qurbanov dəvət olundu. Millət vəkili bu mötəbər məclisə - yubiley gecəsinə təşrif buyurmuş hər kəsə, gecəni araya-ərsəyə gətirənlərə dərin təşəkkürünü bildirdi. Əlavə etdi ki, professor Məhərrəm Qasımlı Azərbaycan aşıq sənətinin inkişafında müstəsna rolu olan aşıq Şəmşir yaradıcılığı barədə çox geniş və əhatəli məlumat verdi. Mənsə bir neçə məqama toxunmaq istəyirəm. Dədə Şəmşir Kəlbəcər ədəbi mühitində zəngin yaradıcılığı - qoşma, gəraylı, təcnis, rübai, qəzəl, müxəmməsləri… ilə gözəl bir məktəb yaratmışdı. Belə ki onun 40-dan çox şəyirdi olub ki, onlardan aşıq Qəmkeş Allahverdi, aşıq Qardaşxan, aşıq Xalıqverdi və başqalarının adlarını sadalamaq olar. Millət vəkili sonda vurğuladı ki, Kəlbəcər ədəbi mühitinin müasir şairləri də Dədə Şəmşir yaradıcılığından bəhrələnirlər.
Musiqişünas Əminə Eldarova Dədə Şəmşirin ifasında 75 aşıq havasını lentə köçürmüşdür. Həmin lent yazıları bu gün də Azərbaycan Dövlət Radiosunun Qızıl Fondunda qorunub saxlanılır.
Dədə Şəmşirin ilk şeirlər kitabı 1959-cu ildə “Akademiya” nəşriyyatı tərəfindən çap olunub. Sonrakı illərdə “Qoşmalar”, “Seçilmiş əsərləri”, “Dağ havası”, “Öyüdlər” adlı bir neçə kitabı işıq üzü görüb.
Cavid Qurbanov onu da ürək ağrısı ilə vurğuladı ki, Dədə Şəmşirin və atası şair Qurbanın bütün əlyazmaları erməni vandalları tərəfindən qəddarcasına yandırılıb məhv edilmişdir. Amma hər iki sənətkar - həm şair Qurban və həm də Dədə Şəmşir hər bir qədirbilən azərbaycanlının qəlbində əbədi məskən salıb.
Allah ustad sənətkarlara rəhmət eləsin!

Hüseyn Məmmədov