BEŞ AVARA TOYDANSA...

Sizə xəbər verəcəm Borçalı mahalının, Başkeçid rayonunun Yaqublu kəndindən. Yaqublu kəndində kimdən – “zakupşik” Quludan. Qulu kişi kənddə sayılıb seçilən, arxasıza arxa duran, yetimə sahib çıxan, həm də saz-söz vurğunu olan bir kişi olur. Mal alıb-satmaqla məşğul olduğuna görə ona “zakupşik” Qulu deyərmişlər, yəni alverçi Qulu. Vaxt olur Qulu kişi qocalıb ölüm yatağına düşür. Kişi son nəfəsində oğlu İsmayılı yanına çağırıb, bir vəsiyyət edir. Görək nə vəsiyyət edir, tərəfindən ərz edək qulluğunuza. Xoşbəxt olun.

Bir az yaxına gəl, İsmayıl, oğlum,
Taleyim göndərir güzara məni.
Ömür yollarımı qanlı sel alır,
Ajalsız öldürür bu yara məni.

Gərək bundan belə torpaqda yatam,
Çoxdu bu səfərə karvanlar çatan.
Bir daha görünməz arxanda atan,
Dünyada yüz axtar, yüz ara məni.

Qulu ki, görmədi dostu gözünən,
Getdi qiyamətə yanar közünən.
“Yanıq Kərəmi”ynən, telli sazınan,
Saraçlı götürsün məzara məni!

Qulu kişi sözünü tamamladıqdan sonra haqq dünyasına qovuşur. İsmayıl isə atasının vəsiyyətini yerinə yetirmək üçün gejə ilə Saraçlı kəndinə gəlir və taqqırbaz Aşıq Hüseyn Saraçlının qapısını döyür. Aşıq Hüseyn qapını açır ay bala, buyurun, gejənin bu vaxtında xeyir olsun. İsmayıl isə özünü təqdim edərək deyir, – ay ustad, qadan alım, mən Yaqublu kəndindən Qulu kişinin oğluyam. Atam rəhmətə gedib, bizə çox böyük əməyi keçib. Vəsiyyət elədi ki, mənə ehsan-zad lazım deyil, Aşıq Hüseyn Saraçlının sazı mənə bəsdi. Ay ustad, bu dünyalığını verəjəm atamın vəsiyyətidi, nə olur olsun sabah gəl dəfnində bir "Yanıq Kərəm"i çal, – deyib, bir paçka pulu Aşıq Hüseynin cibinə basır. Aşıq Hüseyn Saraçlı isə öz-özünə fikirləşir ki, ayə, mən ömrümdə cənazə üstündə saz çalmamışam. Mən nətər eliyəjəm, bu, gejə yarı cibimə bir paçka pul basdı. Aşıq fikrindən keçirdi ki, yəqin bu dəmdi, içib keflənib, bir havaya bu qədər pul verməkmi olar?!
Nəysə, onlar bir az söhbət edəndən sonra aşıq görür ki, yox bu, ayıxdı.
İsmayıl ağlaya-ağlaya deyir:
– Ustad, ağrın ürəyimə gəlsin, yaman yaralı yerimdi, mən atamı çox istəyirdim. Sabah mütləq gəl, atamın vəsiyyəti yerinə yetsin.
Aşıq Hüseyn Saraçlı deyir:
– Yaxşı ay oğul, Allah atana rəhmət eləsin, narahat olma, savax işıqlaşmamışdan oradayam.
Səhər tezdən Aşıq Hüseyn Yaqublu kəndinə gəlir və görür ki, doğrudan da yas yeridi. Allah rəhmət eləsin dedikdən sonra Aşıq Hüseyn Saraçlı sazı götürüb "Yanıq Kərəm" havasında nə oxuyur, tərəfindən ərz edək qulluğunuza. Allah hər kəsi arzusuna çatdırsın.

Arzunu yerinə yetirdim, Qulu,
Qəmlərə bağladım eşqi, avazı.
Yayın istisində o zalım fələk,
Tutdu qar-borana çiçəkli yazı.

Kədərdən inlədi sazımın simi,
Ömür sarayımın söküldü himi.
Sinəmin üstündə ölənə kimi,
Ürəkdən çalaram sən deyən sazı.

İşıqlı dünyada neçə ki varam,
Yadıma düşdükcə göynəyər yaram.
Axirət günədək mən unutmaram,
Qəlbi yaralını, sinə çarpazı.

Söz tamam olur Qulu kişini ədəb ərkanla, dəm dəstgahla dəfn edirlər. Aşıq Hüseyn kəndə qayıdanda, İsmayıl yenə onun cibinə əvvəlkindən də iri bir paçka pul qoyub yola salırl. Aşıq Hüseyn Saraçlı kəndə çatan kimi, cənazənin üstündə saz çaldığını eşidən dost-tanışları soruşur ki, Aşıq Hüseyn işin nətəri oldu? Aşıq Hüseyn cavab verir ki, nətəri olasıdı, beş dənə avara toydan, ildə bir belə qeyrətli yas yaxşıdı.

Əhvalatı Hüseyn Saraçlının sonbeşik şəyirdi, ustad aşıq-sazbənd Kövrək Muradın dilindən yazıya aldı:
Rəşad Əliyev Saraçlı.

21.04.2023