2-05-2022, 08:16
“İslam Respublikası, sənin ölümün yetişib”
(Aban hadisələri iştirakçısı)
Bu gün social şəbəkələrdə 2019-cu ilin noyabr ayında (bu tarixi hadisə xalqın yaddaşında “qanlı Aban” və ya “xalqın Abanı” kimi həkk olunmuşdur) İranda benzinin pərakəndə satış kvotasının bərpası və qiymətinin ikiqat bahalaşması ilə bütün ölkə üzrə baş vermiş kütləvi etiraz hərəkatı və xalq çıxışları barədə çox ciddi audio və video materiallar (podkastlar) yerləşdirilir və xüsusi olaraq vurğulanır ki, “Aban davam edir”. Həmin materiallarda İran İslam Respublikası hakimiyyətinə qəti məzmunlu xəbərdarlıq mesajı da verilir: “İslam Respublikası, sənin ölümün yetişib”.
Aşağıdakı yazı ilə tanış olmamışdan öncə dəyərli oxucuların diqqətinə “Qanlı Aban” (və ya “Qanlı Noyabr”) hadisələri barədə qısa bir arayışı təqdim etmək yerinə düşərdi. Aban hadisələri 2019-cu il noyabrın 15-də başlayan və bütün İranda hökumət əleyhinə yönəlmiş etiraz aksiyalarından ibarət bir xalq hərəkatı idi. Bu hərəkat ölkənin 29 əyalətini, 104 şəhərini və 719 yaşayış məntəqəsini əhatə etmişdir. Əsasən şəhərlərdə cəmləşən fəhlə sinfi və yoxsul təbəqələr tərəfindən benzinin bahalaşmasına qarşı başlayan və öncə dinc xarakter daşıyan etirazlar, sonradan İran İslam Respublikası və onun din xadimlərini hədəf seçdi. Belə ki, etirazçıların hədəfləri sırasında iqtisadi və sosial sabitlik, korrupsioner dövlət məmurlarının təqibi tələbləri ilə yanaşı Seyid Əli Xameneinin vəzifədən çıxarılması və İslam Respublikası rejiminin devrilməsi kimi şüarlar da dayanırdı.
Aşağıdakı yazıda o da xüsusi vurğulanır ki, Aban xalqın hərəkatıdır, o, 2017-ci il dekabrın 28-də Məşhəddə və Xorasan əyalətinin böyük şəhərlərində hökumət əleyhinə başlayan və 2018-ci ilin yanvar ayının əvvəllərinə kimi davam edən etiraz aksiyalarının davamıdır, bu gün də davam etməkdədir və son hədəfə kimi də davam edəcəkdir.
Qeyd edilməlidir ki, 2019-cu ildə baş vermiş Aban (Noyabr) hadisələrindən öncə, 2017-ci ilin dekabr və 2018-ci ilin yanvar aylarında hökumət əleyhinə baş vermiş etiraz aksiyalarında “Bahalığa Yox” şüharları səsləndirilməklə xalq Həsən Ruhani hökumətinin siyasətinə qarşı nümayişlərdə iştiraka çağrılmış və başlanğıcda bu aksiyalar iqtisadi tələblərlə İran hökumətindəki mövcud korrupsiyaya və işsizliyin yüksək olmasına qarşı olmuşdur. Lakin sonradan bu aksiyaların ümumi əhatə dairəsi iqtisadi problemlərdən kənara çıxaraq İran siyasi sisteminə, xüsusən də Vilayət-i Fəqih və onun hazırkı sədri Əli Xameneiyə qarşı genişlənməyə başladı. Etirazçılar arasında İslam Respublikasına “nifrət” bu hərəkatı səciyyələndirən əsas xüsusiyyətlərdən biri idi. Belə ki, etirazçıların dağıdıcı hərəkətləri və şüarları “nifrət”in dərəcəsindən xəbər verirdi. “Aydın tələbin olmaması”, “periferiyadan mərkəzə doğru hərəkətin başlanması” bu etirazların digər xüsusiyyətlərindən idi. Bu etirazların digər mühüm xüsusiyyəti həm də ondan ibarət idi ki, 1999 və 2009-cu illərdəki hərəkatlardan fərqli olaraq, onun arxasında islahatçılar dayanmamışdılar. Etirazın miqyası, ölkə üzrə xaotik bir şəkildə səpələnməsi və hökumət əleyhinə olan xarakteri də 2017-ci il hərəkatını səciyyələndirən xüsusiyyətlərdən idi. Eyni zamanda da bu hərəkat 1978-ci il inqilabının əksinə olaraq, dini ideyalardan tamamilə uzaq idi.
Bu nümayişlər rəhbərlik strukturundan məhrum olduğuna, etirazçılarla hökumət arasında vasitəçilik edə biləcək balanslaşdırıcı bir qüvvənin olmadığına görə, əyalətin və eləcə də ölkənin böyük şəhərlərində küçələrə çıxmış etirazçılar hansı konkret şüarlar verəcəklərinə və nə qədər uzağa gedəcəklərinə qərar verə bilməmişdilər.
Bütün bunlara baxmayaraq 2017-ci il etirazları 2019-cu ilin Aban (Noyabr) hadisələrinin təşkili və hədəfə çatması, üçün əsas şüarların seçilməsində, xalq hərəkatının güclü və zəif tərəflərinin müəyyən edilib aradan qaldırılmasımnda, onun yenidən daha möhkəm və milli əsaslarda təşkilində əsaslı rol oynamışdır.
Səməd bayramzadə,
27.04.2022
Aban hadisələri iştirakçıları yoldadırlar: "Abane Mərdom" podkastının başlanğıcı
Birinci epizod: "Abane Mərdom" (Aban hadisələri iştirakçıları mənasında işlənmişdir) podkastı.
Divarda yazılmışdır: “Aban davam edir”
Xüsusi dosye:
“Aban mərdom” podcastı (səs və ya video kimi media formatında materialların hazırlanma və İnternetdə yayılma prosesi) Aban üsyanının sadə və rötuşlu rəvayətləri silsiləsindəndir; bu podkastda atışma və güllə səsləri var, amma o dərəcədə yox ki, insanların sözlərini, işlərinin və hərəkətlərinin səsini eşitməyək. Bu yüksələn səs qiyam edən xalqın səsidir, bu səslər insanların irəli getdikləri, geri çəkildikləri, “nə edək?” dedikləri anlardakı səsləridir. Onlar qəzəblidirlər, yandırırlar, yolları bağlayırlarr, söyürlər, yaralıları geri götürürlər, evlərə sığınırlar, həbslər yaşayırlar, gülləbaran edilirlər, polislər üçün problemlər yaradırlar, dağıdılmış binalara həmlələr edirlər, həbsxanalara düşürlər…
“Aban qiyamı davam edir”
Bu podcast toplusunda tabular qırılır, pərdələr çıxarılır; Aban ayından əvvəl eşitmədiyimiz və ya eşitmək istəmədiyimiz ya da eşitmək arzusunda olduğumuz şeyləri eşidirik.
“Aban mərdom” podkasti etirazçılar və qiyamın şahidləri ilə müsahibələrdən yaranıb. O, sadə və qol-budaqsızdır; məqsədə yetişmək üçün çağırış edən, irəliləyən, təşkilatlanan, güclü və zəif tərəfləri olan bir üsyan barədə hazırlanmış sənədli filmdir.
“Cəmaran dini hövzəsinin evi Aban qəzəbində yanacaq!”
Bu podkast vaxtınızı doldurmaq və sizi əyləndirmək üçün yaradılmayıb! Biz istəmirik ki, Aban xalqın “matəm” yaddaşına çevrilsin, Aban insan haqları problem kimi xatirələrdə qalsın. Biz inanırıq ki, 1396-cı ilin dey hadisələri İran İslam Respublikası tarixində və məzlum xalqın yeni tarixi yolun davamında başladığı ən mühüm qiyamdır; ona görə də Aban (noyabr) hadisələri bizim üçün xalq mübarizəsinin mühüm hissəsidir və həmin hadisələr araşdırılmalıdır; onun güclü və zəif tərəfləri gələcək mübarizə yolunun davamı üçün işıq saçan çıraq kimi qəbul edilməlidir. Bu səs heç bir fayda və ya məqsəd baxımından təftiş edilməmişdir, çünki ölkənin müxtəlif yerlərindəki insanlar öz təşəbbüslərində və irəliləyişlərində, bir-birlərinin gücünü və zəifliklərini necə ifadə etmək barədə məlumatlandırılmalıdırlar.
Aban davam edir…
“Aban davam edir…”
Üsyanın dadı necədir, cənab?
“İnqilab xalqın bayramıdır!”
(Ərdəbil)
“Çörək, iş, azadlıq!”
Diktatora ölüm!”
“İslam Respublikası, ölümün yetişib!”
27-03-2022, 08:57
Araz Əhmədoğlu yazır: "BƏRƏKƏTLƏRDƏN YEDDİSİN"
20-nci yüzilliyin başlanğıcında İranda Pəhləvi faşizmini hakimiyyətə gətirən düşüncə sistemi Türk ulusuna aid olan dəyərlərin başda gedən Bayramını (İl Bayramı da adlanır) eləcə də başqa dəbləri, dəyərlərini uydurub dəyişməyə, ən azı unutdurmağa başladı. Farsların "Həft sin" (yeddi dənə "s" hərfi) adlandırdığı süfrəyə sarımsaq, sumaq kimi acı, turş yeməklər qoyulur! Acı hara Bayram havası hara?! "Buyurun, ağzınızı şirin eləyin.", "Ağzın şirin olsun!" kimi xeyir sözlər işlənən aynda (Ərəbicə mərasimdə) acı sarımsağın, turş sumağın nə anlamı ola bilər ki? Bəziləri qarşıtlar fəlsəfəsini irəli sürüb gecə ilə gündüz, ağ ilə qara, eləcə də şirinlə acının bir arada olması şərtini irəli sürə bilər. Ancaq Türk dünya görüşündə Bayram hal-havası ancaq keçmiş qışdan ölüb yazda yenidən doğulmaq yaxud birdəfəlik dəyişmək fəlsəfəsi ilə bayram tutulur. Elə ona görə də ölüləri anmaq üçün "Qara Bayram" olaraq ilin son Cümə axşamını bu ayn üçün nəzərdə tuturlar. Beləliklə də qarşıtlar fəlsəfəsinin burada keçəri qalmır. Ondan başqa çox zadlar "s" hərfilə başlayır, elə hər nə /s/ səsilə başlasa, süfrəyə qoyula bilərmi? Yox artıq! Daha nələr?!!
Bayram ayı ilin, həm də qışın son ayıdır. Bu ayda insan yaşayışının dəyişməsinin başlıca görüntü yaxud simgəsi olaraq ev tökmə aynıyla başlayar. Bu aynda evin hisi-tozu alınar; kilimlər, xalılar yuyular; evin hər yeri arınıb sil-süpür olunar; göy göyərdilər. Ev tökmə bitdikdən sonra, bayram ayının son günlərində "Bayram süfrəsi" qoyular. Bu süfrə evdən evə, xanımların səliqəsi, bir də o evin var-dövlətinə görə bir-birindən fərqli görünsə də, əslində süfrəyə qoyulan o yeddi qələm nəsnə eyni olar. Bayram süfrəsində qoyulan hər nəyin özünə anlamı var. Başqa sözlə, o süfrədəki hər nə özünə bir imgə, bir simvoldur.
Ev böyükləri gənclərə belə bir tapşırıq verər: "Süfrəyə bərəkətlərdən (ikisin, üçün, dördün, besin, altısın yox) YEDDİSİN qoyun". O yeddi dənə bunlardan ibarət olur:
1. Göy bərəkəti: Quran, Su, ayna/güzgü, yanar şam (bu simgələr toy aynında (mərasimində) də görünür. Onlar hamısı aydınlığı təmsil edən rəmzlərdir. Aydınlıq istəyi bütün aynlarımızda başda gəlir. Bu aydınlıq gözdə, qulaqda, beyində, ürəkdə, bir sözlə, bütün varlığımızda yaranmalıdır. Örnək üçün, Quranı elçisinə yollayan Allahın insan oğluna ilk tapşırığı bu olub: “إقرأ” yəni “OXU!”. Aydınlığın əzəli-əbədi yolu elə bu oxumaqdan başlayır.
2. Yer bərəkəti: buğda (qovurqa)
3. Torpaq bərəkəti: səməni, göy
4. Ağac bərəkəti: alma, iydə, badam, cəviz/qoz, kişmiş, fındıq
5. İş bərəkəti: sikkə, pul (xırda pulsa, göyün içinə, kağız pulsa, Quranın içinə qoyulub il süftəsi verilir)
6. Heyvan bərəkəti: (Soğan qabığıyla boyanmış) yumurta
7. Süfrə bərəkəti: şirnilər, noğul, şokolad
Bizdəki o 7 o vaxtlar gözlə görünə bilən yeddi ulduz-gəzəgən, yaradılışın yeddi gün çəkməsi, göylərin yeddi qat olması, Nəsiminin yaradıcılığının bünövrələrindən sayılan Allahın görsəntisi (təzahürü) olan insan üzündəki yeddi cizgi, Həmd surəsinin yeddi ayəsi (Ərəbicə Səbülməsani, سبع المثانی), həftənin yeddi günü və hər gün üçün özəl bərəkət ya nemət istəyi kimi qutsal inamlardan irəli gəlib.
“7” Türk ulusunun bütün dünya görüşündə özünə geniş yeri var. Örnək üçün bu bayatıda elimiz niyə “yeddi” oğul istəyir?
Gəlin, gəlin, duz gəlin,
Əl-ayağı düz gəlin,
Yeddi oğul istərəm,
Bircə dənə qız gəlin!
Milli qəhrəmanımız, ulu mifimiz Koroğlunun 7000, bəzi deyimlərdə 77000, bəzisində isə 7777 dəlisi var. Klasik ədəbiyyatımızın zirvəsi olan Nəsimi rübailərindən üç örnək:
"Ey qaşın'la kirpiyin, zülfün yedi (7),
Ol yedi (7) kim Şeytan onu bilmədi;
Həqq bu sirri Əhmədə kəşf eylədi
Onun üçün adını "Ümmi" dedi.
Həqq dedi kim yer yedi (7) vü göy yedi (7),
Laməkan təxtində gizli dir yedi (7);
Gizli Adəmdə əyan oldu yedi (7),
Dörd yedi bir kez nədən oldu yedi?
Quranda Təlaq surəsi, 12-nci ayədə buyurur: "Yeddi göyü, yerdən də oncasını yaradan Allahdır." Ərəb dilinin əlifbası da 28 dənə dir: 28 ÷ 4 = 7.
Kirpiyin qaşınla zülfün dir yedi (7),
Yer yedi vü göy yedi, Sən də yedi (7);
Nə səbəbdən həftənin adı yedi (7)?
Bunda hikmət var dırır: Müshəf yedi (7)!"
25-03-2022, 17:01
Tanınmış azərbaycanlı yazıçı Kanadada vəfat etdi
Azərbaycan əsilli məşhur yazıçı Rza Bərahəni 86 yaşında vəfat edib.
Yazıçının vəfatı barədə oğlu Oktay Bərahəni məlumat yayıb. O bildirib ki, Kanadada mühacirətdə yaşayan atası bu gün Toronto şəhərində dünyasını dəyişib.
Xatırladaq ki, Rza Bərahəni 1935-ci ildə Təbriz şəhərində doğulub. İbtidai məktəb dövrünün bir hissəsi Seyid Cəfər Pişəvərinin qurduğu demokratik hökumətin dövrünə düşməsi ilə bir müddət türkcə təhsil alıb, lakin hökumətin süqutundan sonra ana dilində təhsil qadağan edilib və bu hadisələr yazıçının gələcək fəaliyyətində əvəzolunmaz rol oynayıb.
O, Cənubi Azərbaycandakı ana dili hərəkatının görkəmli nümayəndəsi sayılır. Əsərləri dünyanın müxtəlif dillərinə tərcümə edilən R.Bərahəni İrandakı Pəhləvi, daha sonra hakimiyyətə gələn qüvvələrin təzyiqi nəticəsində ölkəni tərk etmək məcburiyyətində qalıb.
R.Bərahəni 2001-2003-cü illərdə Kanada “Pen Klubu”nun sədri olub. O, ədəbiyyat sahəsində "Nobel" mükafatına namizəd göstərilsə də, sonradan namizədlər siyahısından çıxarılıb. Buna səbəb iranlı müxaliflərin fəaliyyəti olduğu bildirilib.
Azərbaycan əsilli məşhur yazıçı Rza Bərahəni 86 yaşında vəfat edib.
Yazıçının vəfatı barədə oğlu Oktay Bərahəni məlumat yayıb. O bildirib ki, Kanadada mühacirətdə yaşayan atası bu gün Toronto şəhərində dünyasını dəyişib.
Xatırladaq ki, Rza Bərahəni 1935-ci ildə Təbriz şəhərində doğulub. İbtidai məktəb dövrünün bir hissəsi Seyid Cəfər Pişəvərinin qurduğu demokratik hökumətin dövrünə düşməsi ilə bir müddət türkcə təhsil alıb, lakin hökumətin süqutundan sonra ana dilində təhsil qadağan edilib və bu hadisələr yazıçının gələcək fəaliyyətində əvəzolunmaz rol oynayıb.
O, Cənubi Azərbaycandakı ana dili hərəkatının görkəmli nümayəndəsi sayılır. Əsərləri dünyanın müxtəlif dillərinə tərcümə edilən R.Bərahəni İrandakı Pəhləvi, daha sonra hakimiyyətə gələn qüvvələrin təzyiqi nəticəsində ölkəni tərk etmək məcburiyyətində qalıb.
R.Bərahəni 2001-2003-cü illərdə Kanada “Pen Klubu”nun sədri olub. O, ədəbiyyat sahəsində "Nobel" mükafatına namizəd göstərilsə də, sonradan namizədlər siyahısından çıxarılıb. Buna səbəb iranlı müxaliflərin fəaliyyəti olduğu bildirilib.
23-02-2022, 12:23
Vidadi Mustafa:
“İran Nizami Gəncəvini farslaşdırmaq uğrunda mübarizəyə başlayır”
(İranda 21 esfənd 1396-cı ilin 21 esfənd 2018-ci ilin 12 mart günü İranın rəsmi təqvimində Nizami Gəncəvi günü elan edilib)
İran bu il Nizami Gəncəvi gününü İranda və bütün dünyada ən geniş şəkildə keçirmək üçün İranın bütün müvafiq qurum və təşkilatlarının iştirakı ilə son dərəcə geniş tədbirlər proqramı həyata keçirməyi nəzərdə tutur. Həmin məqsədlə böyük şairin şərəfinə layiqli və geniş tədbirlər keçirmək işlərini təşkil etmək məqsədi ilə İrşad nazirliyinin (dövlətdə milli-mənəvi dəyərlərin qorunması və təbliği ilə məşğul olan mərkəzi icra hakimiyyəti orqanı – V.M.) Nizami günləri qərargahı yaradılıb. Qərargahın sədri, İrşad nazirinin məsləhətçisi və “Fars dilini qoruma Şurası”nın katibi olan şəxs və Qərargahın katibi bu gün (22 fevral 2022) qurumun Nizami günləri ilə bağlı planlaşdırılan tədbirləri haqqında mətbuata geniş məlumat vermişlər.
Qərargah rəisinin sözlərinə görə, tədbirlər 15 esfənd 1400/6 mart 2022-ci il tarixindən başlanacaq. Onun sözlərinə görə, Nizami haqqında danışmaq üçün 1 gün kifayət etmədiyindən Nizami həftəsi geçirmək nəzərdə tutulur. Qərargahın rəisi və katibi tədbirlər haqqında danışarkən bildiriblər ki, tədbirlər bir həftə yox, bir aydan çox, yəni 15 esfənd/6 martdan başlayıb ordibeheşt 1401/21 aprel 2022-ci il tarixinə qədər davam edəcəkdir.
Qeyd edildiyi kimi, tədbirlər bütün mədəniyyət, təhsil, incəsənət, musiqi, kino, teatr və mənəvi-mədəni həyatla bağlı bütün sahələri, eləcə də İranda bütün iri və xırda şəhərləri, həmçinin bütün xarici ölkələri əhatə edəcəkdir. Tehrandakı “Azadlıq qülləsi”ndə İranın bayrağı ilə yanaşı Nizami bayrağı qaldırılacaq və ilk dəfə Tehranda meydanların birində Nizaminin yeni düzəldilmiş heykəli qoyulacaqdır.
***
Böyük Nizami Gəncəvini ehtiramla yad etmək, onun misilsiz bədii, mənəvi irsini dəyərləndirmək, xatirəsini əziz tutmaq nəinki hər bir azərbaycanlının, farsın, eləcə də hər bir mədəni insanın borcudur və ölkə miqyasında keçirilən hər bir belə tədbir yüksək qiymətləndirilməli və təqdir edilməlidir. Amma İran bu tədbirləri Nizami Gəncəvinin layiq olduğu ən yüksək dəyəri ona verməkdə göstərdiyi səhlənkarlığı unutdurmaq üçün deyil, həmişə olduğu kimi, ideoloji mübarizə vasitəsi kimi həyata keçirməyi nəzərdə tutur. Belə ki, jurnalistlər qarşısında çıxış edən Qərargah rəisi və katibi qeyd ediblər ki, hətta Nizami gününün təqvimə salınmasından sonra belə İranda Nizamiyə lazımi diqqət ayrılmamış, ona görə bu böyük şairi İranda tanımırlar. Amma əsas məsələ Nizaminin İranda tanınmaması ilə bağlı deyil, onun adını başqa ölkələr tərəfindən mənimsəmək səylərindədir. Başqa sözlə, Nizamini xaricdə də bir fars şairi kimi tanıyan yoxdur. İranın hazırki hakimiyyətinin əsas vəzifələrindən biri Nizamini iranlılara və xaricilərə təkcə fars dilində yazan şair deyil, həm də bir fars kimi tanıtmaqdan ibarətdir.
Beləliklə, İran bu tədbirləri ilə Nizaminin bir fars şairi olduğunu iranlılara və xaricilərə qəbul etdirmək uğrunda mübarizəyə start verir. Mətbuat konfransından hazırlanan hesabatda Nizamiyə və onun mənəvi irsinə hansı ölkənin sahib çıxmağa çalışdığı qeyd edilməsə də, hansı ölkənin nəzərdə tutulduğu aydındır. İdeoloji mübarizənin artıq başlandığını göstərən detallardan biri hesabatda bir dəfə də olsa Nizami Gəncəvi ifadəsinin işlənməməsidir. Böyük şairin adı yalnız Nizami kimi qeyd edilir.
İranda Nizamiyə belə geniş diqqətin məhz bu il başlanmasının səbəbini araşdıranlar, bunun Azərbaycan tarixinin ən parlaq səhifəsinin yazılmasından sonra baş verdiyini nəzərə almalıdırlar. İran hakimiyyəti Nizami Gəncəvini özünün məlum ideoloji mübarizəsində güclü bir vasitəyə çevrməyə çalışır.
Doğrudan da, İranda Nizami Gəncəviyə o qədər də diqqət ayrılmırdı. Keçən il (2021) Nizami günü münasibəti ilə yazılmış bir neçə yazıda qeyd edilirdi ki, Nizami Gəncəvi tədris proqramlarında, xüsusən magistratura səviyyəsində yer alsa da, düz-əməlli tədris olunmur və öyrənilmir, çünki Nizami insanların dini (şiə) və fars şovinistlərinin millətçilik şüurunu heç nə ilə zənginləşdirmir. Nizamiyə diqqətin ayrılmaması, qeyd edildiyi kimi, bir tərəfdən onun dini-ideoloji məqsədlərə xidmət etməməsindən qaynaqlanır. Hakimiyyətin dini qolunun ideoloqları belə hesab edir ki, Nizami Gəncəvinin əsərləri eşq və məhəbbət süjetləri əsasında qurulduğundan, real insani sevgini əks etdirdiyindən dindar adamın Allaha sevgisini azaldır, ona görə onu mədəni həyatdan kənar tutmaq lazımdır.
Nizami Gəncəviyə İran İslam Respublikasında uzun illər diqqətin ayrılmaması, qeyd edildiyi kimi, digər tərəfdən fars millətçiliyi ideologiyasına xidmət edə bilməməsi ilə bağlı idi.
Belə ki, Nizami Gəncəvi Firdovisidən fərqli olaraq fars millətçiliyinə tamamilə yad bir şairdir. Fars millətçiləri Nizamini ona görə sevmirlər ki, Nizaminin ən böyük, onun bütün fəlsəfi, elmi, siyasi, ictimai biliklərini, dünyagörüşünü, dəyərlər sistemi və ideallarını əks etdirən ən böyük əsəri farsların ən böyük imperiyası olmuş Əhəmənilər imperiyasını (e.ə.550-330) nəinki məğlub etmiş, eləcə də tarix səhnəsindən silmiş Qərb Fatehi Makedoniyalı İsgəndərə həsr edilmişdir. Farslar 19-cu əsrə qədər, bəyənmədikləri Qərb alimləri müəyyən edənə qədər İranda belə bir imperiyanın olmasından xəbərsiz idilər. Bu məhz İsgəndərin sayəsində baş vermişdi.
İsgəndərin farslar qarşısında ikinci ən böyük xidməti onların etnik dilinin də siyasi-ictimai, mədəni həyatdan bayıra atılması olmuşdur. İsgəndərin və daha sonra digər yunan-makedon sülaləsənin hakimiyyəti dövründə fars millətçilərinin dünyanın ən qüdrətli dili hesab etdikləri etnik dili bilmərrə həmin dilin daşıyıcıları tərəfindən unudulmuşdu.
Fars tarixi və mədəniyyətini, dilini tarix səhnəsindən silən bir böyük fatehə ən böyük əsərini həsr edən Nizami Gəncəvi təbii ki, şovinistlərin hiddətinə səbəb olmalı idi.
Odur ki, panfarsistlər Nizami Gəncəvinin fars dilində yazmasından çıxış etsələr də, onun ədəbi-bədii, fəlsəfi irsində hakim şovinist milləıtçi ideologiyaya xidmət edə biləcək heç nə tapa bilmirlər. Ona görə Nizami Gəncəviyə sahib çıxmaq məqsədinin arxasında Nizami Gəncəvinin vətəninə qarşı ideoloji mübarizə məqsədinin dayandığını demək olar. Qeyd edilən tədbirlər yeni mərhələyə daxil olmuş həmin mübarizənin mühüm tərkib hissəsini təşkil edir.
Bu məkrli məqsədin digər bir cəhəti İranda yenidən “iranşəhri nəzəriyyəsini” (Sasani dövrü hakimiyyət qaydalarının, yəni dinin siyasi hakimiyyətə və kilsənin hökmdara tabe olması ənənəsini bərpa edilməsi nəzəriyyəsi) canlandırmaq və həmin nəzəriyyə tərəfdarlarını fəallaşdırmaqdır. İran hakimiyyəti öz əli ilə hakimiyyətin dini qolunun zəiflədilməsi istiqamətində yeni bir addım atmaqdadır.
Beləliklə, İran İslam Respublikasının birdən-birə Nizami Gəncəvinin kimliyi və irsinə belə geniş diqqət yetirməsinin əsas səbəbini, qeyd edildiyi kimi, İranın məlum hadisələrdən sonra məlum prosesə qarşı ideoloji mübarizəsində axtarmaq lazımdır. Daha doğrusu, həmin tədbirlər ideoloji mübarizənin mühüm tərkib hissəsini təşkil edir. Tədbirlərin daxili hədəfini məlum etnik-siyasi və etnik-mədəni birlik və onun az-çox mədəni fəalları və ən nəhayət, sekular qüvvələrin radikal dinçiləri təşkil edir. Bu səbəblər içərisində birinci yerdə müəyyən məqsədə xidmət edən və məlum xatrici subyektə qarşı yeridilən ideoloji mübarizə hədəfləri durur...
21-02-2022, 12:33
Təbrizdə hərbi təyyarə qəzaya uğradı
İranın Şərqi Azərbaycan əyalətinin Təbriz şəhərində hərbi təyyarə qəzaya uğrayıb.
Hadisə zamanı pilot və köməkçi pilotdan başqa mülki vətəndaşın da həyatını itirdiyi bildirilir.
Qəzanın başvermə səbəbləri araşdırılır.
İranın Şərqi Azərbaycan əyalətinin Təbriz şəhərində hərbi təyyarə qəzaya uğrayıb.
Hadisə zamanı pilot və köməkçi pilotdan başqa mülki vətəndaşın da həyatını itirdiyi bildirilir.
Qəzanın başvermə səbəbləri araşdırılır.
13-02-2022, 16:38
“Mehdinin mövqeyi” filminin üstünlüyü başqa bir şeydədir!
Müharibənin mühüm bir hissəsini “türklər” idarə edirdi.
11.02.2022. “ANAJ” saytının qeydlərindən.
“Mehdinin mövqeyi” filmi ilə bağlı daha bir yaxşı hal odur ki, türklərin və Azərbaycan övladlarının müharibədə nə qədər təsirli olduğu aydın olur. “Aşura” Sepahının əhəmiyyətini görmək olar. Hər yer türklərlə doludur!
Kino tənqidçisi Əli Əlibəyli yazır: “Bu film Hicazifərin rejissor kimi ilk işidir. O, “Atabay” filminin ssenaristidir. Həmin filmin rejissoru Niki Kərimidir. Türkcə (azərbaycanca – V.M.K.) çəkilmiş bu film İranda ən baxımlı, ən çox gəlir gətirən filmlərdən biridir. “Mehdinin mövqeyi” filminin ssenarisi o qədər də güclü deyil. Rejissurası da ortababdır. Bir-iki yaxşı plandan başqa, onun göz oxşayan mənzərə və kadrları yoxdur, kinofilmdən daha çox telefilm təsiri bağışlayır. Lakin onun tamaşaçını maraqlandıran və məmnun edən müəyyən xüsusiyyətləri var. “Mehdinin mövqeyi” filminin üstünlüyü başqa bir şeydədir!
Biz ölkəmizdə müqəddəs müdafiə ilə bağlı çəkilmiş yüzlərlə filmə baxmışıq, amma adətən onların doxsan faizi ya şüar, ya da intelektual olur. Adətən, bu filmlərdə buldozer kimi iraqlı öldürən qəhrəman görürük! Yaxud dialoqlar vasitəsilə dindən, inancdan dəm vururlar. Bu filmdə belə şeylər yoxdur. Film Mehdi Bakeri kimi az danışır.
Son illərdə müharibə əleyhinə və bütün müharibəni qaralayan intellektual filmlərə də rast gəlirik. Amma həmin film müharibə əleyhinə deyil, nə də müharibəyə qara yaxmır. Film cəsarətlidir. Bir çox məsələləri deməyə cürət edib. M.Bakeriyə dəyər verməməyə çalışması göstərilir. O, beş dəfə Təbriz sepahına gedib, qayıdıb! Amma buna dəyər verməyiblər. Yaxud məsələn, Mehdi Bakeri iclasda öz qüvvələrinin tezliklə meydanı tərk edib geri qayıtdığına işarə edir. Yəni İran ordusunda fərarilikdən şikayət edir! Bakeri və digər cəsur türk igidləri müharibə zamanı özlərini tənha hiss edirdilər.
Bu tənhalıq həm Həmid Bakerinin, həm də onun qardaşı Mehdi Bakerinin şəhadətində özünü göstərir. Hər ikisi tək qalır. Filmin bir yerində Mehdi Bakeri deyir: “Həmid indi sağ olsaydı, mən tək qalmazdım!”
“Mehdinin mövqeyi” filmi ilə bağlı daha bir yaxşı hal odur ki, türklərin və Azərbaycan övladlarının müharibədə nə qədər təsirli olduğu aydın olur. “Aşura” Sepahının (azərbaycanlılardan təşkil olunmuş Sepah hərbi hissəsi) əhəmiyyətini görmək olar.
Hər yer türklərlə doludur! Ərdəbilli, Təbrizli, Əhərli və Urmiyalı!
Biz adətən müharibə filmlərində türkləri görməmişik! Əgər görmüşüksə də ya kompot və ya konserv paylayan ya da ayaqqabı mazlayan, heç bir rütbəsi olmayan (sıravi) türk əsgərini görmüşük. Amma indi aydın olur ki, türklər müharibənin ən mühüm hissəsində təsirli və vacib rol oynayıblar. Müharibənin mühüm bir hissəsini türklər idarə ediblər. Bu, son 30 ildə filmlərdə, seriallarda görmədiyimiz acı həqiqətdir. Bu ölkə öz varlığına görə türkdillilərə borcludur. Bunu müharibə kinosunda demək lazımdır.
Bundan başqa, filmdə Azərbaycandan olan elementlər də var. Türklərin həddindən artıq çay içməyi adi haldır. Biz filmdə də görürük ki, müharibənin ağır şəraitində çay içmək prioritetdir! Və ya filmdə Xosrovun “Traktor” futbol klubunun oyunu haqqında reportajı yerinə düşən epizoddur. Filmdə Mehdi və Həmidin şəhadəti zamanı türkcə dialoqlar və türkcə laylalar (ağılar), həmçinin iki yerdə verilən türkcə mərsiyələr çox təsirlidir.
Filmə baxmağı unutmayın. Orada 1980- ci illərin ab-havasını da görə bilərsiniz.
Mənbə: http://www.anaj.ir/?p=27795\11.02.2022\22
Farscadan sərbəst və ixtisarla tərcümə: V.Mustafa Kamal
4-02-2022, 12:17
Yanvarın 9-da Tehranın “Fəşafuyə” zindanından tibbi məzuniyyətə buraxılan ana dili fəalı, siyasi məhbus Əlirza Fərşinin tibbi məzuniyyət müddəti həkim arayışı əsasında uzadılıb. Bu barədə siyasi məhbus Əlirza Fərşi fevralın 2-də özünün sosial media hesabında yazıb. O, əməliyyatdan sonra müalicə prosesinin davam etdirilməsi üçün məzuniyyət müddətinin daha bir həftə uzadılması barədə qərarın Baharistan şəhərinin Ümumi və İnqilab Məhkəməsinin Qərarların İcrası İdarəsinin 2-ci bölməsinin hakimi Vəliullah Heydərnejad tərəfindən verildiyini bildirib.
Milli fəal yanvarın 27-də elektron qandalla Tehranın “Bina” xəstəxanasına yerləşdirilib və gözündən əməliyyat (Kornea transplantasiyası) edilib. Əlirza Fərşi 2020-ci ilin iyul ayının 21-də saxlanılıb və iki illik həbs cəzasını çəkmək üçün Tehran şəhərinin Evin həbsxanasına köçürülüb.
4-02-2022, 12:15
İran Statistika Mərkəzinin son hesablamalarına görə, Ərdəbil İranda yoxsul əyalətlər sırasındadır. Məlumatda Ərdəbil əyalətinində yoxsulluq səviyyəsinin ölkə üzrə ortalama göstəricidən yüksək olduğu bildirirlir. Rəsmi statistikada ölkədə ailələrin 22,8%-nin mütləq yoxsulluq həddində olduğu göstərilib. Hesabata əsasən mütləq yoxsulluq səviyyəsinə görə, Sistan və Bəlucistan əyaləti hələ də ən pis vəziyyətdədir və orta hesabla bu əyalətdəki ailələrin 51,4%-i mütləq yoxsulluqdan əziyyət çəkir.
Statistika Mərkəzinin məlumatına görə, yoxsulluqdan ən az əziyyət çəkən əyalət 11.1% yoxsulluq göstəricisi ilə İranın mərkəzində yerləşən fars dilli Yəzd əyalətidir. Ərdəbil əyaləti geniş potensialına, kənd təsərrüfatına, yeraltı və yerüstü sərvətlərinə baxmayaraq yoxsulluq sıralamasında ölkə üzrə 12-ci yerdə qərar tutub.
4-02-2022, 12:13
Şərqi Azərbaycan əyalətinin Mədəniyyət və İrşad İdarəsinin başçısı Qasım Nazimi Azərbaycan türkcəsində çəkilən “Qolçaq” filminin “Fəcr” film festivalına buraxılmamasına etiraz edib.
O, məsələ ilə bağlı film festivalının mərkəzi qərargahına, festival katibliyinə etiraz məktubu yazdığını və bunun səbəbini soruşduğunu qeyd edib:
“Tərəfimizdən məsələ izlənilir. Onlar bizə bildiriblər ki, filmin məzmunu dialoqlardan ibarətdir və dil türkcə olduğu üçün münsiflər heyəti onu anlamaqda çətinlik çəkir. Bu üzdən festivala buraxılmamasına qərar veriblər”.
Qeyd edək ki, Güney Azərbaycanın türkcə “Qolçaq” filmi hər il İranda keçirilən Beynəlxalq Fəcr Film Festivalına buraxılmayıb. Münsiflər heyətinin üzvləri bunu filmin türkcə olduğu ilə əlaqələndirirlər.
“Qolçaq” filminin rejissoru bundan öncə türk dilində çəkdiyi “Ev” filmi ilə Güney azərbaycanlıların rəğbətini qazanan tanınmış rejissor Əsgər Yusifinejaddır.
Bu, ilk hərəkət deyil və bundan öncə 2019-cu ildə türk dilində olan “Atabay” filmi də bir sıra şovinist dairələrin qəzəbi ilıə qarşılanmışdı.
Fars dilli jurnalist Əmir Fərzullahi “Atabay” filminin təqdimat mərasimində dediyi sözlər qəzəblə qarşılanıb.
“İranın rəsmi dövlət dili fars dilidir. Kimsənin haqqı yoxdur bu ölkədə türk dilində film çəksin”-deyə, şovinist yazar bildirib.
Filmin ssenari müəllifi və oyunçusu Hadi Hicazəfər fars jurnalistə sərt cavab verib:
“Sənin düşüncələrin faşizmə dayanır. Kimsənin türk dilini təhqir etmək haqqı yoxdur. Ölkə konstitusiyasına görə, türk dili məktəblərdə tədris olunmalıdır”.
4-02-2022, 12:03
Güney Azərbaycanın Zəncan şəhərinin icra başçısı Pərviz Xaliqi şəhər və ətraf kəndlərin əhalisinin qış aylarında da su qıtlığından əziyyət çəkdiyini bildirib.
O, ətraf kəndlərdə əkin yerlərinin suvarılması üçün davamlı problem yaşandığını və bunun həlli üçün tədbir görülmədiyi təqdirdə yaxın gələcəkdə daha ciddi böhranın baş verəcəyi barədə xəbərdarlıq edib.
Qeyd edək ki, Zəncan əyalətində su və kanalizasiya sisteminin təkmilləşdirilməsi üçün nəzərdə tutulan layihələr vəsait çatışmazlığı ucbatından yarımçıq qalıb. Əyalətdə su və kanalizasiya sisteminin təkmilləşdirilməsi üçün nəzərdə tutulan layihələri tamamlamaq üçün 2500 milyard tüməndən çox vəsaitin lazım olduğu bildirilir.
Əlirza Cüz Qasimi Zəncan şəhərinin içməli su təminatı üçün nəzərdə tutulan layihələrin də yarımçıq qaldığını, 500 milyard 300 milyon tümən vəsait tələb olunduğunu deyib.
Sorğu
Saytımızda hansı mövzulara daha çox yer verilməsini istəyirsiniz?
Son buraxılışımız
Facebook səhifəmiz
Reklam
Hava
Valyuta
Reklam
Sayğac
Ən çox baxılanlar
Köşə
Xəbər lenti
Foto
Bütöv.az
Video
"Vətən Qəhrəmanları" Şəhid İlyas Nəsirov
All rights reserved ©2012 Butov.az
Created by: Daraaz.net Wep Developer By DaDaSHoV
MATERİLLARDAN İSTİFADƏ EDİLƏRKĦƏN PORTALIMIZA İSTİNAD ZƏRURİDİR!!!
Created by: Daraaz.net Wep Developer By DaDaSHoV
MATERİLLARDAN İSTİFADƏ EDİLƏRKĦƏN PORTALIMIZA İSTİNAD ZƏRURİDİR!!!