Zamanımızın “MOLLA NƏSRƏDDİN”i

Böyük Azərbaycan dramaturqu, çılğın təbiətli şair, mahir rejiissor, aktyor, əməkdar incəsənət xadimi Cəfər Cabbarlı ədəbiyyat, teatr və kino tariximizdə özünəməxsus bir irs yaratmış, iz qoymuşdur. Onun ölümsüz əsərlərində biz bir-birindən tamam fərqli, lakin cəmiyyət üçün lazımlı və əhəmiyyətli müxtəlif konseptlər görə bilərik: sosial bərabərsizlik, ictimai-siyasi məsələlər, insan mənəviyyatı və əxlaqı, ailə-məişət mövzuları, Azərbaycan tarixi, türk xalqının qəhrəmanlığı və onların yadellilərə qarşı cəsur mübarizəsi, həmin dövrdə qadına münasibət, qadın azadlığı və hüquqsuzluğu və sairə...
Biz isə ədibin 1930-cu ildə qələmə aldığı “Almaz” pyesi haqqında danışacağıq. Pyes 1931-ci ildə tamaşaya qoyulub və geniş auditoriya tərəfindən bəyənilib. Əsərin mövzusu sosializm quruculuğu dövrünün, 1929–1930-cu illərin əsas ictimai məsələlərindən biri – kənd təsərrüfatının kollektivləşdirilməsi idi. Almazın simasında yazıçı sosializm cəmiyyəti üçün xarakterik olan bir gəncin surətini yaratmışdır. C.Cabbarlı ömrünün sonlarına yaxın fəaliyyətini kino sahəsinə həsr edir. O, bir neçə film təcrübəsindən sonra “Almaz”ını da lentə almağa qərar verir və bunun üçün faktiki işlər də görür: kinossenari hazırlayır, filmin çəkilişlərinə başlayır. Ancaq yazıçının ömrü vəfa eləmir... C.Cabbarlı qəflətən dünyasını dəyişir. Bu haqda onun ömür-gün yoldaşı Sona xanım xatirələrində yazır:
“Burada da qəhrəman rolunu, yəni Almazı İzzət xanım oynayırdı. Təəssüf ki, Cəfər bu quruluşu başa çatdıra bilmədi. Amansız ölüm onu bu işindən də vaxtsız ayırdı. Cəfərin sənət dostları "Almaz" filmini Cəfərsiz çəkib qurtardılar və 1935-ci ilin axırında, onun ölümünün birinci ildönümündə işi müvəffəqiyyətlə qurtardıqları haqqında məzarı üstündə raport verdilər”.
Və düz 90 il sonra Cəfər Cabbarlının “Almaz”ı Azərbaycan televiziya məkanına, televizorlarımızın ekranlarına yenidən çıxarıldı... Bir qədər fərqli formatda, fərqli adla, fərqli ssenari ilə, amma “Almaz” əsərinin motivləri əsasında... – “Vətəndaş A”...
12 seriyalıq teleserialı “SFN Film” şirkəti istehsal edib. Serialın ssenarisini Asiman Ağa Rövşən C.Cabbarlının "Almaz" pyesindən təsirlənərək yazıb. Prodüseri Sevinc Əliyeva olan "Vətəndaş A" rejissor Elvin Rüstəmzadə tərəfindən ekranlaşdırılıb. Dram janrında olan serial 21 Sentyabr 2024-cü ildən etibarən İctimai telekanalında yayımlanmağa başlayıb. Əsərin baş rolunu istedadlı aktrisa Günəş Tegin canlandırır. Serialın digər qəhrəmanlarına Azərbaycan Respublikasının xalq artistləri Qurban İsmayılov və Şamil Süleymanlı, əməkdar artist Nəsibə Eldarova, Zülfiyyə Qurbanova, Əlibəy Məmmədli, Nigar Mürsəlova və s. həyat verir.
Yəqin ki, bir çoxları təsdiqləyər ki, Azərbaycan teleməkanının tamaşaçı auditoriyası faydalı, ibrət götürə biləcəyi, maarifləndirici proqramlara tamarzı qalıb…Televiziyamızda keyfiyyətli teleserial anlayışından da ki söhbət gedə bilməz(di). Lakin bu gün “Vətəndaş A” serialına, onun çatdırmaq istədiyi ideyalara, verdiyi sosial mesajlara – bütövlükdə sağlam kollektivin ortaya qoyduğu işə baxanda insan deyir ki, ümid var…
Təəssüflər olsun ki, qlobal dünyada yaşasaq da, bu qlobal dünyanın pərdə arxasında hələ də köhnə fikirlilikdən, gerilikdən, cəhalətdən əziyyət çəkən bütöv bir nəsil var. Adətən, insanlar fikirləşir ki, tək gənc nəsil bu geriliklə ayaqlaşa bilmir. Fəqət biz “Vətəndaş A” serialının əks etdirdiyi tipik Abdalbəyli kəndinin timsalında görürük ki, məhz gənc nəsil yox, elə orta və yaşlı nəsil də zamanın ən qaranlıq dərinliklərindən gəlmiş bu adətlərlə, insanların qəlblərinin ən dibində özünə yuva qurmuş pis xislətlərlə, niyəsini bilmədikləri əmrlər və “qanun”larla “yaşamaqdan” əziyyət çəkir…
Sadə və təbii, eləcə də peşəkar aktyor heyyətinin canlandırdığı obrazların hər bir replikasında, davranışında bir satira müşahidə olunur. Tənqidi ədəbiyyatda buna tipi özünə güldürmək, öz dili ilə ifşa deyilir. Obrazların ironik nitqlərində bu çox aydın başa düşülür. Uşaqlara təhsilin lazımsız olduğunu düşünən, qızlarını erkən yaşda məktəbdən yayındırıb ərə vermək istəyən valideynlər, övladları “tərbiyəsiz böyüyər, pozular” deyə gözüaçıq yetişdirməmək, onlara öz gələcəkləri barədə heç bir seçim haqqı tanımamaq və həyati mövzularda qərarları sadəcə ailə böyüklərinin verməsi, müəllimlərin vəzifə öhdəliklərini vicdanla yerinə yetirməməsi, din pərdəsi altında yolverilən ədalətsizliklər, bu ədalətsizliklərə gözyuman avam cəmiyyət, sosial baxımdan aşağı təbəqədən olan insanların və qadınların hüquqsuzluğu, başqasının namusuna göz dikən insanların namus anlayışı üstündə dava etməsi, qan tökməsi, yeniyetmə nəslin dünyagörüşsüz böyüdülməsi, oğlan uşaqlarının guya “kişi kimi” yetişdirilməsi və bunun üçün onların kriminal aləmə meyl etməsi, öz dilində danışmayan və dilinin qanunlarını bilməyən bir kütlə… Və daha bir çox mövzuların sarkazmı…
Bu müşahidələrim zamanında ağlıma bir sual gəldi: “Sanki mən bu şeyləri haradasa görmüşəm…Harada?” Hə… “Molla Nəsrədin”də!... Vaxtilə “Molla Nəsrəddin” də cəmiyyətdəki əyriləri, çatışmayan şeyləri, düzəlmək istəməyən beyinləri və görüşləri tənqid edirdi, onları islah olunmağa çağırırdı. Görünür, dövrümüzdə də bu öhdəliyi “Vətəndaş A” öz üzərinə götürüb.
Böyük ümidlər bəsləyirik ki, zamanında yatmışları oyadan “Molla Nəsrəddin” kimi, “Almaz” da Abdalbəyli kəndinin sakinləri timsalında cəmiyyətimizin yatmışlarını oyadacaq və onlara hidayət yolunu göstərəcək…

Lalə TURAN

Müəllimimizi təbrik edirik!

Bu gün bir vaxtlar Zəngəzur mahalının Gığı kənd orta məktəbində fizika fənnini tədris edən sevimli müəllimimiz Sucəddin Məmmədovun doğum günüdür. Həmin məktəbin 1975-ci il məzunları adından müəllimimizi doğum günü münasibətilə ürəkdən təbrik edir, ona uzun ömür və sağlamlıq arzulayırıq. Əziz Sucəddin müəllim, biləsiniz ki, hələ də keçən il mayın 28 -də sizin də iştirakınızla müəllimlərimizin görüşündəki xoş ovqatın təəssüratı ilə yaşayırıq. Məktəbimizdə yaratdığınız bədii özfəaliyyət dərnəyini, bizə verdiyiniz rolları hələ də xatırlamaqdayıq. Nə yaxşı ki, varsınız, nə yaxşı ki, bizim müəllimimiz olmusunuz. Nə yaxşı ki, sizin kimi müəllimlərdən dərs almışıq.
Bütün müəllimlərimizə sayğılarla: 1975-ci ilin məzunları adından Tamxil Ziyəddinoğlu

BDU-nun professoru Qulu Məhərrəmlinin 70 illik yubileyinə həsr olunmuş elmi sessiya keçirilib

Bakı Dövlət Universitetinin (BDU) Multimedia və elektron kommunikasiya kafedrasının müdiri, professor Qulu Məhərrəmlinin 70 illik yubileyinə həsr olunmuş "Azərbaycan televiziyası müstəqillik illərində: əsas inkişaf tendensiyaları" mövzusunda elmi sessiya keçirilib.
Butov.az xəbər verir ki, tədbirin moderatoru, Azərbaycan Mətbuat Şurasının sədri Rəşad Məcid Qulu Məhərrəmlinin Azərbaycan jurnalistikası tarixində özünəməxsus yeri olduğunu bildirib. Qeyd edib ki, Qulu Məhərrəmlinin adı Azərbaycan televiziyası ilə qoşa çəkilir. Ölkədə onun verilişləri ilə böyüyən bir neçə nəsil var. Televiziya tənqidçisi, jurnalistika bilicisi kimi Qulu Məhərrəmli bu gün də diqqət mərkəzindədir.

BDU rektoru Elçin Babayev yubilyarı təbrik edib, ölkədə “telejurnalistika”, “televiziya tənqidi” deyəndə ilk olaraq yada məhz Qulu Məhərrəmlinin düşdüyünü bildirib: “Qulu Məhərrəmli istedadlı jurnalist, gözəl alim, maraqlı insan, təcrübə ilə nəzəriyyəni uğurla bir araya gətirən əsl pedaqoqdur. 1991-ci ildən BDU-da çalışan Qulu Məhərrəmli Universitetimizin dəyərli professorudur. O, həm də ictimai fəaliyyəti ilə seçilir, Jurnalistika fakültəsindən Azərbaycan Mətbuat Şurasında təmsil olunan iki əməkdaşımızdan biridir”.
Son illər BDU-da aparılan islahatlar çərçivəsində Jurnalistika fakültəsində əsaslı keyfiyyət dəyişikliyinin yarandığını deyən Elçin Babayev gənc jurnalistlərin yetişməsində və əmək bazarının tələblərinə uyğun peşəkar kadr kimi formalaşmasında Qulu Məhərrəmli kimi alimlərin böyük rolunun olduğunu diqqətə çatdırıb.Sonra professor Qulu Məhərrəmlinin elmi-pedaqoji və jurnalistika fəaliyyətinə həsr olunmuş videoçarx nümayiş olunub.
“Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri” Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin sədri, filologiya elmləri doktoru Rövşən Məmmədov Qulu Məhərrəmlinin Azərbaycanda televiziya məktəbinin simalarından biri olduğunu bildirib: “Ünsiyyət mədəniyyəti, jurnalist etikası, audiovizual nitq – bunlar bu gün də aktualdır. Biz bütün bu keyfiyyətləri Qulu Məhərrəmlidən öyrənmişik. Qulu Məhərrəmli jurnalistikada sağlam dəyərlərin təməlini qoyanlardan biridir”.
Azərbaycan Mətbuat Şurasının sədri Rəşad Məcid “Qulu Məhərrəmlinin publisistikası”, Milli mətbuat tarixi kafedrasının müdiri, professor Cahangir Məmmədli “Qulu Məhərrəmlinin polifonik yaradıcılıq yolu”, Yeni media və kommunikasiya nəzəriyyəsi kafedrasının müdiri, dosent Xatirə Hüseynova “Azərbaycanda televiziya tənqidinin çağdaş durumu”, Jurnalistika fakültəsinin dekanı, filologiya elmləri doktoru Vüqar Əliyev “Jurnalistika təhsili və müasir dərslik problemi” mövzularında məruzələr ediblər.
Sonda söz yubilyara verilib. Professor Qulu Məhərrəmli elmi-pedaqoji və jurnalist fəaliyyətinə verilən dəyərə görə təşəkkür edib.
Elmi sessiyanın sonunda BDU rektoru Elçin Babayev professor Qulu Məhərrəmliyə uzunmüddətli səmərəli elmi-pedaqoji fəaliyyətinə, gənc nəslin vətənpərvərlik ruhunda tərbiyəsində xidmətlərinə, Universitetin ictimai həyatında fəal iştirakına görə və 70 illik yubileyi münasibətilə Fəxri Fərman təqdim edib.

Nigar harda olsa Azərbaycan üçün yaşayacaq

Nigar xanımı Şuşada- Şəhid ailələrini bağrına basanda, onların başına Pərvanə şama dolanan kimi dolananda tanıdım. Sonra eşitdim ki, ailə qurması ilə bağlı okeanın o tayına Amerikaya köçüb. Budur indicə bir xoş xəbər aldım. Nigar Şıxsəfiyeva Azərbaycan uğrunda fəaliyyətini Kolorado ştatında davam etdirməyə başlayıb. Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsindən AZƏRTAC-a bildirilib ki, Kolorado ştatında yaşayan soydaşlarımız yeni diaspor təşkilatı yaradıblar. Nigar xanımı bu münasibətlə təbrik edərək, yeni fəaliyyətində uğurlar arzulayır, həmin xəbəri ozucularımıza təqdim edirik:Vətənsevərlərə sayğılarla: Tamxil Ziyəddinoğlu, "Bütöv Azərbaycan" qəzetinin baş redaktoru, Hərbi Jurnalistlər Birliyinin sədri


ABŞ-ın Kolorado ştatında yaşayan soydaşlarımız Azərbaycan İcmasının “Koloradoda Azərbaycan Diasporu” adlanan ilk diaspor təşkilatını yaradıblar.
Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsindən AZƏRTAC-a bildirilib ki, təşkilatın məqsədi yerli Azərbaycan İcmasının Amerika cəmiyyətində təmsilçiliyini artırmaq və bu missiyanı gələcək nəsillərə ötürməkdir.
Kolorado azərbaycanlılarının ABŞ-da yaşayan digər etnik qruplar, yerli icmalar və gənc nəsil arasında sıx əlaqələrinin qurulması, habelə Azərbaycan dilinin və mədəniyyətinin təbliği də təşkilatın əsas hədəflərindəndir.
Yeni yaradılan təşkilatın təsisçisi və rəhbəri Nigar Şıxsəfiyeva Azərbaycanın diaspor fəaliyyətinin genişləndirilməsi, ölkəmizin ABŞ-da tanıdılması istiqamətində mühüm addımlar atılacağını vurğulayıb.

“İslam Respublikasının Sovet İttifaqından öyrəndiyi davranış”

Ötən şənbə günü (30.11.2024) İran parlamenti uzun mübahisə və müzakirələrdən sonra "Hicab və iffət haqqında" yeni qanun qəbul edib. Yeni qanunun mətni mətbuatda dərc olunan kimi, cəmiyyətin ən müxtəlif təbəqələrinin, o cümlədən bəzi rəsmilərin və din xadimlərinin sərt etirazları, həmçinin kəskin tənqidləri ilə üzləşib.
Əksər tənqidçilər yeni qanunun məcburi hicabla bağlı ölkədə iki ildən artıqdır davam edən gərginliyi aradan qaldırmayacağını, əksinə, vəziyyəti daha da mürəkkəbləşdirərək, İranı qarışdıra biləcəyini vurğulayıblar.
İran prezidentinin ictimai hüquq və azadlıqlar üzrə köməkçisi Səkinə Sadatpad dünən ILNA informasiya agentliyinə verdiyi müsahibədə yeni hicab qanununun ölkədə vətəndaş itaətsizliyi ilə nəticələnə biləcəyini açıq şəkildə bildirib.
Baş verən hadisələrlə bağlı Fransanın Paris şəhərində yaşayan Güney Azərbaycan milli fəalı, “ƏK” - Azərbaycan İnsan Hüquqları Cəmiyyətinin həmsədri Maşallah Rəzminin 16.11.2024-cü il tarixində “İran-emrooz” saytında dərc olunmuş “İslam Respublikasının Sovet İttifaqından öyrəndiyi davranış” adlı məqaləsini diqqətinizə təqdim edirik:

İslam Respublikasının Sovet İttifaqından öyrəndiyi davranış
Maşallah Rəzmi yazır:
Siyasi məhbusları ruhi xəstəxanalarda saxlamaq İslam Respublikasının Sovet İttifaqından öyrəndiyi davranışdır.

Hicaba nəzarət edən məmurlarla dava etdikdən sonra Elmi Tədqiqat Universitetinin həyətində üst libasını soyunaraq alt paltarında gəzən xanım
Ahu Dəryai

Həbsdə olduğu müddətdə ruhi xəstəxanada saxlanılan keçmiş siyasi məhbus Kianuş Sənjərinin intiharı, hicaba nəzarət edən məmurlarla dava etdikdən sonra Elmi Tədqiqat Universitetinin həyətində üst libasını soyunaraq alt paltarında gəzən xanım Ahu Dəryainin ruhi xəstəxanaya transferi, həmçinin “Əmr Be Məəruf” qərargahının qadın işləri üzrə rəhbəri və İbrahim Rəisi hökumətində əmək nazirinin keçmiş müavini Mehri Talebi Darestani tərəfindən "Hicabsızlar Klinikası" vasitəsilə məcburi hicabı qəbul etməyən qadınların həbs edilərək ruhi xəstəxanaya aparılması xəbərləri məni xatirələrimin bir hissəsini yenidən oxumağa sövq etdi. Nəzərinizə çatdırım ki, İran İslam Respublikasının siyasi məhbuslarla davranışı keçmiş Sovet İttifaqının siyasi məhbuslarla davranışı ilə bənd-bənd uyğun gəlir.
Mən 1985-ci il sentyabrın 11-də, dörd il İranda gizli yaşadıqdan sonra öd ağrısından əziyyət çəkdiyim bir halda vətənimi tərk etmək məcburiyyətində qaldım və Ərdəbil nahiyyəsindən quru sərhəddini payi-piyada keçərək Sovet İttifaqına daxil oldum. Eşitmişdim ki, quş belə Sovet sərhəddini keçərsə, sərhədçilər ondan dərhal xəbər tuturlar. Amma sərhədi keçəndən sonra yarım saata yaxın bir dərədə oturub sərhədçilərin yanıma gəlməsini gözlədim. Gecə gec olduğu və heç kimdən xəbər olmadığı üçün çamadanımı bir daşın yanında qoyub əliboş getməyə başladım.
Əksər iranlılar hesab edir ki, Araz çayı İranla keçmiş Sovet İttifaqı arasındakı bütün sərhəd boyu axıb keçərək Xəzər dənizinə tökülür. Amma reallıq belə deyil. Coğrafiya xəritəsinə diqqətlə nəzər saldıqda görürük ki, Araz çayı Ərdəbil vilayətinə çatdıqda yolunu şimala doğru əyir və uzaq məsafə qət etdikdən sonra Kür çayına qovuşur, sonra hər ikisi birlikdə Xəzər dənizinə tökülür. Mən Sovet sərhədini quru hissədən keçdim.
Qaranlıqda bir müddət üzərində oraq və çəkic işarəsi olan bir binaya çatana qədər yol getdim. Yəqin etdim ki, bina sərhəd zastavasına aiddir, amma qapı bağlı idi və ətrafda da heç kim yox idi. Qapını döyməli oldum və qapını rus əsgəri açdı rusca soruşdu ki, “nə istəyirsən?” Bəzi rus sözlərini əzbər bildiyimdən ona siyasi qaçqın olduğumu, fars, türk və ingilis dillərində danışa bildiyimi dedim. Qapını bağladı və getdi. Bir neçə dəqiqədən sonra bir neçə əsgər və bir zabit gəldi. Məni polis idarəsinə apardılar və tərcüməçi gələnə qədər oturmağımı söylədilər. Təxminən yarım saat sonra danışdıqlarımı tərcümə etmək üçün bir qadın gətirdilər. Düşünürəm ki, o, nəzarət-buraxılış məntəqəsində ofis işləri ilə məşğul idi və məndən ingilis dilində təfərrüatları soruşmaq istəyirdi. Bir də fikir verdim ki, o, mənim rus dilini bildiyim qədər ingilis dilini bilir. Hər halda təfərrüatımı və gəlişimin səbəbini ona dedim. O, bir neçə dəfə “xaraşo, xaraşo” deyib mənim gəlişimlə bağlı sərhəd zastavalarının mərkəzinə məlumat verməyə getdi.
Səhərə qədər nəzarət-buraxılış məntəqəsində qaldım, Azərbaycan Sovet Respublikasının türkcə/azərbaycanca bilən bir zabiti gəldi və bütün tərcümeyi-halımı yazıb çamadanımdakı əşyaların şəklini çəkdi və məni Araz çayının o tayındakı Cəlilabad şəhərinin kazarmalarından birinə apardı. Ertəsi gün Bakıdan otuz kilometr şimalda yerləşən Sumqayıt şəhərinə aparıldım. Dedilər ki, dostların gələnə və vəziyyətin aydınlaşana qədər burada qalacaqsan.
Mənim yerləşdiyim yer Xəzər dənizinin sahilində olan Sumqayt şəhərindəki “Elektrik işçiləri sanatoriyası” idi. İstirahət yeri yaxşı təchiz olunmuşdu və buranın Azərbaycan dilində danışan həkimləri, tibb bacıları, təmizlikçiləri, bağbanları və aşpazları da daxil olmaqla 20 nəfərdən çox işçi heyəti var idi. Məndən sonra çoxu kürd və ya Mazandaran ailələrindən olan və Azərbaycan dilində danışa bilməyən bir neçə iranlını yavaş-yavaş bu sanatoriyaya gətirdilər və mən onların tərcüməçisi oldum. Bura gələndə dedim ki, arvadım və qızım Fransadadırlar və BMT-nin qaçqınlarla bağlı qaydalarına görə mənim həyat yoldaşım və uşağımın yanına getmək hüququm var, amma bu o qədər də sadə deyildi.
Sumqayıtda məskunlaşdıqdan bir neçə həftə sonra “İran Xalq Fədailəri Təşkilatı”nın məsullarından biri Daşkənddən məni görməyə gəldi. O, mənə dedi ki, sovet yoldaşları bu dəqiqə Fransaya getməyə icazə verməyəcəklər. Sonra da bildirdi ki, mən Bakıda qala bilərəm, istəsəm Daşkəndə və ya da Əfqanıstana gedib orada İran üçün proqramlar yayımlayan “Radio-ye Zəhmətekan” (Zəhmətkeşlər Radiosu) ilə əməkdaşlıq edə bilərəm. Təklifi qəbul etmədim və ona görə də Sumqaytda qaldım.
Sumqayıtda qalmağım 7 ay davam etdi. Bu yazıda Sumqayıtda qaldığım yeddi aylıq müddətin təfərrüatlarını təsvir etmək fikrində deyiləm. Halbuki, Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının Qızıl Aypara Cəmiyyətinin rəhbəri vaxtaşırı Sumqayta gəlib qaçqınların yaşayış şəraitini öyrənir, onların başqa şəhərlərə və ya respublikalara köçürülməsi üçün tədbirlər görürdü. Sumqayıta gətirilən qaçqınlar əsasən uşaqlı ailələr idi, ona görə də onları iki-üç həftə ərzində Bakıya və ya başqa sovet respublikalarına köçürürdülər. Amma mən tək idim və ona görə də burada qalmalı oldum. Qızıl Ayparanın rəhbəri mənə bir neçə dəfə təklif etdi ki, Bakıda mənim üçün mənzil ayırıblar və nə vaxt istəsəm, Bakıya köçə və sonra da Fransaya gedə bilərəm. Təbii ki, qəbul etmədim. Bakıdakı qaçqınlar işə göndərilməmişdən əvvəl Qızıl Ayparadan ayda 90 rubl məbləğinda pul alırdılar, amma mən Sumqayıtda olduğum müddətdə onlardan heç bir köməklik görmədim. Deyəsən Qızıl Ayparanın rəhbəri Bakıda mənim adıma mənzil yazdırmışdı və mənim əsl ünvanım orada idi. Qızıl Aypara hər ay üçün də mənim adıma 90 rubl yardım yazıb yaxşıca mənimsəyirdi.
Sumqayıtda uzun müddət qalmağım belə bir şayiəni gücləndirdi ki, “Maşallah Rəzmi Tudə Partiyasının və İran Xalq Fədailəri Təşkilatının siyasətinə qarşıdır, ölkə daxilində isə müxalifət təşkilatının qalan kadrlarına rəhbərlik edir. Ona görə də Maşallahı Sumqayıtda həbs ediblər ki, ölkə daxilindəki kadrların rəhbərlikdən narazılığını başqalarına deyə bilməsin.”
Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyətinin rəhbəri Azərbaycan Kommunist Partiyasının əsas məmurlarından biri olan Əhmədov soyadlı şəxs idi. Mən Bakıya getməkdən imtina edəndən sonra o, mənimlə yaxınlıq etdi. Nə vaxt Sumqayıta gəlsə, məndən onunla sanatoriya bağında gəzməyimi, söhbət etməyimi xahiş edirdi. Partiyada yüksək vəzifə tutmasına baxmayaraq, Əhmədov xeyirxah insan idi və Qızıl Ayparanın rəhbəri kimi qaçqınlara xidmət etmək istəyirdi. O, mənimlə söhbətində İslam Respublikasının Tudə partiyası rəhbərlərini Sovet İttifaqına casusluqda ittiham və onları həbs etməsindən narazılığını bildirdi və deyirdi ki, axı İranın nəyi var ki, sovetlərin də orda casusları olsun, İranın nə atom sualtı qayığı var, nə kosmik gəmisi var, nə də dahi alimləri, vacib bir şeyi yoxdur ki, onlar haqqında məlumat toplamaq lazım olsun.
Demək olar ki, iki həftədə bir dəfə baş verən bu müzakirələr yavaş-yavaş aramızı açdı. Söhbət zamanı mən ona Sovet İttifaqındakı vəziyyətlə bağlı suallar verirdim, o isə çox rahatlıqla və həm də asanlıqla cavab verirdi. Üstüörtülü şəkildə olsa da sovet cəmiyyətindəki qondarma konstruktiv korrupsiyanı tənqid edirdi. Mən hər gün qəzetləri oxuyurdum, televiziya xəbərlərini diqqətlə dinləyirdim və sovet vəziyyətini müəyyən qədər bilirdim. Bir gün Əhmədova dedim ki, mən hər gün ən azı 5 qəzeti vərəqləyirəm, bir neçə yazı oxuyuram, amma qəzetlərin hamısı eyni mövzunu yazır, niyə bu qədər kağız israf edirsiniz? Ya qəzetləri sərbəst buraxın, müxtəlif mövzular yazın, ya da hamısını bağlayın və sadəcə bir qəzet nəşr edin.
Əhmədov hörmət əlaməti olaraq, mənə müəllim deyirdi. Bir dəfə dedim ki, niyə bütün qəzetlər yalnız bir sözü təkrarlayır? O, yeriməyi dayandırıb məndən bir metr aralıda dayandı və sərt şəkildə “Maşallah müəllim, həqiqət birdir, jurnallar da həqiqəti yazırlar!” dedi. Başa düşdüm ki, o, həqiqəti bir və mütləq hesab edir, qəzetlər də eyni olmasa, həqiqəti yazmayacaqlar. Söhbəti davam etdirmədim. Çünki gördüm ki, onun vəzifəsi dedikləri ilə bağlıdır, əks halda işdən çıxarılacaqdır.
Mən əvvəllər eşitmişdim ki, məşhur şair və Pişəvərinin mədəniyyət naziri olmuş Məhəmməd Biriya Sovet siyasətinə qarşı çıxdığına görə uzun illər Sibirdə sürgündə dustaq olub, meşədə odun qırıb, bir müddət ruhi xəstə kimi həbsdə saxlanılıb. Ona görə də Əhmədovla başqa söhbətimdə siyasi məhbuslar məsələsini qaldırdım və Əhmədov da qarşılığında məndən İranda niyə bu qədər siyasi məhbus olduğunu soruşdu. Mən izah etdim ki, İranda müxtəlif partiyalar və ideologiyalar var, amma İslam Respublikası bunların heç birini qəbul etmir və deyir ki, “partiya yalnız Hizbullahdır, lider yalnız Ruhullahdır” və hökumətin düşüncəsini qəbul etməyən hər kəs ya öldürülür, ya da həbs edilir. Söhbətimin davamını Sovet İttifaqındakı siyasi məhbuslara çəkdim və Əhmədovdan soruşdum:
- Niyə Sovet İttifaqında siyasi opponentləri psixi sığınacaqlarda saxlayırlar?
Əhmədov yenə yeriməyi dayandırdı və mənə dedi:
- Maşallah müəllim, bu nə sözdür, hər kim Qızıl Ordu ilə müxalifət edirsə, dəlidir da!
Mən Əhmədovun arqumentinin əleyhinə heç nə deməmişəm. Çünki başa düşdüm ki, o, həqiqətən dediyi sözlərə inanır. Fəlakət də elə burada idi. Belə ki, İran İslam Respublikasında olduğu kimi keçmiş Sovet İttifaqında da həqiqətlər təhrif edilib, məmurlar da təhrif olunub və onlar fikirləşiblər ki, qəzetlər partiya qərarlarından başqa nəsə yazıblarsa, deməli mütləq həqiqətə qarşı yazıblar. Əgər Saxarov kimi məşhur alim və fizik Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin qərarlarından başqa bir şey deyirdisə, deməli o, dəli idi. Çünki partiyaya qarşı çıxan hər kəs Qırmızı Orduya qarşı çıxır və dünyanın ən böyük ordusuna qarşı çıxmaq isə dəlilik sayılırdı.
İndi Mehri Talebi Darestani xanım hicabsızlar üçün klinikanın açılışını elan edir. Bu iş üçün xərclənən büdcədən başqa, onlar da sovetlərin Əhmədovu kimi düşünməlidirlər ki, həqiqət birdir və həmin həqiqət də onların monopoliyasındadır. 90 milyon iranlının taleyi Mehri Darestani ideyalarına sahib olan məmurların əlindədir. Onlar da keçmiş Sovet İttifaqında olduğu kimi İslam Respublikasının taleyini təyin edəcəklər. Bu arada bərk zarafatcıl təbrizli də “mənimsəmə ilə mübarizə klinikası”nın fəaliyyətə başladığını açıqladı.
Paris,
15 noyabr 2024
Mənbə: https://www.iran-emrooz.net/index.php/politic/more/117529/

32 ilə bitməyən həsrət

Səfərov Səfəralı Allahverdi oğlu 27 dekabr 1973-cü ildə Qərbi Azərbaycanda, Zəngəzur mahalının Qafan rayonunun Dovrus kəndində anadan olmuşdur. 1980-1981-ci tədris ilində Dovrus kənd məktəbinin birinci sinfində oxumuş, 1987-ci ildə həmin məktəbin VII sinfini bitirmişdir. Erməni quldurlarının başlatdığı "Dağlıq Qarabağ" hadisələri zamanı Səfəralının 15 yaşı təzə tamam olmuş, necə deyərlər, hələ bığ yeri tərləməmişdi. Dünyanın tərs üzünü görməmiş, qarnı üçün qan tökən insan övladının xislətindən, nələr törədə biləcəyindən xəbərsiz idi. Belə bir dövrdə erməni-rus birləşmələrinin qanlı caynağı yurdumuza uzandı. Hayların türksüz Ermənistan ideologiyasının iyrənc dalğası ellərimizi ağuşuna aldı. Bu vəziyyətdə, əli yalın insanlar terrorçu dəstələrin əlinə keçməmək üçün pərən-pərən düşdülər.

Sovet İmperiyasının ermənipərəstliyi, Azərbaycan hakimiyyətinin soydaşlarına dayaq durmaması ucbatından yaddaşlarımıza qaçqınlıq damğası ilə həkk olunan bir tale yaşamağa məhkum edildik. Uşaqlıq xatirələrini, gənclik arzularını o yerlərdə qoyub gələn Səfəralı da didərginlər karvanında ata ocağından ayrılmaq məcburiyyətində qaldı. 1988-ci ildə öz ailə üzvləri ilə birlikdə Sumqayıt şəhərində məskunlaşdı. Elə orta təhsilinə də orada davam etdi. Sumqayıt şəhər 1 N-li tam orta məktəbi bitirdikdən sonra Ceyranbatan Texniki Peşə Məktəbinə daxil olub sənət öyrəndi. Peşə məktəbini qurtardıqdan sonra bir müddət işlədi.
Səfəralının sonrakı taleyindən söhbət açmazdan əvvəl qeyd edim ki, mən onun müəllimi, eyni zamanda təhsil aldığı məktəbin direktoru olmuşam. O, oxuduğu müddətdə istər valideynlərinin, istər yaxınlarının, istərsə də məktəb kollektivinin, müəllimlərinin və sinif yoldaşlarının sevimlisi olmuşdur. Oxuduğu müddətdə tərbiyəsinə, ədəb-ərkanına görə ətrafındakıların hamısı onu sevirdi. Beləki, o çox mehriban və sözəbaxan uşaq idi. Məktəbdə oxumağına görə əlaçı olmasa da, yaxşı oxuyanların sırasındaydı. Ancaq onun mərifətinə söz ola bilməzdi. Davranışı, atdığı bütün addım nümunəvi idi. Qonşularla münasibətdə, ictimai yerlərdə özünü əsl məktəbli kimi aparırdı. Valideynləri onu çox əzizləyirdi. O da hər zaman valideynlərinin qulluğunda durmağa çalışırdı. Evin hər işi ilə məşğul olurdu. Özündən yaşca böyüklərə qarşı çox diqqətcil idi, balacalara isə nəvaziş göstərirdi. Səfəralı haqqında kimdən soruşsan, hamı onu müsbət cəhətdən qiymətləndirərdi. Əfsuslar olsun ki, Səfəralının həyatı yarımcıq qaldı, arzuları gerçəkləşmədi.
Öz seçdiyi sənət üzrə çalışaraq, halal zəhmətilə kasıb ailəni az-çox dolandırır, kimsəyə möhtac qoymurdu. Ancaq erməni faşizminin Azərbaycanımızda tüğyan elədiyi, torpaqlarımızın işğalı, azğınlaşmış daşnakların Xocalıda törətdikləri soyqırımı bütün gənclərimiz kimi Səfəralını da rahat buraxmırdı. Odur ki, o da öz yaşıdları ilə bərabər, könüllü olaraq, 1992-ci ilin iyun ayında hərbi komissarlığa müraciət edərək, cəbhəyə yola düşdü. Vətənimizin azadlığı uğrunda gedən döyüşlərə qatıldı.

Səfəralı Ağdərə rayonunun Sırxavənd kəndi uğrunda gedən döyüşlərdə erməni quldurlarına qarşı qəhrəmancasına vuruşmuşdur. Son nəfəsinə qədər düşmənə qarşı mərdliklə mübarizə aparan Səfəralının itkin düşməsi haqqında 1992-ci il sentyabr ayının 29-da hərbi hissədən valideynlərinə qara xəbər gəldi. İtgin düşən döyüş yoldaşları kimi, uzun müddət ondan bir xəbər çıxmadı, cəsədi tapılmadı. Valideynlər, qohumlar, qonşular 32 il həsrətlə Səfəralının yolunu gözlədilər. Ancaq Səfəralını gördüm deyən olmadı. Onun ölümündən, sağ olmasından doğru bir xəbər gəlmədi. Hamı əsgər yolunu həsrətlə gözləyirdi.
Yaxşı ki, 44 günlük Vətən Müharibəsi, torpaqlarımızın işğaldan azad edilməsi, toplu məzarlıqların üzə çıxması nəticəsində çox həsrətlərə son qoyuldu. Nişanlı qızların, ata-anaların, atası cəbhəyə gedən övladların gözləri yolllardan yığışdı. Nəhayət 2024-cü il sentyabr ayının 7-də valideynlərinə DNT analizi vermək lazım olduğu barədə bildiriş gəldi. Verilən analizlərin nəticəsində məlum oldu ki, nəşi gətirilən şəhid Səfərov Səfəralı Allahverdi oğludur.
2024-cü il sentyabrın 20-də Səfəralının nəşi Sumqayıt şəhərindəki Şəhidlər Xiyabanında çox izdihamlı bir şəkildə dəfn olundu. Səfəralını tanıyan hər kəs onun itkisinə heyfslənirdi. Şəhidlik elə bir məqamdır ki, Uca Allah öz müqəddəs kitabı olan “Qurani-Kərimdə” buyurur: “Şəhidlər ölmürlər, onlar diridirlər”.
Əlbəttə biz də vətənimizin azadlığı uğrunda canından keçən hər bir şəhidimizin xatirəsini həmişə əziz tuturuq. Daim onları hörmətlə yad edirik. Səfəralı da qısa ömür sürməsinə baxmayaraq, şəhidlik məqamına yüksəlməklə əbədiyaşarlıq qazandı. Öz müqəddəs adını şərəf tariximizə qanı ilə yazdı.
Allah rəhmət eləsin! Məkanı cənnət olsun!
Səfəralının ruhuna ehtiramla:

Sərvər AZADƏLİYEV,
Dovrus kənd orta məktəbinin sabiq direktoru,
təqaüdçü müəllim

Süleyman İsmayılov

Süleyman İsmayıl oğlu İsmayılov 1960-cı il avqustun 8-də Pəmbək mahalının Hamamlı rayonunun Saral kəndində müəllim ailəsində doğulub. 1967-1977- ci illərdə Saral kənd orta məktəbində orta təhsil alıb. 1979-1981-ci illərdə SSRİ Silahlı Qüvvələrində əsgəri xidmətdə olub. 1986-1991-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Tibb Üniversitetinin əczaçılıq fakültəsində ali təhsil alıb. 1992-1998-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrində zabit kimi hərbi xidmətdə olub və kapitan rütbəsində ordudan tərxis olunub. Sonradan Bakı şəhərində əczaçılıq fəaliyyəti ilə məşğul olub. 2021-cı il mart ayının 26-da qəfil ürək tutmasından dünyasını dəyişib.
“Şaman” təxəllüsü ilə jurnal və qəzetlərdə şeir və hekayələri dərc olunub. Şeirləri həmçinin “Həkimlərin söz dünyası” kitabının 2-ci cildində yer alıb. “Tanrı milləti” kitabının müəllifidir. Kitabda doğma yurdlarından didərgin salınan həmvətənlərimizin taleyindən bəhs edilir.

ŞƏHİD VARSA, VƏTƏN VAR!!!

( ƏZİZ ŞƏHİDİMİZ MÜRSƏLƏ)

Nə qədər ki, bu bayraq
Göylərdə dalğalanar,
Nə qədər ki, səmada
Ulduz yanar, Ay yanar,
Nə qədər ki, bu Vətən
Himnimizlə oyanar,
Siz qürurla dayanın,
Başı uca analar -
Şəhid varsa, Vətən var!!!

Bu torpaq Allah payı
Qorumasaq ar olar!
Qandan məlhəm vurmasan,
Sağalarmı yaralar?
Bu gün sabaha qalsa
Əsrlərcə dərd olar.
Oğullar meydan sular,
Oğullar zəfər çalar -
Şəhid varsa –Vətən var!!!

Dağ mənim, sazaq mənim,
Ey başı qarlı dağlar.
Aç qala qapısını,
Şanlı qonaqların var.
Qovuldu, rəzil oldu
Tamah salan yağılar.
Budur sinə gəribdi,
Dağa dirək oğullar -
Şəhid varsa –Vətən var!!!

Yaşayar tarıx boyu,
Bu tarixi yazanlar!
Yazmasa qəhr olarıq -
Nə yaxşı ki, yazan var!
Başının üstə quran,
Dodağında azan var!
Bu müzəffər tarixə
Qanla möhür vuranlar-
Şəhid varsa –Vətən var!!!

15.12.2021 Bakı şəhəri

"Nidanın gücü, gücün nidası!" adlı yazı müsabiqəsi keçirilir

Təşkilat "Nidanın gücü, gücün nidası!" adlı yazı müsabiqəsini davam etdirir.

"Uşaqların Gələcəyi Naminə" təşkilatı, Azərbaycan Ordusunun Zəfərinə həsr edilmiş “Nidanın gücü, gücün nidası!” adlı yazı müsabiqəsini davam etdirir. Bu barədə təşkilatın sədri Könül Quliyeva məlumat verib. Sədr qeyd edib ki, müsabiqə V-IX sinif şagirdləri arasında keçiriləcəkdir. Yazılar 02 dekabr 2024-cü il tarixdən 15 dekabr 2024-cü il, saat 18:00-dək təqdim olunmalıdır. Şagirdlər müsabiqəyə təqdim olunan yazıları şəxsiyyət vəsiqələrinin surətləri ilə birlikdə usaqlargelecek@gmail.com elektron ünvanına göndərməlidir. Yazının həcmi minimum 1 səhifə, yaxud 1 səhifə yarım olmalıdır. Yazı kompyuterdə yığılmalı, Times New Roman şifrələri ilə 14 ölçüdə təqdim edilməlidir. Müsabiqənin yekunlarına əsasən I, II, III yerlər üçün sertifikatlar və digər həvəsləndirici mukafatlar nəzərdə tutulur. Qaliblərin yazıları gələcəkdə kitab şəkilində dərc olunacaq. Müsabiqəyə təqdim edilən yazıları 5 nəfərdən ibarət ekspert komissiyası qiymətləndirəcək. Onu da qeyd edək ki, yazılar ekspertlərə imzasız təqdim ediləcək. Hər hansı bir sual yaranarsa (050) 969 38 69 nömrəsi ilə əlaqə saxlaya bilərsiniz.

Gığı məktəbinin 100 illiyi qeyd olunub

Qərbi Azərbaycan İcmasında, Qafan rayonunun Gığı kənd orta məktəbinin 100 illik yubileyi münasibətilə təntənəli tədbir keçirildi. Tarix dolu bir məkanın təhsil ocağının keçdiyi bir əsrlik yolun təntənəsini qeyd etmək üçün təşkil olunan bu tədbir, həm də vətən sevgisinin, yurd həsrətinin çulğaşdığı mərasim idi.
Tədbir Qərbi Azərbaycanın Qafan Rayon İcmasının sədri, professor Eldar Abbasovun açılış nitqi ilə başladı. İlk növbədə, vətən yolunda canını fəda edən şəhidlərimizin və Gığı kənd orta məktəbinin dünyasını dəyişmiş müəllimlərinin əziz xatirəsi yad edildi. Ardınca Azərbaycan Respublikasının Dövlət Himni səsləndirildi və tədbir rəsmi olaraq açıq elan olundu.
Məruzə ilə çıxış edən Bəhruz Piriyev Gığı kəndinin tarixi və kənddə yaradılan məktəbin keçdiyi şərəfli yoldan danışdı. O, nitqində məktəbin tarixi missiyasını belə ifadə etdi: "Vətən həsrəti, yurd həsrəti ilə döyünən qəlbimizdə daim ucalan Gığı kənd orta məktəbi Qafan rayonunun ən uca zirvələrindədir."
O, Qərbi azərbaycanlıların özlərini ifadə etmələri üçün yaratdığı şəraitə görə Prezident İlham Əliyevə dərin minnətdarlığını bildirdi və Qərbi Azərbaycana qayıdış yolunda milli birliyin əhəmiyyətindən danışdı.
Tədbir çərçivəsində Gığı kənd orta məktəbinin keçmiş müəllim heyəti və məzunları haqqında hazırlanmış videoçarx nümayiş etdirildi. Bu videoçarxda məktəbin yetirdiyi professorlar və ziyalıların həyat hekayələri, təhsil uğurları təqdim olundu. Tədbir iştirakçıları bu anlarda duyğulu anlar yaşadı, məktəbin əsrlik zəhmətinin şərəfini bir daha hiss etdilər.
AMEA-nın Tarix İnstitutunun əməkdaşı, professor Cəbi Bəhramov tədbirdə çıxış edərək Gığı kəndinin Osmanlı dövrünə aid sənədlərdə adının keçdiyini, Gığı kəndində müsəlman-türklərin yaşadığını qeyd etdi.
Tədbirin digər iştirakçısı, professor, şair Paşa Qəlbinur Sovetlər dönəmində dostları ilə birlikdə Gığı kəndinə etdiyi səyahətdən, kəndin mehriban insanlarının qonaqpərvərliyindən, təbiətinin gözəlliyindən bəhs elədi, o yerlərlə bağlı xatirələrini bölüşdü.
Tədbirin ən vacib mesajı isə iştirakçıların Qərbi Azərbaycana qayıdışa və Azərbaycanın bütövləşəcəyinə olan inam idi. İştirakçılar Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında bu arzunun gerçəkləşəcəyi ümidi ilə birləşdilər. Onların qəlbində yurd sevgisi və əqidələrinə sədaqət ən yüksək dərəcədə hiss olunurdu.
Gığı kənd orta məktəbinin 100 illik yubileyi yalnız bir təhsil müəssisəsinin tarixini deyil, həm də bir xalqın əzm və iradəsini nümayiş etdirdi. Tədbir, keçmişin xatirələri ilə gələcəyin ümidlərini birləşdirərək yaddaşlara yazıldı. Sonda xatirə şəkilləri çəkdirildi.
P.S.Tədbirdən hazırlanacaq geniş reportajı “Bütöv Azərbaycan” qəzetində oxuya bilərsiniz.
Tehran YUSİFLİ,
“Bütöv Azərbaycan” qəzetinin
Qərbi Azərbaycan üzrə Xüsusi müxbiri

Kaş biz də qayıdıb gələ bilərdik:

Təranə Dəmir kəndlərimizin halını çox sənətkarlıqla nəzmə çəkib. O duyğuları yaşamaq keçdi könlümdən. Amma dəli-doluluqdan əsər qalmayıb. Kəndimə qayıtmaq istədim, yolları bağlıdı. Anamın bişirdiklərindən dadmaq istədim. Anamın nə özü var, nə qab- qaşığı. Ata ocağında qızınmaq istədim. Atamın nə özü var, nə ocağının közü. Qonşumun qapısından keçmək istədim. Nə qonşum qalıb, nə də qapı-bacası. Tay tuşlarımla oynamaq, bir az da dalaşmaq istədim, gördüm hamısı həsrətimi çəkir. Erməni-fars faşistləri yurdumuzu elə viran qoyub ki, daş üstə daş qalmayıb. Təranə Dəmir yaradıcılığına sevgi, özünə sayğı ilə bu şeirini oxucularımızla paylaşıram. Kaş hamı kəndinə qayıda bilə...
Tamxil ZİYƏDDİNOĞLU

Biz kənddən çıxanda bahardı hələ,
Hələ bu yerlərin çiçək çağıydı.
Hələ oğlanların dəli, havalı,
Qızların tərtəmiz mələk çağıydı.

Qayıdıb gələndə gördüm yaz hanı?
Bu kəndin çəməni, otu qocalıb.
Qocalıb böyürkən kollarınacan,
Pişiyi qocalıb, iti qocalıb.

Mənim gəlişimə sevinmədi heç,
Yollar tanımadı məni deyəsən.
Yadından çıxmışam torpağın, daşın,
Dumanın, çiskinin, çənin deyəsən.

Suvağı tökülən köhnə evlərin
Qapısı qocalıb, damı qocalıb.
Məni tanımadı təzə qonşular,
Məni tanıyanlar hamı qocalıb.

Üşüdüm buz kimi baxışın altda,
Yer tapa bilmədim özümə burda.
Düşdü baxışlarım fikir toruna,
Durdu xatirələr üzümə burda.

Biz kənddən çıxanda bahardı hələ,
Hələ bu yerlərin çiçək çağıydı.
Hələ oğlanların dəli, havalı,
Qızların tərtəmiz, mələk çağıydı.
Təranə Dəmir.