NİYƏ DİNİ SİYASƏTƏ ÇEVİRİB, NƏTİCƏSİ İLƏ MÜBARİZƏ APARIRIQ?

İnsan yaranışdan bəri təbiət və cəmiyyətin necə yarandığını dərk etmək üçün daim düşünməkdədir. İbtidai insanların oda, suya, günəşə, hətta heyvanlara və sairəyə sadə inanclar və onlara ibadət formaları yaranmış, daha sonra şüur və düşüncə dairəsi bir qədər inkişaf edərək daha geniş və sistemli fəlsəfi düşüncə formaları olan dinlər yaranmışdır.
İnancların yarandığı dövrlərdə kiçik insan qrupları qəbilə, tayfa halında əsasən təcrid olunmuş halda yaşadığından bir qayda olaraq hər bir inanc bir qəbilə, bir tayfa sərhəddində çərçivələnərək onların həyat tərzinə, təbii şəraitinə uyğun olan adət-ənənələrində öz əksini tapmışdır. Lakin bu inanclar heç kəsin boynuna başqaları qarşısında kimlərəsə tabe olmaq öhdəliyi qoymamışdır. Belə ki, ibtidai-icma quruluşundakı həyat tərzi, insanların bir-birilə münasibətlərinin məzmun və mahiyyəti bunu tələb etmirdi. Qarşılıqlı münasibətlərdə belə bir tələbata ehtiyac yox idi. F.Enqels yazır ki, – “Bütün kəşflər zərurətdən yaranır”. Yəni, insanların həyatına, inkişafına mane olan maneələri dəf etmək, aşmaq üçün, bu maneələrin yaranma səbəbini, onu aradan qaldırmağın üsul və vasitələrini tapmağı düşünməyə məcbur olan insan zehni, düşüncəsi, şüuru, sonda bu üsul və vasitələri tapmağa nail olur. Elə dinlər də inanclar kimi, insanların onları əhatə edən aləmi və orada baş verən prosesləri dərk etmək mərhələsində, əvvəlki dövrlərlə müqayisədə ətraf mühit haqqında nisbətən geniş məlumatlı və daha geniş diapazonda düşünmək qabiliyyəti çərçivəsində yaranmışdır.
Dinin yarandığı tarixin iqtisadi-ictimai mühitinə nəzər saldıqda görürük ki, yaranan ilk dinlər fərdi quldarlıq dövrünə təsadüf edir. Dinlərin yaranması tarixinin ardıcıllığı ilə onların məzmununu müqayisə etğdikdə isə ilk dinlərin məzmunundan başlayaraq insanın “hər şeyə qadir Allah” obrazına tabe olması tələbindən başlayaraq, sonrakı dinlərdə bütün insanların birmənalı olaraq “Allahın qulu” olduğu ehkamı və onların hamısının “Allahın” yer üzünə göndərdiyi, lakin insan olaraq başqa insanlardan heç bir fövqəladə fərqi olmayan “xüsusi nümayəndəsinə” tabe olması tələbi əsasında qurulan düşüncə sistemləri olduğu aşkar olur. Bu bir də onunla sübut olunur ki, hər bir din sistemində istifadə edilən anlayışlar məhz həmin dinin yaranması dövründə mövcud olan real həyat şəraiti, maddi, mənəvi, əxlaq normalarını əks və ifa etdirir.
Dinin inkişafı isə quldarlıq iqtisadi-ictimai quruluşuna malik dövlət mexanizmlərinin yaranması dövründə baş verir. Belə ki, cəmiyyət daxilində quldar-qul münasibətlərinin, qul sahiblərinin bir-birinin arasındakı münasibətlərin, eləcə də qul əməyi üzərində qurulan o dövr üçün iri təsərrüfat sayıla bilib, müəyyən millətlərin yaşadığı yaşayış məskənləri üçün həyati əhəmiyyət kəsb etdiyindən, onları başqa millətlərə məxsus olan mütəşəkkil güc dəstələrinin təcavüzündən qorunması zərurəti, cəmiyyətdə dövlət mexanizminin yaranmasını labüd etmişdir. Quldar-qul münasibətlərinin mövcudluğunun qorunması zərurətindən yaranan quldarlıq dövlətlərində quldar-qul münasibətlərinin cəmiyyətdə hakim münasibət forması olduğundan, bu dövlətlərin inzibati idarəetmə qanunlarının da məzmun, mahiyyət və formalarında əks olması təbii hal idi. Belə ki, bu inzibati idarəetmə qanunları cəmiyyətdə iqtisadi-ictimai münasibətləri məhz quldar-qul mahiyyətində reallaşdırmağa hesablanmışdı və reallaşdırırdı da.
İstisna edilmədən bütün dinlərin insanı “Allahın yaratdığı”, insanların “Allahın qulu olduğunu” və guya “Allahın yerə göndərdiyi elçisi, nümayəndəsi (rəsulu)” vasitəsilə insanlar üçün təyin etdiyi qaydalarda ona və onun nümayəndəsinə qeyd-şərtsiz tabe və müti olmağı təmin etdiyindən göründyü kimi, dinlər məhz fərdi quldarlığın yarandığı ilk dövrlərdə məhz qulların onlar üçün “Allah” statusunda olan sahiblərinə qeyd-şərtsiz tabe və müti olmasını təlqin edən fəlsəfi düşüncə olaraq yaranmışdır. Bu cəmiyyətlərdə dinin geniş yayılması qul sahiblərinin mənafeyini tam olaraq ifadə etdiyindən, hər yerdə dinlərin təşkilatçıları, onun tədrisi, təbliğatı ilə peşəkar olaraq məşğul olanlara hakim təbəqələr tərəfindən zəruri maddi şərait yaradılmış, eləcə də cəmiyyətdə onlar nüfuzunu qoruyan statusla təmin edilmişlər. Dinlərin sürətlə yayılmasının başlıca səbəblərindən biri də dinlərin təqlidçilik yolu ilə, uydurulmuş ehkamlara kor-koranə inanmaq şərti idi. Quldarlıq və feodalizm dövründə insanların mütləq çoxluğunun şüur səviyyəsinin çox aşağı, düşüncə dairəsinin çox dar olması, üstəlik dinə qarşı hər hansı kiçik etirazın belə tonqalda diri-diri yandırılmaq, digər dəhşətli işgəncələrlə öldürülməyə səbəb olması, daxilən inanmayanları belə zahirən “dindar” olmağa, dini qaydalara əməl etməyə məcbur edirdi.
Quldarlıq dövlətlərində din hakim təbəqələrə qulların və aşağı təbəqəyə mənsub olanların itaətdə saxlanılması üçün ideoloji vasitə idi. Şərqin quldarlıq ölkələrində kahinlər aristokratiyası böyük rol oynayırdı. Məbədlərə məxsus olan iri təsərrüatlarda ancaq qul əməyindən istifadə edilirdi. Əlbəttə ki, bu prosseslərə nəzarətçilər rəhbərlik edir və qulların işinə nəzarəti də onlar edirdilər. Feodalizm quruluşu yaranıb, qulların özünün inzibati cəhətdən felən azad olması, təhkimli statusu alan insanları itaət altında saxlamaq zərurəti kəskinləşdiyindən dinin cəmiyyətdəki statusunun daha yüksək səviyyəyə qaldırılmasını labüd etdi. Məhz bu səbəbdən feodal dövlətlərində artıq təşkilatlanaraq güclənmiş dini qurumların rəhbərləri dövlət mexanihmlərində önəmli mövqe tutaraq, ictimai prosseslərin bir hissəsini, məhkəmə-hüquq məsələlərinin həll edilməsinin dini qaydada aparılmasına nail olublar. Fransa imperatoru Napoleon “Generalın gündəliyi”ndə yazıb, “İisus öldükdən sonra Romadakı siyasətçilər çox tez başa düşdülər ki, ondan xalqı idarə etmək üçün istifadə etmək olar və onu Allah dərəcəsinə qaldırdılar”. Avropada ölkənin dini rəhbərinin rəyinin hətta dövlət başçısının qərarlarına belə təsiri adi hala çevrildikdən sonra zəif dövlətlərin işğal edilməsi dini şüarlar altında həyata keçirilmişdir.
Məsələn, xristian dininin tarixində keçirilən səkkiz xaç yürüşünün (I dünya müharibəsində Osmanlıya qarşı edilən xaç yürüşünü nəzərə almasaq) dördü xristianlıq daxilində yaranan təriqətlərə qarşı edilmişdir. 1199-cu ildə Roma Papası III İnokenti İsa Məsihinin məzarını kafirlərdən təmizləmək adı ilə xaç yürüşü elan edib, qısa müddət ərzində yığdığı 200 minlik qoşunla Misir müsəlmanlarına hücum etməli olduğu halda, katoliklərin düşmən saydığı pravoslav xristianlara qarşı yönəltdi.
Xristianların sonrakı dövrlərdə təşkil etdikləri xaç yürüşləri güclənərək Avropanın İspaniya daxil bir hissəsini işğal etmiş ərəblərə, ərəb xəlifəliyi süquta yetdikdən sonra müsəlmanlığı qəbul etmiş, Avropanın və Şərqin bir hissəsini öz hökmranlığı altına almış Osmanlı türklərinə qarşı təşkil etmişlər.
Bu günə qədər dünyada baş vermiş ictimai proseslər sübut edir ki, hansı din olmasından asılı olmayaraq din təşkilatlandığı andan mövcud olduğu ölkənin xalqı və başqa müstəqil millətlərin əsarətə alınması üçün siyasi-ideoloji alətə, silaha çevrilməklə yanaşı, bəşəriyyətin tərəqqisini məhdud çərçivədə qandallayır. Lord Rotşild yazır ki, “kasıblar bir gün cənnətin olmadığını öyrənsə, dünyanı idarə edə bilməyəcəyik”. Əslində Rotşild özünün bu ifadəsi ilə mövcud olduğu dövrdə insan kütlələrini acından və dar ağacında ölmək qorxusu altında əsarətdə saxlamaqla, onları ədalətsiz istismara və vəhşi davranışa məruz qoymağın mümkün olmayacağını dilə gətirir. K.Marks da yazır ki, “din xalq üçün tiryəkdir”.
Xristian dininin orta əsrlərdə hakim olduğu Avropa ölkələrində mövcud olub, bu günə qədər yaddaşlardan silinməyən “inkvizisiya” dövrünün dəhşətləri, istərsə də, Avropada və Şərqdə ərəb istilasının “İslam dini” şüarı ilə başqa millətlərə, xüsusilə türklərə qarşı törətdikləri vəhşi qətliamlar bəşər tarixinə qanlı salnamələr yazmışdır.
Ermənilər Xocalı qətliamını törətdikdə Roma Papası Erməni Katalikosuna zəng edərək, “Mən orada olsaydım, onların əllərindən öpərdim”, yəni, bu qətliamı törədən erməni faşistlərinin əlindən öpərdim, deməsi dinin təşkilati mövcudluğunun insanları qula çevirmək üçün təkcə siyasi-ideoloji silah deyil, həm də insanları əsarət altına almaq üçün müharibəyə, terrora sürükləyən siyasi-ideoloji silah olduğunu aydın göstərir. Bu təkcə xristian dininə deyil, ümumilikdə bütün dinlərin, mahiyyətini güzgü kimi əks etdirən xüsusiyyətdir. Bunu son 44 il ərzində bu gün İran adlanan Qacar yurdunda yaşayan millətlərə tarixdə görünməyən vəhşi zorakılıqlar yaşadan şovinist fars molla faşizminin bu gün də davam edən dinc əhalinin rejimə qarşı dinc etirazlarına görə 20000-dən çox insanı zindanlara atıb, orada onları vəhşi işgəncələrə məruz qoyması, yüzə yaxın uşağı öldürməsi, 500-dən çox insanı, o cümlədən əksəriyyəti yetkinlik yaşına çatmayan yeniyetmələri, qadınları edam etməsi, bir daha təşkilatlanmış hər hansı bir dinin siyasi-ideoloji silaha çevrilərək insanlara hansı fəlakətlər gətirəcəyini aydın göstərir. Tehranın şovinist fars molla faşizminin əsas başçılarından biri olmuş Əli Əkbər Haşimi – Rəfsəncaninin qızı Faizə Rəfsəncani öz müsahibəsində demişdir:
“Bizim xətalarımız (oxu – cinayyətlərimiz – Ş.Q.) İsrail, ABŞ və şah rejimi də daxil olmaqla, “pis” adlandırdığımız bütün rejimlərin səhvlərindən (cinayətlərindən – Ş.Q.) daha çoxdur. Xalqımıza yaşatdığımız müsibətlərin heç birini onlar etməyib. Suriyada 500000 (beş yüz min) insan ölüb, bunda bizim də rolumuz var. Yəməndə 7 ildir davam edən müharibədə də iştirak edirik. Müsəlmanlara qarşı qətliamlara başlamışıq. İsrail-Fələstin savaşında itkilərin sayı 100-200 mini keçdiyini düşünmürəm. Bu da o deməkdir ki, müsəlmanları öldürməkdə İsraili keçmişik”.
Əgər buna molla faşizminin qonşu altı müsəlman – ərəb ölkəsində ümumi sayı 1000000 (bir milyon)-a yaxın olan hərbi birləşmələr saxlayaraq, həmin ölkələrdə hərbi qarşıdurma, terror yaratmaqla, son 30 il ərzində xristian-erməni qardaşları ilə birlikdə müsəlman əhalisi olan Azərbaycan vətəndaşlarını Qarabağda qətliama məruz qoyub, torpaqlarının işğal, yeraltı və yerüstü maddi, mədəni sərvətlərini talayıb, xarabazarlığa çevirdiyini də buna əlavə etsək mənzərə aydın olar.
1835-ci ildə iyul ayının 9-da sıx dini cəhalət dumanına bürünmüş Şamaxıda dünyaya gəlib, Nəcəf, Bağdad, Şam (bu günkü Dəməşq – Ş.Q.) şəhərlərində mükəmməl dini təhsil alsa da, Azərbaycan ədəbiyyatının zirvəsinə yüksəlib, ədəbiyyat tariximizə ən zəngin ədəbi irs qoyub getmiş, dahi satirik şairimiz Mirzə Ələkbər Sabirin ustadı, Seyid Əzim Şirvani hələ 19-cu əsrdə yazırdı;

İndi naxoşdu milləti İslam,
Ona lazımdır, eyləmək əncam.
Dərdimizdir, bu dərdi – nadanlıq,
Ki, tutubdur bizi, pərişanlıq.
Demirəm rus, ya müsəlman ol.
Hər nə olsan, get, əhli-ürfan ol.
Demə bu kafər, ol müsəlmandır.
Hər kəsin elmi var, o insandır.
21-ci əsr Azərbaycanın Mirzə Ələkbər Sabiri olan, gənc şair İbrahim Xudai də yazır ki;

Daşa pul ödəyib çölə atırlar,
Bu şeyi heç, şeytan sərgiləməzdi.
Şeytana atılan daşlar yığılsa,
Bir yetim, küçədə mürgüləməzdi.

Son otuz ildə Tehranın ölkəmizdə mənhus niyyətlərlə apardığı geniş təbliğata uyub, dəb xatirinə kor-koranə zehnini, şüurunu dinə təslim edənlər özlərinin, gələcək nəsillərinin, cəmiyyətimizin və dövlətçiliyimizin taleyi naminə bu real faktları və sətirləri oxuyub, dərindən düşünsələr, gələcəkdə üstümüzə gələcək çox fəlakətlərin qarşısını ala bilərik.

Şapur Qasimi
18.12.2020
+99455 522-36-15