İBTİDAİ HAZIRLIQ KURSU .....                        Boksçumuz çempionata qələbə ilə başladı .....                        TƏBİB-də yeni təyinat .....                        58 yaşlı qadın toyda öldü .....                        Direktorluqdan imtina etdi: Xankəndiyə müəllimi kimi qayıtdı .....                        Hərbçilərimiz Türkiyədə .....                        Ermənistan silkələndi .....                        Bu rayonumuzu su basdı .....                        Ermənistan Prezidenti Kurtulmuşla görüşdü .....                       
6-09-2024, 23:19
XARİCDƏ YAŞAYAN AZƏRBAYCANLI ALİMLƏRİN I FORUMU


XARİCDƏ YAŞAYAN AZƏRBAYCANLI ALİMLƏRİN I FORUMU

2024-cü il sentyabrın 9–11-də, Bakı şəhərində “Xaricdə yaşayan Azərbaycanlı Alimlərin I Forumu” keçiriləcək. Bu münasibətlə tədqiqatçı-jurnalist Araz Yaquboğlunun Forumun iştirakçısı, professor Ələddin Allahverdiyevdən götürdüyü müsahibəni oxucularımıza təqdim edirik.

Qısa arayış: Professor Ələddin Allahverdiyev dünya okeanı və kosmik fəzanın tədqiqatlarında, dəniz seysmik kəşfiyyatı, elektron, müdafiə və tibb sənayesində istifadə olunan piezoelektrik cihazların və aparatların yaradılmasında dalğa və rəqs proseslərinin öyrənilməsi üçün riyazi modellərin və metodların yaradılması sahəsində Sovet, Rusiya və Azərbaycan alimdir. O, 1947-ci ildə Qərbi Azərbaycanın Göyçə mahalının Basarkeçər rayonunun Kəsəmən kəndində anadan olub. Bakıda 190 saylı orta məktəbi medalla bitirib. M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin mexanika-riyaziyyat fakültəsinin və onun aspiranturasının məzunudur. SSRİ Elektron Sənaye Nazirliyinin Elmi-Tədqiqat “Fonon” İnstitutunda kiçik elmi işçi, böyük elmi işçi və riyazi modelləşdirmə şöbəsinin müdiri vəzifələrində çalışmışdır. “Green Star International” şirkətində Elm və İstehsalat üzrə Baş Direktorun müavini, Moskvanın Zelenoqrad şəhər Orta və Kiçik Biznes Müəssisələri Assosiasiyasının direktoru, Moskva Biznesi İdarəetmə Akademiyasında ali və tətbiqi riyaziyyat kafedrasının müdiri və professoru, İqtisadiyyat və menecment fakültəsinin dekanı, 1-ci prorektoru, Moskva “MİET” Milli Tədqiqat Universitetinin professoru, tədris işləri üzrə prorektor müavini, tədris prosesinin keyfiyyəti sahəsinin rəhbəri vəzifələrində çalışıb.

Araz Yaquboğlu (A.Y.): – Ələddin müəllim, İnformasiya vasitələrində gedən məlumata görə 2024-cü il 9–11 sentyabr tarixlərində Bakı şəhərində xaricdə yaşayan və çalışan, əslən Azərbaycandan olan alimlərin iştirakı ilə “Xaricdə yaşayan Azərbaycanlı Alimlərin I Forumu” keçiriləcək. Bu tədbirə dəvət olunmuş alim kimi bu haqda nə deyə bilərsiniz?
Ələddin Allahverdiyev (Ə.A.): –Müasir tariximizdə Vətəndən xaricdə yaşayıb çalışan Azərbaycanlı alimləri Bakıda yeni bir qurum ətrafında toplayaraq müqayisə olunmayan belə bir möhtəşəm tədbir xüsusi, elmi-mədəni-siyasi əhəmiyyət kəsb edir. “Xaricdə yaşayan Azərbaycanlı Alimlərin I Forumu” adlanan, Dünya Azərbaycanlı Alimlər Dərnəyinin təşkilatçılığı, Azərbaycan Respublikası Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin və Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyinin dəstəyi ilə baş tutan bu tədbir dünyanın müxtəlif ölkələrində yaşayan azərbaycanlı alimləri bir araya gətirmək, onların təcrübə və bilik mübadiləsini təşkil etmək, elm xadimləri, alimlər arasında şəbəkələşməni yaratmaq, diaspor fəaliyyətinə töhfə verməklə Vətənlə əlaqələri möhkəmləndirmək, elm və texnologiya, texnika, energetika, təhsil, səhiyyə, iqlim dəyişikliyi və digər sosial elmlər və mədəniyyət sahələri ilə bağlı strateji planların hazırlanması və icra olunmasında Azərbaycana dəstək olmaq, işğaldan azad edilmiş ərazilərin bərpası prosesinə töhfə vermək, elm sahəsində karyera hədəfləyən gənc nəslin inkişafına dəstək olmaq, təhsillə bağlı müxtəlif məzmunlu layihələrin, proqramların hazırlanmasını, elmi işlərin dəstəklənməsini təmin etmək məqsədi daşıyır.
A.Y. – Ələddin müəllim, siz 56 ildir ki, Vətəndən xaricdə, keçmiş SSRİ-nin, indi isə Rusiya Federasiyasının paytaxtı Moskvada yaşayıb çalışırsınız. Sizin oraya təhsilinizi davam etməyə getməyiniz, sonra isə uzun illər orada qalıb işləməyiniz haqqında qısa da olsa məlumat verməyiniz oxuculara maraqlı olardı.

Ə.A. – 1968-ci tədris ilinin sonları idi. Azərbaycan Dövlət Universitetinin mexanika-riyaziyyat fakültəsinin 3-cü kursunu bitirirdim. Məni dekanlığa dəvət edib, M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin mexanika-riyaziyyat fakültəsinə köçürülmək üçün SSRİ Ali Təhsil Nazirliyindən universitetə 1 yer ayrıldığını və əlaçı tələbə kimi məni o yerə göndərmək qərarlarını və bu münasibətlə təbriklərini söylədilər. İlk anda gözlənilməz təklifə təəccübümün, sonra isə sevincimin həddi-hüdudu yox idi. Axı bu mənim uşaqlıq arzum idi. Hələ 4–5 siniflərdə oxuyarkən dərsliklərin birində Moskva Dövlət Universitetinin qülləli binasının şəklini görərkən qeyri-ixtiyari olaraq, “mən burada oxuyacağam” sözlərini söyləmişdim. Moskva Dövlət Universitetinə köçürülməyim, orada tələbə və aspirant olduğum gənclik illəri həyatımda, ömür tariximdə silinməz izlər buraxmışdır. Ümumiyyətlə, Lomonosov adına Moskva Dövlət Universiteti mənim elmi-mədəni-siyasi dünyagörüşümün formalaşmasında xüsusi rol oynamışdır. Təsəvvür edin, hər altıncı gün universitetin teatr zalında, tamaşalarına bilet almaq çox çətin olan Böyük Teatrın opera və balet truppalarının universitet üzərində hamilik, şeflik tamaşalarına baxmaq imkanımız vardı. Müntəzəm olaraq Universitetin Akt zalında dünyanın ən məşhur alimlərinin iştirakı ilə, elmin ən müasir, mübahisəli, eyni zamanda aktual problemlərinə həsr olunmuş elmi diskussiyalar təşkil olunardı. Elmin yeniliklərinə böyük maraq göstərən biz tələbə və aspirantlar bu nadir əhəmiyyətli elmi tədbirlərdə qabardılan fikirləri xüsusi “aclıqla” udardıq. Universitetin konsert zalında ölkənin ən məşhur, görkəmli alimləri, yazarları, kino, teatr xadimləri, bəstəkar və rəssamları ilə təşkil olunan görüşlər olduqca maraqlı keçərdi. Bu görüşlərdə hər kəs mövzu ətrafında onu maraqlandıran sualları vermək imkanına malik idi. Bir qayda olaraq bu görüşlərdə mən Azərbaycanla bağlı suallar verməyi sevərdim. Bir məqamı da qeyd etmək istərdim. Klassik musiqini, xüsusilə simfonik musiqini anlamaq, başa düşmək üçün müəyyən daxili hazırlıq, zaman kəsiyi gərəkdir. O illərdə XX yüzilliyin əvvəllərində Berlində təhsil almış, musiqini dərindən bilən və sevən məşhur riyaziyyatçı alim, akademik Pavel Sergeyeviç Aleksandrovun “İkinci günləri” (“Aleksandrovskiye vtorniki”) adlanan, klassik alman və avropa musiqisinə (Bax, Mosart, Bethoven, Gendel, Qaydn, Vaqner, Ştraus, Şuman, Brams, Şopen, List, Qriq, Berlioz, Bize və s.) həsr olunan gecələri həyatımda xüsusi rol oynamış, klassik musiqini az-çox başa düşməyə, dinləmək mədəniyyətinə sahib olmağa kömək etmişdir. P.S. Aleksandrov Berlindən gətirdiyi çoxsaylı klassik musiqi disklərini səsləndirər, musiqinin ayrı-ayrı məqamlarını dinləyicilərə açıqlayar, onların suallarına təfərrüatı ilə cavablar verərdi. Yeri gəlmişkən, hələ tələbəlik illərindən topladığım fonotekamda dünya, Azərbaycan musiqi klassiklərindən tutmuş muğam, saz və xalq musiqimizə qədər 400-dən çox cürbəcür, hətta çox nadir disklər var. Semestr imtahanlarına, bir qayda olaraq, klassik musiqinin, xüsusilə Bethovenin sonataları, Qriqin “Per Günt”ü, muğam və saz havalarının müşayiəti ilə hazırlaşardım. Elmə xüsusi marağım, öz elmi sahəmdə mənə qədər həll olunmamış məsələləri həll etmək həvəsi də məhz o illərdən, Moskva Dövlət Universitetində tələbə və aspirant olduğum illərdən yaranmış və həyatım boyu davam etmişdir. Orada aldığım fundamental elm və biliklər sonralar təyinatla işlədiyim SSRİ Elektron Nazirliyinin qapalı müəssisəsində – MF Nİİ “Fonon” İnstitutunda ölkə təhlükəsizliyni təmin etməyə yönəlmiş xüsusi əhəmiyyət kəsb edən texniki problemlərin həllində mənə böyük stimul vermiş, köməklik göstərmişdir.
A.Y. – Professor, sizin “Xaricdə yaşayan Azərbaycanlı Alimlərin I Forumu”na dəvət olunmağınız təsadüfi deyil, sizin elmi və ictimai fəaliyyətinizə verilən yüksək dəyərin təzahürüdür. Siz çoxsaylı elmi əsərlər, ixtiralar müəllifisiniz, bir çox xüsusi elmi-texniki əhəmiyyəti olan məsələlərin həllinə nail olmusunuz. Onların bir çoxunun mövzusunun və daxili mahiyyətinin qapalı olmasını nəzərə alaraq, təfərrüatı ilə olmasa da, qısaca şəkildə onlar haqqında məlumat verərdiniz.

Ə.A. – Hələ M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin mexanika-riyaziyyat fakültəsində tələbə və aspirant ikən və 1970-ci illərin ortalarından SSRİ elektron sənayesi nazirliyinin qapalı müəssisəsində, MF Nİİ “Fonon” Elmi-Tədqiqat İnstitutunun riyazi modelləşdirmə şöbəsində kiçik elmi iºçi, baş elmi işçi, onun müdiri vəzifəsində çalışarkən, dünya okeanında və kosmosda, dəniz seysmik kəşfiyyatında, elektronikada, müdafiə və tibb sənayesində istifadə olunan pyezoelektrik aparat və cihazların işlənib hazırlanmasında riyazi modellərin yaradılması, dalğa və rəqs proseslərinin öyrənilməsi metodlarıyla bağlı elmi problemərlə məşğul olmuşam. Bu sahələrdə istifadə olunan alət və cihazların yaradılmasına həsr olunmuş 30-dan çox elmi-tədqiqat və təcrübi-konstruktor layihələrinin elmi rəhbəri və ya rəhbər müavini, baş konstruktoru olmuşam. Bu illər ərzində mən bir sıra mühüm, yeni elmi nəticələr əldə etmişəm və texniki ideyalar irəli sürmüşəm ki, onlar texnikanın yuxarıda qeyd olunan müxtəlif sahələrində öz praktiki təcəssümünü, tətbiqini tapmışlar. Elmi ictimaiyyət tərəfindən yüksək qiymətləndirilən bəzi elmi nailiyyətləri qısaca nəzərinizə çatdırmaq istərdim. Xüsusilə, ilk dəfə olaraq, uzun illər ərzində həll olunmamış qalan, minimum kütləyə və ya həcmə malik olan, dinamik rejimdə əvvəlcədən müəyyən edilmiş xüsusi fiziki xüsusiyyətlərə cavab verən pyezoelektrik elementlərin optimal formasının müəyyən edilməsi problemini həll etməyə nail olmuşam. Bu elmi nəticələr əsasında qeydə alınmış ixtiralar dünya okeanında su altında hərəkət edən obyektlərin yerini və ayrı-ayrı xarakteristikalarını müəyyən etməyə imkan yaratmış, müvafiq elmi sahələrin mütəxəssislərini maraqlandıran informasiyaların kosmik obyektlərdən – süni peyklərdən və kosmik gəmilərdən qeydə alınıb, Uçuşları İdarəetmə Mərkəzinə texniki xarakterli məlumatlar ötürmək və qəbul etmək üçün, qəbuledici-ötürücü qurğularının yaradılmasında çox vacib rol oynamışdır. Bu tipli məsələləri həll etmək üçün mən ilk dəfə riyaziyyatda yaxşı məlum olan Pontryaqinin maksimum prinsipini tətbiq etmişəm. Elektroelastiklik nəzəriyyəsinin mürəkkəb iki və üçölçülü dinamik məsələlərini həll edərkən ümumiləşdirilmiş variasiya prinsipinə əsaslanan sərhəd və sonlu elementlər metodunu da tələbələrimlə birgə ilk dəfə uğurla mən tətbiq etmişəm. Bu məsələlərin həlli dinamik rejimdə həcmli rəqslərə məruz qalan, texnikanın ayrı-ayrı sahələrində, xüsusən hərbi texnikada istifadə olunan pyezoelektrik cihazların tədqiqində və yaradılmasında da uğurla istifadə olunmuşdur. Diskşəkilli pyezokeramik membranlarda “kənar effektinin” mövcudluğu da nəzəri cəhətdən ilk dəfə mənim tərəfimdən açılmışdır. Həmmüəlliflərimlə birgə hazırlanmış pyezokeramik ötürücü süni ürək yaratmaq probleminin həllində uğurla istifadə edilmişdir. 450-dən çox açıq və qapalı elmi işlərin və yeddi ixtiranın müəllifiyəm. O cümlədən, 2 qapalı monoqrafiyanın, 20-dən çox Ali təhsil nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmiş bir sıra dərsliklərin çap edilməsinə nail olmuşam, Bu monoqrafiyalar əsasında müvafiq qapalı iş sahələrində çalışan mütəxəssislərə, dərsliklər əsasında isə uzun illər universitetlərdə aspirant və tələbələrə mühazirələr oxumuş, praktiki məşğələlər aparmışam. Ali peşə təhsilinin təşkili problemlərinə və təhsil texnologiyalarına dair bir sıra elmi məqalələr dərc etdirmişəm. Elmi rəhbərliyim altında 7 aspirant, o cümlədən 3 azərbaycanlı, namizədlik dissertasiyasını uğurla müdafiə etmişdir. Menecment sahəsində bir sıra nüfuzlu beynəlxalq sertifikatlarım mövcuddur. Ümumiyyətlə, əldə edilmiş elmi nəticələr əsasında 30 beynəlxalq və ümumittifaq elmi qurultay, konqres, konfrans və simpoziumlarda 60-dan çox elmi məruzə ilə, o cümlədən 12 sifarişli plenar məruzə ilə çıxış etmişəm.

A.Y. – Ələddin müəllim, sizin fikrinizcə xaricdə yaşayan azərbaycanlı öz tarixi Vətənini – Azərbaycanı layiqincə təmsil etmək üçün hansı xüsusiyyətlərə malik olmalıdır?
Ə.A. – Tarixi vətənimiz Azərbaycandan kənarda yaşayan hər birimiz onun milli-mədəni-mənəvi dəyərlərinin daşıyıcısı kimi yaşadığımız ölkədə öz yerimizi, məsuliyyətimizi daim düşünməli, yaddan çıxarmamalıyıq. 56 ildir Moskvada yaşayaraq və çalışaraq əmin olmuşam, ölkəmizə, xalqımıza münasibət hər birimizin oradakı peşəkar fəaliyyətimizdən, cəmiyyətdəki davranış mədəniyyətimizdən, dünyagörüşümüzdən alınan təəssüratlarla, Azərbaycanın, onun tarixini və mənəvi dəyərlərini düzgün, aydın, layiqli təqdimatı, təbliği ilə, eləcə də vətəndaşı olduğumuz ölkənin ictimai həyatında yaxından iştirakımız vasitəsilə formalaşır. Yaşadığımız ölkənin tarixinə, mədəniyyətinə, adət-ənənələrinə, mövcud qanunlarına, onları dərindən bilmək, onlara hörmətlə yanaşmaq, onun bir parçası, fəal vətəndaşı olmaq çox mühüm rol oynayır. Əminəm, Azərbaycanın tarixini, mədəni-mənəvi dəyərlərini, adət-ənənələrini dərindən bilmədən, Vətənin gözəlliklərini hiss etmədən, duymadan onun layiqli daşıyıcısı olmaq, onu yüksək səviyyədə təmsil etmək mümkün deyil! Yüksək peşəkarlığımız, ölkələrimizin və xalqlarımızın tarixi, mədəniyyətlərarası əlaqələrini yaxşı bilmək və cəmiyyətin müxtəlif səviyyələrində olan insanlarla gündəlik ünsiyyətdə onlardan məharətlə istifadə etmək də mühüm rol oynayır. Orta məktəb müəllimim, görkəmli dövlət xadimi, böyük ziyalı, unudulmaz rəhmətlik Qəşəm Aslanovun mənə Moskvaya göndərdiyi məktubların birində tövsiyə etdiyi kimi: “Biz öz hərəkətimiz, sözümüz, söhbətimiz və münasibətimizlə baş ucaltmalıyıq. Hərəkətdə çevik, münasibətdə həssas, zövqdə incə, baxışda itigözlü, dözümdə yenilməz olmalıyıq. Bax bunlardır bizim nəslin tarixi borclarının bir qismi.” Bütün bunları biz gənclərimizdə, gənc nəslimizdə və ətrafımızda olan hər kəsdə tərbiyə etməliyik. Bu işdə biz ziyalıların, xüsusən də Vətəndən uzaqlarda yaşayan və fəaliyyət göstərən alimlərin üzərinə böyük məsuliyyət düşür! Ziyalı sözü, ana dilimizdə xalqına elm və bilik gətirən, onun “qaranlıqlarına nur saçan” insana şamil edilir!
A.Y. – Uzun müddət Moskvada yaşayıb çalışdığınız dövrdə orada Azərbaycana aid keçirilən tədbirlərlə bağlı xatirələrinizi də eşitmək maraqlı olardı.
Ə.A. – Moskvada yaşadığım bütün bu illər ərzində mənim Rusiya vətəndaşı olaraq bir alim kimi həyatım elm və texnologiya ilə, təhsillə sıx bağlı olub, yuxarıda adlarını çəkdiyim texnika sahələrində müxtəlif mühüm texniki cihaz və aparatların yaradılması üçün riyazi modellərin işlənib hazırlanması sahəsində, professor, kafedra müdiri, dekan, prorektoor, 1-ci prorektor qismində isə ali məktəblərdə təhsil sisteminin təşkili, təhsil prosesində keyfiyyət texnologiyasının təmini problemlərinin həlli ilə bağlı olub. Moskvanın bir rayonu olan, elektronikanın ayrı-ayrı sahələrini təmsil edən qapalı müəssisələri birləşdirən Zelenoqrad şəhərində fəaliyyət göstərən mədəniyyət üzrə metodika şurasının uzun illər sədri kimi sovet, xüsusilə rus və Azərbaycan mədəniyyətlərinin təbliğini də mən həyatımın çox maraqlı və əhəmiyyətli dövrü kimi dəyərləndirirəm. Eyni zamanda qeyd etmək istərdim, mən heç vaxt unutmamışam ki, bir azərbaycanlı olaraq, Azərbaycan mədəniyyətinin və mənəvi dəyərlərinin daşıyıcısı kimi tarixi Vətənim Azərbaycan qarşısında məsuliyyət daşıyıram. Ona görə də mən Moskvada oxuduğum, işlədiyim və yaşadığım illər ərzində fəaliyyətimin bəzi məqamları üzərində dayanmaq, ayrı-ayrı xatirələrimi təklifinizlə məmnuniyyətlə sizinlə bölüşmək istədim. 60-cı illərin sonlarından M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universiteti, Moskvada təhsil alan azərbaycanlı tələbə-gənclər və aspirantlar üçün əsil birləşdirici mədəniyyət mərkəzi idi. Həmin dövr, xüsusən də Azərbaycan KP MK-nın o vaxtkı 1-ci katibi, ümummilli lider Heydər Əliyevin 1973-cü ildə Moskvada Azərbaycanın daimi nümayəndəliyində tələbə və aspirantlarla olan görüşündən sonra mədəniyyətimizin ən məhsuldar, gərgin nümayişi dövrü idi. Buna biz yaradıcı ziyalılarımız – şair və yazıçılar, bəstəkar və rəssamlar – B.Vahabzadə, N.Xəzri, Qabil , M.Araz, T.Salahov, T.Nərimanbəyov, F.Əmirov, X.Mirzəzadə, M.Maqomayev və başqaları ilə keçirdiyimiz maraqlı görüşlərlə nail olmuşduq. Bu görüşlərə təkcə Moskva Dövlət Universitetindən deyil, digər universitetlərdən də müəllim və tələbələri,müttəfiq respublikaların və Şərqi Avropanın Moskvada təhsil alan digər millətlərin nümayəndələrini də dəvət edirdik. Bu görüşlərdə Moskva yazıçıları, rəssamları, musiqiçiləri yaradıcı ziyalılarımızı müşayiət edir, mədəniyyətimiz haqqında fikirlərini bölüşürdülər. Moskva Dövlət Universitetində Novruz bayramı, Yeni il və digər əlamətdar tarixlərin qeyd olunmasını təşkil edən fəal tələbələr və aspirantlardan ibarət qrup yaratmışdıq. Bu tədbirləri təşkil etmək üçün öz cüzi təqaüdlərimizdən pul toplayır, dəvət olunmuş mədəniyyət xadimlərinə, İttifaqlar evinin Sütunlu salonunda, Estrada Teatrında, Böyük Teatrda və s.-də Azərbaycan və onun mədəniyyətinə həsr olunmuş konsertlərdə çıxış edən sənətçilərimizə təqdim etmək üçün gül dəstələri alıb hədiyyə edirdik. Universitetlərdə, məktəblərdə Azərbaycana, onun mədəniyyətinə, elminə həsr olunmuş gecələr keçirirdik. Şəxsən mən bu tədbirlərdən sonra 30-a yaxın milli mahnılarımız və rəqslərimiz olan qrammofon vallarımı Moskva məktəblərinə hədiyyə etmişəm. Sonralar Zelenoqradda işləyərək, meriyanın 500 yerlik zalında mədəniyyət üzrə şəhər metodik şurasının sədri kimi rus, sovet mədəniyyətinin müxtəlif aspektlərinə həsr olunmuş mövzularla yanaşı, Azərbaycan mədəniyyətinə həsr olunmuş tədbirlər keçirməyə nail olmuşdum. Zəmanəmizin görkəmli bəstəkarı Qara Qarayevin 60 illik yubiley gecəsində onun səhnədə nəhəng portretini asmışdıq, foyedə isə onun yaradıcılığına həsr olunmuş sərgi, musiqi müşayiəti, musiqisi ilə çəkilmiş filmlərdən parçalar nümayiş etdirirdik. Tədbirdən bir gün əvvəl Q.Qarayevin ölkənin ən ali mükafatına layiq görülməsi, ona Sosialist Əməyi Qəhrəmanı adı verilməsi qərarı isə, gecədə onun haqqında söylənilən ən yüksək sözlərin sübutu və təsdiqi idi. SSRİ Rəssamlar İttifaqının 1-ci katibi, dünya şöhrətli rəssam Tahir Salahovun yaradıcılığına həsr olunmuş tədbir və onunla görüş Azərbaycan təsviri incəsənətinin qürurvüerici təntənəsinə çevrildi. Mədəniyyətimizə, onun şanlı səhifələrinə həsr olunmuş bu cür tədbirlərdə iştirak edən dinləyicilər və tamaşaçılar bu tədbirlər vaxtı və ondan sonra yaxınlaşıb çoxsaylı suallar verir, Azərbaycan mədəniyyəti ilə bağlı maraqlı, faydalı məlumatlara görə bizə təşəkkür edirdilər.
A.Y. – Ələddin müəllim, sizin xalqımızın iftixarı, dahi bəstəkar Üzeyir Hacıbəylinin şəxsiyyətinə və yaradıcılığına sonsuz sevginiz və ehtiramınız hamımıza məlumdur. Yəqin ki, bu cür tədbirlər sırasında Ü.Hacıbəyliyə həsr olunmuş tədbir də keçirmisiniz.
Ə.A. – Əlbəttə, Araz müəllim. Üzeyir Hacıbəyli Azərbaycan musiqisində köklü dönüş yaratmış cahanşümul dahi bəstəkardır. O, XX əsrin əvvəllərinədək şifahi xalq musiqi sənəti şəklində mövcud olan Azərbaycan milli musiqisini Qərbi Avropa bəstəkarlıq məktəblərinin nailiyyətləri, forma və janrları ilə zənginləşdirərək musiqimizin bütün dünyada şöhrət qazanmasında əvəzsiz rol oynamışdır. Onun təkcə “Arşın mal alan” operettası dünyanın 80 dilinə tərcümə olunmuş, 76 ölkəsinin 187 teatrında tamaşaya qoyulmuşdur. İstər XX əsr musiqimizin, istər XX əsr teatrımızın tarixi, istərsə də əsrin birinci yarısında siyasi və ictimai həyatımızın mürəkkəb və ziddiyyətli yolu Üzeyir Hacıbəylinin adıyla sıx surətdə bağlıdır. Üzeyir Hacıbəyli eyni zamanda bəstəkar, müəllim-pedaqoq, gözəl alim, incə yumorlu yazıçı-dramaturq, kəskin qələmli jurnalist, publisist, yorulmaz ictimai və siyasi xadim kimi hərtərəfli fəaliyyəti olan böyük bir şəxsiyyətdir. O, ilk növbədə bir bəstəkar kimi dahi Məhəmməd Füzulinin ölməz poeması əsasında yaranmış ilk Azərbaycan operasının, “Leyli və Məcnun”un, dünya şöhrətli “Arşın mal alan”ın və “O olmasın bu olsun”un, bütün türk dünyasının qeyrət, qəhrəmanlıq və cəngavərlik himninə çevrilən “Koroğlu” operasının, dahi Nizaminin bənzərsiz qəzəl inciləri ilə həmahəng səslənən “Sənsiz” və “Sevgili canan” romanslarının, türkçülüyü, iki qardaş – Azərbaycan və Türk xalqlarının nisgilini, türkün şanlı bayrağını tərənnüm edən “Çırpınırdı Qara dəniz” mahnısının, hər üç, ilk müstəqil Azərbaycan Demokratik Respublikasının, sovet və müasir müstəqil Azərbaycanın Respublikasının Dövlət himnlərinin və onlarca bu kimi möhtəşəm musiqi əsərlərinin yaradıcısıdır.
Üzeyir Hacıbəyli müəllim-pedaqoq kimi istedadlı bəstəkar məktəbi yaratmış, o dövrün və sonrakı nəsil Azərbaycan musiqi incəsənətinin görkəmli nümayəndələrinin hər birinin taleyində, musiqiçi kimi formalaşmasında böyük rol oynamışdır. Zənnimcə, Üzeyir Hacıbəylinin musiqimizdə ən mühüm, vacib, taleyüklü xidməti, rolu onun təkcə möhtəşəm müsiqi əsərləri yaratmasında deyil, uzaqgörən dahi bəstəkar, alim, siyasi xadim kimi musiqisimizin gələcək inkişaf perspektivlərini, estetik prinsiplərini müəyyən edərkən, qərb musiqi məktəbinin nailiyyətləri, forma və janrları ilə zənginləşdirərkən ilk növbədə öz milli xalq musiqimizə, muğama və aşıq musiqisinə köklənməyi əsas tutmasındadır. Bəli, SSRİ xalqlarının mədəniyyətinə həsr olunmuş mövzular, tədbirlər içərisində dahi Üzeyir bəy şəxsiyyəti və yaradıcılığı kənarda qala bilməzdi. Üzeyir Hacıbəylinin yaradıcılığına həsr olunmuş və böyük uğurla baş tutmuş gecədə səslənən bir çox məlumatlar tədbirdə böyük canlanma yaratmış, dinləyicilər tərəfindən xüsusi marağa səbəb olmuşdu. Ü.Hacıbəylinin 1907-ci ildə yazdığı “Leyli və Məcnun” operasının təkcə ilk Azərbaycan operası deyil, həm də Şərqdə, o cümlədən bütün İslam aləmində ilk opera olması haqqında, İosif Stalinin Üzeyir Hacıbəylinin musiqisini çox sevdiyi, “Arşın mal alan” operettasını əzbərdən bilməsi barədə məlumatlar böyük maraq doğurdu. Şəxsən onun göstərişi ilə 1938-ci ildə Moskvada keçirilən Azərbaycan mədəniyyəti ongünlüyündə “Koroğlu” operası və “Arşın mal alan” operettası proqrama daxil edilmiş və böyük maraqla qarşılanmışdır. Yeri gəlmişkən, məşhur rus bəstəkarı, Leninqrad Konservatoriyasının rektoru Aleksandr Qlazunov Üzeyir bəyin 1913-cü ildə yaratdığı “Arşın mal alan”ı yüksək qiymətləndirərək onu Rusiyada “ilk operetta” adlandırmışdır. Hollivudda eyniadlı filmin çəkildiyi, musiqinin müəllifinin isə erməni əsilli Maqalyan olduğu bildirilən məlumat dinləyiciləri çox təəccübləndirdi və bir çoxlarının ironiyalı gülüşünə səbəb oldu. Maqalyanın milli xislətinə məxsus olan bu mənfur hərəkətindən xəbər tutan Üzeyir Hacıbəyli Stalinin “Arşın mal alan” operettasını çox bəyəndiyini bildiyi üçün etirazını şəxsən ona ünvanlamışdı. Tezliklə bəstəkara Stalindən şəxsi teleqram gəlir: “Mən bizim, sovet, əsl “Arşın mal alan”ı çəkməyi təklif edirəm”. 1945-ci ildə Azərbaycanda eyniadlı film çəkildi və Stalin mükafatına layiq görüldü və sonradan isə bu film bütün dünyanı dolaşdı, ölkəyə yüz milyonlarla qazanc gətirdi. 1938-ci ildə Moskvada keçirilən Azərbaycan mədəniyyəti ongünlüyündə hər bir musiqi əsərinin teatr səhnəsində 2 dəfədən çox göstərilməsinə icazə verilməmsinə baxmayaraq, ongünlük ərzində “Koroğlu” operası Stalinin şəxsi göstərişi ilə Böyük Teatrda 3 dəfə tamaşaya qoyuldu və Stalinin özü şəxsən iki dəfə onlara qatıldı. Bir çox tamaşaçılar kimi onu da operanın möhtəşəm uvertürası, Bülbülün xalq qəhrəmanı Koroğlu obrazında oxuması və səhnədə çıxışı heyran edirdi. Stalin “Koroğlu” operasını “ən gözəl sovet operası” adlandırmışdı. Ongünlükdən sonra Kremldə Azərbaycan nümayəndə heyətinin şərəfinə verilən ziyafətdə Stalin Üzeyir bəyi o vaxt SSRİ Xalq Komissarları Sovetinin sədri və Xarici İşlər Naziri vəzifələrində çalışan Vyaçeslav Molotovla öz arasında oturtmuşdu və gecə boyu çox sevdiyi “Arşın mal alan”dan ariyalar, mahnılar oxuyurdu. Təsadüfi deyil ki, ongünlükdən sonra Üzeyir Hacıbəyli sovet bəstəkarları arasında ilk dəfə SSRİ xalq artisti adına layiq görülüb və Lenin ordeni alıb. Eyni zamanda sevimli müğənnimiz Bülbül də SSRİ xalq artisti adına, “Koroğlu” operası isə Stalin mükafatına layiq görülüb. Bütün bu faktlar, məlumatlar dinləyicilər tərəfindən Azərbaycan mədəniyyətinin, Azərbaycan musiqi incəsənətinin ən yüksək səviyyəsi kimi qəbul edilirdi.
A.Y. – Moskva Dövlət Universitetndə keçirilən tədbirlərdə də Azərbaycanla bağlı maraqlı, qürurverici məlumatlar səslənərdi...
Ə.A. – Bəli, hələ Moskva Dövlət Universitetinin mədəniyyət evində tanınmış mədəniyyət xadimləri ilə görüşlərdə onlara verdiyimiz suallar vasitəsilə Azərbaycan, onun mədəniyyəti, ayrı-ayrı nümayəndələri haqqında da xoş sözlər deyilir, yüksək qiymətlər verilirdi. Məsələn, Rəsul Həmzətov onunla görüşdə Azərbaycan poeziyasını yüksək qiymətləndirərək, onun müasir tarixində Səməd Vurğunu xüsusilə qeyd edərək, onu öz müəllimi adlandırırdı. Onun fikrincə, “Səməd Vurğun vasitəsilə Azərbaycan bir baş ucaya qalxıb.” Azərbaycan musiqisi haqqında nə düşündüyünü soruşduqda, məşhur erməni bəstəkarı Aram Xaçaturyan Ü.Hacıbəylinin, Q.Qarayevin, F.Əmirovun və A.Məlikovun yaradıcılığı haqqında çox yüksək sözlər deyərək, öz əsərlərində, xüsusən də “Qayane” və “Spartak” baletlərində Azərbaycan xalq mahnı və rəqslərindən geniş istifadə etdiyini etiraf edirdi. O söyləyirdi ki, əslən naxçıvanlı olan anasının uşaqlıqda ona zümzümə etdiyi, oxuduğu xalq mahnıları ömürlük onun beyninə həkk olunub. SSRİ-nin nüfuzlu mədəniyyət xadimlərindən Azərbaycan poeziyası və musiqisi barədə yüksək qiymətlər və etiraflar eşitmək çox qürurverici idi. Azərbaycan musiqisi ilə bağlı daha bir xatirə. 1970-ci ildə Moskva Dövlət Universitetinin tələbə və inşaat briqadası yay tətilində Macarıstan Xalq Respublikasına işləməyə getmişdi. Polşa, ADR, Bolqarıstan, Macarıstanın özünün və Leninqrad universitetlərinin tikinti qrupları da orada işləyirdi. Son ziyafətdə 7 tələbə və inşaat komandaları arasında keçirilən müsabiqənin yekunları və qalibləri elan edilərkən, tədbirin ortasında təşkilatçılar komandalar arasında mahnı müsabiqəsi də elan etdilər. Bizim komandanın üzvləri hamının sözlərini biləcək mahnı seçməkdə çətinlik çəkirdi. Bir qədər düşündükdən sonra yadıma Qənbər Hüseynlinin “Cücələrim” mahnısı gəldi və mən onu oxumağı təklif etdim. Məlum oldu ki, hər kəs mahnının sözləriylə hələ uşaqlıqdan tanışdır. Bizim ifamız zamanı digər komandaların bəzi üzvləri də bizə qoşuldular və səsvermə ilə yekdilliklə, alqışlarla mahnımız qalib gəldi. Bu hadisənin o anda nə dərəcədə qürurverici olduğunu, qəlbimdə hansı hisslər yaratdığını təsəvvür edirsiniz! Yeri gəlmişkən, yerinə yetirilmiş işlərə görə də komandamız 1-ci yeri tutmuşdu. Mən tələbə və inşaat briqadasının komandiri kimi Macarıstan Komsomolu Mərkəzi Komitəsinin (KIZ) Fəxri Fərmanı və Moskvaya gəldikdən sonra isə Moskva Şəhər Komsomol Komitəsinin Fəxri Fərmanı ilə təltif olundum. Macarıstanlı dostların və digər dəstələrin üzvlərinin söhbət zamanı Moskva Dövlət Universitetinin tələbə-inşaat dəstəsinin komandirinin azərbaycanlı olmasını xüsusi şəkildə vurğulamaları da mənə qürur verir, sevinc hissi bəxş edirdi.
A.Y. – Uzun illər professor, kafedra müdiri, dekan, 1-ci prorektor işlədiyiniz Moskva Dövlət Biznesi İdarəetmə Akademiyasında da, Azərbaycanla bağlı xatirələriniz maraqlıdır...

Ə.A. – Akademiyada rəqs şousu müsabiqələrində tələbələrim Azərbaycan rəqsləri ilə nömrələr hazırlayırdı. Yeni il, 8 mart və digər bayram axşamlarında bütün professor-müəllim heyəti bu tədbirlərin kulminasiya zirvəsini, Azərbaycan rəqslərinin səslənməsini səbirsizliklə gözləyiərdilər. Bu anda məclis xeyli canlanar, xüsusi bir rövnəq alardı. Mən isə qürur içində hər bir həmkarımla, xüsusilə qadın həmkarlarımızla rəqs etməkdən və onların gündən-günə bizim oyun ritmlərini öyrənmələrindən zövq alardım. Akademiyanın Elmi Şurasının iclaslarında, elmi konfranslarda və digər tədbirlərdə də bu və ya digər kontekstdə mütləq mənə doğma olan AZƏRBAYCAN sözü səsləndirilərdi!
Hörmətli Araz müəllim, bütün bu xatirələrlə mən yalnız öz əminliyimi ifadə etmək istədim ki, bizim hər birimiz öz biliyimiz, intellektual səviyyəmiz və digər imkanlarımız daxilində yaşadığımız xarici ölkələrdəki diaspor təşkilatları vasitəsilə fərd olaraq və ya təşkilatlanaraq, kollektiv şəkildə ölkəmiz haqqında düzgün, yüksək fikir, təəssürat yaradılmasına öz töhfəmizi verə bilərik. Daim xalqımızın, tarixi Vətənimizin müsbət imicinə, eyni zamanda yaşadığımız ölkə ilə Azərbaycan arasında, xalqlarımız arasında dostluq, tərəfdaşlıq və əməkdaşlıq əlaqələrinin möhkəmlənməsinə və inkişafına töhfə vermək iqtidarında olmalıyıq!
A.Y. – Dağlıq Qarabağın işğalı, itirilmiş torpaqlarımızın geri qaytarılması, Vətənimizin ərazi bütövlüyünün bərpa edilməsi ilə bağlı problemlərin həlli hər bir Azərbaycanlını, o cümlədən xaricdə yaşayan soydaşlarımızı səfərbər etmişdi, hər kəs öz imkanı, bacarığı daxilində ümumi Qələbəyə öz töhfəsini verməyə səy edirdi.
Ə.A. – Keçən əsrin 80-ci illərinin sonlarından başlayaraq 30 il ərzində, xüsusən də 44 günlük Vətən müharibəsində, demək olar ki, bir çoxlarınız kimi mən də hər gün, hər an xüsusilə ziyalılar, bir çox universitetlərin professor-müəllim heyəti arasında, digər auditoriyalarda aktiv fəaliyyət göstərərək, Dağlıq Qarabağ problemi ilə bağlı həqiqətləri izah edir, onlara başa salmağa çalışırdım. Münaqişə başladığı andan bu günə qədər bu mövzuyla bağlı iştirak etdiyim bütün müzakirələrdə mən qarşıma bir məqsəd, qeyri-erməni millətlərə (ermənilər onsuz da tarixi saxtalaşdırmaqda ustadırlar), ilk növbədə ruslara münaqişənin həqiqi səbəblərini, onun yaranma və inkişaf mərhələlərini, bu münaqişədə Rusiyanın tutduğu mövqeyini, Rusiya imperiyasının bütün dövrlərdə əzəli torpaqlarımızda İran, Türkiyə, Livan, Suriya və başqa ölkələrdə yaşayan ermənilərin yerləşdirilməsində, Azərbaycan türklərinin dəfələrlə Ermənistandan deportasiya olunmasında, Qarabağın ermənilərə təhvil verilməsində rolunu açıqlamaqla, başa salmaqla, dəlillərlə sübut etməklə onları özümüzə tərəfdaş etməyə çalışmaq olmuşdur. Bu mənada əlimdə olan materiallar, faktlar, topladığım ədəbiyyat həmişə köməyimə gəlmişdir.
Bu mövzularla bağlı görüşlərdə, söhbətlərdə, müzakirələrdə işğal altında olan doğma torpaqlarımızın mənfur qonşu işğalçılardan azad edilməsi üçün, Vətənimiz Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpasını təmin etmək uğrunda Ali Baş Komandanın, Respublika Prezidentinin rəhbərlik etdiyi Qalib ordumuzun ədalətli müharibəsini təkzibolunmaz şəkildə, əzmlə sübut etməyə çalışmışam. Bu gün hər bir azərbaycanlı kimi mən də Qələbəmiz, Qalib xalqım, Qalib Vətənim, Qalib ordum, onun Ali Baş Komandanının, dərin, strateji düşüncəli, uzaqgörən, dünya səviyyəli siyasətçinin, prezidentimiz İlham Əliyevin müdrikliyi və əzmkarlığı sayəsihdə başımı dik tutaraq qürurla addımlamaqdan məmnunluq duyuram!
44 günlük Vətən müharibəsində qazanılmış tarixi parlaq Qələbənin tariximiz üçün misilsiz əhəmiyyəti artıq əbədi olaraq milli şüurumuzda qızıl hərflərlə həkk olunub. Təbii ki, Vətəndən xaricdə yaşayan hər birimiz qürur duyuruq ki, ərazisinin bir parçası işğal edilmiş Azərbaycanın övladları yox, ərazi bütövlüyünü bərpa etmiş vahid Azərbaycanımız olan tarixi Vətənimizin qürbətdə yaşayan övladlarıyıq.
Allah bu Qələbə uğrunda canlarını qurban vermiş şəhidlərimizə rəhmət eləsin! Onların müqəddəs ruhu qarşısında baş əyirəm!
Bu gün isə “Qərbi Azərbaycan icması”nın yaradılması, onun gündəlik fəaliyyəti, Qərbi Azərbaycana qayıdış proqramının uğurla həyata keçirilməsi Qədim torpaqlarımız olan dahi Dədə Ələsgər yurdu Göyçə mahalına, Zəngəzura, İrəvana, Dərələyəzə möhtərəm Prezidentimizin ifadə etdiyi kimi sülh yoluyla qayıdacağımıza hər birimizin inamı böyükdür!
A.Y. – Moskvada yaşayan diasporumuzu birləşdirməyə, orada milli-mədəni dəyərlərimizi qoruyub saxlamağa, tanıtdırmağa, inkişaf etdirməyə məsuliyyət daşıyan “Moskva Azərbaycanlılarının Milli-Mədəni Muxtariyyəti”nın fəaliyyəti haqqında nə deyə bilərsiniz?
Ə.A. – Təəssüflər olsun ki, son illər bu qurumun rəhbərliyinin fəaliyyətsizliyi, onun işinə biganə, laqeyd yanaşması nəticəsində təşkilat durğunluq dövrünü keçirirdi. Sevindirici haldır ki, təşkilatın 2 il əvvəl demokratik yolla seçilmiş yeni rəhbərliyi qısa müddət ərzində fəallıqla, Moskvada yaşayan ziyalılarla geniş məsləhətlər keçirərək düşünülmüş proqram, fəaliyyət strategiyası əsasında çalışaraq bu təşkilatın işinə yeni nəfəs gətirməyə, Moskvada Azərbaycan diasporunun birliyinə, konsolidasiyasına, Rusiya ilə Azərbaycan arasında dövlətlərarası münasibətlərin davamlılığını təşviq etməyə və real münasibətlərə kömək etməyə nail olmuşdur. Bu vacib işdə “Moskva Azərbaycanlılarının Milli-Mədəni Muxtariyyəti”nin rəhbəri, Moskva veteranları və əlilləri üçün bir çox layiqli, nəcib işlər görmüş Bəxtiyar Həsənovun tükənməz enerjiyə, vacib biliklərə malik düşüncəli rəhbər, təcrübəli sahibkar, xeyriyyəçi iş adamı kimi göstərdiyi səylər təqdirə layiqdir. Onun təşkilatda kollektivi ilə birlikdə yaratdığı işgüzar ab-hava, Moskvanın ayrı-ayrı elm, təhsil, mədəniyyət ocaqlarında, dövlət qurumlarında gördükləri tədbirlər vasitəsilə gündəlik çoxşaxəli fəaliyyəti xalqımız, tarixi Vətənimiz haqqında, onun milli-mədəni-mənəvi dəyərlərini qoruyaraq, onlar haqqında tarixi həqiqətləri Moskva, Rusiya ictimaiyyətinə çatdırmağa, Moskvadakı soydaşlarımızın hüquqlarını müdafiə etməyə, Rusiya və Azərbaycanı birləşdirən çoxsahəli əlaqələrin qarşılıqlı faydalı şəkildə intensivləşdirilməsinə, hərtərəfli inkişafına və dərinləşməsinə bir diaspor təşkilatı kimi davamlı körpü rolunu oynamağa yönəldilmişdir!
A.Y. – Müsahibə üçün vaxt ayırıb suallarımızı cavablandırdığınız üçün sizə təşəkkür edir, elmi və digər fəaliyyətinizdə yeni uğurlar diləyirəm!
Ə.A. – Mən də sizə cansağlığı, uğurlar diləyirəm!

P.S. Professor Ələddin müəllim haqqında daha geniş məlumatı Vikipediyadakı Ələddin Allahverdiyev adlı 9 dildə (Azərbaycan, rus, ingilis, alman, türk, fransız, gürcü, qağauz, Cənubi azərbaycanlılar üçün əski əlifbada ) verilmiş məqalədən oxuya bilərsiniz.

Ələddin müəllimin ailəsi haqqında qısa məlumat:
Həyat yoldaşı Kəngərli Məhsəti M.V. Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin kimya fakültəsini və onun aspiranturasını bitirmişdir. Kimya elmləri namizədi, materiaşünaslıq sahəsində çoxsaylı elmi məqalələr müəllifidir.
Ələddin müəllimin bir oğlu, bir qızı, dörd nəvəsi var.
Oğlu, Allahverdiyev Toğrul “Beynəlxalq iqtisadiyyat” ixtisası üzrə Rusiya Federasiyasi Xarici İşlər Nazirliyinin Diplomatik Akademiyasını və “Təşkilat menecmenti” ixtisası üzrə Rusiya Dövlət İdarəetmə Universitetini “Fərqlənmə” diplomları ilə bitirib. İqtisad elmləri namizədidir. Elmi monoqrafiyanın, 30-dan çox elmi məqalənin müəllifidir. Amsterdamda “Eurasian Resources Group” (“Avrasya resurslar qrupu”) kompaniyasında icraçı direktor vəzifəsində çalışır.
Qızı, Allahverdiyeva-Rəfibəyli Aytən İ.M.Seçenov adına Moskva Dövlət Tibb Akademiyasını “Fərqlənmə” diplomu ilə bitirmişdir. Qətər dövlətinin paytaxtı Doha şəhərində plastik cərrahiyyə üzrə həkim işləyir.

Professor Ələddin Allahverdiyevin elm, texnika və təhsil sahələrində qazandığı nailiyyətlərə görə aldığı bəzi mükafat və təltiflərini də nəzərinizə çatdırıram:
– Rusiya Kosmonavtika Federasiyasının Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, general-leytenant, Lenin mükafatı laureatı, professor, texnika еlmləri doktoru, kosmik proqramlar üzrə Dövlət komissiyasının sədri Georgi Aleksandroviç Tyulin adına medal;
–Rusiya Elmlər Akademiyasının nəzəri və tətbiqi mexanika üzrə Milli Komitəsinin görkəmli alim-mexanik, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, akademik, professor, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, dörd Lenin ordenli, bir neçə Dövlət mükafatı laureatı Xəlil Əhmədoviç Raxmatulin adına medal;
– Üç dəfə – 1975, 1977 və 1980-ci illərdə Sov.İKP MK-nın, SSRİ Nazirlər Sovetinin, Həmkarların MK-nin, ÜİLKGİ MK-nin təsis etdiyi “Sosializm yarışının qalibi” döş nişanları;
– “Moskvanın 850 illiyi” dövlət medalı;
– “M.V. Lomonosov adına MDU-nun 250 illiyi” yubiley medalı;
– “Rusiya Federasiyasının ali peşə təhsilinin fəxri işçisi” adı;
– Ümumrusiya Sərgi Mərkəzinin qızıl medalı;
– Ümumittifaq Elmi Tibbi-Texniki Cəmiyyətinin Mərkəzi İdarəsi Rəyasət Heyətinin baxış-müsabiqəsinin qalibi diplomu;
– 4 il dalbadal (2001–2004) Moskva Hökumətinin təhsil sahəsində elm və texnologiyalara dair təsis etdiyi “Moskva Qrantı” müsabiqəsinin laureatı adı və pul mükafatları;
– Rusiya Federasiyasının, bəzi xarici ölkələrin, bir çox beynəlxalq qurumların, təşkilatların çoxsaylı fəxri fərmanları, diplomları və s.

Araz Yaquboğlu
tədqiqatçı-jurnalist, AJB-nin və AAB-nin üzvü.

"Bütöv Azərbaycan" qəzeti
6 sentyabr 2024-cü il
6-09-2024, 20:11
GÖZLƏNİLMƏZ HAL


Nahidə ZEYNALOVA


GÖZLƏNİLMƏZ HAL
(Hekayə)

Günəşli bir yay günü idi. Altı yaşlı iki əkiz qardaş Vitya və Kirill valideynləri ilə birlikdə kəndlərinə gəliblər. Artıq saat on bir idi. Atam işə getdi, anam isə iş üçün harasa gedirdi. Uşaqları küçədən evə çağırdı.
- Vitya, Kiryuşa, mən işə getməliyəm. Hələlik evdə qalın, çölə çıxmayın. Mən qayıdacağam, sonra gəzməyə gedə bilərsən, tamammı?
“Yaxşı,” oğlanlar bir ağızdan cavab verdilər.
- Yaxşı uşaqlar, qapını bağlayın və heç kimə açmayın.
Ana getdi, oğlanlar oynamağa başladılar. Bir çanta köhnə oyuncaqlar çıxarıb hamısını bir anda yerə tökdülər. Qırmızı avtomobil hər ikisinin xoşuna gəlirdi. Vitya əvvəlcə onu götürdü, lakin Kirill dərhal reaksiya verdi:
- Geri ver, o, əslində mənim idi.
"Sənin idi, indi mənimdir",- Vitya gülümsəyərək cavab verdi və qaçmağa başladı.
Qardaşı onu qovanda o, küçəyə qaçmaq qərarına gəldi. Həyət çox gözəl idi! Tezliklə maşını unudub, qabaqlarında qanad çalan xallı kəpənəyi tutmağa başladılar.
- Birdən Kirill qardaşına xatırlatdı: “Anam bizə evdə çıxmamağı tapşırmışdı.
- Oh, gedək, - deyə qardaşı cavab verdi.
Uşaqlar tez qaçaraq evə girib qapını bağladılar. Kirill mətbəxə daxil olaraq yerə, divana və sınıq boşqaba tökülən şəkər gördü.
- Kirill, boşqab sındırmısan? – Vitya təəccüblə soruşdu.
-Hansı boşqab? – oğlan mətbəxə girdi və bütün mənzərəni gördü. - Yox, mən yox.
- Mən də yox..
-Vitya, biz bayırda olanda kimsə evə giribsə? Qorxuram... Gəl valideynlərimizin otağında gizlənək, ananın gəlişini gözləyək, ona hər şeyi danışarıq.
- Kirill qorxmuş səslə razılığını bildirdi.
Oğlanlar valideynlərin otağına girib nəfəsləri kəsilmiş halda oturub, boşqabı kimin sındırdığını anlamağa çalışır və indicə hansısa hadisələrin baş verəcəyini gözləyirdilər. Onlar yarım saat belə oturmuşdular ki Vitya yuxuya getdi. Birdən Kirill nəsə cingiltili bir səs eşitdi və təlaşla qışqırdı. Vitya qışqırtıya oyandı.
- Gəl qaçaq! – Kirill qışqırdı və orada kimin olduğunu görmək üçün otaqdan qaçdı. Vitya onun arxasınca qonaq otağına qaçdı. Orada oğlanlar qırıq bir vaza gördülər.
"Heç kim yoxdur" Vitya əllərini araladı.
- Bəlkə ruhdu ... ola bilər? – Kirill titrək səslə dedi.
"Bilmirəm, çox qorxuram" deyə,- qorxa-qorxa cavab verdi.
"Gəl bir yorğan götürək, altında gizlənək və gözləyək" dedi Kirill. Beləliklə uşaqlar böyük bir yorğan götürüb altında gizləndilər. Ancaq çox gözləməli olmadılar. Tezliklə divanın cırıltısını eşitdilər. Yorğanın altından sürünərək çıxdılar və bütün vəziyyətin günahkarını gördülər...
-Vay? – qardaşlar bir-birinə baxıb güldülər. Onların qarşısında qonşunun qırmızı tüklü pişiyi- Boriska var idi.
- Bəs ona görə belə qorxduq? – Vitya təəccüblə soruşdu.
Oğlanlar pişiyi tutub bayıra atdılarr və evi yığışdırdılar. Ana gələndən sonra qardaşlar ona sərgüzəştlərini danışdılar. Ana, əlbəttə ki, itaətsizliklərinə görə onları danladı, amma cəzalandırmadı: uşaqlar artıq kifayət qədər qorxmuşdular və yəqin ki, dərslərini almışdılar. Bu hadisədən sonra oğlanlar analarına tabe olub, baş verən hər şeyə daha diqqətli olmağa başlayıblar.
"Bütöv Azərbaycan" qəzeti
6 sentyabr 2024-cü il
6-09-2024, 17:55
ABŞ Müdafiə Kəşfiyyat İdarəsinin nümayəndəsi Şəhidlər Xiyabanını ziyarət etdi


ABŞ Müdafiə Kəşfiyyat İdarəsinin nümayəndəsi Şəhidlər Xiyabanını ziyarət etdi

Azərbaycanda səfərdə olan ABŞ Müdafiə Kəşfiyyat İdarəsinin nümayəndəsi Bakıda Şəhidlər Xiyabanını ziyarət edib.
ABŞ Müdafiə Kəşfiyyat İdarəsinin Avropa Avrasiya Regional Mərkəzinin rəhbəri Patrik Prior Şəhidlər Xiyabanında ehtiramını bildirib.
O, münaqişə nəticəsində yaxınlarını itirən ailələrə başsağlığını ifadə edib.
6-09-2024, 17:47
Şuşada 32 ildən sonra ilk toy - FOTO


Şuşada 32 ildən sonra ilk toy - FOTO

Şuşanın toylu-büsatlı günləri yenidən başlayıb - 32 ildən sonra şəhərdə ilk dəfə toy mərasimi keçirilir.
44 günlük Vətən müharibəsi veteranı Elmir Məmmədlinin toy mərasimi İsa bulağında təşkil edilib.
Qeyd edək ki, Şuşa şəhərində indiyədək 177 ailənin, yəni 672 nəfərin daimi məskunlaşması təmin olunub.




6-09-2024, 17:42
Özünü öldürən hərbçimiz bu rayondandır


Özünü öldürən hərbçimiz bu rayondandır

Xəbər verdiyimiz kimi, bu gün Müdafiə Nazirliyinin N saylı hərbi hissəsinin hərbi qulluqçusu, əsgər Abbasov Vəli Asəf oğlu intihar edib. O, odlu silahdan istifadə etməklə özünü öldürüb.
Hərbçimiz Bərdə rayonunun Həsənqaya kəndindəndir.
O, 2006-cı ildə həmin kənddə anadan olub. Hərbçimizin Həsənqaya kəndində dəfn olunacağı bildirilir.
Qeyd edək ki, fakt üzrə Şəmkir hərbi prokurorluğunda Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin müvafiq maddəsi ilə cinayət işi başlanılaraq şahidlər dindirilib.
Müxtəlif ekspertizalar təyin edilərək, icraya yönəldilmiş və təxirəsalınmaz zəruri istintaq hərəkətləri həyata keçirilib.
6-09-2024, 17:35
Azər Rəşidoğlunun diaqnozu açıqlandı


Azər Rəşidoğlunun diaqnozu açıqlandı

Bu gün Milli Onkologiya Mərkəzində əməliyyat olunan tanınmış jurnalist Azər Rəşidoğlunun son durumu ilə bağlı açıqlama verilib.
Bu haqda Azər Rəşidoğlunun yaxın dostu Rəsul Mirhəşimli danışıb:
“Dostum Azər Rəşidoğlunun Milli Onkologiya Mərkəzində cərrahiyyə əməliyyatına məruz qalıb.
Qeyd edim ki, Azər Rəşidoğlu aqressiv fibromatoz diaqnozu ilə dünən xəstəxanaya yerləşdirilib, bu gün günorta saatlarında əməliyyat olunub. Həkimlər cərrahiyyə əməliyyatının çox uğurlu keçdiyini bildirib. Əməliyyatda iştirak edən bütün həkimlərə və tibb işçilərinə də xüsusi təşəkkür edirəm.
Azər artıq palataya köçürülüb, özünü yaxşı hiss edir. Həkimlər Azərin vəziyyətinin yaxşı olduğunu nəzərə alıb, onu reanimasiyada saxlamağı məsləhət bilməyiblər.
Allahın izni ilə Azər yaxın günlərdə xəstəxanadan çıxıb, əvvəlki enerjisi ilə işlərini davam etdirəcək”, - deyə R.Mirhəşimli bildirib.
Qeyd edək ki, A.Rəşidoğlu bir sıra KİV-lərdə, o cümlədən "Azadlıq", "Ayna-Zrkalo", "Bu gün", "Yeni Müsavat" qəzetlərində, APA agentliyində çalışıb. Jurnalistin hazırkı iş yeri "Qaynarinfo.az"dır.
6-09-2024, 17:00
Putindən sonra Zelenski də Kurskdan danışdı: "Ruslar qoşunlarımızı görüb qaçdılar"


Putindən sonra Zelenski də Kurskdan danışdı: "Ruslar qoşunlarımızı görüb qaçdılar"

Xəbər verdiyimiz kimi, Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski Almaniyanın Ramşteyn şəhərində keçirilən görüşdə Rusiyanın Kursk vilayətindəki əməliyyatdan danışıb.
O bildirib ki, Kursk vilayətinin 1,3 min kvadrat kilometrdən çox ərazisi hazırda Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin nəzarəti altındadır.
Zelenskinin sözlərinə görə, nəzarət edilən ərazilərə 100 icma daxildir.
"Rus qoşinları bu ərazlərin əhəmiyyətli hissəsini tərk edib. Onlar bizim qoşunların yaxınlaşdığını görüb sadəcə qaçdılar. Döyüş zamanı ərazinin əhəmiyyətli hissəsi qoşunlarımız tərəfindən nəzarətə götürülüb”, - deyə Ukrayna Prezidenti qeyd edib.
Qeyd edək ki, ötən gün Rusiya Prezidenti Vladimir Putin Ukraynanın hücumunun dəf edildiyini və regionda vəziyyətin sabitləşdiyini bildirib.
Zelenski Ramşteyn bazasında Rusiyanın Kursk bölgəsindən Sumı vilayətinə hücuma hazırlaşdığını bildirib.
“Bu gün Rusiyanın Kursk vilayətində əməliyyatımızın başlamasından düz bir ay keçir. Bura Putinin müharibəni Ukrayna ərazisinə yaymağa hazırlaşdığı sərhəd bölgəsidir. O, bizim Sumi şəhərinə qarşı yeni hücuma keçməyə hazırlaşırdı. Biz oyunu tərsinə çevirmişik və əks-hücumumuz sayəsində müharibəni Rusiya ərazisinə sövq edirik”, - deyə o qeyd edib.
6-09-2024, 16:51
Cüdoçumuz Avropa çempionu oldu


Cüdoçumuz Avropa çempionu oldu

Estoniyanın Tallin şəhərində cüdo üzrə gənclər arasında Avropa çempionatı davam edir.
Millimiz aktivinə daha bir qızıl medal yazdırıb.
73 kq çəki dərəcəsində mübarizə aparan Vüsal Qələndərzadə 1/16 final mərhələsində kosovolu Dion Şarapollini üstələyib. O, daha sonra Emre Karadumana (Türkiyə) qalib gəlib. Qələndərzadə1/4 finalda Peter Jeanı yolundan kənarlaşdıraraq yarımfinala yüksəlib. O, növbəti rəqibi Mate Beruaşvilini (Gürcüstan) də məğlub edib.
Qələndərzadə finalda bolqarıstanlı rəqibi Dimitar Qospodinovu məğlub edərək fəxri kürsünün ən yüksək pilləsinə qalxıb.
6-09-2024, 16:38
Atasını döyərək öldürən şəxs anlaqsız vəziyyətdə imiş


Atasını döyərək öldürən şəxs anlaqsız vəziyyətdə imiş

Cari il aprelin 29-da Göyçay rayon sakini 1961-ci il təvəllüdlü Eynulla Əhmədovun almış olduğu xəsarətdən ölməsi faktı ilə bağlı başlanmış cinayət işi üzrə istintaq tamamlanıb.
Göyçay rayon prokurorluğundan verilən məlumata görə, istintaqla 1989-cu il təvəllüdlü Kamal Əhmədovun rayonun Qaraxıdır kəndi ərazisində şəxsi münasibətlər zəmnində yaranmış mübahisə zamanı atası Eynulla Əhmədovu döyərək müxtəlif dərəcəli bədən xəsarətləri yetirməsi nəticəsində sonuncunun almış olduğu xəsarətlərdən ölməsinə əsaslı şübhələr müəyyən edilib.
Kamal Əhmədova Cinayət Məcəlləsinin 126.3-cü maddəsi ilə ittiham elan edilərək barəsində müstəntiqin vəsatəti və ibtidai araşdırmaya prosessual rəhbərliyi həyata keçirən prokurorun təqdimatı əsasında məhkəmənin qərarı ilə həbs qətimkan tədbiri seçilib.
İstintaq tədbirləri nəticəsində cinayət əməli törədilən zaman Kamal Əhmədovun anlaqsız vəziyyətdə olması, habelə cəmiyyət üçün təhlükəli olaraq qalmaqda davam etməsi müəyyən edildiyindən barəsində tibbi xarakterli məcburi tədbirlərin tətbiq edilməsi üzrə icraat başlanıb.
İş üzrə istintaq tamamlanaraq Kamal Əhmədov barəsində tibbi xarakterli məcburi tədbirlərin tətbiq edilməsinə baxılması üçün Şəki Ağır Cinayətlər Məhkəməsinə göndərilib.
6-09-2024, 16:30
Gömrük Komitəsinin böyük inspektoru həbs edildi


Gömrük Komitəsinin böyük inspektoru həbs edildi

Dövlət Gömrük Komitəsinin Xaçmaz Gömrük İdarəsinin Samur gömrük postunun böyük inspektoru Nəsibov Tural Yurik oğlu və digərlərinin qanunsuz əməlləri ilə bağlı həmin qurumdan Baş prokuror yanında Korrupsiyaya qarşı Mübarizə Baş İdarəsinə daxil olmuş cinayət işinin istintaqı tamamlanıb.
Baş Prokurorluğun Mətbuat xidmətindən verilən məlumata görə, ibtidai istintaqla Tural Nəsibovun qeyd olunan vəzifədə işləyərkən tanışları Ramazanov Tehran Xəlil oğlu və Babayev Cavid Şəmistan oğlu ilə qabaqcadan əlbir olaraq dövlət qeydiyyatından keçirilməyən külli miqdarda dərman vasitələrini, habelə külli miqdarda aksiz markası ilə idxal olunmalı malları bəyan etməyərək qaçaqmalçılıq yolu ilə gömrük sərhədindən keçirmələrinə əsaslı şübhələr müəyyən edilib.
Toplanmış sübutlar əsasında Tural Nəsibov, Tehran Ramazanov və Cavid Babayevə müvafiq olaraq Cinayət Məcəlləsinin 200-1.2.2, 200-1.2.3 (qabaqcadan əlbir olan bir qrup şəxs tərəfindən külli miqdarda dərman vasitələrinin qanunsuz dövriyyəsi), 206.3.2, 206.3.3 (qabaqcadan əlbir olan bir qrup şəxs tərəfindən və vəzifəli şəxs tərəfindən öz qulluq mövqeyindən istifadə edilməklə qaçaqmalçılıq), 213-1.2.1 və 213-1.2.3-cü (qabaqcadan əlbir olan bir qrup şəxs tərəfindən külli miqdarda aksiz markası ilə markalanmalı olan malların belə marka olmadan qanunsuz dövriyyəsi) maddələri ilə ittiham elan edilib.
İş üzrə Tehran Ramazanov barəsində polisin nəzarəti altına vermə, Tural Nəsibov və Cavid Babayev barəsində isə məhkəmənin qərarları ilə həbs qətimkan tədbiri seçilərək cinayət işi baxılması üçün aidiyyəti üzrə Sumqayıt Ağır Cinayətlər Məhkəməsinə göndərilib.
����������� ��������� ������ � �����-����������.
��� dle ������� ��������� ������� � �����.
���������� ���� ������ ��������� � ��� �����������.
Sorğu
Saytımızda hansı mövzulara daha çox yer verilməsini istəyirsiniz?


Son buraxılışımız
Facebook səhifəmiz
Təqvim
«    Sentyabr 2024    »
BeÇaÇCaCŞB
 1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
30 
Reklam
Hava
Valyuta
Reklam

Sayğac
Xəbər lenti
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Foto
Erməni tərəfdən Azərbaycan mövqeləri belə görünür... - VİDEO






Bütöv.az
Video
"Vətən Qəhrəmanları" Şəhid İlyas Nəsirov


All rights reserved ©2012 Butov.az
Created by: Daraaz.net Wep Developer By DaDaSHoV
MATERİLLARDAN İSTİFADƏ EDİLƏRKĦƏN PORTALIMIZA İSTİNAD ZƏRURİDİR!!!