18-07-2025, 07:45
SEVGİ VARLIĞIN ONTOLOJİ MÖHÜRÜDÜR
Müsahibimiz tanınmış italyan şairi, yazıçı, jurnalist, tərcüməçi və nəşriyyatçı, "P. Benintende" Lirik-Drama Assosiasiyasının Prezidenti, "LE MUSE" ədəbi jurnalının baş redaktoru Maria Tesa LIUZZOdur.
-Ədəbiyyat və sənətdə ifadə azadlığını necə qiymətləndirirsiniz?
-İfadə azadlığı – hər bir insanlığın ayrılmaz simasını əks etdirməli – qarı qar kimi əriyir və hər yerdə koyun kölgələri salır. Gənclər üçün isə bir mərhəmət pərdəsi çəkməliyik: tənqidi güc ya yoxdur, ya da çox zəif, bəzən psixoloji, bəzən humanistlikdən uzaq. Sosiloq Franco Ferrarottinin (vəfat etmiş) vurğuladığı kimi: “Sürətlə məlumatlanan çoxsaylı axmaqlar xalqı formalaşdırır. Məktəb və cəmiyyət öz hörmətini itirib, həmrəylik ruhu mövcud deyil.”
Mədəniyyət paylaşmaq, dəstək vermək deməkdi, taxt uğrunda yarış deyil. Poetika birlik əksikləri olmayan bir məkan yaratmalıdır: hiss, cəsarət, ədalət. Bu, gözəlliyin bədəni, qəlbi və ona sitayiş edilməli, parçalanmamalıdır. Mədəniyyət xalqlar guşəsini sulayan, bilik ağına şərəf verən bir çiçək olmalıdır. Amma reallıq çox fərqlidir: bəşəriyyət çox zaman sənətdən uzaq, təbiətə və həyatın müqəddəsliklərinə qarşı amansız canavara çevrilir.
Tarazlığın mərkəzində ölüm alverçiləri, pul tanrısı, istismar və ağalıq var. Hərəkətsiz ruhların ölüm hallarının sayı artır, ayın, mövsümlərin, çiçəklərin, otun ətri, vicdansız canavarların varlığı uzanır. Strategiya görünməyənləri əhatə edir, orada təvazö beləkin yerini qabalıq tutur, gizli qaranlıq başlayır – heç kim görmək istəmir, məğlubiyyəti qəbul etmir: biliyindən, insaniyyətindən, ruhaniyyətindən, ədalət və şərəf duyğusundan məhrumdur. Belə insanlar heç vaxt qazanmış zəfərin təəccübünü görə bilməyəcəklər. Və bütün bunların əsas kökü- kin, qisasçılıqdır. Bu, yalnız bacarıqsızlara yaraşıq sığınacaqdır.
-Fəlsəfi baxışlarınız yaradıcılığınıza necə təsir edir? Ədəbiyyat və fəlsəfə münasibətini necə görürsünüz?
- Həqiqət və ardıcıllıq mesajı aydınlıq itir, şəffaflıq sınaqdan çıxmazsa, həqiqi yazının müqəddəs elementləri xəyanətlə barışar. Sosial, intellektual və bəşəri aşınmalara səbəb olan süni manipulyasiya meydan sulayır. Mən inanıram ki, hər bir əsər öz vicdanından təsirlənir; bu bir düşüncə halıdır, öz düşüncələrinin avtopsiyasıdır — bu, yazarın öz həssaslığı və biliyi ilə doğur. Fəlsəfə elmi kimi sözə yönəlir, dərin düşünməyi, təhlili sevən, öyrənən bir alim işi görür. Yazıçı isə bəzən xəyal qurur, bəzən gündəlikdən motiv alıb səthi cümlələrlə ifadə edir — bəzən qəzəb altında yazır. Tez-tez insan əlaqəsi yox, şəxsi maraqlar var.
-Yazıçı ilə filosof arasındakı fərqi necə dərk edirsiniz, bu iki sahəni necə uyğunlaşdırırsınız?
- Dediyim kimi, filosof həyat və tarix zərbələrini bilən, sosial məsələlərə yaxın, sosiloqa oxşayan bir alimdir. Bu gün şair və yazıçı kimi yetişənlər göbələk kimi çoxalır; lakin kritik düşünmə vasitələri yoxdur. İnsana reaksiya qazandırmaq yerinə, sözün inqilabçısı olmaq, inancda möhkəm, həyatda azad olmaq lazımdır. Lakin bunu bacarmırıq- ictimai razılıq üçün sadəcə məlumatsızlıq becərilir.
-Ədəbi fəaliyyətin və ədəbi əlaqələrin yaratdığı imkanlar hansılardır?
-Təəssüf ki, belə imkanlar çox azdır. Bu gün sadəcə mənfəət, alçaq rəqabət və qarşıdurmanı müşahidə edirik. Mən həmişə tək getmişəm, savad süstəyinə ehtiyac duymamışam. 54 ildir yazıram (ayaq biləyi vaxtımdan -əlifbanı deməyə gücüm çatmayan çağdan!) və nəşr etdirirəm. Boş müsabiqələrdə qəti iştirak etmirəm, gülünc təqdimatlar, yazı müsadərələri mənə aid deyil. Yaxşı yazı -qışqıran səsdir, etirazdır, vicdanı silkələyir, bu, bir növ iman, həqiqət və ümid mesajıdır.
- Ədəbi mükafatlar müəllifə necə təsir edir? Bu formada tanınma prosesini necə qiymətləndirirsiniz?”
- Yaşamaq üçün hikmətli olmaq lazımdır, insan bilmədiyini həndəsi şəkildə mənimsəməlidir. Mən karyeram ərzində çoxsaylı mükafatlar almışam, yalnız mahiyyətli olanları qəbul etmişəm: Mədəniyyət Nazirliyinin fəxri mükafatları, çəkilən diplomlar... Bəzi pullu mükafatları isə rədd etmişəm. Düşünürəm ki, gerçək varlıq yeyində ortada görünmək istəmir -bu, endirimli mallara bənzəyir.
-Bu gün yazarların məqsədləri necə dəyişib? Oxucular kimlər olmalı və necə dəyişməlidir?”
-Payız yarpağı kimi yağış altında gözəlliyi ilə fərq yaratmayan mükafatlar mənim üçün maraqsızdır. Bu cür mükafatlar yazıçının fəaliyyəti və nüfuzunu həll etmir, eyni məhz şair üçün də doğrudur; əsərlərdir ki, yazıçının qiymətini sübut edir. Təəssüf ki, çoxları öz zəifliyinin fərqində olsa da -əyləncəli bazarda çırpındığı halda, azad insanlara təəssübkeşliklə yanaşırlar. Bu cür “ştamlara” qarşı fikirli qalmalıdır.
- Müasir ədəbiyyatda eklektik yanaşma ilə ənənəvi üsullar arasında tarazlığı necə qurmaq olar?
-Hər şeydə məqsədli böyük ideyanı realizə edə bilmək üçün kimsə təşəbbüs göstərməlidir. Tez-tez fərqli mənbələrdən gələn nəzəri və bədii yanaşmalar həmin ideyanı zəif çiçəyə çevirir, sırf hər şeyə uyğun, amma dəyərsiz “dəstələr” yaradır. Bu gün böyük yazıçılar və ciddi tənqidçi kəsim artıq nadir haldır, improvisatorlar isə eyni bostan kimi çoxalıb, sözün mükəmməlliyi qarşısında vəfalı ola bilmir. Mənim tanıdığım italyan və xarici varlı ustadlarla birgə təcrübəm göstərir ki, klassik müəlliflər tarixdə qalacaq, digərləri isə - səmərəsiz ibarələr, külə önündə uçar, unudulacaq qalıqlardır. Belələri -fırıldaqçı, adam qanı ilə bəslənən, məşhur “hörümçək adamlar” və yol kəsən müasir “ağqol rəqiblərdir”, su üzərində yaşayan metropolis planlayanlardır.
- Bu gün yazıçıların əsas məqsədləri̇ necə dəyi̇şi̇b? Bu gün oxucu ki̇tlələri̇ necə dəyi̇şə bi̇lər?
- Keyfiyyət çatışmır. Biz nifrət, kin və intiqamla dolu bir mühitdə yaşamağa və mübarizə aparmağa məcburuq. Sanki minalarla dolu bir sahədə irəliləməyə çalışırıq. Sosioloji baxımdan, bir çox sərhəd xəttində olan insanlar öz qəzəbini azad və demokratik şəkildə düşüncələrini ifadə edənlərə yönəldirlər. Müəlliflər bu mənzərədə həm qələm, həm vicdan savaşçısı kimi davranmaq məcburiyyətindədirlər.
-Yazıçıların və şai̇rləri̇n əsərləri̇ ədəbi̇yyatdan kənar cəmi̇yyətə necə təsi̇r edi̇r?
- Səbrli olun -ən uzun günlərin də sonu var. “Unutmayın ki, yaradıcı anlar dayandırıla bilər; bağlar salın, divarlar tikməyin.” Hermann Hessenin “Klingsorun son yayı”nda təsvir etdiyi o qorxulu peyğəmbərliyin gerçəyə çevrilməsinə imkan verməyək. Biz bir tənəzzül dövründə yaşayırıq.
İnsanın dəyəri, onun "mən"indən nə dərəcədə və hansı anlamda azad ola bilməsi ilə ölçülür- bu, Albert Eynşteynin fikridir. İmmanuel Kant isə şərin kökünü özünü həddindən artıq sevməkdə görür və bildirirdi ki, bu, insanın bütün prinsiplərinə hakim olarsa, hər cür şərin qaynağına çevrilə bilər. “Əyri taxta” anlayışı da bu kontekstdə unudulmamalıdır.
Əxlaq sahibi insan, tənqidlərin, yalanların dağı altında da sağ qala bilər, çünki o, zamana və gücə deyil, həqiqətə və azadlığa bağlıdır.
Transsendensiya gücdə, hökmranlıqda deyil- yaxşılığı, ədaləti və xalqlar arasında sülhü təşviq etməkdədir. Unutmayaq ki, biz ruh dövründəyik. Aydın düşüncə, insanı qısqanclıq, təxribat və emosional asılılıqlardan uzaq tutur. Hallusinogen və zəhərli təsirə malik insanlardan mənəvi göbək bağını kəsmək vacibdir. Platonun öyrətdiyi kimi, patoloji eqo bütün pisliklərin atasıdır və bəziləri bu eqodan qurtula bilmir.
Ancaq qapının o tərəfində həmişə bir təbəssüm bizi gözləyir -sevgi şəklində təcəlli edən yeni bir idrak. Bu sevgi sözə çevrilib insanın mənəvi və varoluşsal dinamikasına sual yönəldən bir yol olur. Sevgi-varlığın ontoloji möhürüdür.
Söhbətləşdi:
Cahangir NAMAZOV,
"Butov Azərbaycan” qəzetinin Özbəkistan üzrə təmsilçisi.
Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin üzvü.
18-07-2025, 00:43
Azərbaycan futbolçusu faciəvi şəkildə öldü
"Zirə"nin U-16 komandasının futbolçusu Fərid Şahverdiyev faciəvi şəkildə dünyasını dəyişib.
Bu barədə klubun mətbuat xidməti məlumat yayıb.
Fərid Şahverdiyev bu gün çimərlikdə boğularaq dünyasını dəyişib.
18-07-2025, 00:14
Tramp Netanyahuya zəng etdi
ABŞ Prezidenti Donald Tramp Qəzzada Müqəddəs Ailə kilsəsinin vurulmasına görə İsrailin Baş naziri Benyamin Netanyahu ilə telefonla danışıb.
Bunu Ağ Evin sözçüsü Kerolayn Livit açıqlayıb. Sözçü qeyd edib ki, ABŞ Prezidenti hücumdan məyusluğunu dilə gətirib. Livit Trampın zərbəyə müsbət reaksiya vermədiyini söyləyib. Onun sözlərinə görə, Netanyahu Trampa kilsəni vurmağın səhv olduğunu bildirib.
17-07-2025, 22:49
Təbrizdən Bakıya aviareyslər bərpa edilir
Təbrizdən Bakıya aviareyslər reysi bərpa edilir.
Bu barədə İran mediasında məlumat yayılıb.
Bildirilib ki, uçuşlar avqustun 11-dən Təbriz-Bakı-Təbriz reysi üzrə həftəlik olmaqla İranın ”Homa aviaşirkəti tərəfindən həyata keçiriləcək.
17-07-2025, 22:37
"Qarabağ"ın yeni oyunçusu
"Qarabağ" yeni mövsüm üçün daha bir futbolçunu heyətinə qatıb.
Zaqrebin “Dinamo” klubu ilə uzun sürən danışıqlar uğurla nəticələnib və Sami Mmae icarə əsasında komandada forma geyinəcək. İcarə müqaviləsi 1 illik nəzərdə tutulub.
Peşəkar karyerasına 2014-cü ildə Belçikanın “Standard” klubunda başlayan Sami 2017-2018-ci illərdə icarə əsasında Niderland təmsilçisi “Maastrixt”in formasını geyinib. 2018-2021-ci illərdə Belçikanın “Sent-Truden”, 2021-2024-cü illərdə Macarıstanın “Ferensvaroş” klubunda çıxış edən müdafiəçi ötən il “Dinamo”ya keçib. Belçikanın U-19 və U-21 yığmalarında forma geyinmiş Sami 2020-ci ildə debüt etdiyi Mərakeş millisində 10 matç keçirib. O, Çempionlar Liqasının 2024/2025-ci illər mövsümünün pley-offunda “Dinamo”nun heyətində komandamıza qarşı hər iki oyunda 90 dəqiqə meydanda olub.
Qeyd edək ki, Ağdam təmsilçisi indiyədək daha üç futbolçunu – braziliyalılar Dani Bolt və Pedro Bikalyo, Fil Dişi Sahilindən olan Kris Kuakunu transfer edib.
17-07-2025, 22:20
Liderlər Şuşada birgə nahar etdilər
İyulun 17-də Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Türkmənistan Xalq Məsləhətinin sədri Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Şuşada birgə nahar ediblər.
Bununla da Türkmənistan Xalq Məsləhətinin sədrinin Azərbaycana səfəri başa çatıb.
17-07-2025, 21:47
Tramp Zelenski ilə nələrdən danışıb?
Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski ABŞ
Prezidenti Donald Trampla “meqa-saziş”in detallarını müzakirə etdiyini bildirib.
Vu barədə o, “New York Post” nəşrinə açıqlamasında deyib.
Nəşrin məlumatına görə, sözügedən saziş çərçivəsində Birləşmiş Ştartlar Rusiya ilə müharibədə sınaqdan keçmiş Ukrayna istehsalı pilotsuz uçuş aparatlarını alacaq. Əvəzində isə Kiyev Vaşinqtondan bir sıra ABŞ istehsalı silahlar əldə edəcək.
Zelenskinin sözlərinə görə, ABŞ dron texnologiyasına ehtiyac duyur və məhz bu səbəbdən saziş hər iki tərəf üçün sərfəli olacaq.
17-07-2025, 21:03
Trampın Pakistana səfəri təkzib edildi - YENİLƏNİB
Pakistanın iki aparıcı televiziya kanalı cümə axşamı ABŞ prezidenti Donald Trampın ölkəyə səfər etməyi planlaşdırdığı barədə xəbərləri təkzib edib.
Geo və ARY xəbər kanalları Trampın Cənubi Asiya ölkəsinə səfərinin sentyabrda gözlənildiyini bildirib. Lakin sonradan hər ikisi xəbərləri təkzib edib.
“Geo News xəbəri təsdiq etmədən dərc etdiyinə görə izləyicilərindən üzr istəyir”, - deyə məlumatda bildirilir.
***
12:06
ABŞ Prezidenti Donald Tramp sentyabrda Pakistana səfər edəcək.
Bu barədə “Reuters” agentliyi yerli kanallara istinadən xəbər yayıb.
Bu, təxminən iki onillik ərzində ABŞ Prezidentinin Pakistana ilk səfəri olacaq. Pakistana sonuncu dəfə 2006-cı ildə səfər edən ABŞ Prezidenti kiçik Corc Buş olub.
Mənbələrin bildirdiyinə görə, Tramp Pakistandan sonra Hindistana da səfər edəcək.
17-07-2025, 20:28
Şahin Şıxlinski barədə axtarış elan edildi
“Azərbaycan-Ural” ictimai təşkilatının və Yekaterinburqdakı Azərbaycan diasporunun rəhbəri Şahin Şıxlinski barəsində axtarış elan edilib.
Bu barədə "E1.ru" nəşri məlumat yayıb.
Məlumata görə, Ş.Şıxlinski bir gün əvvəl həbs edilmiş oğlu kimi dövlət məmuruna qarşı zorakılıq etməkdə ittiham olunur.
Qeyd edək ki, ötən gün Rusiya məhkəməsi Şahin Şıxlinskinin oğlu Mutvalı Şıxlinski barəsində 2 ay müddətinə həbs qətimkan tədbiri seçib. O, xüsusi təyinatlını avtomobillə vurmaqda ittiham olunur.
17-07-2025, 19:32
Məşhur amerikalı müğənni vəfat etdi
Ötən əsrin 60-cı illərinin əfsanəvi amerikalı müğənnisi Konni Frensis 88 yaşında vəfat edib.
Bu barədə publisist Ron Roberts Feysbuk səhifəsində yazıb.
“Böyük ürək ağırısı və dərin kədərlə dəyərli rəfiqəm Konni Frensisin vəfat etdiyini bildirirəm”, - deyə o bildirib.
Qeyd edək ki, K.Frensisin mahnıları amerikalı yeniyetmələr arasında olduqca məşhur idi.
Sorğu
Saytımızda hansı mövzulara daha çox yer verilməsini istəyirsiniz?
Son buraxılışımız
Facebook səhifəmiz
Reklam
Hava
Valyuta
Reklam
Sayğac
Ən çox baxılanlar
Köşə
Xəbər lenti
Foto
Bütöv.az
Video
"Vətən Qəhrəmanları" Şəhid İlyas Nəsirov
All rights reserved ©2012 Butov.az
Created by: Daraaz.net Wep Developer By DaDaSHoV
MATERİLLARDAN İSTİFADƏ EDİLƏRKĦƏN PORTALIMIZA İSTİNAD ZƏRURİDİR!!!
Created by: Daraaz.net Wep Developer By DaDaSHoV
MATERİLLARDAN İSTİFADƏ EDİLƏRKĦƏN PORTALIMIZA İSTİNAD ZƏRURİDİR!!!