“Qarabağ” “Neftçi”ni darmadağın etdi - Finala yüksəldi .....                        Qazi anasına görə intihar etdi .....                        İraq Prezidenti COP29-a dəvət edildi .....                        Aytmatovun abidəsi dostluğumuzun rəmzinə çevriləcək .....                        Azərbaycan kubokunda ilk finalçı müəyyənləşdi .....                        Qırğızıstan Prezidenti Bakını seyr etdi - FOTO .....                        Japarovun şərəfinə ziyafət verilir .....                        Qırğızıstan Prezidenti Fəxri Xiyabanda - FOTO .....                        Nəsib Quliyevin intihar səbəbləri - Hüquqşünas-kriminalist danışdı .....                       
Tarix : 12-02-2014, 14:59

 

 

 

 

“Кючярям Дцнйадан, юлмярям йеня”

 

 

Варлыьына кядяр вя цмидсизлик щаким кясилян аьыр анларын бириндя доьма билдийи бир адама “сян мяним гядрими билясян дейя, бу ъаван йашымда юлцммц инди?!” - суалыны верян, йахшы-йаман анъаг 38 ил йашайа билян, гялбини гямляр эямирян Яли Кяримин вяфатындан тяхминян 22 ил кечир. Шаирин йердя йерини дяйишдийи тарих цряйи бюйцк цмидлярля, нурлу арзуларла лябяляб долу эялдийи Бакыдан истякляринин йцздян бириня дя чатмамыш щямишялик “мави няьмянин сащилиня” - Эюйчайа эетдийи тарих узаглашдыгъа, о, бизя даща да йахынлашыр, доьмалашыр, мещрибанлашыр. Нядир бунун сябяби? Нядир ону бизя севдирян? Нядир она юлмязлик вясигясини баьышлайан? Щансы шяхси, инсани кейфиййятляриня эюря, тябиятиндяки щансы гейри-ади ъящятляриня эюря биз ону гялбимиздя йашадырыг вя буну юзцмцзя боръ билирик. Фикримдя долашан бу суалларла, шаирин йахын достларындан, гардаш дедийи адамлардан бири иля - шаир Кялянтяр Кялянтярли иля сорьу - сющбятя башладым: Тяяссцф ки,  сющбятимизи Кялянтяр мцяллимин саьлыьында чап елятдирмяйя чатмадым.

- Кялянтяр мцяллим! Сизин “Илщам” гязетиндя эюзял шаиримиз Яли Кяримля баьлы бязи мцлащизяляриниз дяръ олунмушду. Дедийиниз кими, онлар ня вахтса йаздыьыныз бир радио верилишиндян эютцрцлмцшдц. Инди мяня дя, йашыдларыма да беля эялир ки, шаир Яли Кяримя йахын, доьма олан адамлардан бири дя сизсиниз. Илляр кечдикъя биз - индики ядяби эянълик мярщум шаирин “гядрини билмяйя”, ондан юйрянмяйя, онун щяйаты иля марагланмаьа башламышыг. Она эюря дя хащиш едирям, Яли Кярим барясиндя веряъяйим суаллара бир гядяр эениш вя ятрафлы ъаваб верясиниз.

- Суряти эюзцмцн юнцндян заман-заман чякилмяйян, ады дилимдян бир кялмя дя дцшмяйян бир язизимдян, доьмадан сющбят ачмаг мяним цчцн ня гядяр аьыр вя язаблы олса да, щяр щалда ъанымы дишимя тутуб, цряйим эюйняйя-эюйняйя дя олса, данышмалы, суалларына ъаваб вермялийям. Мян истярдим ки, мцщарибя заманы 17 йашында иткин дцшмцш накам - гардашым Шыхгайыба тян гардаш билдийим Яли Кярим поезийасыны, мяндян ютрц юрняк олан бир шаири тякъя Азярбайъан елляри дейил, бцтцн дцнйа халглары да танысын. О щям бир инсан, щям дя бянзярсиз бир шаир кими буна лайигдир.

- Сиз Яли Кяримля ня вахт, щарада вя неъя таныш олмусунуз?

- Шяхси танышлыгдан яввял мян ону “Кцр сяня бянзяйян няьмям олайды”, “Зойа кими”, “Сталин кяндимиздя”, “Почталйон”. “Ики севэи” вя башга бир сыра шеирлярини охумушдум. Бунлар 60-ъы илляр цчцн чох бюйцк поетик кяшфляр иди. щяр шаир олмаг истяйян беля там, саьлам инсан бянизи кими бцтюв шеирляр йаза билмязди. Мян онлара вурулмушдум. Буна дейирляр гийаби танышлыг. Сящв етмирямся, 1953-ъц илин нойабр айында Бакыда эянъ йазычыларын мцшавиряси кечирилди. Щямин мцшавиряйя Губадан дявят олунмушдум. М.Горки адына Дцнйа Ядябиййаты Институтунда охуйан Яли Кярим ися Москвадан эялмишди. Онда еля-беля бир айагцстц таныш олдуг.

- Бяс сонра?

- Мян Губа педагожи техникумуну битириб Бакыда В.И.Ленин адына АПИ-дя тящсилими давам етдирирдим. О да Москвада тящсилини баша вуруб “Азярбайъан” журналында ишя дцзялмишди. Шеиря бахырды. Бир шеир щявяскары кими щярдян бир йанына эедирдим. Онун ипяк кими тябиятиндян, садялийиндян, хош ряфтарындан хошум эялирди. Онун мяндян ня цчцн хошу эялирди, буну дейя билмярям. Мян дя йахшы китаб щявяскары идим, о да надир китаблары охуйанды. Сюзцмцз, сющбятимиз тутурду. Ясассыз данышан дейилди. Нядянся, мяни тез-тез эюрмяк истяйирди. Мян дя ону эюрмяйяндя дарыхырдым. Щяр дяфя эюрцшцб, айрыланда: “Сабащ мцтляг эял, бир отуруб дярдляшяк” - дейирди. Щеч юзцм дя щисс етмядян танышлыьымыз достлуьа, достлуьумуз да гардашлыьа чеврилди. 1960-ъы илдя “Ики севэи” адлы китабы чапдан чыхмышды. Онун бир нцсхясини мяня баьышлады. Автографына бахдым: “Гардашым Кялянтяря” - йазмышды. О китаб ян язиз бир йадиэар кими инди дя мяндядир, йазы масамын цстцндя эюзцмцн габаьындадыр. Юмрцмцн сон анына кими дя “Ики севэи”дян айрыла билмярям.

- Мяня еля эялир ки, дцнйадан вахтсыз кючян йахшы инсанларын, хцсусиля бюйцк сяняткарларын юмрц хатирялярдя йени юмцр башлайыр. Беля демяк мцмкцнся, шаир Яли Кярим инди цряклярин йашыл кцчясиндя йашайыр. Бир дост кими, она доьма олан бир адам кими неъя хатырлайырсыныз Яли Кярими?

- Онун кими бир инсанын, бир шаирин хатирялярдя тязя юмцр башламасы чох тябиидир. Бюйцк алман дащиси Щютенин беля бир сюзц олсун эяряк: “Мян дцнйада икинъи дяфя доьулмаг цчцн йашайырам, йарадырам”. Яли Кярим дя бу гябилдян олан инсанлардан биридир. Бу шаирин ясярляриндя щяйат елексириндян, поетикликдян мящрум, ябяди йашамаг щцгугуну газанмамыш тяк-тцк мисрасыны тапмаг олар. Яли Кяримин йарадыъылыьын бцтювлцкдя сяс-сяс, сюз-сюз, мисра-мисра, ъцмля-ъцмля тядгиг етмяк, ачмаг, ашкарламаг вахты чохдан чатмышдыр. Онун ясярляри поетик юрняклярдир. Щисслярдир, дуйьулардыр, фикирлярдир, мяналардыр, мятляблярдир. Яли Кяримин мисралары да, ъцмляляри дя. О, поезийа аляминя щеч бир “щазырлыг курсу” кечмямиш, йеткин бир шаир кими эялмишди. Дащи тянгидчи Белинскинин дедийиня эюря шаир сюзц йцксяк вя мцгяддяс бир сюздцр. Бу сюзля юлмяйян ябяди бир шющряти вардыр. Лакин габилиййят дяряъяляриня эяляндя шаирляр мцхтялиф олурлар. Буна эюря дя чаьдаш тянгид юз сянят йолдашлары арасында тутдуьу йери, мювгейи мцяййянляшдирмяк цчцн Яли Кяримин йарадыъылыьы дяриндян, чохтяряфли тядгиг едилмялидир.

Яли кими тямяннасыз бир досту, мяняви бир гардашы итирмяк мяндян ютрц ъанлы бир планети итирмяйя бярабярдир. О, бянзярсиз инсан, бянзярсиз бир шаир иди. Инсанын да, шаирин дя бюйцклцйц щардаса, кимяся бянзярсизликдядир, кцтлядян сечилмяйиндядир. Эцндялийимиздя ня вахтса, киминся китабындан кючцрдцйцм бу сюзляря раст эялдим: “еля адамлар вардыр ки, онлар башгаларындан о гядяр фярглянирляр ки, онларын аьыл вя хасиййятляри о гядяр орижинал вя лятиф олур ки, беляляри бязян бу дцнйада йад адамлара бянзяйир, буна эюря дя бу дцнйанын юзц дя онлара йад эюрцнцр”. Яли Кярим мцасири олдуьу инсанларын арасында йашайан, интеллектуал сявиййяси йцксяк олдуьуна эюря онларла дахили ялагяси олмайан, сюзц-сющбяти алынмайан, тутмайан, анъаг защирян ялагядя олдуьу кими эюрцнян, юзцнцн гапалы дцнйасы, юзцнцн юзцндя йарада билдийи юз Яли Кярим дцнйасы олан бир инсан, бир шаирди. Бу сябябя эюря дя юзцня лап йахын, доьма билдийи бир адамла да “щя”, “йох”ла данышарды. Додаьындан сюз гопартмаг. Йери эяляндя она ики мисра шеир дедиртмяк мцшкцл бир ишди. Доьма йурдунда, доьма инсанларын ичиндя гяриб кими эюрцнян чаир гардашыма бязян цч-дюрд няфярлик ички мяълисиндя отуранда, кефи кюк оланда, папирос чякирсянми дейяндя, ики бармаьынын уъу иля бурнунун уъуну тутуб зарафатла - мян папирос чякмирям, бурнуму чякирям дейярди. Юзцнямяхсус нурлу вя кядярли бир тябяссцмц варды. Дилиндян цнванына кюнтюй бир сюз ешидян щеч кимин кюнлцня тохунмазды. Чыьыр-баьырла, щай-кцйля гятиййян арасы йохду. Чякдийини анъаг ичяридя чякирди. Дярдини щялям-щялям ачыб-аьартмазды. Ня дярд цстцня дярд эятирян, ня дя арайа мяшумлуг салан щяръайи сюзляр йохду онун сюз лцьятиндя. Ишлятдийи щяр кялмясиндян цряйинин мядяниййяти билинярди. Кирайянишин галдыьымыз кющня евдян тязя мянзиля кючяндя кющня бир диванымыз варды. Яли бизя эяляндя, гаршысына чай, чюряк, хюряк, ички эяляня кими щямин диванда киримишъя отуруб, юз аляминя гапыларды. Сонралар тязя диван алыб, кющняни атдыг. Щяйат йолдашым - рящмятлик Сура ханым ешидяндя ки, Яли рящмятя эедиб: “билсяйдим, Яли гардаш беля тез рящмятя эедяъяк, бир дя гапымыздан ичяри эирмяйяъяк, о диваны атмаздым” - деди вя щюнкцр-щюнкцр аьлады. Тямизлик, паклыг, бакирялик мцъяссямяси иди Яли Кярим. О щям арлы, намуслу, шяхсиййятли бир инсан, щям дя фитри истедада малик бир шаир иди, няинки йашъа юзцндян кичикляря, щятта бюйцкляря дя, йашыдларына да бир юрняк, бир феномен мяктяб иди.

- Бяс ня цчцн онун гядрини ядяби алямдя билмядиляр? Ня иди шаир Яли Кяримин, эцнащсыз Яли Кяримин эцнащы?

- Яввялдян ону дейим ки, Яли Кяримин истедадына, шаирлийиня пярястиш едянляр, ону севян, гядрини, гиймятини билянляр варды. Йазычылардан Мещди Щцсейн, Мяммяд Якбяр, Ябцлщясян Ялякбярзадя, Гылман Илкин, Исмайыл Шыхлы, Иса Щцсейнов, Алтай Мяммядов, Сабир Ящмядов, Яли Сямядли, чаир Ислам Сяфярли, тянгидчи Ислам Ибращимов вя башгалары она бюйцк ряьбят бясляйирди, хятрини истяйирди, тяряфини сахлайырды, бязи йерсиз щцъумлардан ону мцдафия едирдиляр. Бунунла йанашы, хцсусиля шаирлярин арасында Яли Кяримин шаирлийиня пахыллыг едянляр, щясяд апаранлар да аз дейилди. Мцасир Салйериляр цздя цзцня эцлцр, юзлярини ъаныйанан кими эюстярир, архада ися кюлэясини зящярляйирди. Щеч кясля иши олмайан, башыны уъа тутуб, юз эцндялик ишини эюрян, виъданлы, тямиз бир инсанын ишляриня пял вурмагдан щязз алырдылар. Яли Кяримин ян бюйцк “эцнащы” надир истедад олмаьы иди. Бюйцк шаирляри, надир истедадлары бцтцн заманларда онлары ящатя едян дювря, иътимаи-сийаси мцщит вя о мцщитдяки зящярли щава тез сырадан чыхарыр, бир сюзля, яряз-мяряз едиб, чярлядиб юлдцрцрляр. Яли Кярим дейярди: “Сямяд Вурьуна юлцмцндян сонра да олса йа халг, йа да Совет Иттифагы гящряманы адыны вермяк лазымдыр. Чцнки о, сатгынларын, пахылларын, хябислярин, доносбазларын арасында щяр эцн онларла цз-цзя, эюз-эюзя эяля-эяля 50 ил йашайа билди”. Ъаван оьлан, йараларымы гопарма, чохдан гайсаг баьламыш кющня аьрыларымы тярпятмя, ачылыб тязядян ган веря биляр...

- Кялянтяр мцяллим! Индики ъаванларын чоху билмяся дя, мян аз-чох бялядям, сиз сябирли, дюзцмлц, ядалятли адамсыныз. Бойнуна дцшмцш йцкц ахыра кими дашымаьа гадирсиниз. Ешитдийимя эюря Сумгайытда Яли Кяримин хатиря эеъяси кечирилирмиш. Эеъянин башланмасына бор нечя саат галмыш диварлара вурулмуш афишалар йоха чыхыб. Бу иши эюрян шаирин кечмиш тялябя йолдашларындан бири имиш. Щямин адам сонралар да утанмадан Яли Кяримин йубилей эеъясиндя боьаздан йухары бир нитг сюйляди. Бу щадисяни бцтцн тяфяррцаты иля данышмаьынызы хащиш едирям.

- Мян о тядбрдя иштирак етмишям. Яли Кяримля баьлы бцтцн тядбирляри мяндян эизлятмяйи лазым билян бязи адамлар вар. Юзляри дя вязифя сащибляридир. Онлар мяним характеримя бяляд оланлардыр. Билирляр ки, кцрсцйя галхсам, ачарам сандыьы, тюкярям памбыьы. Дедийин щадися Сумгайытда журналист Яли Кярим поезийасынын бюйцк пярястишкары, юмрцнцн сон ики ян аьыр илиндя шаирля достлуг етмиш Фийрузун “Динмя, ей кядяр” китабында тясвир олунуб. Мян дя орадан охумушам. Эцманым бир адама эется, иманымы йандыра билмярям. Гой ону Фийруз бяй юзц ашкарласын, оху атыб, йайы эизлятмясин, бизи шцбщялярдян гуртарсын.

- Яли Кяримин ядяби алямдя щеч кимя пислийи кечмямишди. О, чох щяссас. Кювряк црякли бир инсан олуб. Буну онун шеирляриндян дя эюрцрцк, щисс едирик, дуйуруг. Бяс она ня цчцн хяйанят, пислик едибляр?

- Мян бу суалын ъавабыны бу вя йа башга шякилдя йухарыда вермишям. Ъаваноьлан, сянят адамлары анъаг маса архасында отуруб йаратдыьы дягигялярдя онларын ятяйиндя намаз гылмаг олар. Галан вахтларда онлар да инсандыр, чий сцд ямяндир. Инсан адлы шцурлу, дуйьулу ъанлыдан ня десян, ня истясян, щансы пислийи, щансы намярдлийи десян, эюзлямяк олар. Ялбяття, бунун Яли Кяримя щеч бир дяхли йохдур. Йери эялмишди дедим. Цряйи илан-чайан, гангал-тикан, даш-кясяк, зир-зибил йувасы олан бир адам щеч вахт шаир олуб црякляри фятщ едян шеир йарада билмяз. Поезийа верэиси верилмишляря пислик сюзц йад олмалыдыр. Онлар баъарса, имканлары олса, ян гяддар, амансыз дцшмяня дя йахшылыг едярляр.  Шаир щара, пислик щара? Йа Фцзули, йа Сабир, йа да Вурьун шцурлу сурятдя, биля-биля, гана-гана, кимяся пислик едя билярдими? Мянъя, гятиййян йох! Яли Кярим бир нечя ил “Азярбайъан” журналында поезийа шюбясиня башчылыг етди. Шаир олан да, йатыб йухусунда шеир эюрян дя онун йанына “шеирля” эялирди. Онларын арасында еляляри вар иди ки, Яли щяля орта мяктяб шаэирди оланда онларын поезийа иля щеч бир ялагяси олмайан онларла “шеир” кцллиййатыны варагламышды. Онлар Ленин партийасынын садиг нюкярляри, орденли-медаллы щарынларды. Шеир онлардан ютрц али мягсядляриня бяд ниййятляриня чатмагдан ютрц бир васитя иди. Яли ися “Дюйдцм Фцзулинин гапысыны мян” - дейя шеири чюряк кими мцгяддяс билян адамды. Мянасыз, мятлябсиз, сюз йыьынларыны шеир ады иля охуъулара сырымаг она ар эялирди. О, шеирдян тямянна эцдянляри мядяни йолла баша салмаг истяйирди: - эедин, юзцнцзя иш тапын, пешя тапын, бош йеря вахтынызы итирмяйин, поезийа сизин хюряйиниз дейил. Йахшылыг етмяк истяйяндя яксиня алынырды. Щям чохдан фяхри адлара лайиг эюрцлмцш, мцкафатлар алмыш вя алмаьа щазырлашан ишбазлара, щям дя “мян дя шаир олаъаьам” - иддиалы дялядузларла онун арасында зиддиййят йаранырды. Шцбщя йох ки, зиддиййят олан йердя пислик дя, намярдлик дя мцтляг олмалыдыр.

- Кялянтяр мцяллим, Яли Кярим достларла, танышларла неъя ряфтар едирди?

- Эюзял инсан. эюзял шаир Яли Кярим кими. О щям классик, щям дя чаьдаш сяняткарларын сечмя ясярлярини охумаьы хошлайырды. Щяр эюзцня эюрцнян, ялиня кечян китабы охуйан дейилди. Зювгцня сюз ола билмязди. Зянэин дя мяняви алями варды. Данышанда етикадан кянара чыхмазды. О заманлар институтларда ня естетика, ня дя етика бир фянн кими кечилмирди. Яли Кярим ися естетик вя етик ганунлары бир пара нязяриййячилярдян йахшы билирди. Билярякдян, баша дцшярякдян киминся хятриня дяйдийи, киминся йанында кимися пярт етдийи йадыма дцшмцр. Щямйерлиси, досту-сирдашы, шаир-драматург Исэяндяр Ъошьунла мязяли зарафатлары варды. С.Вурьунун “Комсомол поемасы” зямининдя мянзум пйес йаздыьына эюря онун адыны “эорешян” гоймушду. Бязян ичиб щаллы оланда дейирди: - Сярхошлары айылдан мянтягядя Исэяндярин шяхси чарпайысы вар. Кефли оланда горхудан евя эетмир, орада йатыр. Бу эеъя мяни ютцрмя, эедиб онун йанында йатаъаьам. Инанардым, юзц ися гящ-гящ чякяр, эцлярди. Икимизин дя йахын достумуз - мярщум алим, шаир достумуз Асиф Зейналлы щярдян она “балаъа дащи, неъясян?” - дейя саташарды. Ящямиййят вермязди, динмядян цзц тябяссцмлянярди. Бу йахынларда рящмятя эетмиш шаир гардашымыз Тофиг Байрамын “Запорожйе” маркалы бир машыны варды. Ялинин дилиндя о машын “сяййар табут” иди. Тофигин бу ифадядян о гядяр хошу эялмяся дя, инъимязди. Цмумиййятля, Ялидян инъимяк мцмкцн олан иш дейилди, бялкя дя, эцнащды. Юзц инъитмяйяндян неъя инъимяк оларды? Шяхсян мяня эяляндя арамыздакы сямимиййят позулмасын дейя юзц дюня-дюня тяляб ется дя, щятта она бир шеир дя вермяздим. Горхардым, бирдян сюзцмдян кечмяз, лайиг олмайан шеири апарыб редактора тягдим едяр, сонра о да бяйянмяз, эери гайтарар, Яли дя йанымда хяъалятли галар, дахилдя язаб чякяр. О вахт “Дяниз вя мящяббят” адлы нечя мин мисралыг бир поема йазмышдым. Юзцнцн тякиди иля охудум. Бяйянди, - чап етдирмяк олар - деди. Бязи аьзыэюйчяклярин сюзцнц кясмяк цчцн мяслящят билди ки, поеманы гой Осман Сарывялли, Бяхтийар Ващабзадя, Ялиаьа Кцрчайлы вя ян ъидди, ядалятли адам олан Мещди Щцсейн дя охусун. онлар да охуйуб гярара эялдиляр ки, поема “Азярбайъан” журналында дяръ олунсун. Нядянся, о вахт журналын редактору Ябцлщясян мцяллим ясяри йахын гоймады. Иш еля эятирди ки, онун йериня Гылман Илкин редактор тяйин олунду. О да редаксийанын портфелиндя галмыш поеманы охуйуб, Ялийя дейиб ки, бу Кялянтярли кимдир, ону тап, эятир мяним йаныма. Онун “Дяниз вя мящяббят”и илщамла йазылмыш, чапа лайиг бир ясярдир. Яли бу шад хябяри щямин эцн, цстцндян йел беля ясмяйя гоймадан бюйцк шадйаналыгла мяня чатдырды. Ертяси эцн мяни редакторун йанына апарды. Гылман мцяллимля йахындан таныш еляди. О, мяня щяля мятбяяйя эетмямиш поеманын гонорарындан гайтармаг шяртиля 700 манат пул алмаг цчцн Ядябиййат фондунун директорунун адына бир мяктуб да верди. Яввял щеч ня анламадым, анъаг севинирдим. Сонра пулу аланда билдим ки, Яли Кярим мадди вязиййятимизин аьыр олдуьуну юз редакторуна ямялли-башлы чатдырыбмыш. “Дяниз вя мящяббят” 1964-ъц илдя “Азярбайъан” журналынын 4-ъц нюмрясиндя чап олунду. Онда, бялкя дя, мяндян чох Яли Кярим севинирди. О, беля инсан иди.

- Яли Кярим бир шеириндя йазыр: “Кючярям дцнйадан, юлмярям йеня”. Еля бил, цряйиня дамыбмыш, дцнйадан, щяйатдан тезъя кюч едяъяк, ядябиййатда, сянятдя ися мющтяшям галалар кими йашайаъаг.

- Бяли, дащилярин цряйиндян дащилик кечмяся дя, онлар юз дащиликлярини, юлмязликлярини щисс едирляр. Амма “мян дащийям, мян юлмязям!” дейиб щай-щарай салмырлар, сяс-кцй галдырмырлар. Бяшяриййят цчцн ишлямякдян ляззят алырлар. Ня гядяр дащийаня ясярляр йаратса да, юзляриндян, йаздыгларындан разы галмырлар дащи инсанлар. Бу йердя тякъя Сямяд Вурьунун “Унудулмуш тяк мязар” шеирини йада салмаг кифайятдир. Нящянэ сяняткарлар дащи вя юлмяз олдугларыны чох надир щалларда дилиня эятирирляр. Бюйцк Сабир демишкян: “Бянзямярям бир гоъаман даьа ки, дярйада дуран”. Яли Кярим йухарыда мисал эятирдийим мисраны йазандан артыг юзцнцн камиллийини дуймушду. Ахы о, “Ики севэи”, “Гайты”, “Гайтар ана боръуну”, “Почталйон”, “Атамын хатирясиня”, “Щямишя сяфярдя”, “Шящидлийин зирвяси”, “Эюзял Азярим”, “Сянят ешги”, “Фрагментляр” вя с. вя и. а. Онларла поетик инъинин, “Илк симфонийа”, “Цчцнъц атлы”, “Щейкял вя щейкялин гардашы”, “Бир сантиметр щаггында баллада” кими юлмяз поемаларын мцяллифидир.

- Сиз юзцнцзц щардаса, нядяся Яли Кяримя борълу билирсинизми?

- Шцбщясиз. Биринъиси, арамыздакы ики-цч ил йаш фяргиня бахмайараг, мян шеирин ялифбасыны юйряняндя о, шаир кими танынмышды, ондан чох шей юйрянмишям. Онунла щалал сцфря архасында цзбяцз отуруб ади шяраб ичмяйин юзц дя бюйцк хошбяхтликдир. Икинъи, 1969-ъу илдя вяфатындан бир нечя эцн сонра хатирясиня щяср етдийим “Кювряк няьмяляр” силсилясини бу эцня кими чап етдиря билмямишям. Онлары, нящайят, бу ил “Йазычы” няшриййатында чап оунаъаг “Оху, цряйим, оху” адлы китабыма дахил етмишям. Цчцнъцсц, онун анъаг мяня мялум олан дярдлярини, аьрыларыны, юлцмцнц сцрятляндирян бязи сябябляри олдуьу кими гялямя алыб охуъулара чатдырмагда лянэимишям. Дюрдцнъцсц, мян Яли Кяримин рущу гаршысында щям борълу, щям дя хяъалятли адамам. Талейим еля эятирди ки, намярдляр башыма еля мцсибятляр ачдылар ки, мян онун инди ярсяйя чатмыш балаларына вахтында бир ял йетиря билмядим.

- Яли Кярим бир мцгяддяс йол башламышды. О йол ядябиййатын, сянятин мябядиня сары эедирди. Яэяр тале беля сярт эятирмясяйди, инди, сизъя, о мцгяддяс йолу, о пак тямиз йолу кимляр эедя биляр?

- Сянятдя щяр бир бюйцк истедадын анъаг юз йолу вар. Поезийаны истедад вя илщам йарадыр, ямяк ися ону йалныз тякмилляшдирир. Шеир дахилиндян эялян вящйдир, гялбин-идейанын тяъяссцмц вя тязащцрцдцр. Ону юйрянмяк, тяглид етмяк олмаз. Она едилян бянзятмяляр ня гядяр баъарыгла мящарятля едился дя, дцзялдился дя, йеня ъансыз, гуру, юлц чыхаъагдыр. Бюйцк истедад, бюйцк сяняткар щямишя тякрар олунмаздыр.

Фцзулини ким тякрар едя биляр? Ким йаза биляр Йунис Ямрянин, Микайыл Мцшфигин, Серэей Йесенинин шеирлярини? Щяр бир бюйцк шаир бюйцк бир мяктябдир. Онлардан анъаг поезийа сянятинин, сяняткарлыьын, усталыьын бязи сирлярини юйрянмяк олар. Ким кимися тякрарламаг, йамсыламаг фикриня дцшцрся, бу щямин адамын щечлийи, аъизлийи, яфяллийи демякдир. Поезийа сянятиня Яли Кяримин эюзц иля бахмаьы баъаран, ону чюряк аьаъына чевирмяйян, гулаглы, эюзлц, дилли, цряйи олан, ютяри бир сясдян дя сарсыла билмяйян, габаьына чыхан чятинликляри дяф етмяйя эцъц ирадяси чатан, фил дюзцмлцляр аз-чох онун йолуну давам етдиря билярляр. Бири вар, шяхсян онун кечдийи йолу тязядян эетмяк, бири дя вар онун йолуну бу вя йа башга шякилдя давам етдирмяк. Бунлар там башга-башга мясялялярдир. Бунлары бир-бириндян айырмаьы баъаранлар, щяр щалда, удузмазлар.

- Мцсащибяйя эюря чох саь олун!

- Ъаван оьлан, сян дя саь ол, сянин йашыдларын да саь олсун. Сиз ки, бу эюзял дцнйада дойунъа йашайа билмямиш, дцнйадан, инсанлардан, балаларындан ниэаран эетмиш, цряйиндя чохлу-чохлу кювряк няьмяляр апармыш шаир гардашым Яли Кярими беля севирсиниз, ону црякляриниздя йашадырсыныз. Аллащ сизя дя юмцр версин. Чюряйиниз бол олсун. Амин!!!

 

 

Мцсащибяни апарды:

Вяли Сямядли

Азярбайъан Журналистляр

 

Бирлийинин цзвц



Paylaş



Bölmə: Ana seife / Karusel / Slayd / Xəbər lenti
Fikirlər
Sorğu
Saytımızda hansı mövzulara daha çox yer verilməsini istəyirsiniz?


Son buraxılışımız
Facebook səhifəmiz
Təqvim
«    Aprel 2024    »
BeÇaÇCaCŞB
1234567
891011121314
15161718192021
22232425262728
2930 
Reklam
Hava
Valyuta
Reklam

Sayğac
Ən çox baxılanlar
Xəbər lenti
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Foto
Erməni tərəfdən Azərbaycan mövqeləri belə görünür... - VİDEO






Bütöv.az
Video
"Vətən Qəhrəmanları" Şəhid İlyas Nəsirov


All rights reserved ©2012 Butov.az
Created by: Daraaz.net Wep Developer By DaDaSHoV
MATERİLLARDAN İSTİFADƏ EDİLƏRKĦƏN PORTALIMIZA İSTİNAD ZƏRURİDİR!!!