Sənəti O sənətə məftunlar yaşadır
Aşıq sənəti milyonların ehtiramına layiqdir. El məclislərinin bəzəyi olan aşıqlarımız həm də milli mədəniyyətimizin və incəsənətimizin daşıyıcılarıdır. Hər kəs kimi mənim də Aşıq sənətinə böyük məhəbbətim var. Saz ifalarına, melodiyalı aşıq mahnılarına qulaq asanda könlüm durulur...
Bugünlərdə yolum Azərbaycan Aşıqlar Birliyinə düşmüşdü. Orada ilk olaraq qarşıma aşıq Şahniyar Mikayıloğlu çıxdı. Onunla görüşüb hal-əhval tutandan sonra dostum, Aşıqlar Birliyinin katibi Musa Nəbioğlu ilə görüşüb söhbət etdik. Sonra Musa müəllimlə birlikdə Aşıqlar Birliyinin sədri, Əməkdar elm xadimi, şöhrət ordenli, professor Məhərrəm Qasımlı ilə görüşdüm, özümün "Sazın, sözün sehrində" kitabımı Məhərrəm müəllimə hədiyyə etdim. Məhərrəm müəllim kitabı vərəqlədi, bir neçə səhifəyə baxandan sonra dedi:
“Mən sənin yaradıcılığını sosial şəbəkələrdə, qəzet və jurnallarda izləyirəm. Görürəm, aşıq yaradıcılığına dərindən bələdsən. Aşıq Əkbər Cəfərov, aşıq Mikayıl Azaflı, aşıq İsfəndiyar Rüstəmov, aşıq Şəmşir Qurbanov, Molla Cümə, aşıq Ələsgər və başqa ustad aşıqlarımız haqqında silsilə yazıların gedir. Sizə bu yolda uğurlar arzulayıram. – Sonra o, Aşıq sənətinin keçdiyi yollar, aşıqlarımızın bizə miras qoyduqları havalar haqqında maraqlı sözlər dedi. Aramızda səmimi bir dialoq yarandı. Əvvəlcə mən Məhərrəm müəllimin aşıq sənətinə vurğunluğu barədə bir-iki kəlmə dedim. Bildirdim ki, rəhmətlik Hüseyn Arifdən sonra Azərbaycan Aşıq sənətində boşluq yaranmışdı. Ancaq Xalq şairi Zəlimxan Yaqub Aşıqlar Birliyinin sədri seçiləndən sonra bu boşluq dolduruldu. Azərbaycan aşıqları yeni yaradıcılıq dövrünə qədəm qoydu. Çox şükürlər olsun ki, Zəlimxan Yaqub ənənəsini bu gün sizin kimi asiqşünas bir alim davam etdirir və yaşadır.
Məhərrəm müəllim fikirlərimi təsdiqlədi və Aşıq sənətinin hazırda daha yüksək zirvələr fəth etdiyini vurğuladı. Onu da əlavə etdi ki, aşıq yaradıcılığının ana xəttinin əsas qollarından biri də dastançılıqdır. Ancaq dastan söyləyən aşıqlarımız son vaxtlar barmaq sayı qədər qalmışdır. Deyərdim ki, gənç aşıqlar dastan söyləməkdən qaçırdılar. Allaha çox şükür olsun ki, bugünlərdə aşıq Vəli Şınıxlı, aşıq Elməddin Məmmədli, asiq Şəhriyar Qaraxanlı, aşıq Əli Zeynalabdin, Əli Tapdıqoğlu, aşıq Babək Şakirli, aşıq Nəbi, aşıq Nazim cütlüyü və neçə-neçə aşıq televiziya kanallarında dastan söyləyir, bu ənənəni davam etdirirlər.
Dastanların iki növü var: məhəbbət və qəhrəmanlıq dastanları. Bu dastanları yüz illərdir ustad aşıqlarımız bu günümüzə qədər gətirib çatdırmışlar. Bu da gənç aşıqlar üçün çox gözəl təbliğatdır.
Məhərrəm müəllim son illər görülən işlərdən, Tovuz rayonunda Aşıq Muzeyinin yeni binasının açılışından, Dədə Ələsgərin 200 illik yubileyinin Mədəniyyət Nazirliyi və Aşıqlar Birliyinin dəstəyi ilə yüksək səviyyədə keçirilməsindən geniş bəhs etdi, ded ki, bu işlərin görülməsində Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti, UNESCO və İSESCO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban xanım Əliyevanın böyük xidmətləri var. Bu əvəzsiz işlər həm Aşıq sənətinin, həm də incəsənətimizin inkişafına xidmət edir. Həmçinin, Aşıq sənətinin UNESCO-nun maddi-mədəni irs siyahısına salınmasında, beynəlxalq aləmdə Azərbaycanın mədəniyyətinin tanıdılmasında Mehriban xanımın böyük xidmətləri var, bunu danmaq olmaz.
Söhbət əsnasında Məhərrəm müəllimdən soruşdum ki, 2023-cü ildə aşıq Əkbər Cəfərovun 90 illik yubileyi olacaq. Bu tədbiri Aşıqlar Birliyi keçirəcəkmi?
Məhərrəm müəllim gülümsəyərək cavab verdi ki, Mədəniyyət Nazirliyi və Aşıqlar Birliyi aşıq Əkbər Cəfərovun 90 illik yubileyini həm Bakıda, həm də doğulub boya-başa çatdığı Tovuz rayonunda çox yüksək səviyyədə keçirəcək.
Bu xəbər mənə sevinc bəxş etdi, ayağa qalxıb professorun əlini sıxdım, ayrılmaq istəyəndə, dedi,- bir dəqiqə ayaq saxla. Mən də sənə bir neçə kitab verim. Otağındakı rəfdən mənə Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin çox nəfis şəkildə tərtib etdiyi "Çağdaş Azərbaycan aşıqlarının şeir antologiyası", "Əllərini uzat mənə" və bir neçə başqa kitab verdi.
Məlumat üçün bildirim ki, çağdaş Azərbaycan aşıqlarının antologiyasını Aşıqlar Birliyinin sədri, Əməkdar elm xadimi, professor Məhərrəm Qasımlı və Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin dosenti, fəlsəfə doktoru Altay Məmmədli hazırlayıblar. Bu kitabda həm ustad aşıqlar, həm də gənc nəsildən olan yaradıcı aşıqların şeirləri yer alıb.
Ən çox diqqətimi çəkən isə "Əllərini uzat mənə" kitabı oldu. Kitabın müəllifi Orxan Paşa təxəllüslü şəxsdir. Kitabda onun müxtəlif illərdə qələmə aldığı şeirlər yer alıb. Müəllif doğulub boya-başa çatdığı Tovuz haqqında silsilə şeirlər də yazıb. Aşağıdakı şeir də elə bu silsilənin bir təzahürüdür:
Könül beşiyimsən, ay isti qucaq,
Sənə ürək deyim, göz deyim, Tovuz?!
Sirli gözəlliyin qoymur ki, heç vaxt
Adına yaraşan söz deyim, Tovuz!

Şeirin son bəndində deyilir:
Mən Orxan Paşayam, sazın kimiyəm,
Suyunam, otunam, yazın kimiyəm.
Ayrı oxşarım yox, özün kimiyəm -
Gərək bu gerçəyi düz deyim, Tovuz,
Adına yaraşan söz deyim, Tovuz!
Şairin bu şeirindən anlaşılır ki, bir parça yurd yerini də vəsf etmək çox çətindir, gərək şəninə elə tərif verəsən ki, quru alınmasın.
Şair "Ayrıldı" qoşmasını yaradıcı aşıq, məlahətli səsi ilə hər kəsin qəlbində özünə yer tapmış ustad aşıq Əkbər Cəfərovun unudulmaz xatirəsinə həsr edib. O, şeirdə yazır:
Yayın ortasında, yaylaq çağında,
Bülbüllər bülbülü bizdən ayrıldı.
Qəfil xəzan əsdi ömür bağında,
Çığırdan yığışdı, izdən ayrıldı.

Belə yaratmışdı onu Yaradan,
Sözü şəhdi-şəkər, özü nur adam.
Başı açılmazdı qonaq-qaradan,
Məclisdən çəkildi, sözdən ayrıldı.

Bənövşə duyğulu ürəyi vardı,
İlin hər çağında könlü bahardı.
Səsində bülbüllər cəh-cəh vurardı,
Heyif ki, tez soldu, yazdan ayrıldı.

Yanıb Orxan Paşa, qorda qalıbdı,
Həsrətlə gözləri yolda qalıbdı,
Tanrının insafı harda qalıbdı,
Əkbər köç eylədi, sazdan ayrıldı.
Bu şeirdə hətta Tanrıya asi düşmək məğzləri diqqət çəksə də, bir elin itirdiyinin sanbalı - aşıq Əkbər Cəfərov kimi dəyanətli bir aşığın erkən köç etməsi müəllifə haradasa haqq qazandırır.
Sənəti o sənətə məftunlar yaşadır. Allah dünyasını dəyişmiş ustadlara rəhmət eləsin. Qalanlar isə sənətimizin sütunlarıdır, Allah onları qorusun!

Hüseyn Məmmədov
AJB-nin üzvü