Sabir Arazlı Özgün yazır: "CƏSUR PİLOT"
(poemadan parçalar)

Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı, Tərtər-Suqovuşan – Ağdərə istiqamətində gedən döyüşlər zamanı şəhid olaraq Tanrı dərgahına yüksələn Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələrinin polkovnik-leytenantı, USTA dərəcəli pilot Ramiz Vaqif oğlu Qasımovun şərəfli ömür yoluna həsr olunan bu əsəri həyat yoldaşı Günel xanımın dilindən, onun duyğu və düşüncələrinin, yaşadığı kövrək və həsrətli anların təzahürü kimi qələmə alıram.

Ramiz, dayanmışam şəklin önündə,
Baxışların salıb məni kəməndə...

Ancaq bu məqamda bilmirəm necə,
Heç bilmirəm necə, necə başlayım,
necə sapa düzüm bu hekayəti.
Uzun illər sənnən, səninlə birgə
yaşadığım nurlu, eyni zamanda
Ağrılı-acılı, sirli bir ömrün
o qədər çoxdur ki sözü-söhbəti.
Mənimçün salnamə,
qalın kitabdır, –
şirin xatirədir onun hər qatı.
Söyləyə bilmək də çətindir bu gün
mənə... tarixləşən, əbədiləşən,
bu solmaz, tükənməz, parlaq həyatı...

Ay Ramiz, ay mənim odum-ocağım,
Özün de, neyləyim?..
Toxtayım deyə
yeddi yerdən partlasa da dodağım,
Üz tutub dağlara, qayalıqlara,
Üz tutub içimin ümid şamına,
Gur axan çaylara, bəyaz dumana,
Sübhün şəfəqinə, qürub çağına,
Payızın rüzgarlı qərib çağına,
Xatirələr məni yorana kimi,
Qəlbim yorğun düşüb durana kimi...
Bütün olanları, olmayanları
yenə söyləyirəm, – toxtayım deyə
səhər-axşam sənnən danışacağam.


...Yenə dayanmışam şəklin önündə,
Beləcə baxırdın, Ramiz, dünən də!
Baxışın dəyişmir... o nurlu gözlər
“Sabahınız xeyir” deyir hər səhər.

...Səndən sonra bəzən məcbur qatlannam,
Neçə müşkül işə sənin yerinə.
Bilirsənmi, indi təkcə ana yox,
Həm də ata ollam övladlarına.
Sən lap arxayın ol, hər şey yolunda,
Əndişən olmasın oğuldan- qızdan.
Gözüm üstündədir üçünün də, bil!
Bizim uşaqlardan qalma nigaran...
Böyüyür Gülanə, əl atır mənə,
Gülay da,Vaqif də bil ki, əzizim,
Kölgən altındadır yenə, əmin ol.
Sağ olsun el-oba,
Yurdumda hər kəs
ehtiram göstərir sənə, əmin ol!

Ancaq nə gizlədim, deməsəm olmur,
Uşaqlar əvvəlki kimi deyillər.
Ramiz, Gülanənin eyni açılmır,
Gözləri heç gülmür, keçsə də illər.

Bəzən hiss etməyim deyə gizlincə
şəklini oxşayır, sənnən danışır.
Mən də seyr edərəm onu gizlincə,
Çünki o duyğular mənə tanışdır...

Görürəm... səninlə danışan zaman,
İstəmir göz-gözə gəlsin mənimlə.
Görürəm ki, hərdən... ərklə, tələblə
bir dostun, doğmanın ailəsinə,-
Mübariz əmisigilə, Vətən dayısıgilə...
baş şəkmək istəyir Ramiz, səninlə.

Baxar, üzə vurmaz, bir söz demərəm.
İstəyirəm... könlü istəyən kimi
bir xeyli səninlə baş-başa qalsın.
Sənnən xatırlasın ötən illəri,
Özünə qapılıb xəyala dalsın...

***
... Bilirsən yadıma nə düşdü, Ramiz?
Gülanə dünyaya qədəm qoyanda,
necə sevinirdin... Lap uşaq kimi!
Sən elə baxırdın, elə bil ki, heç
çağa görməmişdin bu günə kimi...
Vallah söyləyirəm bunu səmimi!

Gözlərin gülürdü sevincdən, sanki,
İlahi möcüzə idi bu çocuq.
Onu kirimişcə seyr eləyirdin,
Közərirdi içindəki od-ocaq.
Gülanəyə baxıb ona nə isə
demək istəyirdin, deyə bilmirdin.
Oxşaya bilmirdin,öyə bilmirdin...
Mən yaddan çıxmışdım, sorğulayırdın:
“Bu gerçəkmi, yoxsa... röya?!”-
Bilmirdin.

Gördüm ki, nə qədər fərəhli imiş,
Ana olmaq qədər ata olmaq da.
Zaman göstərdi ki, əsil atalıq
ancaq sənin kimi ailəcanlı,
Qayğıkeş, yanımcıl ata olmaqdı!

...Necə xoşbəxt idin o gün, ay Ramiz,
Üzündə nur vardı, təbəssüm vardı.
Böyüdükcə oxşayaraq deyərdin:
Mənim qızım doğuluşdan kübardı.

Deyərdin ki, “gül-buta”dır ailəm;
Günel-qızılgüldür,
Gülay-ağ çiçək,
Gülanə-qırmızı güldür mənimçün.
Evimin dirəyi, başımın tacı,
Vaqif də ki... bir bülbüldür mənimçün...

Ramiz, evimizin daş-divarında,
Bakı küləyinin qanadlarında
mən sənin səsini hiss eləyirəm.
Gecəli-gündüzlü ruha dad verən
məlhəm nəfəsini hiss eləyirəm.

Gecəli-gündüzlü səninləyik biz...
Bilirsən nə olur hərdən, ay Ramiz?
Bəzən Gülay gecə oyanıb deyir:
“Qapımız döyülür elə bil, ana!
Bəlkə, atam gəlib, gedib açsana!? ”
Səksəkəli olub uşaqlar, belə.
Səndən sonra məni ovudan yoxkən,
Məcbur oluram mən, uşaqlarımı
ovudam birtəhər... tutaraq dilə.

Bu şələ nə qədər ağır olsa da,
Bezib soyumuram, Ramiz, heç zaman.
Çünki başımızın üstündə ruhun,
Qəlbimdə daim yaşayan İNSAN,-
SƏN VARSAN!

***
...Füzuli,Zəngilan, Qubadlı, Laçın,
Murov, Suqovuşan uğrunda gedən
döyüşün hər anı hərb tariximdir.
Qisas almaq üçün coşan, kükrəyən,
sinəsini sipər eləyən əsgər
mənim qürurumdur, mənim fəxrimdir.
Bu gün o qürurdur yaşadan bizi!
44 günlük savaş-möhtəşəm Zəfər
parlaq gələcəyin möhkəm təməli...
Yumruq tək birləşib deyirik: bəli,
Ramizin bu Zəfər salnaməsində
əbədi həkk olub qalacaq izi.

Bəli,
öyünərək deyirik, çünki...
Fələk sinəsində yara açsa da,
Acı ölüm şərbətini içsə də,
İllər, qərinələr ötüb keçsə də,
Unutmaz bu torpaq,Vətən Ramizi.
Unutmaz deyirik,
deyirik, çünki,
“Qalib gələcəyik biz bu savaşda!..”
deyən Qəhrəmanın- cəsur pilotun
“Yaşa, Azərbaycan!” oldu son sözü...

Odlar Diyarının hər köşəsində
Onun arzuları gül açacaqdır,
İstəyi, əməli nur saçacaqdır.
Əzmi, rəşadəti coşduracaqdır
zaman-zaman bizim ürəyimizi.

Ramiz- fırtınadır, Ramiz- zirvədir,
Günəşli dan üzü, fəsli-bahardır.
Ramiz- Qarabağdır, Ramiz- Vətəndir,
Dünən vardı, bu gün, sabah da vardır...
Ramiz- tunc heykəli yenilməzliyin,
Ramiz- qəhrəmanlıq, igidlik rəmzi!

04.01---18.03.2023
Haramı- Beyləqan- Bakı

Məryəm Abdullazadə yazır: "Bir peşənin sirri"

Uşaq yaşlarımdan anlamışam ki, yaradan insana sözü doğru danışmaq üçün, həqiqətə fikir və düşüncə ilə yaxın olmaqdan ötrü verib. Söz ifadəsinin son iki hərfi "öz"dür. Öz həm də uyğur dilində "mən" deməkdir. Yəni, söz, bilavasitə mənliyimizdir. Ümumiyyətlə, bir iş təkcə sözdə deyil, həm də ürəkdə olmalıdır. Ürəyin odunda qızınmalıdır. Bu zaman söz və əməl birliyi yaranır. Ötən il Bişkekdə Qırğızıstan-Azərbaycan Dostluq Parkının açılışı oldu. Həmin törəni televiziya vasitəsilə izlədim. Mərasimdə Prezident İlham Əliyev iki qardaş ölkənin qəlb bağlılığını, söz birliyini dərin və qısa ifadəylə bildirmiş oldu: "Qardaşlığımız sözdə deyil, əməldədir”.
Bakı Dövlət Universiteti, Jurnalistika ixtisası bilavasitə sözün keşiyində durur. Buna görə fakültəmiz hər zaman öz fərqliliyi ilə seçilib. Ötən il bu vaxtı xatırlayanda "Nə yaxşı ki, məqsədimdən dönməyib Jurnalistika yolunda irəliləmişəm" deyə düşünürəm. Bəzən belə bir bənzətmə ağlımdan keçir: Jurnalistika peşəsi mənim üçün ümmandır; mən də o dənizdə üzən gəmiyəm.
Əziz oxucu, əslində, mən inanmıram ki, sözlər Jurnalistika fakültəsini təsvir etmək, orada olmağın xoşbəxtliyini izah etmək üçün kifayət etsin, yalnız bundan əminəm ki, hazırda bu yazını əksərən abituriyentlər oxuyur və Jurnalistika fakültəsi barədə təsəvvürlərinin formalaşmasını istəyirlər.
Mövzuya bir az fərqli yöndən baxmaq istəyirəm. Belə bir deyim var: "Dostunu mənə göstər, deyim sən kimsən". İlk növbədə peşəni özünə dost bilməlisən. Bir az dərindən düşünsək, görərik ki, bu deyim ətrafımızın, yaşadığımız mühitin təsiri haqda bizə siqnal ötürmək istəyir. Bu fikirdən çıxış edərək demək istəyirəm ki, Jurnalistika fakültəsinin çevrəsi jurnalistikanı ürəkdən sevən hər kəs üçün çox möhtəşəmdir. Möhtəşəmlikdən danışarkən yalnız təhsili nəzərdə tutmuram. Bura, ən önəmlisi, səmimi bir ətraf daxildir.
Jurnalistika fakültəsinin dekanı Vüqar Zifəroğlu və Sosial məsələlər üzrə dekan müavini Samir Xalidoğlunun fakültədə olduğumuz ilk gün bizə dedikləri sözlər hələ də yaddaşımdadır, bəlkə də Çingiz Aytmatovun "Manqurt" əsərinin baş qəhrəmanı mən olsa idim, yenə də onların fakültəyə qarşı daha da maraq oyadan misralarını unutmaq imkanım olmazdı. Düşünürəm ki, Jurnalistika fakültəsinin əksər tələbələri bu barədə sözümə haqq verib səsimə səs verərlər.
Belə bir nüans var ki, özümüzdən yaşca böyük insanların olduğu cəmiyyətdə onlara hörmət etməliyik. Ancaq Jurnalistika fakültəsində qarşılıqlı hörmət təkcə kiçiyin böyüyə qarşı yox, həmçinin böyüyün kiçiyə qarşı hörmətindən başlayır, bu da arada mehriban münasibətin yaranmasına, biz – gələcək jurnalistlərin etik çərçivədə təhsil alıb uğura və uğurlara doğru addımlamamızda çox mühüm bir rol oynamaqdadır.
Jurnalistika fakültəsində kifayət qədər savadlı, həmçinin milli ruhlu kadrlar yetişir. Sanki bu ənənə il-müdam davam etdirilir və nəsildən-nəslə ötürülür.
Biz fəxr edirik ki, fakültə öz ənənələrini yaşadır. Və sələflərinin yolunu uca tutur. Biz həm də ona görə qürurluyuq ki, fakültəmizin, ümumilikdə Azərbaycanın Şirməmməd Hüseynov kimi milli vicdan səsi, sözü olub. Rəhmətlik Bəxtiyar Vahabzadə Şirməmməd Hüseynov haqqında deyirdi: "Şirməmməd – əxlaqın, haqqın səsi idi".
Əziz oxucu, nəhayət gəldik sona. Mikayıl Müşfiq sevgi hissinə necə dəyər veribsə, hələ də dilimizdə əzbər olan şeirləri vardır. Mən də Jurnalistika fakültəsinə sevgimi ifadə etmək üçün Müşfiq şeirinin bir sətrini əziz və dəyərli Jurnalistika fakültəsinə, onun müəllim heyətinə, ən əsası da istər keçmişdə, istərsə də hazırda fakültənin daha da irəli getməsi üçün əmək sərf edən hər kəsə həsr edirəm: "...Sevgi vardır ki, oxudur qəlbində bülbüllərini..."

Məryəm Abdullazadə,
BDU Jurnalistika fakültəsinin tələbəsi

Azərbaycanı Abbas sevən kimi sevin!

Görkəmli alim professor Abbas Zamanovun xatirəsinə həsr olunmuş anım tədbiri keçirilib. Oxu Akademiyası və Müvəkkil Hüquq mərkəzinin birgə təşkilatçılığı ilə keçirilən tədbirdə bir çox ziyalılar, ictimai-siyasi xadimlər, millət vəkilləri və sənət adamları iştirak ediblər. Əvvəlcə Abbas Zamanovun və Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi, ərazi bütövlüyü uğrunda şəhid olanların xatirəsi sükutla yad edilib. Sonra Müvəkkil Hüquq Mərkəzinin rəhbəri Səməd Vəkilov qonaqları salamlayaraq onları Abbas Zamanov haqqında yazdığı ,”Vətən fəadaisi” məqaləsi əsasında hazırlanmış videoçarxa baxmağa dəvət edib.
Abbas Zamanov 1911-ci ildə Şərur rayonunun Maxta kəndində anadan olub. Əsl adı Mirabbas Mirfəttah oğlu Seyidzamanovdur. Şura hökumətinin qadağaları vaxtı xeyirxahları onu repressiyalardan, təqiblərdən qorumaq üçün ad və soyadındakı Mir, Seyid sözlərini ixtisar ediblər. Professorun uşaqlıq və gənclik illərinin çox keşməkeşli olmasına baxmayaraq o ömür yolunu vətəninin müstəqilliyinə, çiçəklənməsinə həsr etmiş dahi şəxsiyyət, böyük vətəndaş, görkəmli elm xadimi kimi yaddaşlarda kristallaşıb.

Abbas Zamanovun həyatına həsr olunmuş videçarxla tanışlıqdan sonra Milli Məclisin Təbii ehtiyatlar, energetika və ekologiya komitəsinin sədri Sadiq Qurbanovun “Heydər Əliyev Azərbaycan ziyalılarının himayəçisi Heydər Əliyev Abbas Zamanov münasibətləri kontekstində”adlı məruzəsi dinlənilib.
O, öz nitqində bildirib ki, mən bu gün burda iştirak etməyi ən çox mənəvi borcum kimi bildim. Çünki Abbas Zamanov bizim ailə dostumuz idi. O, mənim babamla çox yaxın idi. Və bu gün burada olmağı həm bir siyasi xadim kimi, həm də ailə dostu olaraq mənəviyyat borcu bildim. Onu xüsusi olaraq qeyd etmək istəyirəm ki, Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlməsi və ziyalıları himayə etməsi o dövrkü Azərbaycan üçün böyük bir töhfə idi.
Məruzəçi professorla bağlı öz xatirələrindən danışanda bildirib ki, mənə uşaq olarkən deyərdilər,- "Sovet dövründə hamı oxuyur amma sən oxuyanda Abbas Zamanov kimi oxu". Və mən bu gün deyirəm ki Azərbaycanı sevəndə Abbas Zamanov kimi sevmək lazımdır".

Sonra söz Elmlər Akademiyasının prezidenti, akademik İsa Həbibbəyliyə verilib. İsa Həbibbəyli Abbas Zamanovun necə dostcanlı olmasından danışıb. Onun az danışan, çox iş görən, qəti mövqedə, dönməz iradəyə malik olan mükəmməl bir Azərbaycan vətəndaşı olduğunu qeyd edib. Vətəndaş, alim sözünün hər kəsə aid edilə bilməyəcəyini fəqət Abbas Zamanovun bu sözün tam haqqını verdiyini vurğulayıb, İsa Həbibbəyli:
“Abbas bəy, o dövrkü Sovet imperiyasına sinə gərərək Azərbaycan ziyalılarını, görkəmli alimlərini bir araya gətirib, insanlar arasında möhkəm təməlli bir körpü yaratmışdı. Bu əlaqə o zamankı dövlət qurumlarlnın yaratdığı əlaqədən daha geniş, daha məhsuldar idi. Abbas müəllimin ən çətin dövrlərdə Edinburq universitetinin professoru Turhan Gəncəyi ilə yazışması və görüşməyi o zamankı dövrün bir əfsanəsi hesab olunurdu.
Ulu öndərin 100 illiyinə həsr edilmiş ildə Abbas Zamanovu yad etmək qürurvericidir.”
Daha sonra isə söz Əməkdar elm xadimi, professor Qəzənfər Paşayevə verilib. Qəzənfər Paşayev Abbas Zamanovla bağlı xatirələrindən, İsa Həbibbəyli və Abbas Zamanovun daim birlikdə olduqlarından, isti münasibətlərindən, birgə fəaliyyətlərindən danışıb. Qəzənfər Paşayev kitablarının yazılmasında başlıca mənəvi yardımın məhz Abbas Zamanov tərəfindən olduğunu qeyd edib. O, Abbas müəllimlə birlikdə olduğu məclislərdən, onun necə alicənab şəxsiyyət olduğundan və onun iştirak etdiyi məclislərin aliliyindən bəhs eləyib. Qeyd edib ki, əgər vətənpərvərlik bizlərdə varsa, burada Abbas Zamanovun böyük rolu var.

Xalq şairi Sabir Rüstəmxanlı Abbas Zamanovun necə cəsarətli və qorxmaz olduğundan danışıb. Onun Fransaya səfəri zamanı göstərdiyi şücaətin tam bir cəsarət nümunəsi olduğunu bildirib. Millət vəkili müasir zamanda belə maarifləndirici tədbirlərin tez-tez keçirilməsinə və tələbə gənclərin bu cür tədbirlərə cəlb edilməısinə böyük ehtiyac olduğunu bildirib. Qeyd edib ki, ziyalılarımızın daim yad edilməsinin, onların xatirələrinin uca tutulmasının gənclərin vətənpərvərlik ruhunun artırılmasında, tariximizə, mənəvi dəyərlərimizə marağın yaradılmasında böyük rolu var.

Millət vəkili Etibar Əliyev, Məhəmmədəmin Rəsulzadənin nəvəsi, rəssam, ictimai xadim Rais Rəsulzadə və digər çıxış edənlər Abbas Zamanovla bağlı maraqlı xatirələr danışıblar.
Tənqidçi alim Qurban Bayramov gənclik illərində elmi araşdırmalarından, Xalq şairi Səməd Vurğunla bağlı yazılarına görə təqiblərə məruz qaldığı vaxtlarda Abbas Zamanovun haqqın müdafiəsinə necə cəsarətlə qalxmasından danışıb. Səməd Vəkilova bu uzun illər yaddaqalacaq tədbiri təşkil etdiyinə görə təşəkkürünü bildirib. Ona adını daşıdığı qohumu Səməd Vurğun yaradıcılığına həsr olunmuş kitablarını hədiyyə edib.
Onu da qeyd edək ki, bəzi tədbir iştirakçıları bu böyük insan haqqında öz xatirələrindən, Abbas Zamanova olan sevgilərindən danışarkən duyğulanaraq gözyaşlarına hakim ola bilməyiblər.

Sonda Səməd Vəkilov tədbir iştirakçılarına bir daha minnətdarlığını bildirərək yekun sözü Abbas Zamanovun qardaşı oğlu Mirmusa Seyidova verib. O, əmisinin xatirəsini əziz tutanlara, görüşün təşkilatçılarına təşəkkür edərək, bu görüşü heç zaman unutmayacağını bildirib.
Tədbir xatirə şəkillərinin çəkilməsilə yekunlaşıb.


Tehran Yusifli
“Bütöv Azərbaycan”ın xüsusi müxbiri
Fotolar Rahim Qədimovundur

ZƏHMƏTKEŞ ÖMRÜNÜN SƏHİFƏLƏRİ

Hər ömür bir nağıldır. Bu ömrü sonuna qədər yaşaya bilsən, özün böyük nağıl qəhrəmanına çevrilə bilərsən. Elə bir qəhrəmana ki, hətta sənə yaxın, doğma olan adamlar üçün də sehirli aləmə çevrilərsən. Bəli, maraqlı insanların həyatı nağıla bənzəyir, nağıllara çevrilir. Bu nağılları oxuyanlar başqalarına danışır, o da bir başqasına. Bir gün görürsən ki, həyat nağılların bir dastana çevrilib və sən sağ ikən əbədiyyətsən...
İnsan dünyaya gəldiyi gündən həyatın enişli-yoxuşlu, daşlı-kəsəkli yollarını keçdikcə kamilləşir. İnsanın əxlaqi keyfıyyətlərindən bəhs edən mütəfəkkirlər qeyd edirlər ki, başqalarına nisbətən zəhmət adamları daha səxavətli, comərd və əliaçıq, son tikələrini də yoldaşları ilə bölməyə hazır olurlar. Bəşər övladının ən yüksək xüsusiyyətlərindən olan insansevərlik qabiliyyətini, qəlb genişliyini Allah-təala sanki zəhmətlərinə əvəz olaraq bu qəbil insanlara bəxş etmişdir. “Səxavətin, əliaçıqlığın mənbəyi var-dövlətdir” deyənlərin düşüncəsi ilə mənim qeyd etdiyim zəhmətkeşlərin əqidəsi tamamilə əksdir. Çünki, təqdir etdiyim insanlar xeyirxahlığın, səxavətin mənbəyini xarici zənginlikdən deyil, daxili, mənəvi zənginlikdən, ürək genişliyindən götürürlər. Paxıllıq, tamah odundan uzaq olan bu adamlara xəsislik yad olduğu qədər, israfçılıq da yaddır. Müqəddəs peyğəmbərimiz buyurub: “Yaxşı aqibət, düz yolda olanlarındır”.
Allahın insanlara bəxş etdiyi ömrü hər kəs bir cür yaşayır. Nə qədər insan varsa, o qədər də xasiyyət var. Xasiyyət kimi peşələr də müxtəlif olur. Elə peşə sahibləri var ki, el-oba arasında dərin hörmət və nüfuz qazanıblar. Belə insanları şərtləndirən cəhətlər sırasında əməksevərliyi, insanpərvərliyi, yurdsevərliyi, əliaçıqlığı, xeyirxahlığı nümunə göstərmək olar. Haqqında söhbət açdığım qabaqcıl əmək qəhərmanının ömür kitabını varaqlayıram…
Elə insanlar var ki, təbəssümü, danışıq tərzi onların xarakteri barədə söz açıb "danışır", sanki informasiya verir. Bu fikirləri Zivər xanım haqqında məmnumiyyətlə demək olar.
Zivər Əli qızı Səfərova1950-ci ildə Şərur rayonunun Qışlaqabbas kəndində kolxozçu ailəsində dünyaya göz açıb. 1970-ci ildə Şərur rayonunun İbadulla kənd orta məktəbində təhsilini başa vurduqdan sonra Kirov adına kolxozda tütünçü kimi əmək fəaliyyətinə başlayıb. İlk gündən komsomolçu gənc kimi kolxozun əmək və ictimai işlərində fəallığı ilə seçilib. Zəhmətsevərliyi və intizamlı olması onun gələcək həyat yolunda öz bəhrəsini verib. Bütün plan və tapşırıqları yüksək səviyyədə yerinə yetirən gənc əməkçi xanımın fəaliyyəti rəhbər orqanların diqqətindən yayınmır. Vətənpərvər gəncin işgüzarlığı, zəhmətkeşliyi, təşəbbüskarlığı kolxozun əmək və ictimai həyatına yeni rənğ qatır. Əməkçilərin daha səy və bacarıqla işləməsinə vəsilə olur. Kolxozun iqtisadi göstəriciləri ilə yanası, partiya həyatındakı canlanma da rayon rəhbərliyinin təqdirini qazanır. Əmək cəbhəsində zəhmət adamının yeni ruhda çalışmasının, mədəni kütləvi işlərdə fəallığının səbəbkarlarından biri də gənc tütünçü Zivər xanım olur.
İnsan həyatda halal zəhmətin, ürəklə çalışmağın bəhrəsini görür. Bu fəzilətin işığı Kirov adına kolxozun gənc tütünçüsünün də yolunu aydınlatdı. Əmək fəaliyyətinin dördüncü ilində Zivər xanıma o dövrün çox yüksək etimadı göstərildi. O, doqquzuncu çağırış Naxçıvan Muxtar Respublikasının Yeycə kəndinin 618 saylı dairəsindən SSRİ Ali Sovetinə deputat secildi. 24 yaşlı gənc kolxozçunun böyük dövlətin ali kürsüsünə nümayəndə seçilməsi zəhmətin, əməksevərliyin və ədalətin təntənəsi idi. Təsadüfi deyil ki, həmin illərdə ölkəmizə zəhmətkeş, əməkçi xalqın unudulmaz rəhbəri Heydər Əliyev başçılıq edirdi. İnkişafın, milli intibahın böyük hamisi olan Ulu Öndər həmin illərdə bütün Azərbaycan gəncliyinə öz atalıq qayğısını göstərirdi. Bu dahi insanın qayğı işığından Zivər xanımın taleyinə də düşdü.
Məhz Heydər Əliyevin təşəbbüsü və qayğısı ilə 1976-1981 -ci illərdə Zivər Səfərova Gəncə Kənd Təsərrüfatı institutunda ali təhsil alır. 1981-ci ildə ali təhsilini başa vurandan sonra, yenidən kolxozda fəaliyyət göstərir. Onu kolxozun həmkarlar təşkilatına sədr seçirlər. Qeyd edək ki, Kirov kolxozunun ərazi vahidi yeddi kənddən ibarət olub. Tumaslı,Vayxır, Ərəbyeycə, İbadulla, Qışlaqabbas və s. kəndlərin əhalisi bu təsərrüfatda işləyirdilər. Kolxozda, əsasən, tütünçülük, pambıqçılıq, üzümçülük sahələri inkişaf etdirilirdi. Zivər xanım səhərdən axşama kimi təsərrüfat sahələrində çalışıb. Heç vaxt əmək cəbhəsindən yayınmayıb, əksinə təsərrüfat işini səxsi işindən üstün tutub. Nizam-intizam, qayğıkeşlik, vətənpərvərlik onun həyat kredosu olub. Şəxsi zəhmətsevərliyi, işgüzarlığı ilə hamıya nümunə olub. Çalışdığı illər ərzində həmişə adı şərəf lövhəsində asılıb. 29 il kolxozda zəhərli sahədə çalışmış Zivər Səfərova o illəri belə xatırlayır:
- Qabaqcıl tütünçü olaraq adım hörmətlə çəkilərdi, əmək haqqım da yüksək idi. IX, X, XI beşilliklərin qalibi döş nişanına layiq görülmüşəm. Əməyim o zaman dövlətimiz tərəfindən yüksək qiymətləndirilmişdir. «Oktyabr inqilabı» , «Qırmızı Əmək Bayrağı» ordenlərinə, bir çox medallara layiq görülmüşdüm. Naxçıvan Muxtar Respublikasından yeganə tütünçü idim ki, keçmiş SSRİ Ali Sovetinə deputat seçilmişəm. XXV və XXX qurultayların nümayəndəsi olaraq dəfələrlə Moskvada Kremlin Qurultaylar sarayında iclas və konfranslarda iştirak edərdim. Sosialist Əməyi Qəhrəmanları Rəşid Behbudov, Mirhəmzə Eminovla, X.Həsənova, Rəxşəndə Verdiyeva və bir çox qabaqcıl əmək qəhrəmanları, millət vəkilləri ilə birlikdə Azərbaycanı keçmiş İttifaq səviyyəsində şərəflə təmsil etmişik. Nümayəndə heyəti ilə birlikdə Moskvadan qayıdarkən jurnalistlər bizi əhatəyə alar, maraqlı müsahibələrimiz qəzet və jurnallarda çap olunardı. Zəhmətimizə, əməyimizə verilən qiymət bizi daha da ruhlandırardı.
Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Heydər Əliyevlə dəfələrlə görüşərək səmimi söhbətlər edərdik. Dahi şəxsiyyət biz əmək qəhrəmanlarına həmişə diqqət və qayğı göstərərdi. Bizim dolanışığımızla maraqlanardı. O dövrdə pambıq, üzüm, tütün, barama iqtisadiyyata çox xeyir verərdi. Gah barama bəsləyər, gah da tütün yığımında çalışırdım. Bir gün tütün yığan vaxtı işdə möhkəm zəhərləndim. Məni təcili xəstəxanaya apardılar. Üç gün koma vəziyyətində qaldım. Həkimlərimizin səyi nəticəsində həyata qayıtsam da, ömürlük xəstə oldum. İkinci qrup əlil olsam da, yenə də işdən qalmadım. 2002-ci ildə səhhətimlə əlaqədar Bakıya gəldim. 23 il Travmotologiya institutunda aqronom-bağban vəzifəsində çalışdım. 45 il iş stajım olsa da, bu gün 385 manat pensiya alıram. Deputat olduğum illərdə mənə müraciət edən onlarla vətəndaşlara kömək etmişəm. İbadulla-Qışlaq, Abad kəndlərinə su çəkdirmişəm. Bu gün gördüyüm işləri yada salanda qürurlanıram.
Zivər xanım danışdıqca gah gözləri yaşarır, gah da sevinirdi. Lakin onun gözlərində qayğıya ehtiyac duyurdum. Ömrünü iqtisadiyyatımızın inkişafına həsr etmiş və bu yolda əlil olmuş əmək qəhrəmanına bu gün diqqət və qayğı daha da artırılmalıdır. Şanlı Zəfərimizdən iftixarla dasnışan Zivər Səfərova, sevinclə və iftixarla qeyd etdi:
-Dahi Heydər Əliyevin qurduğu dövlətimizin daha da qüdrətli olmasına nail olmuş hörmətli Prezidentimiz İlham Əliyevlə fəxr edirəm. Xalqımız Ali Baş Komandanımızın ətrafında yumruq kimi sıx birləşərək işğalçıları torpaqlarımızdan qovdu. Bu gün Füzulidə, Ağdamda, Zəngilanda Cəbrayılda, Qubadlıda, Şuşada, bir sözlə, azad olunmuş yurdlarımızda görülən abadlıq, tikinti və quruculuq işləri hər birimizi sonsuz fəxarət hissinə bürüyür, qalib yurdun vətəndaşı kimi qürurlanırıq.
O, Müzəffər Ali Baş Komandan kimi milli müstəqilliyimizin qızıl kitabına möhtəşəm Qələbə imzasını qoydu. Xalqımızın başını tarixin və dünyanın qarşısında başıuca elədi. Allah xalqımızın müzəffər rəhbərini qorusun! Vətənimizin azadlığı uğrunda canını qurban vermiş cəmi şəhidlərimizə rəhmət, qazilərimizə şəfa diləyirəm.
Söhbət zamanı öyrəndim ki, 45 ildən artıq əmək fəaliyyəti və 2-ci qrup əlil olan Zivər xanım cəmi 385 manat civarında pensiya alır. Təəccüblüdür, əmək veteranı, deputat olmuş bir insanın belə az pensiya almasının səbəbi nədir? Ömrünün qürubunu yaşayan bir xanım əmək veteranının maddi durumunu yaxşılaşdırmaq, yəqin ki, dövlətimizin əlaqədar orqanları üçün çətin olmaz.
Bu yazıda Zivər xanımın ölkəmizin hörmətli rəhbəri İlham Əliyevə ünvanladığı müraciətin mətnini də əlavə etdim:
«Nəzərinizə çatdırmaq istəyirəm ki, mən 1950-ci il təvəllüdlü Səfərova Zivər Əli qızı Ulu Öndər Heydər Əliyevin təşəbbüsü və müstəsna köməyi nəticəsində 1974-cü ildə 9-cu çağırış Naxçıvan Muxtar Respublikasının Yeycə kəndinin 618 saylı dairəsindən SSRİ Ali Sovetinə deputat seçilmişəm. 10 mart 1975-ci il tarixdə “Qırmızı Əmək Bayrağı” ordeni, 12 aprel 1979-cu ildə “Oktyabr İnqilabı” ordeni ilə Ulu öndər Heydər Əliyevin xeyir-duası ilə SSRİ rəhbərliyi tərəfindən təltif edilmişəm. Həmin illərdə kolxozun ən gənc tütünçüsü olaraq SSRİ Ali Sovetinin deputatı seçilmişəm.
Şübhəsiz ki, o dövrdə nail olduğum əmək nailiyyətlərinə, eləcə də gənc olaraq SSRİ kimi dövlətin siyasi elitasında təmsil olunmağım Ulu öndər Heydər Əliyevin misilsiz dəstəyi və onun mənə göstərdiyi atalıq qayğısının sayəsində mümkün olmuşdur. Mən də öz növbəmdə hər zaman unudulmaz Ümummilli Lider Heydər Əliyev və onun layiqli davamçısı, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin uğurlu tarixi dövlətçilik siyasətinin qızğın tərəfdarı kimi pərəstiş etmişəm. Hər zaman iştirak etdiyim rəsmi və el tədbirlərində, xalq arasında cənab İlham Əliyevin apardığı uğurlu siyasətin qızğın təbliğatçısı kimi çıxış etmişəm və ömrümün sonuna qədər də, bu belə olacaq.
Sizə müraciət etməyimin səbəbi 45 illik əmək fəaliyyətimin nəticəsində peşə xəstəliyinə düçar olmağım, 2-ci qrup əlillik dərəcəsinə uyğun aldığım pensiya təminatımın aşağı olması, yaşam tərzimin çətinləşməsi ilə əlaqədardır.
Sizdən xahiş edirəm ki, zəhmət adamlarına Ulu Öndərin diqqət və qayğısını xatırlayaraq, əbədiyaşar rəhbərimiz, Ümümmili Liderimiz Heydər Əliyevin 100 illik yubileyində uzunmüddətli əmək fəaliyyətimi, Azərbaycan dövlətçiliyi yolunda siyasi dönməzliyimi nəzərə alaraq mənə Prezident təqaüdü verəsiniz.”
Arzu edirəm ki, Zivər xanımın bu mətndəki ümidləri çiçək açsın, ömrünün ağbirçək çağlarında həyatını üşüdən maddi çətinliyə son qoyulsun, inşallah. Bu xoş ümidlə Zivər xanıma uzun və sağlam ömür diləyirəm.
Balayar SADİQ

VƏTƏN FƏDAİSİ

Görkəmli alim professor Abbas Zamanov Azərbaycan elmi və ictimai-siyasi mühitində vətən fədaisi, cəsarət tərcümanı, azman şəxsiyyət kimi yaddaşlarda yer tutur. Bu günlərdə professor Abbas Zamanovun fiziki yoxluğundan 30 il keçir. Zaman keçdikcə dəyərli alimimizin Azərbaycan xalqı üçün nə qədər parlaq bir şəxsiyyət olduğunu bir daha təsdiq etdi.
O, Azərbaycanın ən gərgin ictimai siyasi dönəmlərində 10 oktyabr 1911-ci ildə Şərur rayonunun Maxta kəndində dünyaya göz açıb. Əsl adı Mirabbas Mirfəttah oğlu Seyidzamanovdur. Babası Seyid Zaman Mir Hətəm oğlunu nəslin yaddaşındakı yaxın keçmişin məhək daşı hesab etmək olar. Tədqiqatçı Nazir Əhmədlinin “İrəvan əyalətinin kameral təsviri” II cilid. “Vedibasar və Şərur mahallarının kameral təsviri” adlı kitabında Maxta kəndinin sakinləri sırasında adıkeçən Seyid Məhəmməd Mir Kəlbəli (oğlu Mirbaba) oğlu da mərhum professorun ulu babalarındandır.
Abbas Zamanovun uşaqlıq gənclik illəri çox keşməkeşli olmuşdur. Professor özü bu barədə deyir: “7-8 yaşım ancaq olardı, Naxçıvan elatının o cümlədən Şərur rayonunun camaatı vahimə içində yaşayırdı. Erməni daşnaklarının hücumlarından yaxa qurtarmaq üçün çoxu Cənubi Azərbaycana qaçırdı. 1918-ci ildə bizim Maxta kəndinin sakinləri də İrana keçməli oldular. Anam rəhmətə getmişdi. Atam, qardaşım İsmayıl və mən Xoy şəhərində sığınacaq tapdıq. Atam bir ərbabın yanında muzdurluq edirdi. Həyat şəraiti çox çətin idi. Qardaşım bu məhrumiyyətlərə dözməyib öldü. Daşnak hökuməti devrildikdən sonra kəndimizə qayıtdıq” (Xalq qəzeti, 6 noyabr 1992-ci il, müsahibə Ə.Bayramov ).
SOYADINDAKI MİRLƏRİ ATMASININ TARİXÇƏSİ
Professor Abbas Zamanov(Mirabbas Mirfəttah oğlu Seyidzamanov) soyadının dəyişdirlməsinin tarixçəsi barədə danışarkən bildirir ki, onu uşaq evinə götürərkən müəssisənin müdiri dahi şair Hüseyn Cavidin bacısı Səkinə xanım Rasizadə arasında keçən dialoqdan sonra soyadını dəyişiblər.
-Adı nədir?
-Mirabbas..
Səkinə xanım üzünü məni qeydə alan işçiyə tutaraq.
-“Miri”ni at, Abbası saxla,
-Atanın adı nədir?
-Mir Fəttah.
--“Miri”ni at, Fəttahı saxla,
-Bəs familin?
-Seyidzamanov
-Seyidi at, Zamanovu saxla
Beləliklə mən oldum Abbas Fəttah oğlu Zamanov qohumlarımın əksəriyyəti isə Zamanı atıb Seyidov oldular.
Təbii ki, dahi Hüseyn Cavidin bacısı Səkinə xanım Rasizadə bu addımı atmaqda məqsədi Abbas Zamanovu gələcək təhlükələrdən qorumaq idi.
Abbas Zamanov elmi fəaliyyəti haqqında çox saylı yazıları nəzərə alaraq onun bədii yaradıcılığının elmi səciyyəsindən deyil ictimai-siyasi fəaliyyətinin pik nöqtəsi olan qədim Oğuz yurdu Naxçıvanın Ermənistana verilməsinin qarşısını alması ilə bağlı göstərdiyi yüksək vətəndaş mövqeyi və cəsarət nümunəsindən söz açacağıq. Təsadüfi deyil ki, o Naxçıvanın Ermənistana verilməsinin qarşısını alan şəxs kimi yaddaşlarda kristallaşıb.
29 mart 1960-cı il tarixində Azərbaycan Elmlər Akademiyasının böyük salonunda Səməd Vurğunun xatirəsinə həsr olunmuş gecədə söz alan Abbas Zamanov əvvəlcə Səməd Vurğunla 1937-ci ilin sonlarındakı görüşləri barədə bəzi məqamlara toxunur: “Abbas Mirzə Şərifzadənin həbsindən bir neçə gün sonra Səməd Vurğunla görüşəndə onu çox pəjmürdə və kədərli gördüm. O, məni gəzmək üçün bulvara dəvət etdi. Gəzinti zamanı Səməd dalğın və kədərli olmaqda davam edir və heç nə danışmırdı. Mən ondan niyə qəmgin olduğunun səbəbini soruşdum. Səməd Vurğun dedi ki, bütün kişi adamları, mərd adamları həbsxanalara doldurublar, kişi olmayanlar isə azadlıqda qalıb.”
Abbas Zamanov bu sözləri deyəndə zalı sürəkli alqışlar bürüyür bu davamlı alqışlar gecədə iştirak edən vəzifəli şəxsləri narahat edir. Bundan sonra artıq Abbas Zamanov mətləbə keçir. Professor mətbuatda gedən müsahibəsində bu hadisə barəsində belə deyir: “60-cı illərdə Naxçıvanın Ermənistana verilməsi təhlükəsi vardı. Mən S.M.Qənizadənin haqqında materiallar toplayırdım. Qori seminariyasının sənədlərinə baxmaq üçün Tiflisə, oradan da İrəvana getdim. İrəvanda bir azərbaycanlı müəllim mənə dedi ki, Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ermənistana verilməsi haqqında sənəd hazırlayırlar. Bu məsələ ilə əlaqədar bir neçə dəfə mitinq də keçirilib. Hətta Meğri rayon partiya komitəsinin katibi Ali Sovetin sesiyasında çıxış edib deyib ki, Azərbaycan tərəfi tələblərimizə razı olmasa, Naxçıvana bir qatar da buraxmayacağıq. İrəvandan təzəcə qayıtmışdım. Elmlər Akademiyasının böyük salonunda Səməd Vurğunun xatirəsinə həsr olunmuş gecə keçirilirdi. Salon ağzına kimi dolu idi. Mənə söz verildi. S.Vurğundan xalaqlar dostluğundan danışdım. Sonra da dedim ki, bu dostluğu pozmaq istəyənlər var. Bu yaxınlarda İrəvana getmişdim. Orada Naxçıvanın Ermənistana ilhaq edilməsi ilə əlaqədar sənədlər hazırlanır, mintiqlər keçirilir. Əgər Səməd sağ olsaydı şübhəsiz deyərdi ki, Naxçıvanın bir qarışını da heç kimə verməyəcəyik...
Salonda elə bil bomba partladı. Bir gurultu qopdu ki, gəl görəsən. Milli hiss qüvvətlidir, həm də qorxulu. Əgər axşam desəydim ki, Reyasət Heyətində oturanların hamısnı beşinci mərtəbədən atın, o dəqiqə atardılar. Səhəri gün məni partiyadan və universitetdən işdən çıxardılar. Akademiyada 83 manatlıq işə göndərdilər.
Görkəmli alim, Dövlət mükafatı laureatı, uzun illər Abbas Zamanovla dostluq etmiş professor Yusif Seyidov “Müasirləri Abbas Zamanov haqqında” adlı kitabda bu məşhur hadisəni belə xatırlayır: “Yığıncaq Akademiyanın keçmiş Kommunist küçəsindəki qədim binasının böyük zalında keçirilirdi. Yığıncağa professor Məmməd Arif sədrlik edirdi. Məruzə və bir neçə çıxışdan sonra Abbas Zamanov söz aldı. O, da başqaları kimi Səməd Vurğun haqqında sözünü dedi, sonra da haşiyə çıxaraq belə bir əlavə etdi: Bu gün Naxçıvandan gələn bir nəfər mənə dedi ki, Naxçıvanın ermənilərə verilməsi həll edilməkdədir. Abbas müəllim bu haqda bir qədər danışdıqdan sonra belə bir yekunlaşdırıcı söz dedi: Səməd Vurğun qalsaydı, deyərdi ki, biz Naxçıvanı ermənilərə vermərik. Arası kəsilməyən gurultulu alqış səsləri zalı titrətdi. Gəncliyindən coşqun milli hisslərlə yaşayan şair Xəlil Rzanın alqışlarının səsi daha gur çıxırdı. O, mənim yanımda birinci sırada oturmuşdu. İclasın sədri görkəmli alim Arif müəllim həyəcan keçirdi, məsələni yumşaltmaq üçün Abbas müəllimin hissə qapılmasını bildirəndə, Abbas müəllim yenidən səhnəyə qalxdı və dediklərini bir də təsdiq etdi.
Yığıncaq sona çatdı. Bizim müəllimimiz Əlyar Qarabağlı və mən Abbas müəllimi evlərinə yola saldıq. Bu hadisə respublikada, hətta ittifaqda əks-səda verdi. Bu xalqın etiraz səsi kimi ölkəyə səs saldı. Mərkəzdə Naxçıvan söz söhbətinə son qoyuldu”.

KİMLƏR ABBAS ZAMANOVU MÜDAFİƏ ETDİ
Abbas Zamanovla bağlı Bakı Dövlət Universitetinin Partiya Təşkiltında keçirilən toplantıda iştirak edən professor Yusif Seyidov bu bardə bildirir: “Göstəriş verildi ki, Abbas Zamanovun məsələsinə partiyada baxılsın. Mən Universitetin filologiya fakultəsinin partiya bürosunun katibinin müavini idim. Büro başlamazdan əvvəl universitet partiya komitəsinin katibi və başqaları ayrı-ayrılıqda büro üzvləri ilə söhbət edirdilər ki, onlar Abbas müəllimin partiyadan çıxarılmasını tələb etsinlər və bu tələbə səs versinlər. Büro iclasına universitetin rəhbərliyindən bir neçə adam gəlmişdi. Rektor Ş.Mehdiyev partiya komitəsinin katibi Əjdər İbrahimov, professor Əşrəf Hüseynov, prorektor, professor Abdulla Ələkbərov və.başqaları. Öyrədilmiş və öyrədilməmiş büro üzvləri böhtanlarla dolu çıxışlarında təklif etdilər ki, Abbas Zamanov partiya sıralarından çıxarılsın.
Hiss etdim ki, professor Əşrəf Hüseynov, Abdulla Ələkbərov əzab çəkirlər, ancaq səslərini çıxara bilmirdilər. Buna rəsmi səlahiyyətləri də yox idi, çünki büro üzvü deyildilər. Mən Abbas müəllimin həyat yolundan, onun xidmətlərindən, uşaq evində böyüməsindən danışdım və partiya üzvlüyündən çıxarılmasına etiraz etdim. Təklif etdim ki, ya şiddətli töhmət verilsin, ya da müəyyən müddət üçün namizədliyə keçirilsin. Mənim dərs dediyim qrupdan olan Əkbər adlı tələbə də (jurnalistika fakultəsində oxuyurdu) məni müdafiə etdi. Nəticədə, səs çoxluğu ilə büro qərar çıxardı ki, Abbas müəllim partiyadan çıxarılsın.
Fakultənin partiya yığıncağına fakultənin partiya qeydiyyatında olmayan xeyli adam çağırılmışdı. Abbas müəllim əsəbilik keçirirdi. Mərkəzi Komitənin ideologiya üzrə katibi N.Hacıyev arxayın etmişdi ki, onu partiyadan çıxarmayacaqlar. Abbas müəllim ona inanmışdı. İndi vəziyyəti başqa cür görüb həyəcan keçirirdi. İclasın gedişi haqqında danışmaq istəmirəm, həm uzun çəkər, həm də o hadisələri xatırladıqca əsəblərim gərilir. Səs vermədə 6 nəfər Abbas müəllimin lehinə qalanlar isə əlehinə oldu. Nəticədə Abbas müəllimi həm partiyadan, həm də işdən çıxardılar”.
Heydər Əliyev hakimiyyətə gəldikdən sonra Abbas Zamanova qarşı represiyalara son qoyuldu. Onun M.Ə.Sabir haqqında yazdığı namizədlik dissertasiyası elmi dairələr tərəfindən doktorluq dissertasiyası kimi qiymətləndirldi. Abbas Zamanova birbaşa elmlər doktoru dərəcəsi verildi.
ABBAS ZAMANOV VƏ CÜMHURİYYƏT İRSİ
Abbas Zamanovun fəaliyyətinin xüsusi bir mərhələsini təşkil edən Azərbaycanın ilk ədəbiyyat muzeyi olan Nizami Gəncəvi adına muzeydəki unikal fəaliyyəti xüsusi qeyd edilməlidir. Demək olar ki, o, kitab mübadiləsi adı altında Azərbaycanın mühacirətdə olan Cümhuriyyət irsinin Azərbaycana gətirilməsi ilə məşğul olmuşdur. Onun Türk dünyasının nəhəng alimlərindən olan Əhməd Cəfəroğlu ilə məktublaşmaları xüsusi ilə maraq doğurur. Hansı ki, Əhməd Cəfəroğlu həmin dövrlərdə Türkiyə mətbuatında SSRİ-ni ciddi tənqid edirdi. Azərbaycanda isə həmin dövrdə Firudin Köçərli kimi nüfuzlu elm və partiya xadimləri Əhməd Cəfəroğlunu mətbuatda böhtançı adlandıraraq topa tuturdu.
Abbas Zamanov heyrət ediləcək dərəcədə cəsarətlə hər dəfə Əhməd Cəfəroğludan M.Ə.Rəsulzadənin Nizami Gəncəvi haqqında əsərini Azərbaycana göndərməsini xahiş edir. Hətta Abbas Zamanov Əhməd Cəfəroğlunun Azərbaycandakı qohumlarını tapıb onlar haqqında böyük alimi məlumatlandırır. Əli bəy Hüseynzadənin oğlu Səlim Turanın rəsm əsərlərinin Azərbaycana gətirilməsini təmin edir. Onun Məhəmmədhüseyn Şəhriyarla yazışmalarını isə həyəcansız oxumaq mümükün deyil. Sovet rejiminin poçt yazışmalarına ciddi nəzarət etdiyi heç kimə sirr deyildi. Belə dövrdə Abbas Zamanov hər dəfə M.Şəhriyara məktub yazır, məktublar geri qayıdırmış. Professor İranlı dostu Əhməd Azəruluya bu barədə söyləyir. Ə.Azərulu Pprofessora üstüörtülü şəkildə “Görünür postaçılar şairi əziyyətə salmaq istəmirlər. Ona yazacağın məktubları mənim ünvanıma göndərin, mən sahibinə çatdıraram” söyləyərək ona çıxış yolu göstərir. Abbas Zamanov qeyd edir ki, beləliklə Azərulun vasitəsi ilə Şəhriyarla məktublaşmağa başladım. Professor qeyd edir ki, Azərulun vasitəsi ilə 15 oktyabr 1986-cı il tarixli məktubunda ustad öz şəkilini də mənə yollamışdı. Şəkilin arxasında şair öz dəsti-xətti ilə yazmışdı:
“Badi-kubə şəhərinin hörmətli ədiblərindən professor Abbas Zamanova yadigar”. Bu qiymətli hədiyyə məni son dərəcə sevindirdi. Şəkili bir neçə dəfə bağrıma basıb uşaq kimi öpdüm, elə həmin gün cavab yazdım. Yazdım ki, “Sizin mənə göndərdiyiniz bu yadigar elə böyük hədiyyədir ki, onun qiymətinin həddi-hüdudu yoxdur. Zəmanəmizin ulu şairindən belə bir hədiyyə almaq mənim üçün böyük şərəfdir. Mən fəxr edirəm ki, “Heydər babaya salam” müəllifi lütf edib öz müqəddəs şəkilini mənə yadigar göndərmişdir. Belə bir lütfkarlıq üçün mən Siz cənablarına min dəfə sağ ol desəm, min dəfə təşəkkür etsəm azdır. Bu müqəddəs yadigarı mən həyatım boyu qoruyub saxlayacaq, Sizi heç bir vaxt, heç bir vaxt unutmayacağam. Mərhəmətiniz üçün sağ olun, ustad....”
Əhməd Azərulu məktubu Şəhriyara oxumuş, cavabı da özü yazmışdır. Azərulu məktubu oxuyarkən Şəhriyar son dərəcə mütəəssir oldu, uşaq kimi ağladı və onun salamını, razılığını Sizə çatdırmağı xahiş elədi.
Abbas Zamanovun çoxşaxəli faəliyyətinə kiçik bir tövhə olan bu yazı onun ruhu qarşısında ehtiramın ifadəsidir. Ruhun şad olsun VƏTƏN FƏDAİSİ!

Səməd Vəkilov

Millət vəkilimiz Fazil Mustafaya qarşı törədilən terror aktı Azərbaycana mesaj göndərmək cəhdidir. Bu sui-qəsdi sifariş edənlər Azərbaycanda narahatlıq, çaxnaşma yaratmağa çalışırlar. Bu hadisə yalnız DTX-nın yarandığı günə yox, İsraildə Azərbaycan səfirliyinin açıldığı günə də təsadüf edir. Artıq bu hadisəni törədənləri həmən anlayırsan ki, kimlərdir.
Bu sözləri açıqlamasında Əbədi Birlik Gənclər İctimai Birliyinin sədri, Qlobal Sülh Səfiri Şahin Əliyev bildirib.
O sözlərinə belə davam edib:
“Azərbaycan xalqı qorxmaz, mübariz xalqdır. Bu təxribatlar bizi nə təşvişə salar, nə də haqlı yolumuzdan yayındırar. Əminəm ki, bundan əvvəlki terror hadisələrində olduğu kimi yenə də Azərbaycan hüquq-mühafizə orqanları millət vəkilimizə qarşı sui-qəsd edən şəxsi tez bir zamanda de-şifrə edəcəkdir.
Cənab Prezidentimiz İlham Əliyevin ətrafında maksimum birləşib birlik nümayiş etdirərək xarici agentura şəbəkəsini sındıra, onu yox edə biləcəyik. Dövlətimizin təhlükəsizliyinə və milli maraqlarına qarşı hərəkət edən, Vətəninə xainlik edən şəxslər ən qatı tədbirlərlə həbs olunacaq. Azərbaycan xalqının əzmini bütün dünya Qarabağ müharibəsində gördü, bu birliyi və qorxmazlığı indi də dövlətimizin və xalqımızın maraqlarına qarşı çıxan şəxslərə göstərməliyik. Heç kimə güzəştdən söz gedə bilməz. Azərbaycanda yaşayıb, başqa ölkələrə işləyir, onların maraqlarına xidmət edirsə onlara heç bir güzəşt edilə bilməz. İçimizdəki casuslar tez bir zamanda ifşa olunacaqlar”,- deyə o qeyd edib.

Qafan Rayon İcma üzvlərinin daha bir görüşü

Martın 18-də Qərbi Azərbaycan İcmasında Qafan Rayon icma nümayəndələrinin növbəti toplantısı olub. Tədbiri giriş sözü ilə açan Qafan Rayon İcmasının sədri, professor Eldar Abasov tədbir iştirakçılarını “Novruz” bayramı münasibətilə təbrik etdikdən sonra gündəlikdə duran məsələlər barədə məlumat verib. Qərbi Azərbaycan İcmasının qarşısında duran vəzifələrin həyata keçirilməsində qafanlıların üzərinə düşən öhdəliklərdən söz açıb.
Tədbirdə rayon icmasının strukturunun formalaşdırılması və təşkilati məsələlər müzakirə olunub. İcmanın ideoloji məsələləri fizika-riyaziyyat üzrə fəlsəfə doktoru Rauf Tağıyevə, icmadaxili mədəni-kütləvi tədbirlərin təşkili isə Aşıq Pəri Məclisinin sədri Pərvanə Zəngəzurluya həvalə edilib.
Qərbi Azərbaycan İcmasının şöbə müdiri Qalib Qasımov tədbir iştirakçılarına QAİ sədri, millət vəkili Əziz Ələkbərlinin “Novruz” təbriklərini çatdırıb. Qafan Rayon İcmasının sürətlə təşkilatlandığını xüsusi eyd edən natiq Qərbi Azərbaycandan deportasiya olunan soydaşlarımızın siyahıya alınması və görəcəyimiz digər işlər barədə məlumat verib. Prezident İlham Əliyevin Qərbi Azərbaycan İcmasına qayğısından danışıb. Onu da bildirib ki, Qarabağın işğaldan azad olunması uğrunda döyüşlərdə Şəhid olanlarla bağlı 3 cilddən ibarət kitab hazırlanır. Əziz Ələkbərlinin rəhbərliyi altında hazırlanan, kitabın 630 şəhidimizi əhatə edən ilk cildi artıq çapa hazırdır.

QAİ Zəngəzur bölgəsi üzrə kurator Ələsgər Məmmədov və Polad Poladov Qafan rayonundan deportasiya olunanların siyahıya alınması ilə bağlı vəziyyət barədə məlumat verdikdən sonra Nazim Qasımov, Bəxşeyiş Ələmşahov və digərləri ürək sözlərini söyləyib, təkliflərini səsləndiriblər.
Yekunda qərara alınıb ki, Qafan Rayon İcmasının ilk geniş tərkibli tədbiri aprel ayında, Heydər Əliyev ili çərçivəsində, Ümummilli liderin 100 illiyinə həsr edilsin. Tədbir “Zəngəzur Azərbaycandır” şüarının sədaları altında başa çatıb.
“Bütöv Azərbaycan”

Qərbi Azərbaycan İcması Ermənistanın baş nazirinə məktub göndərib

Məlum olduğu kimi, Qərbi Azərbaycan İcması beynəlxalq hüquqa əsaslanmaqla təhlükəsiz və ləyaqətli şəkildə qayıdışa dair konsepsiya hazırlamışdır. İcma qayıdış prosesinə sülh yolu ilə nail olmaq əzmindədir və onun yerinə yetirilməsi üçün dialoq yolunu seçmişdir. Bu müstəvidə, İcma öz mövqeyini siyasi-diplomatik kanallarla beynəlxalq təşkilatlara və aidiyyəti dövlətlərə izah edir.
Şübhəsiz ki, qayıdış prosesi üzrə siyasi müstəvidə aparılmalı prosesin mühüm bir hissəsini Ermənistan hökuməti ilə dialoq təşkil etməlidir. Ermənistan tərəfinin bizə qarşı törətdiyi böyük müsibətləri tarixi yaddaşımızda saxlamaqla bərabər qəbul edirik ki, sülh və inkişafın təmin edilməsinin yolu dialoq və barışıqdan keçir.
Bu barədə Qərbi Azərbaycan İcmasının mətbuat xidmətindən məlumat verilib.
Bildirilib ki, bu məramla İcmamız Ermənistan Respublikasının baş naziri Nikol Paşinyana məktub göndərərək, onu qayıdış məsələsi üzrə dialoqa başlamağa çağırıb. İcma məktubunda Ümumdünya İnsan Hüquqları Bəyannaməsində, Mülki və Siyasi Hüquqlar üzrə Beynəlxalq Paktda və digər mühüm beynəlxalq aktlarda təsbit olunmuş geriyə qayıtmaq hüququna əsaslanmaqla, Ermənistan hökumətini Ermənistan ərazisindən qovulmuş azərbaycanlıların öz evlərinə təhlükəsiz və ləyaqətli şəkildə qayıtmalarına şərait yaratmağa çağırır. Məktubda, həmçinin azərbaycanlıların öz yurdlarına qayıtmalarından sonra onların fərdi və kollektiv hüquqlarının təmin edilməli olduğu vurğulanır.
Məktubda azərbaycanlıların öz evlərinə sülh yolu ilə geri qayıtmaq tələblərinin Ermənistanın ərazi bütövlüyü və ya suverenliyinə xələl gətirə biləcək şəkildə qələmə verilməsinin yolverilməz olduğu bildirilir.
İcma məktubunda qarşılıqlı maraq kəsb edən məsələlərə dair Ermənistan hökuməti ilə dialoqa hər zaman hazır olduğunu qeyd etməklə bərabər, vurğulayır ki, azərbaycanlıların qayıdış prosesi və qayıdışdan sonrakı mərhələdə fərdi və kollektiv hüquqlarının təmin edilməsi müvafiq beynəlxalq mexanizm çərçivəsində baş verməlidir.
Ədalət və barışıq naminə biz insan haqları və reinteqrasiyaya əsaslanan sülhpərvər yanaşma seçdik və dialoq çağırışı ilə birbaşa Ermənistan hökumətinə müraciət etdik. İndi Ermənistan hökuməti buna qarşılıq verərək, bizimlə xoş niyyətlə dialoqa başlamalı və azərbaycanlıları öz evlərindən didərgin salaraq onları onilliklər ərzində düçar etdiyi ədalətsizliyə son qoymalıdır.
İcma qovulmuş azərbaycanlıların qayıdış hüququnun təmin edilməsi istiqamətində beynəlxalq hüquq əsasında sülhpərvər səylərini əzmlə davam etdirəcək.

*Həsənquliyev Şirindil Cavad oğlu*
*(18.09.1968 Qafan – 26.01.1992 Daşaltı)*

*Odlar Yurdunun İgid Qəhramanı*

Biz ikinci Qarabağ müharibəsində qazandığımız qələbə ilə “qaçqın” və “məcburi köçkün” kimi terminləri lüğətimizdən silməyi bacardıq. Ancaq “itkin” sözü hələ də həm dilimizdə, həm də ürəyimizdə sağalmaz yaraya çevirilib. “İtkin”, çox ağır ifadədir. Varlığı ilə yoxluğu bilinməyən, erməni əsirliyində ömrünün ən gözəl günlərini qurban verən bu insanların ailələri hələ də övladlarının yolunu gözləyirlər.
Həsənquliyev Şirindil Cavad oğlu...
Ermənistanın Qafan rayonundan məcburi köçkün düşən Həsənquliyevlər ailəsinin üzvü olan Şirindil, 1968-ci ildə Qafan rayonunun Açağu kəndində anadan olmuşdur. 1974-cü ildə həmin kəndin səkkizillik məktəbinə daxil olmuş, səkkizillik təhsili bitirdikdən sonra Şəhərcik məktəbində orta təhsili başa vurmuş, Bakıya gələrək İnşaat İnstitutunun axşam şöbəsinə daxil olmuşdur. 3-cü kursu bitirdikdən sonra Monqolustana hərbi xidmətə getmişdir. Hərbi xidmətdən qayıtdıqdan sonra təhsilini davam etdirməklə bərabər tikintidə usta işləmişdir. 1991-ci ildə torpaqları düşməndən qorunmaq üçün könüllü olaraq İnşaat və Memarlıq İnstitutundakı təhsilini yarımçıq qoyub, Şıxovda yerləşən könüllülər batalyonuna yazılmışdır. Bacısı Nazlı onu küçəyə qədər yola salıb. Şirindil müharibəyə yollananda bacısına söz verir ki, bir həftəyə qayıdacaq, amma...
Bir çox tələbə yoldaşları ilə bərabər Milli Ordumuzun yaradılmasında böyük səyləri olmuşdur. Milli Orduda komandir müavini idi. İlk döyüş yolu Malıbəyli kəndində başlamışdır. Döyüşlərdə dəfələrlə qəhrəmanlıq göstərmişdir. Döyüşlərin birində ermənilər Şirindilin dostunu ələ keçirmiş və vəhşicəsinə öldürmüşdür. Dostunun qisasını almağa çalışan və torpaqlarımızı düşmən tapdağına vermək istəməyən Şirindilin son döyüş yolu isə Daşaltıda olmuşdur. O Daşaltı faciəsinin qurbanı olaraq 26.01.1992-ci ildə itkin düşmüşdür.
“Anam əhdinə çatmadı, amma mən son nəfəsimə qədər qardaşımın yolunu gözləyəcəm”,- deyir Nazlı xanım. Bu həsrət Şirindilin qardaşını da məzara aparıb. İndi bu evdə Şirindildən miras qalan, 31 ildir onun sözlərini yaşadan saralmış məktub var. O məktub ki, Şirindilin anasına hədiyyə etdiyi bayraqla birlikdə 28 il Zinyət ana ürəyinin başında gəzdirib, göz bəbəyi kimi qoruyub saxlayıb.
Doğmalarının gözündə sonsuzadək yaşayacaq, bir sətir məktubla, bir parça bayrağa dönən oğulları- Həsənquliyev Şirindil Cavad oğlunun xatirəsinə ehtiramla...
Aytac Hacıyeva
Bakı Dövlət Universiteti Jurnalistika fakültəsinin birinci kurs tələbəsi
"Bütöv Azərbaycan" qəzeti
10 mart 2023

Əziz müəllimim təbrik edirəm!

Qadındır hər evin yanan çırağı,
Hər güclü kişinin arxa dayağı,
Qadınsız həyatın yoxdur marağı,
Qadınlar bayramınız mübarək olsun!
Əziz müəllimim Aynur Hüseynova, sizi 8 mart Beynəlxalq qadınlar bayramı münasibətilə təbrik edirəm. Mən Avtandil çox şadam ki, sizin kimi savadlı, dürüst, mərhəmətli və cəfakeş bir müəllimin şagirdiyəm. Çox sağ olun!
Hər zaman şagirdlərinizə dəstək olduğunuz üçün minnətdarlığımı bildirirəm.