XX əsrin 50-60-cı illərindən başlayaraq bir qrup Güneyli şairlər və sənətkarlar öz qələmləri, sazları, sözləri ilə tanınmağa başladılar və soraqları bütün Türk dünyasına səs salmışdı. Bunlardan Məhəmmədhüseyn Şəhriyar, Nazim Şərəfxani, Aşıq Polad Qaradağlı, Aşıq Hüseyn Cavan və onlarla söz xiridarları doğma Azərbaycan dilində yazıb yaradırdılar.

Güney Azərbaycan şairləri və aşıqları haqqında dəfələrlə yazılıb və yazılmaqda da davam edir. Belə şairlərdən biri də Əli (Ellər) Abdullahidir.

Əli (Ellər) Abdullahi 01 yanvar 1960-cı ildə Güney Azərbaycanın Qaradağ mahalının Xudafərin rayonunun Şahgəldi kəndində anadan olub. İlk təhsilinin bir hissəsini doğma Şahgəldi kəndində oxuyub və 5-ci sinifdən sonra valideynləri Tehran şəhərinə köçdüyündən balaca Əli də valideynləri ilə Tehrana getmiş və 5 il də Tehranda oxumuşdur. Orta təhsilini başa vurub hərbi xidmətə getmişdir. İki il hərbi xidmət borcunu verəndən sonra İnşaat Mühəndisləri Universitetində təhsil almışdır.
Əli (Ellər) Abdullahi ilk şeirini 15 yaşında yazdığını bildirdi. Şair onu da qeyd etdi ki, şeirlərim aşıqlar tərəfindən el şənliklərində oxunduqdan sonra daha da həvəslənmişdim.
Güldürlü Vəlidən, Seloğlundan, Qafar Mahmudidən (Dustaq), Taymaz Taymazlıdan, Əli Cadpurdan, Əzim Ağayidən, Məmməd Ağlar və başqalarından bəhrələnməyə başladım. Əli Abdullahi eyni zamanda Azərbaycan Respublikasının tanınmış dahi şairlərindən Nəriman Həsənzadə, Musa Yaqub, Xəlil Rza Ulutürk və Zəlimxan Yaqubu özünə ustad sayır və əsasən bu şairlərdən bəhrələndiyini deyir.

Şair həm də ustad aşıqların yaradıcılığından bəhrələndiyini bildirdi ki, bu ustad aşıqlardan aşıq Kamandar Əfəndiyev, aşıq şair Alqayıt Xəlilov, Mikayıl Azaflı, Əkbər Cəfərov, Hüseyn Saraclı və başqa aşıqlar olub. Ona görə də yazdığı şeirlərini, qoşma, gəraylı, təcnis və s. aşıq şeir üslublarında yazıb.
Əli (Ellər) Abdullahinin hələ ki, şeirlər kitabı çap olunmayıb, ancaq Güneydə çıxan "Qaradağ ulduzları", "Yüz bir şairlər" və Azərbaycanda nəşr olunan "Xan Kamandar" kitablarında çap olunub.
Şairin bir neçə şeirini oxuculara təqdim edirik:

Hüseyn Məmmədov
müəllim

Aparmıya

Nadanın gönündən çarıq tikəsən,
Ayaqda dolana, baş aparmıya.
Arif məclisində arif yanında,
Fikir xəyalımı çaş aparmıya.

Tutduğu əməldən utana özü,
Bəlkə başa düşə, anlaya düzü.
Naməhrəm dalınca qalmaya gözü,
Gələnə-gedənə qaş aparmıya.

İşləri verməyin səhlin əlinə,
Əsla işi verin, əslin əlinə.
Nadan da düşməsin cəhlin əlinə,
Quru odun deyib yaş aparmıya.

Hər işdən agahdı, ilahi vardı,
Hər məzlum olanın bil ahı vardı.
Hər kəsin özünün günahı vardı,
Yalandan şeytana daş aparmıya.

Adam var ki, çoxdan ölüb dirikən,
Ehsanın var, ver diriyə dirikən.
Kaş Ellərə hörmət edə dirikən,
Ölsə məzarına aş aparmıya.

Atam evi

Mənim Məkkəm, Mədinəmdir,
Atam evi, atam evi.
Neynirəm atasız evi,
Atam evi, atam evi.

Orda göz açdım dünyaya,
Baxdım günə, həm də aya.
Oxundu otuz cüzə ayə,
Atam evi, atam evi.

Ziyarətə divar, daşa,
Deyilənlər gəldi başa.
Yenə də köhnə dam-daşa
Atam evi, atam evi.

Ellər gəlib ocağına,
Sığınıbdır bucağına.
Dur al məni qucağına
Atam evi, atam evi.

Vətəndə yatmağa aparın məni

Şair bu şeiri Əli Fərrizadənin
(Seloğlu) əziz xatirəsinə həsr edib

Amandı əmanət məzara qoyun,
Vətəndə yatmağa aparın məni.
Anamın laylası qulağımdadı,
Vətəndə yatmağa aparın məni.

Torpağım ordadı, daşım ordadı,
Ayağım ordadı, başım ordadı.
Ağlayan gözlərim, yaşım ordadı,
Vətəndə yatmağa aparın məni.

İstər xoşuz gəlsin, acığnız gəlsin,
Vətənsiz şairə yazığnız gəlsin.
Oğul da gəlməsə, deyin qız gəlsin,
Vətəndə yatmağa aparın məni.

Məzar yad məzardı, yata bilmərəm,
Atamı, anamı tapa bilmərəm.
Özümü özgəyə qata bilmərəm,
Vətəndə yatmağa aparın məni.

Ellər oxuyanda sözün şairin,
Axtarıb görməyə özün şairin.
Torpağa qoymağa üzün şairin,
Vətəndə yatmağa aparın məni.

Sözüm ola

Tələsmərəm yeri gələ,
Danışmağa sözüm ola.
Yaxşı-pisi aramağa
Səbrim ola, dözüm ola.

Hər xəbərə inanmayam,
Gördüyümü de danmayam.
Nahaq yerə budanmayam,
Barışmağa üzüm ola.

Gəl Elləri anla bir az,
Dərin düşün, olma dayaz.
Qış çıxmamış gələrmi yaz,
Söz ocağım, közüm ola.

Qurban olum

Aşıq Əkbər Cəfərovun "Qurban olum"
şeirinə yazdığı nəzirə

Hörmətini artıq eylər,
Söz qanana qurban olum.
Yediyini itirməyə
Duz qanana qurban olum.

Yaranandan əsir insan,
Hey yolları kəsir insan.
Əyri getməz əsl insan,
Düz qanana qurban olum.

Bağban-bağdan bar istiyər,
Fərhad dağdan yar istiyər.
Xəstə könlü qar istiyər,
Buz qanana qurban olum.

Gəl Ellərin ocağına,
Sığıngınan qucağına.
Alar səni qucağına,
Üz qanana qurban olum.

O dərman eylər

Aparın yurdumda salın yerimi,
İstəsə dərdimə o dərman eylər.
Ay həkim, ay loğman, soyma dərimi,
İstəsə dərdimə o dərman eylər.

Dağlarımda xəstə üçün qar olar,
Vətənindən dönən biilqar olar.
Xəstənin dərmanı xəstə yar olar,
İstəsə dərdimə o dərman eylər.

Oba köçüb yurddan-yurda düşəndə,
Ötən xatirələr yada düşəndə.
Çay qaynayıb qurban payı bişəndə,
İstəsə dərdimə o dərman eylər.

Düz yurd yaylağımdı, ürəyimdə düz,
Artırıb dərdimi eyləmə sən yüz.
Bulaqlarda bitən o güllü yarpız,
İstəsə dərdimə o dərman eylər.

Gəvən gülü, bal arısı, köməncim,
Anam deyən dərmanımdı köməncim.
Kəklik otu, bir də həmən köməncim,
İstəsə dərdimə o dərman eylər.

Elər qələmini götürən zaman,
Ellər ələmini götürən zaman.
Məni öz evimə ötürən zaman,
İstəsə dərdimə o dərman eylər.

Qəribəm

Bir əcəl quşuna xəyalım çaşdı,
Bazar da qəribdi, mən də qəribəm.
Altımda torpaqdı, üstümdə daşdı,
Məzar da qəribdi, mən də qəribəm.

Ayrı düşüb Vətən mənə, el mənə,
Axtarıram göstərən yox yol mənə.
Dərdi-qəmi əldə qələm bol mənə,
Yazan da qəribdi, mən də qəribəm.

Ellərəm dağıdıb burcu-barımı,
İtirdim tapmıram rüzgarımı.
Kimə tapşırmışam gor məzarımı,
Qazanda qəribdi, mən də qəribəm.

Öldü Kamandar

(Borçalı aşıq məktəbinin böyük sənətkarı Aşıq Kamandar Əfəndiyev haqq dünyasına qovuşanda)

Xəbər ver Qoşqara, geyinsin qara,
Dağların laylası - öldü Kamandar.
Şahdağı yeddi il əzada qalsın,
Dağların laylası - öldü Kamandar.

Aşıqlar yas tutdu, borça ağladı,
Qarabağ dağıldı, Göyçə ağladı.
Bülbüllər ötmədi, qönçə ağladı,
Güllərin laylası - öldü Kamandar.

Əmrahla Saraclı, bir də Kamandar,
Analar ad qoysun bir də Kamandar.
Həmişə əzbərdi dildə Kamandar,
Dillərin laylası - öldü Kamandar.

Əflatun oyansın, Ərəstu gəlsin,
Məkkədən yasına pərəstu gəlsin.
Haray salın, ellər Kürüstə gəlsin,
Ellərin laylası - öldü Kamandar.


"Bütöv Azərbaycan" qəzeti
02.02.2017-ci il