"Söyüş blogerləri"nin ekstradisiyası niyə baş tutmur? - Səbəblər AÇIQLANDI

Xaricdəki "söyüş blogerləri" adlandırılan İlqar Hacıyev, Məhəmməd Mirzəli, Qurban Məmmədov, Elşad Məmmədov, Qabil Məmmədov, Tural Sadıqlı və digərləri barədə Azərbaycan Baş Prokurorluğu tərəfindən istintaq işləri başladılıb və onlardan bəziləri barədə qiyabi məhkəmə hökmü verilib.
Buna baxmayaraq, həmin şəxslərin hələ də ölkəyə ekstradisiyasının baş tutmaması ciddi müzakirələrə səbəb olur.
Bu proseslə bağlı hansı addımların atıldığı və məsələnin qarşısını alan nüansların nələr olduğu maraq doğrurur.
Hüquqşünas, Konstitusiya Araşdırmalar Fondunun rəhbəri Əlimməmməd Nuriyev bildirib ki, Azərbaycan tərəfi üzərinə düşən hər bir hüquqi addımları atıb:
“İstintaq tamamlanıb, sübutlar toplanılıb və məhkəmənin hökmü çıxarılıb. Bir çoxları barədə beynəlxalq axtarış elan edilib. Ekstradisiya üçün lazım olan hüquqi baza tam formadadır. Bundan sonra top müraciət edilən tərəfdədir. Problem ondadır ki, bəzi ölkələr şəxslərin əməllərinə hüquqi deyil, siyasi yanaşır. Təhqir, şantaj, reketlik, nüfuzdan salma, ailə üzvlərinin alçaldılması kimi hərəkətlər Avropanın özündə, yəni həmin blogerlərin yaşadığı ölkələrdə cinayəttərkibli əməllərdir. Amma həmin dövlətlər bu adamları “ifadə azadlığı” altında qoruyur. Yəni hüquq işləmir, siyasi maraqlar işə düşür.
Azərbaycan ekstradisiya müraciətlərini diplomatik kanallarla göndərir. Sadəcə, bu cür müraciətlər ictimaiyyətə açıqlanmır. Bu da beynəlxalq praktikada tətbiq olunan alətlərdən biridir. Bu müraciətlər açıqlandığı təqdirdə həmin şəxslər o ölkələri tərk etməyə, yenidən gizlənmək və digər müxtəlif yollarla yayınmağa çalışarlar. Ona görə bu müraciətlər diplomatik kanallar, prokurorluq vasitəsi ilə müvafiq qaydada təqdim olunur. Bizim tərəf beynəlxalq sənədlərə və milli qanunvericiliyə uyğun olaraq bütün hüquqi öhdəlikləri yerinə yetirib. Qarşı tərəf buna siyasi motivlə yanaşır. Məhz siyasi səbəbdən proses saxlanılır. Burada bir sıra hallarda irəliləyişləri görmürük”.
Ə.Nuriyev blogerlərlə bağlı, Avropa ölkələrinin yanaşmasının ikiüzlülük olduğunu vurğulayıb:
“Barəsində ekstredisiya ilə bağlı müraciət edilən şəxslər ya həmin ölkələrdə oturum, ya da sığınacaq alıblar. Bunlar da prosesə mane olan tərəflərdir. Sığınacaq statusu verilən kimi ekstradisya məsələsi faktiki olaraq bağlanılır. Avropa sistemində “siyasi təqib” ehtimalı kifayətdir ki, həmin şəxslərin qaytarılması prosesi dayandırılsın. Bu mexanizm on illərdir ki, manipulyasiyaya açıqdır və indi çoxlarının maraqlarına xidmət edir. Əslində isə həmin şəxslərin demək olar ki, heç biri siyasi fəal deyil. Onların fəaliyyəti sırf kriminal xarakterlidir. Həmin blogerlərin çıxışlarının da yalnız kriminal, böhtan, şantaj xarakterli məlumatlar və bütün dəyərlərdən imtina var. Qanunların bütövlükdə geniş formada pozulması prosesi baş verir. Onların fəaliyyətinin yeganə məqsədi ayrı-ayrı siyasi-ictimai xadimləri, vəzifəli şəxsləri nüfuzdan salmaqdır, bunların arxasında bir çox hallarda əlbəttə ki, maliyyə tələbləri də olur. Eyni zamanda onların yaşadığı ölkələrdə siyasi sifarişlər olur ki, onu icra edirlər. Heç bir demokratik ölkə ailə üzvlərinə qarşı alçaldıcı ifadələri, sistemli təhqiri, şantajı, reketliyi, hədə-qorxunu rəsmi olaraq siyasi fəaliyyət saymır. Azərbaycana gələndə bu adamlar ya “siyasi məhbus” və ya “rejim tənqidçisi” imicində qorunur. Bu açıq-aşkar ikiüzlülük, ikili standartdır”.
Ə.Nuriyev barəsində məhkəmə hökmü olan blogerləri daxildən də müdafiə edənlərin olduğunu qeyd edib:
“Bəli, fakt ondan ibarətdir ki, müəyyən dövrlərdə Ramiz Mehdiyev və bəzi siyasi dairələr bu şəxslərin xaricə çıxmasına, “siyasi fəal” obrazı qazanmasına kömək edib. O zamanın siyasi oyunlarının nəticəsiydi ki, bu gün qarşımızda belə bir sistemli destruktiv qüvvə çıxır. Bir çox hallarda onlar ciddi sürətdə fəaliyyətlərini koordiasiya edirlər. Ölkə daxilindən onların fəaliyyəti koordinasiya edilir, onlara yalan informasiyalar ötürülür. Dezinformasiya bu şəxslərin əlindəki əsas alətlərdən biridir. Amma qeyd etməliyəm ki, həmin şəxslərin geri qayıtmaması xarici ölkələrin siyasi, iqtisadi, maliyyə maraqlarıdır. Onlar bu adamları Azərbaycana qarşı təzyiq rıçağı kimi saxlayırlar. Və hazırki şəraitdə onları qoruyurlar. Ola bilsin ki, yenə də bir çox dövlət qurumarında, siyasi qüvvələrdə bəzi şəxslər bu adamların ekstredisyasının qarşısını almaq üçün müxtəlif təsirlər göstərirlər.
Amma bu gün prosesin qarşısını alan daha çox xarici siyasi mərkəzlərdir. Onların sosial şəbəkələrdə yaratdığı aqressiya, yalan kampaniyaları, reputasiya hücumları bəzi ölkələrin siyasi dairələri üçün çox əlverişlidir. Heç bir xərc çəkmədən Azərbaycana qarşı informasiya müharibəsi aparmaq imkanı əldə edirlər. Dezinformasiyanın böyük bir şəbəkəsi yaradılıb. Bu təsir ucuz başa gəlir. Video “like” etmək, təhqir etmək yetər ki, regional proseslərdə Azərbaycana təzyiq üçün hazır materiallar olsun. Onlar bu alətlərdən zaman-zaman istifadə ediblər.
Azərbaycan doğru yol seçib, hüquqi prosesi tam başa çatdırıb. İndi əsas iş diplomatik xəttdədir. Daha müxtəlif diplomatik kanallarla qarşı tərəfə açıq sübutlar, dəlilər paketi təqdim edilir. Qarşı tərəfin “siyasi motiv” bəhanələri hüquqi arqumentlərlə tamamilə dağıdılmalıdır. Bu istiqamətdə addımlar atılsa da, qarşı tərəf buna bir çox hallarda məhəl qoymur. Bu şəxslərin kriminal xarakterli fəaliyyətləri beynəlxalq tərəfdaşlara daha sərt formada izah edilməlidir. Bu istiqamətdə Baş Prokurorluq, hüquq-mühafizə orqanları - Daxili İşlər Nazirliyi, Dövlət Təhülkəsizlik Xidməti izahat işi aparır. Bir çox hallarda bəzi nəticələr də var. Tərəflər nə qədər siyasi oyun oynasa da, hüquq öz sözünü deməlidir. Çünki bütün məsələlər sonda hüquq müstəvisində həll olunur. Amma bir məsələni də realist şəkildə qeyd etmək lazımdır ki, prosesin taleyi qarşı tərəfin siyasi iradəsindən də asılıdır. Bu adamları alət kimi saxlamaqdan imtina etməzlərsə, ekstradisiya çətin olacaq. Azərbaycan lazımi addımları atır və atmağa davam edəcək. Çünki bu məsələ artıq konkret şəxslərin deyil, dövlətin nüfuz məsələsidir”.