Təbrik edirik!

Zərdabi Nəşriyyatının rəhbəri, gözəl insan, ləyaqətli vətəndaş, Zərdabi irsini şərəflə daşıyan, tanıdığı ləyaqətli insanlara könüldən, dost sədaqəti ilə bağlanan Elman müəllim “Azərbaycan Milli Mətbuatının 150 illiyi (1875–2025)” yubiley medalı ilə təltif olunub. 15 ilə yaxın müddətdir tanıdığım Elman Qasımov təltifə namizədliyi sürülmüş ən layiqlilərdəndir. Elman müllimi “Bütöv Azərbaycan” qəzetinin kollektivi adından təbrik edirəm, həm də fəxr edirəm ki, belə bir ziyalımızla dostluq münasibətimiz var.
Elman Qasımovun minnətdarlıq dolu ürək sözlərini sahiblərinə ünvanlayırıq. Hörmətlə: Tamxil Ziyəddinoğlu

Bu gün mənim üçün sadəcə bir mükafat günü deyil - bir ömrün, bir yolun, bir əqidənin dövlət səviyyəsində dəyərləndirildiyi gündür. Zərdabi Nəşriyyatının rəhbəri olaraq, Həsən bəy Zərdabinin zəngin irsini araşdıran və bu irsə həsr olunmuş kitabların naşiri kimi, eyni zamanda Zərdab torpağından çıxmış bir insan olaraq Azərbaycan Milli Mətbuatının banisi Həsən bəy Zərdabinin əsasını qoyduğu yol münasibətilə təsis edilən “Azərbaycan Milli Mətbuatının 150 illiyi (1875–2025)” yubiley medalı ilə təltif olunmaq mənim üçün xüsusi və dərin mənəvi dəyər daşıyır.
Bu mükafat mənim üçün təkcə şəxsi fəaliyyətimə verilən qiymət deyil. Bu, kitaba, sözə, mətbuata, milli yaddaşa həsr olunmuş 63 illik bir ömrün, səbrlə, sədaqətlə və vicdanla görülən işlərinin tanınmasıdır.
Ömrümü nəşriyyata, kitab mədəniyyətinə, milli mətbuat tariximizin qorunmasına və gələcək nəsillərə ötürülməsinə həsr etmiş biri kimi bu diqqət və ehtiramı böyük məsuliyyətlə qəbul edirəm. Xüsusi olaraq Həsən bəy Zərdabi irsinin araşdırılmasına, milli mətbuatımızın mənəvi dayaqlarının yaşadılmasına göstərdiyi diqqətə görə Azərbaycan Mətbuat Şurasının sədri, dəyərli ziyalı Rəşad Məcidə, Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin icraçı direktoru Əhməd İsmayıla, icraçı direktorun müavini Natiq Məmmədliyə səmimi təşəkkürümü bildirirəm.
Bu təltif mənim üçün bir dayanacaq deyil - yolun davamıdır. Həsən bəy Zərdabinin “mətbuat millətin aynasıdır” fəlsəfəsinə sadiq qalaraq, kitabın, sözün və milli yaddaşın keşiyində durmaq mənim üçün hər zaman şərəfli bir borc olub və olacaq.
Minnətdaram. Qürurluyam.

İlham Əliyevin liderliyi ilə

Azərbaycanın yeni dövrü

Müasir Azərbaycan dövlətinin tarixində son iyirmi ildən artıq dövr dərin məzmunu, taleyüklü qərarları və dönüş nöqtələri ilə seçilir. Bu mərhələ Prezident İlham Əliyevin adı ilə birbaşa bağlıdır. Onun rəhbərliyi dövründə Azərbaycan təkcə sosial-iqtisadi inkişaf mərhələsi keçməyib, eyni zamanda 30 ilə yaxın davam edən işğala son qoyaraq tarixi ədaləti bərpa edib, suverenliyini tam təmin edib və yeni geosiyasi reallıq yaradıb. Bu gün Azərbaycan regionda güc mərkəzi, beynəlxalq miqyasda isə etibarlı tərəfdaş kimi qəbul olunursa, bunun arxasında düşünülmüş dövlət siyasəti, siyasi iradə və qətiyyətli liderlik dayanır.
2003-cü ildə Prezident seçilən İlham Əliyev ilk gündən ölkənin əsas probleminin – Qarabağ münaqişəsinin həllinin yalnız beynəlxalq hüquq, milli maraqlar və güclü dövlət konsepsiyası əsasında mümkün olduğunu bəyan edib. Uzun illər ərzində aparılan danışıqlar prosesində Azərbaycanın mövqeyi ardıcıl və prinsipial olub. Dövlət başçısı dəfələrlə bildirib ki, Azərbaycan heç vaxt ərazi bütövlüyü ilə bağlı kompromisə getməyəcək. Paralel şəkildə güclü iqtisadiyyat qurulub, müasir ordu formalaşdırılıb, beynəlxalq arenada hüquqi-siyasi əsaslar möhkəmləndirilib.
2020-ci ilin payızında başlayan 44 günlük Vətən müharibəsində Azərbaycan Ordusu Ali Baş Komandanın rəhbərliyi ilə yüksək peşəkarlıq, texnoloji üstünlük və milli ruh nümayiş etdirərək düşməni ağır məğlubiyyətə uğratdı. Onilliklər boyu toxunulmaz hesab edilən işğal rejimi qısa müddətdə darmadağın edildi. Cəbhədə qazanılan qələbələrlə yanaşı, Prezident İlham Əliyevin informasiya və diplomatiya müstəvisində apardığı mübarizə də xüsusi əhəmiyyət daşıdı. Dövlət başçısının beynəlxalq media orqanlarına verdiyi müsahibələr, açıq və faktlara əsaslanan çıxışları Azərbaycanın haqq səsini dünyaya çatdırdı.
Vətən müharibəsi nəticəsində Azərbaycan öz ərazi bütövlüyünü bərpa etdi və regionda yeni reallıq formalaşdırdı. Bu qələbə təkcə hərbi deyil, siyasi, mənəvi və tarixi Zəfər idi. Otuz ilə yaxın müddətdə məcburi köçkün həyatı yaşamış yüz minlərlə insanın ümidləri gerçəyə çevrildi. Qarabağ və Şərqi Zəngəzur artıq münaqişə bölgəsi deyil, sürətlə dirçələn, yenidən qurulan və həyata qayıdan ərazilərə çevrildi.
2023-cü ildə həyata keçirilən lokal antiterror tədbirləri isə Azərbaycanın suverenliyinin tam təmin olunmasının son mərhələsi oldu. Bu əməliyyatlar nəticəsində ölkə ərazisində qeyri-qanuni silahlı birləşmələrin mövcudluğuna birdəfəlik son qoyuldu. Dövlət öz konstitusiya quruluşunu bütün ərazilərində bərpa etdi və separatizmin kökü tamamilə kəsildi. Prezident İlham Əliyevin qətiyyəti və siyasi iradəsi nəticəsində bu proses minimum itki ilə, beynəlxalq hüquqa uyğun şəkildə həyata keçirildi. Bununla da Azərbaycan dövləti öz suveren hüquqlarını tam şəkildə təmin etmiş oldu.
İşğala son qoyulması ilə paralel olaraq Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda misli görünməmiş bərpa və yenidənqurma işlərinə başlanıldı. Dağıdılmış şəhər və kəndlər sıfırdan qurulur, müasir infrastruktur yaradılır, “ağıllı şəhər” və “ağıllı kənd” konsepsiyaları tətbiq edilir. Yol, enerji, su və kommunikasiya xətləri yenidən çəkilir, hava limanları inşa olunur. Bu ərazilər eyni zamanda qısa müddətdə ölkənin iqtisadi, turizm və mədəni həyatının mühüm hissəsinə çevrilməkdədir.
Böyük Qayıdış proqramı Prezident İlham Əliyevin postmüharibə dövrü üçün müəyyən etdiyi əsas prioritetlərdən biridir. Artıq minlərlə keçmiş məcburi köçkün doğma torpaqlarına qayıdaraq yeni, təhlükəsiz və layiqli şəraitdə yaşayır. Dövlət başçısının hər bir yaşayış məntəqəsinin açılışında şəxsən iştirak etməsi, sakinlərlə birbaşa ünsiyyəti bu prosesin nə qədər böyük siyasi və mənəvi əhəmiyyət daşıdığını göstərir. Qarabağa qayıdış yalnız fiziki məskunlaşma deyil, eyni zamanda milli yaddaşın, tarixi ədalətin və sosial ədalətin bərpasıdır.
2024-cü il fevralın 7-də keçirilmiş prezident seçkiləri də məhz bu tarixi mərhələnin siyasi yekunu kimi qiymətləndirilir. İlk dəfə olaraq müstəqil Azərbaycanın bütün ərazilərində keçirilən seçkilər Zəfərin hüquqi-siyasi təsdiqi oldu. Prezident İlham Əliyevin Xankəndidə səs verməsi Azərbaycanın dövlət suverenliyinin bərpasının simvoluna çevrildi. Seçicilərin mütləq əksəriyyətinin etimadını qazanaraq yenidən Prezident seçilməsi xalqın bu siyasətə verdiyi yüksək qiymətin ifadəsi idi.
Bu gün Azərbaycan regionda sülhün, təhlükəsizliyin və əməkdaşlığın əsas təşəbbüskarlarından biri kimi çıxış edir. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə ölkə həm güclü orduya, həm dayanıqlı iqtisadiyyata, həm də müstəqil xarici siyasətə malikdir.
Bütün bunlar göstərir ki, Prezident İlham Əliyevin fəaliyyəti yalnız bir idarəçilik dövrü deyil, bütöv bir tarixi mərhələdir. Bu mərhələ qalib dövlətin, qalib xalqın və qalib liderin tarixidir. Azərbaycan bu gün gələcəyə inamla baxırsa, bunun əsas səbəbi güclü dövlət iradəsi, düşünülmüş strategiya və xalqla lider arasında möhkəm birlikdir.

Dilşad Abbasova
48 saylı Dairə Seçki Komissiyasının sədri

Elan-bildiriş

2005-ci ildə 1439 reyestr nömrəsi ilə Ədliyyə Nazirliyində qeydiyyata alınmış “Xalq Hakimiyyəti” İctimai-siyasi qəzeti Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin qeydiyyatından keçmədiyindən fəaliyyətini dayandırır. Ona görə də qəzetin 2023, 2024 və 2025-ci illərdə bağladığı müqavilələr qüvvəsini itirir. Qəzetin möhür və ştampı etibarsız sayıldığından, əməkdaşlara verilən vəsiqələr də etibarsız hesab olunur. Qəzetin vəsiqəsindən istifadə edəcək əməkdaşlar qanun qarşısında məsuliyyət daşıyacaqlar.
.

İki qərinəlik ömür yaşamışam. İlk dəfədir ki, qaynana itkisindən təsirlənib yazan gəlinin ağısı çıxır qarşıma. Gülnarə Babaşovanın yazdıqlarından duyğulandım. İstədim ki, “Bütöv Azərbaycan” qəzetinin, “Butov.az” portalının oxucuları ilə bölüşüm. Yol-ərkan gözləyənlərə sayğıyla: Tamxil Ziyəddinoğlu

Gözün arxada

qalmasın, Gülüm!


İnanmağım gəlmir, heç inana bilmirəm. Həyatımın yarıdan çoxunu bərabər yaşadığım, canım qaynanam. Dostum deyim, sirdaşım deyim, ikinci anam deyim, mən axı nə deyim ki, ürəyim soyusun. Məni tək qoymayacağını demişdin, bəs niyə tərk etdin bizi. Biz bərabər necə çətinliklərin öhdəsindən gəlmişdik, Gülüm. Bu xəstəlik necə dizini yerə gətirdi? Sən axı güclü idin. Ürəyi yaralım, necə məni tək qoya bildin. Evimin isti ocağı idin. Nəvələrini niyə belə gözü yaşlı qoydun. Sən axı onlara tək nənə yox, həm də ana idin. Məndən çox səni ana görürdülər. Balalarına qovuşdun, indi dincəl. Ayrılıq həsrətin bitti, amma mənim ailəmdə böyük bir boşluq qoydun. Canım mənim, qəlbinin, bədəninin yaralarına qurban olduğum rahat yat, məkanın cənnət olsun! Nəvələrinə sənin istədiyin kimi baxacağam, gözün arxada qalmasın, Gülüm!

ZƏRİF DUYĞULAR…

16 DEKABR - ŞAİRƏ TƏRANƏ DƏMİRİN DOĞUM GÜNÜ MÜNASİBƏTİLƏ
Hayana boylanırsan payız baxır gözünə,
Hardan keçsən xəzəllər ayağına dolaşır.
Ürəyindən bir dəli sevib sevilmək keçir,
Onda da payız qışa, qış payıza qarışır.

Bilmirsən nə umasan bu sapsarı payızdan,
Çılınçılpaq ağaclar durub üstünə gəlir.
Bir ümid çiçəkləyir payız arzularında,
Ona çatanacan da səninki sənə gəlir.

Bu gün zərif duyğuları ilə könülləri fəth edən, şeirlərini oxuduqca gözlərin misraların nizamladığı məna yükündən qopmaq istəməyən, dostlar üçün ən səmimi münasibəti ilə seçilən, tanıdığım gündən yaddaşımda olanlardan fərqli gördüyün şairə Təranə xanımın doğum günüdür.
Doğum günü həm sevincdir, həm də kədər. Sevinirsən bir yaş da yaşadın, həyatın yeni axarında bu bir ildə də nə isə öyrəndin, nə isə yaratdın. Kədərlidir ki, yaşadığın hər an öz əlaməti ilə köçdü yaddaşının tarixinə. Sən də içində şeirləşdin, gah kövrəldin, darıxdın… Gah sevincdən oynadın, qarşılaşdığın səmimiyyətdən düygularına zərif bir şölə sızdı, gülümsədin, yenidən baxdın ətrafına…
Bu gedilən yolda kimin qazancı nədirsə, şairənin də qazancı İlahi duyğuların nəzmə düzülməsi, şeirləşən ürəyinin ritmlərini arxaya boylandığı ömür yolunun axarına yazmasıdır. Təranə xanım bu ömür anlarında təkcə özü üçün deyil, eyni zamanda çoxları üçün könlünün təkliyini unutduran, əlinə kitabı almaqla şerin qanadlarında həyatı qarış-qarış gəzdirərək ürəyinə yol göstərən, işıqlandıran bir şairədir.
Bilirsinizmi, necə deyim, Təranə xanım bir başqa fərqli dünyadan baxan gördüm. Təranə xanımı ilk dəfə 2025-ci ildə Neftçala rayonunda şair-publisist Zabil Pərvizin rəhbərliyi ilə fəaliyyət göstərən “Xəzər nəğmələri” adlı Ədəbi Birliyimizin görüşündə görmüşdüm. Ailəsi ilə birlikdə uzaq yolu yaxın edən, çox səmimi bir ovqatla bizə qoşulan bu xanım nə qədər yaxın oldu bizə. Hədiyyə etdiyi kitablar onun dünyaya baxışı, qələminin yaşatdığı anlardır. “Səssizliyin melodiyası” şeirlər kitabını əlimə alıb oxuyanda hansı şeirinə baxdımsa, bunu məqaləmdə yazaram delə düşünərək səhifəni yadda saxlamağa çalışdım. Təranə xanım isə bu kitabda fərqli bir yolla gedərək şeirlərini adsız çap etdirmişdir. Bu adsız şeirlər o qədər cəzbedici oldu ki, “hansın qeyd edim?” deyə çətinlik çəkdim…Bir-birindən gözəl, dərin bir ümman… Bir dünya duyğular var qəlbində. Dəniz kimi kükrəyən, şahə qalxan, qartal kimi şığıyan, könülləri fəth edən, gözəl bir Azərbaycan xanımı-Təranə Dəmirin.

Ruhum bu dünyaya sığışmır yenə,
Çırpılır, sıxılır dar qəfəsində.
Neynirəm bir qarış yer tapammıram,
Özümə bu boyda Yer kürəsində.

Hələ ki, səhərə bir ömür qalıb,
Hələ ki, güzümdən asılıb gecə.
Qara paltarını çəkib əyninə
Gəlib pəncərəmə qısılıb gecə.

Şairə Təranə Dəmir -Təranə Ağaqardaş qızı Dəmirova -16 dekabr 1970-ci ildə Sabirabad rayonunda anadan olmuşdur.1987-ci ildə kənd məktəbini fərqlənmə ilə bitirdikdən sonra BDU-nə daxil olmuş, 1988-1993-cü illərdə BDU-nun Jurnalistika fakültəsində təhsil almışdır. Bu günə qədər doqquz kitabı, bəlkə də daha çoxu çap olunan bu şairə xanımın zəngin poetik dünyası var. Hikmət dolu, zəriflik, həlimlik, səmimiyyət qaynağı. Bunu izlədikcə kitablarının sayının doqquz yox, sanki doxsan olduğunu düşünürsən. Çünki bir dərya xəyal yolu vardır...

Nə sən bir də yoluma çıx,
Nə mən yolumu dəyişim.
Nə sən qaranlığa çəkil,
Nə mən zülmətlə döyüşüm...

Onun yaradıcılığını izlədikdə bir daha Yaradana təşəkkür edir insan. Düşünürsən ki, sonsuz kainatı nizamlayan Allah insanın qəlbindən keçənləri sözlə ifadə üçün nə gözəl bir bacarıq, anlam, ifadə etmək qabiliyyəti vermişdir. Tarixən Azərbaycan xanımlarının ədəbiyyat sevgisi düşür yadıma. Onların ruhu qonur otağıma. Yurdumuzun tarixi keçir gözlərimdən qərinələrlə... Nə gözəl bir xalqın övladıyıq, dəyərli mənəviyyatı ilə yüksələn, insanlığı ucaldan qələm sahibləri Allahın ucaltdıqlarıdır. Mən Təranə xanımın yaradıcılığını, insan olaraq özünü, şairə olaraq qələmini çox xoş gördüm. Bu tarazlıq qəlbimdə bir başqa mənzərə yaratdı. Bu gözəllikdir, sözün sehrinin ritmləridir könüllri ovsunlayan...
Bəli, əziz oxucular deyərdim ki, şairə Təranə Dəmirin şeirlər kitabını stolunuzun üstündə özünüzə dost olaraq seçəsiniz, uzaq yola çıxdıqda çox səmimi olaraq yoldaş edəsiniz. İnanın ki, heç darıxmayacaqsnlz. Çünki bu şeirlər sizi sanki milyonların içindən seçilmiş dostlar kimi heç tənha qoymayacaqdır.

Elə gözəl sevdirdin ki, özünü,
Zərrə-zərrə, tikə-tikə sən oldum.
Dərdi, qəmi yük elədim özümə,
Bircə elə sən sarıdan kəm oldum.

Yaman düşdü aralığa ayrılıq,
Bir quruca “sağ ol”a da dəymədim.
Ayaqlarım həsrət qaldı yoluna,
Nə gələndən, nə gedəndən doymadım.

Lap işlədi iliyimə bu həsrət,
Hardan tutdum yaralarım qanadı.
Günahları töküb getdin üstümə,
Hər kəs elə mən yazığı qınadı.

Məhəbbətdən küskün saldın könlümü,
Barışmağa ayaq yeri qoymadın.
Yaşamağın yolunu da unutdum,
Bircə səni unutmağa qoymadım.


Əziz oxucular, adətən şair və yazıçıların yaradıcılığından söz açarkən onların əsərlərindən, bəyəndiyin şeirlərindən məqalədə bir bənd yazıb fikirlərini ümumiləşdirirsən. Amma qeyd etdiyim kimi, şairə Təranə Dəmirin şeirlərini inanın ki, kiçik verməyə əlim gəlmir. Oxucunun diqqətinə şeirdəki həssas məqamları çatdıra bilmək üçün yalnız və yalnız şairənin öz ifadəsi ilə tam təqdim etmək ən gözəl təqdimatdır. Sanki şairə ürəyindən qələminə keçən yollara bir yasəmən, nərgiz, qızılgüllər kimi çiçəklər bəzəmişdir. İnsan ürəyinin sərrafımı bu şairə? Bəli, könül gözü oyaq olan, duyğuları ipəkdən yoğrulan, qanadlı olan nizam yarada bilmək elə əsl şairlikdir. Bu yerdə bir də Təranə xanımın Vətən sevgisinə baxaq:

Səni çiçək tək sevirəm,
Qaya-qaya, daş-daş Vətən!
Sevirəm başdan ayağa
Səni o baş, bu baş, Vətən!

Küçə-küçə, bina-bina,
Oba-oba, şəhər-şəhər-
Səni qarış-qarış, Vətən!
Səni məndən soruş , Vətən!

Ayağına hər dəyən daş
Gəlib ürəyimdən keçib.
Ağrıların, acıların
Mənim kürəyimdən keçib.

Tozum, torpağım olmusan,
Əlim, ayağım olmusan.
Hərdən çağatək sevmişəm,
Körpəm, uşağım olmusan.

Neçə kərə yıxılmışam
Dərdimdən, sərimdən, Vətən!
Yenə qalxmışam yerimdəm,
Yenə sənə vurulmuşam.
Durub başına dolanıb
Dönə-dönə vurulmuşam.

Səni sevməkdən savayı
Nə gəlir əlimdən, Vətən?!
...Səni özümtək sevirəm,
Səni Vətən kimi, Vətən!

Səmimi duyğular, həzinliyi könülləri oxşayan, sığal çəkən, ürəyinə çiçək düzür sanki. Qələminizə, ürəyinizə sağlıq, Təranə xanım.

Bir arzu tutasan gözündə,
Örtəsən kipriyini üstünə,
Toz qonmasın,
Külək aparmasın,
Dağda-daşda itməsin deyə.
Göz qapaqlarını yorğun edəsən,
Sarılasan bu arzuya təpə dırnaq...

Gözəldir... Şeirləri qısa verməyə əlim gəlməsə də, əziz oxucularımızı yormadan fikirlərimi burada tamamlayıram.

Sən gedəndən ürəyim də
Yiyəsizdi, yetimdi.
Heç olmasa payızda gəl,
Dünya ölüm itimdi...


Və yaxud:
Min ildir ki, yol ölçürəm,
Çatam özüm-özümə.
Nə yaman uzanır yollar
Durub gözümə-gözümə...

Göy gurlayır başım üstə,
Daş bitirir daşım üstə.
Yaş gətirir yaşım üstə,
Çəkir yüzümə-yüzümə...

İncə, zərif duyğularınız tükənməsin, əziz şairə xanım-TƏRANƏ DƏMİR.
Sizi Neftçala rayon “Neftçala-Gündoğar” qəzeti və “Xəzər nəğmələri” Ədəbi Birliyi adından doğum gününüz münasibətilə təbrik edir, qucaq dolusu səmimi təbriklərimizi ünvanınıza, SİZƏ göndəririk. Yazın, yaradın, dəyərli qələminiz var olsun. Allah arzularınıza yol açsın. Amin.
Bu arzular gedən yolu isə ən gözəl özü söyləyir:

“...Görən hardasa bir ağac varmı mənə bənzəyən,
Kökü torpağı ağrıdan, qolları səmanı,
Nə yerindən qopan, nə göyündən,
Varmı..
Hanı?...”

Bu gözəl doğum günündə şairə Təranə xanım Dəmirə ailəsi, sevdikləri ilə birlikdə can sağlığı diləyir, arzularınız günəşdən boy alan olsun, üzərində işıqlar sevincdən, dəyərdən daim bərq vursun deyirəm. Bu zəngin, səmimi duyğulardan insan qəlbini görünməz tellərlə, sözün, fikrin möhtəşəm maqnitində özünə çəkən yaradıcılıq yollarınıza uğurlar diləyir, bol oxucu, sevənləriniz azalmasın deyirəm.
Yeni yaşınız həyatınızı yaddaqalan işığı ilə yenidən zinətləndirsin. Amin.

Bədirə Rza Həsənqızı Niftaliyeva, Neftçala.
16 dekabr 2025-ci il.

Təbrik edirik!

Bu gün Zəngəzur mahalının Gığı Kənd Orta Məktəbinin 1975-ci il məzunu Həsən Piriyevin doğum günüdür. O Həsənin ki, məktəbi bitirəndən sonra düz 50 il yeniyetməlik dostumuzun üzünə həsrət qalmışıq. Elə ilk görüşümüzdə onun da dostların həsrətini necə çəkdiyinin şahidi olduq. Çox sevincli idi. Həm də ona görə ki, sinif yoldaşlarının isti münasibətini, doğmalığını və onu necə sevdiyimizi indi, ahıl çağında daha yaxşı hiss edirdi.
Bu görüşdən sonra Həsən bütün sinif yoldaşlarımızı öz halal süfrəsinə, əlinin qabarı, alnının tərilə qazandığı çörəyindən qismət kəsməyə dəvət elədi.

Nəbi, Xürrəm, Ramiz, Tamxil, Sahib, Sərvər, Pərvaz vədələşib Həsənin başına yığışdıq. Digər dostlarımız da telefon bağlantısı ilə səsimizə səs verib məclisimizə qoşuldular. Beləcə Həsənin sayəsində, xoş xatirələrlə yaddalan bir gün keçirdik. Bu gün isə bütün sinif yoldaşları Həsəni doğum günü münasibəti ilə təbrik edir, ona sağlam, uzun ömür arzulayırlar.

Əzizimiz Həsən, dünyamıza xoş gəlmisən! Ailənizə, övladlarınıza əminamanlıq, xoş güzəran arzusu ilə Gığı məktəbinin 1975-ci il məzunları!

Dövlət müstəqilliyinin

təməli hüquq və ədalətdir

Konstitusiyanın qəbulu insan haqlarının hüquqi bazasını rəsmiləşdirir

Ədalət və qanunun aliliyi prinsiplərinə əsaslanan inkişaf etmiş cəmiyyət qurmaq yüz illər boyu Azərbaycan xalqının ən böyük arzusu olmuşdur.
Ədalət dedikdə, bərabərlik, hörmət və müstəqillik kimi ortaq dəyərlər göz önünə gəlir.
Qeyd etmək yerinə düşər ki, hüquq da dövlət kimi, müəyyən mərhələlərdə cəmiyyətin inkişafının məhsuludur.
Bu bir faktdır ki, Azərbaycan xalqı özünün çoxəsrlik dövlətçilik ənənələrinə söykənərək, “Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi haqqında” Konstitusiya Aktında əks olunan prinsiplərinə söykənməklə vətəndaşın azadlığının və təhlükəsizliyinin prinsiplərini əsas götürərək demokratik vətəndaş cəmiyyətinin formalaşmasında mühüm işlər görür. Demokratik vətəndaş cəmiyyətinin formalaşmasında istinad olunan prinsiplər aşağıdakılardan ibarətdir:
- Azərbaycan dövlətinin müstəqilliyini, suverenliyini və ərazi bütövlüyünü qorumaq;
- Konstitusiya çərçivəsində demokratik quruluşa təminat vermək;
- vətəndaş cəmiyyətinin bərqərar edilməsinə nail olmaq;
- xalqın iradəsinin ifadəsi kimi, qanunların aliliyini təmin edən hüquqi, dünyəvi dövlət qurmaq;
- ədalətli iqtisadi və sosial qaydalara uyğun olaraq, hamının layiqli həyat səviyyəsini təmin etmək;
- ümumbəşəri dəyərlərə sadiq olaraq, bütün dünya xalqları ilə dostluq, sülh və əmin-amanlıq şəraitində yaşamaq və bu məqsədlə qarşılıqlı fəaliyyət göstərmək.
Bu prinsiplər əlbəttə ki, Azərbaycanrn dövlət və hüiquq tarixi ümumdövlət tarixinin tərkib hissəsidir.
Dövlət hüququ konstitusiya hüququndan, inzibati hüquqdan, vergi hüququndan və cinayət hüququndan, eləcə də bütün prosessual hüquqdan ibarətdir.
Bu baxımdan dövlət, hüquq və xalq bunalar ayrılmaz məqamlardır. Bunun hüquqi təməli isə belə başlamışdır.
Yuxarıda sadalanan prinsiplər üzərində referendum yolu ilə Konstitusiya qəbul edilir. Bəli, Konstitusiyanın qəbulu insan haqlarının hüquqi bazasını rəsmiləşdirir. Qəbul olunmuş hüquqi qanunlarla vətəndaşın hüquqları və azadlıqları təmin olunur. Azərbaycan dövləti bu qanunları qəbul etməklə dünyəvi və hüquqi dövlət quruculuğu mərhələsini uğurla başa çatdıraraq güclü, qüdrətli və müzəffər Azərbaycan dövlətinin təməlini qoydu.

Vətəndaşın hüquq və azadlıqlarının müdafiəsində etibar etdiyi ən vacib institutlardan biri Ombudsman institutudur

Müasir hüquqi dövlət quruculuğunun ayrılmaz elementlərindən biri və cəmiyyətin insan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsində etibar etdiyi ən vacib institutlardan biri Ombudsman institutudur. Bu anlayış bir çox ölkədə fərqli adlar altında fəaliyyət göstərsə də, əsas mahiyyəti dəyişməz qalır. Əsas vəzifələri vətəndaşların hüquqlarını, azadlıqlarını və qanuni maraqlarını qorumaq, dövlət orqanları, yerli özünüidarəetmə strukturları və vəzifəli şəxslərin fəaliyyətində hüquq pozuntularının qarşısını almaqdır.
Tarixə nəzər salsaq görərik ki, Ombudsman institutunun əsası ilk dəfə 1809-cu ildə İsveçdə qoyulub və hazırda dünyanın əksər ölkələrində, o cümlədən Azərbaycanda bu və ya digər formada tətbiq edilir. Bu baxımdan xatırıladırıq ki, Azərbaycan Respublikasında Ombudsman İnstitutu konstitusion əsaslarla təsis olunmuş və dövlətin demokratik, hüquqi prinsiplərinə uyğun şəkildə fəaliyyət göstərir. Bu institutun yaranması və inkişafı vətəndaş cəmiyyətinin möhkəmləndirilməsi, insan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi və səmərəli idarəetmənin təmin olunması baxımından mühüm mərhələ kimi qiymətləndirilir. Ombudsman institutunun fəaliyyəti insan hüquqlarının real müdafiə mexanizminin formalaşmasına, ən əsası vətəndaşların dövlətə inamının artmasına, hüquq mədəniyyətinin və hüquqi maarifçiliyin yüksəlməsinə xidmət edir. Buna görə də, bu institutun mahiyyətinin, funksiyalarının və əhəmiyyətinin hərtərəfli araşdırılması Azərbaycan cəmiyyətində hüquqi düşüncənin formalaşması və inkişafı baxımından vacibdir.
Maarifləndirmə və idarəetməyə nəzarət dövlət strukturunun bütün sahələrini əhatə edir. Bu, həm də vətəndaş cəmiyyətinin formalaşmasında əsas amillərdən biri kimi qiymətləndirilir.
Qeyd edək ki, dövlət strukturlarında nəzarətin gücləndirilməsi və müasir tələblərə uyğun mexanizmlərin hazırlanması da mühüm vəzifə olaraq sözügedən institutun öhdəliyini daha da artırır. Müşahidələr onu göstərir ki, Ombudsman tərəfindən aparılan monitorinqlər, şikayətlərin obyektiv araşdırılması və təqdim olunan tövsiyələr dövlət orqanlarının məsuliyyətini artırırmaqla yanaşı, həm də dövlət idarəçiliyində şəffaflığı, məsuliyyəti, öhdəliyi və hesabatlılıığı təmin edir. Bu həm də cəmiyyətin hüquqi səviyyəsinin yüksəldilməsi, hüquq mədəniyyətinin təkmilləşməsi və insan hüquqları anlayışının dərinləşməsi üçün Ombudsmanın maarifləndirici fəaliyyətini önə çıxarır.
İslahatların xronologiyasından məlum olub ki, Ombudsman insan hüquqlarının pozulmasına dair məlumatlar hazırlayıb ilkin hesabatlar tərtib etməklə bu sahələrdə nöqsanların aradan qaldırılmasına nail olub. O cümlədən qanunvericilikdə olan boşluqları və təkmilləşməyə ehtiyacı olan məqamları aşkarlayır və dərhal tədbir görülməsi üçün təkliflərlə çıxış edir. Habelə Ombudsman institutu cəmiyyətin dövlətə və hüquq-mühafizə orqanlarına olan inamı artırmaqla yanaşı, həmçinin ictimai nəzarətin və vətəndaş cəmiyyətinin inkişafında vacib və aparıcı rol oynayır.
Bir media nümayəndəsi olaraq apardığımız araşdırmanın nəticəsinə uyğun onu deyə bilərik ki, Ombudsman institutunun əsas funksiyaları geniş və çoxşaxəlidir.
Məsələyə daha daha geniş aspektdən baxsaq görərik ki, ədalət və hüquq həm də siyasi baxımdan çox böyük əhəmiyyətə malik mütərəqqi anlayışlardandır.
Haqqa, hüquqa və düzgünlük prinsiplərinə, ədalətin və vətəndaşın gözü ilə baxsaq görərik ki, bütün hallarda dövlət vətəndaşının qarantı olmalıdır. Bu, birmənalıdır. Bu mənada müasir tələblərə uyğun qanunlara əlavə və dəyişikliklərin edilməsi dövlətin vətəndaş qarşısında götürdüyü öhdəliklərin miqyasını genişləndirir və məsuliyyətini daha da artırır.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2024-cü il 28 dekabr tarixli Sərəncamı ilə ölkəmizdə 2025-ci ilin “Konstitusiya və Suverenlik İli” elan edilməsi bir daha onu göstərdi ki, bu sahəyə dövlət tərəfindən diqqət daima əsas prioritetlərdən biri kimi dəyərləndirilir.
Hətta bunu xatırlamaq yerinə düşər ki, Ümummilli Lider Heydər Əliyevin müəllifi olduğu Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasında “vətəndaş cəmiyyətinin qurulması və inkişaf etdirlməsinə nail olmaq” barədə tələblər xüsusi vurğulanıb.
Vətəndaş cəmiyyətinini formalaşması bu sahəyə hüququn gözü ilə baxmağı şərtləndirir
Bu mənada vətəndaş cəmiyyətinin formalaşmasında qeyri-hökumət təşkilatlarının rolunun vacibliyi bu sahəyə olan diqqəti bir daha gündəmə gətirmişdir. Bununla da dövlət idarəetməsində içtimai iştirakçılığın və vətəndaş cəmiyyətinin ölkənin inkişafında böyük rol oynadığını əsas götürərək, bu sahəyə uyğun qanunvericiliyin mütərəqqi hala gətirilməsi və strukturunun yaradılması barədə addımlar atıldı. Və qanunla tənzimləndi. Cənab Prezidentin Fərmanı ilə struktur formalaşdı.
Prezident İlham Əliyevin “Azərbaycan Respublikasında qeyri-hökumət təşkilatlarına dövlət dəstəyi sahəsində idarəetmənin təkmilləşdirilməsi”, “Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin Nizamnaməsi”nin təsdiq edilməsi haqqında 19 aprel 2021-ci il tarixli Fərmanı ilə bağlı müvafiq qərarları QHT-lərin cəmiyyətdə yeri, rolu, vəzifələri, fəaliyyətinin tənzimlənməsi kimi məsələləri dəqiqliklə müəyyən etməklə, QHT-lərin inkişafında, vətəndaş cəmiyyətinin formalaşmasında yeni mərhələnin əsasını qoyub...
Söz azadlığı ilə bağlı atılan addım
Növbəti bir hadisə isə söz azadlığı ilə bağlı atılan addım olub. Bu mənada Azərbaycanda medianın inkişafına kömək ola biləcək qanundakı dəyişikliyi göstərmək olar. Media subyektlərinin informasiya almaq və yaymaq imkanlarına dair qanunvericilkidə dəyişikliyin edilməsi bu sahənin dünya standartlarına uyğulaşdırılması imkanlarından istifadənin yollarını açdı. Həmçinin informasiya almaq və yaymaq imkanlarının qarşısında olan bütün maneələrin aradan qaldırılmasına şərait yaratdı. Və bu istiqamətdə Ombudsmanın üzərinə düşən hüquq və vəzifələri artırdı. Belə ki, Azərbaycan Respublikasının İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkili Ombudsman haqqında Kontitutsiya qanununun 1.3-cü maddəsinə uyğun olaraq informasiya əldə etmək hüququnu daha da təkmilləşdirildi. Bununla da informasiyanın əldə olunmasına yaradılan süni manelərin aradan qaldırılmasına nail olundu.
“Konstitusiya və Suverenlik İli”
Ermənistanın təxribatlarına cavab olaraq 2020-ci il sentyabrın 27-də başlamış 44 günlük Vətən müharibəsi nəticəsində Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Ermənistan ordusunu darmadağın etmiş və tarixi Zəfər qazanmışdır. Vətən müharibəsində əldə edilən zəfər “Dəmir Yumruğa” çevrildi. Həmin tarixi qələbə müstəqilliyimizin möhkəm əsaslara söykəndiyini bir daha sübut etdi. Dövlətimizin güclü ordusu, müstəqil siyasəti və xalqının birliyi Azərbaycanın suverenliyinin dönməz olduğunu təsdiqləyir. Dövlətimizin güclü ordusu, müstəqil siyasəti və xalqının birliyi Azərbaycanın suverenliyinin dönməz olduğunu təsdiqləyir.
Dövlətimiz müzəffər ordusu ilə öz torpaqlarını 30 illik işğaldan azad edərək ərazi bütövlüyünün bərpasına və BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələrinin yerinə yetirilməsinə nail olmuşdur. 2023-cü il sentyabrın 19-da Ermənistan qüvvələrinin qalıqlarının tərksilah edilərək torpaqlarımızdan çıxarılması, həmin ərazilərdə Azərbaycan Respublikası Konstitusiya quruluşunun bərpa edilməsi məqsədilə antiterror tədbirlərinə başlamışdır. Bu antiterror tədbiri cəmi 23 saat davam etmiş və sentyabrın 20-də başa çatmış əməliyyat nəticəsində rəşadətli Azərbaycan Ordusu qarşısına qoyulmuş bütün vəzifələri yüksək peşəkarlıqla yerinə yetirmişdir. Beləliklə, növbəti parlaq Qələbə nəticəsində Azərbaycan Respublikasının suverenliyi tam bərpa edilmişdir.
Qeyd edək ki, Azərbaycan xalqının tarixi mübarizəsi nəticəsində bütün ərazilərində suverenliyini tam bərpa edərək müstəqil dövlət qurulmuşdur. Azərbaycan öz müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra Konstitusiya bu suverenliyi möhkəmləndirmiş və hüquqi əsaslar yaratmışdır. 2025-ci ilin “Konstitusiya və Suverenlik ili” elan olunması Azərbaycan dövlətçiliyinin əsaslarını daha dərindən dərk etmək və gələcək nəsillərə ötürmək üçün əhəmiyyətli bir addımdır.
Elə bu da medianın inkişafı istiqamətində böyük gözləntilərin olacağına inamı artırmaqdadır.

Subut Mehdiyev
Yazı Azərbaycan Respublikasının İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkili (Ombudsman) 10 Dekabr - Beynəlxalq İnsan Hüquqları Günü münasibətilə Jurnalist yazı müsabiqəsinə təqdim edilir

Dron havası

(hekayə)

Qorxuram ki, bir gün texnologiya
insanlararası ünsiyyətin önünə keçəcək və
axmaq bir nəsil meydana gəlməyə başlayacaq.

Albert Eynşteyn


Drono müasir döyüş dronlarının bir göz qırpımında viranə qoya biləcəyi kiçik ada dövlətlərinin birində dünyaya göz açmısdı. O ada dövlətində ki, əcdadları, əcnəbilər oraya ayaq basana qədər qamış daxmalarda yaşamış, balıqcılıqla məşğul olaraq kasıbçılıqıarın etmişlər. Elə ki, əcnəbilər həmin adaya ayaq basdılar və orada zəngin filiz yataqları aşkarladılar, adanın əhalisi dənizdən balıq tutmaq sənətinə son qoyub torpaqdan filiz çıxarmaga üz tutdular. Elə həmin vaxtdan da adada həyat dəyişdi və qamış komalar yaraşıqlı evlərlə, balıqçı arabaları güclə hərəkət edən palçıqlı küçələr xarici maşınlar şütüyən asfalt kücələrlə əvəz olundu. Artıq toy mərasimləri də “Sinyor Robinzo” filmindəki kimi deyil, tavanında dronlar firlanan büllur çıraqbanlı saraylarda təmtəraqla keçirilməyə başladı. Və belə toyların birində pərvanətək şadlıq sarayına toplaşanların başları üzərində dolanaraq toy mərasimini yaddaşlara köçurən dron, bəylə gəlinin o qədər xoşlarına gəldi ki, toydan 6 ay sonra dünyaya gələn övladlarının adını Drono qoydular.
Adada iqtisadi tərəqqinin nailiyyəti sayəsində bütün doğuş prosesini ayfon telefonu vasitəsilə onlayn izləyən ata, ana olmaq istəyən həyat yoldaşının bağırtısından və işıqlı dünyaya qədəm qoyan körpənin ilk çıgırtısından elə qorxub diksindi ki, bir daha uşaq dünyaya gətirmək fikrindən vaz keçdi və çoxuşaqlı ana olmaq arzusu ilə alışıb-yanan arvadının könlünü almaq, istəyini qarşılamaq üçün ona planşet hədiyyə etdi. Sən demə planşet tək ananın deyil, həm də balanın başını qatmaq üçün əla vasitə imiş. Ata-anasının yeganə sevimli övladı olan körpə Drono valideyinlərinin toy mərasimində göydə fırlanan drona baxıb gülümsədikləri kimi, planşetdə toy mərasimini seyr edərək elə hey gülümsünürdü və nə yediyinin, nə içdiyinin fərqinə varmırdı. Ana südündən müxtəlif kaşalara keçid olunarkən uşağın diqqətini daha da yayındırıb qarnını doydurmaq üçün planşetdəki toy mərasimini müxtəlif multfilmlərlə əvəz edəsi oldular. 1 yaşından isə artıq kaşalardan cətin həzm olunan müxtəlif yeməklərə keçid edildiyindən və həmin yeməklər Drononun qarnında gurultu yaratdığından, həmin gurultuları evə gələn qonaqların eşitməməsi üçün planşetin yaddaşına gurultulu dava-dalaş oyunları yükləməli oldular.
Döyüş oyunları körpə Drononu o qədər cəlb etdi ki, saatlarla planşetdən ayrılmadı və məktəb yaşına nə vaxt gəlib çatdığını heç günlərini WhatsApp və tik-tokda keçirən valideyinləri də hiss etmədi. Adamayovuşmaz, ünsiyyət qurmaqda çətinlik çəkən, virtual həyatı real həyatdan ayırd edə bilməyən Drononu məktəbə qoya bilmədilər və çıxış yolunu onlayn təhsildə tapdılar. Bu tapıntı valideynləri yollarda yaranan tıxac problemindən də azad etdi...

***
Orta məktəbi onlayn oxuyan və boş vaxtını yalnız kompüterdə döyüş oyunları ilə keçirən Drono dronlarla silahlanıb düşmən üstünə hücum edən vaxtlar artıq onun ölkəsi də müasir silah sayılan dronlarla silahlanmağa başladı və dövlət büdcəsinin yarıdan çoxu xarıcı ölkələrdən dron almağa sərf olunduğundan adada iqtisadi tənəzzül başladı. Silahlanmaqda məqsəd isə qonşu kiçik ada dövləti ilə daha kiçik bir ada üstündə yaranan münaqişə idi. Əmin-amanlıq vaxtlarında hər iki kiçik ada dövləti həmin adada birgə balıq ovuna çıxardılar və Drononun atası ilə anası da elə həmin balaca adada balıq ovu zamanı tanış olub ailə qurmuşdular. Drononun ölkəsində faydalı qazıntılar tükəndiyindən əcnəbi kəşfiyyatçılar onun valideyinlərinin səadətə qovuşduğu kimsəsiz adada filiz axtarmağa, ada sakinləri isə köhnə peşələrinə qayıdaraq həmin adada balıq tutmağa başladılar. Ada sakinləri balıq üçün ona görə həmin adaya üz tutası oldular ki, filiz emalı nəticəsində axıdılan çirkli sular səbəbindən artıq öz adalarının sahillərində balıq sürülərı yoxa çıxmışdı. Əcnəbi kəşfiyyatçılar sahilində balıqlar tüğyan edən kiçik adada faydalı mineral qazıntılar tapdığından kimsəsiz ada hər iki ada dövləti üçün mataha çevrilməyə başladı və hər iki dövlət həmin adanı öz sərhədləri daxilinə salmağa çalışdılar. Bunun üstündə də mübahisə düşdü, mübahisə münaqişəyə çevrildi və qarşıdurmaya səbəb oldu. Əllərində nizədən başqa silah tutmayan hər iki ada sakinləri müasir silah sayılan dron davasını öyrənmək üçün yarışa girəsi oldular və bu sahə üzrə ixtisaslı mütəxəssislər hazırlamağa başladılar...

***
Gününün çoxunu kompyüterdə döyüş oyunları oynamaqla keçirməyinə baxmayaraq orta məktəbi onlayn olaraq əla qiymətlərlə bitirən Drono xarici dövlətlərin universitetlərindən birinə onlayn qəbul olundu və onlayn təhsil almağa başladı.
Universtetdə onlayn oxuduğu müddətdə iki ada dövləti arasında konflikt daha da şiddətləndiyindən gediş-gəliş kəsildi və Drono real aləmdə yeganə həmdəmi sayılan dayısı qızından ayrı düşdü. Sevgilisinin əlindən tutub onun dəniz kimi mavi gözlərinə tamaşa etmək xoşbəxtliyindən məhrum oldu. Dayısı qızı ilə ancaq onlayn əlaqə saxlaya bilən Drono onlayn olaraq kompyuter texnologiyası üzrə ali təhsil aldı və elektron idareedilmə sistemi üzrə magistr pilləsini keçdi. Bu sahə üzrə ixtisaslı kadr kimi yetişərək çoxsaylı sertifikatlar və diplomlar aldı. Elə bu qabiliyyətinə görə də hərbi xidmətə çağırılarkən onu hərbi dronların hərəkətinə nəzarət-müşahidə məntəqəsinə xidmətə götürdülər.
Kimsəsiz adaların birində keçirilən təlim zamanı, 15 illik döyüş oyunları zamanı qazandığı təcrübə Drononun köməyinə yetdi. O, düşmən obyektlərinin dronlarla darmadağın edilməsində ən yaxşı nəticə əldə edərək hərbi komandanlıq tərəfindən mükafatlandırıldı. Məhz bu qabiliyyətini nəzərə Yeni il axşamı dronların idarəolunma məntəqəsində gücləndirilmiş növbəçəkənlərin siyahısına Drononun adını da əlavə etdilər. Növbə iştirakçılarını dronsatan ölkənin kiçik ada ölkəsinə ezam olunmuş təlimatçıları bir daha təlimatlandırdılar və kompyuter və monitorlardan digər məqsədlər üçün istifadə etməməyi tövsiyyə etdilər. Müşahidə kameraları vasitəsilə onlar da növbəçəkənlərin növbə zamanı vaxtlarının tez ötməsi üçün həmin avadanlıqlardan qeyri-məqsədyönlü istifadə etdiklərini, müxtəlif döyüş oyunları oynadıqlarını bilirdilər. Lakin bu oyunlar növbəçəkənlərin praktik vərdışlərinin möhkəmləməsinə kömək etdiyindən çox da dərinə getmirdilər...
Məntəqədə dronların idarəetmə postunda 2 ədəd iri monitor (əsas və ehtiyat monitorlar) quraşdırılmışdı və bu monitorlarda faydalı filizlərlə zəngin lap kiçik adaya iddialı olduğu üçün düşmənə çevrilən digər kiçik ada dövlətinin sputnikdən canlı izlənilən xəritəsi əks olunurdu. Əgər döyüş baş verərsə, uzağı 23 dəqiqə ərzində ada döyüşə hazır 150 PUA (pilotsuz uçuş aparatı) vasitəsilə viranəyə çevrilə bilərdi. Qonşu ada dövləti də bunu bildiyindən və dron hücumundan müdafiə sistemi zəif olduğundan başıbəlalı balaca adanın, balıq ovunda olduğu kimi, birgə istismar olunması təklifi ilə BMT-yə müraciət ünvanlamışdı və Yeni ildən sonra bu məsələnin müsbət həlli gözlənilirdi. Lakin daha güclü sayılan Drononun ölkəsi filiz emalı zamanı adalarında yaranmış ekoloji fəlakəti həll etmək və iqtisadi tənəzzüldən yaxa qurtarmaq üçün daha çox mənfəət əldə etmək niyyətində idi. Bu məsələdə onu silahlandıran dövlətlər də maraqlı idi. Ona görə də sülh bağlamaq üçün ciğallıq edir, gah ərazisinin böyüklüyünü, gah əhalisinin çoxluğunu, gah da lap balaca adanın onlara daha yaxın olduğunu bəhanə gətirərək adanın istismarı üçün bağlanan müqavilədən yüksək faiz əldə etmək istəyirdi.
Drono isə faydalı qazıntıdan mənfəət əldə etmək əvəzinə hal-hazırda münaqişədə olduqları və bütün əlaqələri kəsilmiş adadakı dayısı qızını əldə etmək üçün alışıb yanırdı və bu səbəbdən də münaqişənin tez həll olunmasının tərəfdarı idi. Bığ yeri təzəcə tərləyən Drononun orqanizmindəki fizioloji dəyişikliklər onun dayısı qızını əldə etmək ehtirasını daha da artırırdı və artıq onlayn sevışmə və əzizləmələr ona ləzzət etmirdi. Odur ki, tez-tez depressiyaya düşür və yeri gəldi-gəlmədi antidepressantlardan istifadə edirdi.
***
Yeni il axşamı növbədə olmağına baxmayaraq texnologiyanın müasir imkanlarından istfadə edərək yeganə həmdəmi olan dayısı qızı ilə onlayn olaraq doyunca yazışdı və sonda zarafatcasına bildirdi ki, iki ada dövləti sülhə gəlməzsə, sılah gücünə olsa da dronların köməyi ilə onu qaçıracaq. Xüdafizləşib bir-birinə öpücüklər göndərdikdən sonra vaxt boşluğunu doldurmaq üçün yenə də, təlimatçıların tapşırıqlarına əhəmiyyət vermədən cibində gəzdirdiyi oyun fleş kartını kompüterə qoşaraq monitorların birində son zamanların sevimli oyununa çevrilmiş dava oyununu oynamağa başladı. Həmin oyunun proqramını Drononun özü hərbi xidmətdə olarkən yazmışdı və oyun hərbi komandanlığın ən ali rütbəlisindən tutmuş sıravi əsgərinə qədər hamının xoşuna gəlmişdi. Oyun hazırda yeganə düşmən sayılan qonşu kıçık ada dövlətinin dronlarla darmadağın edilməsindən bəhs edirdi və obyekt olaraq qonşu ada dövlətinin sputnikdən götürülmüş ərazisi, həmin ərazini viranə qoymaq üçün isə öz dövlətlərinin dronlarının sayı qədər dron götürülmüşdü və real döyüşdən heç də fərqlənmirdi. Oyunda rekord Dronoya məxsus idi və 150 dron ilə qonşularını 24 dəqiqəyə darmadağın edirdi. Adanın ərazisi 99 % dağılır və Xirosimanı xatırladırdı. Dağıntı100 faizə ona görə çatmırdı ki, oyun zamanı Drono dayısıgilin evlərinə toxunmurdu. Bu dəfə də 99 faiz dağıntı ilə rekordu 2 saniyə yenilədi və bu atəşfəşanlığa və şampan şərabı fantanına səbəb oldu və bu atəşfəşanlıq ilə şampan fəvvarəsi saatın əqrəbinin qoşalaşması ilə, yəni Yeni ilin gəlişi ilə üst-üstə düşdü. Odur ki, növbə yoldaşı ilə “şampanski” partladıb içdilər və pəncərədən şəhərdəki atəşfəşanlığı canlı olaraq izlədilər.

***
Gecəni ilkin olaraq Drono 3 saatlığa dincəlməyə yollandı və qonşu istirahət otağında nə qədər çalışdısa yuxuya gedə bilmədi. İlk yeni il idi ki, daysı qızı olmadan, özü də evdə yox, xidmətdə keçirirdi və dayısı qızının yanında olmaması ona rahatlıq vermirdi. Odur ki, yuxuya getmək üçün antidepressant və yuxu dərmanları qəbul edərək yuxuya getdi. Səhər ssat 4-də oyun oynamaqdan yorulan və Drononun rekorduna heç cür yaxın düşə bilməyən növbə yoldaşı onu oyatdı və növbəni ona təhvıl verərək istirahətə yollandı. Gözlərini ovuşduran Drono pəncərədən çölə baxdı. Dan yeri sökülməkdə idi və adətən buludlu olan adada göyun üzündə bir dənə də olsun bulud görünmürdü. “Əsl dron havasıdı” düşünərək rekordunu yeniləmək üçün yenə kompyuterin arxasına keçdı və dronlarla həmişəki kimi qonşu ada dövlətini darmadağın etməyə başladı. Bu dəfə heç rekorduna yaxın düşə bilmədi və 50-dən çox dronu düşmən tərəfindən vuruldu. Heç bir oyunda bu qədər dron itirməyən Drono yeni oyuna başlamazdan əvvəl zehnini itiləmək və yuxusunu qaçırmaq üçün özünə qəhvə süzmək qərarına gəldi və istirahət otağı ilə növbətçi otagın arasında yerləşən yemək otağına keçdi. Artıq günəşin şəfəqləri aydın səmanı bürüməkdə idi. Təkcə üfüqdə, sevgilisinin ölkəsində, düşmən dövlətin üzərində qara buludlar peyda olmağa başlamışdı. Özünə qəhvə süzərkən həmişə açıq qalan və səsi alınmış televizordakı xəbərlər diqqətini cəlb etdi. Yaxınlaşıb televizorun səsini yüksəltdi. Televizorda “CNN”-nin canlı xəbərlərı gedirdi. “ Sülhün bir addımlığında olan kiçik ada dövlətləri arasındakı münaqişə yeni ilin ilk günü yenidən qızışdı və sülh imzalanması üçün BMT-yə müraciət ünvanlayan kiçik ada dövləti bu saatlarda qonşu dövlət tərəfindən dron hücumuna məruz qalaraq darmadağın edildi...”.

Elman RÜSTƏMOV

16-17 noyabr 2024-cü il

BİR GÜN…

(esse)

Əvvəl dediyim kimi, doğulub böyüdüyümüz həyətimizdə böyük bir hovuz vardı. Anam günün istisində də, soyuğunda da bizi suyun kənarına buraxmazdı. Çünki üç yaşlı böyük qardaşım həmin hovuzda boğulub halsız vəziyyətdə tapılmış, özünə gəlmədən dünyasını dəyişmiş imiş. O kədərli günlər yada düşəndə anamın gözlərinə yaş gələrdi.
Bir gün dirəyə bağlanmış inəklə buzovunu açıb aparan atamı görüb: “İnəyi hara aparırsan, a kişi?” – deyə soruşub. İnəyi bazara, satmağa apardığını eşidən anam onu dayandırmağa çalışıb. “Bir qaşıq südə möhtac olarıq axı, uşaqların ruzisi əskilməzmi?” – deyəndə atam belə cavab verib:
– Bu inəyin südü bircə mənim ailəmə yarayar. Mənə düşünməyə imkan versən, satıb həyata keçirmək istədiyim iş isə el-obaya xidmət edəcək, – deyib yoluna davam edib.
Mal satılandan sonra kolxoz qarajında yararsız halda qalmış “Pobeda” markalı avtomobili alıb təmir etdirib. Sonra uzaq məsafədən telefon xətti çəkib evə telefon qurdurub. Ev ünvanı, telefon nömrəsi və “Təcili yardım” maşını olması barədə səkkiz küçəyə xəbər göndərib.
Anamın dediyinə görə, o vaxtlar şəhər mərkəzinə getmək üçün bizim evdəki maşından başqa nəqliyyat yox imiş. Yazıq atam gecə birisi çağırsa, “gecikərəm” deyə çəkməsini belə çıxarmadan üst-başını tam soyunmadan yatarmış. On iki il boyu camaata belə saf niyyətlə xidmət edib.
Mən böyüyüb ağlım kəsəndə ona dedim:
– Dədə, sizə nə gərək idi? Gündüz işləyib gəlmisiniz, bir də bütün gecəni xəstə daşıyırsanmış. O zaman kimsə sizə “sağ ol” dedi? İnsanları razı salmaq mümkün idimi?
Atam belə dedi:
– Qızım, mən bu yaxşılıqları insanların razılığı üçün yox, Allah rizası üçün etdim. Təmiz niyyətlə görülən xeyirli işin arxasınca minnət edilməməlidir. İndiki dövrlə o günləri müqayisə eləmək olmaz. Xalq ac idi, çarəsiz idi. Ana və körpə ölümləri çox idi. Qızılca, çiçək, malyariyadan uşağı ölənlərin fəryadı ilə oyanardıq. Bir yaxın qohumumuz doqquz uşaq dünyaya gətirmişdi, amma birini də böyüdə bilməmişdi. Hamısını körpə vaxtında torpağa vermişdi. Yanmış, yarımçıq doğulmuş, yıxılıb qan itirmiş ana-balaların nə qədərinin canı o vaxtlar qurtuldu. Hər bəndə Allahın verdiyi ömür və ruzi ilə yaşayır, amma birinə bir səbəb lazımdır ki, dərdinə çarə tapsın. Məni səbəb edən Allahıma, Rəbbimə şükürlər olsun. Kaş məndən əvvəl də kimsə “Təcili yardım”la xəstəxanaya çatdırıb aparsaydı, muncuq kimi oğlum gözləri açıq halda torpağa tapşırılmazdı… – dedi.

Münəvvəra OSMANOVA
Şairə, “Səadət” qadınlar jurnalının baş redaktoru
Özbəkcədən tərcümə edən: Almaz Ülvi

Tanınmış özbək şairəsi, publisist Münəvvəra Osmanova 1965-ci il iyunun 13-də Əndican vilayətinin Mərhəmət rayonunda anadan olub. Ali təhsillidir. 1988-ci ildə Daşkənd Dövlət Pedaqoji Universitetinin özbək filologiyası fakültəsini bitirib. 2002-ci ildən “Saodat” jurnalında fəaliyyət göstərən Münəvvəra xanım hazırda “Saodat” jurnalının baş redaktoru (2018) vəzifəsində çalışır.

BƏHRUZ NİFTƏLİYEVƏ

SEVGİ DOLU TƏBRİK!

28 noyabr günü Bəhruz Niftəliyrvin Kitab təqdimatına dəvətli idik. Rəsmi bir tədbirə qatılacağımdan ehtiyatlanıb, hər ehtimala ona təbrik məktubu yazdım. Amma göndərmək fürsəti tapa bilmədim. Rəsmi tədbir bitər-bitməz tanınmış televiziya işçisi Fəxriyyə xanım İsayevanın “gəl, birlikdə bir kitab təqdimatına gedək, zatən bu məclis bitir.” Çox sevindim və birlikdə Bakı Kitab Evinə (“BAKU BOOK CENTER) getdik. Məclisin aparıcısı Fəxriyyə xanım İsayeva Proqramdan kənar mənə söz verdi. Axşamdam yazdığım məktubumu xatırladım, çantamdan tez çıxarıb səhnəyə yönəldim. Bəhruzu uşaq vaxtından–hələ 4-5 yaşı olandan tanıdığımı bildirərək, bəzi xatirələrimi bölüşdürəndən sonra sakitcə Məktubumu açıb oxudum:
“Hörmətli dostlar, əziz iştirakçılar, bu gün biz bir gəncin Bəhruz Niftəliyevin–özünü, Tanrını və insanı axtaran bir ruhun səsi ilə eyni aradayıq. Mən hələ kitabı tam oxumağa fürsət tapmamışam, amma müəllifin sosial şəbəkə üzərindən paylaşdığı bir neçə qeydi belə onun yazdıqlarının mahiyyətini çox aydın göstərir. Bu kitab Tanrıya yazılmış məktublardır–amma təkcə Tanrıya deyil, həm də insanın özünə, öz iç dünyasına yazılmış məktublar. Müəllif deyir ki, “Mən Allahdan qorxmayan biriyəm, çünki onu sevirəm.” Bu, cəsarətli bir fikirdir. Qorxu ilə yox, sevgi ilə inanan bir ruhun sözüdür. Bu məktublarda Tanrı təkcə uca və uzaq bir varlıq kimi deyil, həm də dost, sirdaş, bəzən küsdüyümüz, bəzən sığındığımız, bəzən üsyan etdiyimiz, amma hər dəfə yenidən qayıtdığımız bir məkan–bir səmt kimi görünür. Müəllifin sözlərində mən bir həqiqəti gördüm: Tanrıya inanmaq başqa şeydir, onu hiss etmək başqa şey. Bu kitab da elə hiss edənlərin kitabıdır.
O, sevgini təmənnasızlıq kimi anlayır–gözləntisiz bir bağlılıq, insanın özünə qayıtdıqca yenidən Tanrıya yaxınlaşması kimi.
Bu kitabda həm acı, həm etiraf, həm üsyan, həm də təslimiyyət var – yəni insan var. Bu mənada, məncə, “Tanrıya məktub” yalnız dini və ya fəlsəfi mətn deyil, həm də böyük bir daxili yolçuluğun gündəliyidir. Və ən gözəl cümlələrdən biri budur: “Bütün tabuları yıxmaq, bütün bütləri dağıdıb bütöv olmaqdır.”
Bu, həm gəncliyin cəsarətidir, həm də ruhun azadlıq çağırışı. Mən müəllifi bu səmimiyyətinə, hisslərini qorxmadan sözə çevirmək bacarığına görə təbrik edirəm. Hiss edən, axtaran, sual verən insanlar cəmiyyətin ruhunu diri saxlayır.
Arzu edirəm ki, bu kitab Tanrı ilə söhbət etmək istəyən hər oxucuya öz yolunda bir işıq olsun.
Əzizim Bəhruzu bir daha təbrik edir, uğurlar arzulayıram.

Səmimiyyət və sevgilərlə bibin Almaz Ülvi