Qorxmuş Dəniz pərisi

Gedənlər bilir, Qara dənizin sahillərinin çoxu daşlıqdır. Qum olan yer az tapılır. Xüsusilə Gürcüstan tərəflərdə. Amma sevimlidir. Yay aylarında orda dənizə girməyin ayrı ləzzəti var. Bu dəfə tətil üçün ən yaxşı yerin Gürcüstanda Qara dənizin sahillərinin olacağını düşündüm. Və ora yollandım.
Əvvəlcə onu deyim ki, turistik tətil üçün Türkiyə qədər mükəmməl olmasa da yaxşı idi Gürcüstan. İstər otelləri, istərsə də insanların tətilə gələnlərə münasibəti. Əgər soruşsalar ki, gürcülərə qonaqpərvər xalq demək olar? Deyərdim ki, hə olar.
Amma şəhərin gözəlliyi və turistlərə münasibətlə bərabər burada xalqların birliyini də görmək mümkündü. İstər xiristian, istər müsəlman, istərsə də yəhudi hamısı dostluq və mehribanlıq şəraitində tətillərini daha yaxşı keçirməyə çalışırdılar.
Tətilin ilk günü dəniz sahilinə gürcü rəfiqəm Keti ilə bərabər gəldim. Mehriban qızdı. Özü də əlindən gələni edirdi ki, darıxmayım tətilim maraqlı keçsin.
Şezlonq aldıq hər ikimiz üçün. Onu da deyim ki, Gürcüstan “ucqar Avropa” sayılsa da demək olar ki, qiymətlər olduqca münasibdi.
Şezlonqlarımızda yerimizi rahatlatdıqdan sonra Keti mənə dənizə girməyi məsləhət gördü. Su möhtəşəmdi. Üzməyi bacarmasam da yetəri qədər dənizin dalğalarının gətirdiyi hərəkəti bədənimdə hiss edirdim.
Mənim yaşadığım şəhərdə dəniz yoxdu. Amma hər fürsəttə suya olan sevgim məni dəniz olan ölkəyə səyahətə gətirir.
Sudan çıxdıq. Bir xeyli günəşləndik. Sonra ingilisə oxşar bir oğlan bizə yaxınlaşıb, rus dilində onlarla voleybol oynamağı təklif etdi. Rus dilində yaxşı bilməsəm də birinin təqribən nə dediyini anlıyıram.
Hər ikimiz bizə oyun təklif edən oğlana baxdıq. Hardasa ingilislərə məxsus üz cizgiləri vardı. Elə ona görə də ingilis olduğunu düşündük. Açığı başqa ölkələrə səfərə çıxan zaman tanımadığımız xalqların nümayəndələri ilə tanış olub, onların mədəniyyəti və dünyagörüşü haqqında məlumat almaq, tətili maraqlı edən nüanslardandır.
Etiraf edim ki, oğlan yaraşıqlı idi. 1.85 boyu olardı. Sarı rəngin qəribə parlaq variantında dəri rəngi vardı. Hələ sizə dəniz rəngində olan gözlərini demirəm. Ona baxdığımızda Keti də mən də düşündük ki, Tanrı bu adama dəniz suyundan göz rəngi düzəldib. Ağzı və burnu çox balaca idi. Sanki bir rəssam bu insanın simasında cazibədar portret yaratmışdı. Belə bir yaraşıqlı oğlanın oyun təklifini geri çevirmək olmazdı. Həm də biz özümüz də darıxırdıq. Dənizə girib, sonra günəşlənib, otelə qayıtmaq maraqsız olardı.
Oyun çox yaxşı gedirdi. Bizə oyun təklif edən oğlanın adının Artur olduğunu öyrəndik. Və hər ikimiz də soyadını soruşmaq ehtiyacı duymadan Arturun ingilis olduğuna qərar verdik.
Mən ingilis dilini bilmirəm. Onunla söhbət etməyə komandanın başqa qızları kimi biz də səy göstərirdik. Keti ona tez-tez ingilis dilində nəsə deyir, cavab alır və arada cavablar ürəyincə olduğunda mənə göz vururdu.
Biz qalib gəldik. Təbii ki, komandanın kapitanı Artur kubokumuzu aldı. Hamımıza kola sifariş etdi. 8 nəfər bir stol arxasında oturduq. Bütün qızlar Arturla danışmaq istəsə də o, gözünü məndən çəkmirdi. Çox zaman söhbət ya ingilis ya da rus dilində getdiyi üçün təbəssümlə kifayətlənməli olurdum.
Sonra heç gözləmədiyim anda Artur Türkiyə türkcəsində mənə müraciət etdi:
- Oyun necə keçdi sizcə?
Güldüm, ingilis deyib danışmağa söz axtardığımız gəncin türk dilində bildiyini bilmirdim. Hamı mənə baxdı. Komandamızın üzvləri Azərbaycan türkü olduğumu bilirdi. Cavabımı Azərbaycan türkcəsində verdim.
- Yaxşıydı. Maraqlı keçdi - dedim.
- Məncə, siz topdan qorxursuz - dedi.
- Balaca vaxtı top dəyəndə möhkəm yıxılmışam - dedim. Ona görə topa asanlıqla əl vura bilmirəm. Amma siz yaxşı oynayırsız.
- Mənə sadəcə Artur de. Siz yox.
Güldüm, yaxşı - dedim.
Ondan sonrakı söhbətlərdə Artur gözlərini gözümdən çəkmədi. Amma bu baxışlar bir xanımı narahat edəcək baxışlar deyildi. Sanki, bu baxışlar - səni tanıdığım üçün çox xoşbəxtəm deyirdi.
Söhbət arasında işindən bəhs etdi. İşini necə sevdiyindən, işi üçün necə əmək sərf etdiyindən. Amma demək olar ki, ingilis və rus dillərini bilmədiyim üçün tez-tez Türkiyə türkcəsində danışır və məni söhbətdən uzaq düşməyə qoymurdu.
Adımı soruşmadı. Nəsə demək istəyəndə Dəniz pərisi deyərək müraciət edirdi. Açığı bu qədər insan arasında belə yaraşıqlı oğlandan xüsusi münasibət görmək mənim də xoşuma gəlmişdi.
Həmin gün və demək olar ki, tətilin sonrakı iki günü Arturla keçdi. Həm mənə, həm Ketiyə qayğıkeş davranır. Özünü bir ingilis əsilzadəsi kimi aparırdı. Artıq heç bir hərəkət etmirdi. Amma günümüz maraqlı keçsin deyə dəridən-qabıqdan çıxırdı.
Qrupdakı hər kəs Arturun mənə xüsusi münasibət göstərdiyini hiss etmişdi. Mənim üçün təşkil edilən xüsusi görüşlər, mənim üçün təşkil edilən - sonu qalibiyyətlə bitən-voleybol oyunları və nələr, nələr.
Oyunlardan sonra söhbətlərimiz zamanı Artur Londonda təhsil aldığını, dayısının İngiltərədə xüsusi nüfuza sahib biri olduğunu dedi. Dayısı ilə fəxr etdiyini, üzdən də, xasiyyət etibarı ilə də dayısına oxşadığını komandamıza tez-tez xatırladırdı. Biz gülürdük. Çünki, Arturun özünü öyməsi o yaşda birinin adi təkəbbüründən başqa bir şey deyildir.
Tətilin 3-cü günü qrupumuzdakı milliyətcə rus olan Vladimir pozuq Türkiyə türkcəsində mənə bir sual verdi.
- Dəniz pərisi (Arturdan sonra kimsə öz adımla maraqlanmamışdı. Qrupda hər kəs mənə “Dəniz pərisi” deyə müraciət edirdi) sən Arturun kim olduğunu bilirsən?
- Yox-dedim. Amma danışığı və özünü təqdim etməsindən belə nəticəyə gəldim ki, kimdirsə, ingilis əsilzadəsidir.
Vladimir güldü və dediyimi təkrarladı: - İngilis əsilzadəsi. Ha ha ha.
Təbəssümü ironiya ilə dolu idi. Başa düşmədim. Keti də təəccüblü qaldı. Hər ikimiz qadın düşüncəmizlə belə nəticəyə gəldik ki, Vladimir, Artur yaraşıqlıdır deyə ona paxıllıq edir. Ona görə ona qısqanc münasibət göstərir.
Tətilin üçüncü günü hər kəs plana uyğun olaraq oyundan qayıdıb kola istirahəti verdikdə öz arzularını deməyə başladı. Hər kəs dedi. Sıra mənə gəldikdə Topxana meşəsində at çapmaq istəyirəm - dedim. Keti ora hardadı deyə soruşdu. Qarabağda dedim. Mən Qarabağın adını çəkəndə Arturun sifət cizgiləri dəyişdi. Mən bitmək-tükənmək bilməyən ehtirasla heç görmədiyim Qarabağın səfasından danışdım. Sonda da mənfur ermənilər dedim. Və danışdığım hər erməni kəlməsində də Arturun daha çox kefi qaçır, gözünü gözümdən yayındırırdı. Səbəbini anlamırdım.
Sənə nə oldu,-dedim. Susdu. Bir ingilis üçün bir erməninin söyülməsi o qədər də problem olmamalıdır dedim.
O isə müharibədə hər şey ola bilər. Azərbaycanlılar I Qarabağ savaşında uduzdu- dedi.
O müharibə deyildi. O adi və aciz ermənilərin acgözlüyünün qırğınıydı. II Qarabağ savaşı göstərdi biz kimik - dedim. Bu dəfə o dığalar əlimizdən qurtulmadı. Bir də Azərbaycan böyük neft ölkəsidir. Yenicə sovetlərin tərkibindən çıxan ölkə deyil artıq, cılız erməni qarşısında aciz qala. Və ardını tez-tez gətirdim. Hamı susmuşdu. Heç kəsin kefi yerində deyildi.
Özüm də əsəbləşmişdim. Bir ingilis onsuz da bir ermənini türkə satmaz dedim. Hər sözümdə mənə cavab qaytarması məni lap qıcıqlandırmışdı.
Keti ortalığın havası yumşalsın deyə dedi: - Ay Dəniz Pərisi, yaxşı ki bu stolda erməni yoxdu, yoxsa didmişdin onu.
- Yox niyə didim. Sadəcə bu stolda oturmağa tənəzzül belə etməzdim. Bizim masaya kənardan baxan da deyər ki, burda erməni yoxdu. Ermənilərin dəri rəngi tünd olur. Özü də böyük və əyri burunları var. Bizim komandamızda elə birisi yoxdu-dedim.
Keti də mən də münasibət daha çox korlanmasın deyə stoldan qalxdıq. Şezlonqlarımıza gedib paltarlarımızı götürdük. Və qərar verdik ki, sabahdan dənizin başqa səmtinə gedib, bir daha bu uşaqlarla münasibət qurmayacağıq. Sağ olsun rəfiqəmi, hər dəfə mən yaxşı olum deyə öz istəklərini qurban verirdi.
Arturun bizə yaxınlaşdığını gördük. Keti: - sözlü adama oxşayır, hələ tələsmə görək nə deyir. Məncə onun səndən xoşu gəlir - dedi.
- Mən bura özümə ingilis sevgili tapmağa gəlməmişəm. İstirahətə gəlmişəm. Amma Azərbaycanda olsaydı yaraşıqlıdır, ona ərə gedərdim - dedim. Güldük.
Artur yaxınlaşıb üzr istədi. Sənə hörmət edirəm dedi. Sən haqlısan ermənilər çox alçaq millətdir. Yemək yedikləri qaba tüpürməkdən başqa heç nə bacarmırlar. Xalqının başına gətirilən bütün ağrı-acının şərikiyəm. Və sənə verdiyim cavablar üçün üzr istəyirəm. Mən səninlə daha yaxından tanış olmaq istəyirəm. Çünki, çox xoşuma gəlirsən.
Susdum. Yenə özünü bir ingilis əsilzadəsi kimi aparır deyə düşündüm.
Əlini uzatdı. Mən - Artur Markaryan – dedi.
Bir anda hər şey buz bağladı. Markaryan soyadı qulaqlarımı cingildətdi. O, ingilis deyildi, erməni idi. Erməni kəlməsi uşaqlıqdan məndə o qədər ikrah hissi doğurub ki, Arturun soyadını eşitmək mədəmə yumruq yeməyə bərabər oldu. Əllərim əsdi. Öz-özümə öyüməyə başladım. Başımı qaldırıb Arturun mənə uzanan əlinə baxanda şəhidim Mübarizin bağlanan əlini xatırladım. O, mənzərə gözlərim önündə canlandı. Ermənilər onun ölüsündən qorxub, əllərini bağlamışdılar. Sonra gözüm Arturun boynundakı xaça sataşdı. Xocalıda sinəsinə dəmir xaçın dağ basıldığı o, uşağı xatırladım. Bir anda sanki bütün şəhid ruhları üstümə gəlib, məni ordan qovurdu.
Özüm-özümü sakitləşdirməyə çalışdım. Həm qorxmuşdum, həm də Arturun qəsdən mənə oynadığı bu oyun məni çaşdırmışdı. Başımı qaldırıb gözlərinin içinə baxdım. Amma bu dəfə o, gözlər mənə dənizdən düzəldilən Tanrı möcüzəsi kimi yox, bir çaqqalın və bir iblisin parıldayan gözünü xatırlatdı. Dik durdum. Düşmən qarşısında əyilmək olmazdı. Qaşqabağımı tökdüm. Ketiyə dedim ki, ona de ki, burdan rədd olsun.
Keti hirslə onu qovdu. Gedək dedi.
Artur ardımızca çığırmağa başladı:-bura Gürcüstandı. Dost ölkədi. Eşidirsən məni, dost ölkə. Burada millətçilik olmaz. Amma unutma, mən “Dəniz pərisi”ni sevmişdim.
"Dəniz pərisi" adı gözəl olsa da Arturun ağzında o qədər çirklənmişdi ki, ikinci birinin məni Dəniz pərisi deyib, çağırmasına dözə bilməzdim.
Otelə necə çatdığımı bilmədim. Keyimişdim. Nə ağlaya, nə də özümü günahkar çıxara bilirdim.
Gözlərimi yumdum. Bütün şəhidlər gözümün önündə canlandı. Sanki hamısı məndən üz çevirmişdi. Onlara yalvarıb bağışlanmağımı xahiş etmək istəyirdim. Amma sözə nədən başlayım, bilmirdim. Tətil deyib keçirdiyim bu üç gün həyatımın ən dəhşətli və ən iyrənc gününə çevrilmişdi.
Azacıq sakitləşim deyə, yerimə paltarlı girib yatmağa çalışdım.. Amma alınmadı. Gözümü yumduğumda Xocalı şəhidləri gözlərim önündə canlanır, bütün ölülər gözlərini açıb mənə - sən günahkarsan -deyirdi. Yuxu ilə reallıq arasında şəhidlərlə danışırdım. Nə dediyimi özüm də bilmirdim.
Telefonun zənginə diksinib ayıldım. Havada 38 dərəcə isti varkən, otaq boş və soyuqdu. Bədənimi buz kəsmişdi. Üşüyürdüm. Dəstəyi qaldırdım. Keti idi. Necə olduğumu soruşdu. Mobil telefonuma zəng vurmuşdu açmamağım onu nigaran qoymuşdu. Telefonda bir neçə saniyə susdum. Sonra mən evimizə getmək istəyirəm dedim. Yaxşı dedi Keti.
Axşam son reyslə evə qayıtdım. Heç kimlə danışmadım. Özümü murdarlanmış hiss edirdim. Müraciət edənlərə cavab vermir, elə hey düşünürdüm, düşünürdüm. Nəyi düşündüyümü də bilmirdim.
Bir neçə gün sonra hava qaralanda Şəhidlər xiyabanına getməyə qərar verdim. Qalxdım, geyindim və getdim.
Birinci bütün şəhid ruhlarına dua oxudum. Sonra diz çöküb hönkürtü ilə ağlamağa başladım. Sadəcə bir söz dediyimi xatırlayıram. “Mən günahkar deyiləm, mən günahkar deyiləm. İstəyim Dəniz pərisi olmaqdı”.

P.S. Arturun ingilislərə bənzəməsinin səbəbi anasının ingilis əsilzadaləri kökündən olması idi. Bütün azərbaycanlılar bilir, ermənilərin qara qaşı və gözü, iri və əyri burnu var. Artur üz quruluşunu anasından almışdı. Dəniz Pərisinin ermənini tanımamasına səbəb bu idi.

Nuray Nəzərova