Aytac Qayıbova

"Bir Əslim varmış"
I Hissə
Yaddaşının hər hissəsində yenə eyni şeylər canlanırdı. Eyni fəsil, o yağışlı kənd səhəri, güzün gəlişiylə ətrafa yaydığı külək qarışıq möhtəşəm ətir... Kəndlərdə güz göz oxşayan təbiəti ilahi mükəmməliyyətlə təsvir edirdi, həm də bir ərazidə yox, bu bütün bağlarda və sahələrdə belə idi. Gənc əsgər gözünü pəncərədən eyni nöqtəyə zilləyərək saatlarla hərəkətsiz dayanaraq düşünər, ya da xatirələrinə axıb gedərdi. Bu hal onu vərəm dispanserinə gətirdikləri gündən indiyədək heç dəyişməmişdi. Əslində bu gənc əsgər hər kəsin diqqət mərkəzinə çevrilmişdi. Hər kəsi bir sual maraqlandırırdı. Hətta hər kəsin özünə uyğun təxminləri də az deyildi. “Görəsən, hərbi hissədə şəraitsizlikdənmi bu hala düşüb?” və ya “Bəlkə, əvvəldən çətinliklərlə böyüyüb sonra da əsgərlik daha da ağır keçib onun üçün” kimi müxtəlif fikirlər dispanserdə həkimlər və digər işçilər arasında hallanırdı.
Mənim də diqqətim ancaq ona hakim kəsilmişdi. Yox, yox, bu diqqət qətiyyən yaraşıqlı olduğu üçün deyildi. Bəlkə də, sadəcə hekayəsini bilmək istəyirdim. Düzünü desəm o, bu dispanserdə və əsla çölə çıxmadığı, tənhalığın divarlarını əsir aldığı bu palatada belə yaraşığını itirməmişdi. Bəli, yalan deyə bilmərəm, o olduqca yaraşıqlı və diqqət çəkici biri idi. Xüsusən də gözləri...
Onu tanımırdım, lakin, gözlərinə tək bir dəfə cəsarət edib baxa bilmişdim. Elə həmin andaca o qəlbi titrətməyi bacaran gözlərində fəryad qoparan dəhşətli bir keçmişin olduğunu görmüşdüm. Xeyr, əsla fərqli bir niyyətim yox idi, gözlərinə də təsadüf nəticəsində baxmışdım. O, bu dispanserə gəldiyi ilk gündən ona mən nəzarət edirdim. Hətta desəm ki, o, bura gəldikdən sonra mən hər gecə dispanserdə növbəyə qalıram yalan olmaz. Bilmirəm niyəsini, ancaq onu tək buraxmaq istəmirəm. Düzdü, o, danışmırdı mənimlə, heç kimlə danışmırdı. Ara-sıra için-için ağladığını görmüşdüm..
Ancaq gördüyümü ona bəlli etməmişdim. Onu elə görəndə ürəyimdə hiss etdiyim sızıltının səbəbi də mənə məlum deyil, heç sorğulamıram da. Yenə yadıma düşdü o gün, gözlərinə baxdığım həmin gün...
Heç kimlə danışmayan, səsi çıxmayan bu əsgər ilk dəfə o gecə səsini çıxarmışdı. Yaxınlaşıb nə dediyini eşitmək istədim. Tək bir söz çıxdı ağzından...
“Əslim...”
Gerisi sükunət oldu. Əlinə toxundum, cəld gözlərini açdı, bax, elə o qısa andaca o gözlərin gözəlliyini və içində qopan fırtınaları gördüm.
O gecədən sonra ona qarşı daha diqqətli davranıram, əvvəlcə bir neçə saat tək qalsa da, indi hər dəqiqə onu izləyirəm. O dinmir, danışmır, düzdü. Ancaq mən hiss edirəm ki, Əslim hər kimdirsə bir kəlmədən ibarət deyil...

II Hissə
Orxanı uzun müddət idi ki, görmürdüm. Necə deyərlər göz görməyəndə ürək bir təhər onsuzluğa dözür. Görmürdüm deyə unutduğumu, hətta nifrət etdiyimi belə düşünməyə başladığım bir zamanda qarşıma çıxdı...
Dispanserə gəlmək üçün evdən çıxmışdım, dan yeri təzə-təzə ağarmağa başlayırdı. Gənc əsgəri tək buraxmamaq üçün evə ara-bir gəlirdim və bu gün də, o günlərdən biri idi. O yatandan sonra dispanserdən cəmi bir neçə saatlıq çıxmışdım. Beynimin bir nöqtəsi «Əslimə» zillənmişdi. Elə onları düşünə-düşünə yağışın nəmləndirdiyi boş səki ilə addımlayırdım. Fikrim o qədər dağınıq idi ki, metroya necə çatdığımın fərqində olmamışam. Artıq metronun içindəydim və biraz sonra mənə bütün keçmişi, qırılıb tökülmüş həyatımın canıma batıracağı şüşə parçalarıyla dolu qocaman bir boşluğu gətirəcək olan o qatarı gözləyirdim. Qatar gələndə tez-tələsik sıxlıqda qalmamaq üçün birtəhər daxil olmuşdum içəri.
Ancaq 5 dəqiqə sonra 2-ci stansiyada mənə aramsız baxan gözləri gördüm..
Yanılmamışdım, bu baxışlar 3 il əvvəl heçnəsiz ayrılmağı istəyən və məni tərk edən nişanlıma aid idi...
Orxanla biz möcüzəvi şəkildə tanış olmuşduq. Onu tanıdıqdan sonra özümü illər öncə qeybə çəkilib sonra əsl xoşbəxtliyi taparaq yenidən dünyaya addım atan şahzadə kimi hiss edirdim. Nişanımız hər şeyin çox gözəl davam etdiyi günlərdən birində oldu. Artıq layiq olmadığım mükəmməl xoşbəxtliyin bir parçası olduğuma əmin idim. Sonra isə hekayəmiz bitdi. Sən demə artıq şahzadənin yuxudan oyanmaq vaxtı çatıbmış və yuxum bitmişdi. Məndən heçnəsiz çıxıb getmişdi. Sadəcə bir cümlə qalmışdı ondan geridə, bir də o cümlənin olduğu zərfdə nişan üzüyünü qoymuşdu...
Günlər, aylar, illər keçdi. Hər gün eyni əziyyəti çəkdim, özümü günahlandırdım, ancaq nə qədər düşünsəm də hər dəfəsində heç bir səhvim olmadığı qənaətinə gəldim...
Sayaqlayaraq, ağlayaraq oyandığım gecələrin sayı hesabı yox idi. Bir neçə ay psixoloji dəstək aldım və az da olsa özümə gələ bildim. Dispanserdə çalışmağa başladım, bəlkə insanlara köməyim dəyərsə yenidən xoşbəxt olaram, deyə uşaqca bir düşüncəyə qapılmışdım...
3 il... Dağ boyda dağlar çəkən bu 3 ildən sonra köhnə bir qatar şahidim qisminə yazıldı axirətimçün...
Artıq bu qatar da, mənə hər gün eyni acını daddıracaqdı...
III Hissə
Otağa daxil olduğum zaman gözlərimin şişib qızardığından xəbərsiz idim. Danışmayacağını bilsəm belə bu dəfə mən danışmaq istəyirdim. Çünki ondan yaxşı heç kim qulaq asa bilməzdi mənə. Hər kəs özünü bilmiş kimi aparır, ilk cümləmi bitirən kimi ağıl verməyə başlayırdı və bu məni narahat edirdi. Odur ki, anlayış gözləməsəm belə sadəcə dinlənməyə ehtiyacım olduğunu bilirdim və mən o gün ikinci dəfə həyatımın şokunu yaşayacaqdım. Bilmirəm məni bu qədər dağınıq gördüyü üçünmü ya yazığı gəldiyi üçünmü bir addım atdı.
Əslində onu da qınamıram, çünki hər zaman ona belə dayanma, həyat davam edir, sağalacaqsan, hər şey yaxşı olacaq deyən məni ilk dəfə bu halda görürdü. Oturub hər şeyi danışmağa hazırlaşırdım ki, birdən astaca dilləndi...
“Mən “şəhər” sözünün ancaq radiolarda, kasetlərdə eşidildiyi çox ucqar bir kənddə dünyaya gəlmişəm. Baxmayaraq ki, kənd üçün ən yaxşı imkana sahib olan insan mənim atam idi, ancaq heç vaxt təhsildən, kitabdan ya da hər hansı bir müasirlikdən danışa bilməzdik. 5 qızdan sonra doğulan evin 6-cı övladıydım. Atam imkanlı olmağından savayı çox da qəddar idi. Mənim anam gözlərimin qabağında öldü...
Doğumu səbirsizliklə gözlənən uşaq olsam da, heç vaxt qayğı görmədim. Məni tək sevən vardı, o da atam tərəfindən hər gün döyülə-döyülə son nəfəsini odun sobasının maşasını qanıyla yuyan anam idi. Heç vaxt bilmədim atamın anamdan nə istədiyini, nəyi verib ala bilmədiyini. Anam rəhmətə gedən zaman hələ çox balacaydım, ancaq o kiçik əllərimlə anamın saçlarına sığal çəkərək sonra tərpənmədiyini görüb yaxasını silkələyərək onu oyatmağa çalışdığımı heç vaxt unutmadım. Hər dəfə bir “Ana” deyə çağırışımda harda olsa harayıma çatan anam artıq özümü öldürsəm belə gəlməyəcəkdi.
Zaman keçdi və mən nifrətlə böyüdüm, ancaq heç vaxt ağlıma gəlməzdi ki, atam ona olan nifrətimi canımdan çox sevdiyim ikinci qadını da məndən almaqla son həddə çatdıracaq...”
Sonrasında yenə də susdu və çox soruşub, yalvarsam da bir cümlə xaricində heçnə demədi. Lakin, o bir cümlə belə məni bu gün ikinci dəfə yıxmağa kifayət etdi.
“Bir gün xəbər gəldi ki, sevdiyim qız ögey anam olub...”
IV Hissə
Bir neçə gün danışması üçün israr etsəm də heçnə demədi. Nə vaxt başımı qatacaq bir şey tapmayıb boş qalsam, beynimi o son cümlə: “ Bir gün xəbər gəldi ki, sevdiyim qız ögey anam olub....” məhv edirdi. Əslində israrlarımın faydasız olduğunu bilirdim. Çünki o, çox fərqliydi sadəcə özü istəsə danışardı ya da dinləyərdi, başqa heç nəyə baxmazdı. Məncə onu yavaş-yavaş tanımağa başlamışdım. Bir gecə özümü 2-3 saatlıq yatmaq üçün keçdiyim boş bir palatada yuxunun qollarına təslim etmişdim. Neçə saat keçmişdi bilmirəm ancaq qan-tər içində ağlayaraq oyandığımı yaxşı xatırlayıram. Düşündüm ki, bəlkə onun yanına gedim, ancaq sonra yatmış olduğunu xatırladım və çarəsizcə səhərin açılmağını gözləməyə başladım. Cəmi yarım saat səbr edə bildim, yatmış olarsa geri qayıdacaqdım. Otağının qapısını açıb içəri keçəndə yerində yox idi. Pəncərənin kənarından “ Yarım saat gec gəldin...” deyə səs gəldi.
Bir anlıq diksinib geri çəkilsəm də “keç otur, danış. Bu gün sıra səndədi”- dedi. Dəfələrlə gələcəyimi hardan bildiyini soruşsam da yenə səs yox idi. Sözünü deyib yenə sükuta qərq olmuşdu. Dərin bir nəfəs alıb, günlər əvvələ qayıtdım, beynimin hücrələrində zamanı o köhnə qatara tərəf çevirdim. Gedəcəyim stansiyaya çatmağıma 5 stansiya qalmış olsa belə, Orxanı gördüyüm andan sonrakı stansiyada qatardan düşdüm. Sanki nəfəs almağı unutmuşdum. Heçnə düşünə bilmirdim. Ancaq daha sonrasında keşkə o qatara heç minməsəydim dedizdirəcək o qədər şey oldu ki...
Arxamca Orxan da, düşmüşdü qatardan və mən bunu ancaq oturacaqda oturub özümə gəlməyə çalışarkən fərq etmişdim. Daha ayağa qalxıb uzaqlaşmaq üçün belə gücüm yox idi. Qalıb nə deyəcəyinə qulaq asmağa məcbur idim. Sanki çox gözəl şeylər deyəcəkmiş, çıxıb getdiyi üçün üzr istəyib son bir şans istəyəcəkmiş kimi dərin bir nəfəs alıb bədənimin hər nöqtəsinə sancacağı şüşə parçalarının yerini müəyyənləşdirirdi və mən bunu başa düşmək üçün olduqca gecikmişdim..
“Necəsən?”,- dedi mənə. Məni qoyub gedən, 3 il sonra qarşılaşdığım nişanlım mənə “Necəsən?” - dedi sadəcə. Keçən neçə əzab dolu illəri bir kəlməyə sığışdırmağı necə bacardı axı?! Ancaq mən niyə heyrətlənirəm axı, o nələr-nələr etməyi özünə sığışdıra bilən insan idi. Bu onun üçün nəydi ki...
Mənimlə tanış olan zaman internat evində böyüdüyünü, ailəsi və keçmişiylə bağlı heç nəyi bilmədiyini və heç vaxt dadmadığı ailə sevgisini, istiliyini ikimizdə ilk dəfə daddığını demişdi. Ancaq, hər biri bir yalanmış. Nəinki ata və anasının varlığını hətta yoldaşı və qızının varlığını da gizləyibmiş...
Həmin an nələr hiss etdiyimi təsvir edəcək sözüm, hərəkətim hətta mimika və jestlərim belə məğlub olub çarəsizliklə barışır. Mən o gün ona yox, özümə nifrət etdim. Mən necə hər gün başqasının həyat yoldaşını, atasını gözləmişəm? Necə onu nə olursa olsun bağışlayaram demişəm?...
30 saniyəyə kimi hərəkətsizcə baxdım üzünə və son bir cümlə deyərək arxama baxmadan cəld addımlarla və nəfəsimi kəsən, daxilimdəki məğlubiyyətlə dayanan qatara minərək gözlərimi yerə dikdim...
“Necə bu qədər alçala bildin axı?...”
Davamı gələn sayımızda...
"Bütöv Azərbaycan" qəzeti
5 avqust 2022-ci il