Bir dəfə mərhum müəllimimiz- Bakı Dövlət Universiteti Jurnalistika fakültəsinin sabiq dekanı Tofiq Rüstəmovun xatirəsini yad etmək üçün Quba rayonuna getmişdik.Yığıncaqda çıxış edənlər ürək sözlərini söyləyib, onu o ki var yaxşılıqla yad etdilər... Elə mən də. Həm də bunun səbəbini açıqlayaraq "Ölünün arxasınca ya ancaq yaxşılığa danışar, ya da susarlar" tövsiyyəsini xatırlatdım. Məlum fikri yerbəyerdən təsdiq edənlər çox oldu, ancaq mən belə bir hökmlə qətiyyən razılaşmadığımı bildirdim.Dedim ki,ölüm heç də hər əmələ bəraət qazandırmır. İntəhası bizi tərk edənlər barəsində danışarkən daha ədalətli və obyektiv olmalı,  haqqında söhbət gedənin yanlış fikri təkzib etmək, cavab vermək imkanından məhrumluğunu hökmən nəzərə almalıyıq. Bəli, həmin o xatirə günündə Tofiq müəllimi heç də dünyadan getdiyi üçün tərifləmir, zəngin daxili aləmini, yüksək mənəvi keyfiyyətlərini elə sağlığında da üzünə və daha çox özü olmayanda dediklərimizi təkrar edirdik.

 Belə nəcib insanlardan biri də uzun müddət haqqında yazmağa çalışdığım başqa bir həmkarımız yenə də mərhum müəllimimiz və fakültəmizin sabiq dekanı Nəriman Zeynalovdur.

Orta boylu, nurani, qaraşın sifətli bu insan öz sadəliyi və səmimiyyəti, saflığı, incə yumoru, maraqlı söhbətləri ilə elə ilk görüşdən diqqətimizi cəlb etdi. O zamanki "Kommunist" qəzetində kənd təsərrüfatı şöbəsinin müdiri vəzifəsində işlədiyini, satirik "Molla Nəsrəddin" jurnalından namizədlik dissertasiyası yazmasını biləndə marağımız daha da artdı, yaradıcılıq sahəsində qarşımızda geniş üfüqlər açıldığını hiss etdik və bu imkandan ən çox bəhrələnənlərdən biri, daha doğrusu, birincisi elə mən oldum.

Bu barədə  hələ bir qədər sonra, əvvəlcə onun dərs üsulu, pedaqoji məharəti haqqında demək istəyirəm. Olduqca gözəl idi.Hər dəfə bu barədə düşünəndə gözlərimin önündə xoş xatirələr canlanır və bir də hörmətli həmkarım, filologiya fakültəsinin professoru Təhsin Mütəllimovun gözəl bənzətməsi, obrazlı ifadəsi ixtiyarsız olaraq yada düşür. O, pedaqoji qabiliyyətini, tədris üsulunu səmiyyətlə tərifləyən tələbələrə eyni səmiyyətlə deyir:

- Siz ustad müəllimlərimizi görməyibsiniz. Biz, olsa-olsa, onların suyunun suyuyuq.

Müqayisə üçün gücüm ancaq özümə çatır. Elə bilirəm ki, qiymətli kəlam məhz Nəriman müəllimlə mənim barəmdə söylənilib...

Keçmişdə mətbuat orqanları az, xüsusən oçerk janrına maraq böyük idi. Nəriman müəllim kiçik həcmli yazılarımı  dərc etməklə yanaşı məni "Bədii publisistikanın kralı" sayılan oçerk yazmağa da həvəsləndirdi. O zaman ardıcıl şəkildə keçirilən müsabiqələrdə yüksək mükafatlar almağında da,  həmçinin "Ata yolu", "Sərvət yaradanlar", "Ömrün səhifələri" kimi oçerk kitablarımın yazılmasında da onun böyük əməyi, təşəbbüskarlığı çox olub. Lakin hələ  bununla da kifayənməyib, alicənablıqda daha da irəli gedib.

Əvvəla, mətbu materiallarımdan ibarət yaradıcı mövzudakı diplom işimin rəhbəri olub, ona geniş və ətraflı rəy yazıb. Digər tərəfdən qəzetdəki çıxışlarım məni müəyyən qədər tanıdıb. Nəticədə  jurnalistika fakültəsinə işə dəvət olunanda və bu təklifi həvəslə qəbul etmişəm.

Həm də oçerklər məni daha böyük, məsul bir işin icrasına sövq eləyib. Yaşlı nəslin nümayəndələri keçən əsrin altmışıncı illərinin əvvəllərində - Nikita Xruşşovun hakimiyyətdə olduğu vaxtlarda aparılan islahatı, bəlkə də, yaxşı xatırlayırlar: iki, üç rayonu bir-birinə qatıb,istehsalat idarələri yaratmışdılar. Belə idarələrdən biri də Salyan, Biləsuvar (o zamanki Puşkin) və Calilabad (o zamanki Astraxanbazar) rayonlarının birliyindən əmələ gəlmişdi.

Bir dəfə mən Nəriman müəllimə həmin istehsalat idarəsinin pambıq planını yerinə yetirmək ərəfəsində olduğundan söz açdım. Dedim yəqin ki, qələbə ilə əlaqədar qəzetdə bir səhifə material verəcəksiniz.

Bu sözləri deyəndə onun məsələyə necə münasibət bəsləyəcəyi, yəni konkret təklifi əsla ağlıma  gəlməzdi. Amma yatsam yuxuma belə girməyən məsələni o, sual şəklində olsa da, hər halda, qətiyyətlə dilə gətirdi:

-Bəlkə elə həmin səhifəni hazırlamaq üçün rayonlara səni göndərək?

Doğrusu, mat-məəttəl qaldım. Qəzetin təcrübəli, adlı-sanlı,şöhrətli zona müxbirləri qala-qala belə bir məsul işin jurnalistika fakültəsinin üçüncü kurs tələbəsinə həvalə edilməsi, ancaq Nəriman müəllim kimi incə qəlbə, alicənab, son dərəcə humanist təbiətə malik bir insan tərəfindən ola bilərdi və təbii ki, mənim üzərimə böyük məsuliyyət düşürdü.

Xülasə, rayonlara gedib materialı hazırladım, əlyazması üzərində dönə-dönə işləyib, onu ürkəkcəsinə sifarişçiyə təqdim etdim. Səbirsizliklə cavabını gözləyirdim. O, isə yazı üzərində heç də əsaslı dəyişiklik aparmadı. Yadımda qalan odur  ki, üç cümləni ixtisar etmiş, səhifədəki ümümi adı- "Muğanın şöhrət"ini materialla daha sıx bağlamaq üçün axıra belə bir fikir əlavə etmişdi: Bəli, Muğanın sərvəti olan pambıq bu yerin sakinlərinə yeni yeni qələbələr qazandırır.

Düzəlişin azlığı barədə o vaxtlar da fikirləşmişdim, elə indi də düşünürəm. Belə qənaətə gəlmişəm ki, bu, heç də əlyazmasının guya çox mükəmməl olmasından yox, müəllimimin alicənab təbiətindən irəli gəlib:

o, bu yolla  da məndə öz qüvvəmə inam hissi oyatmaq istəyib. Keçən 2014-cü ildə Nəriman müəllimin xatirəsini yad etmək üçün Mətbuat Şurasına toplaşmışdıq. Onun barəsində xatirələr yazıb, kitab şəklində nəşr etdirmək təklifini irəli sürdüm. Təəssüf ki, bu, hələ reallaşmayıb.

Yaxud, başqa bir misal. Yığıncaqda jurnalist dostum Əlövsət Bəşirov hələ tələbəlik illərində müəlliminin onun oçerklərini nüfuzlu mətbuat orqanında çap etdiyini söylədi... O zaman hörmətli müəllimimin  xeyirxahlığı ilə  əlaqədar  mənim barəmdə daha irəli getdiyini, qəzetdə məsul səhifənin hazırlanmasını mənə tapşırdığını iftixarla, minnətdarlıq hissi ilə xatırlatdım.

Bu ilin əvvəllərində yenə Mətbuat Şurasında görkəmli ədəbiyyatşünas alim Əziz Mirəhmədovun "Əhməd bəy Ağaoğlu" kitabının təqdimat mərasiminə toplaşmışdıq. Çıxış edənlərdən biri sovet hakimiyyəti illərindən müəllimlərimizin məlum səbəb üzündən həmin mütəfəkkirlər barədə qismən də olsa müsbət fikir demədiyini söylədi. Digər çıxışçı-professor Nəsir Əhmədli onun fikrini təkzib edərək dedi:

- Doğrudur, elələri çox olub. Lakin rəhmətlik Nəriman Zeynalov bu sahədə də müstəsnalıq təşkil edib. O, xalqımızın dıgər ləyaqətli övladları kimi elə Əhməd bəy Ağaoğlu haqqında da, yeri gəldikcə, ehtiyatlı, yığcam şəkildə yüksək fikirlər, qiymətli mülahizələr söyləyib. Nəriman müəllim "Sovet kəndi"qəzetində redaktor olanda da  yaradıcılıq əlaqələrimiz davam edirdi. Fakültəmizdə dekan işləyəndə münasibətimiz bir az da yaxşılaşdı. Ancaq təəssüf ki, bu vəzifədə çox işləmək ona müyəssər olmadı. Hər dəfə bu barədə düşünəndə həmkarım Sevinc Əliyevanın sözləri ixtiyarsız olaraq yadıma düşür. Oğlan qohumlarından biri dostu ilə harasa getməli imiş. Əvvəlcə evlərinə baş çəkir. Çox sevdiyi yarpaq dolmasının hazır olmasını görüb onu iştahla yeyib, sonra bir boşqab da istəyib. Bu zaman dostu zəng eləyib tələsdirir. Ancaq oğlanın dolmadan doymamış durmaq fikri yoxmuş. Deyir:

-Qoysana sevimli xörəyi doyunca yeyim. Kim bilir, bəlkə onu axırıncı dəfə yeyirəm.

Dediyi kimi də olur: iki günnən sora avtomobil qəzasında dünyasını dəyişir...

Nəriman müəllim də  xəstə anasına baş çəkmək üçün Göyçaya getməli imiş. Rektorluğun hansısa tədbirində iştirak edir, oradan  dekanlığa zəng vurub onu soruşanın, imzalanmalı sənədin olub-olmamasını xəbər alır. Onların olmadığını bildikdə deyir:

- Onda  mən birdəfəlik gedəsi oldum. Salamat qalın.

Getməyinə gedir, ancaq... Atalar yaxşı deyib: "Yatan ölməz, yetən ölər" İki gün sonra hansı iş üçünsə tədris hissəsinə getmişdim. Əməkdaş dedi:

-İndi başımız qarışıqdır, Nəriman müəllim vəfat edib.

Mat-məəttəl qalıb, həyacanla, qorxu hissi ilə  soruşdum:

- Hansı Nəriman müəllim? Bizim Nəriman Zeynalov?!

Təsdiq etdikdə az qala müvazinətimi itirəcəkdim. Elə oradaca fikirləşdim ki, şairin dediyi kimi həqiqətən də:

"Vallah, mən bu işə qalmışam heyran,

Həyatın qəribə oyunları var:

Xəyalən göyləri seyr edən insan

Kiçik bir məzara necə sığışar?"

Bəli, tamamlamaqda olduğu doktorluq işini müdafiə etmək ona qismət olmadı. Ancaq xatirələrdə parlaq naxış, iz qoymağı bacardı.Təsadüfi deyil ki tez-tez yada düşür. Əslində bu, başqa cür ola da bilməz. Niyə ola bilməz? Çünki: Vəfatından keçsə də, neçə fəsil, neçə il, Onu "Əmri mahaldır"-unutmaq mümkün deyil!

Allah həmişə minnətdarlıq hissi ilə xatırladığımız Nəriman Zeynalov  kimi müqəddəs insanların timsalında xatirəsi  daim yaxşılıqla yad olunanların hamısına rəhmət eləsin.

Mahmud Mahmudov

Bakı Dövlət Universiteti

 jurnalistikanın nəzəriyyəsi və təcrübəsi kafedrasının dosenti