Aşıq Əlixanın adı ehtiramla xatırlanır

Azərbaycan aşıq sənəti Azərbaycan musiqi mədəniyyətinin ən qədim sahələrindən biri, şifahi xalq yaradıcılığının mühüm tərkib hissəsidir. Aşıq sənəti X-XII əsrlərdə formalaşmağa başlamışdır. Əbəs yerə deyil ki, Qurbani, Abbas Tufarqanlı, Sarı Aşıq, Xəstə Qasım, Aşıq Valeh, Aşıq Dilqəm, Aşıq Alı, Aşıq Ələsgər, Aşıq Hüseyn Şəmkirli və b. aşıq sənətinin klassikləri hesab olunurlar. Müasir dövr aşıqları arasında Aşıq Hüseyn Bozalqanlı, Aşıq Əsəd, Aşıq Mirzə, Aşıq İslam, Aşıq Abbas Şirvanlı, Aşıq Şakir Hacıyev, Aşıq Pənah Pənahov, Aşıq Şəmşir, Hüseyn Saraclı, Əmrah Gülməmmədov, Hüseyn Cavan, Aşıq Kamandar, İmran Həsənov, Mikayıl Azaflı, Əkbər Cəfərov, Aşıq Xanmusa və b. klassik açıqlarımızın ənənələrini davam etdirirlər.
Aşıq sənəti Azərbaycanın Qazax, Tovuz, Şamaxı rayonlarında, həmçinin tarixi Göyçə və Borçalı mahallarında xüsusilə vüsət tapmışdır. Zaman-zaman bu sənətə böyük xalq məhəbbəti olmuş, aşıqlar xalqın ən çox dəyər verdiyi şəxslər kimi ehtiram qazanmışlar.
XX-ci əsrin 60-70-ci illərinin sayılıb-seçilən aşıqlarından biri də aşıq ifaçılıq sənətinin görkəmli nümayəndəsi, Tovuz aşıq məktəbinin yetişdirməsi Əlixan Niftəlıyevdir. O, bir müddət Aşıq Mikayıl Azaflının və Aşıq Əkbərin yanında şagirdlik etmiş aşıq sənətinin sirlərini öyrənəndən sonra Aşıq Əkbər Cəfərovla 22 il çiyin-çiyinə el şənliklərində, məclislərdə, dövlət tədbirlərində çıxış etmişdir. Mən onları uşaqliq illərindən tanıyırdım. 1972-ci ildə Gədəbəy rayonunun Hacılar kəndində Vəli babanın qızının toyunda lap yaxından tanıdım. O vaxt toya Aşıq Əkbər Cəfərov, ustadı Aşıq Hüseyn Bozalqanlının bacısı oğlu Aşıq Qədir İsmayılov, Aşıq Əlixan Niftalıyev və yastı balabanın mahir ifaçısı Müseyib Abbasov gəlmişdilər. El şənliklərində məclisi açmaq, xeyir-dua vermək Aşıq Qədirə həvalə edilirdi. Sonra hər iki aşıq balabanın sədaları altında meydana girirdi. Sənətkarlar arada çay içəndə Aşıq Qədir məclis iştirakçılarının yorğunluğunu çıxarmaq üçün "qaravəlli" danışardı. Mənim yaddaşımda bu sənətkarlar beləcə qalıb...
Əslində, mən bu yazımı Aşıq Əlixan Niftəliyevə həsr etmək istəsəm də, yuxarıda adlarını çəkdiyim sənətkarları bir-birindən ayıra bilmədim. Aşıq Qədir İsmayılov rəhmətə gedəndən sonra hər üç sənətkar 1990-cı ilin avqust ayına qədər - Aşıq Əkbər bu dünyadan haqq dünyasına qovuşana qədər birlikdə çalıb oxuyub, Qəndabı Novruza qovuşdurublar (söhbət “Novruz-Qəndab” dastanından gedir). Aşıq Əkbər bu dünyadan köçəndən sonra balabançı Müseyib bildirib ki, mən balabanı Əkbərlə birlikdə dəfn etdim…
Aşıq Əlixanla bir neçə dəfə Tovuzda, sonra da Bakıda görüşüb, hal-əhval tutmuşam. Ondan soruşanda ki, necəsiniz, cavabı həmişə bu olurdu: “Qanadı sınmış Qartal kimi”. Mən onda bildim ki, Əkbər itkisi, Müseyib yoxluğu Əlixana çox pis təsir edib.
Haşiyə: Əlixan Abbasqulu oğlu Niftəliyev 1943-cü ildə Tovuz rayonunun Aşağı Quşçu kəndində anadan olub. Doğulduğu kənddə orta məktəbi bitirib və sonra ordu sıralarında xidmət edib. Hərbi xidmətini başa vurduqdan sonra həyatını aşıqlıq sənətinə həsr edir. Şirin səsi və sənətə böyük marağı onu dövrünün ustad sənətkarı- Mikayıl Azaflının yanına gətirib və onun yanında şagird olaraq aşıq sənətinin incəliklərini mənimsəyir. Zil, şaqraq və məlahətli səsi ilə seçilən aşıq Əlixan 1968-1990-cı illərdə ustad sənətkar Əkbər Cəfərovla sənət yoldaşı kimi birgə məclislər aparıb. Ustad yanında püxtələşdikdən sonra el şənliklərində, dövlət tədbirlərində, respublikamızda keçirilən folklor festivallarında çıxış edib. Azərbaycan mədəniyyətini bir sıra xarici ölkələrdə keçirilən beynəlxalq festivallarda layiqincə təmsil edərək qızıl medal, fəxri fərmanlar və hədiyyələrlə təltif olunub.
Əlixan Niftəliyev 1984- cü ildə Polşada keçirilən XI- çi Beynəlxalq Folklor festivalı laureatı, 1985-ci ildə Moskvada Böyük Vətən Müharibəsinin 40 illiyinə həsr olunmuş konsertdə qızıl medalla təltif olunmuşdur. 1987- çi ildə Almaniya, 1991- çi ildə Türkiyənin Konya şəhərində keçirilən Aşıqlıq festivalının qalibi və qızıl medalı ilə təltif olunmuşdur. Özünəməxsus ifa tərzi ilə seçilən aşıq həm də yaradıcılığı ilə də tanınırdı. O, ustadı Azaflı Mikayıla həsr etdiyi şeirdə yazır:
Qoca Qartal köç eylədi dünyadan,
Ellərin qəlbində yaşar Azaflı.
Mənim ürəyimdə əzəlki kimi,
Yenə nərə çəkib, coşar Azaflı,
Ellərin qəlbində yaşar Azaflı.
və yaxud uzun illər birlikdə el şənliklərində qarşı-qarşıya çıxış etdiyi, ustadı Aşıq Əkbər Cəfərova həsr etdiyi " Ağladım " qoşmasında yazır
Ömrümdə heç zaman ağlamamışdım,
Əkbərin ölmünə yandım, ağladım.
Gözlərim qaraldı, dilim tutuldu,
Elə yerimdəcə dondum ağladım.
Əlixan güclü natiqlik qabiliyyəti və dastanlarımızın mahir bilicisi kimi də aşıqsevərlərin rəğbətini qazanıb. Onun ifa etdiyi bir çox aşıq havaları və dastanlar Azərbaycan Televiziyasının “qızıl fond”unda saxlanılır. Bu sıradan “Novruz və Qəndab” dastanını xüsusilə qeyd etmək lazımdır.
Azərbaycan aşıq sənətinin inkişafında, yeniyetmə və gənclərdə bu sənətə meyl və marağın gücləndirilməsində böyük xidmətləri olan Əlixan Niftəliyev Azərbaycan aşıqlarının IV, V və VI qurultaylarında iştirak edib. 2008-ci ildə “Əməkdar mədəniyyət işçisi” fəxri adına layiq görülüb.
Əlixan Abbasqulu oğlu Niftəliyev 2022-ci il noyabrın 13-də, 79 yaşında vəfat edib. Hər zaman bənzərsiz ifası ilə seçilən ustad sənətkar Əlixan Abbasqulu oğlu Niftəliyevin əziz xatirəsi doğmalarının və bütün sənətsevərlərin qəlbində həmişə yaşayacaq. Mən isə sözümü Aşıq Əlixanın bir bəndi ilə tamamlayıram.

Ay Əlxan, az deyil xeyli var yaşın,
Saxta həqiqətdən yorulub başım.
Ürəyim dostumdur, sazım sirdaşım,
Ancaq həqiqəti özümdə tapdım.

Qəbri nurla dolsun!
Azərbaycanın aşıq sənəti bu gün də öz missiyasını uğurla davam etdirir, ustad aşıqların yaradıcılıq səltənəti gənc aşıqlar tərəfindən layiqincə qorunur, təqdir edilir.
Hər dəfə aşıq sənətindən söhbət düşəndə görkəmli aşıq Əlixan Abbasqulu oğlu Niftəliyevin adı ehtiramla çəkilir, əziz xatirəsi hörmətlə yad edilir. Bu, xalqın onun sənətinə olan böyük sevgisidir və bu sevgi əsrlər boyu yaşıyacaq.

Hüseyn İSAOĞLU (Məmmədov),
Yazıçı-publisist, AYB və AJB-nin üzvü.

"İRƏLİ" Mədəniyyət Mərkəzi və Azərbaycan Musiqi Mədəniyyəti Dövlət Muzeyinin birgə təşkilatçılığı ilə yeni “Solo gənclik” layihəsi həyata keçiriləcək.


Butov.az xəbər verir ki, layihə çərçivəsində ilk konsert 24 noyabr, saat 15:00-da Qara Qarayevin ev muzeyində bəstəkar, pianoçu Nigar Süleyman ilə baş tutacaq.

Nigar Süleyman Bülbül adına orta ixtisas musiqi məktəbində dirijorluq, bəstəkarlıq və nəzəriyyə ixtisasları üzrə təhsil alıb. Daha sonra Bakı Musiqi Akademiyası və Estoniya Musiqi və Teatr Akademiyasında bəstəkarlıq ixtisası üzrə təhsilini davam etdirib. Bir çox yerli və beynəlxalq festival, müsabiqələrin iştirakçısıdır.

Tədbirdə Nigar Süleyman piano qarşısında sərgiləcəyi ustalığı və öz bəstələrindən ibarət seçmələri ilə musiqi sevərlərə klassik musiqi ovqatı bəxş edəcək. Onun incə və təsirli ifası, zövqlü bəstə lənmiş melodiyalar, tamaşaçılara unikal hisslər ötürəcək.

Layihənin həyata keçirilməsində əsas məqsəd gənclərin mədəni iştirakçılığının artırılması, musiqi mədəniyyətinin inkişafına töhfə vermək və istedadlı gənclərin fəaliyyətinin stimullaşdırılmasına nail olmaqdır.

Fatma Mahmudova beyin infarktı keçirib

Xalq artisti Fatma Mahmudova beyin infarktı keçirib.
Bu barədə sənətçi qonaq olduğu “Qonaqcanlı” verilişində məlumat verib.
Proqramın aparıcısı Aytəkin Mərdanova “Aylarla bunu gizlədib. Qızı Nigar deyir ki, anam telefonla danışırdı, elə bildik gülür. Amma gördük rəngi dəyişdi, halı pisləşdi” sözlərini dilə gətirib.
Qızı İntizar isə aparıcının bu açıqlamasına “Çox qorxduq, sarsıntı keçirtdik. Allah heç bir övlada bunu yaşatmasın. Sağalması 6-7 ay çəkdi” fikirlərini ifadə edib.
F.Mahmudova səhhəti ilə bağlı “Həmin vəziyyətdə səhnəyə də, efirə də çıxdım. Heç kimə vəziyyətimin belə olduğunu bildirmədim” açıqlamasını verib.

Səməd Vəkilovun kitabının təqdimatı keçirilib

AMEA-nın akt zalında Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə “Çalxanqala: qaçqınların qayıdış həsrəti” layihəsi çərçivəsində Müvəkkil Hüquq Mərkəzi İctimai Birliyinin sədri Səməd Vəkilovun “Qərbi Azərbaycandan Etnik Təmizləmənin Sonuncu Mərhələsi (1987-1991) Çalxanqalaya Köç” adlı kitabının təqdimatı keçirilib.
QHT.az xəbər verir ki, tədbirdə Milli Məclisin deputatları, tarixçi alimlər və ictimaiyyət nümayəndələri iştirak edib. Kitabın baş məsləhətçiləri Milli Məclisin Təbii ehtiyatlar, energetika və ekologiya komitəsinin sədri, dosent Sadiq Qurbanov, ADPU-nun prorektoru, professor Mahirə Hüseynova, rəyçi ADPU-nun Qərbi Azərbaycan Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri, tarix ü.f.d Leyla Calalova, redaktorlar Cəsarət Hüseynzadə və Möhübbət Məmmədovdur.
Kitabda tədqiqatçı-hüquqşünas Səməd Vəkilov “Qərbi Azərbaycandan Etnik Təmizlənmənin Sonuncu Mərhələsi (1987-1991). Çalxanqalaya köç” adlı kitabda sonuncu etnik təmizlənmənin başlanması fonunda Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsi “hərakatının” ideoloqları və eyni zamanda bu hadisələr zəminində təşkil edilmiş Sumqayıt təxribatı, Quqark faciəsi, Hamamlı (Spitak) zəlzələsi və digər hadisələr tarix və hüquq kontekstində araşdırılmış, həmçinin Qərbi Azərbaycanın müxtəlif bölgələrindən Naxçıvan Muxtar Respublikasının Kəngərli rayonunun Çalxanqala kəndinə köçürülən əhali barəsində də geniş məlumatlar əksini tapmışdır.
Azərbaycan tarixdə ən güclü mərhələsindədir
Təqdimat mərasimində açılış nitqi ilə çıxış edən Milli Məclisin Təbii Ehtiyatlar, Energetika və Ekologiya Komitəsinin sədri Sadiq Qurbanov Azərbaycanın hazırkı güclü mövqeyini vurğulayıb və tarixdən dərs alınmasının önəmini diqqətə çatdırıb. O, Azərbaycanın tarixdə heç olmadığı qədər güclü bir mərhələyə qədəm qoyduğunu qeyd edərək, bu mərhələnin dəyərini xalq olaraq bilməyin vacibliyini vurğulayıb: “Bizim bu günkü Azərbaycanımız çox güclü, tarixdə heç olmadığı qədər güclü bir mərhələyə qədəm qoyur və bu mərhələdən də biz millət olaraq, xalq olaraq bunun dəyərini bilməliyik. Necə ki, zamanında dəyərləndirmədiyimiz hadisələr sonradan faciə kimi üstümüzə qayıdır.”
Komitə sədri təqdim edilən kitabın Qərbi Azərbaycanda iki dəfə soyqırıma məruz qalan bir kəndin taleyini işıqlandırdığını bildirib. Sadiq Qurbanov kitabda yer alan tarixi faktların ürəkağrısı ilə oxunduğunu vurğulayaraq, günahsız gənclərin faciəvi taleyindən bəhs edib. O, Əhməd Əhmədovun həyat hekayəsini xüsusi vurğulayıb və onun haqsızlıqlara məruz qaldığını ifadə edib: “Bu kitabda göstərilən bir kənddə iki dəfə soyqırım törədilir. Bu kitabda göstərilən tarixi faktların içərisində bəzən ürək ağrısız oxumaq olmur. Əhməd Əhmədovu, bir gənci bir imperiya necə məhv edir.”
S.Qurbanov Azərbaycanın keçmişdə yaşadığı faciələri xatırlayaraq, bu cür tarixi dərslərdən ibrət alınmasının vacibliyini qeyd edib və gələcək nəsillərə bu tarixin doğru çatdırılması üçün belə nəşrlərin əhəmiyyətini vurğulayıb. Tədbirdə Əhməd Əhmədovun yaxınları da iştirak edib və onun uğrunda mübarizə apardığı dəyərlər bir daha yad edilib.
“Qərbi Azərbaycan doğma yurda qayıdışa şansımız var”

Çıxış edən Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin beynəlxalq əlaqələr üzrə prorektoru, professor Mahirə Hüseynova Qərbi Azərbaycana olan bağlılığını vurğulayaraq, “Qərbi Azərbaycan doğma yurda qayıdışa şansımızın olduğuna görə cənab Ali Baş Komandana eşq olsun!” dedi. O, Qərbi Azərbaycandan olduğunu və babası İbrahim Mirzəli, tanınmış el ağsaqqalı, şair olduğunu qeyd edərək, ailəsinin tarixi irsindən söz açdı. “Dayım Həsən Mirzəyev Qərbi Azərbaycanın ilk araşdırmacılarından biridir. O, araşdırmalarını ərəb əlifbası ilə yazıb, gizlədərək saxlayıb. Dəftərləri cırılıb, pis vəziyyətə düşsə də, onları qoruyuram. Dərələyəz mahalının toponimləri, şivə sözləri və tarixi adları haqqında məlumatları latın əlifbasına tərcümə etdirmişəm” – deyə professor Mahirə Hüseynova qeyd edib.
Mahirə Hüseynova kitabdakı məzmunun tarixi faktlara əsaslandığını bildirərək deyib: “Mən hekayələr mövzusunda yaradıcı insanam, lakin “Qərbi Azərbaycandan Etnik Təmizlənmənin Sonuncu Mərhələsi (1987-1991). Çalxanqalaya köç” kitabındakılar hekayə deyil, həqiqətdir, tarixi faktdır. Burada türkün başına gətirilən oyunlar öz əksini tapıb”.
Sivil vətəndaşlarımız hədəfə alınıb, bu, beynəlxalq hüquqa ziddir

Milli Məclisin deputatı Pərvanə Vəliyeva tarixdə bu günün ermənilər tərəfdən Bərdə şəhərinin mərkəzinə kasetli bombalarla qətliam olduğunu xatırladıb. Millət vəkili Azərbaycanın sivil vətəndaşlarının ballistik raketlərlə hədəfə alınmasının, insanların ölümü və yaralanması ilə nəticələnən hücumların beynəlxalq hüququn prinsip və normalarına zidd olduğunu vurğulayıb.
Pərvanə Vəliyeva Avropa Parlamentinin bəzi dairələrinin bu cinayətləri görməzdən gəldiyini və Ermənistanın törətdiyi müharibə cinayətlərinə qarşı beynəlxalq ədalət məhkəmələri qarşısında cavab verməli olduğunu bildirib. Deputat həmçinin Qərbi Azərbaycandan olan azərbaycanlıların öz doğma torpaqlarına ləyaqətlə və təhlükəsizlik şəraitində qayıtmaq hüququnu müdafiə edəcəyini, bu məsələlərin beynəlxalq arenada daha çox işıqlandırılması üçün fəaliyyətlərini artıracaqlarını qeyd edib.
Təqdim olunan kitabın əhəmiyyətini vurğulayan deputat, onun beynəlxalq tədbirlərdə Azərbaycan həqiqətlərinin yayılmasına töhfə verəcəyinə inandığını ifadə edib və kitabın ərsəyə gəlməsində əməyi olan Səməd Vəkilova təşəkkürünü bildirib.
Biz addım-addım bu məsələləri araşdırmalıyıq, izləməliyik, tarixi bir zəmin yaratmalıyıq

Milli Məclisin VI çağırış deputatı İltizam Yusifov müəllif tədqiqatçı-hüquqşünas Səməd Vəkilovun apardığı tarixi araşdırmaların önəmindən danışlb: “Mən hesab edirəm ki, vətəni, xalqı, milləti üçün istənilən zərər qədər iş olduqca önəmlidir. Daşı daş üstə qoymaq o millətin, o dövlətin vətəndaşı olmaqdır. Səməd Vəkilovun bir neçə təqdimatlarında iştirak etmişəm. Bu məsələlər, araşdırmalar doğrudan da önəmlidir. Biz tariximizi bilməliyik. İstənilən kənd barəsində bu bir həyat hekayəsidir. Biz addım-addım bu məsələləri araşdırmalıyıq, izləməliyik, tarixi bir zəmin yaratmalıyıq,” – fikirlərini ifadə etdi.
İltizam Yusifov həmçinin vurğuladı ki, tarixi yaddaşın inkişafı baxımından yaxın zamanda açıq bir gələcək gözlənilir. “Biz sülhü də ermənilərə təklif etmişdik, qalib bir xalq kimi,” – deyə sözlərini tamamladı.
Elmi-tədqiqat Əkinçilik İnstitunun rəhbəri, aqrar elmlər üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Dərələyəz mahalı Paşalı İcmasının rəhbəri Faiq Xudayev doğulduğu Dərləyəz mahalının Gomur kəndindən Çalxanqala kəndinə köçmələri ilə bağlı gövrək xatirələrini danışdı. Müəllifə uğurlar arzuladı.
Azərbaycan Dövlət Televiziyasının Tarix şöbəsinin müdiri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, tarixə aid yüz yaxın sənədli filimin müəllifi Mahir Qəribov, müəllifə uğurlar arzulamaqla layihənin vacibliyindən danışdı. Azərbaycanda soyqırımlar və deportasiyalar haqqında ensiklopediyaların buraxılmasının zəruriliyini vurğuladı.
Professor, sosioloq Əhməd Qəşəmoğlu Qərbi Azərbaycanla bağlı fəaliyyətin daha da koordinasiya olunması və starteji yol xərtəsi üzərində irəlilləməyin vacibliyini vurğulayaraq hüquqşünas Səməd Vəkilovun kitabının da bu sahədə irəliyə doğru bir addım olduğunu bildirdi.
İdaretmə üzrə eksper Vüsal Alıyev idrarəçilik təcürbəsinin Qərbi Azərbaycana qayıdış konsepsiyası ilə bağlı fəaliyyətlərdə tətbiq olunmasını faydalı hesab etdiyini bildirdi. Göyçə mahalında doğulan sonuncu etnik təmizləmə zamanı köçməyə məcbur olan Vüsal Alıyevin şeri aditoruyada maraqla qarşılandı.
AMEA -nın Tarix İnstitunun Qərbi Azərbaycan Şöbəsinin müdiri tarix üsrə fəlsəfə doktoru Cəbi Bəhrəmov rəhbərlik etdiyi şöbədə çoxsaylı sənədlərin mövcud olmasında və İrəvan şəhərinin ermənilərə verilməsinin Azərbaycan xalqının iradəsinə zidd olduğunu bildirdi.
Tarixi və mədəni abidələrimizə sahib çıxmalıyıq

Kitabın müəllifi, tədqiqatçı-hüquqşünas Səməd Vəkilov təqdimat zamanı fikirlərini bölüşərək, bu kitabın ərsəyə gəlməsində Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə dəstəyinin rolunu qeyd etdi. O, layihənin həyata keçirilməsində dəstək olan Agentliyə təşəkkür edərək bildirib ki, “Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyi Qərbi Azərbaycana qayıdışla bağlı layihələrə dəstək verir. Bu, elə Qərbi Azərbaycana Qayıdış platformasının reallaşmasına olan ən gözəl dəstəklərdən biridir.”
Səməd Vəkilov kitabın mövzusuna toxunaraq, əvvəllər “şəxsi həyat hekayələri” adı altında təqdim edilən bölmənin professor Mahirə Hüseynovanın tövsiyəsi ilə “həyat həqiqətləri və məlumatları” adı altında dəyişdirildiyini bildirdi. “Hekayə bir az bədii çalar gətirir. Bu insanların həyat həqiqətləridir. Kitabın üz qabığına Dərələyəz, Ələyəz kəndində olan Alban məbədinin şəkli verilib. Bu tarixi, mədəni abidələrimizə sahib çıxmalıyıq. Bu, Azərbaycan xalqına məxsus olan tarixi bir abidədir. Kitabda sonuncu etnik təmizləmə ilə bağlı ermənilərin yaratdığı qurumlar, Qarabağ komitəsi və Sumqayıt hadisələrinin geniş əksini tapıb” – deyə o, vurğuladı.
Hamamlı zəlzələsi zamanı baş verən böyük faciələrə, 69 nəfərdən 68-nin həlak olması hadisəsinə də toxunan müəllif həmçinin, Yuqoslaviya təyyarəsinin türk təyyarəsi ilə səhv salınması və ASALA tərəfindən həyata keçirilən terror hadisələrindən də bəhs etdi. S.Vəkilov Qərbi Azərbaycana qayıdışla bağlı Ali Sovetin qərarını xatırladaraq, “Rəy sorğusu keçirilsin ki, Qərbi azərbaycanlılar öz yuvalarına qayıtmaq istəyirlər, yoxsa yox?” sualını irəli sürdü. O, bu qərarın bir təəssüf olduğunu vurğuladı, çünki eyni zamanda, ermənilərin Azərbaycan torpaqlarını işğal etməsi və Qərbi Azərbaycan ərazilərini dağıtması kimi ciddi məsələlər yaşanırdı.
P.S. Kitabın ayrı-ayrı bölmələrində sonuncu etnik təmizləməyə zəmin hazırlayan Sumqayıt təxribatı haqqında geniş araşdırma aparılmış həmin hadisələrin qurbanı olmuş Əhməd İmani oğlu Əhmədov haqqında araşdırma yazısı öz əksini tapmışdır. Kitabda Şəxsi həyat həqiqətlərinin xarakterik cizgiləri və ictimai məzmunu adlı bölmədə Qərbi Azərbaycan ərazisində zorakılıqla qovulmuş Azərbaycan Türkləri haqqında yüzdən çox bioqrafik məlumatlar və onların həyat həqiqətlərini əks etdirən informasiyalar toplanmışdır. Bu bölmədə adıçəkilən şəxslərin həyat həqiqətlərinin ictimai məzmunu haqqında ayrıca yazı verilməsi çox əhəmiyyətlidir.
Sonuncu etnik təmizləmə fonunda Azərbaycan hökumətinin qəbul etdiyi qərarların xronikası və təhlil adlı bölmədə həmin dövrdə qəbul edilmiş yüzlərlə sənəd incələnmiş bu sənədlərin bir qrupu isə kitaba daxil edilmişdir. Tədqiqatçı-hüquqşünas Səməd Vəkilov Vartanlı kəndində törədilən sülh və insanlıq əleyhinə olan cinayətlərin hüquqi aspektləri adlı bölmədə baş vermiş soyqırım cinayətinin beynəlxalq hüquqi aspektlərini araşdırmış, beynəlxalq hüquqa görə soyqırım etnik, irqi, dini və ya milli qrupun düşünülmüş və sistemli şəkildə tam və ya qismən məhv edilməsinin məhz soyqırım cinayəti olması qənaətinə gəlmişdir. “Soyqırım cinayətinin qarşısının alınması və cəzalandırılması haqqında” Konvensiyanın müddəalarına uyğun olaraq, Vartanlı soyqırımının araşdırılması çox önəmli faktor olmaqla kitabın elmi dəyərini artırır. Metodoloji baxımından araşdırma zamanı tətbiq olunmuş müqaisəli təhlil metodu doğru seçilmişdir. Tədqiqatçı-hüquqşünas Səməd Vəkilovun “Qərbi Azərbaycandan Etnik Təmizlənmənin Sonuncu Mərhələsi (1987-1991). Çalxanqalaya köç” adlı kitabı ictimaiyyət tərəfindən yüksək qiymətləndirilib.

''Azərbaycan Kəlağayısı Günü'' keçiriləcək

Noyabrın 26-da, 15:00, 2024- cü ildə AMEA Folklor İnsitutu və Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi ''Azərbaycan Kəlağayısı Günü '' nü Qurban Abbasov adına Mədəniyyət Sarayında geniş konsert proqramı ilə qeyd edəcək.

Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin, AMEA Folklor İnsitutunun dəstəyi, Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisinin təşəbbüsü və təşkilatçılığı ilə Suraxanı rayonu, Qaraçuxur qəsəbəsində, Qurban Abbasov adına Mədəniyyət Saraynda ''Kəlağayı Günü'' qeyd ediləcək.
Heydər Əliyev Fondunun çoxşaxəli fəaliyyəti nəticəsində kəlağayı sənətinin Azərbaycan xalqının milli-mənəvi dəyərlər sistemində və adət-ənənələrimizdə ən mühüm mədəniyyət nümunəsi olduğu beynəlxalq səviyyədə öz təsdiqini tapmışdır. Belə ki, UNESCO-nun Qeyri-Maddi Mədəni İrs üzrə Hökumətlərarası Komitəsinin 2014-cü il noyabrın 26-da keçirilən iclasında Azərbaycan kəlağayı sənəti “Kəlağayı simvolizmi və ənənəvi sənəti” adı ilə UNESCO-nun Qeyri-Maddi Mədəni İrs üzrə Reprezentativ Siyahısına daxil edilmişdir. Bu il həmin tarixi hadisənin 10 illik yubileyidir. Bu münasibət ilə Mirvarid Dilbazi Poeziya Məlisinin təşbbüsü və təşkilatçılığı ilə 2024- cü ilin əvvəlindən Naxçıvan MR-da , bölgələrimizdə, elm və təhsil ocaqlarında ''Sazlı, sözlü kəlağayı günləri'' layihəsi çərçivsində festivallar, tədbirlər, sərgilər keçirildi.
Azərbaycan Respublikasının Qeyri- Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin elan etdiyi 2024-cü il kiçik qrant müsabiəsində təşkilatın ''Azərbaycan kəlağa yılarının təbliği'' layihəsi də qalib elan olundu və 3 ay əzində uğurla icra olundu. Qazax, Gəncə, Şamaxı, Şəki, Bakı şəhərlərində layihə çərçivəində tədbirlər keçirildi.
26 noyabr ''Kəlağayı Günü'' dür, kəlağayı bayramıdı. Bu bayrama hər kəs dəvətlidi. Giriş sərbəstdi.

Arzu Əliyeva yeni filmin çəkiliş meydançasında

Bakı Media Mərkəzinin prezidenti Arzu Əliyeva Vətən müharibəsinə həsr olunan filmin çəkiliş heyətinə baş çəkib.
Bu barədə Mərkəzin sosial media hesabında bildirilib.
Məşhur türkiyəli aktrisa Özge Gürel də Arzu Əliyeva ilə görüşüb və birgə foto çəkdirib.
Aktrisa filmdə “Zeynəb doktor” obrazını canlandıracaq.

İçərişəhərdə sərgi açılıb - FOTO

İçərişəhərdə “Qurama Art: EKO İnstalyasiya” sərgisinin açılışı olub.
COP29-a dəstək olmaq üçün reallaşan sərgi sənətin və təbiətin harmoniyasını, həmçinin müasir instalyasiyanın imkanlarını bir araya gətirib.
Tədbirdə çıxış edən İçərişəhər Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsinin Aparat rəhbəri İntiqam Babayev vurğulayıb ki, Azərbaycanın milli irsinin ayrılmaz hissəsi olan qurama motivi çox zəngindir. “Sərgidə təqdim olunan instalyasiyalar vasitəsilə təbiətdəki tarazlıq və ahəng, ətraf mühitin mühafizəsi, sıfır tullantı yolu yeni incəsənət nümunələrinin yaradılması, tarixi köklərimizin nümayişi, insanın həyata dair baxış fəlsəfəsini əhatə edən bir çox aspektlərə toxunulub. Sərgi resursların səmərəli istifadəsini, təbiətə və insanlara qarşı hörməti simvolizə edir, həmçinin sıfır tullantı fəlsəfəsini təbliğ edib. Burada yerli və xarici qurama sənətçiləri tərəfindən hazırlanmış ekoloji və fəlsəfi mövzularda instalyasiyalar nümayiş olunub. Ziyarətçilər, Aytən Abdullayeva, İmran Mehdiyev, Afaq Cəlilova, Nərgiz Əsgərova, Məmməd Rəşidov, Vüsalə Ağaraziyeva, Zaur Qəhrəmanov, Samir Səmədov, Leyla Quliyeva, Sevinc Quliyeva, Rövşən Məhərrəmli, Fərid Məmmədov və Qırğızıstandan Saltanat Abdukerimova kimi yerli və xarici qurama sənətçilərinin əl işləri vasitəsilə bu nadir sənətin müxtəlif yönlərini kəşf edə bilərlər”, - deyə İ.Babayev əlavə edib.
Sərgi noyabrın 30-dək davam edəcək.

Azərbaycanda yeni telekanal

Yeni işi barədə məlumat verən tanınmış telejurnalist, AzTV-nin keçmiş sədr müavini Rüfət Həmzəyev bildirib ki, 4 noyabr 2024-cü il tarixindən etibarən qlobal xəbər və analitika sahəsində alternativ baxışı təqdim edən “ANEWZ” beynəlxalq televiziya kanalı fəaliyyətə başlayır:
“Həftənin 7 günü, 24 saatlıq efir yayımında aparıcı media platformalarında indiyədək o qədər də çox eşidilməyən və ya fərqli təqdim olunan - Qafqaz, Mərkəzi Asiya və Yaxın Şərq regionunun səsi Bakıdan-dünyaya çatdırılacaq”.
Rüfət Həmzəyevin sözlərinə görə, 12-dən çox ölkədə təmsilçisi ilə 110-dan çox ölkəyə yayımlanan “ANEWZ” peyk, rəqəmsal, sosial media kanalları vasitəsi ilə izlənilə bilər:
“Böyük Britaniya, ABŞ, İspaniya, Portuqaliya, Ukrayna, Türkiyə, İordaniya, Nigeriya, Zambiya və digər ölkələrdən media sahəsində geniş təcrübəsi olan jurnalistlər yaradıcı heyətə daxildirlər.
Beynəlxalq ingilisdilli kanal kimi “ANEWZ” yüksək jurnalistika standartlarını, o cümlədən beynəlxalq və yerli istedadları bir araya gətirir. Kanalın əsas məqsədlərindən biri də Azərbaycanda ingilisdilli jurnalistikanın inkişafına töhfə verməkdir”.
Xatırladaq ki, Rüfət Həmzəyev 2020-ci ilin fevralından 2024-cü ilin iyulunadək AzTV-nin sədr müavini vəzifəsində çalışıb. O, tutduğu son vəzifəyə özünün yüksək intellekti və peşəkarlığı sayəsində yüksəlmişdi. Həmkarımıza uğurlar arzulayırıq və əminik ki, onun rəhbərlik etdiyi telekanal öz standartları, kollektivinin yeni nəfəsi ilə seçiləcək!

Muğam Mərkəzində yaradıcılıq gecəsi

Noyabrın 2-də Beynəlxalq Muğam Mərkəzində Qərbi Azərbaycan İcmasının təşkilatçılığı ilə tanınmış alim və pedaqoq, istedadlı şair və ictimai xadim, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin (ADPU) prorektoru, professor Mahirə Nağıqızının yaradıcılığına həsr edilmiş poeziya gecəsi keçirilib.
Tədbirdə əvvəlcə Mahirə Nağıqızının həyat və fəaliyyətini əks etdirən videoçarx nümayiş olunub.
Qərbi Azərbaycan İcması Qadınlar Şurasının sədri, Milli Məclisin deputatı Məlahət İbrahimqızı Mahirə Nağıqızının zəngin söz dünyasından, yaradıcılığının özünəməxsus cəhətlərindən danışıb, onun pedaqoq, istedadlı şair, vətənpərvər ziyalı və tanınmış alim olduğunu bildirib:

"Mahirə xanımın yaradıcılığında müxtəlif mövzular əks olunur. Bunlar vətən sevgisi, təbiət, ilahi məhəbbət, insanın ruh aləmi mövzularıdır. Lakin onun poeziyasında ən diqqətçəkən məqamlardan biri Vətən sevgisidir. O, Vətən torpağının hər qarışını sevgi ilə tərənnüm edir. Mahirə xanımın yaradıcılığında Qarabağın 30 il müddətində işğal altında olduğu dövrdə elə bir guşəsi yoxdur ki, onunla bağlı şeir və ya hekayəsi olmasın. Bu gün isə artıq Qarabağ azaddır, Azərbaycanın ərazi bütövlüyü bərpa olunub və bu tarixi zəfər Mahirə xanımın yaradıcılığında yeni bir mərhələnin başlanğıcıdır".
Tədbirdə digər çıxış edənlər Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının prezidenti, akademik İsa Həbibbəyli, ADPU-nun rektoru, professor Cəfər Cəfərov, Azərbaycan Atatürk Mərkəzinin direktoru, akademik Nizami Cəfərov, Milli Məclisin deputatı Hikmət Babaoğlu Mahirə xanımın yaradıcılığı haqqında fikirlərini bölüşüblər. Bildirilib ki, Mahirə xanım bu gün elmi fəaliyyəti ilə bərabər, ölkənin ictimai həyatında da fəal iştirak edir. Onun Qərbi Azərbaycan İcmasının fəaliyyətində də çox böyük əməyi var və Qərbi Azərbaycan həqiqətlərinin ölkə daxilində və xaricində təşviq edilməsi istiqamətində intensiv fəaliyyət göstərir.
Çıxış edənlər onu da vurğulayıblar ki, çoxşaxəli və məhsuldar fəaliyyəti ilə tanınan professor 60-dan çox elmi əsərin, monoqrafiyanın, tədqiqat əsərlərinin müəllifidir. Bildirilib ki, bu əsərlərin bir çoxu müxtəlif dillərdə, xarici ölkələrdə nəşr edilib və tədris edilir. Ədəbiyyatşünas alim, elm və maarif təşkilatçısı kimi Mahirə xanım həm də Qərbi Azərbaycan Televiziyasında “Ziyalı” elmi-publisistik verilişin müəllifidir.
Qeyd edək ki, müasir Azərbaycan poeziyasında öz imzası ilə tanınan və sevilən şair Mahirə Nağıqızı Türk dünyasının bir sıra universitetlərinin fəxri professorudur. Onun 70-dən çox şerinə musiqi bəstələnib. Tədbirdə şairin müxtəlif səpkili şeirləri səsləndirilib.
Sonda çıxış edən Mahirə Nağıqızı təşkil olunmuş gecəni öz yaradıcılığının hesabatı kimi dəyərləndirib, yaradıcılığına, elmi fəaliyyətinə göstərilən diqqətə görə minnətdarlığını bildirib.
Tədbir bədii hissə ilə davam edib.

Heydər Əliyev Mərkəzində məşhur heykəltəraşın sərgisi açılıb

Noyabrın 1-dən Heydər Əliyev Mərkəzində tanınmış italiyalı monumental heykəltəraş Lorenso Kuinnin (Lorenzo Quinn) sərgisi təqdim olunur.
Sərginin BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının Bakıda keçiriləcək 29-cu sessiyası (COP29) ərəfəsində təşkil olunması təsadüfi deyil.
Belə ki, “Təbiətdə tarazlıq” (Equilibrium in Nature) ekspozisiyası ictimaiyyətin diqqətini bir daha ekoloji məsələlərə yönəldir.
Bakı sərgisinin konsepsiyasının əsasını ətraf mühitin dərk olunması, təbiətə qayğı ideyası təşkil edir.
Sərginin açılışında çıxış edən Heydər Əliyev Mərkəzinin direktoru Anar Ələkbərov qısa müddət ərzində öz sərgisinin Azərbaycanda keçirilməsi üçün göstərdiyi dəstəyə görə Lorenso Kuinnə təşəkkürünü bildirib. O, Heydər Əliyev Mərkəzində cari il ərzində bir neçə italyan heykəltəraş və rəssamın təqdimatlarının keçirildiyini bildirib, hazırkı sərgidə çox gözəl heykəltəraşlıq nümunələrinin nümayiş olunduğunu deyib.
Anar Ələkbərov L.Kuinnin əsərlərinin COP29 tədbiri çərçivəsində Azərbaycana gətirildiyini, yaxın günlərdə ölkəmizdə keçiriləcək COP29 konfransına gələn qonaqların da bu incəsənət nümunələrini bəyənəcəyinə ümidvar olduğunu bildirib. Eyni zamanda, Heydər Əliyev Mərkəzində də çoxsaylı tədbirlərin təşkilinin nəzərdə tutulduğu diqqətə çatdırılıb.
"365 Art” şirkətinin təsisçisi, sərginin kuratoru Olqa Daniele tədbirin yüksək səviyyədə təşkilinə görə Heydər Əliyev Mərkəzinə minnətdarlığını bildirib.O qeyd edib ki, Lorenso Kuinn öz əsərlərində eşqə, məhəbbətə, planetimizə olan vurğunluq hisslərini əsas tutur. Bu baxımdan, müəllifin qeyri-adi bacarıqlarını özündə əks etdirən fikirləri məhz onun incəsənət əsərlərində hiss olunur.
Sərginin müəllifi Lorenso Kuinn Bakının çox gözəl şəhər olduğunu deyib, paytaxtımızda keçiriləcək COP29-a çox az vaxt qaldığını bildirib. Möhtəşəm bir məkanda sərgisinin keçirilməsindən şad olduğunu söyləyən L.Kuinn əsərlərinin təbiətin gücünü təcəssüm etdirdiyini bildirib.
“Biz Yer kürəsini sevməliyik. Necə ki, ana övladına o cür yanaşır, biz də elə yanaşmalıyıq. Yer kürəsinə hörmət etməliyik, necə ki, öz anamıza hörmət edirik. Bizim yaşamaq üçün başqa məkanımız yoxdur. Bunu mütləq nəzərə almalıyıq. Çünki başqa yolumuz yoxdur”, - deyə Lorenso Kuinn diqqətə çatdırıb.
Sərginin açılışı ilk olaraq “Sevgi birliyi” əsərinə baxışla baş tutub. Həmin kompozisiya dünyaya qarşılıqlı sevgi və dəstək çağırışıdır. Çünki bəşəriyyətdə mükəmməl harmoniya içində əbədi bir əlaqə qurmaq imkanı məhz bu hisslər sayəsində mümkündür.
Lorenso Kuinnin əsərləri 2025-ci il mayın 11-dək Heydər Əliyev Mərkəzinin parkında və foyesində təqdim ediləcək.
Bakı sərgisində ziyarətçilər italiyalı heykəltəraşın “Balanslaşdırılmış dünya” (Balanced World), “Təbiətin gücü” (Force of Nature), “Tanrının əli” (Hand of God), “Bəxş et və al” (Give and Take) və “Birlikdə” (Together) əsərləri ilə Mərkəzin park ərazisində, “Eros”, “Paralel dünya” (Pharalel Universe), “Özünü sev” (Love Yourself) və müəllifin digər əsərləri ilə Mərkəzin foyesində tanış ola biləcək. Ümumilikdə Bakı sərgisində müəllifin 15 incəsənət nümunəsi təqdim edilir.
Heykəltaraşın “Özünü sev” (Love Yourself) əsəri özünə sevgi vasitəsilə sevgini əks etdirmək, bu hissi dünya ilə paylaşmaq, düzgünlük yoluna işıq saçmağa çağırır.
“Perspektivdə” (İn Perspective) adlı heykəltəraşlıq nümunəsi isə dünyamızın nə qədər zərif və kainatla müqayisədə çox kiçik olduğunu əks etdirir. Bununla Lorenso Kuinn insanları yaşadığımız dünyanı perspektivdə qiymətləndirməyə çağırır.
Eksponatlar arasındakı “Tanrının əli” (Hand of God) heykəltəraşlıq nümunəsi müəllifin şedevrlərindən hesab olunur. Əsərdə bükülmüş halda olan adam yorğun şəkildə qollarını aşağı salaraq, onu dəstəkləyən nəhəng bir əlin ovucunun içərisində oturur. Lorenso bu əsərini oğluna həsr edib. “Tanrının əli” ziyarətçilərin diqqətini uşaqların real həyatda üzləşdiyi təhlükələrə cəlb edir. Bu əl sonradan Kuinnin digər monumental işlərində mərkəzi elementə çevrilib. Həmin əl sevgi, nifrət, yaratmaq hissi və məhv etmək gücünü təsvir edir.
Lorensonun Bakıya gətirilən digər işi isə “Birlikdə” (Together) adlanır. Məhz bu kompozisiyanın Gizada nümayişi ilə ilk dəfə müasir incəsənətin piramidaya yaxın olmasına icazə verilmişdi. Sözügedən monumental kompozisiya 2021-ci ildə Kann şəhərində, 2023-cü ildə isə Dubayda sənətsevərlərə təqdim olunub. İndi isə bu əsər 6 ay ərzində Bakı sərgisində Heydər Əliyev Mərkəzinin parkında yer alacaq. Əsərdə insana həm yaratmağa, həm də məhv etməyə imkan verən əllər təsvir edilib. Bununla rəssam hər şeyin öz əlimizdə olduğuna inanır.
Müəllifin Bakıda sərgilənən digər əsəri isə “Təbiətin gücü”dür (Force of Nature). Əsər kövrək, lakin çox güclü qadın obrazını təcəssüm etdirir. Burada ana təbiətin özü canlandırılır. Ümumiyyətlə, rəssamın yaradıcılığında “Təbiətin gücü” heykəllər silsiləsi mühüm yer tutur. Bu seriyadan bir çox kompozisiya dünyanın müxtəlif ölkələrində nümayiş etdirilərək böyük şəhərlərin görməli yerlərini bəzəyib.
“Balanslaşdırılmış dünya” (A Balanced World) əsəri də müəllifin həssas bir ideyasının daşıyıcısıdır. Eksponat “bəzən dünyalarımız bir-birinə əks qütblərdə görünsə də, mən həyatımda yalnız səninlə mükəmməl tarazlıqdayam” söyləyir.
Heydər Əliyev Mərkəzinin binasının önündə dünya sənətsevərlərini heyran edən “Bəxş et və al” (Give and Take) əsərini də izləmək mümkündür. Həmin əsərlə heykəltəraş diqqəti həyatda, o cümlədən təbiətdə tarazlığın önəminə yönəldir.
Oskar mükafatına layiq görülmüş aktyor Entoni Kuinn və geyim dizayneri, aktrisa İolanda Addolorinin ailəsində doğulan Lorenso Nyu-Yorkda İncəsənət Akademiyasında təhsil alıb, rəssam olmağı planlaşdırsa da, enerjisini və orijinal ideyalarını daha yaxşı ifadə etmək üçün taleyini heykəltəraşlıqla bağlamaq qərarına gəlir. Lorenso Kuinn aktyor kimi də tanınaraq filmlərdə rol alıb.
“Hisslərin yaradıcısı”, “emosiyaların rəssamı” kimi tanınan Lorenso son dövrlərdə ən çox tələb olunan heykəltəraşlardan biridir. Lorenso Kuinnin əsərləri dünyaya sülh, harmoniya, “yaratmaq və ya məhv etmək yalnız öz seçimimizdən asılıdır” kimi ismarıcları çatdırır. Əsərləri insan təbiətinin müsbət və mənfi cəhətlərinin tarazlığını nümayiş etdirir.