Əməkdar artist dəfn olundu

Əməkdar artist Cavanşir Məmmədov dəfn olunub.
Sənətçi bu gün “Qurd Qapısı” qəbiristanlığında torpağa tapşırılıb.
Dəfn mərasimində mərhumun ailə üzvləri, sənət yoldaşları, ictimaiyyət nümayəndələri iştirak ediblər

Güclü qadın, güclü şəxsiyyət, güclü alim

O, indiyədək tanıdığım ən dürüst, ən səmimi, həm də güclü iradə və parlaq istedad sahibi olan qadınlardan biridir. Xanım-xatun görkəmi, ciddi və ağıllı siması, sakit, təmkinli təbiəti, xarakterində heç də hər kəsə nəsib olmayan ziyalılığı, alicənablığı, kübarlığı hər məqamda hiss olunur. Bunlar nadir keyfiyyətlərdir, Allah hər adama verməz. Üstəlik, bu, təkcə xarakterində deyil, elmi fəaliyyətində də əksini tapıb. O, illər uzunu öz istedadını zəhməti ilə cilalayıb, parladıb, ondan elm adlı zəngin bir xəzinə yaradıb. Bu xəzinə təkcə özünə yox, Azərbaycana, xalqına, insanlığa məxsusdur. Köksündə isə ömrünü gözəlləşdirən bir ürək çırpınır. Çöhrəsindən çəkilməyən işıq, nur, təbəssüm daxili mədəniyyətinin xəbərçisidir...
Məhbubə Nəbi qızı Vəliyeva. Görkəmli əczaçı alim, Azərbaycan Tibb Universitetinin “Əczaçılıq texnologiyası və idarəçiliyi kafedrası”nın müdiri, Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının Azərbaycan bölməsinin vitse-prezidenti, akademiki, habelə Avropa Təbiət Elmləri Akademiyasının, Türkiyə Beynəlxalq Araşdırmalar Akademiyasının akademiki, Təbabət və əczaılıq üzrə İnnovasiya Mərkəzinin direktoru, Beynəlxalq Əczaçılar Federasiyasının üzvü, Səhiyyə Nazirliyinin Farmakopeya və Farmakologiya Şurasının üzvü, “Biyan products” MMC-nin elmi məsləhətçisi, Azərbaycanın ilk və yeganə qadın əczaçılıq elmləri doktoru, professor, “Əməkdar müəllim”... Bu sıranı uzatmaq olar. Ehtiyac yoxdur, məncə. Elə təkcə adı onun haqqında hər şeyi deyir...
Peşə fəaliyyətim Məhbubə xanımı da mənə yaxından tanıdıb. Onu əhatə edənlərlə ədəb-ərkanlı ünsiyyəti, mədəni, ölçülü-biçili davranışı və danışığı ilə diqqətimi çəkib. Hər dəfə onun çıxış və nitqlərini dinləyəndə isə insan istedadının və təfəkkürünün, mənəvi zənginliyinin nə qədər sərhədsiz olduğunu hiss etmişəm. Dövlətinə və xalqına, mənsub olduğu millətin mənəvi dəyərlərinə, dini dəyərlərinə, adət-ənənələrinə, həyat tərzinə, məişətinə, istək və arzularına bağlılığı, üzərinə düşən öhdəliklərə sadiqliyi, qibtəediləcək qədər sadəliyi və təvazökarlığı, xeyirxahlığı məndə heyrət doğurub. O bütün bu dəyərləri kompleks şəkildə öz şəxsiyyətində, həyata baxışında, qarşıya qoyduğu hədəflərdə əks etdirən bir xanımdır. Zahiri görkəmindəki qürur isə zəhmətinə güvənən, bacarığına arxalanan, öz taleyinin qurucusu olan bir insanın halal haqqıdır...
Onunla hər mövzuda söhbət etmək olar: insan, həyat, elm, siyasət, təbabət, cəmiyyət, mədəniyyət, bəxt, tale... Hər birində cavabı insana rahatlıq, xoş ovqat, nikbinlik gətirir. Çünki mənən zəngindir, dopdoludur, biliklidir, ən əsası, saxta deyil, özüdür, komplekslərdən uzaqdır və fərqlidir...
Məhbubə xanım 1949-cu il aprelin 10-da İrəvan mahalının Kalinino rayonunda ziyalı ailəsində doğulub. Kalinino rus orta məktəbini qızıl medalla bitirən yeganə azərbaycanlıdır. 1966-cı ildə Azərbaycan Tibb İnstitutunun Əczaçılıq fakültəsinə daxil olub, təhsilini fərqlənmə diplomu ilə başa vurub, əczaçı-provizor ixtisasına yiyələnib. Gənc mütəxəssis kimi “Farmakologiya və toksikoloji” kafedrasında baş laborant saxlanılıb. Sonra uğur pillələrini addım-addım qalxıb. Tibb Universitetində baş laborantlıqdan professor, kafedra müdiri vəzifəsinədək yüksəlib. Fəxrlə deyir ki, 50 ildən çoxdur buradayam, bütün uğurlarımı Tibb Universitetinə borcluyam...
Fəaliyyətində üç istiqamət qırmızı xətlə keçir: təhsil, elm, ictimai-siyasi fəaliyyət. Hər üçünü bir arada cəmləşdirmək və elmi fəaliyyəti ictimai-siyasi fəaliyyətlə bacarıqla uzlaşdırmaq, əldə etdiyi nailiyyətləri qoruyub saxlamaq olduqca çətindir. Məhbubə xanım, məhz bu çətini bacaranlardandır. Çünki əməyini ləyaqətlə sərf edib, savadı, işgüzarlığı, yüksək idarəçilik qabiliyyəti, prinsipiallığı həmişə ona uğur gətirib...
1990-cı ildə Tibb Universitetinin patoloji fiziologiya kafedrasının nəzdində “Təbii limfatrop preparatların yaradılması” laboratoriyasının “Farmakologiya və əczaçılıq” şöbəsinə rəhbərlik edib. 1993-1995-ci illərdə Əczaçılıq fakültəsinin dekan müavini və dekanı olub. 1996-cı ildə “Azər Pharm” Elm-İstehsalat Birliyinin Baş direktor müavini, “Əczaçılıq məhsulları” Ticarət-İstehsalat İdarəsinin direktoru vəzifələrində işləyib. Həmişə də etimadı doğruldub.
1997-ci ildə Tibb Universitetinin “Əczaçılığın təşkili və iqtisadiyyatı” kafedrasının müdiri vəzifəsinə təyin olunub. Hazırda “Əczaçılıq texnologiyası və idarəçiliyi” kafedrasına professor Məhbubə Vəliyeva rəhbərlik edir.
Məhbubə xanım 1987-ci ildə Pyatorsk şəhərinin Əczaçılıq Akademiyasında “Başlı coğanın – Gipsophilla capitata dərman bitkisinin saponinlərinin kimyəvi və farmakoloji tədqiqi” mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə edib, əczaçılıq elmləri namizdi alimlik dərəcəsi alıb. 1998-ci ildə İ.M.Secenov adına Moskva Tibb Akademiyasında doktorluq dissertasiyasını iki ixtisas: “Farmakologiya” və “Əczaçılıq” üzrə müdafiə edib. O, ölkəmizin ilk və yeganə əczaçılıq elmləri doktoru, professordur. 1995-cı ildən isə Beynəlxalq Əczaçılar Federasiyasının tam hüquqlu üzvüdür.
Məhbubə xanım taleyinə, qismətinə düşən vaxtda bütün çətinlikləri enib, sınaqlardan alnıaçıq, üzüağ çıxıb, ləkəsiz, pak bir ömür yaşayıb. O, bu gün də bir neçə zümrəni – siyasi təbəqəni, elm və təhsil adamlarını, Azərbaycan qadınlarını layiqincə təmsil edir. Və bir xalqın, bir millətin öyünəcəyi, qürur duyacağı ziyalı bir xanım olduğunu əməlləri ilə sübut edir.
O, dünyada tanınan və qəbul edilən əczaçı alimdir. Onun elmi fəaliyyətinin əsasını dərmanşünaslıq, əczaçılıq sahəsi, təbii mənşəli xammal əsasında yeni dərman və yarıməczaçılıq məhsullarının yaradılması təşkil edir. Alim ölkəmizin dörd yüzə yaxın bitki xammalını diqqətlə araşdırıb, yüzdən çox dərman bitkisinin sağlamlığa təsirini öyrənib. Sənaye əhəmiyyətli dərman bitkilərini seçib, biyan, zəfəran, dəfnə, limonotu, yemişanı tibb və əczaçılığa tətbiq edib. Dərin elmi tədqiqatları nəticəsində elə təkcə çılpaq biyan bitkisindən üç yüzdən çox faydalı dərman vasitəsi hazırlanıb. Məhbubə xanım beş min ildən çoxdur ki, təbabətdə tətbiq olunan biyan bitkisini, haqlı olaraq milli dərman xammalı adlandırır. Deyir, dünya təbabətində ilk dəfə bizim alimlər biyanın limfaya yeni təsirini öyrənib. Limfotrop sözünü də tibbə bizim alimlər gətirib. Onlar biyandan bir sıra əczaçılıq məhsulları, o cümlədən biyan ekstratı, şərbəti, müalicəvi kosmetoloji vasitələr alıblar.
Professor Məhbubə Vəliyeva 688 elmi məqalənin (75 beynəlxalq patent, 22 səmərələşdirici təklif, 7 monoqrafiya və kitab, 25 dərslik və dərs vəsaiti, 28 texniki şərt və 7 farmakopeya məqaləsi) müəllifidir.
Onun elmi nailiyyətləri əsasında yaradılmış “Biyan Products” MMC-nin 2019-cu ildə Ağdaşda Biyan Sənaye Parkı açılıb. Dünya səviyyəli bu müəssisə Prezident İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə yaradılıb. Həmin tədbirdə “Biyan Products” MMC-nin elmi məsləhətçisi, professor Məhbubə Vəliyeva çıxış edərək kollektivin minnətdarlığını dövlətimzin başçısına çatdırıb: “Möhtərəm Prezidentimiz, biz fəxr edirik ki, bu ideyanı siz verdiniz. Buna görə zavodun kollektivi adından Sizə təşəkkür edirik. “Çox sağ olun” deyir, Sizi və xalqımızı təbrik edirik. Burada sözümü deməliyəm. Çünki Prezident Heydər Əliyevin qarşısında da çıxış etmişəm. Mən ulu öndərimiz, təkrarsız və bənzərsiz şəxsiyyət və çox sevdiyim Heydər Əliyevin bu sözlərini xatırlatmaq istəyirəm: “Mən İlham Əliyevə özüm qədər inanıram”. Möhtərəm Prezidentimiz, xalqımız Sizə çox inanır, Sizi çox sevir.”
Bu gün həmin zavodda biyanın məhsulları və 8 çeşiddə müalicəvi şərbətlər istehsal olunur.
Məhbubə xanım tez-tez beynəlxalq elmi konfranslarda iştirak edir, alimin elmi məruzələri maraqla qarşılanır. İntellektual enerjisini cəmiyyətin inkişafına yönəldir. Yaxşı deyiblər ki, namusla işləyənlər mükafatsız qalmır. Onun əzmkarlığı da öz dəyərini alıb. O, BMT-nin Dövlət Xidmətləri mükafatına layiq görülən ilk qadın alimdir. BMT-nin İctimai Mükafatlar Şurasının (UNCOPA) “Hippokrat” ordeni, “Elm və Sülh səfiri” beynəlxalq mükafatı, fəxri adı, diplomları və Avropa Xidməti ordeni, “Senator ordeni”, Türk Dünyası Araşdırmaları Beynəlxalq Akademiyasının “İbn-İ Sina” medalı, “Türk dünyasının ilin alimi” medalı, Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının Azərbaycan Bölməsinin diplomu və qızıl nişanı, Avropa Təbiət Elmləri Akademiyasının (Hannover, Almaniya) “İlin alimi” diplomu və fəxri professoru, “V. Pol Erlix” medalı, Avropa Təbiət Elmləri Akademiyasının Ali Liqasının Qızıl ordeni, Səhiyyə Nazirliyinin və Tibb Universitetinin Fəxri fərmanı, “Azərbaycanın qüruru” qızıl ordeni, İqtisadiyyat Nazirliyinin “Şərəf ulduzu” ordeni, “Bir millət, iki dövlət ” layihəsində iştirakına görə medal və fəxri mükafat və s.
Bu adlar, bu titullar, bu təltiflər, bu saysız-hesabsız mükafatlar illər boyu çəkdiyi əziyyəti, keçirdiyi narahatlığı, duyduğu məsuliyyəti və eyni zamanda yaşadığı fərəh hissini, xoşbəxtliyi günü bu gün də xatırladır ona. Onu da xatırladır ki, həyat zəifləri qəbul etmir, güclüləri sevir. Güclü insan, güclü qadın, güclü şəxsiyyət, güclü alim olduğuna görədir ki, müasir çağırışlara da eyni çevikliklə cavab verir, dövləti, ölkəsi, xalqı, milləti üçün daha böyük fədakarlıqla çalışır.
Professor Məhbubə Vəliyeva Tibb Universitetinin Böyük Şurasının üzvü, Tsiklik Metodiki Şuranın sədri, Səhiyyə Nazirliyinin Farmakopeya və Əczaçılıq Şurasının sədr müavinidir.
Alimin bir beynəlxalq tədbirdə iştirakını xüsusi qeyd etmək istəyirəm. O, dünya əczaçılığında ilk ixtiraçı qadın alim olaraq Azərbaycan Əqli Mülkiyyət Agentliyinin tabeliyində olan Patent və Əmtəə Nişanlarının Ekspertiza Mərkəzi tərəfindən Ümumdünya İntellektual İxtiraçılar Təşkilatı, Koreya Qadın İxtiraçıları Assosasiyası və Koreya İntellektual İxtiraçılar Mərkəzinin 2019-cu il iyunun 18-26-də keçirdiyi Ümumdünya İntellektual Qadınlar Sərgisi, Müsabiqəsi və İnnovasiya İnkişaf Mərhələsinin Dərəcəsinin Qiymətləndirilməsinə aid alman Beynəlxalq Patentlərin nəticələrinin müsabiqəsində ölkəmizi layiqincə təmsil edib. Azərbaycandan ən çox ixtira və patentlərin müəllifi kimi bu sərgidə müsabiqəyə təqdim etdiyi 6 patentin hamısı mükafatlandırılıb. Beləliklə, alim Azərbaycana 2 qızıl, 1 gümüş, 2 bürünc medal və həmin təşkilatların birgə təsis etdiyi yüksək səviyyəli Spesial mükafatı – “Spesial prize” diplomunu gətirib...
Məhbubə xanım Tibb Universitetinin uğurlarından da iftixarla danışır. İndi Universitetin əczaçılıq fakültəsində 13 professor, 54 elmlər namizədi, dosent çalışır. Onun rəhbərlik etdiyi Əczaçılıq texnologiyası və idarəçiliyi kafedrasında 2866 elmi məqalə və elmi tezis, 25 dərslik (dərs vəsaitləri), 95 patent və ixtira, 28 səmərələşdirici təklifə şəhadətnamə, 30 texniki şərt, 12 farmakopeya məqaləsi, 28 tədris metodiki vəsait, 26 metodik göstəriş çap olunub. Hazırda kafedrada 42 fəndən dərs aparılır: 13 fənn bakalavr səviyyəsində, 29 fənn magistratura pilləsində tədris olunur. Kafedrada 90-dan cox magistr, 40 namizdəlik, 4 doktorluq dissertasiyası yerinə yetirilib.
Professor 1992-ci ildən Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvüdür. Hər gün Universitet pillələri ilə qalxarkən hələ gənc ikən bu binanın açılışında ulu öndər Heydər Əliyevin qarşısında etdiyi çıxışı yada salır. Onu da qürurla deyir ki, “Əməkdar müəllim” fəxri adına da məni Ümummilli lider Heydər Əliyev layiq görüb.
Məhbubə xanımın bir ali statusu da var: Analıq. Bu adı da şərəflə daşıyır. Ailəsi həkim ailəsidir. Həyat yoldaşı Mustafa müəllim, oğlu Pərviz, gəlini Samirə xanım həkimdir. 4 nəvəsinin isə hər birində, həm də Məhbubə xanımın zərrəsi, işığı, nuru var...
Bu gün 75 illik şərəfli ömrünün səhifələrini böyük iftixarla vərəqləyir Məhbubə xanım. Özünə və xalqına alnıaçıq, üzüağ hesabat verir. Və çox xoşbəxt görünür!.. Qoy bu xoşbəxtliyin ömrü çox uzun olsun, sevimli Məhbubə xanım!.. Qoy sizin kimi möhkəm əqidəli, sabit, dəyişməz, prinsipial mövqeli, milli təfəkkür sahibi olan alim qadınlarımız çox olsun! Sizin kimi müdrik Azərbaycan qadınlarına çox ehtiyacımız var: həm fərdlər, insanlar olaraq, həm də bütövlükdə cəmiyyət və millət olaraq...
Əlamətdar yubileyiniz mübarək! Çox yaşayın, Azərbaycan elmində və ictimai-siyasi həyatında öndə gedənlərdən biri kimi yolumuzu işıqlandırın...
​Bir arzum da var: parlaq Qələbə Qarabağa yollarımızı açdı. Tezliklə Qərbi Azərbycana – sizin dədə-baba yurdunuza aparan yollar da Zəfər yoluna dönsün!..

Firuzə NADİR,
Əməkdar jurnalist

VƏTƏN QADIN
Təranə DƏMİR,
Şair-publisist.
AYB-nin və AJB-nin üzvü.

Bakıda Çingiz Aytmatovun abidəsi qoyuldu

Görkəmli qırğız yazıçı Çingiz Aytmatovun Bakıda ucaldılacaq abidəsi quraşdırılıb.
Abidə Binəqədi rayonu Süleyman Sani Axundov küçəsi və Binəqədi şossesinin kəsişməsindəki parka gətirilib.
Abidənin açılış mərasimində Qırğızıstan Prezidenti Sadır Japarovun da iştirakı gözlənilir.
Qeyd edək ki, heykəlin müəllifi Xalq rəssamı, heykəltəraş Natiq Əliyevdir.

Əməkdar artistin meyiti evinin yaxınlığında tapıldı

Rusiya Federasiyasının Əməkdar artisti Yevgeni Kunqurov 40 yaşında vəfat edib.
Opera müğənnisinin meyiti Moskvanın mərkəzində, evinin yaxınlığında tapılıb. İlkin məlumata görə, o, intihar edib.
Sənətçi həmin vaxt evdən uzaqda olan həyat yoldaşına intiharla hədələyib. Narahat olan qadın xilasediciləri çağırıb. Sənətçi qadına mesaj göndərdikdən sonra daha onunla əlaqə saxlamayıb.
Xilasedicilər Əməkdar artistin artıq öldüyü vaxt hadisə yerinə gəliblər.
Yevgeni Kunqurov "Səs", "Grand Opera" televiziya layihələrində iştirakı sayəsində tanınıb. O, həm də “Romantika romantikası” televiziya proqramının daimi aparıcısı olub.
Son illərdə o, Kalininqradın regional musiqili teatrı ilə əməkdaşlıq edib. 2023-cü ilin yanvarında Kunqurov ictimai-siyasi həyatda fəal iştirakına görə Rusiya prezidenti Vladimir Putindən təşəkkür məktubu alıb.

Gənc kinematoqrafçılara dəstək - Alternativ Kino Akademiyası yaradıldı

Mədəniyyət Nazirliyinin nəzdindəki Azərbaycan Respublikası Kino Agentliyi (ARKA) gənc kinematoqrafçılara dəstək məqsədilə Alternativ Kino Akademiyası təsis edib.
Agentlikdən bildirilib ki, layihənin kuratorluğu ARKA-nın əməkdaşı, tanınmış kinorejissor, Əməkdar incəsənət xadimi Elxan Cəfərova həvalə olunub.
“Nizami” kinoteatrında Alternativ Kino Akademiyasının ilk tədbiri keçirilib. Tədbirdə Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetindən ARKA-ya təqdim olunan 16 tələbənin layihəsindən 7-nin təqdimatı baş tutub.
Elxan Cəfərovun və ARKA-nın əməkdaşlarının iştirakı ilə keçirilən təqdimatda Xəyal Rzanın “Allaha Salam”, Şirin Əhmədovun “Sürəyyanın 32-ci günü”, Mirhafiz Həsənovun “Çağırılmamış qonaq”, Məhəmməd Məmmədovun “Qayıtdım”, Elmar Fərzəliyevin “Düşmüş mələk”, Araz Quliyevin “İkinci nəfəs” və Mirzahid Ağayevin “İnam” layihələri nümayiş etdirilib.
Qeyd edək ki, Alternativ Kino Akademiyasının yaradılmasında əsas məqsəd tələbə kinematoqrafçıların yaradıcılıq fəaliyyətinə təşviqi, kinoda yeni məzmunun yaradılması, kino vasitəsilə xaricdə milli-mənəvi dəyərlərin çatdırılması üçün işlərin görülməsidir. Həmçinin qarşıya qoyulmuş hədəflərə çatmaq üçün ARKA tərəfindən inzibati, yaradıcı məsələlərin təkmilləşdirilməsi, yerli və beynəlxalq festivallarda iştirakın təşviqi, məzmun keyfiyyətinin artırılması, qlobal kino cərəyanlarının təhlili, müasir yerli kino cərəyanlarının yaradılması, sənədləşmə proseslərində operativliyin tətbiqi nəzərdə tutulur.

Məşhur aktyor ürəyindən əməliyyat oldu

Amerikalı aktyor və Kaliforniya ştatının keçmiş qubernatoru Arnold Şvartsenegger ürəyindən əməliyyat olunub.
Bu barədə aktyor özü açıqlamasında deyib.
Şvartseneggerin sözlərinə görə, onun bədəninə kardiostimulyator yerləşdirilib. Sənətçi əməliyyatdan sonra maşın olmağa daha da yaxınlaşdığını zarafat edib.
Aktyorun sözlərinə görə, kardiostimulyator ona görə lazım olub ki, onun əvvəlki əməliyyatlarından sonra ürək döyüntüsündə pozuntular yaranıb.

Novruz Bayramından İnsanlıq Bayramına:
Ulusal – Bəşəri özül üzərində Əbədi Sabahlara doğru

Ürəyinizdə Ata Günəşi olsun!
İnsanlıq – Əbədi tələbdir, bitməyən. Minillərdir insanlar pis-yaxşı, yetərsiz-yetərli İnsanlıq qaydası əsasında yaşayır, bir-birlərini bu ölçü əsasında sorğulayır, dəyərləndirirlər. Ölçüyə yetilmədiyindən çox zaman insanlar üçün bu, özlüyündə ağalıq imkanına da əsas verir. Özünü İnsanlığa yetən, ən azı İnsanlığın təşnəlisi kimi göstərənlər olur, indi də var...
Zəiflər üzərində varlığını təsdiq etmək istəyənlər çağımızda daha çoxdur. Elmi-texniki yeniliklərin az qala hər gün yarandığı, ayrıca İKT-nin qarşısıalınmaz sürətlə yürüdüyü bir vaxtda insanın özünü, başqalarını ruhsallıq (mənəvilik) baxımından tanıması çətinləşir.
Dünyadakı gərginliklərin artması gedişində insana yanaşma da qəlizləşir. İnsan yaratdığı qarışıq düşüncələrin əsiri olur, özünü sanki qırxayaq kimi çaşdırır, neyləyəcəyini bilmir. “Başınıitirmə” sindromlaşır, “bəşəri təmayülə” çevrilir.
Ölkələrin sürətli silahlanması artır, uluslararası doğmalaşma yaranmır, xəstəliklərin ölçüsü genişlənir, ekoloji durum daha da pisləşir, ədəbi-mədəni zövqlər korşalır. Dünyanın istənilən yerində insanların sabaha, yaşamağa ümidi nə qədər acı səslənsə də, azalır, proseslər hər kəsə etkisini göstərir. Bunun nədənlərini (səbəblərini) aramaq, tapmaq asan göründüyü dərəcədə də çətindir. Ona görə ki, İnsanın bu gedişdə rolunu dəyərləndirmədən, qiymətləndirmədən, başlıcası, baş verənlərdən dərs almadan, içdən arınmadan Sabahlara yol almaq çətin olacaq.
İnsan kimdir, dünyaya niyə gəlib? “İnsan özündə Mütləqilik gəzdirən, bu səbəbdən də Şəraitdən, Mühitdən, Cəmiyyətdən üstün olan, Mütləqiliyə can atan, Mütləqləşməyə qadir olan ruhsal varlıqdır” (İnam Ata). İnsan İnsanlığını təsdiq etmək üçün dünyaya gəlib. Təbiət insanı yetkin yaratmır, bu səbəbdən də onun iç dünyasını tanıması, bilməsi, özünü mahiyyətcə yenidən yaratması qaçılmazdır.
Bəs İnsan niyə bu gündədir? Suala ruhsal (mənəvi) yöndən cavab axtarmağa çalışaq. Bütün sorunların bir həlli var: İnsanın özünə, mahiyyətinə tən olması. Bu, son dərəcə çətin, ağır işdir, çox zaman anlayan üçün də həll edilə bilməyən sayılır.
***
İnsan nə qədər ki, özünü – Ruhunun imkanlarını (İnamını, İdrakını, Mənəviyyatını, İradəsini) araşdırmayıb, aşkarlamayıb, zəifliklərinin üzərində yüksəlməyib, Ruh-Bədən birliyini anlamayıb, hər kəsin şəxsində müəyyən dönəm üçün olan bu “birliyə” (Ruh-Bədən “birliyi”nə : “Təzadlar arasında birlik olmur” – Ata) yetməyib, o deməkdir ki, dünyadakı pis gərginliklər qətiyyən azalmayacaq, artacaq...
Ruhsalıq Bədəni nizamlayır. İnsan Bədənçi deyl, Ruhçudur. Bədənin instinktiv tələbinə tabe olan – Ruhdan keçir. Ruhdan keçən var ola bilmir. Xəstəliklər daha çox nizamsızlıqdan yaranır, artır. Bədənçilikdə ilişib qalmaq - İnsan halsızlığının ifadəsidir.
***
Gərginliklərin nədəni – Bilməzlikdir. Özünü bilməyən, tanımayan İnsan həyatdakı başqa canlılardan yer-göy fərqini unudur, öz gözündə adiləşir. Onun dünyaya, həyata, İnsana münasibəti səthi olur. Hər şeyə atüstü yanaşmaq insanlararası münasibətlərin onsuz da aşkarlanmayan imkanlarını korşaldır.
Özünü tanımayan başqasını da tanımır, əslində tanımaq istəmir.
Özünü tanımayanın başqasını – başqalarını tanımağa çalışması, tanıdığını iddia etməsi – ciddi yanlışlıqdır.
***
Başqasını tanımağa özündən başlamaq gərəkdir. Başqasına İnsani yanaşmaq – özünə İnsani yanaşmağının ardıdır, həm də öncəsidir. Ardıdır, ona görə ki, İnam Ata demişkən, özündə qala bilmirsən, başqalaşırsan. Öncəsidir, ona görə ki, başqasında İnsanlığın yeni çalarlarını tapırsan, özünə - insanlıq imkanlarına yenidən baxırsan, özül üzərində inkişaf edirsən.
O deməkdir ki, mahiyyətcə insanlaşmağın, habelə insanlaşdırmağın sonu yoxdur, olsa-olsa öncəsi var. Əzəli, Əbədi, Sonsuz, Kamil Mahiyyət ölçüsü İnsanın halında – Özüylədöyüşündə aydın bilinir, görünür.
Kəşf edilən insanlıq imkanı bitmir, tükənmir, yeni imkanlar yaranır. Ruhsal (insani) imkana yetən başqalarını da öz insanlıq imkanlarına çatdırır. Bu gedişdə tükənmə yoxdur, tükənməzlik var.
Tükənən – İnsanlıq imkanlarını tam aşkarlamayan olur.
Bədənin imkanlarının aşkarlanması – Ruhun imkanlarının aşkarlanması ilə bağlıdır. Ruhsal ənənə yarandıqca, artdıqca Bədənin də yeni imkanları aşkarlanacaq. Birinin qazandığı uğur başqalarının uğurlarının İnsanlıq yönündə aşkarlanmasına təkan olacaq.
İnsanlığa yetən – Halını İnsanlara aydın yetirmək ustalığına yetir.
***
Novruz bayramı minillərdir ki, Ulusumuzun yaşamında özünəməxsus yer tutur. Bu bayramda milli ruhumuzun, qədimliyimizin soraqları yaşayır. Minillər öncə babalarımız inanıblar ki, insanla təbiətin birliyi var. Bu birliyi əcdadlarımız ömründə yaradıb, yaşadıb: qışın yazı əvəzləməsini öyüb, təbiətlə birgə ruhən yenidən doğulub, içəridən arınıb, bu təmizlənməni mənalandırıb, bayramlaşdırıb.
Novruz bayramı bir çox ölkələrdə qeyd edilir. Azərbaycan Novruzunun isə bənzərsizliyi ortadadır. Ümumşərq, ümumtürk keyfiyyəti olan Novruz muğamdakı bənzərsizliyimiz qədər bizimdir. Qədimdən bəri varlığın başlıca ünsürlərinə (od, su, hava, torpaq) türk öz ruhuyla baxıb, təbiətin yenidən doğulmasını mənalandırarkən başqa xalqların təsəvvürlərinə möhtac olmayıb. Minillər boyunca türkün əski inancı cilalanıb, ulu babamız Zərdüştün dönəmində sistemli təsəvvür, baxış halına gəlib. Zərdüştün “Təmiz fikir, təmiz söz, təmiz əməl” ideyası türkün ruhsal təsdiqidir.
Bu gün Novruzla bağlı müəyyən məqamlar adamların təsəvvüründə yenə də qarışıqdır. Ümumşərqi olduğu dərəcədə də ümumtürk səciyyəsi daşıyan Novruz bayramının ulusal sınırlarını anlamağımız, anlatmağımız çətinləşir.
Minillərdən bəri yol gələn, çoxlu dirənişlərə, dəyişmələrə məruz qalan Novruz türk ruhunun özünəməxsusluğunu bacardığı qədər yaşadıb. Millət o zaman var olur ki, ruhunun qədim soraqlarını, adət-ənənəsini, bir sözlə, özünəməxsus nəyi varsa, hamısını qoruyub saxlayır. Belədə millət tarixin dolanbaclarında sarsılmır, başını itirmir. Novruzda qədimliyimizin zəngin çalarları var. Tariximizin ən çətin məqamlarında belə bu bayram ürəklərdə yaşayıb.
Bayram hər şeydən öncə insanın içində olmalıdır. Novruzun mahiyyətində türkün halının yetkin ifadəsi var. Elə etmək gərəkdir ki, qədimliyimizin soraqları kürəsəlləşmə həşirində gözümüzdə qətiyyən adiləşməsin, bayağılaşmasın. Novruz bayramında başqa bayramlarda olduğu kimi zəngin süfrənin yaradılması, həşirçilik, bayağı mahnılar, əyləncələr, fişənglər selinə bürünməsi də yanlışdır.
Novruzda Od – bayramın başlıca rəmzidir, insanın içdən təmizlənməsi ideyasına xidmət edir.
Qədimlərdən bəri od türkün ağlında, düşüncəsində müqəddəslik rəmzi kimi yaşayıb, bu günə kimi gəlib çıxıb. Odun müqəddəs sayılması ilə insanın hər cür pisliklərdən, Şərdən təmizlənəcəyinə, Xeyirin qələbə çalacağına inam ifadə olunub. Adət-ənənələrimizin zirvəsində Sabahımızda yeni bayram yaradıcılığı üçün imkan daşıyan - qədimliyimizi, ucalığımızı, idrakımızın ənginliyini, ruhumuzu özündə yaşadan Novruz bayramı durur. Novruz bayramı ulusal ruhumuzu təsdiq edir, ona görə bizə belə doğmadır.
İnam Atanın (Asif Atanın) Novruz bayramına ayrıca yanaşması var. O, “Novruzluğumuz” (1990) adlı fəlsəfi-bədii məqamda Zərdüştlüyümüzü “Oda tapınmağımız, işıqlanmağımız, təzələnməyimiz, təmizlənməyimiz” kimi qiymətləndirir, özünün müəyyənləşdirdiyi 7 böyük Ulusal Dəyərimizdə Od amilinin müqəddəsliyini, yaşarılığını, birxətliyini əsaslandırır: “Novruzumuzdan Zərdüşt İşığı götürün, Dədə Qorqud Ağsaqqallığı götürün, Babək Hünəri götürün, Nəsimi Vüqarı götürün, Füzuli Heyrəti götürün, Muğam Hikməti götürün, Saz Mətanəti götürün”. Ulusal dəyərlərimizin özülündə Zərdüştdən gələn, mənalandırılan İşıqçılıq durur.
Ulusal ruhumuzda olan ülvi, gözəl nə varsa, hamısı ulusumuzun yaranmasına, əbədi var olmasına xidmət etməlidir. Novruzu türk idrakından gələn, cilalanan bayram kimi sevirik, dəyərləndiririk. Novruz ayrı-ayrı xalqların yaşamında var. Başqa yandan, Novruz qədim çağların bayramıdır, dünyagörüşüdür. Bayramın özülündə duran həqiqi elm, fəlsəfə adamların təsəvvüründə demək olar, yoxa çıxıb. İndi bayramın yalnız “bədii” hissəsi qalıb. Bu hissədəki əyləncələr isə onu adiləşdirir.
Novruzu Ata-Ocaq bayramlarının doğması sayıram. Dünyanın hər mənada tükəndiyi bir çağda özümüzə və dünyaya təqdim edilən İnsanilik, Xəlqilik, Şərqilik, Bəşərilik bayramları Sabahımızda Ulus olaraq möhtəşəm yaradıcılığımızın sübutu kimi dərk, təsdiq olunacaq. Bayramların hamısı İnsanla bağlıdır.
***
İnsanilik – bəşərin varolma, özünütəsdiq düsturudur. İnsanilikdən qıraqda nə varsa, antibəşəridir. Minillərdir bəşərin canlı yaşamı, bədiiyyatı, incəsənəti İnsanlıqdan danışır, insaniliyi öyür. Ancaq İnsanlıq əsasında yaşamaq getdikcə daha da çətinləşir. Bu gün dünyada elmi-texniki inkişaf ən yüksək həddə çatıb. Ancaq inkişafın bu səviyyəsi daha çox insanlığa qarşıdır. İnsana, insanlığa xidmət etməyən tərəqqi gerilikdir, çünki insansızlığa əsaslanır. Qoy elmi-texniki tərəqqi indikindən dəfələrlə az olsun, ancaq İnsan yox olmasın! Qoy dünya indikindən maddiyyatca qat-qat zəif olsun, ancaq dünya insansız olmasın! İnsansız dünya tükənmiş dünyadır! Yalnız İnsaniliyə əsaslanan tərəqqi – yaşarıdır, sabahlıdır! Yalnız müqəddəsliyə əsaslanan tərəqqinin sabahı, gələcəyi var. İnam Atanın (Asif Atanın) Mütləqə İnam dünyabaxışının başlıca sözü, harayı, mövzusu İnsandır. İnsansız heç bir tərəqqi yoxdur. Bu səbəbdən də tərəqqinin ölçüsü İnsanilikdir.
Ancaq indiki gedişlə dünya gündən-günə daha çox antiinsanlığa yuvarlanacaq. Antiinsani dünyanın insan, bəşərsevərlik çağırışları çox zaman sözdən o yana getmir. Siyasiləşmiş dünyada insaniliyin qaydasına uyğun yaşamaq hünər istəyir. Bicliyin, əyriliyin, vicdansızlığın, umacağın, minnətçiliyin ölçü sayıldığı dünya təbii olaraq asanlığa meyil edir. Mütləqə İnam Ruhaniyyatının baş mövzusu İnsandır. İnsansız dünya, yüksəliş (tərəqqi), təbiət yoxdur!
İnam Ata – İnsanlığın bənzərsiz harayçısıdır. İnsan haraylı, İnsan bayraqlı İnsanlıq Bayramı müqəddəslik carı çəkir, Atayurdumuzu, Şərqimizi, Dünyamızı İnama çağırır. İnsanilik Bayramı Bəşərin Mütləqilik səviyyəsində Kutsallığının içsəsidir. İnsanlıq Bayramı – Bəşərin Bayram ənənəsinin göy ölçüsüdür.
Bu yerdə Atanın “İnsanilik Mərasimi üstə Mütləqlə Təmas”ını sunuram:
“Dünyanın Dünyadan Yüksək Mənasını özündə daşıyan. Həyatın Həyatdan Yüksək Mənasını özündə daşıyan. Özünün Özündən Yüksək Mənasını özündə daşıyan. Gerçəklikdən yüksək olan! Cəmiyyətdən yüksək olan! Şəraitdən Yüksək olan! Mühitdən Yüksək olan! Mütləqə can atan! Mütləqləşməyə Qadir olan! Mütləq İnam daşıyan! Mütləq İdrak daşıyan! Mütləq Mənəviyyat daşıyan! Mütləq İradə daşıyan İnsan! Sənə çatmalıyam!”
Bəşər yeniləşməlidir, deməli, ona yeni Dünyabaxış, yeni bayramlar gərəkdir. İnam Atanın yaratdığı bayramlar (İnsanilik, Xəlqilik, Şərqilik, Bəşərilik) İnamlaşacaq dünyanın - Mütləqə İnam Sivilizasiyasının, kamilləşən, ruhsallaşan İnsanındır - İnsanlarındır.

Əməkdar artist ağır xəstəlikdən dünyasını dəyişdi

Tanınmış müğənni, Əməkdar artist Sahibə Əhmədova vəfat edib.
İfaçı xərçəng xəstəliyindən dünyasını dəyişib.
Qeyd edək ki, müğənni "Şah İsmayıl" operasında Ərəbzəngi rolunun əvəzsiz ifaçısı kimi şöhrət qazanıb.
O bir zamanlar oxuduğu muğam və xalq mahnıları ilə məşhurlaşmışdı.
Sahibə Əliqulu qızı Əhmədova 1956-cı il yanvar ayının 11-i Ağcabədi rayonunun Hacılar kəndində anadan olub. Orta təhsilini həmin rayonun Boyat kəndində alıb. Uşaqlıqdan milli musiqiyə böyük marağı olub. İlk musiqi müəllimi Ağcabədi rayonunda fəaliyyət göstərən “Rast” ansamblının tanınmış xanəndələrindən olan əmisi oğlu Sabir Abbasov olub.
1975-ci ildə Asəf Zeynallı adına Orta-ixtisas Musiqi Texnikumunun xanəndəlik fakültəsinin muğam şöbəsinə daxil olub və görkəmli muğam ustadı, Əməkdar müəllim Nəriman Əliyevdən dərs alaraq muğam sənətinin sirlərini öyrənib. Texnikumda təhsilini davam etdirməklə yanaşı, 1976-cı ilin oktyabr ayından etibarən ustad tarizən Bəhram Mansurovun təşəbbüsü ilə Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrında işə başlayıb.
Opera səhnəsində ilk ifa etdiyi obraz M.Maqomayevin “Şah İsmayıl” operasından Ərəbzəngi obrazı olub. Elə ilk gündən Sahibə xanımın özünəməxsus tərzdə və yüksəs peşəkarlıqla ifa etdiyi bu obraz tamaşaçıların yaddaşında bu günə qədərdə böyük iz buraxıb və haqlı olaraq da “Səhnəmizin Ərəbzəngisi” adını qazanıb.
Sonralar opera səhnəsində silsilə ana obrazlarında çıxış edib. Ü.Hacıbəylinin “Leyli və Məcnun” operasında Leylinin anası, Məcnunun anası, Z.Hacıbəyovun “Aşıq Qərib” operasında Qəribin anası, Ş.Axundovanın “Gəlin qayası” operasında Camalın anası, R.Mustafayevin “Vaqif” operasında qarı və s.
Operanın nəzdində respublikamızın hüdudlarından kənarda Rusiya, Bolqarıstan, Türkiyə kimi bir çox ölkələrdə qastrol səfərlərində olub. Həmçinin Sahibə xanım M.Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasının solisti olaraq bir çox dövlət səviyyəli tədbirlərin və konsert proqramlarının iştirakçısı olub.
Muğam və xalq mahnılarımızın mahir ifaçısı olan Sahibə xanımın ifasında “Bayatı-Şiraz”, “Çahargah”, “Şur”, “Segah”, “Orta Mahur”, “Mahur-hindi”, “Rahab”, “Bayatı-kürd”, “Qatar”, “Şahnaz” muğam dəstgahları, “Qarabağ şikəstəsi”, “Arazbarı”, “Simayi-Şəms” kimi zərbi-muğamları lentə alınıb və bir çoxu Azərbaycan Televiziyasının Qızıl Fondunda saxlanılır. Sahibə xanım “Uca dağlar”, “Ahu kimi”, “Alma almaya bənzər”, “Dağlardan aşdım” və s. xalq mahnılarını böyük şövqlə ifa edib. Uzun illər göstərdiyi fəaliyyətin nəticəsi olaraq bir çox diplom və fəxri fərmanlarla təltif olunub. 16 sentyabr 2006-cı il tarixində Azərbaycan Prezidentinin sərəncamı ilə “Əməkdar artist” fəxri adına layiq görülüb. 3 övladı var.
Allah rəhmət eləsin.

“Avroviziya”da təmsilçimizin ifa edəcəyi mahnı bu tarixdə təqdim olunacaq

“Avroviziya 2024” beynəlxalq mahnı müsabiqəsində Azərbaycan təmsilçilərinin ifa edəcəyi mahnı 15 mart Bakı vaxtı ilə saat 12:30-da Avroviziyanın rəsmi Youtube kanalında və İctimai Televiziyanın canlı yayımında təqdim olunacaq.
Bu barədə İctimai Televiziya və Radio Yayımları Şirkətindən məlumat verilib.
Öncə bildirildiyi kimi, mahnı müasir pop və ənənəvi etnik musiqi janrlarını özündə birləşdirir. Mahnının müəllifi bu il ölkəmizi Avroviziyada təmsil edəcək Fahree - Fəxri İsmayılov özüdür. Qeyd olunan vaxtda ictimaiyyətə ilk dəfə açıqlanacaq mahnı üzərində Fahree ilə birgə gənc, istedadlı yerli musiqiçilər - Mado Salikh, Edqar Ravin, Həsən Heydər və Mila Miles da işləyib.
Onu da qeyd edək ki, mahnının muğam hissəsini “Səs Azərbaycan: Doğma nəğmələr” müsabiqəsinin finalçısı İlkin Dövlətov ifa edəcək. Xatırladaq ki, təmsilçilərimiz İsveçin Malmö şəhərində mayın 7-də səhnəyə çıxacaqlar.