Şuşadakı məscidlərin bəziləri muzey olacaq

"Şuşada olan məscidlər əsasən aidiyyəti üzrə fəaliyyət göstərəcək. Çünki məscidin məscid funksiyası var". Bunu Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi sədrinin birinci müavini Səyyad Salahlı jurnalistlərə açıqlamasında deyib. Onun sözlərinə görə, elə məscidlər var ki, onlardan muzey kimi də istifadə etmək olar: "Bu da Şuşanın simasına əlavə gözəllik və yaraşıq gətirəcək". S.Salahlı qeyd edib ki, azad edilmiş ərazilərdə dağıdılan tarixi-dini abidələrin hamısını mümkün qədər bərpa ediləcək: "Məsələ orasındadır ki, ermənilər dünya ictimaiyyətinin qınağından çəkindiklərindən misal olaraq, Gövhərağa, Ağdam və digər məscidləri dağıda bilməyiblər. Dağıdıb bərbad günə salsalar da, yerlə-yeksan edə bilməyiblər. Elə məscidlər də olub ki, təməlinə qədər dağıdıblar. Həmin məscidləri yenidən bərpa etmək lazımdır. Dini ocaqları bərpa edəcəyik ki, yurd-yuvalarına qayıdan soydaşlarımız dini ibadətləri rahat edə bilsinlər". Şuşadakı Qazançı və rus kilsəsinin aqibətinə də aydınlıq gətirən sədrin birinci müavini əlavə edib ki, hər iki yerdə bərpa işləri davam edir: "Həmin yerlərdə də aidiyyəti üzrə tədbirlər keçiriləcək. Bütün Allah evlərinə hörmətlə yanaşırıq və oranı da məhz Allahın evi hesab edirik. Ermənilərdən bizim fərqimiz ondan ibarətdir ki, onlar üçün müqəddəs heç nə yoxdur. Onlar qarşısına çıxan hər şeyi dağıdıblar, kökündən silib aparıblar ki Azərbaycanın orada izi qalmasın. Lakin unudublar ki, tarix var və biz orada yaşamışıq".

Kukla Teatrında yoxlamalar başladı

Mədəniyyət Nazirliyi Abdulla Şaiq adına Kukla Teatrında yoxlamalar aparır. Nazirliyin araşdırmaları noyabrın 18-dən başlayıb. Yoxlamanın keçirilməsinə rejissor Səidə Haqverdiyevanın mətbuatda səsləndirdiyi iddiaların səbəb olduğu bildirilir. Qeyd edək ki, S.Haqverdiyevanın sözlərinə görə, mədəniyyət nazirinin sabiq birinci müavini Elnur Əliyev Abdulla Şaiq adına Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrında biletlərin qiymətinin artırılmasını təklif edib. Keçmiş məmur təklifini Kukla Teatrının ötən ilin dekabr ayında keçirilən 90 illik yubleyində səsləndirib. Rejissor bildirib ki, teatrın direktoru Rəşad Əhmədzadə təklifə etiraz edib. Bu isə Elnur Əliyevin xoşuna gəlməyib. Həmin görüşdən sonra teatrın illik plan proqnozu 50 faiz artırılıb.

Professor: «525»də redaktə işinə ehtiyac qalmır

Bu yaxınlarda Azərbaycan mətbuatında bir məktəb rolunu oynayan "525-ci qəzet"in 30 illik yubileyi qeyd olundu. Bu münasibətlə tanınmış qələm zahidləri, tanınmış jurnalistika nümayəndələri "525-ci qəzet"in ünvanına öz xoş arzularını çatdırdılar. Əlbəttə, belə diqqət təsadüfi deyil. Bu, adıçəkilən qəzetin indiyədək gəldiyi şərəfli yolla əlaqədardır.
"525-ci qəzet"in ilk sayı 1992-ci il noyabrın 17-də — Milli Dirçəliş Günü nəşr olunub. Nəşrə həftəlik qəzet kimi başlayan "525-ci qəzet" 1996-cı ildən həftədə iki dəfə, 1999-cu ildən gündəlik mətbu orqan kimi fəaliyyət göstərir. Qəzetin səhifələrində əsasən ölkədə və dünyada baş verən ictimai-siyasi, sosial-iqtisadi, elmi-mədəni hadisələrlə bağlı xəbərlər, idman, ədəbi-bədii mövzularda yazılar, şərh və analitik materiallar, müxtəlif ədəbi nəsilləri təmsil edən Azərbaycan şair və yazıçılarının, ədəbiyyat və elm adamlarının əsərlərindən nümunələr dərc olunur. Azərbaycan ziyalıları, ictimai-siyasi, elm, mədəniyyət və incəsənət xadimləri, o cümlədən, Xalq yazıçıları-Anar, Elçin, Kamal Abdulla, Afaq Məsud, Elmira Axundova, Xalq şairləri- Fikrət Qoca, Nəriman Həsənzadə, Ramiz Rövşən, Musa Yaqub, Sabir Rüstəmxanlı, tanınmış şair və yazıçılar-Vaqif Bayatlı Odər, Vaqif Bəhmənli, Seyran Səxavət, Aqil Abbas, Əli Əmirli, akademiklər- İsa Həbibbəyli, Rafael Hüseynov, Nizami Cəfərov, Teymur Kərimli, Muxtar İmanov, AMEA-nın müxbir üzvləri- Misir Mərdanov, Könül Bünyadzadə, Tehran Əlişanoğlu, elmlər doktorları -Vilayət Quliyev, Solmaz Rüstəmova-Tohidi, Aida Qasımova, Cahangir Məmmədli, Qəzənfər Paşayev, Nəsir Əhmədli, Qulu Məhərrəmli müntəzəm olaraq qəzetin səhifələrində öz yazıları, bədii əsərləri və məqalələri ilə çıxış edirlər. Onların, ustad qələm sahiblərinin məhz bu qəzeti seçmələri, sözsüz ki, "525"in məktəb statusu ilə bağlıdır. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövrünün tədqiqatçısı, alim, mərhum professor Şirməmməd Hüseynov təxminən 20 il ərzində Azərbaycan tarixi üçün əhəmiyətə malik araşdırma yazılarını müntəzəm olaraq məhz "525-ci qəzet"də dərc etdirirdi. Müxtəlif illərdə onun təşəbbüsü ilə qəzetin səhifələrində Azərbaycan mətbuatının klassik nümunələrindən - "İrşad", "Həyat", "Azərbaycan" qəzetlərindən seçmələr də yer alırdı.

Ötən 30 il ərzində ən mühüm hadisələrə diqqət çəkən, müasir Azərbaycan tarixinin şahidi və həmyaşıdı olan "525-ci qəzet" haqqında Bakı Dövlət Universitetinin professoru, nəzəriyyəçi Cahangir Məmmədli öz fikirlərini bölüşərkən bildirdi ki, bu ona ən doğma qəzetlərdəndir: "Jurnalistika fakültəsinin müəllimi olaraq, Azərbaycan mətbuatının hansı tonda olduğunu, eləcə də qəzetlərin tipologiyasını müəyyənləşdirmək medianı gündəlik olaraq izləmək mənim vəzifəmdir. Nəşrlərin içərisində bir qəzet var ki, onu "mənim qəzetim" adlandırmaq olar. Bu, "525-ci qəzet"dir. Qəzet ümumrespublika statusuna malikdir. Ola bilər, bu statusu rəsmiləşdirmiyiblər. Amma mənə elə gəlir ki, onun tematikasına, mövzu dairəsinə, əhatə kütləsinə görə "525-ci qəzet" ümumrespublika qəzeti adını, statusunu almağa layiqdir. Çünki biz burda ədəbiyyat problemlərini, milli-mənəvi dəyərlərimizi, milli və ictimai maraqlarımızı görürük. Bütün bunların hamısını "525-ci qəzet" öz səhifələrində əks etdirir. Ona görə də bu qəzet xalq arasında geniş yayılıb".
Professor qəzet və mətbuatın "öləziməsi" barədə fikirlərə də aydınlıq gətirib: "Düzdür, qəzetin baş redaktoru Rəşad Məcid bəzən deyir ki, artıq qəzet, mətbuat "ölmək" ərəfəsindədir. Amma mən bunu "525-ci qəzet" haqqında deyə bilmərəm. Çünki bu qəzet yaşayır və bu qəzetin oxucuları hələ də çoxdur. Hər sahədə müxtəlif dövrlərdə ləngimələr olur, illər əvvəl ədəbiyyatda olduğu kimi. Amma indi mətbuat və ədəbiyyat yenə öz inkişafından geri qalmır. Mətbuatın televiziya və internetdən geri qalmaması redaksiya kollektivinin peşakarlığından asılıdır. "525-ci qəzet"in əməkdaşları o peşəkarlığın nə olduğunu, oxucunu necə ələ almağı və Azərbaycan xalqına necə xidmət etməli olduqlarını bilirlər".
Cahangir Məmmədlinin fikrincə, "525-ci qəzet"i məktəb kimi səciyyələndirən amillər bunlardır:
"Onun əməkdaşlarının böyük bir qismi bizim jurnalistika fakültəsini bitiriblər. Ona görə də onlar peşəkarlığın nə olduğunu bilirlər. Onların yazılarında redaktə işinə ehtiyac qalmır. Bütün dil qaydalarına ciddi şəkildə diqqət olunan bu qəzetin ümumilikdə tipologiyası elə özü bir məktəbdir. Digər bir tərəfdən isə "525-ci qəzet"i Jurnalistika fakültəsi tələbələrinin yaradıcılıq laboratoriyası adlandırmaq olar. "525-ci qəzet"lə Jurnalistika fakültəsi tələbələrinin münasibətləri çoxdan, elə qəzet çapa başladığı dövrlərdən yaranıb. Niyə? Çünki, o qəzeti yaradanlar: Rəşad Məcid, Yusif Rzayev və digərləri- demək olar ki, bu qəzetin kollektivinin 90%-i BDU-nun jurnalistika fakültəsini bitirib. Buna görə də "525-ci qəzet" lə sözün əsl mənasında bir ailəyik. Rəşad Məcid uzun illər fakültəmizdə dərs deyib. Və tələbələrimiz ondan çox şey öyrənib.
Əlaqələrimizi gücləndirmək məsələsinə gəldikdə isə bu, fakültədə müəllimlərimizdən asılıdır. Hazırki dövrdə müasir jurnalistikanın inkişafı, sözsüz ki, qəzetlərə təsirsiz ötüşmür. Bu məsələ ilə bağlı Cahangir Məmmədli əlavə olaraq qeyd edib ki, Rusiyada "Komsomolskaya pravda" qəzeti çox əvvəldən, 30-cu illərdən çıxır: "Hətta bir çox qəzetlər, "Kommunist", "Pravda" və s. adlarını dəyişdi. Amma "Komsomolskaya pravda" öz adını dəyişmədi. Bu hərəkətlə qəzet dedi ki, istəyirsiniz oxuyun, istəmirsiniz oxumayın. Və, həqiqətən də, o qəzet diqqət çəkməyi bacarır. Saytlarında maraqlı məlumat olduqda, məlumatın geri qalanını qəzetdə dərc etməklə bir növ oxucunu bu qəzeti oxumağa sövq edir. Bizim "525"- in də çox maraqlı saytı var. Elə materiallar var ki, qəzetdə gedə bilər amma saytda yox və ya əksinə. Bu baxımdan sanki qəzetlə saytın bir dialoqu var və onlar bu vəhdəti çox yaxşı bacarır. Və bu qəzetin, saytı ilə özünün yeni formatlara ciddi münasibəti qəzetin yaranmasına, qorunmasına və ömrünün uzun olmasına xidmət edəcək".

Aysun İbrahimova,
BDU Jurnalistika fakültəsinin tələbəsi

Mədəniyyət Nazirliyinin səlahiyyəti artırıldı

Mədəniyyət Nazirliyinin səlahiyyəti artırılıb. Bununla bağlı Prezident İlham Əliyev Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2018-ci il 6 iyun tarixli 119 nömrəli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyi haqqında Əsasnamə”də dəyişiklik edilməsi barədə Fərman imzalayıb. Fərmana əsasən, Mədəniyyət Nazirliyinə dövlət büdcəsindən ayrılan vəsaitin, büdcədənkənar vəsaitin, habelə Nazirliyin strukturuna daxil olmayan tabeliyindəki qurumlar tərəfindən işlər görülməsindən və xidmətlər göstərilməsindən əldə edilən vəsaitin (o cümlədən tutulan xidmət haqlarının) sərəncamçısı olaraq, maliyyə vəsaitini bölüşdürmək, ayrılmış vəsaitin həddi nəzərə alınmaqla, Nazirliyin struktur bölmələrinin, strukturuna daxil olan qurumların və strukturuna daxil olmayan tabeliyindəki qurumların işçilərinin vəzifə maaşlarına əlavələrin, maddi yardım və mükafatların verilməsini təmin etmək həvalə edilib.

Şəki qoruğunda uşaq skeletləri tapıldı

Şəki şəhər “Yuxarı Baş” Milli Tarix-Memarlıq qoruğu ərazisində yerləşən, hazırda “şəbəkə sexi” kimi fəaliyyət göstərən tarixi abidədə Dövlət Turizm Agentliyi tərəfindən aparılan bərpa-quruculuq işləri zamanı binanın daxilində beton döşəmə təmir edilərkən 80-120 sm dərinlikdə azyaşlı insanlara aid skeletlər aşkar edilib. Arxeologiya, Etnoqrafiya və Antropologiya İnstitutundan verilən xəbərə görə, daxil olan məlumat əsasında institutun “Arxeoloji abidələrin toplusu” bölməsinin rəhbəri, dosent Mikayıl Mübariz oğlu Mustafayev 05–08 noyabr 2022 ci il tarixlərdə həmin bölgəyə ezam olunub. İlkin baxış zamanı ərazinin GPS koordinatları 411215N – 47 1146 E götürülüb. Sonra binanın ətrafında qazılmış yerlərə baxış keçirilib. Ətrafda heç bir maddi mədəniyyət nümunələrinə rast gəlinməyib. Bir iki yerdə saxsıdan hazırlanmış su tüngləri aşkarlanıb. Binanın şimal – qərb hissəsində, çöl tərəfdən divarın altından arka tipli çıxış qeydə alınıb. Buradan qərb tərəfdə yerləşən beton hovuza çıxış var. Hovuzun kənarında olan quyunun içərisi çirkab suları ilə dolu olub. Hovuzla bina daxilində olan arka tipli çıxış bir birilə əlaqəlidir. Döşəmədə hər tərəfdən iri dairəvi dəliklər vardır. Ehtimal olunur ki, burada meyitləri yuyarkən su hovuza axıdılıb. Döşəmə sökülərkən betonun alt hissəsində kül qatı və yanmış insan sümükləri aşkarlanıb. Qazıntı sahəsindən iki ədəd tibbi əlcək, iki ədəd daraq aşkarlanıb. İnsan qalıqları əsasən körpə uşağa aid sümüklərdən ibarətdir. Belə görünür ki, burada həmçinin kremasiya (ölüyandırma) işləri də aparılıb. Bu yerin yaxın zamanlaradək doğum evi olduğu söylənilir. Ehtimal olunur ki, doğuş vaxtı və ya bir müddət sonra xəstəlikdən, digər səbəblərdən tələf olan uşaqlar burada yuyulub dəfn olunublar. Dövlət Turizm Agentliyinin əməkdaşları ilə birlikdə yerli əhali ilə söhbət apararkən məlum oldu ki, bina uzun müddət – sovetlər dövründə “ölüxana” kimi fəaliyyət göstərib. Hal hazırda ərazidən aşkar edilən skeletlər kriminoloqlar tərəfindən tədqiq olunur.

Maqomayev Moskvada anıldı

Oktyabrın 29-da Moskva yaxınlığındakı “Crocus City Hall”da SSRİ xalq artisti Müslüm Maqomayevin 80 illik yubileyinə həsr olunmuş konsert keçirilib. Butov.az xəbər verir ki, konsertdə Lev Leşenko, Qriqori Leps, Valeriya, Emin, Aleksandr Serov Maqomayevin sevilən mahnılarını ifa ediblər. Bundan əlavə, Vladimir Vinokur, Zara, “Zemlyane” qrupu, Aleksandr Panayotov, “A`Studio”, Denis Klyaver, Askar Abdrazakov və başqaları da tədbirdə çıxış ediblər. Qeyd edək ki, Müslüm Maqomayev 1942-ci il, avqustun 12-də Bakıda anadan olub. O, 31 yaşında SSRİ-nin Xalq artisti adını alıb. Dahi sənətkar 2008-ci il oktyabrın 25-də 66 yaşında dünyasını dəyişib.

Respublikanın Xalq Artisti, “Şöhrət”, “Şərəf” və I dərəcəli “Əmək” ordenli, Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin professoru, Prezidentin fərdi təqaüdçüsü Canəli Əkbərovun vəfatından 1 il ötdü.

Bizimlə həmişəlik qalacaq Canəli Əkbərov

Ötən əsrin 70-ci illərinin ortalarından əsirinə çevrildiyim (sözün həqiqi mənasında) Azərbaycan radiosunun “Axşam görüşləri” ruhumuzu bu gün də kövrək duyğularla xoş ovqata kökləyir. O zaman tələbə, bu günsə akademik olan Rafael Hüseynovun söz duyumuyla süslənən “Axşam görüşləri” bu gün də yol gələn bənzərsiz verilişlərimizdəndir.
“Axşam görüşləri”nin növbəti sayı (yanvar, 2022) Xalq artisti Canəli Əkbərova həsr olunmuşdu. Müxtəlif vaxtlarda – 1978-ci ildən başlayaraq dəfələrlə bu verilişin qonağı olan xalq artisti Canəli Əkbərov artıq özü də xatirədir. Onu bizdən ayıran zaman məsafəsi 3 ay 20 gündür. Yazıya aldığım xatirələri dilə gətirəndə isə ölüm ondan çox uzaqda idi.
O xatirələri elə şövqlə dilə gətirir, sanki həmin anlarda o zamanın içindədir. Bu verilişdə Azərbaycan tarına yeni nəfəs gətirən Hacı Məmmədovu və xanəndəlik sənətinin bayraqdarı adlandırdığı Seyid Şuşinskini xatırlayır. Özü də necə?! Həmin sənət nəhənglərinin yoxluğunu elə təəssüflə anır, adam yanıb-yaxılır: “İlahi, onları bizdən niyə aldın axı? Onlar bizə lazım idilər”.
Nə etməli?! Allahın qanunları qaçılmazdır…
Bu gün dünyada olmadığı anlarda bu sözlər sanki onun öz boyuna biçilib. “Dünyasını dəyişdi” xəbərini eşidənlərin, onu tanıyanların çoxu yəqin mənim kimi təəssüfləndilər: “Heyf o səsdən, heyf o bilgidən özüylə torpağa tapşırıldı”. Hər dəfə dediyim kimi, insan ömründən daha uzun və daha etibarlı səs yadigarları, lent yazıları…
Nə xoş ki, zamanında xatirələr lentə alınıb. Bu dəfə Azərbaycan tarına yeniliklər gətirən Hacı Məmmədov, xanəndəlik sənətinin bayraqdarı Seyid Şuinski xatırlanacaq. Zəngin yaddaşından dolğun xatirələr süzüləcək. Seyidin şirin səsinə özünün hal avazını qatıb, onun kimi oxuyacaq. Hacının ecazkar barmaqlarından süzülən ahəngi səsinin rəngilə bizə çatdıracaq. Unudulmaz xatirələri özünəməxsus danışıq tərzilə müqəddəs saydığı mikrofona söyləyəcək…
Mikrofon önündə “Axşam görüşləri”nin yaradanı və yaşadanı akademik Rafael Hüseynovdur.
Əvvəl Canəli Əkbərov haqqında xatirələr söyləyir.
Sonra sözü Canəli Əkbərova verəcək.
Əziz oxucular, sizi “Axşam görüşləri”nin həmin buraxılışını artıq dinləməyə deyil, oxumağa dəvət edirik.
Sevda Əlibəyli


Rafael Hüseynov,
akademik

Ömür bitər, yol bitməz deyiblər. Bu bir həqiqətdir ki, hamımız onunla lap çoxdan barışmışıq. İnsan ömrün sonlu olduğunu bilsə də, ilahi bir hikmətlə labüd sonun bir gün gələcəyinə sanki inanmır. Həyat boyu çalışır, çarpışır, elə bil dünyada əbədi yaşayacaqmış kimi görünür. Ancaq mütləq gəlməli olan “son” bir gün yetişir.
Dünya gərdişində davam edir və atalar bitməyən yol deyəndə məhz bunu – çərxi-fələyin əbədi fırlanışını nəzərdə tutublar. Lakin hər ömrün özü də bir yoldur axı…
Elə insanlar var ki, yaşayırlar, həm də irs yaradırlar. Elə irs ki, özləri dünyadan köçüb gedəndən sonra da həmin miras yüzillərlə yaşaya bilir. Elə ömürlərə necə deyəsən ki, bitdi?!
Elə yollara necə deyəsən ki, tamamland?!
Yaratdıqları yaşadıqca əslində onlar özləri də diri olurlar.
İnsanlarla birgə qalmaqda davam edirlər.
Xanəndə Canəli Əkbərov böyük sənətkar idi. Bu mənim yalnız indi onunla əbədi ayrılıqdan sonra gəldiyim qənaət deyil.
Mən onun sağlığında da, həm də ömrün ahıl çağlarına yetişdiyi dövrdə yox, lap əvvəldən bu inamda olmuşam.
XXI əsrin ilk onilliklərində o vaxt yetişmişdi ki, Canəli Əkbərov mükəmməl məktəb görmüş, klassik xanəndəlik dəsti-xəttini bütün gözəlliyi ilə hifz edib saxlayan və o köhnə nəsillərlə yeni muğamçılar arasında layiqli körpü olan sonuncu nəhənglərdən idi. Atası Xanəli kişi də xanəndə olmuşdu. Canəli uşaqlıq, yeniyetməlik illərindən məşhur xanəndələri, sazəndələri görmüşdü. Hərəsindən bir gözəllik əxz eləmişdi.

Sonra tale üzünə güldü ki, Asəf Zeynallı adına Orta İxtisas Musiqi Məktəbində təhsil alanda müəllimi Seyid Şuşinski, Filarmoniyanın nəzdindəki muğam studiyasında Xan Şuşinski oldu.
Canəli Əkbərovun bir üstünlüyü də fitrətən ona nəsib olmuş yorulmazlıq, sənət cazibəsindən doymazlıq, muğamı, el musiqimizi məcnuncasına sevmək idi. Yəqin elə bu məziyyətlər peşəsinə məcnunca bağlılıq idi ki, nəhayətdə onu operaya da gətirib çıxardı, sənət tariximizdə həmişə ən seçilənlərdən biri kimi qalan Məcnuna da çevirdi. Onun sənətinin gücünü mən hələ 1970-ci illərin sonlarında ustad Bəhram Mansurovla birgə Səmərqənd Muğam Simpoziumunda göstərdiyi hünərdən duymuşdum. Elə həmin vaxtlardan da daimi təmaslarımız, dostluğumuz başlanmışdı. Və o şövq ki, Canəli Əkbərovda onun 30-unda, 40-ında var idi, elə axıracan onunla qaldı.

Canəli Əkbərov 81 illik bir ömür yaşadı. Ancaq Azərbaycan xalqına elə səs inciləri yadigar qoyub getdi ki, yolunun ömrün bitməsi ilə tamamlanmasını istisna eləyir.
Bu səs saxlancları var olduqca, ruh oxşadıqca Canəli Əkbərov da yaşayacaq, bizimlə, bizdən sonrakı yeni nəsillərlə birgə qalacaq.
Canəli Əkbərovu başqa bir çox xanəndələrdən fərqləndirən əsas keyfiyyətlərdən biri də bu idi ki, o, yaxşı hekayətçi idi.
Həm yaddaşı iti idi, həm də ömrü boyu sərrast müşahidəçi olmuşdu və sənət tariximizdə qalan çox ifaçılarla bağlı dəyərli xatirələri vardı. Mən də onun bu məziyyətini bildiyimdən illər boyu çox söhbətlərini lentə alırdım. Bəziləri verilişlərimizdə səslənərdi, bəzilərinin kiçik bir parçasından istifadə edilərdi, qalanları qalardı. Bəzilərini isə ehtiyat üçün yazmışdım, indiyədək səslənmədən qalır. İnşallah, onların hamısı gec-tez mütləq “Axşam görüşləri”nin səhifələrində yer alacaq. Bu gün istəyirəm ki, bir zamanlar Canəli Əkbərovun vaxtaşırı qonaq olduğu “Axşam görüşləri”ndə onun unudulmaz tarzənimiz Hacı Məmmədovla bağlı bir saata yaxın söhbətini təqdim edim.
Başqaları haqqında etdiyi bu söhbəti dinləyin. Həmin söhbətin içərisində elə onun özünün də sənətkar varlığını bir daha yaxından seyr edə biləcəksiniz.
Canəli Əkbərov uzun illər boyu Hacı Məmmədovla sənət yoldaşlığı edib, müxtəlif məclislərdə bir yerdə olublar və təbii ki, içərisi Hacı Məmmədovla bağlı xatirələrlə dolu idi.
Və bu axşam qayıdıram dünənlərə, Canəli müəllimlə üz-üzə əyləşərək Hacı Məmmədovu andığımız günə.
Lent fırlanır, sanki zaman da geriyə dolanır…
Rafael Hüseynov – Canəli müəllim, müəllimdən xahiş edirəm ki, Hacı müəllim haqqında düşüncələrini, xatirələrini bizimlə bölüşəsiniz.

Canəli Əkbərov –- Rafael müəllim, xahiş eləmə məndən, əmr elə. Mən özümə şərəf sayıram, qürur duyuram ki, mənə körpə vaxtımdan qidalandığım sənətkarlar haqqında danışmaq nəsib olur. Sizə qəlbən o qədər bağlı insanam, bu bağlılıq bir qədər də möhkəmlənir. Xanəndə oğlu olduğum üçün tar-kamanla böyümüşəm. Atamı tar, kamança xanəndəsi görmüşəm. 1940-cı illərin ortalarında artıq sənəti duymağa, dərk etməyə başlamışdım. Evimizdə radio vardı. O dövrün tanınmış xanəndələrinin səsi radiodan eşidilirdi. Hacı Məmmədovun çalğısını da radiodan eşitmişdim. 1963-cü ildə Bakıya gəldim. Sənədlərimi Asəf Zeynallı adına Musiqi Məktəbinə verdim. Əvvəl məni filarmoniyada yoxladılar. Ömür yoluma işıq saçan Əhməd Bakıxanova hər zaman rəhmət oxuyuram. Məni filarmoniyaya yönləndirəndə tapşırdı ki, Əliağa Quliyevə onun sifarişini çatdırım. Əliağa Quliyev Əhməd müəllimin həm tələbəsi, həm də ansamblında konsertmeystr olmuşdu. Filarmoniyada məni hörmətlə, izzətlə qarşıladılar. Mübaliğə olmasın, bir göz qırpımında yoxlanışdan keçdim. Məni Rauf Hacıyevin otağına çağırdılar. Məlum oldu ki, ilk dəfə gənc xanəndələrin konserti təşkil olunur. Konsert avqustun 9-da baş tutdu. 23 yaşlı mən Canəli Əkbərov müqəddəs saydığım səhnədə tamaşaçılar qarşısında oxumalıydım. Böyük səhnədə “Rast” dəstgahı və “Qarabağ şikəstəsi” oxudum. Konserti mən yekunlaşdırmalı oldum. Yekunda oxumaq çox böyük şərafət sayılırdı. Konsertdə muğam sənətinin bütün tanınmışları gəlmişdi. Mənim gözlərim isə Xan Şuşinskini axtarırdı. Demə, Xan əmi həmin günlərdə Şuşada istirahətdə imiş. Konsert iştirak edən say-seçmə xanəndələrin hamısı məni təbrik etdi. Hacı Məmmədov isə məni qucaqladı, üzümdən öpdü. Dedi, oğul, haralısan? Dedim, Hacı müəllim, Lənkərandanam. Dedi, sən bu gündən daha yalnız lənkəranlı deyilsən, bütün Azərbaycankısan. Soruşdu, məni tanıyırsan? Dedim, Hacı müəllim, sizi tanımamaq cinayətə bərabərdir…

Konsertə gələnlərin hamısı dağılışıb getdi. Həmin axşam məni müşayiət edən tarzən Nadir Mansurov, Hacı müəllim və mən qaldıq. Atama tarıyla 25 il xidmət etmiş Nadir Mansurov Bakıda mənə ən doğma adam idi. Axşam onlarda qalacaqdım. Hacı müəllimin təkidiylə bağa getdik. Hacı müəllim mənə söylədi ki, Şamaxının Çarhan kəndindən toy danışmağa gəliblər. Başqa xanəndəylə danışacaqdılar. Sənin ifanı görəndən sonra fikirləri dəyişib, səni aparmaq istəyirlər. Get, özün danış…
Hacı müəllim olan yerdə toy danışmaq mənim üçün ağlasığmaz bir iş idi. Etirazlarıma baxmayaraq məni danışmağa məcbur etdi. Danışıb behləşdik. Toyun vaxtı çatanda Hacı müəllimin maşını ilə yola düşdük. İki gecə toy oldu. Bizə qədər bu kənddə toyları sazəndələr aparırmış. İlk dəfə xanəndəli toy oldu.
Hacının alqışlarla bitən ifaları bu gün də yadımdadır. Deyim ki, mən də Hacı müəllimin inamını doğrultdum. Sonralar da çox toylarda olduq.
Qardaşım Xəzailin toyunu Əbülfət Əliyevlə aparırdı. O gün Əbülfətin müşaiyətçisi Hacı Məmmədov idi və həmin toyda məşhur el xanəndəsi olan atam Xanəli Əkbərovla şəxsən tanış oldu və səsinə heyranlığını bildirdi.
Mən hələ Hacı Məmmədov qədər tarın ona, onun tara yaraşdığı ikinci bir insan görməmişəm.
Hacı Məmmədova qədər tar ifaçılığında Şərq üslubu üstünlük təşkil edirdi. Hacı müəllim tar üslubunu Avropaya yaxınlaşdırdı. Onun çalğı üslubunda texniki imkanlar, yeni boyalar göz önündən çəkilmirdi. Tarın 22 pərdəsində möcüzələr yaradırdı. Tarın çalğı diapazonunu genişləndirdi, onun tempinə yeni boyalar qatdı. İkinci tarçalan tanımıram ki, Hacının çalğı üslubundakı 11 simin harayında o tembri yaratsın. Hacı hər ifasında yeni dünya, yeni əsər yaradırdı. Onu təkrar etmək qeyri-mümkün idi. Hacı Məmmədovun böyüklüyündən biri də tarda notlu əsərlər çalmaq, bəstəkar mahnıları ifa etmək bacarığı idi.
Hacı müəllim Cahangir Cahangirovun “Ana” mahnısını elə çalırdı, sanki mizrabla portret yaradırdı.
Rafael Hüseynov – Hacı Məmmədov elə bir sənətkar, dərin insan idi ki, o, sağlığında da, özünün olmadığı vaxtlarda da millət onunla həmişə iftixar edib, eləyir, gələcək də edəcək. Çünki bu cür böyük insanlar, böyük şəxsiyyətlər iftixara layiqdir. Və biləndə ki, millətin belə layiqli övladları var, qürur duyursan, özünü bir az da güclü hiss edirsən. Hacı müəllim özü də özündən əvvəlki insanlarla iftixar duyub, fəxr edib. Onun xatirələri var. əlyazmaları məndədir. Yada salır ki, lap cavan yaşlarında İranda qastrol səfərində imiş. Əbülhəsən xan Azər İqbal Soltan ilə görüşürlər. Əbülhəsən xan Bakının, Azərbaycanın musiqi həyatı ilə bağlı suallar verir.
Əbülhəsən xan da qeyri-adi bir sənətkar idi.
Dahi adlanmalı, muğamatın sultanı sayılmağa layiq, adının yanındakı xanlığa yaraşan sənətkarlardan idi.
Əbülhəsən xanın hər hansı bir insan haqqında verdiyi qiyməsə qətiyyən sadə qiymət sayılmaz. Bu ali münsifin sözü, həddən artıq böyük qiymət idi.
Azərbaycan xanəndələri içərisindən bircə nəfəri soruşur: Seyid necədir?
Qafqazda ondan böyük xanəndə yoxdur, deyir. Bu sadə sözlər deyil.
Hacı Məmmədov də Seyid Şuşinski ilə fəxr edib. Bu fikrini vaxtilə mənə də söyləyib.
Elə mən özümün də Azərbaycan musiqi tarixini onillərcə araşdırandan sonra gəldiyim ən vacib qənaətlərdən biridə budur ki, bizim Seyid Şuşinskidən nəhəng xanəndəmiz olmayıb.
Yəni, bütün tərəflərini nəzərə alanda – şəxsiyyətini də, səsindəki məlahəti də, ifasındakı misilsizliyi də, dərin bilgisini də Seyid zirvədir!
Bu günlərdə sizin hamınızın oxuduğunuz muğam yolu da onun məktəbi, onun yaratdığıdır.
Bir dəfə mənə Seyid Şuşinskinin dəfn mərasimi haqqında danışmısınız.
Onun hüzn məclisləri necə keçirdi?
Elə bunun özü maraqlı tarixçədir. Mənə söyləmisiniz, danışın hamı eşidib bilsin.
Elə Hacı Məmmədovun o günlər haqqında təəssüratlarını da bir zaman mənə söyləmişdiniz, o söhbətlər də çox maraqlıdır, lütfən, bölüşün.
Canəli Əkbərov – Hacı Məmmədov kəskin xarakterli, tez reaksiyalı insan idi. Tündməcaz olsa da, hər şeyi tez yaddan çıxarırdı. Bunlar onun çalğı üslubunda da özünü büruzə verirdi. Seyid Şuşinskinin ifasında isə xüsusi bir ləngərlik vardı. O ləngərlik xanəndəlik sənətimizdə heç kəsdə olmayıb. Ağa (ona hamı belə müraciət edirdi) səslə söz arasındakı vəhdəti çox gözəl bağlaya bilirdi. Hacı Məmmədov öz temprindən fərqli olaraq Ağanın ləngərliyini o qədər də xoşlamırdı. O, Ağanı dünyadan köçəndən sonra sanki kəşf etdi.
1965-ci ildə Seyid Şuşinski dünyasını dəyişdi. Mən dərsdə idim. Müəllimimiz hələ gəlməmişdi. Direktorumuz Azər Rzayev məni yanına çağırdı. Ağanın rəhmətə getdiyini həyəcanla bildirdi. Əlbəttə, ustad sənətkarın ölüm xəbəri məni də sarsıtdı. Ertəsi gün Dram Teatrında vida mərasimi oldu. Ağanın “Arazbari”si, “Mənsuriyyə”si, eləcə də digər ifaları səsləndirilirdi. Vida mərasimi bitdi. Ordan Fəxri Xiyabana yola düşdük. Mollaların tapşırıqlarını yerinə yetirərək Ağanı qəbrə mən qoydum.
Ağanın dəfnindən bir gün sonra filarmoniyanın bağında idik. Gördük Hacı Məmmədov damağında siqaret özünəxas yerişiylə gendən gəlir. Dalğın idi, özündə-sözündə deyildi. Dedi, mən dünənə qədər Ağanı tanımamışam. Onun dünənki ifaları məni dəli edib. Səhərə qədər yata bilməmişəm. Durub həyətdə var-gəl eləmişəm. Səhərin açılmasını gözləmişəm ki, bağa gəlim, fikirlərimi sizinlə bölüşüm. Ağa səslə möcüzələr yaradıb. Dünənki ifalarında bu səs ulduzlara gedib qayıdırdı. Oğul istərəm onun qabağında dayana, oğul istərəm onun qabağında meydan sulaya. Zildə nələr etməyib?! Bəmdə nələr etməyib?!
Hacı müəllimin Ağa haqqında ədalətli fikirləri əbədi yoldaş olaraq mənimlə qalacaq. Hər ikisinin ruhu şad olsun.
Üç-yeddi, cümə axşamı mərasimlərinə Azərbaycanın ziyalıları, elm və sənət adamları gəlirdilər. Cümə axşamlarında kiminsə təşəbbüsüylə Ağanın ifaları səsləndirilirdi. Ehsan, Quran surələri. Ağanın ifaları, sonda fatihə. Mən də elə məclislərin tərəfdarıyam. Belə məclislərin təşkili barədə musiqi rəhbərləri də düşünməlidirlər.

Lent, o axşamkı söhbət burda bitir. Ancaq hər dəfə o lent də, Canəli Əkbərovdan bizə yadigar qalan digər oxular da beləcə tamamlanandan, sona çatandan sonar yenidən səsləndirilə, təkrar-təkrar dinlənilə bilər. Və hər dəfə də Canəli Əkbərov yenə canlanacaq, yenə məlahətli avazı ilə bizə qayıdacaq, yanımızda olacaq və bitməzyən səsi ilə həmişə də Azərbaycanla qalacaq.
Çox illər öncə Canəli Əkbərovun 60 yaşı tamam olanda alim, həm də şair olan, bir vaxtlar mənimlə Elmləer Akademiyamızın Şərqşünaslıq İnstitutunda bir yerdə, İran filologiyası şöbəsində işləmiş Maqsud Hacıyev ona uzun bir şeir həsr etmişdi. Həmin qoşquda belə misralar da var idi:

Evidir ürəklər, evidir hər ev,
Bir anda min evə yetişir hər gün,
Canəli sehirli səsi – sözüylə
Qurur neçə evdə hər gün toy-düyün.

Canəli Əkbərovun toy-düyün bəzəyi olduğu günlər qaldı keçmişdə. Ancaq məlahətli səslərə dünənlərdə qalmaq deyil, həmişə sabaha qanadlanmaq qismətdir.
Və unudulmaz sənətkarımız Canəli Əkbərov o xoşbəxtlərdəndir ki, yeri ürəklərdədir və bu əbədi yuvada o həmişə var olacaq.

Balaca rəssamın şəhidlərə həsr etdiyi rəsm əsəri

Sabunçu rayonu, 188 saylı tam orta məktəbin 4-cu sinif şagirdi Hüseynzadə Ümid Rəşad oğlu unikal rəsm kursunda məşgələ keçir.
Şəhidlərə həsr etdiyi rəsm maraqla qarşılanıb. Balaca rəssam əsgər çəkməsinin içərisində Xarıbülbül çəkməklə şəhidlərin olməzliyini ifadə etməyə çalışıb.

Rəhim Rəhimli sonuncu "şou"sunu göstərdi

Gecə saatlarında həyata gözlərini əbədi yuman tanınmış müğənni Rəhim Rəhimli son mənzilə yola salınıb. Butov.az xəbər verir ki, mərhumla vida mərasimində ailə üzvləri, sənət dostları, ictimaiyyət nümayəndələri iştirak ediblər. Daha sonra mərhumun cənazəsi dəfn olunmaq üçün Suraxanı rayonu, Bülbülə qəsəbəsinə aparılıb..Qeyd edək ki, Azərbaycan şou-biznesinin tanınmış siması, müğənni, bəstəkar Rəhim Rəhimli ürək tutmasından vəfat edib.

Azərbaycanda məşhur müğənni vəfat etdi

Müğənni Rəhim Rəhimli vəfat edib. Bu barədə onun sənət yoldaşları məlumat yayıblar. 43 yaşlı müğənni-bəstəkarın ürəktutmadan dünyasını dəyişdiyi bildirilir. Qeyd edək ki, R.Rəhimli bir çox mahnıları ilə tanınıb. O, 2018-ci ildən 2020-ci ilin yanvar ayına kimi "MTV Azərbaycan" telekanalının direktoru olub. Allah rəhmət eləsin!