AZADLIQ CARÇISI

Qədir bilmək sənət deyil,
mədəniyyətdir. Mirzə Xəzər

Azərbaycan milli-azadlıq hərəkatının öndəri Məmməd Əmin Rəsulzadə nə müxalifətindir, nə də iqtidarın, o, 50 milyonluq Azərbaycan xalqınındır. Onun adına və ruhuna hörmət qoymaq hər birimizin müqəddəs borcudur.

Milyon illərdi ki, zaman köçündə,
Hərə öz yükünü daşıyıb gedir.
Hərənin bir dünya sirri içində,
Hərə öz dünyasın yaşayıb gedir.

Gələnlər gedənin tutur yerini,
Budur yaşamağın öz təsəllisi.
Ha dedik vermədi əsas sirrini,
Dünyanın özüllü sirr fəlsəfəsi.

Var üçün özünü öldürmə belə,
Bu dünya heç kəsə qalmayacaqdır.
Haqsızlıq nə qədər yeriyir hələ,
Haqlı öz haqqını almayacaqdır.

Bəlkələr üstündə qurulub çox şey,
Hələ neçə-neçə bəlkələr durur.
Bu dünya talanıb, talanacaq hey,
Neçə ki, talançı ölkələr durur.

Bax, elə bu minval, bu məqsəd ilə,
Talançı ölkələr taladı bizi.
Səfəvi yurdunu keçirib ələ,
Gülüstan oduna qaladı bizi.

Gecəni gündüzlər əridibdisə,
Bəs, xeyir şərləri boğmayacaqmı?
Gülüstan gecəsi boğulan Günəş,
Bu yurdun üstünə doğmayacaqmı?

Sözsüz ki, sönmədi ümidin nuru,
Əritdi dumanı, yardı zülməti.
Məramı apaydın, niyyəti duru,
Bir oğul ayıltdı yatan milləti.
***
Bir oğul doğuldu, bir xoş saatda,
Məmməd Əmin adda ad daşıyırdı.
Özü də bilmirdi sinəsi altda,
Azərbaycan boyda od daşıyırdı.

Yeriyib-yüyürüb, boy atdıqca o,
Hamıdan seçilən görkəm alırdı.
Ağıla, kamala ha çatdıqca o,
Dərin düşüncəyə, fikrə dalırdı…

Yatmış vulkan kimi püskürəcəkdi,
Şöləsin bu yurda yaymaqdan ötrü.
Millətə haqq yolun göstərəcəkdi,
Azadlıq nəşəsin duymaqdan ötrü.

Hələ, gör ki, nələr dururdu öndə,
Tufandan, borandan keçəcəkdi o.
Məqamı yetişib, vaxtı gələndə,
Azadlıq yolunu seçəcəkdi o.

Hələ, xəyalında düzüb, qoşurdu,
Şirin arzuların planlarını.
Hərdən hirslənirdi, hərdən coşurdu,
Görəndə dünyanın yalanlarını.

Amalı azadlıq, qayəsi Vətən,
Canını verməyə hazırlaşırdı.
Olmadı özünü düşünən, güdən,
Millətin eşqiylə o alışırdı.

Millətin sevməyən sevilərmi heç?
Millətin sevənlər yaşayacaqdır.
Ölüm haqlayacaq, fərqi yox tez, gec,
Hərə öz əməlin daşıyacaqdır.

Allah da buyurur: - nə pislik görsən,
O, sənin özünün öz əməlindi.
Sən əgər torpağa bir dəni versən,
Əvəzi yeddi qat sünbüllü dəndi.

Bax, budur insana haqdan gələn yol,
Çalış ki, bu yoldan dönməyəsən sən.
Millətdən sevgi al, millətə nur ol,
Günəş tək əbədi sönməyəsən sən.

Millətin ən çətin, ağır günündə,
Günəş tək doğuldu nur səpə yurda.
Birləşib durmasaq düşmən önündə,
Dedi:-basılarıq ən adi zorda.

Getdiyi yol üstə neçə duman, çən,
Yarıb keçəcəkdi, dözəcəkdi o.
İstiqlal mayağı görükənəcən,
Dalğalar qoynunda üzəcəkdi o.

“Hümmət” məramından “Musavat”acan,
Fikir-xəyalından nələr ötmədi...
Azadlıq deyilən amalı bir an
Olsa da, qəlbini heç tərk etmədi.

Yolu azadlığın hər bir millətin,
Özünü tanıyıb, durmağındadır.
Hər bir istibdadın, hər bir zillətin,
Sonu, ətaləti qırmağındadır.

İfrat dözümlülük yıxıbdı bizi,
Olub, ötənlərdən dərs alammırıq.
Elə hey didərək bir-birimizi,
Bir yerə yığışıb güc olammırıq.

Düşmənlər bilərək xislətimizi,
Bu yurdu neçə yol talayıbdılar.
Türk adı daşıyan millətimizi,
Yabançı adlara calayıbdılar.

Millətə adını tanıtmaq üçün,
Milli şüurları oyatmalıydı.
Daşlı, kəsəkli yollarla hər gün,
Yeriyib, mərama o çatmalıydı.

Açdı mahiyyətin, göstərdi sirrin,
“Milli dirilik”dən başlanan yolun.
Millət tapmalıdır zamanda yerin,
Özü açmalıdır qandaldan qolun.

Hələ ki, kimliyin dərk eləməyən,
Bir xalqın önünə çıxmaq çətindir...
Bir millət adında birləşəmməyən,
Kütləylə sabaha baxmaq çətindir...

Belə, bir məqamda ortaya çıxıb,
Millətin yol açan öndəri oldu.
Zülmətin içindən şimşək tək çaxıb,
Hər qəlbə bir zərrə nur təki doldu.

Özünü dünyaya tanıtmaq üçün,
Əvvəlcə özünü tanımalıydı.
Düşmənin niyyətin yanıltmaq üçün,
Bir dövlət gücündə sayılmalıydı.

“Öncə türk dedi, sonra müsəlman”,
Milləti “ümmət”dən ayıra bildi.
İslama yabançı, xurafat olan,
Gözlərə çəkilmiş pərdəni sildi.

Dünya silkələnib durulan zaman,
Millətlər özünü dərk eləyirdi.
Sərhədlər təzədən qurulan zaman,
Adını tarixə həkk eləyirdi.

Şərqdə ilk olaraq Cümhuriyyəti,
Bu yurda gətirən Məmməd Əmindir!
Fidan çiçək kimi tər hürriyyəti,
Bu yurdda bitirən Məmməd Əmindir!

İstiqlal adında Bəyannamənin,
Sorağı dünyanı dolandı, gəzdi.
Oydu istibdadın, oydu təməlin,
Məmməd Əmin adı dillərdə gəzdi.

Bu yükə o çətin tək sinə gərə,
Onun neçə-neçə qanadı vardı.
Fətəlixanlara, Nəsibbəylərə,
Güvənib zülmətin bağrını yardı.

Türkiyə tanıdı, dünya tanıdı,
Dövlətlər içində dövlətimizi.
İstiqlal bu yurdun canı, qanıdı,
İstiqlal tanıtdı millətimizi.

Azadlıq məşəli yandısa, sönməz,
Ən ağır məqamda, ən çətin anda.
“Bir kərə yüksələn, bir daha enməz”:
-Dedi, bayrağımız qaldırılanda.

Əritdi buzunu Azərbaycanın,
Üşüyən qəlblərə hərarət gəldi.
Qaldırdı bu yurdun şöhrətin, şanın,
Nurun zərrələri zülməti dəldi.

Millət öz gücünə inandı, durdu,
Daddı azadlığın tamından bir az.
Dünyaya qovuşan bir dünya qurdu,
Soyuq qış üzünə açıldı bir yaz.

Açdı ləyaqətli oğullar meydan,
Millətin naminə quruldu hər şey.
Bu yurdun üstünə söküləndə dan,
Dalğalar qoynunda duruldu hər şey.

Özünü dərk edib, tanısa millət,
Onun qarşısında dağ da dayanmaz.
Milli ləyaqətlə əriyər zülmət,
Ləyaqət olmasa millət oyanmaz...

Adımız, dilimiz qayıtdı geri,
Türk dili dilimiz, türkdü soyumuz.
Göründü hər kəsin, hər şeyin yeri,
Qışdan qış payımız, yaydan yayımız.

Milli dirçəlişin təməl daşını,
Yurduma gətirən kişiyə alqış!
Gözlərdə qurudan niskillik yaşın,
Ələmi götürən kişiyə alqış!

Alqışlar, alqışlar söyləyən dillər,
Bu gün də, sabah da söyləyəcəklər.
Yüz illər ötsə də, gələn nəsillər,
Onun əməliylə öyünəcəklər.
***
Dünya tanısa da, arxa durmadı,
Qayıtdı quzğunlar təzədən geri.
Yağının ağzından sillə vurmadı,
Parisdə əlimi sıxan əlləri.

Göz yumdu dünya, dəyişdi yaman,
Qırmızı ordular tapdadı bizi.
Odlar Diyarını bürüdü duman,
Bürüyə bilmədi ürəyimizi.

Millət xainləri-əlheydərlərim,
Satdılar Vətəni şöhrətlərinə.
Nökər asıllığın ərən-ərlərim,
Sığa bilmədilər qeyrətlərinə...

Bədənə bükülmüş bayraqlarıyla,
Doğma vətənimdən pərən düşdülər.
Milli qürurları, namuslarıyla,
Vətən tarixinə ərən düşdülər.

Neçəsi ölümlə durub üz-üzə,
Neçəsi canını götürüb getdi.
Azadlıq tamını daddırıb bizə,
Ay-yıldız bayrağı əmanət etdi.

Dəmir beton altda gizlədilənlər,
Ürəkdə, könüldə yuva saldılar.
Uzaq qürbətdə də izlədilənlər,
Millətin yanında üzağ qaldılar.

Tarixin siləmməz kimsə yaddaşın,
Tarixin yaddaşı milyon illədi.
Qızıldan olsa da divarın, daşın,
Hər kəsin ünvanı, adı bəllidi...
***
Qürbət ölkədə də susub, durmadı,
Cızdı sabahımın planlarını.
Vətəndə “xain” tək çəkildi adı,
Düzdülər min cürə yalanlarını.

Onun üzərinə pərdə çəkənlər,
Özləri tarixdən silinib getdi.
Yağıya əyilən satqın nökərlər,
Millətə kimliyi bilinib getdi.

Yalan ayaq tutar, yeriməz axı,
Zaman yalanları alt-üst çevirmiş.
Sən demə, Məmmədin olan günahı,
Vətəni canı tək sevməyi imiş.

Əyalı, övladı sürgün edildi,
Ömrünü Vətənə bəxş edən kəsin.
Ayağı Vətəndən, yurddan kəsildi,
Kəsə bilmədilər ruhun səsin.

O səs, bu günümə, haqqıma dayaq,
O səsdən oyanıb ayıldıq bir də.
Asıldı yenə də üçrəngli bayraq,
Yetmiş il önəcən asılan yerdə.

Ruhun şad olsun, ey Məmməd Əmin,
Sənin arzuların çiçək açıbdır.
Təzədən doğulub Günəşi elin,
Azadlıq nurunu yurda saçıbdır.

Dünyanın o yeri yoxdu ki, orda,
Ay-yıldız bayrağın dalğalanmasın.
Ruhun qayıtsın qoy azad yurduna,
Qürbətdə o yalqız, tək dolanmasın.

xxx
Qarabağ dərdiylə yaşadıq bir də,
O dərdin çarəsin çox aradıq biz.
Axır üz çevirib BMTlərdən,
Özümüz bu dərdə tək yaradıq biz.

Ərlər qisas ilə qaşıdı kökün,
Bu yurda bir daha dönməyəcəklər.
Arsaq adlı sərsəm xəyallarını,
Yuxuda da belə, görməyəcəklər.

Bugünkü halını görə bilməmiş
30 il dığalar lovğalananda.
Başların soxmağa yer axtardılar,
Üstünü ley kimi əsgər alanda.

Haqqı, ədaləti qanmıyanları,
44 gün içində qandıdı ordum.
“Böyük ermənistan” yüz illik mifin,
Dəmir yumruqla sındıdı ordum.

Bu yurd təzədən çiçəklənəcək.
Təzədən dönəcək Vətən qoynuna.
Bir daha, bir daha çevrilməyəcək,
Ara qatanların bətxah oynuna.

Bax, odur, Xankənddə o yüksəldilən,
Bayrağmız bir daha enməyəcəkdir.
Şuşadan bərq vuran Zəfər Günəşi,
Tufanlar qopsa da sönməyəcəkdir.


Əjdər Yunus Rza