ETNİK MÜNAQİŞƏNİN HAZIRLANMASINDA SUMQAYIT HADİSƏLƏRİNİN ROLU

(Sumqayıt hadisələrinin günahsız qurbanı Əhməd Əhmədovun xatirəsinə həsr edilir)

Ermənistanda azərbaycanlılara qarşı sonuncu etnik təmizləmə mərhələsindən danışarkən Sumqayıt hadisələrindən yan keçmək mükün deyil. SSRİ xüsusi xidmət orqanları tərəfindən əvvəlcədən düşünülmüş şəkildə təşkil olunmuş bu hadisədən erməni lobbisi ciddi şəkildə istifadə etmişdir. Hadisənin məqsədi erməni xalqı ilə Azərbaycan xalqının bir yerdə yaşamasının qeyri-mükünlüyü fikirini yaratmaq və Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətini Ermənistan SSR-yə birləşdirmək məqsədi daşıyırdı. Sumqayıt hadisələri əsasən 26-29 fevralda Sumqayıt şəhərində kütləvi iğtişaş, zorlama qətllər və qarətlərlə müşayiət olunmuşdur. Hadisənin “qəhrəmanı” isə erməni millətindən olan Eduard Qriqoriyan idi. SSRİ xüsusi xidmət orqanının təşkil etdiyi bu təxribatı ustalıqla icra edən E.Qriqoriyanın sonradan SSRİ hökuməti tərəfindən himayə edilməsi bu faktı bir daha təsdiq edir.
Sumqayıt hadisələri haqqında Azərbaycan Prezidentinin açıqlaması.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlahm Əliyev: “Heç kim üçün sirr deyil ki, Sumqayıt hadisələrinin erməni millətçiləri törətmişdir. Bu onların təxribatı idi və orada ən çox qəddarlıq göstərən erməni millətindən olanlar idi. Məqsəd də aydındır ki, bu hadisələrdən istifadə edib Azərbaycana qarşı əsassız iddialar irəli sürülsün, ondan sonra azərbaycanlılara qarşı soyqırımı ittihamı əsaslandırılsın”
(Sitat İlham Əliyevin 10 may 2012-ci il tarixində Heydər Əliyev Mərkəzinin açılışındakı çıxışından götürülmüşdür)
ERMƏNİ QAYNAQLARINDA SUMQAYIT HADİSLƏRİ
SSRİ xüsusi xidmət orqanlarının Azərbaycan xalqına qarşı hazırladığı Sumqayıt təxribatı erməni mənbələrində “Sumqayıt qırğınları” kimi təqdim edilir. Onlar qeyd edirlər ki, 27-29 fevral 1988-ci ildə Sovet Azərbaycanının Sumqayıt şəhərində Azərbaycan hakimiyyətinin dövlət səviyyəsində təşkil etdiyi Sumqayıt qırğınları, şəhərin erməni əhalisinin soyqırımı və kütləvi deportasiyası məqsədi daşıyır. Erməni millətinə qarşı törədilən bu cinayətin məqsədi erməniləri yeni qanlı aksiyalar perspektivi ilə qorxutmaqla Artsax hərəkatının qarşısını almaq, Artsax azadlıq mübarizəsinin yayılmasının qarşısını almaq idi. Qırğın təşkilatçılarından biri kimi Sovet Azərbaycanının partiya xadimi Məhəmməd Əsədovun(Azərbaycanın şəhid Daxili İşlər naziri Məhəmməd Əsədov nəzərdə tutulur) guya ermənilərdən qisas almaq məqsədi daşıdığını bildirirlər.

Ermənilərin Sumqayıt hadisələrinə görə günahlandırdıqları
MƏHƏMMƏD ƏSƏDƏOV KİMDİR?
Məhəmməd Nəbi oğlu Əsədov 5 dekabr 1941-ci ildə Zəngilan rayonunun Baharlı kəndində anadan olub. Baharlı kəndində dördüncü sinfi, Mincivan qəsəbəsində isə tam orta məktəbi bitirmişdir (1958). O, 1960-cı ildə Bakı Statistika Texnikumunu bitirib. 1961-1964-cü illərdə ordu sıralarında xidmət edib. 1964-cü ildə Sumqayıt şəhərində 1 saylı trestdə betonçu işləyib. 1965-ci ildə Azərbaycan Dövlət universitetinin "Maliyyə və kredit" fakültəsinə daxil olub sonra həmin fakultə Xalq Təsəsərüfatı İnstitutuna verildiyi üçün oranı bitirb. M.Əsədov 1968-1975-ci illərdə Sumqayıt Şəhər Partiya Komitəsində müxtəlif vəzifələrdə çalışıb. Sonra M. Əsədov Moskva Təhlükəsizlik Akademiyasında təhsil alaraq Azərbaycan Təhlükəsizlik Nazirliyində məsul vəzifədə çalışıb. 1983–1986-cı illərdə Beyləqan (Jdanov) Rayon Partiya Komitəsinin birinci katibi vəzifəsində işləyib. O, 1986–1988-ci illərdə Mərkəzi Komitədə yüksək vəzifədə işləyəndə dəfələrlə Xankəndiyə gedib. Oradan qayıdanda belə fikir söyləyib: ” Xankəndində elə bil Azərbaycan höküməti yoxdur, ermənilər necə istəyir o cür də hərəkət edirlər”
Sumqayıt hadisələri zamanı M.Əsədov Mərkəzi Komitənin (1986-1988) inzibati orqanlar şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışıb. O, 1990-cı ilin may ayında Azərbaycan Respublikasının Daxili İşlər naziri vəzifəsinə təyin edilir. Azərbaycanın Ermənistanla sərhəd rayonlarını gəzərək erməni təcavüzünü gözləri ilə görən nazir Məhəmməd Əsədov həyəcan təbili çalır, təcili tədbirlərin görülməsi üçün Moskvaya SSRİ Daxili İşlər Nazirliyinə müraciət ünvanlayır, asayişi qorumaq üçün silah-sursat tələb edirdi. O, tez bir zamanda Xüsusi Təyinatlı Milis Dəstəsini yaradır. Məhəmməd Əsədov Xocalı hava limanında ermənilərin gediş-gəlişinə nəzarəti gücləndirmək üçün DİN-in qüvvələrini səfərbər edir. DİN Respublikanın çıxış yollarını ciddi nəzarətdə saxlayırdı. Sərhəd rayonlarına, Qarabağa, Ağdama, Göygölə, Gədəbəyə, Kəlbəcərə, Laçına, Goranboya, Tərtərə gedir. Çaykənd, Qarabulaq Todan, Erkəç, Mənəşli və digər kəndlərin quldurlardan təmizlənməsi əməliyyatlarında şəxsən iştirak edir. Bölgələrdən Bakıya dönən Əsədov müdafiənin gücləndirilməsi üçün təxirəsalınmaz, təcili tədbirlərin görülməsi barədə 27.08.1991-ci il tarixli 2/149 saylı altı vərəqdən ibarət məktubla Baş nazirə və Prezidentə müraciətlər edir, təkliflərini bildirirdi. Məhəmməd Əsədov 1991-ci ilin noyabrında Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin yaradılmasını tezləşdirmək, ordu quruculuğu işində mərkəzlə hüquq-mühafizə orqanları arasında birgə işin təşkilini həyata keçirmək üçün dövlət müşaviri təyin olunur. 20 noyabr 1991-ci il tarixində Qarakənd səmasında ermənilər tərəfindən vurulan vertolyotda şəhid olur.
Erməni mənbələri bildirir ki, hadisələrdən bir gün əvvəl 26 fevral 1988-ci il tarixdə Mixail Qorbaçov erməni ziyalıları ilə görüşündə Bakıda yaşayan 200 mindən çox erməninin təhlükəsizliyindən “narahat olduğunu” ifadə edərək, bunu birbaşa Artsax ermənilərinin Dağlıq Qarabağı birləşdirmək tələbi ilə əlaqələndirib. Həmçinin ermənilər 22 fevral 1988-ci il tarixndə Əsgəran şəhərində baş vermiş toqquşma nəticəsində ermənilər tərəfindən qətlə yetirilən iki azərbaycanlı gənc Qarbağın ilk şəhidləri Əli Hacıyev və Bəxtiyar Quliyevin öldürülməsi ilə bağlı SSRİ Baş Prokurorunun birinci müavini Aleksandr Filipoviç Katusevin televiziyada çıxışını da təxribat hesab edirlər.
Erməni mənbələrinin verdiyi yalan məlumatda deyilir: “Fevralın 29-da sovet qoşunları Sumqayıta daxil oldu, lakin zorakılıq və qətllər həmin gün də davam etdi. Ordu silah tətbiq etmək əmri almadı və ermənilərə kömək etmədi. Yalnız axşam saatlarında qətiyyətli addımlar atdı və növbəti talanların qarşısını aldı. Cinayəti törədənlərdən cəmi 94 nəfər məsuliyyətə cəlb edilib və onlardan yalnız biri ölüm cəzasına məhkum edilib (söhbət günahsız yerə güləllənmiş Əhməd Əhmədovdan gedir). Qalanları isə qətl, zorlama, soyğunçuluq və digər maddələrlə ittiham olunub və bütün hallarda istisnasız olaraq cinayətin əsaslandırılması “xuliqanlıq motivləri” adlandırılıb.
Sovet hakimiyyəti bütün cinayətləri bir ümumi işə daxil etmək əvəzinə, onları qəsdən bir neçə hissəyə bölərək, müxtəlif sovet şəhərlərinin məhkəmələrində məhkəmə proseslərini aparırdı. Məhkəmə prosesləri zamanı məhkəmə prosesinin və zərərçəkmişlərin hüquqlarının kobud şəkildə pozulması halları olub. SSRİ dağılandan sonra cinayətkarların bir çox işlərinə xitam verildi və onların əksəriyyəti azadlığa buraxıldı. Cinayət rəsmi şəkildə pislənməyib və həlak olanların yaxınlarına başsağlığı verilməyib. Buna adekvat siyasi qiymət verilməməsi SSRİ-nin müxtəlif şəhərlərində kütləvi qırğınların başlanmasına səbəb oldu. Şəhər və hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşları da cəzasız qalıb. Sumqayıt Erməni Soyqırımı qurbanlarının dəqiq sayı məlum deyil. Azərbaycan Prokurorluğunun təqdim etdiyi məlumatlara əsasən, SSRİ Prokurorluğu “Sumqayıtda 27 erməni millətindən olan vətəndaşın öldürüldüyünü” elan edib. Lakin qeyri-rəsmi məlumatlara görə, soyqırım qurbanlarının sayı min nəfərə çatır ki, onların qalıqları hələ də Sumqayıt ətrafında yeni tikililər zamanı tapılır”.
Eyni zamanda ermənilər yalançı şahid ifadələri ilə öz məlumatlarını “zənginləşdirməyi”də unutmurlar.
SUMQAYIT TƏXRİBATININ NƏTİCƏLƏRİ
Sovet Xüsusi xidmət orqanları tərəfindən həyata keçirilən Sumqayıt cinayətindən ermənilər müəyyən dərəcədə istəklərinə nail oldular. Onlar xaricdə fəaliyyət göstərən erməni lobbisinin vasitəsi ilə Avropa Parlamenti (1988), ABŞ Senatı (1989) və Argentina parlamentində Sumqayıt hadisələrini pisləyən qərarlar qəbul etməyə nail oldular. Eyni zamanda Ermənistanın daxili auditoruyasına həmçinin beynəlxalq ictimaiyyətə aşıladılar ki, erməni xalqı ilə azərbaycan xalqının birlikdə yaşaması mükün deyil. Eyni zamanda özlərinin mifoloji arzuları olan Miatsum hərakatını genişləndirməyə nail oldular.
SUMQAYIT TƏXRİBATININ QURBANI ƏHMƏD ƏHMƏDOV
Sumqayıt hadisələri zamanı barəsində ölüm hökmü çıxarılmış Əhməd Əhmədov kimdir?
Əhməd İmani oğlu Əhmədov

Əslən Lerik rayonunun Vistən kəndindəndir. Atası Əhmədov İmani Vahab oğlu Vistən kəndində anadan olub. O, həmkəndlisi Əhmədova Telli Rəzzaq qızı ilə 1951-ci ildə nigaha girib. Bu nigahdan onların Sənubər, Məmmədağa, Məhəbbət, Zöhrab, Əminə, Əhməd və Əzizə adlı övladları doğulub. İmani Əhmədov 1956-cı ildə ailəsi ilə birlikdə Sumqayıt şəhərinə köçüb. Bu səbəbdən Əhməd Əhmədov 23 sentyabr 1964-cü ildə Sumqayıt şəhərində doğulub.

O, 1979-cu ildə Sumqayıtdakı 25 nömrəli məktəbin 8-ci sinfini bitirib. Sonra 7 nömrəli şəhər texniki peşə məktəbində oxuyub. 1982-ci ildə ordu sıralarına çağırılıb. 1985–1988-ci illər arasında Sumqayıt Aliminum zavodu və Trikotaj fabriklərində işləyib. Oxuduğu məktəbdən və iş yerlərindən ona müsbət xasiyyətnamə verilib. Heç bir inzibati və ictimai cəzası olmayıb.
Orta texniki peşə təhsili olan Əhməd Əhmədov Sumqayıt hadisələri vaxtı Xovlu-iplik fabrikində fəhlə işləyib. O, həbs olunandan bir müddət öncə nişanlanıb, yaşı 70-i keçən valideynləri 1988-ci ilin yayında Əhməd Əhmədovu evləndirmək niyyətində imiş. Ə.Əhmədov ilk dəfə fevralın 29-da axşam saatlarında işdən evə dönərkən şəhərdə keçirilən kütləvi aksiyalara qoşulub, lakin heç bir qətlin törədilməsində iştirak etməyib. 12 mart 1988-ci ildə Sumqayıtda həbslər həyata keçirən prokurorluq nümayəndələri Əhməd Əhmədovun evinə gələrək onu həbs ediblər. O, Sumqayıtdakı 41a məhəlləsində 7 erməninin ölümündə təşkilatçı və iştirakçı qismində təqsirləndirilib. SSRİ Ali Məhkəməsində onun təqsiri sübut olunmasa da, ona qarşı məhkəmə 18 noyabr 1988-ci il tarixli hökmü ilə ona edam cəzası verib. Azərbaycan xalqının sərt təpkisi ilə qarşılaşan Sovetlər Birliyi hökuməti edam cəzasının icrasını uzadır. Bakıda “Azadlıq” meydanında yüz minlərlə insan “Əhməd Əhmədova Azadlıq!” deyərək haykırırdı.
SSRİ hüquq mühafizə orqanları tərəfindən aparılan istintaq Əhmədov Əhməd İmani oğlu, Cəfərov Yavər Qiyas oğlu, İsmayılov İlham Azad oğlunun cinayət işini ayıraraq Moskvaya göndərmişdir. Lakin məhkəmə istintaqı zamanı onların ermənilərə qarşı qətl hadisəsində iştirak etmədiyi üzə çıxıb. Məhkəmədə hər üç şəxs bir-birlərini tanısalarda cinayət törətmədiklərini bildiriblər.
Əhməd Əhmədovun cinayəti sübuta yetirlməyib istintaq orqanı tərəfindən hadisələr zamanı öldürülmüş Arakelyanın qan izlərinin Əhməd Əhmədovun pencəyində olmasını əsas gətirsələr də pencək həddindən artıq böyük olduğu üçün bu dəlilin də saxta olması üzə çıxıb. Lakin Əhməd Əhmədovun gənc emosional olması məhkəmə istintaqı zamanı gerçəklikləri çəkinmədən məğrurcasına deməsi onun ölümünə səbəb olub. Cəfərov Yavər Qiyas oğlu və İsmayılov İlham Azad oğlunun barəsində cinayət işi yenidən Azərbaycana təkmil istintaqa qaytarılmışdır. Adıçəkilən iki şəxs sonradan haqlı olaraq cinayət məsuliyyətindən azad olmuşdur. Bu da günahsız və məğrur bir Azərbaycan övladının məhkəmə də son sözü.
Əhməd Əhmədov: “Mən günahsızam irəli sürülən ittihamları rədd edirəm. Ancaq azadlığa çıxsam söz verəm ki, erməniləri öldürəcəm!.”
Əhməd Əhmədovun qardaşı Məmmədağa Əhmədovun sözlərinə görə qardaşının müdafiəsi ilə bağlı tutduqları 3 vəkilin müəmalı şəkildə ölməsinin səbəbləri hələ də onlar üçün sirr olaraq qalır.
SAXTA MƏKTUB
27 may 1989-cu il tarixində Azərbaycan SSR Prokurorluğu Ə. Əhmədovun validyenlərinə məktub göndərib. Göndərilən həmin məktubda SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fərmanı ilə Əhməd Əhmədova verilən güllələnmə cəzasının dəyişdirilərək həbslə əvəz olunduğu bildirilib. Lakin tezliklə bu məktubun həqiqətə söykənmədiyi aşkar olunub.
Əhməd Əhmədovun qardaşı Məmmədağanın sözlərinə görə, 1989-cu ilin sonlarında Azərbaycan SSR Prokurorluğunun cinayət işlərinə məhkəmələrdə baxılması üzrə nəzarət şöbəsinin prokuroru Cavanşir İsmayılovdan Əhmədin cəzasının dəyişdirilməsi ilə bağlı məktub alıblar. Məktubda deyilirdi: "Oğlunuz Əhmədov Əhməd SSRİ Ali Məhkəmsinin Cinayət İşləri üzrə Məhkəmə Kollegiyasının 1988-ci il 18 noyabr tarixli hökmü ilə müstəsna cəza növü olan güllələnməyə məhkum edilmiş, lakin SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fərmanı ilə güllələnmə cəzası dəyişdirilərək, həbs cəzası ilə əvəz edilmişdir."
Cavanşir İsmayılov sonradan mətbuata verdiyi açıqlamada deyir: “Həmin məktubu Əhməd Əhmədovun valideynlərinə mən yazmışam. Həmin günlərdə ”Azadlıq” meydanında mitinqlər gedirdi. Meydanda Əhməd Əhmədovun şəkilləri qaldırılandan sonra tələblər irəli sürülmüşdü. Respublika rəhbərliyi təşviş içində idi. Əhmədovun valideynləri Vəzirova, respublikanın digər rəhbərlərinə ərizələr yazmışdılar. Tarixi dəqiq yadımda deyil, onlar yenə prokurorluğa qəbula gəlmişdilər. Şöbə müdiri İlqar Dadaşov məni yanına çağırdı. Əhməd Əhmədov haqqında ölüm hökmünün dəyişdirildiyini dedi. Mən məhkəmə qətnaməsinin, yaxud SSRI Ali Məhkəməsi Kollegiyasının qərarının surətini istədim. O, bir-iki günə əllə göndərəcəklərini dedi. Qətnaməsiz cavab yazmağın mümkün olmadığını dedim. Etirazlarım isə qulaqardına vuruldu. Əsasnaməni oxumağı məsləhət gördü. Əsasnaməyə görə, ilk şikayətlərə şöbə prokurorlar cavab verməli idi. İkinci, üçüncü şikayətə şöbə müdiri, daha sonra baş prokurorun müavinləri və sonda baş prokurorun özü…”
Araşdırmalar göstərdi ki, bu variantı Mərkəzi Komitə üzvlərindən kimsə meydanda gərginliyi azaltmaq üçün ortaya atmışdır. Əhmədova ölüm hökmü veriləndən sonra Azərbaycandan SSRİ-nin ali hakimiyyət orqanlarına yüzlərlə şikayət məktubu göndərilsə də, onların heç birinə cavab verilməyib. SSRİ xalq deputatı A. Mnikovun Mixail Qorbaçovdan Əhmədovun işinin yüngülləşdirilməsi xahişinə belə baxılmayıb. Əhməd Əhmədov barəsində edam hökmü 17 ay sonra 6 aprel 1990-cı il tarixində icra olunub.

Səməd VƏKİLOV,
Tədqiqatçı-hüquqşünas

RƏQSDƏ FONOQRAM YOXDUR

Hörmətli “Bütöv Azərbaycan" qəzetinin oxucuları, budəfəki qonağımız tanınmış Özbək rəqqasə, istedadlı aktrisa, “Malikə” uşaq milli rəqs məktəbinin rəhbəri, “İncəsənət və mədəniyyət qurbanı” döş nişanının sahibi Malikə QURBONOVAdır. Onun sənət aləminə girişindən, yaradıcılıq uğurlarından, şəxsi baxışlarından, uğur sirlərindən danışdıq.
—Xalqımız sizi rəqqasələr Mühəbbət Qurbanova və Malikə Qurbanova bacıları kimi yaxşı tanıyır. Rəqslə maraqlanmağa neçə yaşından başlamısınız?
—Mən sənətkar ailəsində doğulmuşam. Atam: Jora Olimov Özbəkistanda ilk kişi balerin olub. Mən də düşünürəm ki, sənətə sevgim atamdan keçib. Məktəbdə anamın təşkil etdiyi “Şəbnəm” rəqs dərnəyində bacım, Özbəkistanın əməkdar artisti Muhabbət (Qurbanova) Qulomova ilə birlikdə iştirak edirdik. Ona görə də ilk müəllimim anam olub.
Uşaq vaxtı xəyallar içində yaşayırdım... Əvvəllər həkim olmaq istəyirdim. Sənət yolu mənim taleyim olduğu üçün bu gün də bu sahədə çalışıram.
—Hansı yaşda böyük səhnələrə addımlamağa başladınız, yadınızdadırsa, xatirələrinizi bölüşsəniz...
—13, 14 yaşlarımda böyük səhnədə ilk solo rəqsimi Özbəkistanın xalq artisti, ölkəmizin sevimli sənətçisi Yulduz Usmanovanın konsertlərində ifa etmişəm.
—Niyə İroda İsmayılova, Pərizoda, Muhabbət Qurbanova, Malikə Qurbanova kimi xalqın məşhur, sevdiyi, onlarla rəqabət apara biləcək rəqqaslar yoxdur?
—Müəllimimiz, Özbəkistan Respublikasında xidmət etmiş mədəniyyət işçisi Kərimə Uzokova bizim tanınmış və sevimli rəqqasə olmağımıza, öz yerini tutmağımıza kömək etdi. Belə sərt, mehriban, həqiqətən fədakar müəllimdən dərs almışıq. M.Qurbanovanın “Uyğurça”, İ.İsmayılovanın “Şarob” Pərizoda və mənim müəllimimiz tərəfindən səhnələşdirilib. Çox düz deyirsiniz, nədənsə, son vaxtlar demək olar ki, görkəmli rəqqaslar yoxdur...
Biz də onlar kimi olmaq, rəqs sənətində vaxtilə öz layiqli yerini tapan ustadlara həsəd aparmağı arzulayırdıq. Rəqs sənəti fədakarlıq və zəhmət tələb edir. Ona görə də hamı sona qədər gedə bilmir, çətindir. Müğənnilər yorulanda fonoqram taxıb dincələ bilirlər, amma rəqqasların fonoqramı yoxdur, hamısı canlı ifadır. İdmançılar həmişə məşqdə olduğu kimi, biz də müntəzəm məşq edirik.
Çətinliklərdən qorxan, işdən qaçan insan heç vaxt uğur qazana bilməz.
—Siz aktrisa kimi bir neçə filmə çəkilmisiniz və çoxlu mükafatlar almısınız. Xüsusən də “Bacılar” serialındakı Malikə roluna görə. Hələ də film və serial təklifləri alırsınız, yoxsa rol seçirsiniz?
—Bu gün də filmlərə, seriallara təkliflər var. Ailəmə, övladlarıma, peşəmə, rəqs məktəbimə daha çox vaxt ayırıram. Ona görə də filmlərdən və seriallardan gələn təklifləri rədd edirəm.
—İstənilən sahədə effektiv nəticə əldə etmək üçün nizam-intizam əsasında müntəzəm təcrübə tələb olunur. Nə dərəcədə intizamlısınız?
—Düz deyirsən, hansı peşənin sahibi olursan ol, nizam-intizam birinci yerdə olmalıdır. Vaxtını düzgün idarə edən insan fürsətlərdən maksimum yararlanmağı bilir. Mən “Malikə” özbək milli rəqs məktəbində hər həftə görüşlər keçirirəm və tələbələrimdən dərslərə vaxtında gəlmələrini, mütəşəkkil olmalarını, məsuliyyət hiss etmələrini tələb edirəm. Övladlarıma, tələbələrimə nümunə olduğum üçün məsuliyyət ikiqat artır. Ona görə də vaxtımı düzgün idarə edirəm, diqqətlə planlar qururam, nizam-intizamı ciddi qoruyuram.
—İstedadınız və marağınızla öz peşənizin yetkin nümayəndəsi olmaq kimi xoş niyyətlə sənətə qədəm qoymusunuz... Təəssüf ki, gənclərin çoxu populyarlıq dalınca bu sahəyə daxil olur. Bu nə dərəcədə doğrudur?
—“Doğrudan da, dediyiniz kimi, bizim rəqs sənətimiz bəzi gənclərin biznesinə çevrilib... Seriallara, kliplərə çəkilənlər yüngül fikirlərlə ki, məşhurlaşsam, tanınsam, bəsdir. bir-iki aya xatırlanacaq. Yaradıcılıq belə olmamalıdır. Hər şeyin asan olacağını deyənlər yanılırlar.
—Arzulara çatmaq üçün hər kəs çalışır. Amma hər kəsin bəxti gətirmir. Uğurunuzun sirri nədir?
—Arzularıma çatmağı çox istəyirdim və bu yolda çox çalışdım. Anam həmişə bizə deyirdi: “Hansı peşəni seçsən də, ya ən yaxşı olmalısan, ya da xüsusilə də rəqsdə olmamalısan.” 15-16 yaşımız olanda mənim də, bacımın da belə fikirləri var idi.
Uğur sirrimə gəlincə: Düşünürəm ki, çox mehriban, hər zaman bizə imkan yaradan, övladlarının gələcəyi üçün özünü əsirgəməyən valideynlərin övladı olmuşam.
—Əsl sənətkar üçün xalqın diqqətindən böyük mükafat yoxdur. Sizcə, mükafatların yaradıcılığa təsiri nə dərəcədədir?
—İnsanların diqqəti, hörməti, pərəstişkarlarının səmimi sevgisi orijinal yaradıcı üçün ən yaxşı mükafatdır. Az-çox nailiyyətlərim, mükafatlarım mənə ancaq zövq verdi, yaradıcılığıma yaradıcılıq, həvəsimə isə həvəs qatdı.
— “Bütov Azərbaycan” qəzetinin oxucularına arzularınız?!
—Hər zaman sağlam olsunlar, heç vaxt xəyal qurmaqdan və hərəkət etməkdən əl çəkməsinlər! Onlara yüksək uçmalarını arzulayıram.
Özbəkistan və Azərbaycan arasında dostluq əlaqələrimiz davam etsin!
—Səmimi söhbətinizə görə təşəkkür edirik!

Söhbətləşdi: Cihangir NOMOZOV,
“Bütöv Azərbaycan”ın Özbəkistan təmsilçisi.
[center]

Hamsa (Xəmsə) yazma ədəbi ənənəsi

Hamsa yazma ənənəsi, Orta Şərq və Türk ədəbiyyatında dərin köklərə malik bir ədəbi formadır. "Hamsa" sözünün ərəb dilindən gəldiyi və beş anlamına gəldiyi bildirilir, bu kontekstdə isə beş əsas əsərdən ibarət olan ədəbi bir strukturu ifadə edir. Bu ənənənin ünlü nümayəndələri arasında Nizami Gəncəvi, Əlişər (Əlişir) Nəvai, Cami və Dihlavi(Dəhləvi) kimi şairlər mövcuddur. Bu məqalədə, Hamsa yazma ənənəsini bu şairlərin əsərləri üzərindən ətraflı şəkildə araşdıracaq və bu ənənənin Türk ədəbiyyatındakı əhəmiyyətini vurğulayacağıq.
Hamsa Yazma Ədəbiyyat Gelənəyinin Kökləri Hamsa yazma ənənəsi, 12-ci əsrdə Nizami Gəncəvinin əsərləri ilə başlamış və daha sonra bir çox şair tərəfindən davam etdirilmişdir. Bu ənənə, beş böyük əsərin bir araya gətirilməsindən ibarətdir və hər bir əsər bir-birini tamamlayan mövzular və hekayələr təqdim edir. Hamsa həm təsəvvüfi, həm də əxlaqi elementlərlə zənginləşdirilmiş bir forma olaraq diqqəti çəkir.
Nizami Gəncəvi, Hamsa yazma ənənəsinin qurucusudur. Onun "Hamsa" adlı əsəri, bu ənənənin ən vacib nümunələrindən biridir. Nizaminin "Hamsa" adlı əsəri beş əsas bölümə ayrılır:
1. "Məhkəmə"- Fəlsəfi və əxlaqi mövzuları işləyir, insanın daxili dünyasını və ictimai dəyərləri araşdırır;
2. "Xosrov və Şirin" - Əfsanəvi bir aşiq hekayəsidir və aşkın mənəvi tərəflərini əks edir;
3. "Leyli və Məcnun" - Aşk və ruhsal axtarışın dərinləşdirildiyi bir əsərdir;
4. "Həft Peykar"- Yeddi şahzadənin hekayəsini izah edir, ictimai və əxlaqi mövzuları ehtiva edir;
5. "İskəndərnamə"- Böyük bir hökmdarın həyatını və fəthlərini anladır.
Nizaminin "Hamsa"sı, həm fərdi, həm də ictimai dəyərləri əks etdirir. Əsərlərində istifadə olunan epik anlatım üslubu və dərin təsəvvüfi elementlər, Hamsa yazma ənənəsinin özülünü təşkil edir.

Əlişər Nəvai və "Hamsa"
Əlişər Nəvai, Türk ədəbiyyatında Hamsa yazma ənənəsini davam etdirən əhəmiyyətli bir şairdir. Nəvainin "Hamsa" adlı əsəri də beş böyük əsərdən ibarətdir:
1. "Hayrat-ul-abror"- Pənd-nəsihat, didaktik üsulla yazılmış bir əsərdir;
2. "Leyli və Məcnun"- Aşk və mənəvi axtarışın işlənildiyi bir əsərdir, klassik bir aşiq hekayəsi təqdim edir;
3. "Fərhad və Şirin"- Əfsanəvi bir aşiq hekayəsi və cəmiyyətin dəyərlərini işləyir;
4. "Saddi İskəndəri"- Böyük bir qəhrəmanın həyatını və əxlaqi dərslərini anlatır;
5. "İskəndərnamə" - İskəndərin hekayəsini detallandırır.
"Hamsa" - Dini və əxlaqi mövzularla dərin bir çalışma təqdim edir. Nəvainin əsərləri, xüsusilə Fars və Türk ədəbiyyatı arasında körpü qurur. Əsərləri, əxlaqi və təsəvvüfi mövzuları işləyərkən, dil və üslub baxımından da böyük bir zənginlik təqdim edir.
Cami və "Hamsa"
Cami Hamsa yazma ənənəsini davam etdirən əhəmiyyətli bir şairdir. Caminin "Hamsa" adlı əsəri, klassik təsəvvüfi mövzuları müasir bir üslubla təqdim edir:
1. "Silsilat-ul-Zahab"- Təsəvvüfi hekayələr və təlimlər ehtiva edir;
2. "Leyli və Məcnun"- Aşk və təsəvvüfin birləşimini təqdim edir;
3. "Xosrov və Şirin" - Əfsanəvi bir aşiq hekayəsidir;
4. "Həft Peykar" - Yeddi şahzadənin hekayəsini anlatır;
5. "Saddi İskəndəri" - İskəndərin hekayəsini işləyir.
Caminin əsərləri, təsəvvüfi düşüncələr və əxlaqi dərslərlə doludur. Onun yazıları, həm fərdi, həm də ictimai dəyərləri əks etdirərək oxucularına dərin bir düşüncə təcrübəsi təqdim edir.

Dihlavi və "Hamsa"
Dihlavi, Hamsa yazma ənənəsini bir addım daha irəlilətmiş, tanınmış şairdir. Əsərləri həm Farsca, həm də Urduca geniş bir auditoriyaya hitap edir:
1. "Rashk-e Qamar" - Aşk və gözəllik haqqında dərin düşüncələr ehtiva edir;
2. "Aftab-e-Mukhtar" - Tarixi və ədəbi bir baxış təqdim edir;
3. "Nizami-e-Majlis" - Ədəbiyyat və təsəvvüfin birləşməsidir;
4. "Şahnamə"- Klassik bir dastandır;
5. "İskəndərnamə"- Böyük bir hökmdarın hekayəsidir.
Dihlavinin əsərləri, tarixi və təsəvvüfi elementləri birləşdirir. Onun yazıları, zəngin bir ədəbi və mədəni təcrübə təqdim edir. Hamsa yazma ənənəsi, Orta Şərq və Türk ədəbiyyatında mühüm yer tutur. Nizami Gəncəvi, Əlişər Nəvai, Cami və Dihlavi kimi böyük şairlər, bu ənənəni davam etdirərək ədəbi dünyaya dərin təsirlər buraxmışdır. Əsərləri həm fərdi, həm də ictimai dəyərləri əks etdirərkən, ədəbi yaradıcılıq və təsəvvüfi düşüncələri bir araya gətirir. Hamsa yazma ənənəsi, oxuculara zəngin bir təcrübə təqdim edərək, ədəbi və mənəvi dünyanı kəşf etmə imkanı verir.

LAZİZBEK RAXİMOV,
BUXARA DÖVLƏT UNİVERSİTETİNİN TƏLƏBƏSİ

Fars tədqiqatçıdan sərsəm iddia

Son vaxtlar irqçi və şovinist mərkəz və şəxslərin İranda qeyri-fars xalqlarla bağlı fəaliyyətləri, onların kimliklərinin təhrif edilməsi səyləri yeni vüsət alıb. Həmin şəxslərdən biri, sosial tədqiqatçı və etnik araşdırmalar mütəxəssisi kimi tanınan Ehsan Huşmənd son müsahibəsində Azərbaycan torpaqlarında yaşayan əhalinin etnik mənsubiyyətini şübhə atına alıb. O, «İranlıların Mədəni və Dil Qarışıqlıqlarının Nümunələri» adlı müsahibəsində Güney Azərbaycanın bəzi şəhərlərində türklərin yaşadığını inkar edən fikirlər səsləndirib.
Huşmənd, Qərbi Azərbaycan əyalətinin Qoşaçay (Miyandab) şəhərinin bəzi sakinlərinin "Kirmani" soyadlarına diqqət çəkərək, bu türk ailələrinin Ağa Məhəmməd şah Qacarın dövründə Kirmandan buraya köçürüldüklərini iddia edib. O, müsahibəsində Güney Azərbaycanın türk kimliyini şübhə altına alaraq, İranda yaşayan müxtəlif millətlərin mövcudluğunu inkar etməyə çalışır. Güney Azərbaycan və İranda yaşayan türklərin kimliyini inkar edərək, indiki İranda tək bir mədəniyyətin və millətin, yəni fars mədəniyyəti və xalqının yaşadığını təlqin etməyə səy göstərir.
Qeyd edək ki, xüsusilə son vaxtlar Huşmənd təfəkkürdə olan şəxslərin fəaliyyəti daha da güclənib və ölkə mediasında qeyri-farsların, xüsusilə türklərin kimliyini təhrif və inkar edən verilişlərin sayı artıb. Məsud Pezeşkianın prezident seçkisi öncəsi təşviqat və təbliğat kampaniyasında ölkədə başqa xalqların milli hüquqları ilə bağlı bir neçə vədi, şovinist dairələrin hücumlarının yeni dalğasının başlamasına səbəb olub.

Redaksiyamızın qonağı

ARZULARIM KİMLƏRƏSƏ
NAĞIL KİMİ GƏLİRDİ...
“Nihol” mükafatı laureatı, “Şührət” medalı sahibi, status və estrada mahnılarını mükəmməl ifa edən gözəl müğənni Malikə ƏGƏMBERDİYEVA özünəməxsus ifaları ilə pərəstişkarlarının qəlbində dərin yer qazanıb. Söhbətimiz onun məktəb illərindən, gənclik arzularından, çətin sənət yolundan, aktual estrada mahnılarından gedirdi.
Məktəb illərində hər birimizin hansısa peşə və ya sənətə yiyələnmək arzusu var idi.
Söhbətimizə məktəb illərindən, uşaqlıq arzularınızdan başlayaq.
-Müsahibəyə dəvətə və işimə göstərilən diqqətə görə təşəkkürümü bildirirəm.
Məktəb illərindən, uşaqlıq arzularımızdan danışanda qəlbimizdə ən aydın xatirələr canlanır. Sənətkar ailəsindən olduğum üçün yaşıdlarımdan sənətə olan sevgim və marağımla seçildim. Musiqini əla qiymətlərlə oxuyurdum. Məktəbimizdə keçirilən bayram tədbirlərində mahnılarım, rəqslərim, çıxışlarımla fəal iştirak edirdim. Heç yadımdan çıxmaz, 8-9-cu siniflərdə oxuyanda mənə qismət olsa, mütləq Daşkəndə gedəcəyəm, böyük səhnələrdə çıxış edəcəyəm deyəndə, sinif yoldaşlarım gülürdü, inanmırdılar. Xəyallarım kiməsə nağıl kimi görünürdü...
Allaha şükür edirəm, bütün uşaqlıq arzularım gerçəkləşdi.
İstedadsız uşaq yoxdur, hər kəsin müxtəlif gizli qabiliyyətləri var.
Valideynləriniz müğənniliyə olan marağınıza və istedadınıza necə diqqət yetirdilər?
- Çox düzdü. Hər bir uşağın kəşf edilməmiş tərəfləri, istedadları olur. Bunun inkişafında valideynlərin dəstəyi çox vacibdir. Bu baxımdan valideynlərim mənə bacardıqları qədər şərait yaratdılar, hər zaman mənə inandılar, motivasiya verdilər ki, bu da məni daha çox yaratmağa ruhlandırdı. Beş yaşımda böyük səhnədə olmaq mənə qismət oldu. Atam Namanqan vilayəti, Pop rayonunun mədəniyyət şöbəsinin müdiri olub. O vaxtlar rayonumuzda keçirilən mötəbər bayram tədbirlərində mənim mahnılarımdan, qardaşımla birgə çıxışlarımdan istifadə edirdilər. Bizə tapşırılan işləri mükəmməl yerinə yetirərək atamın əmanətini inkişaf etdirdim.
Bu günə kimi ailə üzvlərim və həyat yoldaşım işimə xüsusi diqqət yetirir, yanımda olurlar.
Fərqi yoxdur, şairdir, aktyordur, müğənnidir, yaradıcılıq aləminə qədəm qoyanda hər birimiz kimisə pərəstiş edir, onu təqlid edir, onun kimi olmağa çalışırdıq.
Sizdə də olubmu, kimi təqlid edib onun kimi olmaq arzusunda idiniz?
-Mən bir çox yerdə, demək olar ki, hər müsahibədə bu suala aydınlıq gətirmişəm. Bu gün tam cavab verəcəm. Hər kəsin öz qəhrəmanları var. İlk qəhrəmanlarım valideynlərimdir. Yaradıcılıq baxımından müəllimim, Özbəkistanın xalq artisti Gülsənəm Mamazoitovaya heyran oldum. Mahnıları da onun kimi ifa etməyə çalışdım, öz üzərimdə işlədim. Ona görə də mən ilk dəfə səhnəyə çıxanda çoxları mən Gülsənəm Mamazoitovanın bacısıyam deyə düşünürdülər. Mənim müəllimimin təkcə sənətinə deyil, həm də insani keyfiyyətlərinə böyük hörmətim var, əgər insanın niyyəti xoşdursa, arzularına can atırsa, mütləq məqsədinə çatar. Mən çox şanslıyam ki, qibtə olunası ziyalı qadının və mehriban müəllimin şagirdi olmuşam. İstiqamətimi tapmağa çalışdım. İndi də müəllim kimi istəyirəm ki, mənim kimi tələbələrim olsun!
-Estradada da eyni dərəcədə gözəl, yüksək statuslu mahnılar oxuyursunuz.
Hansı daha çətindir?
-Hər bir tamaşanın öz məsuliyyəti, ifaçılıq bacarığı, texnikası var. Ona görə də hər üç istiqamətdə axtarışı dayandırmamalısınız. Mən kollecdə və institutda oxudum və status öyrənməyə çalışdım, amma bu kifayət deyil. Maqom nəhəng dənizdir... Bu məkanda estrada musiqisini, böyük mahnıları da bu cür təsəvvür etmək olar. Heç biri yüngül qəbul edilməməlidir.
-Müəllim görüb dərsini, duasını alan tələbələrdənsiniz. Bu gün müəllim görməyən müğənnilər çoxdur. Buna reaksiyanız necədir?
-Hər sahədə müəllim görmək lazımdır Xalqımızda gözəl bir atalar sözü var: “Müəllim görməyən şagird hər vəzifəyə yüksələr”. Bu purman sözləri boş yerə deyilməyib.
Müəyyən bir peşəyə yiyələnmək, müəyyən sənətə yiyələnmək üçün müəllimlərin göstərişlərinə əməl etməliyik. Onlarla məsləhətləşərək işimizi görsək, daha uğurlu olar. Bacıları kimi gənclərimizə də tövsiyəm: müəllimlərin dərsini, duasını alın, yaradıcılığın, həyatın sirlərinə dərindən yiyələyin!
—Status və opera baxımından dünya səhnələrini həyəcanlandıran, milyonlarla qəlbi özbək sənətinə sevdirən bir çox sənətçilər var. Amma mənə elə gəlir ki, estradada elə deyil...
—Niyə belə düşünürsünüz?
Bəlkə Hazırda estrada və milli estrada istiqamətlərində “Artist” və “Səs” layihələrində iştirak edən istedadlı insanlara baxın. Belə yaradıcılar çoxdur. Biz həmişə popumuzun parlaq ulduzlarını işıqlandırmanızı arzu edirik. Amma nədənsə onların yaradıcılığı və yeni albom təqdimatları azdır.
—Hər peşənin öz çətinliyi olur.
Amma yenə də sənət digər sahələrdən iki dəfə çətindir.
Sizcə, artistın əsas vəzifəsi nədir?
- Haqlısiniz. Əslində asan iş deyilən bir şey yoxdur.
Hər peşənin öz çətinlikləri, uğurları var. İncəsənət sahəsinə gəlincə, məncə, bu, daha çox insanlarla məşğul olduğu üçün bir az çətindir. Sənətkar ideal insan kimi həmişə xalqa nümunə olmalıdır. Biz hər zaman mahnılarımızla insanların sevincinə sevinc qatmağa, dərdlərinə şəfa verməyə çalışırıq.
—Yaradıcı insanlar başqalarından daha təsirli, şən, bir az da xəyalpərəst olurlar. Sizcə, bu keyfiyyətlər nə dərəcədə vacibdir?
—“Xəyalpərəst” müsbət mənada işlədilməlidir. İstər şair, istər yazıçı, istər rəssam, istər müğənni, istərsə də bəstəkar olsunlar, həmişə yeni əsərlər yaratmağa ruhlanırlar.
Düzdür, kreativlər digər sahələrə nisbətən daha təsirlidir. Biz varlığın, təbiətin, insanların təsiri altında sənət əsərləri yaradırıq.
—Az-çox yaradıcılıqla mahnılar yaradıb, pərəstişkarların sevgisinin, ölkəmizin tanınmasının səfiri oldunuz. Bu sizə nə qədər motivasiya verir?
—On yeddi yaşımda böyük səhnəyə qədəm qoyduğum, ölkəmizin diqqət mərkəzinə düşdüyüm və yüksək mükafatlara layiq görüldüyüm üçün çox şadam.
Harada iş varsa, əməyiniz yüksək qiymətləndirilib, etibar edilsə və tanınsa, gələcəyə cəsarətli addımlar atacaqsınız. Mən hələ də nailiyyətlərimdən ruhlanıram. Mənə göstərilən etimadı doğruldaraq hər zaman tanınmağa layiq olmağa çalışıram. Keçdiyim yolların işıqlı, gözəl izləri olduğu üçün arxaya baxanda sevinirəm və onların davam etməsini istəyirəm.
—Yaradıcılığınızda nə yenilik var, yeni mahnılar yaradırsınız?
—Qardaş xalqlarımızın sənətinə istinad edərək fars dillərində yeni mahnılar yaratdım.
Qismət olsa, növbəti işimdə milli şaş statuslarımızın məşhur əsərlərindən və böyük mahnılardan ibarət albom təqdim etmək fikrindəyəm.
—“Bütov Azərbaycan” qəzetinə arzularınız...
—Qardaş Azərbaycan xalqına həmişə yaxşılıq, əmin-amanlıq və xoşbəxtlik arzulayıram! Özbəkistan və Azərbaycan dostluq əlaqələrimiz möhkəm olsun!
“Butov Azərbaycan” qəzetinə işində uğurlar, oxucularının sayı çox olsun, qəlblərə xeyirli olanı paylaşmaqdan yorulmasın.

Söhbətləşdi: Cihangir NOMOZOV,
“Bütöv Azərbaycan”ın Özbəkistan təmsilçisi.

Bu gün gözəl insan, dəyərli dost, tələbə yoldaşım, Həqiqət Əzizovanın 60 illik yubileyidir. Bu münasibətlə tələbə yoldaşımı ürəkdən təbrik edirəm, yeni yaşın mübarək deyirəm! Ən xоş arzularımı bildirirəm. Allah sağlam və bərəkətli ömür versin. Yeni ömür səhifən xoş xatirələrlə dolu olsun, xəyalların gerçək olsun! Ad gününü təbrik edirəm! Yaşı demirəm, çünki yaşı Allah verir. Allah verən yaşı dəyərincə yaşayın. İşində və yaradıcılığında uğurlar arzulayıram! Ad günün, yubileyin mübarək!
Dərin hörmətlə: Hüseyn İsaoğlu Məmmədov
"Bütöv Azərbaycan" qəzeti
13 sentyabr 2024-cü il

DƏYƏRLƏRƏ SADİQ DOĞRU İNSAN - SADİQ QURBANOV

Onun seçki kampaniyasının yalnız son günündə iştirak etmək mənə qismət oldu. Səhhətim imkan vermirdi, ha müalicə ilə ötüşdürmək istəsəm də, alınmadı: sonda cərrahiyyə stoluna uzanmalı oldum. Ayaq üstə durmağa gücüm çatanda artıq deputat seçkilərində təbliğat-təşviqat kampaniyasının son günü idi. Mənim insan, şəxsiyyət, doğruluq, düzlük mücəssəməsi kimi tanıdığım Sadiq Qurbanov haqqında bu “son gündən” başqa imkanım yox idi. Ona görə də əməliyyat olunduğumu ondan gizlətdim. Bilsəydi, qətiyyən imkan verməyəcəkdi. Yorğun çöhrəmə şübhə ilə baxanda “Yayın istisində kompüter arxasında çox işləyirəm”, – deyib vəziyyətdən çıxdım.
Əslində, elm-kitab adamı olduğum üçün bütün seçkilərərdə iştirakım yalnız aid olduğum məntəqəyə gedib, gərəkli bildiyim namizədə səs verməkdən ibarət olur. Lakin mən Sadiq Qurbanovun təbliğat-təşviqat kampaniyasında bircə gün də olsa iştirak etmək, düşüncələrimdə, az qala, əfsanələşdirdiyim, sanki heç vaxt yorulmayan bu insanın seçicilərlə necə ünsiyyətə girməsi ilə canlı şəkildə tanış olmaq, deputatlığa namizəd olduğu dairənin insanları ilə necə mehribanlaşdığını, sanki “can bir qəlb” olduğunu öz gözlərimlə görmək istəyirdim.

Sadiq Qurbanov adını ilk dəfə 2000-ci ildə mətbuatdan oxudum. Hansısa nüfuzlu bir qəzet İqtisad Universitetinin tələbələri arasında anonim sorğu aparmış, hansı müəllimlərə hansı səbəbdən rəğbət bəslədiklərini soruşmuşdu. Tələbələrin sevimlisi kimi birinci yerdə Yeni Azərbaycan Partiyasının gənc funksioneri Sadiq Qurbanovun adı çıxmışdı. Tələbələr onu həm savadına, həm əxlaqına, həm tələbələrə bəslədiyi insani münasibətinə görə, az qala, bütləşdirmişdilər.

Daha sonra Sadiq Qurbanovla yaxından tanış olmaq da qismət oldu. Türkiyədən hüquqşünas alimlər Bakıya simpoziuma gəlmişdilər. İçərisində tanıdığım dostum da var idi. Şərəfinə təşkil etdiyim məclis darıxdırıcı olmasın deyə hüquqşünas dostum Səməd Vəkilovdan özünün savadlı hüquqşünas dostlarını dəvət etməyi xahiş etdim. Sadiq Qurbanovun gələcəyini biləndə çox sevindim. Onunla tanış olmaq, müəllim adını şərəflə daşıdığına görə ona təşəkkür etmək istəyirdim.
Hüquqşünasların məclisi çox qızğın keçdi. Türkiyəli hüquqşünas dostum Mustafa Koçak da, onunla birgə gələn digər qonaqlar da sanballı, sayılıb-seçilən mütəxəssislər idi. Həmin axşam bunların arasında əməlli-başlı debat oldu. Sadiq Qurbanovun Azərbaycandakı mövcud siyasi durumun dialektikasına verdiyi izah məni heyran etdi...
Salyan bizi günəşli, küləkli və rütubətli hava ilə qarşıladı. Sadiq Qurbanov, adətinə uğun olaraq, son günün görüşünə də şəhid ailələrini ziyarət etməklə başladı. “Mən Salyanda namizəd kimi ilk görüşümə şəhid ailələri ilə görüşdən başlamışam, – dedi, onlarsız mümkün deyil, gərək bu ailələrin xeyir-duasını alaydım, yalnız həmin görüşdən sonra qəlbim rahat oldu”.
O, şəhid ailələrinə çox rahatlıqla daxil olurdu. Onu hər yerdə gülər üzlə qarşılayır və ümid dolu nəzərlərlə baxırdılar. Səbəbini bir qədər sonra anladım. Şəhid ailələrinin indiyədək deputatlardan “umduğu” yalnız diqqət idi. Dövlətin qayğısından razı idilər. Hamı onların ev şəraitinin düzəldilməsindən və maddi təminatdan ümumən razılıq edirdi. Ancaq elə şəhid ailələri var idi ki, deputat onların qapısını uzun illər ərzində bircə dəfə də olsun açmamışdı. Ancaq indi YAP-ın namizədinin öz təbliğat-təşviqat kampanityasına məhz şəhid ailələri ilə görüşdən başlaması xəbəri bu ailələr arasında ildırım sürəti ilə yayılmışdı. Şəhid ailələri Sadiq Qurbanovu öz ailələrində görərkən keçirdikləri sevinc hisslərini gizlətmirdilər. Anladım ki, bu ölkənin hakim siyasi partiyası namizədinin şəhid evlərini ziyarət etməsi onlarda dövlətə, ölkənin siyasi hakimiyyətinə dərin məhəbbət və etibarı daha da möhkəmlədirdi.
Seçicilərlə ilk kütləvi görüşümüz Pambıq kənd məktəbinin idman zalında oldu. İsti havada Sadiq müəllimlə görüşə çoxlu kənd sakini gəlmişdi. YAP-ın Salyan üzrə sədrinin qısa təqdimatından sonra sözü Sadiq müəllimə verdilər. O, mikrorafonu götürəndən sonra oturduğu yerdən ayrılıb insanlara yaxınlaşdı. Gülər üzlə, inam dolu ritorika ilə platformasını şərh etməyə başladı. Məni təəccübləndirən o oldu ki, Sadiq müəllim özü haqqında danışmadı, özünü qəti tərifləmədi. O, insanlara mənsub olduğu partaiyanın, onun liderinin məramından danışdı, ölkə daxilində və xaricində olan durumu sadə bir dillə izah etdi. İnsanlara bütün olanların niyə baş verdiyini və bütün olacaqların necə baş verəcəyini, haradan başlandığını, haraya gedəcəyini nəql etdi.
Bu insanın şəxsiyyətində məni, sözün həqiqi mənasında, heyrətə salan o oldu ki, Sadiq Qurbanov seçiciyə heç bir yalan vəd etmədi. Nəyi edə biləcəkdisə, nə onun səlahiyyət dairəsində idisə, yalnız onu söz verdi. O, ancaq doğrulardan, düz olanlardan danışdı. Bunun seçicilərə necə təsir etdiyinə elə həmin görüşdəcə şahid oldum. Azərbaycan insanı harada olursa-olsun doğruluğa, düzgünlüyə təşnə olan, ona qiymət verən insandır. Salyanlılar da Sadiq müəllimin yalandan uzaq, həqiqətlə süslənmiş çıxışını dəfələrlə alqışlarla qarşıladılar.
Mən Sadiq Qurbanovu bu görüşdə özüm üçün yenidən kəşf etdim. Mənə söz veriləndə onun haqqında olan bütün səmimi düşüncələrimi danışdım. İnsanlara dedim ki, mən həm elm adamı, həm müəllim, həm də ibadət əhliyəm. Bu gün sizə Sadiq Qurbanovun necə bir insan olduğundan danışmaq istəyirəm. O, sözündə doğru, əqidəsində sadiq insandır. Öz seçicisinin gözlərinə dik baxmağı bacarır. Bundan əvvəl deputata kimi təmsil etdiyi Siyəzən seçiciləri kimi sizlər də onu sevəcək, deputat kimliyinin necə bir ali məqam olduğunu onun simasında əyani şəkildə biləcəksizin.
İndi bu sətirləri yazarkən seçki kampaniyası dövründə yorulmadan, usanmadan müxtəlif formatda 82 görüş keçirmiş, bu görüşlərdə 5000-dən yuxarı seçici ilə təmasda olmuş Sadiq Qurbanovun Salyandan deputat seçildiyinə ürəkdən sevinməklə yanaşı, bir qədər də onun seçicilərinə paxıllıq edirəm. Bilirəm ki, Sadiq Qurbanov onların təkcə deputatı yox, həm də dostu olacaq, onlar öz dərdlərini deməyə adam tapacaq və Sadiq Qurbanov Siyəzəndə Şabranda olduğu kimi, Salyanda da mənsub olduğu siyasi partiyaya və dövlətə hörmət qazandıracaq.


Prof. Seyfəddin RZASOY,
AMEA Folklor İnstitutu
Mifologiya şöbəsinin müdiri

Azərbaycan əsgəri yenilməz və dəyanətlidir!

Başkənd əməliyyatı tariximizin yaddaş salnaməsidir
Bilirik ki, erməni şovinizmi tarixi torpaqlarımızda bərqərar olduğu gündən xalqımıza və dövlətimizə qarşı xain məqsədlər güdmüş, dəfələrlə soyqırım siyasəti həyata keçirmiş, ard-arda terror hadisələri törətmişdir. Nəticədə, Azərbaycan xalqı ağır məşəqqətlər yaşamış, qanlı həyat salnamələri yazmışdır...
Elə 1988-ci ildən başlayaraq, hətta Birinci Qarabağ müharibəsi dövründə də ermənilərin və onlara havadarlıq edənlərin qanlı terrorları ilə üz-üzə qalmış, tarixin ən ağır günlərini yaşamışıq...
6 avqust 1992-ci ildə də xalqımız ermənilərin torpaq iddialarının şahidi oldu. Misal üçün deyim ki, həmin tarixdə erməni hərbi birləşmələri Azərbaycanın ən strateji əhəmiyyətli rayonlarından sayılan Gədəbəyin yüksək sivilizasiyaya malik Mutudərə və Qasımağalı kəndlərini ələ keçirmək üçün cəhdlər edirdilər. Onlar axırıncı cəhdləri zamanı adıçəkilən kəndlərə 1000-ə yaxın canlı qüvvə, 4 tank, 14 zirehli maşın və digər texnika yeritdilər. Nəhayət, Mutudərə və Qasımağalı işğal olundu, kənddə evlər yandırıldı, kəndlərin əhalisi vandalizmə məruz qaldı. Ancaq cəsarətli Azərbaycan əsgərləri həmin ərəfələrdə Mutudərənin işğaldan azad olunması üçün avqust ayının 7- də Cahangir Rüstəmov Dilqəm və İlham Əliyev qardaşlarını yanına çağırıb deyir ki, Motudərə və Qasımağalı kəndlərini geri alınmalıdır. Bu əmri eşidən cəsur qardaşlar döyüş planını hazırlayıb dərhal da hücuma keçirlər. Beləliklə 8 avqustda N saylı hərbi hissənin əsgər və zabitlərinin böyük rəşadəti nəticəsində Ermənistanla Başkəndi birləşdirən yolun üstündə yerləşən Mutudərə kəndi işğalçılardan azad edildi. Belə deyim, bu kəndin azad edilməsi Başkəndin işğaldan qurtulması üçün bir başlanğıcı oldu.
Əlbəttə, erməni hərbi birləşmələrinin arxasında həmişə havadar güclər dayanıb, bu, inkaredilməzdir. Deməli, bütün müharibələrdə Azərbaycan əsgəri təkcə erməniyə qarşı yox, onları silah-sursatla, hər cür döyüş avadanlıqları ilə təmin edən ölkələrə qarşı da döyüşüb. Bu mənada, Azərbaycan əsgəri yenilməz və dəyanətlidir!
Azərbaycan həqiqətləri illər əvvəl işğala məruz qalmış ərazilərimizin real təsviridir. Bu həqiqətləri tarixin ən dəqiq və dürüst salnaməsi kimi xarakterizə etmək mümkündür. Çünki bu salnamədə hər bir hadisə obyektiv, tərəfsiz, pafossuz, şişirtmələrdən uzaq dəlillərlə əhatələnib...
Bunu da yaxşı bilirik ki, ermənilərin Gədəbəyi ələ keşirmək cəhdləri dəfələrlə puç olub. Ona görə ki, Gədəbəy öz sinəsini mərd-mərdanə düşmənə sipər edib, onun qəhrəman oğulları ölümdən qorxmadan silaha sarılıb erməniyə qan uddurub. Tarix bu gün də Gədəbəyin və onun qəhrəman oğullarının şücaətinə şahidlik edir...
Şınıxın İcra Başçısı Sənan Quliyev Mutudərədə döyüşənlərində, həm də əməliyyatdan sonra daim hərbçilərin yanında olurdu. Ondan başqa Rayon İcra Hakimiyyətinin məsul işçilərindən Şahin Əliyev birbaşa Mutudərəyə ön xəttə gəldi. Azərbaycan əsgəri də yaxşı anlayırdı ki,insanların bu inamını heç cürə qırmaq olmazdı....
Əlbəttə, Gədəbəyin, onun kəndlərinin erməni işğalçılarından qorunmasında bir çox gədəbəyli misilsiz qəhrəmanlıq göstərib. Təbii ki, onların adlarını bir-bir sadalayıb oxucumuzun diqqətini başqa səmtə çəkmək istəmirəm. Çünki belə etsəm, o zaman ad və soyadlar bir yazıya sığmaz. Məqsədim Gədəbəyin və gədəbəylilərin şəmkirlilərin necə qəhrəman insan olduqlarını cəmiyyətə bir daha çatdırmaqdır. O insanlar Vətəni, xalqı, dövləti öz canlarından artıq sevən insanlardır; öz işlərinin peşakarı, vicdanlı, dürüst, məsuliyyətli cəmiyyət adamları, əsl dövləti sevən insanlardır. Onlar düşmənin gülləsi, mərmiləri altında üzərlərinə götürdükləri məsuliyyətin öhdəsindən gəlmiş, gədəbəyliləri şəmkirliləri düşmənə qarşı səfərbər etməyi bacarmışlar.
Bəlkə də istəkli oxucularımıza maraqlı gəlir ki, məşhur Başkənd əməliyyatı necə həyata keçdi, Gədəbəy bütövlükdə düşməndən necə qorundu? Əlbəttə, bu istiqamətdə, yuxarıda dediyim kimi, qəhrəman gədəbəylilər şəmkirlilər böyük rol oynadılar. Yazımın bu yerində Gədəbəy üçün canından keçən bir neçə qəhrəman insanın adını çəkmək istəyirəm. Çünki onlar şəhidlik zirvəsinə ucalıb, Vətəni öz şirin canlarından üstün tutublar. Onlar həm də Başkəndin geri alınmasında əsl igidlik nümunəsi göstəriblər. Məsələn, N saylı hərbi hissə komandiri polkovnik Cahangir Rüstəmovun, Baş leytenant İsgəndər Aznaurov ( Topçu İsgəndər, ölümündən sonra Azərbaycanın milli qəhrəmanı) , Məzahir Rüstəmov ( ölümündən sonra Azərbaycanın milli qəhrəmanı), N saylı hərbi hissənin kəşfiyyat bölüyünün komandiri leytenant Telman Həsənovun və Gədəbəy batalyonunun kəşfiyyat taqımının komandiri gizir Pünhan Əliyevin qəhrəmanlıqları, onların uğurla həyata keçirdikləri Şəmşəddin əməliyyatı və s. Bu əməliyyat Başkəndin işğaldan azad edilməsi üçün son dərəcə strateji əhəmiyyət kəsb edirdi. Məhz belə bir ideoloji prosesin nəticəsində 08.08.1992-ci ildə Başkənd Azərbaycan əsgərlərinin nəzarətində idi, batalyonlar dövlət sərhəddində yerləşirilmişdi. N saylı alayın qərargahının heyəti də Novosaratovka kəndində tibb məntəqəsində məskun idi. Ən əsası, Başkənd uğrunda döyüş özəlliyi ilə seçilirdi. Çünki əməliyyatın əvvəlindən axırınadək Gədəby Rayon İcra Hakimiyyəti bütün heyətlə Orduya kömək edirdi, əhali ordu ilə çiyin-çiyinə dayanmışdı.
Onu da xüsusi vurğulayım ki, Başkən əməliyyatının uğurla nəticələnməsində Şəmkir RİH-nin də böyük rolu var. Həmin anlarda Şəmkir, Gədəbəy, Tovuz ,Ağstafa Rayon Polis Şöbələrinin də rəhbərliyi Vətən naminə əllərindən gələn köməyi edirdilər. Bu da şanlı Qələbənin əldə olunmasına əsaslı zəmin yaratdı.
Başkənd əməliyyatının qələbə ilə sonuclanmasında Ağstafadan gələn Reaktiv Artilleriya və Qazaxdan gələn D-30 markalı topların Novoivanovka kəndindəki mövqelərə göndərilməsi də məxsusi rol oynadı. Bir neçə dəfə onların mövqeləri dəyişdirildi... Qazax tankçıları və PDM-2-lər Aşırım mövqeyini möhkəmləndirdilər. Orada tank hücumu əsas idi, ona görə də düşmən oranı tez-tez müxtəlif çaplı silahlardan atəşə tuturdu...
Böyük iftixar hissi ilə deyə bilərəm ki, Başkənd əməliyyatı Azərbaycan Ordusunun keçən əsrin sonlarında həyata keçirtdiyi ən parlaq əməliyyatlardan bəlkə də birincisidir. Çünki bu əməliyyatın taktiki gedişi, hücum və müdafiə qənaəti də sivil xarakter kəsb edirdi…
Gədəbəyin düşmən tərəfindən işğala məruz qalmasının bir neçə səbəb var; onlardan biri də torpağa,vətənə sevgisidir. Məsələn, biz hamımız yaxşı bilirik ki, bəziləri ölümdən qorxub qaçdıqları halda, Gədəbəy camaatı hətta şəhərdə yaşayan doğmalarını da kömək üçün rayona gətirir, birlikdə müdafiə xətti qururdular. Belə deyim, bu yüksək uğurun əldə olunması Gədəbəyin yerli əhalinin düşmənə olan nifrət hissini aşkar ifadə edir.
Gədəbəylilərin misilsiz qəhrəmanlığı 1992-ci ildə - o çətin illərdə başlayan aramsız döyüşlərdə öz sözünü dedi... Bu işdə bacarıqlı kəşfiyyatçıların da xüsusi rolu oldu.
Bu gün Başkənd Azərbaycan ordusunun qürur mənbəyidir. Bu gün Başkənd haqqında həqiqəti əks etdirməyən ifadələr işlətmək, mənasız danışmaq Başkənd əməliyyatının , Başkənd qəhrəmanlığına göz yummaq, gədəbəylilərin şəmkirlilərin qəhrəmanlığına kölgə salmaq deməkdir.
Ancaq ulu tarix Başkəndi özünün real səhnələrində əsl həqiqət kimi qabardır və gələcək nəsillər də Başkənd əməliyyatı, bu əməliyyatda qəhrəmanlıq göstərmiş qeyrətli oğullar haqqında böyük salnamələr yaradacaq, onları öz yaddaşlarında yaşadacaqlar.
Mən də elə bu yazını Başkənd əməliyyatında qəhrəmanlıq göstərən hər bir kəsə minnətdarlıq, ehtiram nümunəsi kimi qələmə aldım.
Allah Azərbaycanımızı, Prezidentimizi, xalqımızı qorusun!

Hüseyn İsaoğlu Məmmədov,
Yazıçı-publisist, AYB və AJB üzvü

Bakıda ''Azərbaycan kəlağayılarının təbliği'' layihəsi icra olunub.

Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə “Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi” İctimai Birliyi 2024-cü il kiçik qrant müsabiqəsi çərçivəsində “Azərbaycan kəlağayılarının təbliği'' layihəsini həyata keçirir. Layihə çərçivəsində 13 avqust 2024-cü ildə Bakıda növbəti konsert tədbiri keçirilib. Tədbiri giriş sözü ilə Mirvarid Dilbazi Poeziya İB- nin sədri, Kəlağayı Ev Muzeyini direktoru Güllü Eldar Tomarlı açaraq, tədbir iştirakçılarını salamlayıb, tədbirin mahiyyəti haqqında məlumat verib, şəhidlərimizin əziz xatirəsi anılıb, dövlət himni səsləndrilib.
"Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi” İctimai Birliyinin sədri, Güllü Eldar Tomarlı Maddi dəstək üçün Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinə təşəkkürünü bildirib.
Qeyd edib ki, mədəni irsimiz geniş təbliğ olunaraq, gələcək nəsillərə ötürülməlidir.
2014-cü ilin noyabrında YUNESKO-nun qeyri- maddi mədəni irs üzrə reprezentativ siyahısına Azərbaycan xalqına aid daha bir əlamətdar element'' Ənənəvi kəlağayı sənəti və simvolizmi, qadın baş örtüklərinin hazırlanması və istifadəsi'' daxil edilmişdir. Bu böyük nailiyyətdə, sözsüz ki, Azərbaycan mədəniyyətinin böyük himayəçisi Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın rolu böyükdür. Onun təşəbbüsü ilə kəlağayımız beynəlxalq səviyyədə tanınır. Bu gün gənclərimizin kəlağayıdan geniş istifadəsi bizə əsas verirki deyək, artıq təbliğatımız öz bəhrəsini verir. Kəlağayımız həm mədəniyyətimiz, həm tariximiz, həm də yaraşığımızdır.
Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyinin sədr müavini Vüsal Sehranoğlu çıxış edərək bildirdi ki, həyata keçirdiyimiz layihələrin əsas məqsədi milli dəyərlərimizi, keçmiş adət-ənənələrimizi gələcəyə daşımaqdır. Ulu nənələrimizin abır, ismət rəmzi olan kəlağayının ululuğunu, müqəddəsliyini gənc nəslə aşılamaq üçün belə təbliğatlar çox vacibdir. Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İB olaraq Xətai rayonunda, Şuşada ''İlk Kəlağayı Festivalı'' - nın keçirilməsinə imza atdıq. Elm və Təhsil Nazirliyinin dəstəyi ilə ali məktəblərdə, ümumtəhsil məktəblərində, regionlarda ''Sazlı, sözlü kəlağayı günləri'' adlı konsertlər keçirdik, qədim kəlağayıların sərgisini təşkil etdik. Vüsal Sehranoğlu çıxışının sonunda milli dəyərlərimizə maddi dəstək ayrıldığına görə Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinə minnətdarlığını bildirdi.
Əməkdar mədəniyyət işçisi, aşıq Solmaz Kosayeva öz çıxışında kəlağayı haqqında xatirələrindən danışdı, toy-düyünlərimizdə bu gün də istifadə olunmasını qeyd etdi və gözəl ifaları ilə tamaşaçıların könlünü oxşadı.
Daha sonra qazi Taleh Əliyev, Dədə Əlısgər Ocağı İB-sədri Xətai Ələsgər, məzarsız şəhid İsmayıl İsmayılovun bacısı, şair Lalə İsmayıl, MDPM İB-nin idarə heyətinin üzvü, şair Səringül Sadə, Azərbaycan Milli Xalça Muzeyinin ənənəvi texnalogiya şöbəsinin toxucusu Rəna Süleymanova, Şəki şəhər 4 nömrəli musiqi məktəbinin xor şöbəsinin müdiri Fərqanə Salamova, gənc müğənni Arif Mehmandost, Azərbaycan-Ukranya Beynəlxalq alyansın sədri Elmar Məmmədov, Səudiyyə Ərəbistandan qonaq olan həkim, şair Nigar Xəlilova, Misirdən Səbinə Səmədova, Sevda, "Milli Mədəniyyətin təbliği'' İB-nin sədri Jalə Cəfərova, aşıq Məhəmməd Xanoğlan Təbrizli, aşıq Cavanşir Quliyevin rəhbərlik etdiyi ''Qarabağ'' aşıq qrupu və sazlı, sözlü musiqiləri ilə şeirləri və maraqlı çıxışları ilə məclisə xoş ovqat bəxş etdilər.

Görüşünüzə el oğlu kimi gəlmişəm

Salam, xoş gördük sizləri, əziz həmvətənlərim, elim, obam. Bu yerləri ziyarət etmək, sizlərlə görüşmək mənim üçün çox böyük şərəfdir. Mən bu gün sizin görüşünüzə təkcə deputatlığa namizəd kimi yox, həm də bir el oğlu kimi gəlmişəm. Gəlmişəm yurddaşlarımla görüşəm, dərdləşəm, hal-əhval tutam. İstəyim budur ki, sizlərin istək və arzularınızı özünüzdən öyrənib gələcək işlərimizin istiqamətini sizinlə birlikdə müəyyən eləyək. Yaşımın bu çağında bu fürsəti xalqımıza həqiqi mənada xidmətimi davam etdirmək üçün mənə verilmiş çox böyük şans hesab edirəm. Əgər mənə inanıb səs verərək sizin millət vəkiliniz olmağımı dəstəkləsəniz, boynuma böyük məsuliyyət qoymuş olacaqsınız. Sizin istəklərinizi, arzularınızı, qayğılarınızı yüksək kürsüdən lazımi təşkilatlara çatdırıb, müsbət həllinə nail olmağa çalışacağam. Bütün Azərbaycan xalqının rifahına xidmət edən qanun və qərarların təşəbbüskarı kimi çıxış edib, hamıya fayda verə biləcək real əməllərin ərsəyə gəlməsinə xidmət edəcəyəm.
Mən Qarayev Nizami Müslüm oğlu 1971-ci il 4 may tarixdə Gədəbəy rayonunun İnəkboğan kəndində İkinci Dünya Müharibəsi veteranı ailəsində dünyaya gəlmişəm.
1987-ci ildə kəndimizdəki orta məktəbin 10-cu sinfini bitirmişəm. Elə həmin ildə Azərbaycan Politexnik İnstitutunun mexanika fakultəsinə qəbul olmuşam. İki il keçmiş Sovetlər Birliyinin ordu sıralarında xidmət etmişəm. 1991-ci ilin iyun ayında hərbi xidmətdən qayıtdıqdan sonra yağı düşmənin torpaqlarımızda başlatdığı işğalçılıq müharibəsinə qarşı müxtəlif rayonlarda gedən döyüşlərdə iştrak etmişəm. Bu səbəbdən də Politexnik İnstitututunda təhsilimi davam etdirə bilməmişəm. 1994-cü ildə atəşkəs elan olunduqdan sonra ali təhsil almaq üçün DİO-nun Polis Akademiyasına daxil oldum. Daha sonra Moskvada Lomonosov adına Dövlət Universitetitinin magistraturasını və doktoranturasını bitirərək hüquqşunas təhsilinə yiyələnmişəm. Hüquq üzrə fəlsəfə doktoruyam.
Daxili İşlər Orqanlarında müxtəlif yüksək vəzifələrdə çalışmışam. Bir neçə yerlərdə rəis müavini, rəis vəzifələrində dövlətə və dövlətçiliyə xidmət edərək yüksək rütbəyə layiq görülmüşəm. Mən xalqımızın və dövlətimizin mənafeyini uca tutmaqla bərabər hər zaman dövlətə və dövlətçiliyə sadiq olmaqda davam edirəm.
Onu da qeyd edim ki, bizim döyüşdüyümüz vaxtlarda atəşkəs elan olunsa da, şükürlər olsun, 2020-ci ildə Ali Baş Komandanımız İlham Əliyevin sərkərdəliyi altında ordumuz torpaqlarımızı işğaldan azad elədi. Mən də sizlərlə bərabər xalqımızın bir nəfəri kimi ordumuza hər cür dəstək olmağa, hətta yenidən döyüşə qatılmağa hazır idim. Amma düşmən ordusu 44 gün ərzində darmadağın olduğundan bizlərə ehtiyac qalmadı. Hətta 3 rayonumuz bir güllə belə atılmadan azad edildi. Möhtərəm prezidentimiz hərbi qələbəmizi beynəlxalq aləmdə, siyasi müstəvidə də təsdiqlətdi, möhkəmlətdi. Odur ki, İlham Əliyevin ordu quruculuğu, beynəlxalq siyasət və digər sahələrdəki uğurlu siyasətini həmişə dəstəkləmişəm, bundan sonra da ənənəmə sadiq qalacağam.
Bəli, bütün bunlarla bərabər, bir sıra həllini gözləyən problemlərin olduğunu da bilirəm. Təqaüd yaşının azaldılması, uşaq pulunun verilməsi, təqaüdlərin artırılması, maaş və minimum əmək haqqının artırılması, kommunal xərclərin azaldılması, limitin ləğv edilməsi, rayonumuzda icbari tibbi xidmətin yüksəldilməsi, xəstəxana, məktəb, iaşə xidməti müəssisələrinin tikilməsi, yeni iş yerlərinin yaradılması, yolların çəkilməsi, körpülərin tikilməsi və s.
Xarakterimdən irəli gələn bir xüsusiyyəti sizlərə çatdırmaq istəyirəm. Məni tanıyanlar yaxşı bilirlər ki, mən az danışıb, çox iş görməyi xoşlayıram. Görə bilməyəcəyim işlər barədə yalançı vədlər vermək mənə yaddır. Ancaq onu sizə söz verirəm ki, mən həqiqi mənada sizin vəkiliniz olacağam. Qapım həmişə seçicilərimin üzünə açıq olacaq. Mənə səs verən, verməyən hər kəsə qarşı eyni münasibətdə olub, onların problemlərini müsbət həll etməyə çalışacağam.
Məndən layiqli hesab edib rəqib namizədlərə səs versəniz, yenə də anlayışla qəbul edib sizin seçiminizə hörmətlə yanaşacağam.
Hamınızı 1 sentyabrda seçki məntəqələrinə gəlib layiq bildiyiniz namizədə səs verməyə çağırıram. Sizlərdən xahiş edirəm, hər biriniz seçki məntəqələrinə gəlməklə fəallıq göstərəsiniz, vətəndaşlıq borcunuzu yerinə yetirəsiniz. Bununla da xalqımızın hər zaman dövlətə və dövlətçiliyə sadiq olduğunu, fəal vətəndaş mövqeyinizi bütün dünyaya nümayiş etdirmiş olarsınız.
Dövlətimiz, dövlətçiliyimiz, xalqımız, elimiz üçün xeyirli, uğurlu olsun!
Biz birlikdə güclüyük!
Yaşasın bütöv Azərbaycanımız!
Yaşasın bütöv Azərbaycanımızı xalqımıza bəxş eləyən Müzəffər Ali Baş komandan başda olmaqla əsgər və zabitlərimiz.
Allah bütün şəhidlərimizə rəhmət eləsin, qazilərimizə şəfa versin!