Heydər Əliyevin dövlət quruculuğu məktəbi

Bir ölkənin gəncləri hər zaman öz dövlətindən güc alır. Məlumdur ki, 1997-ci ildən Prezident Heydər Əliyevin sərəncamı ilə hər il 2 Fevral Gənclər Günü kimi qeyd olunur. Gələcək gənclərin əlində olduğu üçün bu addım onların özünəinamını, məsuliyyətini daha da artırır. Bu, Heydər Əliyevin gənclərə göstərdiyi diqqətin nəticəsi idi.
Gənclik Tanrının insanlara bəxş etdiyi bir nemətdir. Elə bir nemət ki, o yalnız hər insana bir dəfə verilir. Biz insan həyatının gəncliyini bir ağaca bənzədə bilərik. Ağac hələ körpə ikən ona nə qədər yaxşı baxılarsa, sağlam böyüdülərsə, bir o qədər gözəl bar verəcək. Bir o qədər gözəl, çoxlu bar verən sağlam budaqları olacaq. Gənclər də belədir. Bu gün ölkəmizdə keçirilən gəncləşmə siyasətinin, onlara göstərilən qayğı və diqqətin nəticəsidir ki, gənclərimizə mədəniyyətdə, siyasətdə, idmanda xüsusi yer verilir. Onlar da öz növbəsində vətənini sevən, dürüst, xeyirli insan kimi formalaşacaqlar. Buna respublikamızda fəaliyyət göstərən Gənclər və İdman Nazirliyi, Gənclər Fondu, bölgələrimizdə yeni-yeni açılan Gənclər Mərkəzləri misaldır. Fundamentini Heydər Əliyevin qoyduğu bu uğurlu siyasi addım bir işıq kimi, bir nurlu çıraq kimi gənclərdən gələcək nəsillərə ötürüləcək. Bundan başqa Heydər Əliyev Azərbaycanda mədəniyyətin, iqtisadiyyatın və idmanın inkişafına da xüsusi diqqət yetirirdi. Bunun nəticəsində neçə-neçə Azərbaycan gənci dünya və Avropa çempionatında, olimpiadalarda medallar qazanmış və bayrağımızı bir sıra ölkələrdə dalğalandırmışlar.
Ümummilli lider ömür şamını son nəfəsinə qədər Azərbaycan üçün əritdi. Heydər Əliyevin Azərbaycan xalqına göstərdiyi xidmətlər hamıya məlumdur. Tariximizə nəzər salsaq Heydər Əliyev həm Sovet dövründə (1969-1982), həm də müstəqillik dövründə (1993-2003) Azərbaycan Respublikasına rəhbərlik etmişdir. Bundan başqa o 1982-1987-ci illərdə Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqının rəhbərlərindən biri olmuşdur. Heydər Əliyev Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasında hakimiyyətə gələn kimi ciddi kadr dəyişiklikləri apardı, ölkədə idarəçilik sistemini möhkəmləndirdi, Sovet hakimiyyəti tarixində ölkənin milli kadr potensialının möhkəmləndirilməsinə diqqəti artırdı, gənclər SSRİ-nin ali təhsil müəssisələrinə göndərildi. Heydər Əliyev Azərbaycanın bir sıra görkəmli incəsənət xadimlərinin dünyaya tanıdılmasında böyük rol oynadı. Sovet Azərbaycanının iqtisadi inkişafı istiqamətində də bir sıra tədbirlər həyata keçirmişdir.
Heydər Əliyev 1993-cü il oktyabrın 3-də müstəqil Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçildi və Azərbaycan dövlətini parçalanmaqdan qoruyaraq sözün əsl mənasında xalqın xilaskarına çevrildi. Ona görə də biz hər il iyun ayının 15-ni Milli Qurtuluş Günü kimi qeyd edirik. Bununla da müstəqil Azərbaycan Respublikasının tarixində bütün sahələrdə növbəti inkişaf dövrü başladı. 1994-cü il sentyabrın 20-də Bakıda Xəzər dənizinin Azərbaycana aid olan hissəsində “Azəri” və “Çıraq” yataqlarının dərinliklərinin birgə işlənməsi və hasil olunan neftin pay şəklində bölüşdürülməsi haqqında dünyanın iri neft şirkətləri ilə “Əsrin Müqaviləsi” imzalandı. Bu müqavilə Azərbaycanın iqtisadi və siyasi həyatında bu gün də böyük rol oynayır. Əsrin müqaviləsinin iqtisadi əhəmiyyəti çoxşaxəlidir. Belə ki, bu müqavilə ilə Azərbaycanın enerji təhlükəsizliyinin əsası qoyuldu. Xarici investisiyaların cəlb edilməsi üçün yaşıl işıq yandı.
Bütün sahələrdə olduğu kimi aqrar sahədə də sürətli inkişaf gedirdi. 1993-2003-cü illərdə ulu öndər H.Əliyevin rəhbərliyi altında Azərbaycan Respublikasında aqrar islahatları və onların mühüm tərkib hissəsi olan torpaq islahatlarının aparılması, kənd təsərrüfatının inkişafı, kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalının artırılması, istehsalçıların maddi rifah halının yüksəldilməsi, istehsal şəraitinin yaxşılaşdırılması, uzun əsrlərdən bəri Azərbaycan əkinçisinin torpaq mülkiyyətçisi olması arzusunun nəhayət reallaşması, o cümlədən torpağa münasibətdə tarixi ədalətin bərpa edilməsi, torpaqların pulsuz olaraq kəndliyə verilməsi və yeni torpaq-əkinçi münasibətlərinin formalaşması müasir tariximizin ən önəmli səhifələrindən biridir. İllər sonra azad olunacaq torpaqlarımızda kənd təsərrüfatının inkişafı sanki bu önəmli səhifələrdən güc alırdı. Bunun nəticəsində kəndlilərin əkin-biçinə marağı artdı. Kənd təsərrüfatı müəssisələri sürətlə artmağa başladı. Bu da müstəqilliyimizin ilk illərində kənd təsərrüfatı sahəsinin sağlam təməl üzərində qurulmasına şərait yaratdı. Lakin bütün bunlar ulu öndər Heydər Əliyevin Azərbaycan Respublikasında kənd təsərrüfatının yüksəldilməsi üçün gördüyü işlərin hamısı haqqında tam təsəvvür yaratmır. Çünki bu onun respublikaya ikinci qayıdışı zamanı gördüyü işlərdir. Heydər Əliyevin Azərbaycanın kənd təsərrüfatına göstərdiyi qayğını tam işıqlandırmaq üçün onun 1969-1982-ci illərdə Azərbaycan Respublikasına rəhbərlik etdiyi dövrə də nəzər salmaq lazımdır. Hələ 1969-cu il avqust ayında Kommunist Partiyasının plenumunda H.Əliyev xalq təsərrüfatının başqa sahələrində olduğu kimi kənd təsərrüfatında da yaranmış vəziyyəti dərin təhlil etmiş, onun sürətlə inkişafını təmin edəcək kompleks tədbirlər təklif etmişdir. 1970-ci ilin iyulunda H.Əliyevin təşəbbüsü və gərgin əməyi sayəsində SSRİ Nazirlər Sovetinin qəbul etdiyi "Azərbaycan SSR-də kənd təsərrüfatını inkişaf etdirmək tədbirləri haqqında" qərar Respublikada kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalının inkişafında müstəsna rol oynadı. Bu qərar həmçinin Azərbaycanda kənd təsərrüfatının inkişafı ilə yanaşı SSRİ-in iqtisadiyyatının inkişafına da müsbət təsir göstərdi. Belə əsaslı tədbirlərin həyata keçirilməsi nəticəsində Azərbaycanın kənd təsərrüfatında məhsul istehsalı sürətlə artmağa başladı. Həmin illərdə respublikada pambıq istehsalı illik 1 milyon tona, üzüm istehsalı isə illik 1 milyon 600 min tona qədər yüksəldi. Beləliklə Azərbaycan pambıq yığımı üzrə keçmiş Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqında 2-ci, üzüm yığımı üzrə isə 1-ci yerdə gedirdi. Bu cəhəti xüsusilə qeyd etmək lazımdır ki, bu dövrə qədər respublikamızda üzüm istehsalı o qədər də çox deyildi. Onu göstərmək kifayətdir ki, 1966-1970-ci illərin hər birində (orta illik məhsul) respublikada cəmi 232 min ton üzüm istehsal edilmişdir. Üzümlüklərin vəziyyəti əkinçilik mədəniyyətinin tələblərinə cavab vermirdi ki, bunun nəticəsində də məhsuldarlıq xeyli aşağı idi. 1971-1975-ci illərdə həm mövcud üzüm bağlarının vəziyyətinin yaxşılaşdırılmasına, həm də yeni üzüm bağlarının salınmasına diqqət artırıldı, üzümçülüyün intensivləşdirilməsi, elm və qabaqcıl təcrübənin nailiyyətlərinə əsasən əməyin və istehsalın təşkilinin təkmilləşdirilməsi sahəsində konkret tədbirlər həyata keçirildi. Bütün bunlar 1971-1975-ci illərdə orta illik üzüm istehsalını 466 min tona, hər hektardan məhsuldarlığı 48,2 sentnerə çatdırmağa imkan vermişdi. 1975-ci ildə respublikada üzüm istehsalı 1969-cu ildəki səviyyəni 2,6 dəfə ötüb keçmişdi. 1976-1980-ci illər isə üzümçülüyün inkişafında xüsusilə mühüm mərhələ oldu. 1976-1980-ci illər üzümçülüyün istehsalında mühüm mərhələ olmuşdur. Kənd təsərrüfatının bir hissəsi olan üzümçülük ölkənin iqtisadi həyatında da mühüm rol oynayır. Azərbaycanda üzümçülük yüksək inkişaf mərhələsini Heydər Əliyevin rəhbərliyi dövründə keçmişdir.
Heydər Əliyevin qayğısı nəticəsində Naxçıvan şəhərində və muxtar respublikanın rayonlarında iri sənaye, kənd təsərrüfatı, sosial obyektlər tikilərək istifadəyə verilmiş, əhalinin maddi rifah halında, mədəni təhsil səviyyəsinin yüksəldilməsi istiqamətində çox mühüm kəmiyyət və keyfiyyət dəyişiklikləri baş vermişdi. Uğurla həyata keçirilən aqrar islahatlar nəticəsində sovxoz və kolxozların torpaqları və əmlakı kənd əhalisinə paylanmaqla keçən əsrin sonlarında kənd yerlərində müxtəlif təşkilati-hüquqi formalı təsərrüfatlar yaranaraq fəaliyyət göstərməyə başladılar. Lakin ümummilli lider çox yaxşı bilirdi ki, yalnız torpaqları və əmlakı xüsusi mülkiyyətə verməklə ölkədə bazar münasibətlərini formalaşdırmaq və kənd təsərrüfatında lazımi nəticələr əldə etmək mümkün deyil. Bunun üçün aqrar islahatların dərinləşdirilməsinə və kənd yerlərində yeni fəaliyyətə başlayan sahibkarlıq subyektlərinə dövlət himayəsinə böyük ehtiyac var. Odur ki, ulu öndər Heydər Əliyev 22 mart 1999-cu il tarixdə "Aqrar sahədə islahatların sürətləndirilməsinə dair bəzi tədbirlər haqqında" fərman imzaladı. Fərmana uyğun olaraq Nazirlər Kabineti kənd təsərrüfatı məhsulu istehsalçılarına dövlət büdcəsi hesabına güzəştli pərakəndə satış qiyməti ilə neft məhsullarının (benzin, dizel yanacağı və motor yağları) satılması barədə qərar qəbul etdi. Milli Məclis isə həmin fərmana əsasən təqdim edilmiş layihəni müzakirə edərək kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarının torpaq vergisi istisna olmaqla digər vergilərdən azad edilməsi barədə qanun qəbul etdi. Qeyd etmək lazımdır ki, Heydər Əliyevin tapşırığı və təşəbbüsü ilə kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarına göstərilən bu güzəştlər digər MDB ölkələrində nəinki həmin dövrlərdə, heç hazırda da tətbiq edilmir. Məhz bu da ulu öndər Heydər Əliyevin kənd təsərrüfatına və onun sahələrinə xüsusi diqqətinin nəticəsi idi.
Torpaqlarımız, hava, su, ərazimiz Azərbaycanda kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalının sürətlə artırılmasına yönəldilməli, istifadə olunmalıdır. "Dünyada heç bir çətinlik əbədi deyildir. Tarix boyu bütün mübarizələrin sonunda ədalət zəfər çalmışdır. Ona görə də mən üzümüzə gələn 2001-ci ili ümid, inam ili adlandırardım. Çünki inanıram ki, xalqımız həmişə olduğu kimi, 2001-ci ildə də üzərinə düşən vəzifələrin öhdəsindən ləyaqətlə gələcəkdir. Müstəqilliyimiz möhkəmlənəcək, torpaqlarımız azad olunacaq, Azərbaycan Respublikası sülh və firavanlığa qovuşacaqdır."
Heydər Əliyev, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti.
Bakı şəhəri, 29 dekabr 2000-ci il
Heydər Əliyevin gördüyü işlərin davamçısı kimi İlham Əliyevin uğurlu siyasəti, qətiyyəti, müzəffər orduzumun və canlarını vətən uğrunda fəda edən Şəhidlərimizin sayəsində işğal altında olan torpaqlarımız geri qaytarıldı. Azərbaycan gəncləri də kökü sağlam ağaclar kimi Qarabağ torpağında hər bir sahə ilə yanaşı aqrar sahədə də öz fəallıqlarını göstərəcəklər. İşğaldan azad olunan Qarabağ torpaqlarımızda yetişən kənd təsərrüfatı məhsulları isə keyfiyyətinə görə dünyaya səs salacaq.

Aytac MÜBARİZQIZI (BABAYEVA)
Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti (UNEC) Ekologiya ixtisasının IV kurs tələbəsi