İRAN ADLANAN QACAR YURDUNDA
NƏ BAŞ VERİR?

Dövlətlər, xüsusilə böyük imperiyalar yarandığı vaxtdan yer üzündə baş verən genişmiqyaslı ictimai hadisələrin baş verməsində bu imperiyaların öz maraqları və məqsədləri çərçivəsində birbaşa və ya dolayısı ilə iştirak etməsindən tarixi prosseslərə az-çox bələd olanların xəbəri var. Bu gün İran adlanan Qacar Türk elində Tehran şəhərinə qohumlarına qonaq gələn gənc qızın düzgün hicab etməməsi bəhanəsilə dövlət orqanları əməkdaşları tərəfindən öldürülməsi bütün ölkədə əhalinin ayağa duraraq rejimə inadlı etiraz və müqavimət göstərməsi ortaya bir çox suallar qoyur. Ən mühüm sual isə bu prossesin rejissorunun kimliyi, etirazların qısa müddət ərzində alovlanaraq bu qədər geniş miqyas almasının səbəbləri və onun davamlılıq müddətinin nə qədər olacağıdır. Rejissoru müəyyən etmək üçün bir o qədər də uzaq olmayan tarixə ekskurs edək.
I Pyotordan bəri rus taxt-tacına alman zadəganlarını oturdub, daim Osmanlı türkləri və Qacar türk xanədanı ilə müharibələrə şirnikdirən Avropalılar birinci dünya müharibəsində ruslarla birləşərək Osmanlını çökdürsələr də Mustafa Kamal Paşa Atatürkün və Osmanlı türklərinin qəhrəmanlığı nəticəsində yaradılan kiçik, lakin fövqəladə dərəcədə strateji əhəmiyyətə malik bir coğrafiyada onların iddalarına heç bir maneə törədə bilməyəcək zəif Türkiyə dövlətinin mövcudluğunu qəbul etmək məcburiyyətində qaldılar. Bununla belə, Rusiyada hakimiyyətə sahiblənən bolşeviklər Azərbaycan Demokratik Cümhuriyyətini işğal etdikdən sonra Türkiyənin Azərbaycan türkləri ilə əlaqəsini kəsmək üçün, Azərbaycandan dövlət yaratmaq üçün məcburən alınıb ermənilərə verilmiş İrəvan xanlığı ərazisindən başqa Zəngəzur mahalını da Azərbaycan SSR-in razılığı olmadan, qanunsuz olaraq Ermənistana verməklə təkcə Şimali Azərbaycanı deyil, Mərkəzi Asiya Türklərinində Türkiyə ilə əlaqəsini kəsdi, hətta Şimali Azərbaycanın tərkib hissəsi olan Naxçıvanı da anklav vəziyyətinə salaraq Azərbaycanın özündən də ayırmış oldu. Ruslarla dünya ağalığı uğrunda mübarizədə əsas rəqib olan ingilislər zəifləmiş Qacar xanədanını da 1925-ci ildə hərbi çevriliş vasitəsilə devirib, yerinə fars mehtərbaşı Rza Pəhləvini gətirməklə Qacar türk dövlətini özlərinin vassalı statusunda etmiş oldu. O vaxtdan bu türk ölkəsini İran adlandırılan fars dövlətinə çevirdilər. Rza Pəhləvi hakimiyyətinin ilk günündən ölkədə türk dilini, mədəniyyətini, türk milli varlığına aid olan nə varsa çox sərt qadağalara məruz qoydu. Bununla da təkcə faydalı qazıntıları, xüsusilə də karbohidrogenlərlə çox zəngin olan, ən önəmlisi də ruslara qarşı mübarizədə mühüm strateji əhəmiyyət daşıyan bu ərazi Pəhləvilər hakimiyyətinin sonunadək, yəni, 1978-ci ilədək iqtisadi, hərbi, siyasi cəhətdən ingilislərin ixtiyarına keçdi. 1953-cü ildə Baş nazir, doktor Müsəddiçin dövründə neft sənayesi milliləşdirilsə də ölkə iqtisadi, hərbi, siyasi cəhətdən ingilislərin təsir dairəsi və nəzarətində qalmaqda idi. Son dərəcə mürtəce idarəetmə sistemi, zəngin iqtisadi imkanların olması qarşılığında insanların mütləq əksəriyyətinin çox ağır iqtisadi durumu, üstəlik ölkədə mövcud olan çoxsaylı ABŞ hərbi bazalarının hərbi kontingenti tərəfindən əhaliyə qarşı edilən vəhşi zorakılıqların daim cəzasız qalması artıq 70-ci illərin ikinci yarısında cəmiyyətdə inqilabi əhval-ruhiyyəni formalaşdırmışdı.
İran hökumətinin neft sənayesini milliləşdirməsi ingilislərə vurulan çox ağır bir iqtisadi zərbə idi. Məhəmmədrza Pəhləvinin ruslarla saziş bağlayıb İsfahanda metaləritmə zavodu tiktirməsi, iri feodallardan torpaq sahələrini alıb kəndlilərə paylaması, qısa müddət ərzində tədris ancaq fars dilində olsa da əyalətlərdə məktəblərin tikilməsi İranın bir dövlət olaraq inkişafı və müstəqilləşməsi prossesi olmaqla, ingilislərin xoşuna gələ bilməzdi. Bu əsaslı istehsal sahələrinin farsların çox yaşadığı məntəqələrdə tikilməsi, məktəblərdə tədrisin ancaq fars dilində olmasının İranda yaşayan başqa millətlərin milli inkişafına xidmət etməsə də ingilislərin məhz oradakı hökmüranlığını nə vaxtsa zəiflədəcəyi prosses olduğundan onlar Pəhləvilərin əvəzinə daha ələbaxım hakimiyyətin olmasında maraqlı idilər. Digər tərəfdən SSRİ də bilavasitə onun sərhəddində, İran ərazisində yerləşən hərbi texnikanın son nailiyyətləri ilə təchiz edilmiş çoxsaylı ABŞ hərbi bazarlarından yaxa qurtarmaq, belə böyük bir təhlükəni öz sərhədlərindən uzaqlaşdırmaq ümidi ilə İranda hakimiyytəin dəyişməsində fövqəladə dərəcədə maraqlı idi. Bu baxımdan Məhəmmədrza Pəhləvinin İrandan sürgün etdiyi Ruhulla Xomeyninin SSRİ-nin nüfuz dairəsində olduğu İraqda məskən salması,oradan Ayətullah Taleqani, Ayatullah Şəriətmədari və digər nüfuzlu din xadimləri vasitəsilə İranda hakimiyyətə qarşı etiraz nümayişlərinin təşkil və bu prosesi idarə etməsi, sonradan da İraqda hakimiyyət sahiblərinin, əhalinin əsas hissəsinin sünnü məzhəb olması, qonşuluqda yerləşən İran hakimiyyətinin İraqda mövcud olan şiələrin vasitəsilə terror edilə biləcək imkanını neytrallaşdırmaq məqsədilə məhz Avropada nüfuz müstəvisində ingilislərlə daim rəqabət aparan, üstəlik əsas Avropa dövlətləri içərisində SSRİ ilə daha isti münasibətləri olan Fransaya köçməsi heç də təsadüfi deyil. Lakin əsas məsələ dünya ağalığı uğrunda mübarizədə əsas güclü rəqibi olan SSRİ-nin sərhəddində çoxsaylı, dəyəri yüzmilyardlarla, hərbi əhəmiyyəti isə heç bir pul dəyəri ilə ölçülə bilməyən fövqəladə strateji əhəmiyyətli hərbi bazaları olub İranın şahlıq rejimini dəstəkləyən ABŞ-ı neytrallaşdıraraq onun hakimiyyətə gəlməsinə ən əsas maneəni aradan qaldırmaq idi. R.Xomeyni bu məsələni də SSRİ nümayəndələri ilə danışıb, hakimiyyətə gələcəyi təqdirdə ABŞ hərbi bazalarını İrandan çıxarmaq öhdəliyi götürməklə həll etdi. SSRİ ABŞ-ın İranda baş verən prosseslərə hərbi müdaxilə edəcəyi halda İrana qoşun yeridəcəyi barədə ABŞ-a ciddi xəbərdarlıq etdikdən sonra Məhəmməd Rza Pəhləvi ölkə ərazisində SSRİ-ABŞ hərbi toqquşmasının onun üçün fəlakətlə nəticələnəcəyini başa düşüb, – “Mən öz xalqımın cəlladı olmaq istəmirəm” – bəhanəsilə ölkəni tərk etdi. R.Homeyni isə öz növbəsində həm ruslarla, həm də ingilislərlə ayrı-ayrı onların şərtlərinə uyğun sövdələşdikdən sonra faktiki olaraq hakimiyyətsiz qalmış İrana şou qaydalarında təşkil edilmiş təntənə ilə Tehrana gətirildi. Homeyni ilk növbədə onun üçün ən təhlükəli amil olan ABŞ-ı neytrallaşdırmaq məqsədilə inqilabçı kütlənin ən radikal hissəsi olan gənclərin vasitəsilə Tehranda ABŞ səfirliyinin bütün heyətini girov götürərək ayrı-ayrı hissələrlə müxtəlif yerlərdə həbsdə saxlamaqla ABŞ-ın hərbi kontingentinin İrandan çıxarılmasına nail oldu.
İran ərazisindən ABŞ hərbi qüvvələrini tam çıxarılması prossesi başa çatana qədər SSRİ-nin onu himayəsini sığortalamaq məqsədilə hətta o zaman Şərqi Almaniyada yerləşən və SSRİ-nin nəzarəti və himayəsində olan İran Hizbe Tudə (İran Xalq Partiyası – Ş.Q.), Bakıda yerləşən Azərbaycan Demokrat Firqəsinin (Cənubi Azərbaycan Demokrat Partiyası – Ş.Q.) leqal fəaliyyətinə icazə verdi. Moskva da öz növbəsində əl altından ABŞ-ın hərbi qüvvələri İrandan çıxdıqdan sonra hərbi çevriliş vasitəsilə öz nəzarətində olan və fars Kiyanurinin başçılıq etdiyi Hizbe Tudəni hakimiyyətə gətirməklə İranı öz nüfuz dairəsinə salmağı hədəfləyirdi. Hərbi çevrilişə başçılığı və kordinasiyasını SSRİ Tehrandakı səfirliyinin hərbi attaşesi, Sov. İKP MK-nın katibi Rusakovun yaxın adamı, olan adını və soyadını unutduğum polkovnik həyata keçirirdi. Bu zaman L.Brejnevin ölməsi, onun yerinə keçməkdə iddalı olan Y.Andropovun Kremldəki Ukraynalı qruplaşmanın üzvü, lideri olub, Brejnevin vəzifəsinə ən real namizəd olan Krilenkonu onun öz kabinəsində güllələyib, Krilenkonun ən yaxın adamı olan Rusakovu isə həbs etdikdən sonra Tehrandan Rusakovun yaxını olan hərbi attaşeni geri çağırdırtdıqdan sonra, bunun nəinki karyerasının, həyatının belə sonu olacağını başa düşən polkovnik SSRİ-nin İranda hazırladığı hərbi çevrilişin planının ən kiçik detallarını belə əks etdirən sənədləri də götürüb təcili Tehrandan İstanbula, oradan isə Londona uçaraq bütün sənədləri o zaman İngiltərənin baş naziri olan “dəmir ledi” Marqaret Tetçerə təqdim edir. İngilislər İranın SSRİ-nin nəzarətinə keçməsinin qarşısını almaq, həm də bununla Homeyni ilə münasibətlərini istiləşdirmək məqsədilə elə ertəsi gün bu planın surətini Homeyniyə təqdim edirlər. Elə həmin gün də İranda Hizbe Tudənin mərkəzi komitəsinin üzvlərini həbs edib, hərbi çevriliş üçün nəzərdə tutulmuş silah-sursat anbarlarını qapadaraq müsadirə edilir.
O zaman İran mətbuatının xəbərlərinə görə bir həftə ərzində ölkədə Hizbe Tudənin və Azərbaycan Demokrat Firqəsinin üzvləri və onlarla həmrəy olmaqda şübhəli bilinən on min nəfər həbs edildi. Bir müddətdən sonra Hizbe Tudənin baş katibi fars Kiyanuri və Mərkəzi komitə üzvləri olan bir neçə erməni istisna olmaqla tutulanların hamısı qətlə yetirildi. Bu prosseslərdə də türklərə, ümumiyyətlə türk mənliyinə düşmən münasibət bəsləyən Kiyanuri və erməni millətinə mənsub olanları öldürməyərək azad edilməsi bir daha bunu sübut edir ki, İranda hansı dövlət quruluşu yaradılmasından asılı olmayaraq hər hansı fars hakimiyyəti türk milli mənliyinə düşmən münasibət bəsləyəcək. Bunun ən əsas səbəbi bu gün İran adlanan ərazidə farsların bir qarış belə milli torpağı, ərazisi olmamasıdır. Məhz bu səbəbdən bu gün İran adlanan ərazidə farslar hakimiyyəti ələ keçirdiyi 97 il ərzində ən vəhşi üsullarla bu coğrafiyada türk mənliyinə, türk mədəniyyətinə, türkün tarixi izlərinə son qoymaqla bu coğrafiyanı mənimsəməyə, özəlləşdirməyə çalışmışlar. Türklərin toplum yaşadığı bütün ərazilərdə, o cümlədən Güney Azərbaycan ərazilərində ekoloji, bütün iqtisadi və ictimai sahələrdə süni surətdə fəlakətli vəziyyətlər yaratmaqla türk əhalini öz yurdundan didərgin salaraq xaricə mühacirət etməyə, yaxud fars, kürd, bəluc və s. millətlərin daha çox yaşadıqları ərazilərə köçməyə sövq etməklə onların assimilyasiyasını asanlaşdırmaq, parçalamaqla milli müqavimət imkanlarını yox etməyə çalışırlar.
İrana birbaşa ingilis, həm də rus hərbi müdaxilə imkanını neytrallaşdıran Homeyni ölkə daxilində onun həm opponentləri, rəqibləri, eyni zamanda onun şovinist, mürtəce rejim qurmaq planlarına müxalif olan, Homeyni Tehrana gələnə qədər inqilab prossesinə başçılıq etmiş fars Ayətullah Taleqaniyə sui-qəsd təşkil edərək öldürtdürməklə, türk Ayətullah Şəriətmədarini ev dustağı edərək, zəhərlədib öldürtdükdən sonra müasir dünyada misli olmayan vəhşi, qəddar, şovinist fars faşizm rejimi qura bildi. Altıncı əsrdə yaradılıb hətta o dövrün ibtidai şüur səviyyəsində mövcud olan insanlarının belə çoxunun qəbul etmədiyi dini uydurmalara əsaslanan şəriət əsasında qurulan dövlət quruluşunu 20-ci əsrin insanları qəbul edə bilməzdi. 1979-cu ildə kütlələrin mollaların dalınca getməsinin əsas və həlledici səbəbi əhalinin şahlıq rejiminin əhalini səfalət içərisində saxlaması, ABŞ-ın oradakı çoxsaylı hərbi bazalarının hərbiçilərinin vətəndaşlara qarşı etdikləri cinayətlərin cəzasız qalması və kütləvi savadsızlıq, dindarlığın geniş yayılması nəticəsində insanların hansı dövlət quruluşunun onların milli və şəxsi hüquqlarını təmin edə biləcəyini bilməməsi idi.
R.Xomeyni ölkədə şovinist fars milli ideologiyası olan şubiyəçilik (şiəlik) əsasında islam respublikası yaratmaqla türk, kürd, bəluc, ərəb, lor və başqa millətləri bu ideologiya vasitəsilə ram edərək assimilyasiya etməkdən əlavə dünya hidrokarbogen ehtiyatlarının böyük hissəsinə malik olub, pərakəndə halda mövcud olan ərəb dövlətlərini də öz nəzarəti altına almaqla fars şovinizmini dünyada söz sahibinə çevirməyi hədəfləyirdi. Əlbəttə ki, dünya ağalığı iddiasında olub, dünyada bir sıra qlobal prossesləri idarə etməkdə olan ABŞ, İngiltərə bunu qəbul edə bilməzdi. Lakin qərb dövlətləri uzun müddət yumşaq güclə şovinist molla rejimini öz nəzarətinə ala biləcəyi ümidilə onunla bu rejimi ayaqda saxlayacaq iqtisadi sahələrdə, ilk növbədə enerjidaşıyıcılarının ən böyük alıcıları olaraq əməkdaşlıq edirdilər və hətta bu regimin atom texnologiyasını mənimsəmək cəhdlərinə loyal münasibət bəsləyirdilər. Tehran rejimi nüvə texnologiyasını inkişaf etdirərək bu məqsədini reallaşdırmağa yaxın və qəti iddialı olduğunu açıq nümayiş etdirdikdə Qərb onu cilovlaya bilməyəcəyini dərk edərək sanksiyalar vasitəsilə çökdürməyə cəhd etdi. Lakin Rusiya və Çinin dəstəyi və bu gün İran adlanan ərazidə mövcud olan aborigen millətləri, xüsusilə türklərin yeraltı və yerüstü sərvətlərini qarət edib, onların özlərini səfalət içərisində qoymaq hesabına şovinist fars faşist rejimi nüvə texnologiyasını daha da inkişaf etdirməklə yanaşı qonşu altı ərəb dövlətlərində böyük hərbi birləşmələr yaradıb onların vasitəsilə öz nüfuz dairəsini xeyli genişləndirə bildi.
Birinci dünya müharibəsindən üzü bəri Qazaxstan, Orta asiya Respublikaları, Şimallı, Cənublu Azərbaycan ərazilərində rus-erməni-fars üçlüyünün onlarla milyon türkü qətlə yetirərək qətliam törətmələrinə bütün dünya nəinki heç bir reaksiya verməyib, hətta 1915-ci il hadisələrində Osmanlı ərazisində 3 milyona yaxın türkü ən amansız üsullarla qətlə yetirən ermənilərə qarşı türklərin qətliam törətdiyini heç bir real əsası olmadan bu gün də iddia edirlər. Hətta bu gün Birləşmiş Millətlər təşkilatının, insan və vətəndaş hüquqlarının bütün dövlətlər tərəfindən qəbul edilmiş normalarının və bu normaları müdafiə edən beynəlxalq təşkilatların, habelə beynəlxalq məhkəmələrin mövcud olduğu vaxtda belə Azərbaycan ərazilərinin 30 il ərzində ermənilərin işğal edib, türk əhalini ən vəhşi üsullarla qətlə yetirməsinə, yer üstündəki məişət, mədəniyyət, dini, tarixi abidələrini yerlə yeksan edib, yeraltı sərvətlərini talan etməsinə kor, kar, lal olduğu halda Rusiyanın və Tehran rejiminin başqa ölkələrdən daşıyıb Qarabağa gətirdiyi 20-25 min terrorçuya muxtariyyət tələb etdiyi vaxtda son 97 il ərzində fars şovinizminin bütün insan və vətəndaş hüquqlarından vəhşicəsinə məhrum etdiyi türklərin vəziyyətinə heç bir reaksiya verməyərək biganə qalması hələ də dünyanın cəngəllik qanunları ilə idarə edildiyini sübut etmirmi? Bunu, həm də onların min illərlə çalışaraq yüz il bundan öncə türk millətinin parçalanıb, bölünüb, birləşərək bütövləşib dünya ağalığı iddiasında olanlara qarşı müqavimət göstərmək imkanından məhrub edilmiş türklərin bütövləşib güc sahibi olmasının qarşısını almaq üçün hətta öz aralarında boğuşduğu zaman belə həmrəy olub birgə hərəkət etməsi də ortaya qoyur. Bəs bu gün İran adlanan ərazidə BİR KÜRD qızının dövlət orqanı işçiləri tərəfindən öldürülməsi nəticəsində bütün ölkə əhalisinin, o cümlədən sıravi farsların da rejimə qarşı güclü və dayanıqlı etiraza qalxmasına səbəb olan nədir?
Bunun bir neçə əsas səbəbi mövcuddur:
Birincisi, 85 milyon əhalisi olan bu ölkənin 52,2 milyondan çox olan hissəsini təşkil edən TÜRK millətinin inkişaf etmiş ölkələrin milli, mədəni səviyyəsi, dəyərlərindən nəinki geri qalmayan hətta üstün səviyyəsi, kürd, ərəb, bəluc, lor və s. millətlərin də milli, mədəni səviyyəsi və dəyərləri ən azı Afrika sakinlərinin səviyyəsindən qat-qat yüksək olduğu halda onları 6-cı əsrdə mövcud olan orta şüur səviyyəli insanların əksəriyyətinin belə qəbul etmədiyi, mövcud insan və vətəndaş hüquqlarına daban-dabana zidd olub, vətəndaşı həm milli, həm də şəxsi hüquq baxımından ancaq qul statusunda görən molla rejiminin onları vəhşi zor vasitəsilə 6-cı əsr ideoloji, siyasi, inzibati, mənəvi qandalları çərçivəsində həyat sürməyə məcbur etməsindən yaranan partlayış potensialının bir qığılcıma ehtiyacı olması idi. Həm də qığılcıma ehtiyac bu gün deyil, ən azı 30 ildən çoxdur ki, yaranıb. Son 97 il ərzində şovinist fars faşizminin bu coğrafiyada türk əhaliyə qarşı yaşatdığı faciə və qətliamların hətta 47 ilini kənara qoysaq belə, son otuz ildə qətlə yetirdiyi oğlanlı-qızlı yüz minlərlə türk gənclərini faciələrindən doğan alovlar belə niyə bir kürd qızının ölümündən yaranan qığılcımı əvəz edə bilmirdi? Nahaq yerə “Arxalı köpək qurd basar” deməyib türk aqilləri. Mən bu ifadəni işlətməklə günahsız öldürülən gənc kürd qızının xatirəsini təhqir etmək fikrindən uzağam. Rusiyada bolşeviklər hakimiyyətə gəlib sonradan əhalisinin böyük bir kəsimi türk olub, ərazisinin də çox hissəsi türk milli ərazisi olan SSRİ kimi böyük bir dövlətə çevrilib, xüsusilə də ikinci dünya müharibəsindən sonra dünya ağalığı uğrunda mübarizədə ingilislərin əsas rəqibinə çevrildikdən sonra daim rus imperiyasını çökdürməyə çalışan ingilislər daim bu halda türk milət və dövlətlərinin birləşərək böyük gücə çevrilə biləcəyinin fərqində olduğundan bu ölkədə şovinist şahlıq diktaturasını, sonra isə şovinist və dini ideologiyaya bürünən fars faşizmini dəstəkləməklə bərabər, SSRİ-nin İran və Türkiyə ərazisində yaratdığı kürd dəstələrinə alternativ kürd qruplaşmaları yaratmaqla İraq, İran, Türkiyə, Suriya ərazilərində yaşayan kürdlərdən gələcəkdə Türk dünyasına qarşı təzyiq vasitəsi kimi istifadə etməyi hədəfləyirldi. Onlar bu məqsədlərinin ilk mərhələsini İraqa qoşun yeridib Səddam Hüseyni devirdikdən sonra orada kürd muxtariyyəti yaratmaqla bərabər, İraq dövlətinin başına kürd etnik nümayəndəsini gətirməklə qurduqları kürd dövlətçiliyinin ən azı xeyli müddətdə mövcudluğunu və möhkəmlənməsini təmin etməklə reallaşdırmış oldular. Bu gün İran adlanan ölkədə bütün millətlərdən olan vətəndaşlarının molla rejiminə olan nifrət kasasının çoxdan tam dolmağına baxmayaraq yüz minlərlə gənc türklərin haqsız olaraq məhv edilməyi bu nifrəti alova çevirə bilən qığılcıma çevrilə bilmədiyi halda, bir kürd qızının ölümünün bu qığıcıma çevrilməsinin əsil səbəbi də məhz bu ölkədə öz gələcək planlarında kürd toplumundan Yaxın Şərq siyasətində Rusiyaya, əsas da Türkiyəyə qarşı aktiv istifadə edə bilməsi üçün Qərbin bu məntəqələrdə kürdləri maddi, hərbi təchizatla yanaşı siyasi, diplomatik və beynəlxalq mətbuat vasitələrilə dəstəkləmələridir. Əlavə olaraq Tehran rejiminin Türkiyə, Şimali Azərbaycan Respublikası və Cənubi Azərbaycan türklərinə qarşı uzun müddət kürdləri silahlandırıb maddi cəhətdən dəstəkləməsi bu gün bumeranq effekti ilə şovinist fars faşist rejiminə qarşı çevrilmişdir. Mollalar bu günkü hadisələrin baş verməsində Qərbin təşkilatçılığını dilə gətirsələr də öz günahlarını hələ etiraf etmirlər. Görünür bunu taxtdan düşdükdən sonra obyektiv düşünə bilsələr öz memurlarında etiraf edəcəklər. Buna da onların intellektual səviyyəsi çatsa.
Daxili səbəblərdən başqa bu gün İran adlandırılan coğrafiyada baş verən prosselərin mühüm xarici amilləri də mövcuddur. 43 il öncə Qərbin məngənəsindən qopub SSRİ-ni özünə tərəfdar və himayədar seçən Tehranın molla rəjimi SSRİ dağıldıqdan sonra onun Rusiyanın əhəmiyyətli dərəcədə zəiflədiyini görüb özünə yeni himayədar axtarmağa başladı və tapdı. Şovinist fars molla rejimi özünün yeni oynaşı olaraq iqtisadi, hərbi və texnoloji cəhətdən sürətlə inkişaf edərək dünya ağalığı yarışında Qərbə ciddi rəqibə çevrilən Çini seçdi və onunla 400 milyard dollarlıq “hədiyyə”şərti ilə 25 illik “siğə” müqaviləsi bağladı. Bununla belə erməni və fars millətinin özəl cəhəti olan həm əri, həm də oynaşı olmaq xüsusiyyətinə uyğun olaraq Suriyada, Cənubi Qafqazda da Türkiyə və Azərbaycana, yəni, türklərə qarşı düşmənçiliyini Rusiya ilə birlikdə davam etdirdi və bu gün də davam etdirməkdədir. Rusiya isə Tehranın bu əməkdaşlığının “diplomatik” qardaşlıq olduğunu, molla rejiminin artıq Rusiyanın Qərbdən dəfələrlə çox qorxduğu, hələlik susub Rusiyanın beynəlxalq meydanlarda məğlubiyyətlərinə bığaltı gülümsəyən düşməni olan Çinin qucağında oturduğunu çox yaxşı dərk edir. Eləcə, həm də Rusiyanın, arxasında Qərbin durduğu Ukrayna ilə savaşda vəziyyətinin yaxşı durumda olmaması səbəbindən Rusiyadan hər hansı bir dəstək gözləməsi ehtimalı sıfıra bərabərdir.
Digər tərəfdən son illər Türkiyənin güclənərək artıq beynəlxalq müstəvidə söz sahibinə çevrilməsi, Türk Dövlətləri Təşkilatının yaradılıb Türk Dövlətlərinin iqtisadi, hərbi, siyasi və s. istiqamətlər üzrə inteqrasiyasının, daha keçənlərdə olduğu kimi türk millətinin, türk varlığının tapdalanmayacağının qarantına çevrilməsi, eləcə də fars molla faşizminin bu coğrafiyada məhv edilməsində son dərəcə həyati marağı olan İsraillə, islam dövləti olan Pakistanla sığaq hərbi-iqtisadi əlaqələr qurmuş Türkiyənin NATO-nun çox önəmli hissəsi olmaqla Qərbin marağında, məhv olmamaq üçün yeganə nəfəslik, ümid yeri olmaqla eyni zamanda Rusiyanın marağında olması Tehranın fars şovinizminin ölkə daxilində gedən parçalanma prosseslərinə özünə məxsus son dərəcə vəhşi qəddarlıqla geniş miqyaslı müdaxilə etməsi imkanını məhdudlaşdırır.
Buna görə də molla rejiminin başında duran əmmaməlilərdən tutmuş oyuncaqları olan Ərdəbil mollası Amoliyə qədər “Romeo mənim qonşumdur” kinofilmindəki erməni pivəsatan kimi Şimali Azərbaycan Respublikasının bu gün İran adlanan əraziyə nüfuz imkanlarının Tehran rejimindən qat-qat çox olduğunu dərk edərək Azərbaycana xox gəlib hədələməkdən əl çəkib hətta konfederasiya halında da olsa fars hakimiyyətini saxlamaq xatirinə “Qarabağ Azərbaycandır” havasını çalmağa başlayıblar. Lakin artıq gecdir, qatar çoxdan gedib. Uzun illər başqa millətlərə, xüsusilə türklərə qarşı törətdikləri insanlıq anlayışına sığmayan vəhşiliklərin cavabı olaraq farslar 97 il əvvələ qayıdıb türk dövlətinin təəbələrinə çevrilməli, onlar üçün ən yaxşı halda isə “persiya” adlanan ərazidə cırtdan dövlət olaraq mövcud olmağa məhkumdurlar. Qacar yurdunda türk milli dövləti bərpa olunmalıdır və olacaq da. Məsələnin bir önəmli cəhəti də var ki, bu gün müstəqil Şimali Azərbaycan türk dövləti mövcuddur və o, Qacar Türk Dövlətinin bir hissəsi, həm də bir dövlət olaraq onun bütün türk milli ərazilərinin varisi və orada yaşayan türk əhalisinin de fakto qanuni dövlətidir. Bu baxımdan 97 il öncə fars şovinizminin qanunsuz olaraq hərbi çevriliş vasitəsilə ələ keçirdiyi hakimiyyət dağıldığından Türk dünyasını təmsil edən Türk Dövlətləri təşkilatının, ilk növbədə isə Şimali Azərbaycan Türk Dövlətinin ona sahib çıxmaq birbaşa haqqı və borcudur. K.Marks yazırdı ki, – “Vaxtı çatmış ictimai hadisələrin baş verməsi üçün ZOR mamaça rolunu oynayır”. 97 il əvvəl qanunsuz hərbi çevriliş vasitəsilə bu gün İran adlanan coğrafiyada devrilmiş Qacar Türk dövlətinin bərpa edilməsi üçün zəruri olan bu güc Türk Dövlətləri Təşkilatı onun etibarlı müttəfiqləri olan Pakistan, İsrailin şovinist fars faşizminin məhv edilməsində israrlı həmrəyliyinin simasında mövcuddur və buna zəruri olan münbit beynəlxalq şərait də artıq yetişib. Buna görə də Türkiyədə yaradılmaqda olan müvəqqəti milli məclisin praktiki fəaliyyətini həyata keçirmək üçün təcili Bakıda Qacar yurdunun Müvəqqəti Hökuməti yaradılmalıdır. Bu gün bunun üçün zəruri olan bütün kadrlar mövcuddur. Uzun illər Cənubda Milli Azadlıq Mübarizəsində fəal iştirak edib Tehran rejiminin terrorundan yayınmağa müvəffəq olub dünyanın müxtəlif ölkələrinə mühacirət etmələrinə baxmayaraq bu mübarizədə daim iştirak etmiş Cənublu milli mübarizləri Bakıya toplayıb Müvəqqəti Milli Hökumət yaradılmalı, Qacar yurdunda gedən milli azadlıq hərəkatına yön verib, koordinasiya və rəhbərlik etməlidir. Bunun üçün bu gün Cənubun özündə, Avropada, ABŞ-da, Şimali Azərbaycanda bu mübarizəni idarə edib tam qələbə ilə başa çatdıra biləcək kadrlar yetərincədir. Cənubda Abbas lisani və onlarla mətin milli mübarizələr hələ Tehran rejiminin qalıqlarının nəzarətində olan zindanlarda olduğundan bu prossesə hələlik qoşula bilməsə də, Avropada, Amerikada, Mahmudəli Çöhrəqani, Əjdər Tağızadə, Eldar Qaradağlı, Əhməd Obalı, Cavad İsmayılbəyli Müvəqqəti Hökumətin müxtəlif istiqamətlərdə fəaliyyətini idarə edə biləcək digər kadrlar olmaqla bərabər, Bakıda bu hökumətə başçılıq edə biləcək S.C.Pişəvəri hökumətinin Baş Prokuroru 1947-ci ildə şah rejimi tərəfindən Təbrizdə dara çəkilmiş Firidun Qəni oğlu İbrahiminin qardaşı, islam inqilabı dövründə Cənubi Azərbaycanda milli azadlıq mübarizəsinin rəhbəri, 1987-ci ildə molla rejiminin Tehranın Evin zindanında qətlə yetirdiyi Ənuşirəvan Qəni oğlu İbrahiminin böyük oğlu, Cənubdakı Milli Azadlıq mübarizəsi tarixində BEŞ, sıradan olmayan ŞƏHİD vermiş bir sınanmış nəslin layiqli nümayəndəsi olan təcrübəli, peşəkar hüquqşünas Firidun Ənuşirəvan oğlu İbrahimi kimi kadrlarımız da mövcuddur. Artıq təcili hərəkətə keçməyin zamanı çatıb. AZADLIQ MÜBARİZƏN UĞURLU, BÜTÖV AZƏRBAYCANIN, BÜTÖV TÜRKMƏNİSTANIN SAYALI, TURANIN MÜBARƏK VƏ ƏBƏDİ olsun, BÖYÜK TÜRK MİLLƏTİ!

Şapur Qasimi
+99455 522-36-15
20.10.2022

Vidadi Mustafayev:

"BU SİYASƏTÇİLƏR XALQI DOLAMAQLA MƏŞĞULDURLAR"

Putin deyir ki, Ermənistan istəmirsə, biz onu sülh müqaviləsi bağlamağa məcbur edə bilmərik. Yəni, bu yırtıcı Ermənistana deyir ki, biz sənin revanşist planlarını dəstəkləyirik. Gündə bir söz danışan məlum dəstənin üzvü kimi deyir ki, əgər Ermənistan Qarabağın Azərbaycanın tərkibində olmasın istəyirsə, POJALYUSTA (BUYURSUN). Yəni, demək istəyir ki, burada da gərginliyi davam etdirmək fikrindəyik.
Mən dəfələrlə onun küçə adamları kimi gündə bir söz dediyini qeyd etmişəm. Hamının yadındadır ki, deyirdi: "Qarabağ Azərbaycan ərazisidir". İndi isə deyir ki, Ermənistan razıdırsa... Belə fahişəlik olmaz, amma olur.
İran parlamentinin sədr müavini deyir: "Ölkədə baş verən iğtişaşların səbəbi insanların dünyanı axirətdən üstün tutmasıdır".
Bu sözləri hörmətli bir ruhani, ən kaslb sadə bir insan desəydi, biz də deyərdik ki, biliyi o qədərdir. Bu deputat isə var-yoxunu töküb deputat olub ki, "krışalıq" (himayədarlıq) edərək milyonlar qazansın. Amma indi axirətdən dəm vurur.
Dünyanı və ölkəni qarışdıran belə yaramaz insanlardır ki, digər yaramazların hesabına BAŞA keçiblər.

28.10.2022

Ermənistan Xankəndini Azərbaycan ərazisi kimi tanıdı?

Ermənistan rəsmən Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıyıb. Praqada Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Fransa Prezidenti Emmanuel Makron, Avropa İttifaqı Şurasının Prezidenti Şarl Mişel və Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan ilə görüşünün sonunda bəyanat qəbul edilib. Yelisey sarayının rəsmi saytında dərc edilən bəyanata əsasən, Ermənistan və Azərbaycan BMT Nizamnaməsinə və 1991-ci il Alma-Ata bəyannaməsinə sadiqliyini bir daha nümayiş etdirərək bir-birinin ərazi bütövlüyü, suverenliyini tanıyır. Tərəflər bildiriblər ki, bu, delimitasiya üzrə komissiyanın fəaliyyəti üçün əsasdır və komissiyanın növbəti iclası oktyabrın sonunda Brüsseldə keçirilməlidir."Ermənistan Azərbaycanla sərhədə Aİ-nin mülki missiyasının göndərilməsinə razılıq verib. Azərbaycan da bu komissiya ilə əməkdaşlığa razılıq verib. Missiya işini oktyabrda başlayıb, 2 ay müddətinə başa çatdıracaq", - bəyanatda qeyd olunub. Ermənistanın Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanınması prosesini və Praqa danışıqlarını şərh edən sabiq xarici işlər naziri Tofiq Zülfüqarov bildirib ki, İrəvanın üzərinə götürdüyü öhdəliklərə sona qədər əməl edəcəyi şübhə doğurur:"Ermənistan tərəfi bundan əvvəl də Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıdığını bildirmişdi. Sadəcə onların tanıma məsələsi bir az fərqlidir. Ermənistanın BMT Nizamnaməsinə və 1991-ci il Alma-Ata bəyannaməsinə sadiqliyi şübhəlidir. Onların yaxşı söz oyunçusu olduğu məlum məsələdir. Buna inanmaq olmaz. Ermənistan “Müstəqillik haqqında akt” qəbul edərkən orada göstəriblər ki, guya Dağlıq Qarabağ Ermənistanın tərkib hissəsidir. Əgər 1991-ci ildə ərazi bütövlüyümüzü tanıyıblarsa, ondan sonra nə baş verib? Bizim torpaqlarımızı işğal edib, etnik təmizləmə aparma ərazi bütövlüyünü tanımaqdır?Eks-nazir vurğulayıb ki, Emənistan sərhədlərin müəyyən edilməsində guya Sovet xəritələrini əsas götürdüyünü göstərməyə çalışır.“Ermənistan danışıqlarda özünü yaxşı tərəf kimi göstərmək istəyir. Onlar Sovet xəritəsinə qayıtmaq tərəfdarı olduqlarını göstərməyə çalışırlar. Ancaq Azərbaycanın müstəqilliyi ilə Qarabağ məsələsini fərqli görürlər. Ermənistan Azərbaycan ərazisini Qarabağsız de-fakto tanımaq istəyirdi. Əbəttə, biz bəyan edirik ki, Qarabağ Azərbaycann tərkibi hissəsidir”.



Sabiq dövlət müşaviri, politoloq Qabil Hüseynli isə bildirib ki, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün tanınması mühüm hadisədir. Xankəndi şəhəri və Rusiya sülhməramlılarının müvəqqəti nəzarətində olan ərazilərin tanınmasına gəlincə, politoloq düşünür ki, Ermənistan tərəfi bu addımla Qarabağın Azərbaycana məxsus olduğunu rəsmən tanıyıb.“Tanınma prosesində Azərbaycan ərazilərinə Qarabağ da daxildir. Sadəcə olaraq, Qarabağla Ermənistanı birləşdirən yolun statusu məsələsi var. Bu da sonrakı danışıqlar prosesinin işidir. Yəni yerli ermənilərlə Azərbaycan hakimiyyət orqanları qeyri-formal danışıqlar apararaq bu məsələni həll edəcək. Azərbaycan onsuz da uzun müddətdir ki, həmin ermənilərlə qeyri-formal danışıqlar aparır. Danışıqlar prosesi bundan sonra daha intensiv şəkildə davam etdiriləcək. Prezident İlham Əliyevin dediyi kimi, biz Qarabağın dağlıq hissəsindəki ermənilərlə necə davranmalı olduğumuzu özümüz bilirik. Azərbaycanda yaşamaq istəməyən, Azərbaycan qanunlarını qəbul etmək istəməyənlər həmin əraziləri tərk etmək məcburiyyətində qalacaq”. Politoloqun sözlərinə görə, artıq çətin proses başlayıb:“Təbii ki, bu məsələdə əmma çıxartmağa çalışanlar olacaq. Rusiya, Rusiyanın oyuncağı Vardanyan, Arayik Arutyunyan, Robert Köçəryan, Serj Sarksiyan müəyyən problemlər yaratmaq istəyəcək. Ancaq mən inanıram ki, Avropa Birliyinin diqqəti daim burada olacaq. Onlar proseslərə nəzarət etməklə problem yaratmaq istəyənlərin qarşısını almağa çalışacaqlar. Delimitasiya çox çətin proses olsa da, maksimum 3 ay ərzində həll oluna bilər. Bir sözlə, sülh müqaviləsinin yolu açılıb”.

Vidadi Mustafayev:

“Professor rütbəsinə malik İran “alimi”nin yalan və iftiraları”

İran saytlarından birində Tehran universitetinin qadın professoru ilə Zəngəzur dəhlizinin İran üçün təhlükələri haqqında iri həcmli müsahibə dərc edilmişdir. Qadın alim yalan və iftiralardan yola çıxaraq sübut etməyə çalışır ki, İran var gücü ilə Zəngəzur dəhlizinin açılmasına mane olmalı və həmin dəhlizin İranın milli təhlükəsizliyi üçün heç bir təhdid yaratmadığı haqqında danışan iranlı alimlərin sözlərinə əhəmiyyət verməməlidir.
Onun yalan və iftiralarına qısa nəzər salmaq olar.
Professor deyir ki, dəhliz məsələsi “ Britaniya-sionist birliyinin qədim planının bir hissəsidir”. Maraqlıdır ki, bu “alim” Britaniya-sionist planının tarixini nə vaxtdan hesablayır. Onun məntiqini davam etdirsək, yəqin ki, həmin plan İsrail dövləti yaranandan (1948 ) əvvəl cızılıbmış, yoxsa onu qədim adlandırmazdı.
Bu xanım, alim yox, ən bəsit etik qaydalara belə məhəl qoymadan həyasızlıq edərək dünyada öz müstəqil xarici siyasəti ilə seçilən Bakı və Ankaranı başqaları tərəfindən müəyyən edilmiş türk birliyi ideyasının memarlarının planlarını icra edən oyuncaq adlandırır.
O yazır :”Bakı və Ankara dünyanın türkdilli adlanan əhalisini birləşdirməyi hədəfləyən layihənin əsas marionetləri və icraçılarıdır”.
Bu alim Rəhbərin heç nəyə əsaslanmayan məlum fikrindən çıxış edərək hazırkı İran-Ermənistan sərhədi zonasının işğal edilməsi və bağlanmasının yolverilməz olduğunu vurğulayır. Məlum olduğu kimi, Rəhbər İranda Suriyada tənzimlənmə ilə bağlı üçtərəfli (İran, Rusiya, Türkiyə) zirvə görüşündə (28 tir 1401/19 iyul 2022) iştirak edən Türkiyə prezidenti R.T.Ərdoğanla görüşündə demişdir:”… Əgər İran-Ermənistan sərhədinin bağlanması siyasəti olarsa, İran buna qarşı çıxacaq. Ona görə ki, bu sərhəd bir neçə min illik əlaqə yoludur”.
İran- Ermənstan münasibətlərinin neçə min il davam etməsi haqqında Rəhbərə hansısa alimin məruzəsi olmuş və ya Rəhbərin özünün belə bir fikir söylədiyini deyə bilmərik. Təkcə onu deyə bilərik ki, son min ildə ermənilərin, 900 ildə farsların dövləti olmayıb ki, onların arasında hansısa dövlətlərarası əlaqədən və həmin əlaqədə vacib rol oynayan məntəqədən danışmaq mümkün olsun.
Son min ildə farslar və ermənilər ərəblərin, türklərin. monqoların və yenə türklərin/azərbaycanlıların təsis etdikləri dövlətlərin tərkibində yaşamışlar, ona görə eyni dövlətlərin tərkibində yaşayan etnik qrupların iki dövlət səviyyəsində əlaqələrindən danışmaq gülüncdür.
“Alim” Zəngəzur dəhlizi haqqında mövqeyini əsaslandırmaq üçün Rəhbərin fikrini təkrar edərək ondan çıxış etdiyini vurğulayır. Deməli, Rəhbərin dilindən çıxan istənilən doğru və yanlış fikir qeyd-şərtsiz istinad mənbəyinə çevrilməlidir.
Alimin yalan və iftiralarını saymaqla bitmir.
O, iftiradan çəkinmədən yazır ki, Azərbaycan ərazilərini İranın da qardaşcasına kömək etdiyi Ermənistan yox, Dağlıq Qarabağ separatçıları işğal etmişdilər.
Müəllif İranda və Turanda Zəngəzur dəhlizinin İran üçün heç bir təhlükə yaratmadığı, əksinə İrana böyük fayda gətirəcəyini deyənlərin fikirlərini böyük səhv hesab edərək yazır: “Turan dəhlizi İranın qonşuluğunda yerləşən Sünik vilayətini Ermənistandan ayırmaqla bu ölkəni İran yolundan, tarixi nəfəs keçidindən məhrum edir”.
“Alim” Birinci Qarabağ müharibəsi zamanı İranın Ermənistanı qəti məğlubiyyətdən xilas edərək hadisələrin istiqamətinin dəyişməsində məlum və ermənilər tərəfindən vurğulanan rolu haqqında fikri təkrarlayır. Ermənilər deyirdi ki, həmin illərdə Ermənistan çox tez boğulardı, yəni məğlub olardı, əgər İran ona “nəfəs” verməsəydi.
“Alim”i davakar siyasətçilər və şovinist ideoloqlar kimi narahat edən məsələlər sırasında Türkiyə ilə Azərbaycanın həmsərhəd və Naxçıvanın Azərbaycanın tərkib hissəsi olmasıdır.
Alim iki il düşündükdən sonra bu qənatə gəlir ki, demə, 2020-ci il ikinci Qarabağ müharibəsini Azərbaycan ermənilər tərəfindən işğal altında olan Qarabağı azad etmək üçün deyil, Zəngəzər dəhlizi yaratmaq üçün aparıb.
Ermənipərəstliyini nümayiş etdirmək üçün onların yalanlarını şüurlu şəkildə təkrar edərək son hadisələrlə bağlı deyir: “Azərbaycan Respublikasının Ermənistan ərazisinə daha çox irəliləməsi” İranı ciddi şəkidə narahat edir.
“Alim” hadisələrin obyektiv təsviri və təhlilini vermək əvəzinə, Ermənistanın Azərbaycan və Türkiyə ilə münasibətlərini normallaşdırması prosesinə mane olmağa çalışaraq, normal münasibətləri Ermənistan üçün təhlükə adlandırır. O yazır ki, Ermənistanın Azərbaycan və Türkiyə ilə normal münasibətləri erməni kimliyi üçün böyük təhlükədir. Münasibətlərin normalaşması nəticəsində “Cənubi Qafqazda erməni mədəniyyəti və kimliyi yox olacaq”.
Çox riyakar bir yanaşmadır. Çünki son yüz ildə qeyri-fars xalqlara qarşı rəsmi səviyyədə etnosid və linqvosid, yəni bir xalq kimi məhvetmə siyasəti yeridən bir ölkənin “alim” nümayəndəsi müstəqil dövlətin milli kimliyinin müdafiəçisi donunda görünməyə çalışır. Məgər Ermənistan həmin dövlətlərin tərkibindəmi olacaq ki, öz milli kimliyini özü təyin edə bilməsin.
İranın Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərinin normalaşmasına qarşı çıxmasınn bir səbəbini alim gələcəkdə, nə vaxtsa, bəlkə….. Azərbaycanın NATO-ya üzv ola biləcəyi təhlükəsi ilə əlaqələndirməyə çalışır.
Başabəla alim İran İslam Respubliasının yarandığı gündən NATO-nun ən güclü ölkəsi olan qonşusu Türkiyə Respublikası ilə geniş, hərtərəfli, o cümlədən sıx iqtisadi əlaqələrə malik olmasını təhlükə hesab etmir, amma Azərbaycanın NATO-ya nə vaxtsa üzv ola biləcəyi ehtimalını indidən İran üçün təhlükə hesab edir.
“Alim” Zəngəzur dəhlizi məsələsini, artıq qeyd edildiyi kim, ingilis-sionist (yəhudi) layihəsi və pantürk arzusu adlandıraraq, bir davakar və populist siyasətçi kimi qəti şəkildə elan edir ki, İran həmin layihənin “həyata keçməsinə imkan verməyəcək”. Əlavə edir: “Turan dəhlizinin həyata keçirilməsinin zəruriliyi ilə bağlı Bakının və onun tərəfdarlarının heç bir əsaslandırması qəbul edilməməlidir”.
Bu alim Zəngəzur dəhlizinin İrana mənfi təsirinə diqqəti cəlb etmək üçün onun əhatə dairəsini az qala sonsuza qədər genişləndirir. O yazır ki, Zəngəzur dəhlizi adi tranzit marşrutunun bir həlqəsi deyil, tranzit və iqtisadi yoldan daha artıqdır, çünki” ölkəmizin geosiyasi, təhlükəsizlik, daha da önəmlisi şiə və iranlı kimliyini hədəf alır”.
Müəllif bir tranzit dəhlizinin guya ölkə əhalisinin siyasi/ərazi (iranlı) və din i(şiə) kimliyi üçün nə kimi təhlükə yarada biləcəyini açıqlamır. Amma güman etmək olar ki, “alim” gələcəkdə İranda millətçi, şovinist farsların və onların maraqlarına xidmət edən şiə məzhəbinin hakim mövqeyini itirəcəyindən narahatlığını ifadə etmək istəyir. Alimin qorxduğu təhlükə, əlbəttə dəhlizin açılması ilə deyil, İran hakim rejiminin antibəşəri, antixəlqi və ən əsası, anti tarixi və antitərəqqi mahyyəti ilə bağlıdır və tarix ona zorla qəbul etdirilmiş ədalətsiz və tərəqqiyə zidd olan qaydaları gec-tez dəyişir və cəmiyyət tarixin inkişafınn magistral yoluna qayıtmalı olur. İranda mövcud olan, bütün cəhətlərdən insanlığa zidd olan rejimin ömrünü yeni bir xarici düşmən obrazı icad etməklə uzatmaq cəhdi regionda müəyyən fəsadlara gətirsə də, şovinistlərin arzu etdikləri nəticə verə bilməz.
Qeyd etmək lazımdır ki, müsahibə aparan jurnalist alimdən daha sağlam düşəncəyə malik olduğunu göstərirdi. O, alimə belə bir sual verir ki, Ermənistanın neçə ildir ki, Qərb və xüsusən ABŞ-la yaxınlaşmaq siyasəti yeritdiyi bir zamanda hansısa məhdud maraqlar baxımından Ermənistanı dəstəkləmək perspektivdə İran üçün arzuolunmaz nəticələrə gətirib çıxara bilərmi?
Alim bildirir ki, ABŞ-a görə Ermənstan Azərbaycanın Qafan bölgəsinə təcavüzünün(?) qarşısını almaq üçün İrana rəsmən müraciət edə bilmədi.
Alim qoyulan suala birbaşa cavabdan qaçaraq, son vaxtlar səsləndirilən qırmızı xətt, geosiyasi dəyişikliyə imkan verməmək, region məsələlərinin 3+3 formatında həllinə tərəfdarlıq kimi qırıq-kəsik cümlələrlə kifaytlənməli olur.
Müsahibədə İran İslam Respublikasının hazırkı hakimiyyətinin - hakimiyyətin bütün qolları üzərində inhisara sahib olan, mühafizəkar adlandırılan cinahın Cənubi Qafqaz siyasəti regionda itirilmiş mövqelərini Ermənistanı dəstəkləmək və Azərbaycanla düşmənçilik yolu ilə bərpa etməyə hesablandığı elmi (?) cəhətdən əsaslandırılır.
İranın Ermənistanı dəstəkləməsi sözdə müttəfiqlik əlaqələri qurmaqda olduğu, hazırda Ukraynaya təcavüz edərək müharibə girdabına qərq olan və zəifləyən Rusiyanı Cənubi Qafqazda əvəz etmək kimi qeyri-real hədəfi ilə izah edilə bilər.
İranda qatı şovinist, panfarsist millətçi və dini qüvvələrin Azərbaycanla düşmənçiliyi genişləndirilməyə cəhd etməsi bir tərəfdən güclü, müstəqil və qalib Azərbaycanın 100 ildən çox müddətdə milli ayrı-sekiliyə, etnik və dil baxımdan hərtərəfli təzyiqə məruz qalan, bir xalq kimi yox edilməsinə çalışılan Cənubi azərbaycanlılara mənəvi təsirini azaltmağa, digər tərəfdən özünün ən əsas rəqibi saydığı Türkiyə və digər türk dövlətləri, həmçinin onların birləşdiyi Türk Dövlətləri Təşkilatının aparıcı və əsas birləşdirici həlqəsi olan Azərbaycanın müstəqilliyi və inkişafı yolunda maneələr yaratmaqla həmin təşkilatın güclənməsinə mane olmağa, region və qlobal məsələlərə təsir gücünü aradan qaldırmağa yönəlib.
İranın şovinist fars hakimiyyəti daxildə azərbaycanlılara qarşı düşmənçilik siyasətini xaricdə türk dövlətlərinə qarş düşmənçilik formasında davam etdirməyə çalışır ki, bu da son dərəcə perspektivsiz bir siyasətdir.
Bütün qalan iftira və böhtanlar, Ermənistan sevgisi və s. əsas məqsədi pərdələməyə xidmət edir.

ABŞ Ukraynaya görə İranı cəzalandırıb

Bir neçə gün öncə Ukrayna hökuməti İranın Kiyevdəki səfirinin akkreditasiyasını ləğv edib. Bununla da iki ölkə arasında diplomatik əlaqələr kəsilib, böyük qalmaqalın əsası qoyulub. İran səfirinin Kiyevdən qovulması təsadüfi deyil. Buna səbəb İranın Ukraynaya qarşı müharibədə istifadəsi üçün Rusiyaya kamikadze dronlarını verməsi olub. İki ölkəni üz-üzə qoyan dron qalmaqalı barədə danışan Orta Doğu Araşdıma Mərkəzinin rəhbəri Sədrəddin Soltan bildirib ki, İranın Rusiyaya PUA-lar verməsi Ukraynanın ərazi bütövlüyü və suverenliyi uğrunda apardığı müharibəyə müdaxilədir. Bunu İranın Kiyevə zərbəsi kimi qiymətləndirmək olar. Politoloqun sözlərinə görə, İrandan Ukraynaya birinci zərbəni ali dini lider Ayətullah Xamenei vurub. Belə ki, o, prezident Vladimir Putinlə görüşdə Rusiyanın Ukraynada apardığı müharibəyə dəstək verdiyini bəyan edib. S.Soltan vurğulayıb ki, İran lap əvvəldən Rusiyaya həm siyasi, həm də hərbi dəstək verir:"İran tərəfi bu dəstəyin adını ABŞ-a qarşı mübarizə adlandırır. İran bildirir ki, müharibənin başlamasının əsas səbəbi ABŞ və NATO-dur. Bunu özünə bəraət qazandımaq üçün edir. Buna görə də, Ukrayna İranla diplomatik əlaqələri kəsməyə məcbur olub. Ukrayna başqa cür etirazını bildirə bilməzdi”. Politoloq, həmçinin vurğulayıb ki, bu dəstəyə görə İran ABŞ tərəfindən cəzalandırılıb: “ABŞ Rusiyaya dəstək verdiyinə görə İrana açıq müdaxilə edə bilməz. Sadəcə olaraq ABŞ İran şirkətlərinə sanksiya tətbiq edə bilir. Rusiya ilə əməkdaşlıq edən İran şirkətlərinə, o cümlədən Rusiyaya hərbi yardım daşıyan İran aviaşirkətinə artıq sankisya tətbiq edilib. Bir sözlə, deyə bilərik ki, ABŞ tərəfindən İran cəzalandırılıb. İran bu əməlinə görə, beynəlxalq ictimaiyyətdə işğalçını, təcavüzkarı müdafiə edən, ona yardım göstərən ölkə kimi tanınır. Bu isə beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən yeni sanksiyaların tətbiq edilməsinə səbəb ola bilər”.

Prezident: “Yenə görürük ki, Ermənistan sülh istəmir”

"Aprel döyüşlərindən sonra Ermənistan qorxuya düşmüşdü və faktiki olaraq işğal edilmiş torpaqlardan qoşunları çıxarmağa hazır idi, hətta buna söz vermişdi. Ancaq ondan sonra sözünü tutmadı". Bunu Prezident İlham Əliyev sentyabrın 21-də Laçın şəhərində Azərbaycan Bayrağını ucaldan zaman çıxışında bildirib. Prezident qeyd edib ki, Aprel döyüşləri onlar üçün dərs olmadı: "Ondan iki il sonra Naxçıvanda “Günnüt” əməliyyatı keçirildi, strateji yüksəkliklər nəzarətə götürüldü. Bu da onlara dərs olmadı. Nəhayət İkinci Qarabağ müharibəsi Ermənistan ordusunun tamamilə darmadağın edilməsi ilə nəticələndi və müzəffər Azərbaycan Ordusu öz doğma torpaqlarını azad etdi. Biz hesab edirdik ki, nəhayət bu, onlara dərs olacaq. Çünki Ermənistan ordusu tamamilə dağılmış vəziyyətdədir. Müharibə dövründə 10 min fərarisi olan ölkə müharibə aparmaq iqtidarında deyil, nə fiziki cəhətdən, nə mənəvi cəhətdən. Biz müharibədən dərhal sonra onlara sülh təklif etdik. Bu da dünya hərb tarixində bəlkə də nadir hallardan biridir ki, 30 il ərzində torpağımız işğal altında olsun, insanlarımız əzab-əziyyət içində yaşasın, tarixi-dini abidələrimiz dağıdılsın, şəhərlərimiz dağıdılsın, milyondan çox mina döşənsin, buna baxmayaraq, biz sülh təklif etdik. Ancaq yenə də görürük ki, Ermənistan sülh istəmir, yenə də revanşist fikirlərlə yaşayır".

Pelosinin səsləndirdiyi fikirlər qəbuledilməzdir - Vitse-prezident

ABŞ Nümayəndələr Palatasının spikeri Nensi Pelosinin Ermənistan səfərində tarixi və aktual həqiqətlərlə əlaqəsi olmayan, xoş niyyətdən tam uzaq, qərəzli baxışı əks etdirən və diplomatik səyləri sabotaj edən açıqlamaları qəbuledilməzdir. Bunu Türkiyənin vitse-prezidenti Fuat Oktay deyib. Onun sözlərinə görə, Ağ Ev erməni diasporunun səslərinə göz qırpdığı açıqca bəlli olan Pelosi və lobbi tərəfindən dəstəklənən bir neçə siyasətçinin Qarabağ məsələsinə dair açıqlamalarının ABŞ-ın rəsmi mövqeyini əks etdirib-etdirmədiyinə aydınlıq gətirməlidir. "Regionda davamlı sülh və sabitliyə ehtiyac duyulan bir vaxtda bütün beynəlxalq aktorları soyuqqanlı, ədalətli və məsuliyyətli davranmağa dəvət edirəm. 30 ildir haqsız və hüquqsuz bir şəkildə işğal altında saxlanılan torpaqlarını azad etmək üçün mübarizə aparan Can Azərbaycanın yanında durmağa qətiyyətlə davam edəcəyik", - deyə F.Oktay əlavə edib.

Nensi Pelosinin İrəvandakı açıqlamaları separatizmə dəstəkdir

ABŞ Konqresinin Nümayəndələr Palatasının sədri Nensi Pelosinin belə həssas dövrdə Ermənistana səfəri, verdiyi açıqlamalar açıq-aydın separatizmə dəstəyin nümunəsidir. Bir müddət öncə Pelosi Tayvana səfər etməklə separatizmin dəstəkçisi olduğunu açıq nümayiş etdirmişdi. O növbəti belə səfəri Ermənistana edərək sülhü, xalqların birgəyaşayışını deyil, separatizmi dəstəklədiyini bir daha göstərdi. Heç şübhəsiz ki, bu səfərdə Pelosinin əsas məqsədi seçkiqabağı dövrdə erməni lobbisinin dəstəyini qazanmaqdır. Artıq 85 yaşı olan Pelosi təqaüdə çıxmaq barədə deyil, hələ də Konqresdə kürsüsünü qoruyub saxlamaq haqqında düşünür. Əslində reallıq, məsələnin mahiyyəti budur. Onun Ermənistanda verdiyi açıqlamalar bu fikri bir daha təsdiq edir. Qeyd etmək lazımdır ki, Pelosi hər zaman ənənəvi ermənipərəst mövqeyi ilə seçilib və onun Ermənistana səfər zamanı bütün diplomatik çərçivələri aşan açıqlama və iddiaları bir daha bunu göstərir. Ermənistanın ərazi bütövlüyünə belə təəssüb və dəstək nümayiş etdirən Pelosi bu qədər ədalətli və haqqın tərəfindədirsə, 30 illik Ermənistan işğalçılığı dövründə niyə səsini çıxartmadı, Azərbaycana səfər etmədi, ölkəmizə dəstək nümayiş etdirmədi, Azərbaycanlılara qarşı erməni vəhşiliyini pisləmədi? Əgər Pelosi haqqın və ədalətin tərəfdarıdırsa ermənilər işğal etdikləri ərazilərdə bütün yaşayış məskənlərini, infrastrukturu, qəbirləri, dini-tarixi abidələri dağıdarkən niyə bu vəhşiliyi pisləyən bəyanatlar vermədi? Azərbaycan 30 ilə yaxın müddətdə keçmiş Qarabağ münaqişənin sülh yolu ilə ədalətli həllinə çalışdı. Ancaq Ermənistan hər zaman bu cəhdləri pozdu. Nəhayət Azərbaycan özü BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasının 4 qətnaməsini yetirərək torpaqlarını azad etdi. Həmin dövrdə biz Ermənistana qarşı hər hansı ittihamların səsləndirildiyinin şahidi olmadıq. Azərbaycan torpaqlarını azad etdikdən sonra ona qarşı bu cür ədalətsiz yanşamanın nümayiş etdirilməsinin səbəbi nədir? Sonda onu da qeyd edək ki, Pelosinin etdikləri səlibçi təfəkkürün parlaq nümunəsidir. Onun «timsah göz» yaşları isə bəsit auditoriyaya hesablanmış növbəti oyun və təxribatdır. Tarixdən hər kəsə məlumdur ki, tarix boyu türk xalqlarına qarşı soyqırımın; məhz ermənilər törədiblər. Ermənistanın soyqırımına məruz qalmasını iddia etmək ən azından saxtakarlıqdır. Bu kimi açıqlama və bəyanatlar bölgəyə sülhün gəlməsinə, təhlükəsizliyin təmin olunmasına ciddi mane olur.

Ceyhun Məmmədov,
Milli Məclisin deputatı

Ukraynalılar erməni təxribatına niyə susdular...

Ermənistan silahlı qüvvələrinin sərhəddə Azərbaycan Ordusuna qarşı törətdiyi genişmiqyaslı təxribatlara dünyanın müxtəlif ölkələrindən reaksiyalar gəlməkdədir. Azərbaycana dost və strateji tərəfdaş olan ölkələr Ermənistanın hərbi təxribatlarını pisləyərək, rəsmi Bakıya öz dəstəklərini nümayiş etdiriblər. Lakin Azərbaycan daim müttəfiq kimi dəstək olduğu, Rusiyaya qarşı savaşında açıq mövqe sərgilədiyi Ukrayna isə sərhəd olaylarına neytral münasibət bildirərək, tərəfləri sülhə çağırmaqla kifayətlənib.“Ukrayna sərhəddəki durumu diqqətlə izləyir. Biz tərəfləri beynəlxalq hüquq normalarına uyğun şəkildə gərginliyin siyasi-diplomatik yolla həllinə çağırırıq”, - deyə Ukrayna Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Oleq Nikolenko sərhəddəki təxribatlarla bağlı ölkəsinin mövqeyini ortaya qoyub. Təəssüflər olsun ki, Ukrayna vətəndaşlarından gözlədiyimiz mənəvi dəstəyi ala bilmədik. Doğrudur, hazırda hər bir ukraynalının başı ölkəsində davam edən qanlı müharibəyə qarışıb. Lakin ən azından haqsızlıqla üzləşən ölkənin nümayəndələri kimi Ermənistanın Azərbaycana qarşı xain hücumlarına səssiz qalmamalı idilər. Bu azmış kimi Bakıda konsert verməyə hazırlaşan ukraynalı müğənni Maks Barskixin ermənilərə açıq dəstəyi sosial şəbəkələrin Azərbaycan seqmentində etiraz doğurub. Onun dekabrın 10-da Bakıda keçirilməsi planlaşdırılan konsertinin ləğvi tələbi ilə çağırışlar edilib. Etirazlar fonunda Maks Barskixin konsertinə bilet satışı dayandırılıb. Dost Ukrayna vətəndaşlarının belə laqeyd münasibəti nədən irəli gəlir? Bu barədə danışan ukraynalı siyasətçi, hazırda döyüşlərdə iştirak edən Dmyotro Kulibaba ölkəsinin hər zaman Azərbaycanın yanında olduğunu söyləyib."Hazırda bizdə plüralizm var, insanlarda fikir ayrılıqları yaşanır. İnsanların fikirlərini bildirməsinə qadağa qoya bilmərik, amma həqiqətlər fərqlidir. Dövlətin məmurları var, onların dediklərini rəhbər tutmaq lazımdır. Tərəfdaşımız olan Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləyirik. Bizim hakimiyyət hər zaman azad Azərbaycanın yanındadır. İnsanlar müxtəlif düşünə bilər, amma xalqımız da Azərbaycan xalqı ilə birdir", - deyə Kulibaba vurğulayıb. Xatırladaq ki, sentyabrın 12-si gecə və 13-ü səhər saatlarında Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən Azərbaycan-Ermənistan dövlət sərhədinin Daşkəsən, Kəlbəcər, Laçın və Zəngilan istiqamətlərində genişmiqyaslı təxribat törədilib. Genişmiqyaslı təxribatın qarşısı alınarkən Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin 80 hərbi qulluqçusu şəhid olub. Baş verən silahlı toqquşmalardan sonra tərəflər arasında atəşkəs razılığı əldə edilib. Artıq 4 gündür ki, atəşkəs razılaşmasına riayət olunur. Bununla belə sərhəddə təhlükənin aradan qalxmadığı, vəziyyətin gərgin olduğu görünür.

Azərbaycanın dünyada artan nüfuzu Hindistanı narahat edir

Məlum olduğu kimi, Ermənistanın Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) Təhlükəsizlik Şurasına ünvanladığı məktub əsasında sentyabrın 16-da şuranın toplantısı keçirilib. İclasda müzakirələr açıq rejimdə aparılıb və Azərbaycanın BMT yanında daimi nümayəndəsi Yaşar Əliyevin və Ermənistanın BMT-dəki daimi nümayəndəsi Mher Margaryanın çıxışları dinlənilib. Daha sonra toplantıda ayrı-ayrı ölkələrin təmsilçiləri çıxış ediblər. Bəzi ölkələrin nümayəndələrinin çıxışları onların əsl simasını ortaya qoyub. Bunlardan biri Fransa, digəri Hindistandır. Rəsmi Parisin mövqeyi əzəldən bəllidir. Fransa təmsilçisinin BMT iclasında Ermənistanı müdafiəyə qalxması təəccüb doğurmur. Hindistana gəldikcə isə, bu ölkə ikiüzlü siyasət yürütdüyünü bir daha ortaya qoydu. Belə ki, Təhlükəsizlik Şurasının toplantısında çıxış edən Hindistan nümayəndəsi sərhəddə baş verən hadisələrdən narahat olduğunu deyib və açıq-aşkar işğalçı Ermənistana dəstəyini ifadə edib.“Beynəlxalq ictimaiyyət Azərbaycan və Ermənistan sərhədində olan gərginliyi izləyir və hadisələrdən narahatdır. Biz təcavüzkar tərəfi (Hindistan nümayəndəsi təcavüzkar dedikdə Azərbaycanı nəzərdə tutur-red) hərbi əməliyyatları dayandırmağa çağırırıq. Hindistan beynəlxalq hüquqa və ölkələrin suverənliyinə hörmətlə yanaşır. Beynəlxalq səviyyədə tanınan sərhədləri tanıyır” - Hindistan rəsmisinin çıxışında qeyd olunub. Maraqlıdır, Hindistanın erməni sevgisi nədən qaynaqlanır? Dehlinin işğalçının yanında olmasının səbəbi nədir?



Bu barədə danışan Milli Məclisin deputatı Aydın Mirzəzadə bildirib ki, Hindistanın bu addımı təəccüb doğurmur:“Hindistan Qarabağ münaqişəsində heç vaxt ədalətli mövqe tutmayıb. Biz bir dəfə də olsun, dünyanın bu böyük dövlətinin Ermənistanın işğalını pisləməsini, BMT Təhlükəsizilik Şurasının qətnamələrinin yerinə yetirilməsini tələb etdiyini eşitməmişik. Azərbaycanla siyasi əlaqələr saxlasa da, Azərbaycan ərazi bütövlüyü məsələsi Hindistan tərəfindən heç vaxt dilə gətirilməyib. 2020-ci ilə qədər Hindistanın Ermənistana silah satması barəsində məlumatlar yayılmışdı. Belə faktlar var idi. Ona görə də Hindistanın BMT Təhlükəsizlik Şurasının iclasında Azərbaycana qarşı aqressiv mövqe sərgiləməsi gözlənilməz deyildi”. Deputatın sözlərinə görə, Hindistan tərəfinin sərgilədiyi siyasət təəssüf doğurur:“Hindistanın Azərbaycanın həqiqətləri barədə dolğun informasiya almaq üçün böyük imkanları var idi. Amma Hindistan bunun üçün çalışmadı. İndi biz Hindistanın bu hərəkətinə ancaq təəssüf edə bilirik”. A.Mirzəzadə bildirib ki, Hindistanın Ermənistana dəstəyi Azərbaycanı yolundan döndərə bilməz:“Bizim Hindistanla böyük iqtisadi əlaqələrimiz yoxdur. Eyni zamanda hərbi-texnolji sahədə də bu ölkə ilə əməkdaşlığımız mövcud deyil. Hindistanın bu addımı Azərbaycanı öz ərazi bütövlüyünü dəstəkləməkdən çəkindirə bilməz. Hindistanın Ermənistanı müdafiə etməsi onu gücləndirə bilməz. Bu gün Hindistanın sərgilədiyi mövqeyi onun Pakistanla gərgin münasibətlərinin əks-sədası kimi qiymətləndirmək lazımdır. Eyni zamanda Azərbaycan Kəşmir məsələsində Pakistanın mövqeyini dəstəkləyir və qardaş ölkənin yanındadır. İndi Azərbaycanın dünyada artan nüfuzu Hindistanı narahat edir. Azərbaycan Qoşulmama Hərəkatının gənc üzvü olmasına baxmayaraq, bir müddət sonra həmin hərəkatın rəhbəri oldu. Bundan sonra təşkilatın nüfuzu daha da artdı. Hərəkatın parlamenti yaradıldı. Daha sonra qadın qolları yaradıldı. Hindistan da vaxtilə bu təşkilata rəhbərlik edib. Ancaq onun aktivliyi olmayıb. Qoşulmama Hərəkatında Azərbaycanın nüfuzunun daha da artması özlüyündə Hindistanı narahat edir. Ancaq problem yoxdur. Bu, Hindistanın özünə ziyandır. Bütün dünyada ədalətsiz mövqe tutan tərəf kimi tanınacaq”.