Qubadlının Zilanlı kəndində 193 ev tikilir

Qubadlı rayonunun Zilanlı kəndində tikinti işləri davam etdirilir. Rayon mərkəzindən 21 kilometr məsafədə yerləşən kəndin ümumi ərazisi 180 hektardır. Birinci mərhələdə 926 sakinin məskunlaşması üçün 43 hektar ərazidə 193 evin tikintisi aparılır.
Cəbrayıl, Qubadlı, Zəngilan rayonlarında Bərpa Tikinti və İdarəetmə Xidmətinin icraçı direktoru Növrəs Cəfərov AZƏRTAC-a bildirib ki, Zilanlı kəndində fərdi yaşayış evlərinin 154-nün qaba işləri, 164 evin isə dam işləri yekunlaşıb. Ümumi evlərin 30 faizinin fasad izolyasiya işləri və suvaq işləri icra edilib. Artıq bir neçə evdə daxili mühəndis-kommunikasiya xətlərinin çəkilməsi də yekunlaşıb. Hazırda evlərin üzərində Günəş panelləri quraşdırılır.
Onun sözlərinə görə, kəndlər layihələndirilərkən zəruri kommunikasiya xətləri ilə bərabər, ərazinin relyefi də nəzərə alınır və orada yağış, eləcə də sel sularının idarə olunması üçün tədbirlər görülür. Kəndlərdə evlərin kürsüsü minimum 45 santımetr olmaqla tikilir və relyefə görə bu ölçü dəyişə bilir.
Cəbrayıl, Qubadlı, Zəngilan rayonlarında Bərpa Tikinti və İdarəetmə Xidmətinin İctimaiyyətlə Əlaqələr şöbəsinin müdiri İlhamiyə Rzayeva isə bildirib ki, hər bir evin həyətyanı sahəsi 12 sot təşkil edir. Hər bir evin həyətində yardımçı tikili mövcuddur.
Zilanlı kəndində evlər sakinlərin ailə tərkibinə uyğun olaraq ikiotaqlı, üçotaqlı, dördotaqlı və beşotaqlı inşa edilib. Sakinlərin burada rahat yaşaması üçün bütün zəruri məqamlar nəzərə alınıb. Kəndin birinci mərhələsi üzrə nəzərdə tutulan bütün inşaat işləri yekunlaşdırıldıqdan sonra tikilən evlərə əhalinin ilk köçü də planlaşdırılır.

Kreml Rusiya-Ukrayna-ABŞ danışıqları üçün ən yaxşı yeri açıqladı

Rusiya, Ukrayna və ABŞ arasında mümkün üçtərəfli danışıqlar məsələsi hələ müzakirə olunmayıb, lakin Kreml Minski danışıqların aparılması üçün ən yaxşı yer hesab edir.
Bunu Rusiya prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov Aleksandr Lukaşenkonun Donald Tramp, Vladimir Putin və Vladimir Zelenski arasında Belarusun paytaxtında sülh danışıqlarının təşkili təklifini şərh edərkən deyib.
“Bu məsələ heç bir şəkildə qaldırılmayıb və müzakirə olunmayıb. Amma əlbəttə ki, bizim üçün Minsk ən yaxşı yerdir”, - “İnterfaks” Kreml nümayəndəsinin sözlərindən sitat gətirib.
Peskov həmçinin qeyd edib ki, Kreml Vladimir Zelenskinin Donald Trampın ABŞ Konqresinə müraciətində əvvəllər bəyan etdiyi danışıqlara hazır olmasına “müsbət” münasibət bəsləyir.
“Məsələ danışıqlar masasında kiminlə oturmaqdır. Hələlik Ukrayna prezidentinin Rusiya tərəfi ilə danışıqlar aparmasına qanuni qadağa qüvvədə qalır. Ona görə də ümumilikdə yanaşma müsbətdir, lakin nüanslar hələ dəyişməyib”, - Peskov əlavə edib.

Bu yolda hərəkət 2 aylıq məhdudlaşdırılır

M-2 Bakı-Ələt-Qazax-Gürcüstan ilə dövlət sərhədi avtomobil yolunun 343,2-ci kilometrində (Gəncə postu yaxınlığı) nəqliyyat vasitələrinin hərəkəti 2 aylıq məhdudlaşdırılacaq.
Bu barədə Azərbaycan Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyi (AAYDA) məlumat yayıb.
Bildirilib ki, buna səbəb yolda quraşdırılması nəzərdə tutulan elektron tərəzi sistemi işlərinin başladılmasıdır.
Buna görə də yolda martın 6-sından başlayaraq təqribən 2 ay müddətində nəqliyyat vasitələrinin hərəkətinin qismən (fasilələrlə) məhdudlaşdırılaraq 500 metr məsafədə kənardankeçmə yolu ilə təşkil ediləcək.
Sürücülərdən aparılan işlərə anlayışla yanaşmaları, qeyd olunan müddət ərzində sözügedən hissədə hərəkətdə olarkən diqqətli olmaları, ərazidə qoyulacaq müvəqqəti yol nişanlarının tələblərinə və yol hərəkəti qaydalarına riayət etmələri xahiş olunur.

Bakıda 35 kq narkotik dövriyyədən çıxarıldı - VİDEO

Daxili İşlər Nazirliyinin Baş Narkotiklərlə Mübarizə İdarəsi narkotiklərin qanunsuz dövriyyəsinə qarşı növbəti əməliyyat keçirib.
Əməliyyatlar paytaxtın Binəqədi və Qaradağ rayonları ərazilərində baş tutub. Bir neçə gün davam edən tədbirlərin nəticəsi olaraq 29 yaşlı Ruslan Hüseynov müəyyən edilərək saxlanılıb. Onun avtomobilindən 35 kiloqram tərkibinə zərərli maddələr əlavə edilmiş marixuana aşkarlanıb. R.Hüseynov ifadəsində narkotik vasitələri şəxsiyyəti istintaqla araşdırılan İran vətəndaşı vasitəsilə Füzuli rayonu ərazisindəki əvvəlcədən təyin edilən yerdən götürdüyünü və maddi gəlir qarşılığında ayrı-ayrı ünvanlara çatdırmağı planlaşdırdığını bildirib.
Faktla bağlı cinayət işi başlanılıb, R.Hüseynov barəsində həbs qətimkan tədbiri seçilib. Polis əməkdaşları tərəfindən narkotik vasitələrin qanunsuz dövriyyəsinə qarşı mübarizə ölkəboyu fasiləsiz davam etdirilir.

Makron Starmer və Zelenski ilə birlikdə ABŞ-yə gedir

Fransa prezidenti Emmanuel Makron Böyük Britaniyanın baş naziri Key Starmer və Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski ilə Vaşinqtona səfər etməyi planlaşdırır.
Bu barədə Yelisey Sarayından bildiriblər.
"Daily Mail" diplomatik mənbələrə istinadən onların Amerika prezidenti Donald Trampla danışıqlar aparacaqlarını yazıb.
Nəşr qeyd edir ki, Emmanuel Makron və Keir Starmer Ukraynada sülh yolu ilə nizamlanma planı ilə “vahid cəbhə” təqdim etmək istəyirlər və London Vaşinqtonu Kiyevə hərbi yardımı bərpa etməyə inandırmaq niyyətindədir.
Ötən həftə Fransa prezidenti və Böyük Britaniyanın baş naziri Donald Trampla ayrı-ayrılıqda görüşüb, ABŞ-ı Ukraynada Avropa sülhməramlı missiyasını həyata keçirməyə kömək etməyə inandırıblar.

Makron Starmer və Zelenski ilə birlikdə ABŞ-yə gedir

Fransa prezidenti Emmanuel Makron Böyük Britaniyanın baş naziri Key Starmer və Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski ilə Vaşinqtona səfər etməyi planlaşdırır.
Bu barədə Yelisey Sarayından bildiriblər.
"Daily Mail" diplomatik mənbələrə istinadən onların Amerika prezidenti Donald Trampla danışıqlar aparacaqlarını yazıb.
Nəşr qeyd edir ki, Emmanuel Makron və Keir Starmer Ukraynada sülh yolu ilə nizamlanma planı ilə “vahid cəbhə” təqdim etmək istəyirlər və London Vaşinqtonu Kiyevə hərbi yardımı bərpa etməyə inandırmaq niyyətindədir.
Ötən həftə Fransa prezidenti və Böyük Britaniyanın baş naziri Donald Trampla ayrı-ayrılıqda görüşüb, ABŞ-ı Ukraynada Avropa sülhməramlı missiyasını həyata keçirməyə kömək etməyə inandırıblar.

Türk zadəganlıq ənənəsində Çovqan oyunu

Türk zadəganlıq ənənəsində Çovqan oyunuZəngin mədəni irsimizin vacib konponentlərindən biri də xalq oyunlarıdır. Türk aristokratiyasına məxsus Çovqan oyunu Azərbaycan mədəni irsinin ən səciyyəvi çalarlarını şərtləndirir. Bu elitar xalq oyunun beynəlxalq səviyyədə artıq ölkəmizin mədəni irsi kimi tanınmışıdır.
2-8 dekabr 2013-cü ildə Bakıda keçirilən UNECKO-nun Qeyri-maddi Mədəni İrs üzrə Hökümətlərarası Komitəsinin 8-ci Sessiyası çərçivəsində qəbul edilmiş qərara əsasən, "Azərbaycan Respublikasında Çovqan ənənəvi Qarabağ atüstü oyunu" UNECKO-nun Təcili Qorunmağa Ehtiyacı olan Qeyri-maddi Mədəni İrs Siyahısına daxil edilmişdir.
Chovqan, a traditional Karabakh horse-riding game in the Republic of Azerbaijan
Azerbaijan
Inscribed in 2013 (8.COM) on the List of Intangible Cultural Heritage in Need of Urgent Safeguarding
Chovqan is a traditional horse-riding game played on a flat, grassy field by two competing teams of players mounted on Karabakh horses. Each team has five riders, with two fullbacks and three forwards. The game starts at the centre of the field and players use wooden mallets to try to drive a small leather or wooden ball into their opponents’ goal. The game is interspersed with instrumental folk music called janghi. Chovqan players and trainers are all local male farmers and skilled riders. They traditionally wear large astrakhan hats, long tight-fitting coats with a high waist, and special trousers, socks and shoes. People of all ages come to watch this traditional game and to support their teams. Chovqan strengthens feelings of identity rooted in nomadic culture and linked to the perception of the horse as an integral part of everyday life. The specific rules, skills and techniques of Chovqan are transmitted from experienced players to beginners through collective training. The practice and transmission of Chovqan have weakened, however, due to a loss of interest among the youth, combined with urbanization and migration, leading to a shortage of players, trainers and Karabakh horses.
https://ich.unesco.org/en/USL/chovqan-a-traditional-karabakh-horse-riding-game-in-the-republic-of-azerbaijan-00905
Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən
Folklor “Oyun-Tamaşa” “Xalq Oyunları” Atlı oyunlar” Nümunəvi reyestr kodu: FO0101000002
“Çovqan”, oxşar adı ilə “çövkən” xalqımızın kökü tarixin ən qədim çağlarına, ibtidai icma dövrünə gedib çıxan folklor oyunudur. Bu oyun öz idman mahiyyətinə görə, müasir at polosuna bənzəyir. Lakin çovqan öz mənşəyi etibarilə Azərbaycan-türk ritual-mərasim mədəniyyətinin genetik hadisəsdir.
Çovqan at üstündə olan iki oyunçu dəstəsinin əllərində çövkən (çomaq) topla oynadığı idman yarışıdır. Oyunun quruluşu belədir: iştirakçılar iki dəstəyə ayrılır və iki tərəfdə qoyulan dirəklərdən ibarət rəqib qapılarından topu keçirmək tələb olunur. Oyunda iştirak edən hər komandanın tərkibi 7 nəfərdən ibarət olur. Atların sayı 6-dır.
“Çovqan” sözünün etimologiyası ilə bağlı müxtəlif fikirlər vardır. Söz özünün fonomorfoloji strukturuna görə türkmənşəlidir. Bu söz bir versiyaya görə, “çubuq ilə vurmaq” mənasını verir. Sözün bu mənası oyunun funksional mahiyyətini əks etdirir. Digər versiyaya görə, “çövkən” sözü “ağaccıq” (balaca ağac) mənasındadır. Qaynaqlarda sözün bu mənasına təsadüf olunur. Bu məna da, əslində, yuxaıdakı məna ilə eyni paradiqmatik sıraya girir.
Oyunçuların əsas oyun vasitəsi olan çövkən ağacdan hazırlanmış alətdir. Hokkey idmançılarının istifadə etdikləri alətlə eyni funksiyanı daşıyır. Hokkeyçilər öz alətləri ilə şaybanı vurduqları kimi, çovqançılar da çövkənlə topu vururlar.
Tarixi qaynaqlara görə, bu oyun eramızın birinci minilliyinin ortalarında yaranmış və bir neçə yüzilliklər ərzində Azərbaycan, İran, Türkiyə, Orta Asiya və digər qonşu ölkələrdə məşhur olmuşdur. Lakin biz belə hesab edirik ki, çovqan oyununun tarixi bilavasitə ibtidai icma dövrünə, qədim türklərin mifoloji şüurla yaşadığı çağlara gedib çıxır. Xalq ənənəsindəki hər bir oyunun kökləri istisnasız olaraq mifoloji görüşlərə bağlanır. Sonrakı dövrlərdə idman yarışı, güc nümayişi, əyləncəvi xarakter təsiri bağışlayan bütün xalq oyunlarının mahiyyətini kosmoqonik yaradılış ideyası təşkil edir. Yaradılışın mifik konsepsiyasına görə, hər bir yaradılış ünsürü öz ömrünü başa vurduqdan sonra təkrar yaradılmalıdır.
Bunun əsasında xaos-kosmos-xaos-kosmos münasibətlər modeli durur. Xalq oyunlarında bütün hallarda iki mübarizə edən tərəf olur. Bu tərəflərdən birinin qələbəsi və o birinin məğlubiyyəti ilə yeni reallıq formalaşdırlır. Yəni mübarizə ilə köhnə reallıq aradan qaldırılır və yeni reallıq formalaşdırlır. Heç təsadüfi deyildir ki, xalq oyunlarının qədim leksikasını “ölmək”, “dirilmək”, “yeni can qazanmaq” və s. kimi kosmoqonik vahidlər təşkil edir. Bu baxımdan, çovqan oyunun da mahiyyətini köhnə reallığın (dünyanın) aradan qaldırılması yeni reallığın (dünyanın) yaradılması təşkil edir. Bunu çovqan və digər xalq oyunlarının qədim dövrlərdə istənilən vaxt deyil, məhz bayramlar vaxtı icra olunması təsdiq edir. Bu cəhətdən çovqan orta əsrlərdə digər xalqların mədəniyyətlərinə nüfuz edib yayılsa da, kökü etibarilə ibtidai düşüncə çağları bağlıdır.
Çovqan oyunun Qarabağ bölgəsində məşhurlaşması bu oyunun məhz qarabağ atları ilə oynanılması ilə bağlıdır. Çovqan oyununda atların güclülüyü, elastik hərkətləri, cəldliyi, atların öz sahiblərinin emosiyalarına qarşı həssaslığı əsas şərtlərdəndir. Bu cəhətdən dünya mədəniyyətinin incisi olan Qarabağ atları əvəzsiz olmuşdur. Qaynaqlara görə, Qarabağ xanlığı dövründə çövkən oyunlarına maraq daha da artmış, Şuşa şəhərindəki Cıdır düzündə, Xankəndi və Xocalı arasındakı ərazidə, Ağdamda cıdır yarışları, müxtəlif atüstü oyunlar, o cümlədən çovqan yarışları keçirilmişdir.
Çovqan oyunları qədim və orta əsrlərdə çox məşhur olmuşdur. Bu qədim oyun söz sənətkarlarının diqqətini cəlb etmişdir. Bu cəhətdən Azərbaycan ədəbiyyatında çövkənin təsvirləri və izlərinə çox rast gəlinir.
I Şah Təhmasibin “Kuh və çövkən” və Nizami Gəncəvinin “Xosrov və Şirin” əsərlərində çövkəndən bəhs edilir. Klassik Azərbaycan şairləri olan Qətran Təbrizi, Xaqani Şirvani, Zülfüqar Şirvani, İmadəddin Nəsimi, Şah İsmayıl Xətai və digərlərinin şeirlərində çovqanla bağlı müəyyən ifadələrə rast gəlinir.
Çovqan oyunu ilə bağlı bədii faktlardan aydın olur ki, Azərbaycanda həmin oyunda təkcə kişilər deyil, qadınlar da iştirak edib. Nizaminin “Xosrov və Şirin” poemasında Şirin çövkən meydanında Sasani hökmdarı II Xosrovdan geri qalmır. Şirin ilə bərabər qızların da bu oyunda iştirakı təsvir edilir. Yaxud Məmməd Səid Ordubadinin “Qılınc və qələm” romanında xüsusi bir fəsil çovqan oyununa həsr olunub. Orada göstərilir ki, Ərəb Xilafəti dövründə bu oyun ən təntənəli bayramlar, xüsusi günlər zamanı keçirilirdi.
Çovqan oyununda qadınların iştirak etməsi bu oyunun milli mənşəyinin müəyyənləşdirilməsi baxımından ən qiymətli məlumatdır. Bildiyimiz kimi, Azərbaycan mədəniyyət arixində qadınlar fəal rola malik olmuş, kişilərlə bərabər döyüşlərdə at oynatmış, qılınc çalmışlar. Qədim Oğuz-Türk bəyləri öz qızlarını pəhlivan kimi böyüdür, onlara qılnc vurmağı, at çapmağı öyrədirdilər. “Kitabi-Dədə Qorqud” eposunda Bamsı Beyrəyin gələcək nişanlısı Banu Çiçəyin onunla at çaparaq, qılınc oynadaraq, güləşərək yarışması Oğuz-Türk əxlaqının ayrılmaz keyfiyyətidir. Bu cəhətdən, Azərbaycan ədəbi nümunələrində qadınların da çovqan oynaması faktı bu oyunun Aərbaycan türklərinə və ümumiyyətlə, türk mədəniyyətinə mənsub olmasını göstərir. Unutmaq olmaz ki, Nizaminin “Xosrov və Şirin” əsərinin qəhrəmanı Xosrov Pərviz fars-sasani şahzadəsi olsa da, onun sevgilisi Şirin Azərbaycan-türk qızı idi. Uşaqlıqdan türk qəhrəmanlıq ənənəsi ruhunda böyüyən Şirin üçün çovqan oynamaq onun mənsub olduğu etnik mədəniyyətə xas hadisə idi. Bu fakt çovqanın fars mədəniyyətinə məxsus oyun olmasını birmənalı şəkildə inkar edir.
Çovqan atla oynanılan türk oyunudur. Oyunun leksikası, istifadə olunan alətlərin adları və s. hamısı qədim türkcədədir. Digər tərəfdən, çovqan oyunun varintları müəyyən fərqlərlə bu gün Orta Asiya türk xalqları arasında canlı şəkildə yaşamaqdadır. Məsələnin qeyri-elmi tərəfəi ondan ibarətdir ki, İran İslam Respublikasında çovqan oyunun farslara məxsus olması müasir İranda öz torpaqlarında yaşayan 40 milyonluq Azərbaycan türklərinin mədəniyyət fakturası ilə əsaslandırılır. Unutmaq olmaz ki, çovqan oyunu motivlərinin əksini tapdığı Təbriz miniatürləri, ədəbi faktların hamısı Azərbaycan türklərinə məxsusdur.
Tarixən, çovqan oyununu Azərbaycan aristokratları və şah ailəsinin üzvləri oynayırdılar. Bu oyunda cəld və qısaboy, xüsusi təlim görmüş atlar iştirak etdiyindən, bu oyun Qarabağda çox məşhur idi. Qarabağ atları öz gözəlliyi ilə seçilir və bu oyun üçün əhilləşdirilirdilər. Mənbələr XII əsrdə İslam dünyasının mədəni mərkəzlərindən olan Bağdadda, Orta Şərq ölkələrinin atçaparları arasında tarixdə ilk beynəlxalq çovqan yarışlarının keçirildiyi göstərir.
Sovet vaxtlarında çovqan oyunu Qarabağda və Azərbaycanın müxtəlif regionlarında keçirilirdi. Bu oyun müntəzəm olaraq müxtəlif respublika və ümumittifaq şənliklərinə daxil edilmişdir. Qarabağda bu oyun keçmiş əsrin 80-ci illərinin axırına kimi məşhur olmuşdur.
Bu oyunun yeni tarixi 2000-ci illərdə başlamış, 2006-cı ildə Prezident kuboku turniri keçirilmişdir və turnirdə ölkənin 8 regionu təmsil olunmuşdur. 2013-cü ilin sentyabr ayında Bakıda at polosu üzrə dünya kuboku yarışı keçirilmişdir. Argentina, Böyük Britaniya, Avropa Birliyi və ABŞ-ın adlı-sanlı komandaları bu idman növü üzrə ən nüfuzlu mükafatlardan birinə sahib olmaq hüququ uğrunda mübarizə aparmaq üçün Azərbaycanın paytaxtına toplaşmışdılar. Turnir çərçivəsində müasir polo üzrə yığma komanda ilə Azərbaycanın çovqan üzrə bir komandası arasında nümunəvi matç da keçirildi. Azərbaycanda bu gün də ölkənin müxtəlif rayonlarında çovqan milli oyunu üzrə yarışlar keçirilir.
“ÇOVQAN” OYUNUNUN BEYNƏLXALQ MİQYASDA YAYILMASI
“Çövqan” oyunu IX əsrdən XIX əsrə kimi Azərbaycan,Orta Asiya,Iran və Türkiyə ölkələrində,XIX əsrdən isə Amerika,İngiltərə və Hindistan və Çində başqa variantlar üzrə oynanılıb inkişaf etdirilir. XII əsrdə İraqın paytaxtı Bağdad şəhərində, Orta Şərq,ölkələrinin atçapanları, arasında birinci dəfə “Çomaq”(“çövkan”) oyunu üzrə beynəlxalq yarış keçirilmişdir.
İbn Sirəcin 5 cildlik əsəri əsasında M.C.Ordubadinin yazmış olduğu “Qılınc və qələm” tarixi romanında azərbaycanlıların bu mühüm yarışda iştirak edib qələbə qazanmaları barədə geniş məlumat verilir. “İzvestiya” qəzetinin 2-8 iyul 1961-ci il 27 nömrəli həftəlik vərəqəsi olan “Nedelya” da “Çomaq” oyununun Azərbaycandan Hindistana oradanda İngiltərəyə yayılması barədə məqalə dərc edilmişdir.
Yuxarıda qeyd edilən əsərlər və məqalələr “Çomaq”oyununun ən qədimdə Azərbaycanda geniş yayılması və xalqımızın ən sevimli oyunlarından biri olmasını sübut edir. Qədim tibetdə bu oyunun adına “pulu” - yəni top deyirlərmiş. XIX əsrin əvvələrində bu oyun Benqaliyada keçirilmiş, sonralar Tibetdən Hindistana Çinə və Yaponiyaya yaylmışdır.
1983-cü ildə Hindistanı Kalkuttə şəhərində “Çomaq”oyunu üzrə birinci dəfə rəsmi yarış ingilis generalı Şirəromun təşəbbüsü ilə keçirilmişdir. O zaman bu oyun Hindistanda yaşayan yüksək rütubətli ingilis məmurlarının yaşadıqları yerlərdə keçirilirdi.
Xalq kütlələri arasında isə bu oyun pis yayılmışdı. Xalqın torpağına yiyələnən, əməyini mənimsəyən onu amansızcasına istismar edən “qəsbkarlar” xalqın bu saf oyununu da əlindən alıb mənimsəmişlər.
XIX əsrin axırlarında “çövkan”oyunu İngiltərəyə gətirilmişdir. Burada da bu oyun xalq arasında yox, ancaq varlı adamların yaşadıqları yerlərdə keçirilirmiş. İngiltərədə də bu oyun yayılması oyunun buradan tez bir zamanda Amerikaya keçməsinə səbəb olmuşdur. “Çövqan”oyunu hal-hazırda İngiltərədə Amerika və başqa ölkələrdə “polo”adı ilə oynanılır.
XX əsrin əvvəllərində Şərq ölkələrinə nisbətən Qərb ölkələrində “Çomaq” oyunu başqa xalqların milli oyunlarından üstün və maraqlı keçirilməkdədir. Bu nailiyyətlərə görə “çomaq”oyunu olimpiya oyunlarının proqramlarına da daxil edilib. Bir çox ölkələrin komandaları arasında çövqan üzrə rəsmi yarışlar keçirilmişdir. 1908-ci ildə Londonda IV, 1920- ci ilin avqust ayında Antverpen (Belçika) şəhərində VII,1924-ci ilin avqust ayında Parisin “Kolombo”stadionunda VII, 1936-cı ilin avqust ayının 1-dən 15-nə qədər Berlin şəhərində keçirilən XI olimpiya oyunlarında çomaq oyunu “Konne polo”adı ilə keçirilmişdir.

Göründüyü kimi,”Çövkan”oyunu XI əsrə nisbətən XX əsrdə Qərb ölkələrində geniş yayılmış, hətta olimpiya oyunlarının proqramına da daxil edilmişdir. Hazırda “Çomaq”(“çövqan”) oyunu başqa variant üzrə İraqda, İranda, Misir və Suriyada oynanılır.
Çomaq” oyunu 1000 il keçdikdən sonra nəinki Azərbaycanda, hətta 1961-ci ildə azərbaycanlıların təşəbbüsü ilə ilk dəfə keçmiş Sovet İttifaqının paytaxtı Moskva şəhərində keçirilmiş və 100 mindən artıq tamaşaçının rəğbətini qazanmışdır. Sonralar ”Çövqan” oyununu keçmiş Sovet İttifaqının mütəffiq respublikalarında yaymaq məqsədilə Pyatiqorsk, Frunze, Tiblisi, Alma-Ata, Rostov, Kiyev, Daşkənd, Moskva, Krasnodar şəhərlərində Azərbaycanın yığma komandası ilə yuxarıda adları göstərilən şəhərlərin yığma komandaları arasında rəsmi yarışlar keçirilmişdir.
25 il müddətində Azərbaycanın yığma komandası əksərən birinci mükafata layiq yeri tutmuşlar. Hazırda Azırbaycan xalq oyunlarından ”Çövqan”, “Sür Panar”,”Bahərbənd” və “Papaq” oyunları bizim tərtib etdiyimiz yarış qaydaları əsasında oynanılıb inkişaf etdirilməkdədir.
Çovqan Qarabağ atları ilə oynana atüstü oyunun UNECKO-nun təcili qorunan qeyri-maddi mədəni irs siyahısına salınması bu mədəniyyət nümunəsinin kompleks öyrənilməsini zəruri edir. Bu mənada həm Qarbağ atları, həm də ümumi atçılıq probleminin tədqiqi mühafizəsi aktuallıq kəsb edir. Problemin aktuallığı fonunda atüstü oyunların həyata keçirilməsinin ən vacib konponenti olan atların minilməsi qaydalarıda maraq kəsb edir. Bu sahədə “Azərbaycan atçaparları və atüstü oyunları” adlı tədqiqat əsərinin müəllifi Fikrət Hüseyinovun araşdırmaları böyük maraq doğurur. O, kitabında gənc çaparların hazırlanması qaydalarından bəhs etmişdir.
Gənc atçaparların hazırlanması atüstü oyunun qorunub saxlanması və ənənənin yaşadılaraq gələcək nəsillərə çatdırılmasında mühüm rol oynayır.

Səməd Vəkilov,
Tədqiqatçı-hüquqşünas

Ballıcada da çərşənbə tonqalı qalandı

Xocalının Ballıca kəndində uzun illərdən sonra Od çərşənbəsi qeyd olunub.
Ballıca kəndinə köç edən ailələr çərşənbə tonqalı qalayıblar.
Çərşənbə xonçası bəzədilib, tonqal ətrafında şənlik təşkil edilib.
Sakinlər bildiriblər ki, bu gün Xocalıda və Ballıca kəndində qalanan çərşənbə tonqalı həyat enerjisi və diriliyin rəmzini ifadə edir.

Ukraynanın nə qədər silahı qalıb?

ABŞ tərəfindən Ukraynaya göndərilən silah və texnika ehtiyatları yaxın iki-üç ay ərzində tükənə bilər.
Bu barədə Böyük Britaniyanın nüfuzlu "Financial Times" qəzeti Ukrayna kəşfiyyatındakı yüksək vəzifəli mənbəyə istinadən məlumat yayıb.
Daha öncə bəzi KİV-lər Ukraynanın ən az altı ay döyüşə davam edəcək ehtiyatlarının olduğunu bildirib.
"Bundan sonra bizim üçün çox çətin olacaq. Bu, tam kollaps olmasa da, geri çəkilmə sürətimiz artacaq", – deyə Ukrayna kəşfiyyatındakı mənbə qeyd edib.
Məsələ ilə bağlı Karnegi Fondunun hərbi analitiki Maykl Kofman da yaxın aylarda vəziyyətin daha da kritikləşəcəyini vurğulayıb.
"İki ay ərzində biz ciddi nəticələrini görməyə başlayacağıq. İlk növbədə bu, Ukraynanın dəqiq zərbələr endirmək qabiliyyətinə təsir göstərəcək", – deyə Kofman qeyd edib.
Ukraynalı hərbi ekspert Pavel Narojnıy isə bildirib ki, söhbət HIMARS reaktiv yaylım atəşi sistemindən gedir. Onun sözlərinə görə, Ukraynanın bu sistemə real alternativi yoxdur. Hərçənd Britaniya və Fransanın Ukraynaya göndərdiyi "Storm Shadow/SCALP" qanadlı raketləri mövcuddur, ancaq onların sürəti daha aşağıdır və vurulma ehtimalı daha yüksəkdir.
Qeyd edək ki, Ukrayna ordusu üçün ABŞ-ın silah yardımları həlledici əhəmiyyət daşıyır. Əgər bu təchizat dayansa və ya azalarsa, bu, cəbhə xəttində ciddi dəyişikliklərə səbəb ola bilər. ABŞ Konqresində yeni silah yardımı paketinin təsdiqlənməsi ilə bağlı qeyri-müəyyənlik davam edir.

Vardanyan kimlərlə gizlin danışırmış - Məhkəmədə ifşa edildi

Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsinin sülh və insanlıq əleyhinə cinayətlər, müharibə cinayətləri, həmçinin terrorçuluq, terrorçuluğu maliyyələşdirməyə dair maddələri ilə və digər ağır cinayətlərdə təqsirləndirilən Ermənistan vətəndaşı Ruben Vardanyanın barəsində cinayət işi üzrə məhkəmə prosesinin baxış iclası martın 4-də davam etdirilib.
Bakı Hərbi Məhkəməsində hakimlər Zeynal Ağayevin sədrliyi ilə, Anar Rzayevdən və Camal Ramazanovdan ibarət tərkibdə keçirilən açıq məhkəmə iclasında (ehtiyat hakim Günel Səmədova) təqsirləndirilən şəxs bildiyi dildə, yəni, rus dilində tərcüməçi, habelə müdafiəsi üçün özünün seçdiyi vəkillə təmin olunub.
İclasın əvvəlində Ruben Vardanyanın müdafiəçisi Avraam Berman məhkəməyə müraciət edərək müdafiə etdiyi şəxsə hüquq və vəzifələrinin izahına dair bildirişin təqdim olunması, işin materialları, o cümlədən məhkəmə iclasının protokolları ilə tanış olmaq üçün əlavə şəraitin yaradılması, təqsirləndirilən şəxs qismində cəlbetmə haqqında qərarın rus dilinə tərcümə variantının təqdim olunmasına dair vəsatətləri təqdim edib.
Dövlət ittihamını müdafiə edən Baş prokurorun böyük köməkçisi Vüsal Əliyev vəsatətlərə münasibət bildirərək qeyd edib ki, eyni məzmunlu vəsatətə əvvəlki məhkəmə proseslərində baxılaraq müvafiq qərar qəbul olunub. Belə ki, təqsirləndirilən şəxsə həm ibtidai istintaqın, həm də məhkəmənin gedişində işin materialları ilə tanış olmaq üçün kifayət qədər vaxt verilib. Həmçinin təqsirləndirilən şəxsə hüquq və vəzifələrinin izahına dair bildirişlərin, cinayət məsuliyyətinə cəlbetmə haqqında qərarın təqdim olunması işin materialları ilə təsdiq edilir. Bütün bunları nəzərə alaraq prokuror həmin vəsatətlərin baxılmamış saxlanılmasını məhkəmədən xahiş edib.
Məhkəmə iclasında iştirak edən zərərçəkmiş şəxslər ittiham tərəfinin mövqeyi ilə razılaşdıqlarını bildiriblər.
Məhkəmə yerində müşavirə keçirərək vəsatətlərə münasibət bildirib.
Zeynal Ağayev qeyd edib ki, təqsirləndirilən şəxsə ibtidai istintaq dövründə hüquq və vəzifələrinin izahına dair bildiriş təqdim olunub və bu hal işin materialları ilə təsdiqlənir. Bundan başqa, həm məhkəmənin hazırlıq iclasında, həm də məhkəmə baxışının gedişində təqsirləndirilən şəxsə hüquq və vəzifələri ətraflı izah olunub, buna dair bildirişlər məhkəmə tərəfindən də ona rəsmi şəkildə təqdim edilib. Həmçinin işin materialları ilə tanış olmaq üçün təqsirləndirilən şəxsə kifayət qədər vaxt verilib. Lakin təqsirləndirilən şəxs işin materiallarında olan sənədlər, o cümlədən məhkəmə iclasının protokolları ilə tanış olmaq istəyirsə, bununla bağlı ona yenidən şərait yaradılacaq.
Daha sonra təqsirləndirilən şəxs Ruben Vardanyana sərbəst ifadə verməsi yenidən təklif olunub. Ruben Vardanyan ifadə verməkdən imtina edib.
Bundan sonra dövlət ittihamını müdafiə edən prokurorlar təqsirləndirilən şəxsə ittiham olunduğu cinayət əməlləri üzrə suallar veriblər.
Baş prokurorun böyük köməkçisi Vüsal Əliyev R.Vardanyandan həmtəsisçisi olduğu, humanitar məqsədlər pərdəsi altında fəaliyyət göstərən təşkilatların təyinatı, məqsədləri, vaxtilə işğal altında olmuş ərazilərdə həyata keçirilmiş layihələr, həmin təşkilatların üzvləri ilə münasibətləri, eləcə də ictimai fəal Mirzə Dinnayinin Azərbaycan Respublikasının vaxtilə işğal altında olmuş suveren ərazisi Qarabağa qanunsuz səfər etməsi, onunla keçirdiyi görüşlər barədə suallar verib.
Sonra təqsirləndirilən şəxsə helikopter tipli pilotsuz uçuş aparatlarının (PUA) alınması və onları istehsal edəcək zavodun inşası üçün texniki sənədlərin əldə edilməsi barədə apardığı danışıqlar, Arman Djilavyan adlı şəxsə zavodun inşası məqsədilə müvafiq sənədlərin alınmasına dair verdiyi tapşırıqlar, bu fəaliyyətin Ermənistan Respublikası ilə razılaşdırması barədə suallar ünvanlanıb.
Baş prokurorun xüsusi tapşırıqlar üzrə köməkçisi Tuqay Rəhimli təqsirləndirilən şəxs R.Vardanyana “VoMa” terror təşkilatının qurucusu Vartanov Vladimir (Vova) Levanoviçlə münasibəti, aralarında votsap vasitəsilə aparılan yazışmalar və göndərilən səsli mesajlar, təşkilat tərəfindən Ermənistanın nəzarətində olan Qarabağdakı qanunsuz silahlı birləşmələrə təlimlərin keçirilməsinin təşkili və maliyyələşdirilməsi, Vladimir Vartanovun Birinci Qarabağ müharibəsində, 2016-cı ilin aprel döyüşlərində və İkinci Qarabağ müharibəsində Azərbaycan Respublikası ərazisində Silahlı Qüvvələrimizə qarşı hərbi əməliyyatlarda iştirak etməsi, təşkilatın təlimçiləri barədə suallar verib.
Həmçinin təqsirləndirilən şəxsdən həmin təlimlərin keçirilməsinə Ermənistan tərəfindən razılığın verilib-verilməməsi, buna dair şəraitin kim tərəfindən yaradılması, təlimlərə yetkinlik yaşına çatmayan şəxslərin cəlb olub-olunmaması, o cümlədən R.Vardanyanın bu təlimləri sahibkar və ya qondarma rejmin vəzifəli şəxsi kimi təşkil etməsi və maliyyələşdirməsi soruşulub.
Daha sonra R.Vardanyandan təhlükəsizlik məsələləri üzrə ekspert adı altında fəaliyyət göstərən “27 Komitəsi" hərəkatının təsisçisi və sədri Poqosyan Vladimir Sergeyeviçlə münasibətləri, onunla “Signal” mobil tətbiqi, eləcə də digər mobil tətbiqlər və sosial şəbəkələr vasitəsilə apardığı danışıqlar və yazışmalar, aralarında işbirliyinin olub-olmaması, “düşmən” adlandırdıqları Azərbaycan dövlətini böyük itkilərə məruz qoymaq, hətta zərbə vurmaq məqsədilə “xüsusi əməliyyatlar qüvvələrinin milli mərkəzi”nin yaradılmasının Ermənistan dövlətinin planı olub-olmaması, “böyük itkilər”in nədən ibarət olması, həmin mərkəzin digər üzvləri və maliyyələşmə qaydalarına dair suallar verilib.
Bundan başqa, sözügedən “mərkəz”in qondarma quruma, yoxsa qondarma qurumun Müdafiə Nazirliyinin faktiki olaraq Ermənistan dövlətinə tabe olduğu kimi, eyni qaydada Ermənistana tabe olub-olmadığına dair suallar soruşulub.
Ardınca Baş Prokurorluğun Dövlət ittihamının müdafiəsi üzrə idarəsinin şöbə rəisi Nəsir Bayramov təqsirləndirilən şəxs R.Vardanyana Rusiya Federasiyası ərazisində fəaliyyət göstərən “AKVA” şirkətinin məsul şəxsləri ilə danışıqlar aparmaqla qondarma rejim üçün zenit-raket komplekslərinin (ZRK) alınması, eləcə də bu qurğuları istehsal edəcək müəssisənin inşası üçün vəsait toplanması, özünü Qarabağda yaşayan erməniəsilli şəxslərə “humanitar yardım göstərən” sahibkar kimi təqdim edən, bir müddət guya yalnız sosial-iqtisadi məsələlərə cavabdehlik daşıyan “dövlət naziri” kimi hərbi təyinatlı qurğuların istehsalı müəssisəsini yaratmaqda məqsədi, Azərbaycanın vaxtilə işğal altında olmuş suveren ərazilərində fəaliyyət göstərən qanunsuz silahlı birləşmələri və qrupları silah-sursatla təmin etməkdə niyyəti, hərbi təyinatlı istehsal müəssisənin qurulması istiqamətində apardığı danışıqları Ermənistanla razılaşdırması, onlar tərəfindən bu planın reallaşdırılması üçün hər hansı vəsaitin və ya digər əmlakın verilib-verilməməsi barədə suallar verilib.
Bundan sonra dövlət ittihamçısı Fuad Musayev Ruben Vardanyanın Ermənistan ərazisindən Azərbaycanın vaxtilə işğal altında olmuş Qarabağ bölgəsinə daxil olub məskunlaşdıqdan sonra Ermənistan ərazisindən bir neçə dəfə digər ölkələrə getməsi, sonra isə yenidən Ermənistana qayıdıb keçmiş qondarma rejimin olduğu əraziyə daxil olmasına baxmayaraq, hansı səbəbdən ona məxsus pasportda yalnız Ermənistana girişinə və oradan çıxmasına dair qeydin aparılması, özünü müstəqil dövlət kimi təqdim edən qondarma qurumun yerləşdiyi ərazilərə keçid etdikdə hər hansı sənəd təqdim edib-etməməsi, pasportunda buna dair qeydin aparılmaması, habelə bu keçidlərin başqa hansısa formada rəsmiləşdirilib-rəsmiləşdirilməməsi barədə suallar ünvanlayıb.
Həmçinin təqsirləndirilən şəxsə Qarabağ ərazisində müxtəlif yaş kateqoriyalarından olan şəxslər üçün hərbi təlimlərin keçirilməsi, bu məqsədlə hərbi düşərgələrin yaradılması, təlimçilərin şəxsiyyəti, təlim planları, təsisçisi olduğu “Biz – dağlarımızıq” adlı təşkilata “Ruben Vadanyan Foundation”, “Dilijan Community Center”, “Aznavour Foundation” digər təşkilatlar, fondlar və fiziki şəxslərdən bilavasitə terrorçuluqla bağlı təlimləri maliyyələşdirmək məqsədilə vəsaitlərin toplanması, həmin vəsaitlər hesabına müxtəlif idman yarışlarının və xüsusi düşərgələrdə təlimlərin keçirilməsi, buna dair müxtəlif şəxslərlə aparılan danışıqlar, o cümlədən Aik Ovakimian adlı şəxsə yazdığı “məni çoxu ilk gündən günahlandırır ki, guya mən qan və qurbanlar olmasını istəyirəm”, “son üç ayda hazırladığımız 120 nəfər barədə bir saniyə belə şübhə etmirəm, ancaq bu, dənizdə bir damladır” kimi və digər mesajlar, həmçinin bu təlimlərin Ermənistanın razılığı ilə keçirilməsi barədə suallar verilib.
Daha sonra dövlət ittihamçısı Vüsal Abdullayev təqsirləndirilən şəxs R.Vardanyana “Biz - dağlarımızıq” təşkilatı və digər yardım aksiyaları adı altında pul vəsaitlərinin toplanması, bu vəsaitlər hesabına müxtəlif odlu silah, döyüş sursatları, partlayıcı maddələr, hərbi texnikanı əldə edərək, Ermənistandan qanunsuz şəkildə Qarabağa gətirilməsinin məqsədi, bu silahlardan nədə istifadə etmək niyyəti, silahların gətirilməsinin kim tərəfindən təşkil edilməsi, həmin hərəkətləri həyata keçirmək üçün Ermənistan dövlətindən hansı dəstəyi alması, silah-sursatın kimin balansında olması, sosial-iqtisadi məsələlərə cavabdeh “dövlət naziri”nin ofisində və bağ evində hansı səbəbdən bu qədər hərbi təyinatlı avadanlığın olmasına dair suallar verib.
Eyni zamanda, Qarabağda olmuş qanunsuz silahlı birləşmələrin rəhbərlərinin və üzvlərinin adlı siyahısı sadalanaraq təqsirləndirilən şəxs R.Vardanyana həmin şəxslərlə münasibətləri, onlara aylıq muzd ödəməsi, pul vəsaitlərinin hansı qaydada və kim tərəfindən verilməsi, ümumiyyətlə, muzdun ayrılması qaydasına dair suallar ünvanlanıb.
R.Vardanyana pilotsuz uçuş aparatlarının (PUA) alınması üçün teleqram üzərindən əlaqə saxladığı Artur Alaverdiyan adlı şəxslə münasibətləri, PUA-ları almaqda məqsədi, onları hansı maliyyə vəsaitləri hesabına almaq niyyətində olması, digər şəxs və ya təşkilatlardan PUA-ların alınması üçün vəsaitlərin toplanması barədə suallar verilib.
Nəhayət dövlət ittihamçısı Təranə Məmmədova təqsirləndirilən şəxs R.Vardanyana Azərbaycan Respublikasının xarici ölkələrdə olan diplomatik korpusunun nümayəndələrinə qarşı terror aktları törədilməsi üçün “Nemezis-2” terror əməliyyatının başlanılmasına təşəbbüs göstərməsi, həmin terror əməllərinə hazırlıq görməsi, əməliyyatın hansı səbəbdən məhz “Nemezis-2” adlandırılması, bu əməliyyatın başlanılması təşəbbüsünü irəli sürməkdə məqsədi və terror əməliyyatlarını konkret olaraq kimlərə qarşı həyata keçirməyi planlaşdırdığı, azərbaycanlı diplomatlara qarşı terror aktlarını törətməklə vermək istədiyi mesaj, terror əməliyyatının həyata keçirilməsi planları barədə kimlərlə məsləhətləşmələr aparması, bu əməllərin reallaşdırılması istiqamətində konkret olaraq hansı tədbirlər görməsi, bu məqsədlə kimlərə tapşırıqlar verməsi və buna nə qədər maliyyə vəsaitinin sərf olunması və ya sərf edilməsinin planlaşdırılması barədə suallar verib.
Təqsirləndirilən şəxs Ruben Vardanyan ona verilmiş sualların heç birini cavablandırmayıb.
Məhkəmə baxışı zamanı Ruben Vardanyanın qeyd olunan məsələlərlə bağlı votsap, "Signal" və teleqram tətbiqləri üzərindən şəxsən apardığı səsli danışıqlar və yazışmalar, tərtib etdiyi sənədlər, foto və videogörüntülər ona verilən suallarla əlaqədar məhkəmə zalında nümayiş etdirilib.
Məhkəmənin növbəti iclası martın 11-nə təyin olunub.