Zəngəzur dəhlizi bəhanədir!

Panfarsizmin əsas hədəfi bizik – İran türkləri!


Demək olar ki, son illərdə İranda baş verən hər bir hadisədə istər jurnalist, istər təhlilçi, istərsə də dövlət və ya güc strukturları rəsmiləri olsun, bütün vasitələrlə ittiham barmağını Azərbaycan Respublikasına tərəf yönəldir, təhdidlər səsləndirir və hərbi təlimlər keçirirlər. Onların fikrincə, Urmu gölünün qurumasına etirazlar da Azərbaycan dövlətinin işidir, nüvə alimlərinin qətlə yetirilməsi də Bakının əlindən çıxıb. İsrailin İrana hücumu Azərbaycan yolu ilə həyata keçirilib. Az qala, zəlzələlər və su-elektrik kəsintilərini də Azərbaycanın üstünə yıxsınlar. İndi isə, Ermənistan öz ərazisində “Trump/Zəngəzur dəhlizi”nin inşasına icazə verdiyi halda, heç kimin Ermənistanla işi yoxdur, hədəfdə yenə də Azərbaycan dayanır. Daha qəribəsi isə odur ki, həm ölkə daxilində, həm də xaricdə, həm hakimiyyət tərəfdarları, həm də müxaliflər bu mövqedə eyni cəbhədədirlər.
Başqa bir misal! Bir neçə gün əvvəl, özünü radikallara qarşı “mötədil” qanadın mətbuat orqanı kimi təqdim edən ”Entexab” (Seçki) qəzeti “ABŞ, Ermənistan və Bakının Zəngəzur dəhlizi barədə razılaşması” başlığı ilə xəbər dərc etmiş, amma yenə də “Azərbaycan” adını senzuraya məruz qoymuşdur.
Azərbaycanla düşmənçilik mərkəzçi media və siyasi dairələrdə adətən bu kimi əlamətlərlə özünü göstərir. Onlar “Azərbaycan Respublikası” ifadəsini işlətməkdən qaçır, bunun əvəzində “Bakı” sözünü seçirlər. Eyni halda, Arazın cənubunda isə açıq və ya dolayı şəkildə “Azərbaycan” adının silinməsini və yer adlarının farslaşdırılmasını müdafiə edirlər.
Bəlkə düşünürsünüz ki, panfarsistlər Azərbaycanın İranın tarixi bir hissəsi olduğunu, “Gülistan” və “Türkmənçay” müqavilələri ilə ayrıldığını iddia etdikləri üçün belə edirlər və bununla da Azərbaycan Respublikasının mövcudluğunu şübhə altına alırlar. Amma maraqlıdır ki, bu iddia eyni müqavilələrlə Qacar dövlətindən ayrılmış indiki Ermənistana tətbiq olunmur! Eyni yanaşma 1971-ci ildə Pəhləvi dövründə İrandan ayrılmış Bəhreyn üçün də keçərli deyil. Niyə fəqət Azərbsycan?!
Əslində, panfarsizmin əsas məqsədi İranda fars kimliyinin hegemonluğunu və ona aid mədəni, iqtisadi, siyasi imtiyazları qorumaqdır. Bu baxımdan, türklərin assimilyasiyaya və müstəmləkəçiliyə qarşı özünüdərki və müqaviməti onların maraqları üçün ən böyük təhlükə sayılır. Azərbaycan Respublikası və habelə Türkiyəyə qarşı düşmənçiliyin səbəbini də burada axtarmaq lazımdır. Azərbaycan adının silinməsi, Qarabağın Ermənistan tərəfindən işğalına dəstək, PKK ilə əməkdaşlıq, SEPAH-ın ”Qüds” qüvvələrinin Azərbaycanda silahlı dini qruplar yaratması cəhdi və bu dövlətlərə qarşı təbliğat – bütün bunlar bu iki türk dövlətinin İran türklərinə ilham verməsinin qarşısını almaq üçündür.
Aydındır ki, Azərbaycan Respublikasının müstəqilliyi və Türkiyə kanallarının peyk vasitəsilə əlçatan olması, İran türklərinin oyanışı, milli qürur və özünəinamının bərpasında mühüm rol oynayıb. İranda hərtərəfli ayrı-seçkiliyə və təhqirə məruz qalan türk kimliyi bu iki ölkənin (Türkiyə Cümhuriyyəti və Azərbaycan Respublikası) mövqeyindən ilham alaraq dəyişmiş; təslimçilik yerini müqavimətə vermiş, Güney Azərbaycan milli hərəkatı xalqdan daha böyük dəstək görməyə başlamışdır. Bu iki dövlətin uğurları fars-mərkəzçi İran rejiminin türkləri bacarıqsız, cahil və mədəniyyətsiz göstərmək siyasətini xeyli dərəcədə zərərsizləşdirib. Qarabağın azadlığı isə bu təsirin zirvəsi olub.
Bütü deyilənlərlə yanaşı, Azərbaycan Respublikası bu illər ərzində azərbaycanlıların mədəni irsinin qorunmasında mühüm rol oynayıb. Panfarsizmin məhv etməyə və ya mənimsəməyə çalışdığı bütün ortaq tarixi dəyərlər və yaddaş elementləri Azərbaycan Respublikası tərəfindən beynəlxalq miqyasda qeydiyyata alınır və tanıdılır. Buna görə də panfarsizm və onun yeni versiyası – ”İranşəhri ideologiyası” – Azərbaycan dövlətini zəiflətməyi və inkişafına mane olmağı əsas prioritetlərindən sayır. Elə bu düşüncədir ki, panfarsist “ekspert” Ehsan Movəhhediyan ermənilərlə birgə azərbaycanlılara qarşı döyüşmək üçün silah işlətməyi bacarmağı arzulayır.
Panfarsizmin yazılmamış qaydalarından biri ondan ibarətdir ki, İran türkləri (azərbaycanlılar) öz vətənpərvərliklərini sübut etmək üçün Azərbaycan Respublikasına qarşı düşmənçilik göstərmələridir. Bu qonşu barədə hər hansı müsbət fikir söyləmək və yaxud yaxşı qonşuluq münasibətlərini vurğulamaq panfarsistlər üçün bağışlanmaz günahdır. Ona görə də İrandakı bəzi Azərbaycan türkləri pantürkçülük və separatçılıq ittihamından yaxa qurtarmaq üçün bu şərti qəbul edir və əlaqəli-əlaqəsiz şəkildə Azərbaycan Respublikasına ”hücum” edirlər. Halbuki, İranda türk/Azərbaycan məsələsi olmasaydı, Ermənistan kimi Azərbaycan Respublikası da İranın dostu və müttəfiqi olardı. Azərbaycan Respublikasının bu məsələdə mövqeyi çox önəmlidir.
Hər bir dövlət kimi, Azərbaycan Respublikası və Türkiyənin də azadlıq, rifah və ədalət baxımından çatışmazlıqları ola bilər. Ancaq diqqət edilməli məqam odur ki, farsdilli media bu dövlətlərin uğurlarını qeyd etmədən, çatışmazlıqlarını şişirdərək məqsədyönlü şəkildə təqdim edir. Bu təbliğatın məqsədi farsdilli xalqı bu düşmənçilikdə səfərbər etməkdən daha çox İran türklərinin/azərbaycanlılarının bu ölkələrə olan müsbət baxışını, onların ilham qaynağını zədələmək və böhran anlarında onlardan ümid gözləməsini sarsıtmaqdır. Çünki ümidsiz xalqda dirəniş olmaz. Başqa sözlə, panfarsizm istər İslam Respublikası şəklində, istərsə də başqa bir rejim forması ilə İranda türklərə qarşı mövcud müstəmləkəçi siyasəti qorumağa çalışır.
İranda hakimiyyət və müxalifətin, sol və sağ dairələrin Zəngəzur dəhlizi də daxil olmaqla müxtəlif bəhanələrlə Azərbaycan Respublikasına qarşı birləşməsi, məhz bu ölkədəki Azərbaycan türklərinin müqavimətindəki mənəvi roluna görədir. Iranda türk/Azərbaycan məsələsi gerçəklik olaraq ortada ikən, bu düşmənçilik də dəvam edəcəkdir.
12 avqust 2025