Dərs yenicə başlamışdı. Müəllim köhnə mövzunu şagirdlərin necə qavramasını yoxladıqdan sonra yeni mövzuya keçmək istəyirdi ki, məktəbin zəngi çalındı və uzun müddət zəng səsi kəsilmədi. Bütün müəllimlər odaya tələsdilər və tələsik də odadan geri qayıtdılar. Şagirdlərə göstəriş verdilər ki, siz evlərinizə gedin…
Biz nə baş verdiyini anlaya bilmirdik. Evə gəldik. Evdə dedilər ki, bəs Vətən Müharibəsi başlayıb. Kəndə maşınlar gəlib, gedirdi. Atam da o maşınlardan birinə minib rayon mərkəzinə getməyə tələsirdi. Evdən çıxanda üzümüzə baxıb kövrəldi və duyğulandığını gizlədib, azacıq gülümsəyərək, salamat qalın- dedi. Evdən çıxıb maçın yoluna çatana kimi bir neçə dəfə dönüb geriyə baxdı. Onun bu gedişi bambaşqa idi. O, rayona gedəndə bir dəfə də olsun geri baxmazdı. Bu dəfə isə...
Günün axşam xəbərlərində eşitdik ki, cəbhədə gərgin döyüşlər gedir. Hamı nigaran idi. Mən indi anlamışdım ki, atam niyə gedəndə tez -tez geri baxırdı.
Səhər yenicə açılmışdı. Biz məktəbə hazırlaşırdıq. Anam üzümüzə baxa-baxa nəsə demək istəyir, amma heç nə demirdi. Səssiz-səmirsizcə bizi məktəbə yola saldı. Artıq uşaqların hamısı siniflərə dolmuşdu. Nədənsə zəngin səsi gəlmirdi. Vaxt keçmişdi. Biz sinif otağından çölə sıxdıq ki görək niyə zəng çalınmır. Gördük ki, qadın müəllimələrimizin hamısı odanın qabağında dayanıb. Həmişə şən, gülərüz görünən, deyib gülən müəllimələrimiz indi sükut içindədirlər. Anladıq ki, müəllimələrdən heç biri kişi müəllimlər olamyan odaya girmək istəmirlər. Heç odanın qapısından qıfıl da açılmamışdı. Xadimələr müəllimlərsiz qapını açmaq istəmirdilər.
Az sonra uzun illər məktəbimizdə direktor işləmiş Tahir müəllimin bu yaşlı halında yavaş-yavaş məktəbə tərəf gəldiyini gördük. Biz onun qabağına qaçıb qarşısında sıraya düzüldük. Bir anlığa onun hər səhər dərsə gəlib bizi salamladığı vaxtları düşündük. Tahir müəllim bizi görmürmüş kimi yanımızdan keçib müəllimlər odasına tərəf getdi. Müəllimələrə çatanda bir an dayandı, arxaya dönüb, Salam uşaqlar,- dedi. Müəllimələr də uşaqlara qarışıb “Salam Müəllim” dedilər.
Tahir müəllim odaya yaxınlaşdı. Təqaüdlə bağlı neçə illərdi məktəbdən ayrılanda odanın açarının birini yeni direktor hörmət əlaməti olaraq ondan almamışdı. Açarı cibindən çıxarıb qapının qıfılını açdı. Odanın qapısını açanda bayaqdan gizlətdiyi kövrəkliyi saxlaya bilmədi. Gözlərindən yaş süzüldü. Müəllimələr də Tahir müəllimə qarışıb elə bil ki, bayaqdan gözləyirdilər ki, kimsə bunlara bir təkan versin ki, gözlərindən sel axsın.
Tahir müəllim içəri boylandı. Müəllimlər döyüşə tələsdiklərindən hərəsinin əşyaları bir yerdə qalmışdı. Atamın qələmi açıq jurnalın ortasında, onun yanında oturan coğrafiya müəllimimizin xəritə çubuğu stolun üstündə idi ( Hansı ki, o çubuq əlimizə başqa vaxt keçsəydi qırardıq. Çünki, müəllim o çubuqla kim dərsini bilməsə onu vurardı). Riyaziyyat müəllimimizin motosikletinin açarı yadından çıxıb burda qalmışdı. Digər riyaziyyat müəllimimizin stolunun üstündə bir vərəq vardı. Vərəqdə kvadrat tənlik həll edirmiş, dikrimantı tapanda "D=" yazıb və elə burdaca qələmi vərəqin yanına qoyub, çıxıb. Rus dili müəllimimiz hansısa dərsə gedəcəkmiş,- deyə həmin sinfin yoxlama dəftərlərini hazır qoymuşdu. Bunları görəndə kövrəlməmək mümkünsüz idi.
Qocaman Tahir müəllim qadın müəllimələrə göstəriş verdikdən sonra şagirdlər siniflərə getdi.
Beləcə 44 gündən sonra Vətən Müharibəsi başa catdı. Hamı həsrətlə hər gün gözləyirdi ki, görəsən döyüşə gedən müəllimlərimizdən kim qayıdacaq. Həyəcan gündən günə artırdı. Birdən kəndə səs yayıldı.
Dolayıdan Hərbi Maşın gəlir...

İrəvanda Milli Assambleyanın binasına və ətraf ərazilərinə canlı polis qüvvələri gətirilib.

Bütöv.az xəbər verir ki, buna səbəb Paşinyanın birazdan həmin binaya daxil olacağı bildirilir. Polis qüvvələrinin cəlb olunması Paşinyanın təhlükəsizliyini qorumaq məqsədi daşıdığı bildirilir.

Sakinlər bu halın ilk dəfə yaşandığını dilə gətiriblər.

Nüfuzlu Əl Cəzirə televiziya kanalında Ermənistanın sərhəddə törətdiyi təxribatlarla bağlı erməni və azərbaycanlı ekspertlərin iştirakı ilə canlı debat baş tutub.

Ermənistandan qatılan ekspert Sako Arian çıxışında Azərbaycan və Türkiyə əleyhinə saxta ittihamlar səsləndirib və dövlət sərhədində baş verənlərin Azərbaycan tərəfinin təxribatı olduğunu bəyan edib. Buna kəskin reaksiya verən azərbaycanlı hüquq müdafiəçisi Əhməd Şahidov atışmaların Kəlbəcər və Laçın ərazisində yerləşən yüksəliklərdə yaşandığını və Azərbaycan Respublikasının suveren ərazisi olan bu mövqelərdə yerləşən azərbaycanlı əsgərlərə qəfil hücum edildiyini bildirib. Erməni tərəfinin məqsədinin həmin yüksəklikləri ələ keçirmək olduğunu deyən azərbaycanlı hüquq müdafiəçisi bütün məsuliyyətin Ermənistanın hərbi-siyasi rəhbərliyinin üzərinə düşdüyünü bildirib. Sitat: “Ötən həftə Şuşada erməni terrorçunun qəfil Azərbaycan əsgərlərinə hücum etməsi və əl qumbarası atması da bu planın tərkib hissəsi idi. Azərbaycan tərəfini təxribata cəlb etməyə çalışan erməni tərəfi istəyinə nail olmadıqda daha böyük miqyaslı təxribat aktı törətməyə cəhd edib. Bunun səbəbi də Ermənistanda yaşanan daxili gərginlik, vətəndaş itaətsizliyi və Nikol Paşinyan hakimiyyətinin üzləşdiyi ittihamlardır. İki ölkə arasındakı dövlət sərhədində bu cür təxribatlar törətməklə Ermənistan hakimiyyəti erməni cəmiyyətinin diqqətini yayındırmağa çalışır, eyni zamanda Rusiya və digər ölkələrin köməyinə ümid edir. Halbuki, Rusiya da daxil olmaqla, bütün dünya ictimaiyyəti həmin torpaqların Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq səviyyədə qəbul olunmuş ərazisi olduğunu qəbul edir və Azərbaycanın öz ərazisində antiterror əməliyyatları keçirməsi beynəlxalq hüquqa tam uyğundur.”

Erməni ekspert Sako Arian isə yenidən Azərbaycan və Türkiyə əleyhinə sərsəm açıqlamalar səsləndirərək, Qarabağın qədim erməni torpağı olduğunu iddia edib və o torpaqlar uğrunda mübarizənin davam edəcəyini bildirib.

Azərbaycan hüquq müdafiəçisi Əhməd Şahidovun cavabı isə qısa və qəti olub: “44 günlük İkinci Qarabağ müharibəsindən dərs çıxarmağın zamanıdır. Ermənistan bir xalq olaraq öz dövlətçiliyini də itirmək təhlükəsi ilə üzləşə bilər.”



Bütöv.az

Rusiyanın Novolipetsk Metallurgiya Zavodunun anbarında partlayış baş verib.

TASS xəbər verir ki, hadisə yerində Fövqəladə Hallar Nazirliyinin əməkdaşları, təcili yardım və polis qüvvələri cəlb edilib.

İlkin məlumata görə, partlayışdan sonra yanğın baş verib.

Zavodun kömür anbarında kömür hazırlayan konveyer yanıb.

Hadisə nəticəsində anbarın dam örtüyünün bir hissəsi yararsız hala düşüb. Hadisə istehsal prosesinə təsir etməyib.

Yanğın zamanı 1 qadın nəfər xəsarət alıb.

Yanğının 15 dəqiqə ərzində söndürüldüyü bildirilib.

Qeyd edək ki, sözügedən obyekt dünyanın ən böyük metallurgiya zavodlarından biridir.

2018-ci ildə zavod Rusiyanın ən böyük polad istehsalçısı olub.



Bütov.az

Azərbaycan filoloji fikir tarixində özünəməxsus yer tutan, Azərbaycan Respublikasının Dövlət Dil Komissiyasının üzvü, filologiya elmləri doktoru, professor İsmayıl Oruc oğlu Məmmədli ömrünün müdrik çağlarını yaşayır. Bu günlərdə alimin 75 yaşı tamam olur.
İsmayıl Məmmədli həyatını şərəflə yaşayan, həmişə gülərüzlüyü, həyatsevərliyi və insanlığı ilə seçilən dilçi alimlərimizdəndir. Onun ürəyiaçıqlığı həmişə ünsiyyətdə olduğu şəxsə qarşı səmimi münasibəti alimin elmi fəaliyyətinə də sirayət etmişdir. İsmayıl Məmmədli ömrünü doğma ana dilimizin keşiyində durmağa həsr etmiş əsl alim və fədakar ziyalıdır. Görünür bu ona ailəsindən keçib, çünki İsmayıl müəllimin atası məşhur el sənətkarı Aşıq Oruc olub. Ömrünün sonuna qədər elin xeyir-şərində iştirak edən, sevincinə də, dərdinə də şərik olan Aşıq Orucun ailəsi də Stalin repressiyalarına məruz qalmış, ailə Göyçədən Gədəbəyə köçməli olmuşdur. Uşaqlıq və ilk gənclik illərində atası ilə el məclislərinə gedən balaca İsmayıl özü də bilmədən doğma ana dilinin ecazkarlığına vurulmuş, Azərbaycan dilinin incəliklərinə maraq göstərmişdir. Bu təcrübə ona artıq yetkin bir gənc olarkən daha çox kömək etmişdir. İsmayıl Məmmədli uzun müddət radio və televiziyada “Azərbaycan dili” və “Dil xalqın mənəvi sərvətidir” adlı verilişlərlə Azərbaycan dilinin gözəlliyini, zənginliyini, zərifliyini sevə-sevə vəsf etmiş, uşaqlıq çağlarından heyran olduğu dilin incəliklərini tamaşaçılara çatdırmışdir. Gənc yaşlarından belə məsuliyyətli və taleyüklü məsələlərin həllinə çalışan İsmayıl müəllim hələ o vaxtdan Azərbaycan dilinin qorunmasında, inkişafında və ədəbi dilimizin zənginləşməsində özünəməxsus rol oynamağa başlamışdır. Özünün səlis danışığı ilə o, doğma Azərbaycan dilinin ifadə imkanlarının necə zəngin olduğunu tamaşaçıya çatdırır və dövrünün tələbləri ilə Azərbaycan dilinə ikinci dərəcəli dil kimi baxanlara, uşaqlarına ana dilini öyrətməyənlərə sanki bu sənin ananın dili, doğma Vətən dili – Azərbaycan dilidir, deyirdi. Həmin illərdə onun bu çıxışlarından ilhamlanan neçə-neçə azərbaycanlı öz övladlarına Azərbaycan dilini öyrətdi və milli müstəqillik mübarizəsinin alovlandığı illərdə bu verilişdən ilhamlanan gənclər də az olmadı.
Ömrünü müasir Azərbaycan dilçilik elminin inkişafına həsr edən İsmayıl Məmmədli bu mənada həm də çox ciddi tədqiqatçıdır. Uzun illərdir ki, AMEA Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun Tətbiqi dilçilik şöbəsinə rəhbərlik edən alimin birbaşa rəhbərliyi ilə neçə-neçə lüğət hazırlanmışdır. Xüsusən də “Azərbaycan dilinin orfoqrafiya” lüğəti bu mənada fərqlənir. Lüğətin 2013-cü il altıncı nəşrinin redaktoru və ön sözünün müəllifi olan dilçi alim, həm də son yeddinci nəşrin məsul redaktorlarından biridir. Lüğətlərin, xüsusən də orfoqrafiya lüğətlərinin hazırlanmasının nə qədər məsuliyyətli, məsuliyyətli olduğu qədər də vacib və əhəmiyyətli olduğunu demək artıq olardı. Nəzərə almaq lazımdır ki, dil daim inkişaf edir, dəyişir və bu dəyişikliklər özünü ilk olaraq orfoqrafiya lüğətlərində əks etdirir. Orfoqrafiya lüğətləri bu mənada hər kəs üçün bir sorğu kitabı, hər bir vətəndaşın stolüstü kitabıdır. Bu səbəbdən də bu lüğətin hazırlanması və nəşri tərtibçilərdən və redaktorlardan olduqca böyük səbir və məsuliyyət tələb edir. Digər tərəfdən ən çox istifadə edilən və Nazirlər Kabinetinin qərarları ilə nəşr edilən bu lüğət həm də ən çox üzdə olan, hamıya xidmət edən nəşr hesab oluna bilər. Belə bir məsuliyyətin altına girmək və ana dilinin qorunmasında və gələcək nəsillərə ötürülməsində müstəsna xidmətləri olan lüğətin hazırlanmasında birbaşa iştirak edən şöbəyə rəhbərlik etmək, verilən rəylərə və bəzən də tənqidlərə təmkinini pozmadan, elmi dəlillərlə cavab vermək heç də asan iş deyil.
İsmayıl müəllim həm də “Azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğəti”nin (2021) A, B, C hərflərinin müəllifidir.
Lüğətçilik müstəqillik illərində Azərbaycanda ən çox inkişaf edən sahələrdən biridir. Bu mənada professor İsmayıl Məmmədli və onun rəhbərlik etdiyi şöbə son illər xeyli iş görmüşdür. Bu mənada təqdirəlayiq işlərdən biri də İsmayıl müəllimin birbaşa iştirakı və redaktorluğu ilə hazırlanmış “Yeni sözlər və yeni mənalar lüğəti” də özünün orijinallığı, ən əsası isə lazımlılığına görə diqqəti cəlb edir. 2016-cı ilə çap edilən lüğətdə elm, texnika və məişətin müxtəlif sahələrində işlənən 2000-ə yaxın söz toplanaraq izahı verilmişdir. Məlum olduğu kimi, dil daim yeni sözlərlə zənginləşir. Bu mənada bu sözlərin izahına da ehtiyac duyulur. İzahlı lüğətlər tez-tez çap olunmur. Aralıq müddətdə isə bu tip izahlı lüğətlərə ehtiyac çox olur.
Bunlarla yanaşı İsmayıl müəllim həm də xeyli sayda elmi monoqrafiyaların müəllifidir. Alimin “Azərbaycanca - rusca etnoqrafiya terminləri lüğəti” (şərikli), “Ekran, efir və dilimiz”, “Azərbaycanca - rusca danışıq kitabı”, “Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti" (3 cilddə, tərtibçilərdən biri), “Axtarışlar, yozumlar, anımlar”, “Azərbaycan dilinin etnoqrafik leksikası”, “Qəzet dilinin leksikası” kimi fundamental əsərləri və neçə-neçə elmi məqaləsi vardır. Alim eyni zamanda onlarla kitabın redaktoru olmuş və neçə-neçə gənc alimin yetişdirilməsində özünəməxsus rol oynamış, onların elmə gəlməsində köməklik göstərmiş, elmi işlərə elmi rəhbər və opponentlik etməklə elmimizin xidmətində durmuşdur.
Alimin əməyi dövlət tərəfindən də yüksək qiymətləndirilmiş, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamı ilə 2013-cü ildə “Tərəqqi” medalı ilə təltif olunmuşdur.
Biz də öz növbəmizdə görkəmli alimimiz, filologiya elmləri doktoru, professor İsmayıl Oruc oğlu Məmmədlini təbrik edir, ona daha böyük uğurlar arzu edirik.

Günel Mirzəyeva
AMEA Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu,
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru

Döğru deyirlər ki, bir millətin böyüklüyü onun əhalisinin çoxluğu ilə deyil, ağıl və fəzilət sahibi olan insanlarının sayı ilə müəyyən olunur. Xalqımızın minillər boyu yaratdığı zəngin maddi-mənəvi irs tariximizdə böyük rol oynamış şəxsiyyətlərin ağıl və zəkasından xəbər verir. Belə şəxsiyyətlərdən biri də çağdaş dövrümüzün elm və düşüncə sahibləri içərisində özünəməxsus dəstxətti və siması ilə seçilən filologiya elmləri doktoru, professor, əməkdar müəllim, Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Dil Komissiyasının, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Türk Dünyası Araşdırmaları Uluslararası Elmlər Akademiyasının akademiki, tanınmış dilçi alim və türkoloq Buludxan Xəlilovdur. Hər dəfə bu böyük insanın keçdiyi şərəfli alim ömrünü göz önünə gətirərkən mənə elə gəlir ki, “Dünyadan köçdükdən sonra yaşamaq istəyirsinizsə, ya oxumağa dəyər şeylər yazın, ya da yazmağa dəyər bir həyat yaşayın” kəlamı məhz mərhum Buludxan Xəlilov haqqında deyilmişdir. Onun zəngin və hərtərəfli elmi, ədəbi-bədii, ictimai-publisistik yaradıcılığını vərəqlədikcə heyrətlənməmək olmur. Gənc yaşlarından elmi fəaliyyətə başlamış Buludxan Xəlilovun çoxsaylı elmi əsərləri, ən müxtəlif mövzuları əhatə edən publisistik məqalələri, auditoriyaları silkələyən məzmunlu çıxışları onu tanıyanların nəzərində bənzərsiz və təkrarsız bir şəxsiyyətə çevirmişdi. Hər sözü kəlam, hər kəlamı dürr olan ziyalılardan idi. İstənilən mövzuda, istənilən auditoriyada ən yaxşı çıxışları o edir, əsas məruzəçi olmadığı tədbirlərdə də öz məzmunlu və ahəngdar nitqi ilə məruzəçinin nitqini kölgədə qoymağı bacarırdı.
Sözün əsl mənasında əqidə, düşüncə insanı idi Buludxan Xəlilov. Sözü ilə əməli bir, mərd, obyektiv, dəyanətli, təəssübkeş, vətənpərvər insan idi. Onun haqqında düşünərkən yadıma Konfutsinin məşhur bir kəlamı düşür: “Yaxşı insan gözəl söz deyən deyil, söylədiyini edən və edə biləcəklərini söyləyən insandır”. Buludxan Xəlilov məhz söylədiyini edən və edə biləcəklərini söyləyən nadir şəxsiyyətlərdən idi. Şəxsən mən birlikdə işlədiyimiz uzun illər boyunca onun verdiyi hər hansı bir sözün arxasında durmamasının, gücü xaricində olan hər hansı bir iş haqqında yalan vədlər verməsinin şahidi olmamışam. Ağzından çıxan hər kəlmənin dəyərini bilir, insanların düşüncələrinə təsir etməyi bacarırdı. Gördüyü hər işdə son dərəcə məsuliyyətli, ən kiçik məqamı belə gözdən qaçırmayan insan idi. İmzalamaq üçün təqdim olunan hər hansı bir sənədi həcmindən asılı olmayaraq diqqətlə oxuyur, bir neçə mərhələdən keçib gəlmiş sənədlərdə ən xırda səhvləri tapıb düzəltdirirdi. İnsanlara gördüyü işə uyğun dəyər verir, zəhmətkeş, savadlı, vətənpərvər adamları yüksək qiymətləndirirdi.
Ziyalı sözünün nurlu insan anlamı onun simasında əsl təcəssümünü tapmışdı. Dinləməyi bacarır, yerində və doğru məsləhətləri ilə insanları düzgün istiqamətləndirə bilirdi. Savadlı və işgüzar insanları bəyənir, onların hər işinə kömək edirdi. Onun üçün həqiqət ən böyük ölçü, ən vacib etalon idi. Həqiqəti söyləyən düşməni də olsa, qəbul edir, fikirlərinə obyektiv yanaşmağı bacarırdı. Əsəbiləşəndə nə qədər sərt və ciddi görkəm alsa da, müzakirə bitəndən sonra heç kimə qarşı qərəzli mövqe nümayiş etdirmir, hər kəsin öz yerini və səhvini anlaması üçün düzgün istiqamət verməyə çalışırdı.
Olduqca həssas insan idi. Ətrafında olanlardan, rəhbərlik etdiyi insanlardan da işinə həssaslıqla yanaşmağı tələb edir, məsuliyyətsiz və nadan insanlarla qarşılaşarkən təəccüblənir, bu tip insanları başa düşməkdə çətinlik çəkdiyini bildirir, bəzənsə daha əvvəllər də söylədiyi bir fikri təkrarlayırdı: “Belələrinə həsəd aparıram. Əslində çox ağıllı olmaq yaxşı şey deyil, insan hər şeyi görür, anlayır və dözə bilmir”.
Ən müsbət cəhətlərindən biri canıyananlığı və fədakarlığı idi. Ona ehtiyacı olan heç kəsə arxa çevirmir, olduqca yüklü və gərgin iş qrafikinə baxmayaraq, kömək edə bilmək üçün əlindən gələni əsirgəmirdi. Yadımdadır ki, səhhətində yenicə problemlər yarandığı vaxt müalicə üçün Türkiyəyə gedib-gəldiyi ərəfədə Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, dəyərli qələm sahiblərimizdən biri olan Güləmail Muradın 70 illik yubileyi qeyd olunurdu. Güləmail xanım Buludxan müəllimin şəxsiyyətinə, onun elminə, savadına rəğbət bəsləyən bir insan kimi yubiley tədbirində iştirakını ürəkdən arzulayırdı. Buludxan müəllimin müalicə aldığını eşidəndə çox təəssüfləndi, tezliklə sağalması, əvvəlki vəziyyətinə qayıtması üçün dua etdi. Məndən dəvətini Buludxan müəllimə çatdırmağımı xahiş edib, səhhəti imkan verərsə, yubiley tədbirində iştirakından və çıxışından məmnun olacağını bildirdi. Doğrusu, nasaz olduğu üçün Güləmail xanımın dəvətini ona çatdırmaqda tərəddüd edir, belə vəziyyətdə özünü yormasına qıymırdım. Lakin Güləmail xanımın ona verdiyi böyük dəyəri və bu iştirakı necə ürəkdən arzuladığını görüncə tərəddüdlə də olsa, xahişini professora çatdırmaq məcburiyyətində qaldım. Buludxan müəllim dəvəti məmnuniyyətlə qəbul edib bir neçə gün sonra yubiley tədbirində layiqincə iştirak etdi, Güləmail xanımın yaradıcılığını hərtərəfli və əsaslandırılmış şəkildə təhlil edən bənzərsiz çıxışı ilə bütün auditoriyanın alovlu alqışlarını qazandı.

Buludxan Xəlilovu elmimizin əfsanəsi adlandıranlar yanılmırlar. Şəxsən mənim üçün Buludxan Xəlilov bir dəyər, elm, bilik və insanlıq etalonu idi. Araşdırma və tədqiqatçılıqdan yorulmur, yetirmələrini də özü kimi işgüzar və məsuliyyətli görmək istəyirdi. Bu fikri hər zaman xüsusi vurğulayırdı ki, uğurumuz hədəfimiz qədərdir. Uğur qazanmaq istəyirsinizsə, hədəfinizi doğru müəyyənləşdirin.
Tələbələri, yetirdiyi çoxsaylı magistr, dissertant və doktorantları onu tələbkar və məsuliyyətli elmi rəhbər, mənəvi ata kimi qəbul edirdilər. Hər həftənin altıncı günü iş günü olmasa da, Buludxan müəllim adi iş rejiminə uyğun universitetə gəlir, doktorantları yanına çağıraraq həftə ərzində gördüyü işlərin hesabatını istəyirdi. Hər zaman onun elmi rəhbər və məsləhətçi kimi canıyananlığını və tələbkarlığını yüksək qiymətləndirir, doktorantlarına onun kimi bir insanın rəhbərliyi altında işlədikləri üçün şanslı olduqlarını söyləyirdim.
Mühazirələri o qədər səlis və aydın olardı ki, izah etdiyi mövzunu təkrar oxumağa ehtiyac qalmazdı. Magistraturada oxuyarkən bizi əsl tədqiqatçı və araşdırmaçı kimi məhz o yetişdirmişdi. Günümüzü M.F.Axundzadə adına kitabxananın tədqiqatçılar şöbəsində türk dilləri və dialektlərinin qədim leksika və morfologiyasını əks etdirən fundamental lüğətləri (“Древнетюркский словарь”, “Сравнительные и этимологические словари” “Этимологический словарь тюркских языков”, “Опыт словаря тюркских наречий”, M.Kaşğarlının “Divani lüğət-it türk” və s.), “Kitabi-Dədə Qorqud”, “Oğuznamə, “Şəcəreyi-tərakimə” kimi dəyərli əsərləri, türk dillərinin müqayisəli tədqiqinə aid bütün əsas monoqrafiyaları oxuyub dil faktlarını seçməklə keçirir, dərs zamanı araşdırdığımız hər bir mövzunu geniş şəkildə müzakirə edib fikirlərimizi bölüşürdük. Aramızda cəmi 8-9 yaş fərq olmasına, həmin illərdə hələ çox gənc olduğuna baxmayaraq, universitetdə böyük nüfuza malik idi. Hər kəlməsi bizim üçün dəyərli, hər fikri önəmli idi. M.F.Axundzadə adına kitabxananın əməkdaşları arasında onu tanımayan yox idi. Hər zaman onu nümunə göstərib deyirdilər ki, bu kitabxanaya onun qədər ardıcıl və çox gələn ikinci bir tədqiqatçı olmayıb, çətin ki bundan sonra da ola. Kitabxanamızın elə bir şöbəsi yoxdur ki, orada illərlə qatı açılmayan kitabları Buludxan müəllim tapıb oxumamış olsun. Elə buna görə də dilçiliklə yanaşı, digər humanitar fənləri də gözəl bilir, ədəbiyyata böyük maraq göstərirdi. Klassik və müasir ədəbiyyatımızın ən böyük bilicilərindən biri idi. Onun M.İbrahimovun, S.Vurğunun, M.Hüseynin, B.Vahabzadənin və digər dəyərli söz ustalarımızın yaradıcılığından bəhs edən kitab və məqalələri, N.Gəncəvi, İ.Nəsimi, M.Füzuli, M.P.Vaqif kimi klassiklərin bədii-fəlsəfi irsini ustalıqla təhlil edib araşdırdığı əsərləri öz yüksək elmi-bədii dəyəri ilə seçilir. Bu ilin aprel ayında N.Gəncəvinin 880 illiyi münasibəti ilə təşkil edilən onlayn elmi seminarda ustad sənərkarın bədii-fəlsəfi dünyagörüşünün elm aləminə məlum olmayan sirləri barədə etdiyi geniş və dəyərli məruzə də alimlər və müəllimlər tərəfindən yüksək qiymətləndirilmişdi.
Buludxan Xəlilov türkologiya sahəsindəki çoxsaylı araşdırmaları ilə XIX əsrin sonu XX əsrin 30-cu illərinə qədərki dövrdə dilçilik elmimizin inkişafında xüsusi rol oynamış və Sovet ideologiyasının qurbanına çevrilmiş Bəkir Çobanzadə, Xalid Səid Xocayev kimi neçə-neçə dilçi-türkoloqumuzun həyat və yaradıcılıq yoluna işıq salmış, həmin sahədə ona qədər tədqiq edilməmiş bir çox mühüm məsələləri arxiv sənədləri əsasında araşdırıb geniş elmi ictimaiyyətə təqdim etmişdir. “I Beynəlxalq Türkoloji Qurultay”, “Türkologiyanın intibah dövrü (XIX əsrin sonu XX əsrin 30-cu illəri)”, “Türkün hikmət xəzinəsi: Xoca Əhməd Yəsəvi” kimi türkoloji əsərləri bu qəbildən olan əhəmiyyətli araşdırmalarının nəticəsidir. Onun türkologiya və Azərbaycan dilçiliyinin müasir problemlərinə həsr olunmuş yüzlərlə elmi məqalə və əsərləri elm yolundakı fədakarlığının, dilimizə və soy-kökümüzə olan sevgisinin, yüksək vətəndaşlıq mövqeyinin təzahürüdür. B.Xəlilov dilimizi dərindən sevən, onun əsl tədqiqatçısı və qoruyucusu olan şəxsiyyət idi. Dilin qayda-qanunlarına əməl etməyin vacibliyini vurğulayaraq deyirdi ki, dil bir qəsr deyil, abidə deyil ki, onu silah-sursatla və ya başqa vasitələrlə qoruyasan. Dilin keşiyində dayanmaq, onu qorumaq üçün düzgün danışmaq lazımdır.
Qətiyyətlə deyə bilərəm ki, dilimizə vurğunluğu, dilimizin əsl bələdçisi, tədqiqatçı və təbliğatçısı kimi günümüzün H.Mirzəyev, A.Qurbanov, A.Axundov, T.Hacıyev, N.Cəfərov kimi görkəmli dilçiləri tərəfindən hər zaman nümunə göstərilmiş, yaradıcılığı yüksək qiymətləndirilmiş Buludxan Xəlilov XXI əsr Azərbaycan dilçiliyinin ən böyük zirvəsidir. Yaşı ilə gördüyü işlərin əhatə dairəsi bir-birinə uyuşmayan bu böyük alimi cavankən müdrik hesab edənlər, onu “elmimizin işıq saçan mayakı” adlandıranlar yanılmamışlar.
Təkcə elm adamları deyil, tanıyıb-bilənlərin, çıxışlarını, söhbətlərini dinləyənlərin hamısı Buludxan müəllimə hədsiz rəğbət bəsləyir, onu bir müəllim və alim, eləcə də ləyaqətli şəxsiyyət kimi yüksək qiymətləndirirdilər. Elmin, ədalətin, insanlığın dəyərini bilənlərin hər biri üçün Buludxan Xəlilov doğma insan idi. Vəfatından keçən bu qısa müddət ərzində müxtəlif sosial-şəbəkələrdə, mətbuat orqanlarında yazılan çoxsaylı rəylər, ürək sözləri, məqalələr də dediklərimizi sübut edir. Buludxan Xəlilov şəxsiyyətinin bir alim, müəllim və insan kimi nüfuzunu göz önündə canlandıran bu saysız-hesabsız rəylərdə tələbələri onu ixtisasını sevən və sevdirən, təkcə universitet illərində deyil, tələbəlik həyatından sonra da yanlarında olan ləyaqətli, mərd, savadlı, canıyanan müəllim kimi xatırlayır, elm adamı olmaqla bərabər insan olmağı, dürüstlüyü, ədalət və obyektivliyi təbliğ edən bir şəxsiyyət kimi yüksək qiymətləndirirlər.
Çox gərgin iş qrafiki var idi. Səhərlər hər kəsdən əvvəl işə gəlir, hamıdan sonra universiteti tərk edirdi. İş masası qalaq-qalaq əlyazmaları, kitab, qəzet, jurnallarla dolu olurdu. Günün hansı saatında otağına girsən, onu məşğul görərdin. Özünə dinclik vermir, işləməkdən yorulmurdu. Hələ universiteti yenicə bitirib kafedrada işləməyə başladığı illərdə mərhum professor, görkəmli ictimai-siyasi xadim Həsən Mirzəyev onu daim tələbə və gənc tədqiqatçılara nümunə göstərir, elmdə ardıcıl və yorulmaz fəaliyyətin vacibliyini vurğulayırdı. Elə bu keyfiyyətlərinə görə də Buludxan Xəlilov 1992-ci ildə 26 yaşında namizədlik, 1999-cu ildə 33 yaşında elmlər doktorluğu dissertasiyalarını müdafiə etmiş, 1996-cı ildə dosent, 2001-ci ildə professor vəzifəsinə seçilmiş, ölkəmizdə ən gənc yaşda professor adını almışdı.
Azərbaycan dili və türkologiya sahəsində çoxsaylı fundamental əsərləri, neçə-neçə dərslik və dərs vəsaitləri, ədəbiyyat, pedaqogika, fəlsəfə, din və digər əhəmiyyətli sahələrə aid müxtəlif mövzulu kitab və elmi məqalələri yaradıcılığının nə qədər geniş və çoxşaxəli olmasından xəbər verir. Təsadüfi deyil ki, çap edilmiş 500-dən çox elmi və elmi-publisistik əsərinin 40-dan çoxunu monoqrafiya, dərslik və dərs vəsaiti təşkil edir. Təəssüflə vurğulamaq istəyirəm ki, müalicə müddətində hazırladığı sonuncu “Azərbaycan dilində işgüzar və akademik kommunikasiya” dərsliyinin çapını görə bilməmiş, dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin rəsmi qrifi ilə vəfatından sonra nəşr olunmuş, bir neçə monoqrafiyası da çapa təqdim olunmuşdur.
Gərgin elmi-pedaqoji fəaliyyətinə baxmayaraq, Buludxan müəllim ölkənin ictimai-siyasi həyatında baş verən hadisələri də yaxından izləyir, dövlət əhəmiyyətli məsələləri təhlil edib obyektiv münasibət bəsləyir, dəvət olunduğu tədbirlərdə iştirak və çıxışlar edirdi. Elə bu ictimai fəallığına görə də hələ 1991-2004-cü illərdə Nəsimi rayon bələdiyyəsinin üzvü seçilmiş, qurumun sosial məsələlər daimi komissiyasına sədrlik eləyərək rayonun ictimai həyatında yaxından iştirak etmişdir.
Böyük zəhmətinə və xidmətlərinə görə Respublika Prezidentinin fərmanı ilə “Tərəqqi”, Türksoy tərəfindən “Molla Pənah Vaqif” medalları, Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin “Qabaqcıl təhsil işçisi” döş nişanı ilə təltif olunmuş, “Beynəlxalq Rəsul Rza”, “Qızıl qələm”, “Onur bəlgəsi”, “Xalqın nüfuzlu alimi” və neçə-neçə digər mükafatlar almış, çalışdığı Pedaqoji Universitetin rəhbərliyi, eləcə də ən müxtəlif qurumlar tərəfindən çoxsaylı fəxri fərman, təşəkkürnamə və sertifikatlara layiq görülmüşdür. 2007-2008-ci illərdə “İlin müəllimi”, 2011 və 2013-cü illərdə “İlin alimi”müsabiqələrinin qalibi, 2011-ci ildən Prezident təqaüdçüsü, həmin ildən 2013-cü ilə qədər AAK-ın Filologiya ixtisası üzrə Ekpert Şurasının üzvü, 2014-cü ildən Dilçilik ixtisası üzrə Koordinasiya Şurası sədrinin müavini olmuş, 2013-cü ildən “Türkologiya” jurnalının Azərbaycan dili və terminologiya üzrə sahə redaktoru, 2015-ci ildən AR Nazirlər Kabineti yanında Terminologiya Komissiyasının, 2016-cı ildən AMEA “Türkologiya” jurnalının redaksiya heyətinin üzvü seçilmişdir. 2006-cı ildə “XXI əsrin ziyalısı” fəxri adına layiq görülmüş, 2009-cu ildə türk ədəbiyyatına göstərdiyi xidmətlərə görə “KİTABEK Akademik Üyesi” diplomunu alaraq qurumun üzvlüyünə qəbul edilmiş, 2015-ci ilin aprel ayından Türk Dünyası Araşdırmaları Uluslararası Elmlər Akademiyasının akademiki seçilmişdir. 2001-ci ildən 2011-ci ilədək ADPU-da fəaliyyət göstərən “Kitabi-Dədə Qorqud” elmi-tədqiqat laboratoriyasına rəhbərlik etmiş, “Filologiya məsələləri” və “Dədə Qorqud” məcmuələrinin redakroru olmuşdur. 2006-2018-ci illərdə ADPU-nun Filologiya fakültəsinin dekanı, 2018-ci ildən isə Müasir Azərbaycan dili kafedrasının müdiri vəzifələrində çalışmışdır. Çalışdığı müddətdə çoxsaylı elmi-nəzəri və elmi-praktik konfranslar, elmi seminar, görüş və diskussiyalar, eləcə də müxtəlif mövzularda ictimai-siyasi, bədii-əyləncəli tədbirlər təşkil etmiş, rəhbərlik etdiyi fakültənin universitetin ən qabaqcıl fakültəsi kimi inkişafına nail olmuşdur.
İnanmaq olmur ki, elmimizin, elm ocaqlarımızın, auditoriya, iclas və konfrans zallarımızın yaraşığı olan bu böyük alim artıq cismani olaraq aramızda yoxdur. Nə yaxşı ki, tanıdığım və bərabər çalışdığım 30 illik uzun bir dövr ərzində hər zaman şəxsiyyətinə ehtiram və qayğı ilə yanaşmış, yanımızdakı nadir simanın kimliyini, necə bənzərsiz və təkrarsız bir şəxsiyyət olduğunu dərk edib anlamışam.
Allahın ən gözəl keyfiyyətləri bəxş etdiyi, sözü elmindən, elmi insanlığından güc alan mərhum prossorumuz haqqında nə qədər yazsam, nə qədər danışsam, azlıq edər. Bircə onu bilirəm ki, Azərbaycan elmi çox böyük alimi, Azərbaycan xalqı isə çox dəyərli insanı itirdi. Bu işıqlı insanın vaxtsız gedişi kəlmələrə sığmayacaq qədər ağır gəlir. Torpaq onun kimi dəyərli bir şəxsiyyəti qoynuna almaqla nurlandı, bu dünyada isə əvəzsiz bir elm işığı vaxtsız söndü... Amma bu işığın isitdiyi ürəklərin odu heç zaman sönməyəcək. Bu böyük insanın adı uzun əsrlər boyu yaşayacaq, Azərbaycan var olduqca bizdən sonrakı nəsillər onun dərin zəkasından bəhrələnəcəklər. 55 illik qısa ömrü ilə yüz illik ömrə bərabər böyük izlər qoyan, bu fani dünyada şərəflə yaşayıb, şərəflə də köçən Allahın sevimli bəndəsi Buludxan Xəliliova rəhmət, ailəsinə və doğmalarına isə səbir diləyirəm. Əminəm ki, məkanı cənnətdir, inşallah ruhu da şad olsun!

Yeganə Qəhrəmanova
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin
dosenti, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru

"Bütöv Azərbaycan" qəzeti
12.11. 2021

Bu həyatda ən pis sükut ölüm sükutudur. Anamın həyatla vidalaşdığı zaman elə həmin ölüm sükutu hökm sürürdü. Bilmirdim nə edim? Hara sığışdırım özümü? Ana! Həmişə fərqli gözlə baxmışdım o qadına. Qəribə bir havası vardı. Bir şahzadədən fərqi yoxdu. Sanmayın ki, anamdı deyə təriflər yağdırıram. Yox, əsla! O, əsl xanımdı! Bəzən sadə bir gülüşlə işini həll edər, bəzən də şirin dilini işə salıb, atamın inadla “yox” dediyi məsələlərdə onu yola gətirərdi.
Peşəsi jurnalistdi. Gözümü açdığım gündən anamı yazan, oxuyan, nəyisə müzakirə edən görmüşdüm. Hər şeydən əvvəl bilirdim ki, anam yaxşı ədəbiyyat insanıdır. Onunla hər zaman fəxr edirdim.
Gec ailə qurmuşdu. 35 yaşı olanda, mənə və əkiz qardaşıma qovuşa bilmişdi. Həmişə deyirdi ki, sən mənə Allahın hədiyyəsisən. Nəvələrini tez görsün deyə, məni 23 yaşım olanda evləndirdi. Gördü də nəvələrini. Onlara olan sevgisi o qədərdi ki hərdən qısqanırdım da. Deyirdim, anam nəvələrini məndən çox sevir. Sən demə o, nəvələri mənə görə sevirmiş.
Onsuz həyat yolumu necə tutacağam, bilmirəm. Tez-tez deyirdi ki, 65 yaşında öləcəm. O, vaxta kimi işlərimi görməliyəm. Özümdən yadigar nəsə saxlamalıyam bu dünyada. Gördü də, yazdı da, yaratdı da. İndi isə, indi isə gedir.
Atam əllərini tutub yanında oturmuşdu. Anam harasa səyahət edirmiş kimi gözünü divara zilləyib baxırdı.
O məğrur qadının əlləri o qədər zərif idi ki, mən ən çox onun əllərini sevirdim. Balaca əlləri, incə barmaqları vardı. İndi dərisi altında olan əzələlər elə bil harasa yoxa çıxmışdı. Dəri sümüyə yapışmışdı. O məğrur və tez-tez süzülən gözləri indi çuxura düşmüşdü.
Canım anam, sənsiz biz nə edəcəyik. Bir balaca ürəyinə məni, atamı, nəvələrini, elə hey narazı qalıb, başını buladığı gəlinlərini, "heç mənə oxşamır" dediyin qızını sığışdırmışdın.
Ayın iyirmi beşi anamı torpağa verdik. Yas qurtarandan sonra, xalam dedi ki, anamın vəsiyyəti varmış. Ölüm anını sanki bilirmiş kimi vəsiyyət yazıb qoymuşdu anam. Kaş basdırmadan əvvəl tapardıq vəsiyyəti, bəlkə də çox şey onun arzu etdiyi kimi olardı.
Ailə bir araya gəldi. Bacım, həyat yoldaşı, əkiz qardaşım, gəlinimiz, övladları, mən və arvadım. Atam süfrənin ən başında oturdu. Xalam vəsiyyətnaməni oxudu. Heç gözləmədiyim məsələ anam zinət əşyalarını gəlinləri və qızı arasında tən bölüşdürməsi idi. Kassasında olan pulunu isə yasına xərclədiyimiz pulun əvəzi olaraq vermişdi. Və yenə bizi düşünmüşdü. Ən çox təəccüb etdiyimiz vəsiyyətnamənin son cümləsi idi: “Balalarım sizdən xahiş edirəm ki, mənim “Xoşbəxtlik qutu”mu mənimlə birlikdə basdırın!”.
Anamın xoşbəxtlik qutusunun olduğunu bilmirdim. Onun “xoşbəxtlik” anlayışının bizdən ibarət olduğunu düşünürdüm. Sən demə elə deyilmiş.
Qutu haradadı? - dedim xalama. Xalam - nənəngildədir, dedi. Anam ərə gələndə qutunu özü ilə gətirməyibmiş. Bu mənim beynimə qurd saldı. Nə var ki o qutunun içində, anam onu ər evinə gətirməyib?
Tənbəllik etmədim. Nənəmgilə gedib, qutunu tapdım. Adi, göy rəngli, köhnə A4 vərəqlərinin qoyulduğu qutu idi. Üstünə köhnə printerlərdən çıxarılmış vərəq yapışdırılmışdı. “Xoşbəxtlik qutum” yazırdı.
Qutunu evə gətirdim. Anamın onun içində nə saxladığını bilmirdim deyə, yoldaşımın yanında qutunu açmadım. İş otağıma qoydum. Anamın sözü ilə desək - nə də olsa yad qızı idi. İstəməzdim anama aid hansısa məhrəm bir mənzərəni görsün.
Qutunu açdım. Əvvəlcə hər şeyi bu qədər böyütdüyüm üçün özüm-özümü məzəmmət edib, bir xeyli güldüm. Anamın xoşbəxtlik qutusunun içində balaca uşaq ayaqqabıları, Nuh əyyamından qalma DVD, CD-lər, gümüş boyunbağılar, bir sözlə anamın əzizləyib, xarab olmasın deyə, istifadə etmədiyi hər şey vardı. Bir də 65 illik ömründə özünü xoşbəxt hiss etdiyi anlardan xatirə qalan balaca əşyalar. Düşündüm ki, bunu kimsə görsəydi, ya da anamın qardaşı olsaydı, arvadı çoxdan bu “xır-xəşəyi” zibilliyə tullamışdı. Bu balaca, adi qutu, açığı, gözümə mənasız göründü. Anam niyə bu qutunu özü ilə basdırmaq istəyir ki, deyə düşündüm.
Sonra məni başqa bir maraq daha çox çəkdi; o, DVD və CD-lərdə nə olduğu. İndiki dövrdə texnologiya o qədər inkişaf edib ki, bu DVD-ləri işlədən komputerlər, aparatlar yoxdu artıq. Özümə söz verdim. Nə olur olsun, bu qutunu bastırmadan əvvəl içində olanların əslində nə məna kəsb etdiyini bilməliyəm.
Bir haşiyə də çıxım ki, anamın vəsiyyətini biləndən sonra bir axunda danışdıq. Axund dedi ki, İslam dinində insanın qəbrinə nə isə qoyulması günahdır. Biz sadəcə o qutunu anamın ayaq tərəfindən, yanında basdıra bilərik. Qəbrin içində onunla birlikdə basdırmaq, İslam dini üçün caiz deyilmiş. Mən də anamın qəbrinin aşağısında balaca bir yer qazıb, qutunu ora basdırmağa qərar verdim; amma o, DVD-lərdə nə olduğunu bildikdən sonra.
Bir kolleksiyaçı dostuma zəng vurub xahiş etdim ki, bir iki köhnə DVD-im var. Onların içində nə olduğunu bilməliyəm. Mümkünsə mənə kömək etsin.
Sağ olsun, mənim üçün zar-zor işləsə də işimə yarayacaq köhnə bir komputer tapdı. DVD-lərə baxdım. Çoxusu kino idi. Anamın sevdiyi filmlər. Tez-tez onlar haqqında danışmışdı deyə filmin ilk səhnəsinə baxan kimi adlarını deyə bilirdim.
Qutunu yerə töküb, daha dəqiq yoxladım. Anamın yazdığı hekayə dəftərləri arasında bir DVD yenə tapdım. Qəribəydi, anam onu qutunun içində gizlətmişdi. Qalxıb qapını bərk bağladım. Heç kimin məni izləmədiyindən əmin olub, DVD-ni komputerə yerləşdirdim. Bax bu əsl sirr idi. Ekranda anamın 24-25 yaşında olan şəkillərini gördüm. Şəkillərdə tək deyildi. Anamın yanında, bərabər gülüb, “mehriban” oturduğu bir kişi daha vardı - Aydın əmi.
Aydın əmi anamın iş yoldaşı idi. Mən gözümü açandan onların birgə işlədiyini bilirdim. Qəribə gələni o idi ki, anamın ona nifrət etdiyini düşünürdüm. Heç vaxt onu danışdırmırdı. O, zarafat edəndə hamı gülürdü, anamdan başqa. O, nəsə söz soruşanda hamı cavab verirdi, anamdan başqa. Hərdən mənə elə gəlirdi ki, anam o, adamı görmür.
Bir dəfə balaca olanda anama evdə dedim ki, - “Ana, Aydın əmidən niyə zəhlən gedir?” Anam üzümə baxdı, sanki sualımı eşitmədi. Və mənə dedi ki, vaxtımı boş sözlərə sərf etmiyim. Gedib, dərslərimi hazırlayım. Onda qərar vermişdim ki, Aydın əmi anamın gözünə görünmür. O adam yoxdur. Hələ arada zarafat edib, bacımla Aydın əminin adını “yox adam” qoymuşduq.
Aydın əminin qəribə üz quruluşu, çox şirin qoxusu vardı. Mənə şəkil çəkməyi, musiqini - hər anamın yanına gedəndə - o, öyrətmişdi. Anamdan gizlin Aydın əminin oturduğu otağa gedər, onunla birlikdə rəsm dərsimi hazırlamağı sevərdim.
Amma indi anamın nifrət etdiyini düşündüyüm adamla belə səmimi gülüşlü şəklini gördüyümdə dəhşətli qısqanclıq hissi keçirdim. Sanki, anam atamı aldatmışdı. Sanki bu qutunu "mənimlə basdırın" deməklə o, adamı yanında o, dünyaya da aparmaq istəmişdi.
DVD-ni komputerdən çıxardım. Anam necə gizlətmişdisə eləcə də hekayə dəftərinin arasına qoyub, qutuya atdım. Və o, “xoşbəxtlik” qutusunu yandırmağa qərar verdim.
Çox hirsliydim. Elə bil, kimsə demişdi ki, anan əslində sənin anan deyil. Beynimdə Aydın əmiyə sevgi dolu o gözlə baxan qızın anam olduğuna inanmaq istəmirdim. Amma, təəssüf ki, o idi. Mənim anam - Leyla xanım.
Həmişə fikirləşirdim ki, anam atamdan başqasını sevməyib, atamdan başqasını öpməyib. Atamla tanış olduğu hekayəni anam elə həvəslə anladırdı ki, saatlarla o hekayəyə qulaq asmaqdan yorulmurdum. Anam bizə yalan deyirdi? Ağladım. Qəbrinin üstünə getdim. Ağzıma nə gəlirsə dedim. Dedim ki, onun oğlu olduğum üçün çox utanıram. Kaş sən məni doğmayardın, dedim. Kaş sən mənim anam olmayardın, dedim. Sonra qəbir daşı üstündə, mənə baxıb gülən, illərdi vurğunu olduğum o, gözləri gördüm. Elə mərhəmətlə baxırdı ki, sanki, o da “təəssüf edirdi”. Təəssüf edir ki, atamdan çox sevdiyi kimsə olub. Təəssüf edirdi ki, mən onu indi öyrəndim. Sağ olduğu zaman bilsəydim, bəlkə də nəsə söz deyib, məni sakitləşdirə bilərdi.
Evə qayıtdım. Boş vaxt tapan kimi qutunu yandıracağam deyə düşünüb evin bir küncünə qoydum. Gözüm görməsin deyə də üstünə evin atılası taxta-tuxtasını tökdüm.
Bir neçə gün sonra atam qutunu tapıb-tapmadığımı soruşdu. Tapmamışam dedim. Çünki atama gördüklərimi deyəcək cəsarətim yoxdu. O, anamı sevirdi. Dəlilər kimi sevirdi. Bir gün belə sevgisindən imtina etməmişdi. 34 illik evlilik həyatında anamın xətrinə dəyməsin deyə bircə dəfə belə olsun, anamın sevmədiyi hərəkəti etməmişdi. İndi mən bu adama necə deyim ki, əslində səninlə bir yastığa baş qoyan qadın başqasını sevirmiş. Necə deyim ki, anamın başqasını gülərək yanağından öpdüyü şəklini görmüşəm. Necə deyim?. Özümdə deyildim.
Anamın ölümündən artıq 3 ay keçmişdi. Atam tez-tez qutunu soruşur, mən də "vaxtım yoxdu" deyib, söhbəti dəyişirdim. Amma o da bir vaxta qədər.
Bir gün evə gələndə gördüm ki, atam evdə yoxdu. Elnarə dedi ki, atam gizlətdiyim qutunu tapıb, qəbirstanlığa qutunu basdırmaq üçün gedib.
Ömrümdə ilk dəfəydi, saatın əqrəblərinin bu qədər gec işlədiyinin şahidi olurdum. Hər saniyə mənə bir gün kimi gəlirdi.
Ən çox atamın, yalanımı tutmağından utanmışdım. Kişinin üzünə necə baxacağam deyə düşünürdüm.
Gəldi! Sonrakı iki günü mənimlə danışmadı. Axırı mən gedib, ayağına düşüb, yalvardım. Yalan danışdığım üçün üzr istədim.
Atam əvvəlcə susdu. Sonra dedi ki, anan, “xoşbəxtlik” qutusu taxta-tuxta arasına atılacaq qadın deyildi. Məni ev edən, uşaqlı edən, mənə yuva verən anan idi - dedi. Əgər sən o cür bir qadına hörmət etməyi bacarmırsansa, haram olsun o qadının sənin üstündə çəkdiyi əziyyətə. Haram olsun sənə verdiyi südə.
Hirsimdən donub qalmışdım. Özüm də istəmədən ağzımdan bir söz çıxdı.
- Ata sənin o yerə-göyə sığdıra bilmədiyin qadın başqasını sevirdi, başqasını.
Atam susdu. Sanki sirrini öyrənmişdim. Məyər atam bilirmiş. Gözləri bərəli mənə baxaraq, oturdu. Və hekayənin əsl üzünü danışdı.
- Bünyad, anan qorxurdu. Sevə bilməməkdən qorxurdu. Onu ilk gördüyümdə düşünmüşdüm ki, o, mənə Tanrının hədiyyəsidir. Mənə ərə gəldi. Onu yarı yolda qoyan bir adamı sevsə belə. Heç vaxt xəyanət etmədi. 34 illik evliliyimizdə gözünün ucu ilə belə tək o adama deyil, heç bir insan övladına baxmadı. Ömrü boyu mənə sədaqətli qaldı. Mənim ona verdiyim sevgi müqabilində o, mənə yol-yordam göstərdi. Yuva qurdu. Bir-birindən ağıllı, bir-birindən gözəl balalar verdi. Yazdı, yaratdı. Mən onunla hər zaman fəxr etdim oğlum. Leylanın dünyası o qədər zəngin, o qədər gözəldi ki, mən unutdum sevilmədiyimi. Və icazə verdim sevgisini özü ilə qəbrə aparmağa. Bir dəfə ananın qeyd dəftərçəsində oxudum, deyəsən Hüseyn Cavidin sözləriydi. Deyir “Məhəbbət öylə bir alov ki, bir kərə insanın qəlbini sardımı, ölüncəyə qədər sızladıb, durur.” Hə, onsuz da ananın qəlbi ömrü boyu sızlamışdı. Leyla üçün o adam Tanrı idi. Leyla onun eşqinə ibadət edirdi. Kimisə inancları üçün günahlandırmaq olmaz. O, onsuz özü-özünə qəddarlıq etmişdi. Barı biz qəddar olub, onu sevgisindən ayırmayaq. Bir də belə şeylərə çox fikir vermə, qocalarsan. Bax sağ olsun anan, mənə necə yaxşı baxıb. Hələ də gücüm, qüvvətim yerindədir. Ehhh, görəsən onsuz necə yaşayacam. Yaxşı ki, gözüm o qədər də yaxşı görmür. Onsuz dünya qoy elə belə torlu, tozlu qalsın.
Atam anamdan sonra gözlükdən imtina etmişdi. Anam öldükdən bir neçə ay sonra atam da öldü. Və mən anamın xoşbəxtlik qutusunu atamla anamın qəbrlərinin arasında basdırdım.

BU GÜN BİZİM GÜNÜMÜZ!

Sən yenidən doğuldun,
Bu gün sənin günündü.
Bu gün bizim günümüz,
Bu gün mənim günümdü.

Haqq, ədalət nişanı
Qanadlanır bayrağım.
Bu gün bütün dünyada
Dalğalanır bayrağım.

Bütün türk dünyasının
Üzü gülür bu gündə.
Biz Zəfər qazanmışıq
Sevinir ay da, gün də!!!

Ali baş komandanım
Dincəlmədi bir an da!
Hərə bir əsgər olub
“Dəmir yumruq” olanda...

Bütün dünya gördü ki,
Haqqın öz divanı var.
Şəhidlər al qanıyla
Böyük tarix yazdılar.

İki gözün bu yurda
Qurban edən oğullar.
Başınıza dolanım
Qazilər – uca dağlar!

Kövrəlirəm, həm də ki,
Qürurlanır ürəyim...
Azərbaycan anamdı,
Qarabağ gözbəbəyim.

Nələr çəkdi başımız
Heç unutmayaq gərək.
Gözlərin aydın, Vətən
Zəfər günün mübarək!!!
Zəfər günüm mübarək!!!


Mina Rəşid

Ötən ilin bu günləri keçirdiyim hisslər nə qədər sevindiriciydisə, bir o qədər də ağrılı idi. Vətən illərlə gözlədiyi haqqını şəhidlərimizin qanı bahasına alırdı. O günlərdə şəhid balalarının sifəti gözlərim önündən getmirdi. Bu sətirlər də onda yaranmışdı. Allah şəhidlərimizə qəni-qəni rəhmət eləsin, qazilərimizə can sağlığı versin.

Bir şəhid balasının
Sözü ağlatdı məni.
Məlul-məhzun baxışı
Üzü ağlatdı məni.

Getdilər ər oğullar,
Yurda sipər oğullar.
Dönmədi nər oğullar,
İzi ağlatdı məni.

Solmamış toy xınası,
Ağlar qalıb sonası...
Qan-yaş tökür anası,
Gözü ağlatdı məni.

Şeytan oyunun pozan,
Şuşada tarix yazan,
Düşmənə qəbir qazan
Yüzü ağlatdı məni.

Xalqa zəfər gətirən,
Eli yurda yetirən,
Gözlərini itirən
Qazi ağlatdı məni.

İlham Məmmədli

Azərbaycan Prezidentinin köməkçisi Hikmət Hacıyev Bakıda keçirilən VIII Qlobal Bakı Forumunda “Haber Global”ın suallarını cavablandırıb.

Azərbaycanın Vətən müharibəsində möhtəşəm Qələbəsinin birinci ildönümünə bayram tədbirlərinə toxunan Hikmət Hacıyev bildirib ki, artıq 30 illik həsrətə son qoyulub və bir ildir Azərbaycan əvvəlki kimi Şuşa ilə bərabər yaşayır.

“Qələbənin 1-ci ildönümü hər bir evdə, hər kənddə, bütün məmləkətimizdə böyük bayram kimi qeyd olunacaq”, - deyə H.Hacıyev söyləyib.

Prezidentin köməkçisi bildirib ki, Azərbaycanın qarşısında işğaldan azad edilən torpaqlarda böyük quruculuq işlərinin görülməsi vəzifəsi durur:

“Qarabağ ərazisi Ermənistan tərəfindən demək olar ki, tamamilə dağıdılıb, məhv edilib”.

H.Hacıyev vurğulayıb ki, Azərbaycan tərəfindən dünyada bəlkə də misli-bərabəri olmayan tikinti-quruculuq işləri həyata keçirilib.

“Artıq Füzulidə hava limanımız var. Qarabağda 12-13 yeni yol çəkilişi həyata keçirilir. Dəmir yolu xətləri çəkilir. Zəngəzur dəhlizinin qurulması istiqamətində işlər aparılır. Çox gözəl planlarımız var. Azərbaycan bu quruculuq işləri ilə Ermənistan vandalizminə qarşı xalqımızın quruculuq mədəniyyətini ortaya qoymuş olacaq”.

H.Hacıyev Zəngəzur dəhlizi məsələsinə də toxunub, Azərbaycan, Ermənistan və Rusiya liderlərinin imza atdığı üçtərəfli razılaşmada Azərbaycanla Naxçıvan arasında dəhlizin açılmasının təsbit edildiyini xatırladıb.



Bütöv.az