Leysan olacaq, çaylardan sel keçəcək - XƏBƏDARLIQ

Bəzi şimal və qərb rayonlarında aprelin 25-i, dağlıq ərazilərdə isə 26-sı gündüz hava şəraitinin arabir yağıntılı olacağı, şimşək çaxacağı gözlənilir.
Milli Hidrometeorologiya Xidmətindən verilən məlumata görə, ayrı-ayrı yerlərdə (Qazax-Gəncə, Balakən-Şəki) yağıntının arabir intensivləşəcəyi, dolu düşəcəyi, yüksək dağlıq ərazilərdə sulu qara keçəcəyi ehtimal olunur.
Yağıntılarla əlaqədar çaylarda sululuğun artacağı, Böyük və Kiçik Qafqazın bəzi çaylarından qısamüddətli daşqın və sel keçəcəyi istisna olunmur.

Prezidentin Çinə səfəri başa çatdı - FOTO

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Çin Xalq Respublikasına dövlət səfəri aprelin 24-də başa çatıb.
Pekin Beynəlxalq Hava Limanında dövlətimizin başçısının şərəfinə fəxri qarovul dəstəsi düzülüb..
Prezident İlham Əliyevi və birinci xanım Mehriban Əliyevanı rəsmi şəxslər yola salıblar.

Azərbaycan-Çin münasibətlərində yeni MƏRHƏLƏ

Prezident İlham Əliyevin aprelin 22-də Çin Xalq Respublikasına dövlət səfəri qalib Azərbaycanın, dövlətimizin başçısının nüfuzunun bir daha göstəricisi oldu. Azərbaycan Prezidentinin yüksək səviyyədə, qarşılıqlı etimada və səmimiyyətə söykənən dostluq münasibəti fonunda qarşılanması, keçirdiyi görüşlər, müzakirə edilən məsələlər, imzalanan sənədlər böyük tarixə malik Azərbaycan-Çin əlaqələrinin bugününün və gələcəyinin aydın mənzərəsinin təqdimatı oldu.
Bu fikirləri Milli Məclisin deputatı Vüqar Rəhimzadə bildirib.
"Prezident İlham Əliyevin Çin Xalq Respublikasının Sədri Si Cinpin ilə geniş tərkibdə görüşündə bir daha vurğulandı ki, Azərbaycan və Çin daim bir-birilərinin ərazi bütövlüyünü və suverenliyini dəstəkləyir. Azərbaycan və Çinin terrorizm, ekstremizm və separatizmə qarşı birgə səylərlə mübarizəsi xüsusi qeyd olundu. Si Cinpin COP29-un Azərbaycanda uğurla keçirilməsi və Qlobal Cənubun maraqlarının təmsil olunması baxımından Azərbaycanın fəaliyyətini yüksək qiymətləndirdi. Ölkələrimiz arasında bərpaolunan enerji sahəsində əməkdaşlıq üçün böyük imkanların olduğu bildirildi. Artıq Azərbaycanın müvafiq qurumları ilə Çin şirkətləri arasında bu sahədə çoxsaylı sənədlərin imzalandığı və praktiki əməkdaşlığın həyata keçirildiyi vurğulandı. “Bir kəmər, bir yol” layihəsini ilk dəstəkləyən ölkələrdən birinin Azərbaycan olduğu məmnunluqla qeyd edildi",-o deyib.
Deputat söyləyib ki, görüşlərdə son dövrlər Orta Dəhliz vasitəsilə Çindən Avropaya gedən yüklərin həcmində artım dinamikası məmnunluqla qeyd edilib və bu istiqamətdə əməkdaşlıq üçün yaxşı imkanların olduğu vurğulanıb:
"Ötən il qəbul edilən strateji tərəfdaşlığa dair Birgə Bəyanatda qeyd edildiyi kimi, Azərbaycan Qlobal Təhlükəsizlik, Qlobal İnkişaf və Qlobal Sivilizasiyalar, həmçinin bəşəriyyətin vahid taleyi kimi Çinin təşəbbüslərini dəstəkləyir. Çin “Kəmər və yol” təşəbbüsü ilə Asiyanı, Avropanı və Afrikanı birləşdirən nəhəng ticarət və infrastruktur şəbəkəsi formalaşdırır. Ölkəmizin nəqliyyat və logistika imkanları, xüsusilə Zəngəzur dəhlizi, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu, Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı, Trans-Xəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutu (Orta Dəhliz) Asiyanın məhsul və resurslarının Avropa bazarına çıxışı üçün əvəzolunmaz körpü rolunu oynayır. Bu baxımdan Azərbaycan artıq təkcə regionda enerji ixracatçısı deyil, həm də qitələrarası nəqliyyat qovşağı kimi tanınır.
Prezident İlham Əliyevin Çinə dövlət səfəri çərçivəsində bərpaolunan enerji sahəsində əməkdaşlığa dair 6 sənəd imzalanıb. Bu sənədlər ümumilikdə 260 meqavat gücündə günəş elektrik stansiyaları, 100 meqavatlıq üzən günəş elektrik stansiyası, 30 meqavat gücündə batareya enerji saxlanc sistemi, dənizdə minimum 2 qiqavat gücündə külək elektrik stansiyasının inşası, daha 2 meqavat gücündə külək enerjisi layihəsinin inkişafı, eləcə də bərpaolunan enerji və elektrik enerji sisteminin planlaşdırılması üzrə əməkdaşlığı əhatə edir. Hər bir səfərin əhəmiyyətini, münasibətlərin gələcək inkişafında rolunu təsdiqləyən mühüm məqamlardan biri imzalanan sənədlər və onların sayı ilə yanaşı, əhatə etdikləri sahələrdir. Səfər zamanı iki ölkə arasında 20-yə yaxın sənəd imzalandı. Prezident İlham Əliyev ilə Çin Xalq Respublikasının Sədri Si Cinpinin imzaladıqları “Azərbaycan Respublikası ilə Çin Xalq Respublikası arasında hərtərəfli strateji tərəfdaşlıq əlaqələrinin qurulması haqqında Birgə Bəyanat” iki dost ölkənin münasibətlərinin gələcək inkişafında yol xəritəsi kimi qəbul edilə bilər. 18 bənddən ibarət olan Birgə Bəyanatda qeyd edilir ki, hər iki dövlət başçısı diplomatik münasibətlərin qurulmasından ötən 33 il ərzində Azərbaycan-Çin əlaqələrinin inkişafındakı nailiyyətləri yüksək qiymətləndirərək səmimi və dostluq mühitində danışıqlar apardılar. Qarşılıqlı siyasi etimadı daim möhkəmləndirməyə, qarşılıqlı dəstəyi gücləndirməyə, hər iki ölkənin xalqlarının mənafeyi naminə hərtərəfli əməkdaşlığı inkişaf etdirməyə hazır olduqlarını ifadə edərək, hərtərəfli strateji tərəfdaşlıq əlaqələrinin qurulması barədə yekdilliklə qərar qəbul etdilər. Tərəflər xalqlarının seçdiyi və milli şərtlərə uyğun olan inkişaf yolunu seçməkdə bir-birini möhkəm dəstəkləyir, hər iki ölkənin təməl maraqlarının, suverenliyinin, təhlükəsizliyinin və ərazi bütövlüyünün qorunmasında bir-birinə qətiyyətli dəstək verirlər. Azərbaycan tərəfi dünyada yalnız vahid bir Çinin mövcudluğunu, Tayvanın Çin ərazisinin ayrılmaz tərkib hissəsi olduğunu, Çin Xalq Respublikası hökumətinin bütün Çini təmsil edən yeganə qanuni hökumət olduğunu tanıyır, “Tayvanın müstəqilliyi”nin istənilən formasına qarşı qətiyyətlə çıxır və ölkənin yenidən birləşməsinin həyata keçirilməsində Çin hökumətini dəstəkləyir. Ümumiyyətlə, 18 bəndin hər biri Azərbaycan-Çin münasibətlərinin ayrı-ayrı sahələr üzrə strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə yüksəlməsinə xidmət edir.
Müzakirə edilən məsələlərdən göründüyü kimi, tərəflər bütün sahələrdə uğurlu əməkdaşlıq əlaqələrinin qurulmasında və inkişaf etdirilməsində maraqlıdır. Prezident İlham Əliyevin Pekində Çin Xalq Respublikasının Dövlət Şurasının Baş naziri Li Çianq ilə görüşündə münasibətlərimizin qısa vaxtda- bir ildən də az müddətdə strateji tərəfdaşlıqdan hərtərəfli strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə yüksəldiyi xüsusi qeyd edildi ki, bu da öz növbəsində əlaqələrimizin inkişaf dinamikasını göstərir. Çin Azərbaycanın birinci idxal tərəfdaşı olmaqla yanaşı, həm də dördüncü ticarət tərəfdaşımızdır. Prezident İlham Əliyev strateji tərəfdaşlıq haqqında Bəyannamənin bütün sahələrdə uğurla həyata keçirildiyini vurğulayaraq, Azərbaycanla Çinin Avrasiyanın bir çox ölkələrini əhatə edən nəqliyyat-logistika əməkdaşlığı sahəsində fəal səylər göstərdiyini bildirdi".
Vüqar Rəhimzadə qeyd edib ki, Prezident İlham Əliyevin Çin Xalq Respublikasına dövlət səfəri olduqca əhəmiyyətlidir:
"Çin öz növbəsində dünyanın fövqəldövləti kimi həm Şərq-Qərb, həm də Şimal-Cənub nəqliyyat marşrutlarının kəsişməsində yerləşən Azərbaycanla əməkdaşlığa böyük diqqət ayırır. Azərbaycan ilə Çin arasında iqtisadi əlaqələrin genişlənməsi, həmçinin beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində fəaliyyətlərində də öz əksini tapıb. Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı çərçivəsindəki birgə əməkdaşlıq, Azərbaycan-Çin Hökumətlərarası Ticarət-İqtisadi Əməkdaşlıq Komissiyasının fəaliyyəti, Asiya İnfrastruktur İnvestisiya Bankı ilə həyata keçirilən birgə layihələr və Azərbaycanın “Kəmər və yol” təşəbbüsünə qoşulması bu əlaqələri daha da gücləndirib. Eyni zamanda, Şərq-Qərb və Orta Dəhliz layihələri çərçivəsindəki tərəfdaşlıqları nəqliyyat və ticarət əlaqələrinin inkişafına böyük töhfə verir. Pekində Azərbaycanın Ticarət Evinin açılması da bu əməkdaşlığın uğurlarını təzahür etdirir. Bu baxımdan səfər zamanı Çin Xalq Respublikasının Sədri Si Cinpin Prezident İlham Əliyevi Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının Çində keçiriləcək Zirvə toplantısına və bu çərçivədə təşkil olunacaq bir sıra təntənəli tədbirlərə dəvət etməsi xüsusi vurğulanmalıdır. Dövlətimizin başçısı artıq iki dəfə Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının Zirvə görüşundə iştirak edib. Növbəti dəvət bir daha Prezident İlham Əliyevin beynəlxalq nüfuzunun, hər bir məsələ ilə bağlı mövqeyinə verilən böyük önəmin təsdiqidir. Səfər ərəfəsində dövlət başçısı İlham Əliyevin Çinin Sinxua agentliyinə, səfər çərçivəsində isə CGTN (China Global Television Network) telekanalına müsahibəsi Azərbaycan Prezidentinin səfərinin dost ölkədə necə maraqla, yüksək səviyyədə qarşılandığını təsdiqləyən mühüm məqamlardandır".

200-ə yaxın taksi sürücüsü imtahandan kəsildi

Dövlət İmtahan Mərkəzi tərəfindən 24 aprel 2025-ci il tarixində xüsusi hazırlıq keçmiş taksi minik avtomobili sürücüləri üçün DİM-in elektron imtahanlar korpusunda test imtahanı keçirilib.
Bu barədə DİM-dən məlumat verilib.
Bildirilib ki, imtahan elektron qaydada kompüter vasitəsilə 1 saat müddətində aparılıb və namizədlərə biliklərini nümayiş etdirmələri üçün zəruri şərait yaradılıb. Namizədlər imtahanı yekunlaşdırdıqda və ya imtahan üçün ayrılan vaxt başa çatdıqda nəticələrlə tanış olmaq imkanına malik olublar. Nəticələr həmçinin sabah gün ərzində DİM-in saytında yerləşdiriləcək.
Xatırladaq ki, imtahanda iştirak etmək üçün 1560 namizəd qeydiyyatdan keçib. Onlardan 1445 namizəd imtahana gəlib. İmtahan nəticələrinə əsasən, 1261 namizəd tələb olunan şərtləri ödəyərək uğur qazanıb.
İmtahan zamanı namizədlərə sürücülərin etik davranışı və avtomobil nəqliyyatı ilə sərnişin daşımalarını tənzimləyən normativ hüquqi aktlara dair Azərbaycan Respublikasının Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi tərəfindən müəyyən edilmiş xüsusi hazırlığın proqramını əhatə edən 20 test tapşırığı təqdim edilib. 10 və daha çox bal toplamış şəxslər imtahanı müvəffəqiyyətlə vermiş sayılırlar və onlara 7 (yeddi) il müddətində etibarlı olan şəhadətnamə təqdim ediləcəkdir. Şəhadətnamələrin verilmə tarixləri barədə əlavə məlumat veriləcək.

Məhkəmə Əvəz Zeynallı ilə bağlı QƏRAR VERDİ

“Xural” internet televiziyasının həbsdə olan rəhbəri Əvəz Zeynallının xəstəliyi ilə bağlı cəzasının qalan hissəsindən azad olunması ilə bağlı məhkəməyə edilən müraciətə baxılıb.
Bu gün Nizami rayon Məhkəməsində hakim Nigar Qədirlinin sədrliyi ilə keçirilən prosesdə Əvəz Zeynallı məhkəməyə gətirilmədiyi üçün iclas onlayn formada baş tutub.
Vəkil Rəşad Əliyev bildirib ki, müvəkkilinin xəstəliyi ilə əlaqədar ətraflı müayinəsi aparılıb, xərçəng diaqnozu təsdiqini tapıb.
Digər vəkil Fəxrəddin Mehdiyev də müvəkkilinin vəziyyətinin ağır olduğunu nəzərə alaraq, prosesin uzadılmamasını və bu gün qərar verilməsini xahiş edib.
Əvəz Zeynallı isə xəstəliyi barədə danışaraq bildirib ki, hər anın öz hökmü var.
Məhkəmə Əvəz Zeynallının xəstəliyinin təsdiqi üçün işin tibbi şəhadətləndirilməyə göndərilməsi barədə qərar verib. Qərara əsasən, Ə. Zeynallı xəstəliyi ilə bağlı tibbi komissiyadan keçiriləcək. Qeyd olunub ki, tibbi şahadətləndirilmənin aparılması Ədliyyə Nazirliyi Tibb Baş İdarəsinə tapşırılacaq. Müayinə ixtisaslaşdırılmış ekspertlər tərəfindən aparılacaq. Şahadətləndirilmə 1 ay ərzində həyata keçiriləcək.
Proses qeyri-müəyyən vaxta təxirə salınıb.
Qeyd edək ki, bir qədər əvvəl Əvəz Zeynallıya xərçəng diaqnozu qoyulması barədə məlumat yayılıb. Bununla bağlı onun vaxtından əvvəl azadlığa buraxılması barədə müraciət olunub.
Cinayət Məcəlləsinin 178.2.1, 311.3.2, 311.3.3, 311.3.4, 32.4, 312.2 və 312-1.1-ci maddələri ilə ittiham olunan Əvəz Zeynallı Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsin hökmünə əsasən, 9 il müddətinə azadlıqdan məhrum etmə cəzasına məhkum edilib.
Ali Məhkəmə Əvəz Zeynallının şikayətini qismən təmin edərək cəzanı 2 ay azaldıb.

Qəbirlərdən qızıl dişlər oğurlayan şəxs saxlanıldı

Qəbirlərdən qızıl dişlər oğurlayan şəxs saxlanılıb.
Nəsimi Rayon Polis İdarəsinin əməkdaşları tərəfindən paytaxt ərazisində yerləşən qəbiristanlıqların birində qəbirləri talayan 39 yaşlı Elvin Abbasov saxlanılıb.
Qəbiristanlıqda çalışan E.Abbasov qəbirləri qazaraq qızıl dişləri oğurlamaqda şübhəli bilinir. O, daha sonra oğurladığı qızıl dişləri paytaxtda yerləşən mağazalardan birinə sataraq maddi qazanc əldə edib.
Faktla bağlı cinayət işi başlanılıb, araşdırmalar davam etdirilir.

Orta məktəblərdə yenilik - Kağız jurnallar tədricən ləğv olunur

Sentyabr ayından etibarən kağız jurnalların istifadəsi tədricən dayandırılacaq.
Bunu MÜTDA-nın Keyfiyyətə nəzarət və monitorinq sektorunun müdiri Fidan Nəcəfova deyib.
O qeyd edib ki, hazırda 426 məktəb elektron jurnaldan istifadəyə keçib.
"Rəqəmsallaşdırmanın əsas məqsədi kağız daşıyıcılardan istifadəni ləğv etməkdir. "Rəqəmsal məktəb" platforması gözlənilən effekti versə, sentyabr ayından kağız jurnalların istifadəsi dayandırılacaq", - o əlavə edib.

Məhkəmədə Şuşanın işğalı ilə bağlı sənədlər tədqiq olundu

Bu gün Bakı Hərbi Məhkəməsində davam etdirilən məhkəmə prosesində Şuşanın işğal olunmasına qədər baş vermiş hadisələrlə bağlı sənədlər tədqiq edilib.
Dövlət ittihamçılarının tədqiq etdikləri sənədlərə əsasən, işğala qədər Şuşa şəhəri və ətraf kəndlər Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən müxtəlif silahlarla, o cümlədən raketlərlə və toplarla dəfələrlə atəşə tutulub. Həmin hadisələr zamanı milliyyətcə azərbaycanlı olan şəxslər həlak olub, yaralanıb və ya girov götürülüb.
Həmçinin Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən azərbaycanlıların yaşadıqları kəndlərin su kəmərləri partladılıb, təhsil, səhiyyə və digər mülki obyektlərə, vətəndaşların evlərinə ciddi zərər dəyib. Qeyd olunan faktlar üzrə həmin vaxt cinayət işləri başlanılıb.
Hadisələr sırasında Malıbəyli və Quşçular qətliamı adlandırılan hadisələr də daxildir.
Məhkəmədə tədqiq edilən digər protokol isə 1991-ci il aprelin 4-də Şuşa rayonunun Göytala kəndində uçuş zamanı vertolyotun atəşə tutulması faktı ilə bağlı olub. Həmin gün saat 12-13 radələrində içərisində Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin deputatları olan Daxili İşlər Nazirliyinə məxsus 27057 nömrəli vertolyot Şuşa rayonunun Göytala kəndinə uçan zaman ermənilərin yaşadıqları Eksaok kəndindən atəşə tutulması nəticəsində zədələnib, Turşsu kəndində məcburi eniş edərkən qəzaya uğrayaraq yanıb, bəzi sərnişinlər yaralanıb.
Elan və tədqiq olunan digər protokol 1992-ci il yanvarın 28-də sərnişin vertolyonunun vurulması faktı ilə bağlı olub. Qeyd edilib ki, Ağdam aeroportundan havaya qalxaraq Ağdam-Şuşa reysi üzrə uçuşa başlayan Azərbaycan Respublikasına məxsus “AZAL” mülki aviasiya konserninin “AZALPANX” Zabrat aviaşirkətinə aid 24137 bort nömrəli “Mİ-8T” markalı sərnişin vertolyotunun Xankəndi şəhərinin Kərkicahan kəndi ərazisindən Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən raketlə vurulub. Vertolyot Şuşa rayonunun Xəlfəli kəndindən Qaybalı kəndinə gedən torpaq yola çırpılaraq partlayıb. Hadisə zamanı 3-ü ekipaj üzvü və 39 nəfər sərnişin olmaqla, ümumilikdə 42 nəfər ölüb. Hadisə yerinə və meyitlərə baxış keçirilməsi haqqında protokollardan görünür ki, vertolyotun yanğınla müşayiət olunan partlayışı nəticəsində onun içərisində olan şəxslərin meyitləri yanmış və parçalanmış vəziyyətdə aşkarlanıb. Hadisə yerindən qəlpə hissələri götürülüb.
Qeyd edək ki, Ermənistanın hərbi təcavüzü nəticəsində sülh və insanlıq əleyhinə cinayətlər, müharibə cinayətləri, o cümlədən təcavüzkar müharibənin hazırlanması və aparılması, soyqırımı, müharibə qanunlarını və qaydalarını pozma, habelə terrorçuluq, terrorçuluğu maliyyələşdirmə, hakimiyyəti zorla ələ keçirmə, onu zorla saxlama və digər çoxsaylı cinayətlər törətməkdə təqsirləndirilən Ermənistan Respublikasının vətəndaşlarının məhkəməsi davam etdirilir.

(ön söz)

Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyinin təşəbbüsü və dəstəyi ilə çap olunan növbəti kitabda söz adamlarının ulu Türk xanımlarının yaraşığına yaraşıq verən yeni yazılmış ədəbiyyat nümünələri ilə paralel, qorxmazlığı, cəsarəti tarixlərə səs salan, imperiyalar yaradan qəhrəmanlıq səhifələri yazan Türk kişisinin milli baş geyimi papağı tərənnüm edən şeirlər milli mənəvi dəyərlərimizin yaşadığını və yaşayacağının təsdiqidir.

Ta qədim zamanlardan Türk kişisinin başında papağın, xanımının başında kəlağay, şal, ləçək və digər milli baş geyimlərin olması əsas şərt olub. Bunlar insanın şərəf nişanəsi kimi dəyərləndirilib. Papağa və qadın baş örtülərinə hörmətsizlik müqəddəslərə, namusa, qeyrətə hörmətsizlik sayılıb. Ona görə də kişinin papağı başında Azərbaycan şifahi ədəbiyyatıının ayrı-ayrı janrlarında atalar sözlərində, zərb məsələlərində, bayatılarda, xalq mahnılarınfada, alqışlarda, qarğışlarda papağın xalqımızın həyatında, milli mənəvi dünyasında rolu ta qədim zamanlardan müdriklərimizin tərbiyə metodu kimi nəsillərdən nəsillərə keçib bu günümüzə çatıb. “Başdan papaq aparan küləkdən kol- kosa heç nə olmaz, amma sərv sınar”, “Əgər təksən, papağınla məsləhətləş”, “Papaq altında igidlər yaşar”, “Papağı tülkü dərisindən, xəbəri yox gerisindən”, “Papaq elə, işimizi bilək”, “Papaq götür deyirlər, baş götürür” və digər atalar sözlərində dərin açıq və şüuraltı məna insanları düşünüb daşınmağa, özündəki çatışmazlıqları aradan qaldırmağa, təmizliyə, ərənliyə səsləyir. Müdriklərimizə görə, baş baş olsa, papaq tapılar.
Papağa görə kişinin sosial mövqeyini, maddi vəziyyətini bilmək olardı. Papağın motal papaq, şələ papaq növlərini kasıblar başına qoyardı. Qələmi papaq, Buxara papaq, qoçu papağı nüfuzlu şəxslərin, bəy zümrəsinin, varlıların baş geyimi idi.
Papaq mövzusunda ədə¬biy¬yat nümunələri içərisində görkəmli dramaturq, yazıçı, şaiir, teatr xadimi Cəfər Cabbarlının “Papaq” hekayəsi daha çox diqqətimi özünə yönəltdi. Hekayənin qəhrəmanı 20-ci yüzilliyin əvvəllərindəki vur-tutlu, qoçulu, milli dəyərlərin prioritet olduğu köhnə Bakıda gecənin bir aləmində Böyük Səlyan küçəsində hətta oğruya “vətəndaş oğru” kimi qorxa-qorxa müraciət edildiyi dönəmdə canını qorumaqdan çox, papağını qorumaq uğrunda mücadilə edir.
İşıqsız, yağışlı, palçıqlı, qorxulu, qoxulu dar dalanın ağzındakı zibil kisəsindən qorxub canını qurtarmağa çalışan insanlara qoşulub təkcə ayaqqabılarını yox, həm də başını itirən qəhrəmanın yadına nəhayət papağı düşür:
“Doğrusu, bu işlərin hamısı mənə bir növ təsir etdi. Ciddi düşünmək lazım idi. Əlimi atdım pencəyimin cibinə ki, papağımı çıxarıb yenidən qoyum qabağıma və əməlli-başlı düşünüm. Birdən əlim süsləndi və gücsüz yanıma düşdü. Baxdım...
Papaq düşmüşdü...”
Papağını itirən “qəhrəman”ın halına acıdım...
Artıq milli kişi baş geyimi papağı vəsf edən şeirlər də işıq üzü görməkdədir. Qarşınızdakı kitabın çapdan çıxma ərəfəsində növbəti ilkə imza atdıq. Xətai Sənət Mərkə¬zində Xətai Rayon İcra Hakimiyyətinin və Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyinin təşkilatçılığı ilə “Milli üslubda baş geyimləri və örtükləri” adlı yeni layihəyə start verildi. Tədbirə gələn çoxsaylı iştirakçıların papağa və kəlağayıya diqqəti, ehtiramı, marağı və sevgisi bizi ruhlandırdı.
2024-ci ildə də Azərbaycan Respublikası Prezident Administrasiyasının, Azərbaycan Respublikasının Elm və Təhsil Nazirliyinin, Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi ilə Bakının, bölgələrimizin mədəniy¬yət ocaqlarında, ali təhsil müəssisələrində kəlağayıya aid festivallar, sərgilər, tədbirlər keçirilib. Azərbaycan Res¬pub¬¬li¬kasının Qeyri Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin elan etdiyi qrant müsabiqəsində Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi “Azərbaycan kəlağayıla¬rının təbliği” layihəsi qalib oldu. Layihə çərçivəsində kəla¬ğa¬yımızı geniş təbliğ, təqdim etdik. “Sazlı, Sözlü Kəlağayı Günləri” layihəsi çərçivəsində Xətai, Suraxanı, Yasamal Rayon İcra Hakimiyyətlərinin dəstəyi ilə Kəlağayı Fes¬ti¬val¬ları, Xətai Sənət Mərkəzində keçirilən “Papaq qeyrəti¬miz¬dir, kəlağayı ismətimiz” layihəmiz milli dəyərlərimizə diqqət və sayğı ilə yanaşanların böyük marağına səbəb oldu.
Artıq dörd ildir ki, milli baş geyimlərimizi təqdim və təblig edən layihələrimizlə Azərbaycanı qarış-qarış gəzib milli baş geyimlərimizi tanıdırıq. Həmçinin Rusiya Federasiyasında, Gürcüstan Republikasında yaddaqalan möhtəşəm tədbirlər keçirdik. 2025-ci ildə də İctimai Birliyimizin təqdim etdiyi “Milli üslubda baş örtükləri və geyimləri” layihəmiz Azərbaycan Respublikası Qeyri Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin kiçik qrant müsabiqəsinin qalibi elan olundu. Fəaliyyət dairəmizi genişləndirərək biz ipək kəlağayımızla yanaşı, başqa baş örtüklərimiz və geyimlərimizi - çalmanı, naz-nazını, ləçəyi, eləcə də qeyrət və namus rəmzi buxara, motal, çoban və digər papaq növlərini, həmçinin araqçını, təsəyi və başqa baş geyimlərinin mənəvi tərəflərini xalqımıza tanıtmaq üçün müxtəlif mədəni tədbirlər keçirəcəyik. Yeni kitabımızda toplanmış bədii nümunələr bu işimizin başlanğıcıdır.
2025-ci il başlanandan İctimai Birliyimiz müxtəlif tədbirlərə start verib. Rəssam Gülnarə Məmmədovanın İmişlinin Differensial Təhsil və Tədris Mərkəzində 6 gün dalbadal nümayiş etdirilən “Zəfərimiz Gülnarənin rənglər dünyasında” sərgisi Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyinin mənəvi dəstəyi ilə keçirildi.
Beynəlxalq Kitab Bağışlanma Günü münasibəti ilə Xəzər Universitetində keçirilən tədbirdə birliyimizin nəzdində işıq üzü görən müxtəlif 100 kitabı tələbələrə hədiyyə etdik və 100 kitab da İmişliyə Diferensial Təhsil və Tədris Mərkəzinə göndərdik.
2025-cı ildə Bilgəhdə Ahıl şəxslər üçün sosial xidmət müəssəsində, Əlilliyi olan şəxslərin Peşə-Əmək Reabilita¬siya Mərkəzində, İmişlidə Diferensial Təhsil və Tədris Mərkəzində Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisinin təşəb¬büsü ilə “Zəfər ətirli Novruzum” adlı konsertlərimiz və Kəlağayı Muzeyinin yaşı əsrlərə söykənən müasir və qədimi kəlağayıları, mərkəzin sakinlərinin və bu yazının müəllifinin əl işlərindən ibarət sərgi oldu. Yeri gəlmişkən qeyd edim ki, 300-dən çox əl işlərim, 200-dən çox kəlağayı və digər eksponatlar geniş, işıqlı yerini, tamaşaçı bolluğunu gözləyir.
2025-ci ildə ilboyu yeni kitabımızla “Milli üslubda baş geyimləri və örtükləri” layihəsi çərçivəsində milli dəyərlərimiz ismət və qeyrət rəmzimiz kəlağayı və papaq təbliğ olunacaq.
Ədəbiyyat tarixini araşdıranda məlum olur ki, son bir neçə ildəki qədər papağa həsr olunan şeirlər yazılmayıb. 2025-ci ildə Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyi yeniliklərə imza atmağı qarşısına məqsəd qoyub. 2024-cü ildə təkcə Azərbaycanda deyil, qonşu Gürcüstanda, Rusiya Federasiyasında da “Sazlı, Sözlü Kəlağayı Günləri” layihəsi çərçivəsində möhtəşəm tədbirlər keçirildi. 2025-ci ildə İctimai Birlik və şəxsi “Kəlağayı Muzeyi” belə tədbirlərin auditoriyasını, sərhədlərini və mövzusunu genişləndirmək məqsədi ilə “Milli üslubda baş geyimləri və örtükləri” adlı yeni layihəsini gerçəkləşdirməyi, milli qeyrət, ərənlik, şücaət rəmzi papaqların təbliği üçün sərgilər təşkil etməyi və yeni kitablar çap etdirməyi, görüşlər keçirməyi planlaşdırılır.
Xanım-xatın ağbirçək nə¬nə¬lər, ismətli qızlar, gəlinlər, nazlıqəmzəli el gözəlləri deyəndə gözlərimin önünə abırlı, həyalı, əhdinə, sevgisinə sadıq, ismətli, düşməninin qarşısına mərdi- mərdanə çıxan Azərbaycanın qızı gəlir. Onların gül çöhrəsini daha da cazibədar, başını uca edən, gözəlliyinə gözəllik, zərifliyinə zəriflik, duruşuna, yerişinə incəlik qatan kəlağayıda milli ruh, milli mənlik, milli qürur, ismət, namus, ləyaqət, bir çox xalqların xarakterində tapılmayan ali milli mənəvi dəyərlər yaşayır. Bir cümlədə “milli” sözünü bilərəkdən bir neçə dəfə təkrarladım. Millilik xalqın özüdür. “Öz” isə millətin əbədiliyidir, kimliyidir, başqalarından fərqliliyidir.
Kəlağayı Azərbaycan qadınının milliliyinin nişanəsidir. İnanmıram ki, hansısa bir xalqda baş örtüyü bu qədər müsbət emosiya, mənəvi kriteriyalar daşısın. Bunlar dövlət quruculuğu, sözü, sənəti eramızdan çox-çox əvvəllərə gedib çıxan böyük Türklərin dünyagörüşüdür, əxlaqıdır, şərəfli ömür yolunun timsalıdır.
Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezide¬ti, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın misilsiz xidmətləri sayəsində Azərbaycanın 24 qeyri-maddi mədəni irs nümunəsi ilə yanaşı Azərbaycan kəlağayısı da UNESCO-nun Qeyri-maddi Mədəni İrs üzrə Reprezentativ Siyahısına daxil edilmişdir. 24-28 noyabr 2014-cü il tarixində Parisdə keçirilən Qeyri-maddi Mədəni İrsin qorunması üzrə Hökumətlərarası Komitənin 9-cu sessiyasında çıxışı zamanı Mehriban xanım fəxrlə vurğulamışdır:
“Biz azərbaycanlılar öz qədim, zəngin tariximizlə, mədəniyyətimizlə fəxr edirik, dünyada Azərbaycanı əsrlər boyu mədəniyyətlərin, sivilizasiyaların qovuşduğu sülhsevər, qədim və bərəkətli bir torpaq kimi tanıtmaq istəyirik”.
Həmin sessiyada noyabrın 26-da Azərbaycan xalqına aid daha bir əlamətdar element - “Ənənəvi kəlağayı sənəti və simvolizmi, qadın baş örtüklərinin hazırlanması və istifadəsi” UNESCO-nun Qeyri-maddi Mədəni Irs üzrə Reprezentativ Siyahısına daxil edildiyindən hər il 26 noyabr “Azərbaycan Kəlağayısı Günü” kimi qeyd edilir.
“Hava kimi yüngül, buz kimi şəffaf” ipəkdən hazırlanan kəlağayılar Azərbaycan xalqının milli pasportudur, özünütəsdiq üçün mükəmməl sübutdur, qan və gen yaddaşımızdır. Azərbaycan qadınını bütün ömrü boyu olumundan ölümünə qədər müşayiət edən milli geyim, kvadrat formalı qadın baş örtüyü kəlağayıdır. Çadradan fərqli olaraq kəlağayının dinlə heç bir əlaqəsi yoxdur.
Son illərə qədər kəlağayını tərənnüm edən mahnılar da yazılmamışdı. İlk dəfə bu sətirlərin müəllifinin “Kəlağayı” şeirinə aşıq havacatı üstündə aşıq Gözəl Kəlbəcərli şaqraq səslə gözəl mahnı oxudu. Bundan sonra bir neçə kəlağayıya həsr olunmuş yeni mahnılar yarandı.
2019-cu ildə ilk dəfə yenə bəndənizin təşəbbüsü ilə Rəşid Behbudov adına Mahnı Teatrında “Kəlağayı Günü” bayram tədbiri səviyyəsində qeyd edildi.
Kəlağayı sülh, barış rəmzidir. Sehirli incəliyi ilə üzü¬yün ortasından keçən kəlağayı millətin varlığının keşikçisidir, qadınların təkcə başlarını yox, həm də bütün varlığını, əxlaq dünyasını qoruyur.
Milli dəyərlərinə laqeyd yanaşan, sahib çıxmayan xalqların düşmənləri daha çox olar. Hiyləgər tülkü, yaxud tamahkar kaftar sürüsü xislətli əzəli düşmənlərimiz daim pusquda dayanıb ki, istehsal edə, tapa bilmədikləri, həsrətində olduqları maddi və mənəvi milli dəyərlərimizi ələ keçirsinlər, özününkü etməyə çalışsınlar. Son 30-35 ilin hadisələri bunu təsdiqlədi.
Milli dəyərlərimizin qədrini bilək, sahibi olaq, ona uzanan məkrli əlləri dibindən kəsək. Türk xalqını sevməyənləri anladaq ki, Türkün gücü onun mənəvi dünyasındadır min illərin o tayından müdrik babalarımızın, üzü nurlu ağbirçək nənələrimizin bizə miras qoyduğu dəyərlər də...

Güllü Eldar TOMARLI
Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi
İctimai Birliyinin sədri, şəxsi Kəlağayı
Muzeyinin direktoru, şair, publisist

Növbəti hədəfimiz Qərbi Azərbaycana qayıdışdır

Qırx dörd günlük Vətən müharibəsindəki tarixi Qələbə, Prezident, Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin 2022-ci il dekabrın 24-də Qərbi Azərbaycan İcmasının inzibati binasında Qərbi Azərbaycandan olan bir qrup ziyalı ilə görüşündəki çıxışı soyadaşlarımızın öz doğma torpaqlarına qayıdış ümidinə bir daha işıq saçdı. Qərbi azərbaycanlılar tam əmindirlər ki, Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə tarixi torpaqlarımıza qayıdacaq, ata-baba yurdlarında əbədi yaşayacaqlar.
Bu gün ölkəmizin başçısının məqsədyönlü siyasəti, strategiyası sayəsində Qərbi Azərbaycana qayıdışla bağlı mühüm işlər görülür.
Müsahibimiz Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin (ADPU) Beynəlxalq əlaqələr uzrə prorektorluğu nəzdində Qərbi Azərbaycan Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Leyla Calalovadır.
- Leyla xanım, oxucularımıza Mərkəzin yaranması, əsas məqsədi, fəaliyyəti haqqında məlumat verə bilərsiniz?
- Məmnuniyyətlə. Azərbaycan Dövlət Pedoqoji Universitetinin Beynəlxalq əlaqələr üzrə prorektorluğunun nəzdində fəaliyyət göstərən Qərbi Azərbaycan Araşdırmalar Mərkəzinin fəaliyyətinin əsas məqsədi Qərbi Azərbaycanın tarixi etnoqrafiyası, ədəbiyyatı, mədəniyyəti ilə bağlı tədqiqatların aparılmasını təmin etmək, bu sahədə aparılan tədqiqatlara yeni töhfələr vermək, onun elmi-nəzəri səviyyəsinin yüksəldilməsinə və praktik tətbiqinə nail olmaqdır. Rəsmi açılış mərasimi 2024-cü il martın 1-də keçirilən Mərkəz Qərbi Azərbaycan məsələsi ilə məşğul olan bütün dövlət və qeyri-dövlət strukturları ilə əlaqələr yaradır və koordinasiya edilmiş şəkildə fəaliyyət göstərir.
- Bəs, Qərbi Azərbaycan Araşdırmalar Mərkəzinin əsas fəaliyyət istiqamətləri hansılardır?
- İlk növbədə bu sahədə elmi tədqiqat və maarifləndirmə işlərinin təşkil edilməsi, Qərbi Azərbaycan tarixinin ayrı-ayrı mərhələlərinin arşadırılması ilə bağlı elmi tədqiqatların aparılması və bu sahədə elmi-metodiki dəstəyin verilməsi əsas qayəmizdir. Həmçinin azərbaycanlıların ermənilər tərəfindən öz yurdlarından kütləvi surətdə zorla köçürülməsi ilə bağlı aşağıdakı tarixi mərhələlərin dərindən, hərtərəfli öyrənilməsi də əsas prioritetlərdəndir:

1) İrəvan xanlığının işğal edilməsi dövrü.
2) 1905-1906-cı illər qırğınlarının nəticələri.
3) 1918-1920-ci illər soyqırımı.
4) 1948-1953-cü illər deportasiyası.
5) 1988-1991-ci illər deportasiyası.
Bundan başqa, Qərbi Azərbaycan tarixi hüquq kontekstində-şəxsi sənədlər, doğum şəhadətnamələri, əmək kitabçası, hərbi bilet, pasport, attestat, diplom, nikah şəhadətnaməsi, ölüm şəhadətnaməsi, mənzilin mülkiyyət hüquqlarına dair sənədlərin (mülkiyyət, yaxud istifadə hüququ) və s. toplanması, toponimlərin, xalq sənətkarlığını və məişətini əks etdirən əşyaların, sənətkarlıq, yazılı və şifahi ədəbiyyat nümunələrinin, folklorun öyrənilməsi, sosial şəbəkələrdə Mərkəzin səhifələrinin fəaliyyət göstərməsi, eləcə də elmi seminarların, konfransların, simpozumların, televiziya verilişlərinin və digər tədbirlərin təşkili əsas prioritetlərdəndir.
- Leyla xanım, istərdik Qərbi Azərbaycan Araşdırmalar Mərkəzinin ötən il gördüyü işlər haqqında məlimat verəsiniz.
-Əvvəlcə qeyd edim ki, 2024-cü ilin mart ayında ADPU-da Qərbi Azərbaycan Araşdırmalar Mərkəzinin açılış mərasimi, “Qərbi Azərbaycan -yurd yerimiz” mövzusunda konfrans keçirilib. Daha sonra Mərkəzin, Keşişkənd və Paşalı icmalarının birgə təşkilatçılığı və maliyyə dəstəyi ilə hazırlanmış, plagiata məruz qalmış “Qərbi Azərbaycan yallıları”, “Qərbi Azərbaycana qayıdış tarixi torpaqlarda maddi - mədəni irsimiz”, Tərtər rayonunda Vaqif İsaoğlunun “95 illik tarixi yaşadan kəndimiz” (İrəvanlı kəndi) adlı kitabların təqdimatı olub.
Bundan başqa, Naxçıvan Dövlət Universitetində filologiya elmləri doktoru, professor Mahirə Nağıqızı Hüseynovanın “XX əsrdə Dərələyəzdə Urbisid və Etnosid aktları” adlı kitabının, eləcə də “Təhsil” Nəşriyyatı və Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti Qərbi Azərbaycan Ardaşdırmalar Mərkəzinin birgə layihəsi əsasında nəşr olunan “Ulduz” jurnalının Qərbi Azərbaycana həsr olunmuş növbəri nömrəsinin təqdimatı, eləcə də “İrəvan Azərbaycanlı Pedaqoji Məktəbinin 100 illiyi” yubiley tədbiri keçirilib.
Həmçinin Qeyri - Hökümət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə yardımı ilə “İnformasiya və sosial təşəbbüslərə dəstək” layihəsi əsasında və Qərbi Azərbaycan Araşdırmalar Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə “Danışır tarix” filmi çəkilib. “Danışır tarix” filmi “Səlim karvansarası”, “Təpəbaşı məscidi” və “Əmir Səəd məqbərəsi” kimi tarixi abidələrdən bəhs edir. Filmdə, həmçinin Ermənistan ərazisində Azərbaycan abidələrinin ermənilər tərəfindən məhv edilməsindən, azərbaycanlıların milli kimliyinin və mədəni irsinin izlərini silmək cəhdindən bəhs edilir.
- Gənclərimizin vətənpərvərlik ruhunda tərbiyə olunması günümüzün vacib məsələlərindəndir. Rəhbərlik etdiyiniz Mərkəz bu sahədə hansı işləri görür?
- ADPU-nun Beynəlxalq əlaqələr üzrə prorektoru professor Mahirə Hüsenyovanın təşəbbüsü ilə yaradılmış Qərbi Azərbaycan Araşdırmalar Mərkəzi gənclərimizin vətənpərvərlik, milli-mənəvi dəyərlərə sadiqlik ruhunda tərbiyə olunması ilə əlaqədar fəaliyyət planı hazırlayıb. Bu istiqamətdə yeni layihələrin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulub. Qərbi Azərbaycan həqiqətlərinin dünyaya çatdırılmasında gənclərin rolu əvəzolunmazdır. Həyata keçirilən tədbirlər və lahiyələrdə gənclərimizin iştirakı əhəmiyyətlidir. Ona görə də görülən işlərlə , eləcə də qarşıda duran vəzifələrlə bağlı gənclərlə tez-tez görüşlər keçirir, müzakirələr aparırıq. Bu mənada Qərbi Azərbaycan Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Leyla Calalovanın, Mərkəzin mütəxəssissi Möhübbət Məmmədovun, Qafqaz regionu üzrə ekspert Həsən Əhmədovun, ADU-nun Beynəlxalq münasibətlər fakültəsinin tələbəsi Nilgün Nağıyevanın və “MEH” Ədəbi Dərnəyinin rəhbəri Aytac Muradlının iştirakı ilə keçirilən tədbiri qeyd etmək yerinə düşərdi.
- Leyla xanım, qısa zamanda geniş oxucu auditoriyası qazanmış “Yurdun səsi” qəzeti haqqında nə deyə bilərsiniz?
-Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetində Beynəlxalq əlaqələr üzrə prorektor, professor Mahirə Hüseynovanın təsis etdiyi və baş redaktoru olduğu “Yurdun səsi” qəzetinin ilk nömrəsi 2024-cü ilin oktyabrında işıq üzü görüb. “Yurdun səsi” qəzetinin missiyası Qərbi Azərbaycana qayıdışın ruporuna çevrilmək, bu məqsədə xidmət etməkdir. Eyni zamanda, Qərbi Azərbaycanın mədəniyyətini, tarixini, flora və faunasını, mətbəxini, maddi və qeyri -maddi- mədəni irsini öyrənmək, təbliğ etmək, oxuculara çatdırmaq qəzetimizin əsas hədəfləridir.
- Belə demək mümkündürmü ki, “Yurdun səsi” sözün əsl mənasında, qəriblikdə həsrətlə yolumuzu gözləyən Qərbi Azərbaycanın səsi olacaq.
- Bəli, şübhəsiz, “Yurdun səsi” Qərbi Azərbaycanın səsi olacaq. Qəzetin ilk nömrəsində baş redaktor, professor Mahirə Hüseynovanın oxuculara müraciətində qeyd olunur ki, Qarabağ işğaldan azad olunduqdan sonra Azərbaycan xalqı qarşısında yeni hədəf müəyyənləşdirib: “Qərbi Azərbaycana qayıdış! Bu yolda bizim informasiya ruporlarına, sosial şəbəkə seqmentlərinə, jurnallara, saytlara və qəzetlərə ehtiyacımız var. “Yurdun səsi” də bu zərurətdən yaranıb. Zəngin tarixə, əsrarəngiz gözəlliyə malik Qərbi Azərbaycanın gənc nəslə tanıdılması və sevdirilməsi qarşımıza qoyduğumuz hədəflərdən biridir. Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin dediyi kimi, biz topla, tüfənglə deyil, öz elmimiz, zəkamız və yurdsevərliyimizlə Qərbi Azərbaycana qayıdacağıq. Biz buna inanırıq! “Yurdun səsi”-bu ad təsadüfən seçilməyib. Bu səs qəriblikdə qalan yurdumuz Qərbi Azərbaycanın səsidir, Öz doğma yurdumuzun səsidir”.

Zahid Rza