Makedoniya iki milyon nəfər əhaliyə malik olan dənizə çıxışı olmayan kasıb bir ölkədir. Kreml üçün bu ölkə ideoloji mübarizədə yeni cəbhəyə çevrilib, belə ki, Birləşmiş Ştatlar Rusiyanın buradakı nüfuzuna qarşı çıxmaq üçün Makedoniyada hakimiyyət çevrilişi hazırlayr. Belə nöqteyi-nəzər Rusiyanın maraqlarının həmin ölkədəki korrupsiyaya qurşanmış avtoritar hakimiyyətin maraqları ilə nə qədər uyğun gəldiyi dərəcədə doğrudur.
Ötən həftə Rusiyanln xarici işlər naziri Sergey Lavrov deyib: “Tam dəqiqliklə söyləyə bilməsəm də, obyektiv şəkildə belə alınır ki, Makedoniyadakı hadisələr bu ölkənin hökumətinin Rusiyaya qarşı tətbiq edilmiş sanksiyalar siyasətinə qoşulmaqdan imtina etməsi, eləcə də Brüsseldə və okenaın o tayında bir çoxlarının kəskin şəkildə əleyhinə çıxış etdikləri “Türkiyə axını” qaz boru kəmərinin tikintisini Skopyenin fəal şəkildə dəstəkləməsi fonunda baş verir. Belə hisslər heç cür insanı tərk etmir ki, bu hadisələr arasında birbaşa əlaqə mövcuddur”.
Belə fərziyyənin irəli sürülməsi tamamilə başa düşüləndir. Belə ki, Kremldə Makedoniyada başlanmış siyasi böhranla bağlı şübhələr yaranmaya bilməzdi.
Ötən ilin dekabrında prezident Vladimir Putin bəyan etmişdi ki, Rusiya Ukraynadan yan keçərək Bolqarıstan ərazisindən Avropa İttifaqınadək(Aİ) çəkilməsi nəzərdə tutulan “Cənub axını” qaz boru kəmərinin çəkilməsi planlarından imtina edir. Elə bu vaxtlar Aİ həmin layihənin reallaşmaması üçün Bolqarıstan hökümətinə təzyiqlər etmişdi. Sözügedən layihəni dəstəkləyən, özü də həmin boru kəmərini çəkməyi Putinin dostlarından biri olan milyarderə həvalə edən hökümət növbədənkənar seçkilər nəticəsində dəyişdirildi, bununla da Rusiya çıxış nöqtəsindən məhrum oldu. Bu, Putini dayandıra bilmədi və o, Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanla Türkiyə ərazisindən keçən qaz boru kəmərinin tikintisi barədə saziş imzaladı, belə ümidlə ki, sonradan onu Balkanlaradək uzatmaq mümkün olacaq.
Beynəlxalq ekspertlərin qənaətincə, Avropa İttifaqına daxil olmağa namizəd olan Serbiya sözügedən layihə barədə üzücü xatirələrə malikdir. Belə ki, boru kəmərini Bolqarıstan ərazisindən keçmədən Serbiyayadək çatdırmaq üçün onu Yunanıstan və Makedoniya ərazilərindən keçirmək lazım gələcək. ABŞ bunda israr edir ki, Yunanıstan Rusiyadan deyil, Azərbaycandan nəql olunacaq qazı Aİ-yə çatdırmağı nəzərdə tutan rəqabət qabiliyyətli qaz boru kəməri layihəsini dəstəkləsin.
Makedoniyaya gəlincə, “Cənub axını” qaz boru kəmərinin çəkilməsi planları barədə elan edildikdən iki ay sonra müxalifət lideri Zoyan Zayev ölkə rəhbərlərinin məxfi danışıqlarını mətbuatda dərc etməyə başladı. O, deyib ki, baş nazir Nikolı Qriyevskinin hökuməti tərəfindən genişmiqyaslı izləmələr kampaniyası çərçivəsində əldə etdikləri danışıqların audioyazısı ona hansısa ifşaedici tərəfindən çatdırılıb. Burada gedən açıq, bəzən hətta olduqca kobud söhbətlər bir çox məsələlər, hətta siyasi rəqiblərə qarşı güc tətbiq edilməsindən, seçkilərdə saxtakarlıq edilməsindən Qruyevskiyə Daxili İşlər Nazirliyinin hesabına “Mersedes” alınmasınadək məsələlərdən gedir. Audioyazı dərc olunduqdan sonra həm ölkənin daxili işlər naziri, həm də ölkənin Kəşfiyyat İdarəsinin rəhbəri istefa verib.
Bu, makedoniyalıları o qədər qəzəbləndirib ki, hətta müxalifətlə heç bir əlaqəsi olmayan ölkədəki alban azlığı ölkənin paytaxtı Skopyedə bazar günü başlanmış izdihamlı mitinqlərə qatılıb.
Bunun ertəsi günü artıq 10 ildir ki Makedoniyaya rəhbərlik edən baş nazir cavab mitinqi keçirib. O, səslərin gizlicə yazılmasını “böyük dərs” adlandırıb. Zayevi tənqid atəşinə tutan hökümət başçısı onu “xaricilərin oyuncaq rejimi” və “ssenari müəllifi” adlandırıb. Öz tərəfdarlarına deyib ki,” xarici xüsusi xidmət orqanlarının hakimiyyətə gətirdiyi bir baş naziri təsəvvür edin”.
Putini komandası üçün bu, tanış vəziyyətdir. Belə ki, hadisələr 2013-2014-cü illərdə Ukraynada baş vermiş hadisələrə bənzər cərəyan edir. Məlum olduğu kimi, orada korrupsiyaya qurşanmış Viktor Yanukoviç qəzəblənmiş xalqın üsyanı nəticəsində devrildi.
Kreml belə hesab edir ki, belə çevrilişləri Birləşmiş Ştatlar 2003-cü ildə Gürcüstanda, 2005-ci ildə Ukraynada, 2009-cu ildə Moldovada, eləcə bəzi keçmiş sovet respublikalarında moskvameylli rejimləri devirməyə az-çox uğurlu cəhdlər edib. “Ərəb baharı” kimi hakimiyyət çevrilişləri də, Putinin nöqteyi-nəzərincə, ABŞ tərəfindən hazırlanmış inqilablar siyahısına düşür.
Bir çox sadə rus vətəndaşları da qiyamlar nəzəriyyəsinə inanır, axı burada müəyyən qədər də olsa, həqiqət mövcuddur. Belə ki, ABŞ və onun müttəfiqləri həqiqətən də, xüsusilə də Krımın zorla öz ərazisinə birləşdirlməsindən sonra Rusiyanın təsir və nüfuz dairəsini məhdudlaşdrmağa çalışırlar. Onlar eləcə də, Putinin təbii qazın nəqlindən siyasi təzyiq vasitəsi kimi istifadə etməyə meylliliyindən çox ehtiyatlanırlar. Çünki Rusiya dövlət başçısı ona qarçı çıxanlar üçün qazın qiymətini artırır, öz müttəfiqləri üçünsə aşağı salır.
Rusiya Skopyedəki səfirliyinin əməkdaşlarının sayını son vaxtlar xeyli artırıb və Quriyevskinin xarici agentlər barədəki açıqlamalarını təkrarlamağa başlayır. Lakin Moskva çürüməkdə olan və makedoniyalıların etimadını itirmiş bir rejimin hakimiyyətdə qalmasına çətin ki nail ola bilsin. Gizlin söhbətlər barədə danışıqların ifşa olunması isə yerli əhalinin öz hökumətinə etimadsızlıq göstərməsi üçün çox ciddi əsasdır.
Elxan QASIMOV