(Giya Paçxataşvilinin “Doğum şəhadətnaməsi” şeirlər kitabı haqqında bir neçə kəlmə)

Həyat hər kəsə eyni cür ola bilmir. O, kimə şirin, kimə acıdır. İnsan ilkin fəaliyyətindən çalışır ki, həyatı özünə şirin etsin. Həssas qəlbli insanlar həyatın sərt tələblərinə tab gətirməyəndə taleyindən, həyatından şikayət edir və bədbinləşirlər. Belə insanlar içində şairlər və yazıçılar ön sıradadırlar. Hegelin təbirincə desək, "əsl sənətin başlandığı sahənin hüdudlarına girişmək üçün böyük fitri bədii istedad gərəkdir" ki, qarşısına qoyduğu məqsədə nikbinliklə nail olsun, bədbinliyə uğramasın.
Son dövr nəfis şəkildə çap olunmuş şeir kitablarını nəzərdən keçirməli oldum. Bu kitabların arasında gürcü əsilli üç xalqın şairi (ifadə Qarabağ qazisi, çair Maşallah Məftuna məxsusdur) kimi tanınan tərcüməçi, publisist, ləyaqətli vətəndaş Giya Paçxataşvilinin özünün yazdığı “Doğum şəhadətnaməsi”, yaxından tanıdığım və yaradıcılıqlarına dərindən bələd olduğum Zemfira və Qiymət Məhərrəmlilərin yazdıqları “Givinin Qarabağnaməsi” Məhərrəmlilərin söz yükündə” və Qənbər Ağayevlə Nizami Tağısoyun (Məmmədov) müəllif olduqları “Azərbaycan ədəbiyyatında Giya Paçxataşvilinin yeri” adlı kitablar bu qəbildəndir. Bir-birindən gözəl tərtib edilmiş bu kitablarda insanı düşündürən, ovqatını oxşayan şeirlər diqqətimi daha çox cəlb etdi. Söz yığımından ibarət olmayan bu kitablarda insan zövqünü oxşayan, qəlbə nüfuz edən şeirlər tapmaq mümkünsüzdür.
"Doğum şəhadətnaməsi" adlı kitabında söz, sənət meydanına atılan şairin bəhrələndiyi əsas qaynaqlar müasir həyatımız, siyasi mühitimiz, vətən və onun insanlarıdır. Onun poeziyasında sevgi, sədaqət, hicran, vüsal, Vətənə, yurda məhəbbət, insanlara hörmət mövzuları əsas yer tutur. Şairin qəlbi həzin duyğularla zəngin olub doğma xalqımızla bağlıdır. Onun lirik yaradıcılığı sanki nəğmə çələngini xatırladır. Müəllif bu kitabında ömür-gün yoldaşı Xatirə xanımla bağlı sevgisini, məhəbbətini, ülvi düşüncələrini ön plana çəkib. Onun kitabında gah sevib-sevilmə, vüsal, gah da yar həsrətilə üzləşirik.
Givinin şeirləri ilə tanış olarkən onun həssas, incə, eyni zamanda kövrək qəlbi gözlərimiz önünə gəlir. O, özünün Xatirə xanımla uğurlu taleyindən, sevincindən, ömür-gün yoldaşına rast gələnədək həyatın ona ağır təsirindən şikayətlənir, problemlərdən çıxmaq üçün yollar axtarır, mümkün imkanların olduğunu sözün gücü ilə oxuculara təqdim edir.
G.Paçxataşvili müxtəlif dövrlərdə qələmə aldığı “Can-can”, “Sən-mən”, “Mübarək”, “Qoru”, “Sən gələli”, “O – sənsən”, “Xəstəxana zarafatı”, “Xatirə - 45”, “Doğum günün”, “Yenə sənə” və bu kimi xeyli şeirini ömür-gün yoldaşı Xatirə xanıma həsr edib.
Givinin ən böyük varı,
Yeni ömrünün memarı.
Ürəyinin şah damarı,
Xatirəm, o – sənsən.
Və yaxud:
Mərdanə sevgili, sadiq həbibim,
Aşbazım, xəttatım, könül təbibim.
Şeir müəllifi, ömür sahibim,
Xatışım, doğulan günün mübarək!
Həyatın təsirli anları onun həssas qəlbini titrədir, çox ağrıdır.
Sevgi Giya üçün hər şeydən üstündür. O, insanın ali əxlaqi keyfiyyətlərinə sevgi prizmasından baxır, onunla qiymət verir:
Ehtiyac ard-arda problemlər düzür,
Reseptlər pulsuzluq gölündə üzür…
Bu olay Xatışımı yamanca üzür.
Qəlbində yurd salıb, qorxu, həyəcan,
O isə gülərək söyləyir: “Can-can”.
Bu iki cütlüyün sevgi dünyasında hər şey pakdır, səmimidir. Mərkəzdə olan insan onlar üçün gerçək varlıqdır, onların nəzərində sevgidən küsmək dünyadan küsmək deməkdir:
Əvəzlənsin
Minalanmış sahələri,
Savaşın “doğduğu” qəbirləri
Solmayan Gülüstan…
Yazılsın
“Sən – Mən” adlı
Əbədi dastan.
“Sən gələli” şeirində deyildiyi kimi:
Saf eşq şərbəti içildi,
Kələ-kötür yol keçildi.
Bayramdayam düz 3 ildi,
Sən gələli…
Vüsala yetmək şair üçün təskinlik deməkdir. Kitabdakı poetik nümunələrlə tanışlıqdan sonra deyə bilərəm ki, Givinin Xatirə xanımla bağlı sevgi dünyasına həsr olunmuş şeirləri insana xoş bir ovqat bəxş edir. Ümidvaram ki, şair nikbin şeirlər də yazacaq, həyatın gözəlliklərini tərənnüm edəcək, onun kövrək duyğuları doğma vətən torpağında getdikcə möhkəmlənəcək.
Giya Paçxataşvili ədəbiyyata coşqun bir ilhamla gəlib. Onun şeirlərində yüksək bədiilik, dərin məzmun və özünəməxsus üslub keyfiyyətləri var. Oxucular G. Paçxataşvilinin şeirlərini həmişə rəğbətlə qarşılayır.
İstedadlı şairin bu yaxınlarda buraxılmış şeirlər kitabı – “Doğum şəhadətnaməsi” qarşımızdadır. Kitabı vərəqlədikcə sanki mənalı keçən bir ömrün şeir dolu səhifələrini oxuyursan. Gecə-gündüz şeir-sənət eşqi ilə yanan, həyata, insanlara qırılmaz tellərlə bağlanan, həmişə narahat olan, daim sonsuz və intəhasız axtarışlarda keçən şair ömrünün səhifələrini...
“Doğum şəhadətnaməsi”. Şeirlər kitabının adı da mənalıdır. Səmimi hisslərlə, kövrək duyğularla yazılmış həmin şeirlər şairin bədii yaradıcılığa, sənətə olan məhəbbətini müəyyənləşdirmək üçün də çox maraqlıdır.
Giyanı
Erkən yetimlik haqladı,
Yoxluğu
Nənəsini “bıçaqladı”…
Tanrı onu
Pənahında saxladı,
Gələcəyi
Gülə-gülə ağladı…
“Doğum şəhadətnaməsi”
Şair Giya Paçxataşvilinin şeirdən, bədii söz sənətindən tələbi böyükdür. Ona görə şeir həyata möhkəm bağlanmalı, həyatın nəbzini tutmalı, əsrin yüksək ideallarına vaxtında cavab verməlidir.
Kitabda verilmiş bir sıra şeirlərdə şairin özünə olan tələbkarlığı qabarıq şəkildə ifadə edilib. Şair şeirin daşlı-kəsəkli yoluna düşərək uzaqlara baxmaq istəyir. Görəsən, onun nəğməsi dillərə düşə biləcəkmi? O, yaxşı bilir ki, əsrin imtahanları hələ qabaqdadır:
Tanrı
İnsanları suyla
Çəkib imtahana,
Mesaj göndərdi Cahana…
Hamını səsləyərək
Vicdana
Göydən Yerə
Həyəcan təbili yüksəldi –
Tanrı dilə gəldi:
“Qatqılı qidaları yığışdırın,
Haramzadaları sıxışdırın…
Yoxsa gələrəm odla,
Küləklə,
Sınayaram Sizləri Çörəklə…”
Giyaya belə gəlir ki, şairin ömrü yaratdığı nəğmələrin ömründədir. Əsl ömür odur ki, o, nəğmələrdə yaşasın. Buna görə də şair narahatdır, həmişə axtarır, düşünür, yadda qala biləcək şeirlər yaratmaq eşqi ilə yaşayır.
… Şeirlərin xətrinə dəyməyin,
Şeirlərin qamətini əyməyin.
Sözümüzü həqiqətə dikin –
“Şeir binaları” tikin!

… Şeirlə gözəldir ölkə,
“Şeir binaları” tikilsə.
Şeirlərin ömrü
Uzandı bəlkə…
“Şeir gəldi imtahana”
“Doğum şəhadətnaməsi” kitabında şairin ithaflarına da rast gəlirik. Hamımızın yaxşı tanıdığımız mərhum hüquqşünas, jurnalist, publisist Əyyub Kərimovun müqəddəs ruhuna həsr etdiyi “Qanun öldü” şeirində dostunun mübarizliyindən söz açaraq kiçik bir parçada onun ölümünün səbəbini açıqlayır:
… Beləcə “Qanun” elegiyası,
Dəm qazında bitdi.
Yerdən qanunu götürüb,
Qoltuğuna vurub…
Səmanı hifz etmək üçün
Əyyub göylərə getdi…
getdi….
Başqa bir dostumuz “Yeni təfəkkür” qəzetinin baş redaktoru, Əməkdar jurnalist Şəmsiyyə Kərimovanın sevgisini bədii sözün qüdrəti ilə dilə gətirir:
Tovuzdan qanadlanan,
Torpağına bağlanan.
Kədərlənən, şadlanan,
Şəmsiyyənin sevgisi.

Yerdən, göydən halidir,
Alidir, kamallıdır.
Pətəklərin balıdır,
Şəmsiyyənin sevgisi.
49-cu baharını onsuz qarşıladığımız mərhum millət vəkili Qənirə Paşayevaya həsr etdiyi şeirində də onun xarakterik xüsusiyyətlərini diqqət mərkəzində saxlayır və sonda deyir:
Ahu-zarın yoxdur yeri,
Qayıtmayacaqsan geri…
Givinin əbədi şeiri,
Qənirə, ah Qənirə.
Görkəmli alim, istedadlı jurnalist və dəyərli söz adamı Qiymət Məhərrəmliyə həsr etdiyi şeirlərində isə o bambaşqadır. Qiymət xanıma bir neçə şeir yazıb. Giya Qiymət xanımı həyat yoldaşı Gülməmməd bəylə belə vəsf edir:
Mələkdilər, gözəlliyə təndilər,
Eşq adlı bir bütöv bədəndilər.
Azadlığa can atan vətəndilər,
Vətənpərvər Qiymət ilə Gülməmməd.

Şeirə, sənətə çox gərəkdilər,
Bir-birinə söykənən kürəkdilər…
Giviyə qaytarılmış ürəkdilər –
Bərk vururlar Qiymət ilə Gülməmməd,
Bərq vururlar Qiymət ilə Gülməmməd.
Mən Giyanın mənə təqdim etdiyi Zemfira və Qiymət Məhərrəmlilərin yazdıqları “Givinin Qarabağnaməsi” Məhərrəmlilərin söz yükündə” və Qənbər Ağayevlə Nizami Tağısoyun (Məmmədov) müəllif olduqları “Azərbaycan ədəbiyyatında Giya Paçxataşvilinin yeri” adlı kitabları haqqında bir kəlmə belə söz açmadım. Qismət olsa, yaxın gələcəkdə bu əsərlər barəsində də fikrimi bildirərəm.
Və sonda deyim ki, “Doğum şəhadətnaməsi” şeirlər kitabı oxucunu düşündürən, ona poetik hisslər aşılayan bir əsərdir. Oxucular şair Giya Paçxataşvilidən daha sanballı sənət inciləri gözləyirlər. Şairin ən yaxşı töhfəsi urəklərə yol tapan şeirləridir. Oxucuları gözəl və mənalı yaşamağa və yaratmağa çağıran şeirlər.

Daşdəmir ƏJDƏROĞLU