27-07-2025, 20:36
Azərbaycanı və Azərbaycan elmini
dünyada tanıdan görkəmli bio-fizik
professor Süleyman Allahverdiyev
Biofizika sahəsi üzrə dünyanın ən nüfuzlu alimlərindən biri kimi tanınmış həmyerlimiz, AMEA-nın Molekulyar Biologiya və Biotexnologiyalar İnstitutunun Bionanotexnologiya beynəlxalq laboratoriyasının müdiri, Rusiya Elmlər Akademiyasının Fundamental Biologiya Problemləri İnstitutunun baş elmi işçisi, K.A.Timiryazev adına Bitki Fiziologiyası İnstitutunun İdarəolunan Fotobiosintez laboratoriyasının müdiri və baş elmi işçisi, Rusiyanın əməkdar elm xadimi, Rusiya Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, biologiya elmlər doktoru, professor Süleyman İfxan oğlu Allahverdiyevin 1 avqust 2025-ci il tarixində 75 yaşı tamam olur.
Allahverdiyev Süleyman İfxan oğlu 01.08.1950-ci ildə Qərbi Azərbaycanın Çəmbərək (keçmiş Krasnoselo) rayonunun Çaykənd kəndində zəhmətkeş bir ailədə anadan olmuşdur. Atası Allahverdiyev İfxan Məmmədkərim oğlu və anası Alıyeva Aşa Hüseyn qızı Çaykənd kolxozunda müxtəlif işlərdə çalışmışlar.
Allahverdiyev Süleyman ilk təhsilini doğulduğu Çaykənd kəndində səkkizillik məktəbdə almış və oranı bitirdikdən sonra qonşu Gölkənd kəndindəki orta məktəbdə orta təsilini uğurla başa vurmuşdur. Eyni zamanda təhsilini Bakı Dövlət Universitetinin (keçmiş S. M. Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universiteti - ADU) fizika fakültəsində davam etdirmiş və oranı 1973-cü ildə müvəffəqiyyətlə bitirmişdir.
Universitet illərindən sonra ali təhsilli mütəxəssis kimi doğulduğu Çaykənd kəndinə qayıtmış və orada bir müddət (1973-1977-ci illər) Bala Əfəndiyev adına orta məktəbdə fizika müəllimi işləmişdir. Lakin elmi axtarışlara böyük marağı olan Süleyman Allahverdiyev 1977-ci ildə AMEA-nın Əkinçilik institutunda akademik Cəlal Əliyevin rəhbərlik etdiyi “Bitgi fiziologiyası” laboratoriyasında biofizik kimi elmi isə baslamısdır. Elə həmin il, o, SSRİ Elmlər Akademiyasının Fotosintez İnstitutunda (indiki REA-nın Biologiyanın Fundamental Problemləri İnstitutu) “biofizika” ixtisası üzrə aspiranturaya qəbul olmuşdur.
1984-cü ildə SSRİ EA-nın Biofizika İnstitutunda (Puşşino səhəri) biofizika üzrə namizədlik dissertasiyası müdafiə etmiş və fizika- riyaziyyat elmləri namizədi alimlik dərəcəsi almışdır.
Namizədlik dissertasiyasının müdafiəsindən sonra Süleyman Allahverdiyev SSRİ EA-nın Fotosintez İnstitutunda elmi araşdırmalarını davam etdirmiş və apardığı elmi tədqiqat işlərini yekunlaşdıraraq 2002-ci ildə REA-nın Timiryazyev adına Bitki Fiziologiyası İnstitutunda "Bitkilərin fiziologiyası və biokimyası" ixtisası üzrə biologiya elmləri doktoru alimlik dərəcəsi almaq üçün dissertasiya işini uğurla müdafiə etmişdir.
S. Allahverdiyev fotosintez, fiziologiya, biofizika, biokimya və molekulyar biologiya sahələri üzrə elm aləmində tanınmış mütəxəssisdir. Onun tədqiq etdiyi 2-ci fotosistem (FS-2) fotosintez zamanı elektron-nəqliyyat zəncirində gedən proseslərin əsasını təşkil edir. Bu tədqiqatların nəticəsi fotosintez prosesində ilkin mexanizmlərin elektronların ötürülməsi zamanı mümkün olan energetik və kinetik sxem bütün dünyada fotosintez üzrə dərsliklərə daxil edilib.
S. Allahverdiyevin əldə etdiyi elmi nəticələrin məcmusu əsasında FS-2-nin bitki və sianobakteriyaların fəaliyyəti, eləcə də inaktivasiya mexanizmləri və stress şəraitlərdə onun sonrakı reparasiyası haqqında yeni təsəvvürlər sistemi yaradılmış, bitkilərin fotosintez aparatının əlverişsiz ətraf mühit şəraitinə uyğunlaşdırılmasının molekulyar mexanizmləri tədqiq edilmişdir.
S. Allahverdiyev tərəfindən duz stressinə qarşı FS-2-nin dayanıqlığında canlı hüceyrələrin rolu müəyyən edilmiş və FS-2-nin ətraf mühitin stress amillərinə müqavimətini yetərincə gücləndirən gen mühəndisliyi yolları aşkarlanmışdır.
Hazırda o, nanobiotexnologiyanın yeni istiqamətlərindən biri olan təbii zülal strukturu əsasında süni fotosintez sistemlərinin yaradılması ilə bağlı tədqiqatlarda fəal iştirak edir. Bu tədqiqatlar gələcəkdə alternativ enerji mənbəyi kimi molekulyar hidrogenin əldə edilməsinə imkan verəcəkdir.
S.Allahverdiyevin elmi araşdırmalarının nəticələri müntəzəm olaraq Chemical Reviwers, Proceedings of National Academy of Science USA, "The EMBO Journal, J.Photochem Photobiol, Photosynthesis Research, FEBS Letters və s. kimi nüfuzlu beynəlxalq elmi jurnallarda dərc edilir. O, bu və digər elmi jurnallarda bir sıra icmal məqalələrin, habelə xaricdə nəşr edilən elmi kitablarda 39 fəslin müəllifidir. Bütün bunlar onun elmi nailiyyətlərinin beynəlxalq miqyasda tanınmasına sübutdur. Alim dəfələrlə müxtəlif beynəlxalq jurnalların xüsusi buraxılışlarının redaktoru kimi dəvət olunub.
S.Allahverdiyev bitkilərin fiziologiyası və biokimyası, fotosintez və nanotexnologiyalara dair elmi əsərlər nəşr edən aparıcı beynəlxalq jurnalların (15-dən çox), o cümlədən, Biochimica et Biophysica Acta (BBA-Bioenergetics), İnternational Journal of Hydrogen Energy, Journal of Photochemistry and Photobiology B.Biology, Frontiers in Plant Physiology və s. jurnalların redaksiya heyətinin üzvüdür.
Beynəlxalq elmi istinada və Hirş indeksinin məlumatına görə Süleyman Allahverdiyevin elmi əsərlərinə istinad sayı müvafiq olaraq təxminən 27 000 və 79-dur. O, belə yüksək sitat (istinad) reytinqi (26 000- dən çox) olan yeganə azərbaycanlıdır.
S.Allahverdiyev 2018–2023-cü illərdə Thomson Reuters-WoS (Clarivate Analytics) tərəfindən müstəsna tədqiqatları ilə seçilən ən yüksək istinad edilən dünya səviyyəli tədqiqatçılardan biri kimi tanınmış və dünyanın ən çox istinad olunan top 1% alimləri siyahısına daxil edilmiş və “Scopus Awards Russia” mükafatına layiq görülmüşdür. S.Allahverdiyevin belə bir mötəbər siyahıya daxil edilməsi onun fotosintez və əlaqəli sahələrin öyrənilməsinə verdiyi əvəzsiz töhfələrin beynəlxalq səviyyədə tanınmasının göstəricisidir.
O, 2022-ci ildən etibarən hər il Research.com reytinqində “Bitki elmi və aqronomiya” kateqoriyası üzrə Rusiya alimləri arasında birinci yeri tutur.
S.Allahverdiyev müxtəlif illərdə 25-dən çox ölkədə (Avstraliya, Fransa, Hollandiya, Almaniya, Sinqapur, İsveç, Çexiya, Macarıstan, Türkiyə, Hindistan, koreya və s.) dəvətli professor kimi çalışıb.
İndiyə qədər Rusiyada, eləcə də başqa xarici ölkələrdə keçirilən 90-dan çox beynəlxalq elmi konfranslarda iştirak edib. Dünyanın 60-dan çox ölkəsində o cümlədən, Avstraliya, Macarıstan, Yaponiya, Almaniya, İspaniya, Kanada, Hollandiya, Sinqapur, Fransa, İsveç, Türkiyə və s. ölkələrdə müxtəlif illərdə dəvətlə işləmiş və mühazirələr oxumuşdur. O, həm də Yaponiya, Kanada, Hindistan, Macarıstan, Almaniya, Sinqapur, ABŞ, İsveç və s. ölkələrin elmi - tədqiqat təşkilatlarının beynəlxalq layihələrində rəhbər və iştirakçıdır. O böyük uğurla keçən "Postegenom dövrdə Fotosintez, biofizikadan molekulyar biologiyaya qədər" (Kanada - 2004), "Fotosintezlərin struktur və funksiyası" (Puşşino 2006, 2014, 2016), "Davamlı inkişaf üçün Fotosintez tədqiqatları" (2011, 20013, 2018 Bakı, Azərbaycan), (2015 Krit Yunanıstan), "Davamlı inkişaf üçün Fotosintez və hidrogen enerji tədqiqatları" (2017, Heydərabad, Hindistan, 2019, Sankt Peterburq, 2023, Istanbul), beynəlxalq elmi konfransların təşkilatçısı olub.
S.Allahverdiyev həm də Rusiya Elmlər Akademiyasının Bitki fiziologiyası İnstitutunun “İdarəolunan fotobiosintez” laboratoriyasının rəhbəri, Mixail Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin “Bitki fiziologiyası” kafedrasının, eləcə də Moskva fiziki-texnika institutunun molekulyar və hüceyrə biologiyası kafedrasının professorudur.
S. Allahverdiyev 2019-cu ildə Rusiya Elmlər Akademiyasının K.A.Timiryazyev adına mükafatını almış, 2021-ci ilin beynəlxalq "Qlobal enerji" mükafatına layiq görülmüş, 2024-cü ildə Beynəlxalq Hidrogen Mükafatı laureatı olmuş, həmçinin, Əl-Farabi adına Qazaxıstan Milli Universitetinin “Elm qarşısında xidmətlərinə görə” qızıl medal sahibidir.
Bütün mənalı həyatını vətəndən uzaqlarda yalnız elmə həsr etmiş, məşğul olduğu elmi istiqamətdə qazandığı möhtəşəm uğurları ilə dünya alimləri sırasında Azərbaycanı layiqincə təmsil edən həmyerlimizi bu yubiley günü münasibətilə təbrik edir, ona hər şeydən əvvəl möhkəm can sağlığı, uzun ömür və elmi fəaliyyətində daha böyük uğurlar arzulayırıq.
Fərman MƏMMƏDOV
Azərbaycan Dillər
Universitetinin dosenti
27-07-2025, 20:19
Elan!
Əziz dostlar, şəhid Zaur İsmayılzadəyə həsr olunmuş tədbirdə dəvət edirik. 44 günlük Vətən müharibəsinin qəhrəman oğullarından olan, ananın tək oğlu şəhid Zaur İsmayılzadənin anadan olmasının 30 illiyidir.
Azərbaycan Milli QHT Forumunda Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyinin təşkilatçılığı ilə şəhidi Zaur İsmayılzadənin 30 illiyinə həsr olunmuş tədbir keçiriləcək. Tədbirdə şəhidlərə ithaf olunmuş şeirlər və musiqi kompozisiyaları səsləndiriləcək.
Sizi şəhid Zaur ismayılzadənin əziz xatirəsinə həsr olunmuş tədbirə dəvət edirik.
Tarix: 28 iyul 2025-ci il saat 14:00
Ünvan: S. Vurğun 83, “Word Business Center”, 2-ci mərtəbə, Akt zalı
Hörmətlə: Güllü Eldar qızı Alıyeva, Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisinin sədri
27-07-2025, 16:36
Meşə yanğınları Fransanı da ağuşuna aldı
Fransanın cənubundakı Od departamentində 680 hektardan çox ərazini əhatə edən böyük meşə yanğını davam edir.
Şənbə günü axşam Port-La-Nuvel kommunası ərazisindəki iki düşərgənin və bir neçə yaşayış binasının sakinləri ehtiyat tədbiri olaraq təxliyə edilib, ümumilikdə 1000 nəfər təhlükəi ərazidən çıxarılıb.
Həmçinin yanğının söndürülməsi zamanı kommuna tamamilə işıqsız qalıb. Bundan əlavə, Sijan kommunasında iki ev yanğın nəticəsində ciddi ziyan görüb, biri isə demək olar ki, tamamilə dağılıb.
Bazar günü səhər insanların evlərinə qayıtmasına icazə verilib, lakin bu ərazidə yanğınla mübarizə davam edir.
Hadisə yerində 630 yanğınsöndürən, həmçinin iki yanğınsöndürən təyyarə və iki helikopter işləyir, lakin onların işinə güclü külək mane olur. Alovla mübarizə zamanı dörd yanğınsöndürən tüstüdən zəhərlənib, onlardan ikisi xəstəxanaya yerləşdirilib. Səlahiyyətlilərin məlumatına görə, hazırda yanğın lokallaşdırılıb.
27-07-2025, 16:23
Sahibə Qafarova Cenevrəyə getdi
İyulun 27-də Milli Məclisin sədri Sahibə Qafarovanın başçılığı ilə Azərbaycan parlament nümayəndə heyəti Parlament Sədrlərinin 6-cı Dünya Konfransında və Parlamentlərarası İttifaqın Qadın Parlament Sədrlərinin 15-ci Sammitində iştirak etmək üçün İsveçrə Konfederasiyasının Cenevrə şəhərinə işgüzar səfərə gəlib.
Cenevrə hava limanında Milli Məclisin sədrini Azərbaycanın İsveçrədəki səfiri Fuad İsgəndərov, ölkəmizin BMT-nin Cenevrə bölməsindəki daimi nümayəndəsi Qalib İsrafilov və digər rəsmi şəxslər qarşılayıblar.
Səfər çərçivəsində Milli Məclisin sədrinin tədbirlərdə çıxışları və nümayəndə heyətlərinin rəhbərləri ilə bir sıra görüşləri nəzərdə tutulur.
27-07-2025, 15:50
Əməkdar məşqçi vəfat etdi
Azərbaycan Respublikasının "Əməkdar məşqçisi", ağırlıqqaldırma idman növünün inkişafında böyük xidmətləri olan Nüsrət Abdullayev vəfat edib.
O, 65 yaşında dünyasını dəyişib.
Azərbaycan Ağırlıqqaldırma Federasiyası mərhumun ailəsinə dərin hüznlə başsağlığı verib.
27-07-2025, 15:36
Kamboca və Tailand arasında atışma yenidən başladı
Hər iki ölkənin ABŞ prezidenti Donald Trampın təklif etdiyi atəşkəs danışıqlarına razı olmasına baxmayaraq, dördüncü gündür ki, Kamboca və Tailand mübahisəli sərhədləri boyu zərbələr endirirlər.
Zərbələr Trampın davam edən döyüşlərin iki Cənubi Asiya ölkəsi ilə Vaşinqton arasında ticarət razılaşmalarına xələl gətirəcəyi ilə hədələməsindən bir neçə saat sonra yenidən başlayıb.
Tailand və Kamboca rəsmilərinin bildirdiyinə görə, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı, ABŞ və Çinin döyüşləri dayandırmaq çağırışına baxmayaraq davam edən toqquşmalar cümə axşamı günündən bəri ən azı 32 nəfərin ölümünə və 200 mindən çox insanın didərgin düşməsinə səbəb olub.
Bu arada hər iki tərəf son sərhəd toqquşmasının başlamasında bir-birini günahlandırıb. Belə ki, Tailand hakimiyyəti hərbi əməliyyatları dayandırmağa hazır olmadıqlarını bildirib və Kambocanı Surin əyalətində, sərhəddə və bir sıra digər ərazilərdə mülki əraziləri ağır artilleriya atəşinə tutmaqda ittiham edib.
27-07-2025, 15:21
Polis çimərliklərdə tədbirləri davam etdirir - VİDEO
İsti hava şəraiti ilə əlaqədar insanların çimərliklərə axını nəzərə alınaraq həmin məkanlarda vətəndaşların təhlükəsizliyinin təmin olunması məqsədilə polis əməkdaşları tərəfindən profilaktik tədbirlər həyata keçirilir.
DİN-in Mətbuat xidmətindən verilən məlumata görə, tədbirlər çərçivəsində polis naryadları sürücülərlə profilaktik söhbətlər apararaq sürət həddinə əməl olunmasının və sərxoş vəziyyətdə avtomobil idarə edilməsinin yolverilməzliyi barədə məlumat verirlər.
Çimərlik ərazilərində asayişin qorunması və ictimai qaydanın təmin olunması məqsədilə vətəndaşlarla maarifləndirici söhbətlər aparılır. Onlara istirahət etdikləri əraziləri çirkləndirməmək, azyaşlılar üzərində nəzarəti gücləndirmək və üzləşdikləri neqativ hallarla bağlı dərhal polis əməkdaşlarına məlumat vermək tövsiyə olunur.
Tədbirlər zamanı dəniz kənərında insanların sıx olduğu yerlərdə müxtəlif növ nəqliyyat vasitələri idarə edən şəxslərlə də profilaktik söhbətlər aparılır, təhlükəsizlik qaydaları izah edilir.
Qeyd edək ki, bu tipli profilaktik tədbirlər mütəmadi olaraq davam etdiriləcək.
27-07-2025, 15:00
Arif Babayevin vəziyyəti ağır olaraq qalır
Xalq artisti Arif Babayevin vəziyyəti ağır stabil olaraq qalır.
Bu barədə Mərkəzi Klinik Xəstəxanasının Baş həkimi Kamran Musayev bildirib.
Onun sözlərinə görə, xanəndənin müalicəsi Reanimasiya və intensiv terapiya şöbəsində davam etdirilir.
Xatırladaq ki, iyulun 23-də Xalq artisti Arif Babayev kəskin tənəffüz çatışmazlığı diaqnozu ilə Qax Rayon Mərkəzi Xəstəxanasına hospitalizasiya olunub. Vəziyyəti kritik ağır olduğundan paytaxtdakı tibb müəssisəsinə təxliyə edilib.
27-07-2025, 14:46
Yunanıstanda meşə yanğınları davam edir
Yüksək temperaturun hökm sürdüyü Yunanıstanda baş verən meşə yanğınlarının böyük hissəsi nəzarət altına alınıb. Lakin Çuha adası və Mora yarımadasında yerləşən Messiniya bölgəsindəki yanğınlar hələ də davam edir.
Yunanıstan Yanğınsöndürmə Xidmətinin mətbuat katibi Vasilis Vatrakoyannis mətbuat konfransında meşə yanğınlarının son vəziyyəti barədə məlumat verib.
Vatrakoyannis bildirib ki, gecə boyu yanğınlarla mübarizə fasiləsiz davam etdirilib.
Onun sözlərinə görə, Mora yarımadasındakı Lakoniya bölgəsində, Eqriboz adasında və Krit adasının Xanya bölgəsində başlayan yanğınlar əsasən nəzarət altına alınıb, lakin bəzi sahələrdə yanğınlar qarşı havadan və qurudan müdaxilə davam edir.
27-07-2025, 14:28
Rusiyada “görünməz” dron
Rusiyada “İlya Muromets” adlı ağır tipli pilotsuz uçuş aparatının (PUA) hazırlanması üzərində iş aparıldığı bildirilib. Kopter tipli bu dronun cəbhə xəttindən ağır yaralanmış Rusiya ordusunun nümayəndələrinin təxliyəsi üçün nəzərdə tutulduğu açıqlanıb.
“Defense Express” nəşrinin yazdığına görə, bu barədə Rusiyanın “Spektr” konstruktor bürosu məlumat verib və qeyd edib ki, dron stels texnologiyaları tətbiq olunmaqla hazırlanacaq — yəni xüsusi polimer örtükdən istifadə olunacaq.
Bürodan bildirilib ki, təxliyə üçün nəzərdə tutulan bu dron xüsusi olaraq hazırlanıb.
Lakin ekspertlərin fikrincə, bu bəyanatlarda müəyyən anlaşılmazlıq yaradan məqam var.
Belə ki, “İlya Muromets” dronunun daşıma qabiliyyəti cəmi 100 kiloqram səviyyəsində göstərilib.
“Müharibə iştirakçısının çəkisini, eləcə də dronun daşımalı olduğu təxliyə konteynerlərinin çəkisini nəzərə alsaq (hansı ki, bu konteynerlər yüngül olmayacaq), bu platformanın real tətbiq imkanlarını ciddi şəkildə məhdudlaşdırır. Əvvəlcədən müəyyən edilməlidir ki, dron yaralı şəxsi daşıya biləcək, ya yox,” – məqalədə qeyd olunub.
Bundan əlavə, analitiklər bildirirlər ki, bu cür missiya üçün ayrıca dron hazırlamağın məqsədi aydın deyil, çünki kifayət qədər daşıma qabiliyyəti olan istənilən mövcud kopteri belə tapşırıqlara uyğunlaşdırmaq mümkündür.
Sorğu
Saytımızda hansı mövzulara daha çox yer verilməsini istəyirsiniz?
Son buraxılışımız
Facebook səhifəmiz
Reklam
Hava
Valyuta
Reklam
Sayğac
Ən çox baxılanlar
Köşə
Xəbər lenti
Foto
Bütöv.az
Video
"Vətən Qəhrəmanları" Şəhid İlyas Nəsirov
All rights reserved ©2012 Butov.az
Created by: Daraaz.net Wep Developer By DaDaSHoV
MATERİLLARDAN İSTİFADƏ EDİLƏRKĦƏN PORTALIMIZA İSTİNAD ZƏRURİDİR!!!
Created by: Daraaz.net Wep Developer By DaDaSHoV
MATERİLLARDAN İSTİFADƏ EDİLƏRKĦƏN PORTALIMIZA İSTİNAD ZƏRURİDİR!!!