Naxçıvanda iki avtomobil toqquşdu - 2 nəfər xəsarət aldı

Naxçıvanda ağır yol-nəqliyyat hadisəsi baş verib.
Hadisə Naxçıvan-Sədərək magistralında qeydə alınıb. Hadisə zamanı "Hyundai" markalı avtomobillə "Mercedes" markalı avtomobil toqquşub. Qəzada 2 nəfər müxtəlif bədən xəsarətləri alıb. Onlar Naxçıvan Muxtar Respublika Xəstəxanasına yerləşdiriliblər.
Hadisə yerinə polis əməkdaşları cəlb olunub, faktla bağlı araşdırma aparılır.

47 ilin həsrəti

Az qala yarım əsrlik ayrılıqdan sonra 64-65 yaşlarında bir yerə yığışmışdılar. Qafan şəhər 4 nömrəli orta məktəbin 1978- ci il məzunları arasında elələri var idi ki, bu 47- ildə ilk dəfə görüşürdü. Duyğusal anlar yaşanır. Hamı görüşə tələsir. Görəsən bir-birini tanıyacaqlarmı? Onu görüş anında, görüşənlər bilər. Ahıl yaşlarında uşaqlıq illərini yada salan, sevinc göz yaşları axıdan bir qrup sinif yoldaşları. Ona görə bir qrup deyirəm ki, bu 47 ildə həyat onlara da öz sərt üzünü göstərmişdir. Vətəndən qovulmuşlar. Külək sovuran kimi hərə bir tərəfə səpələnib. Kimisi üzünü xarici dövlətlərə tutub, kimisi Vətən həsrəti ilə qovrulub, bu ağır dərdə dözməyib haqq dünyasına qovuşanlar da olub.
Bəlkə də elələri var ki, onun yaşayıb, yaşamasından heç birinin xəbəri yoxdur. Bu ağır zamanlarda əksəriyyəti öz valideyiyinlərini, əzizlərini itirib. Ancaq buna baxmayaraq həyat davam edir. Allaha min şükür ki, Ordumuzun gücü, şəhidlərimizin qanı bahasına, qazilərimizin vətən sevgisi sayəsində erməni daşnak ordusuna qalib gəlib, torpaqlarımızı işğaldan azad elədik. Artıq üçrəngli bayrağımız Vətənimizin hər yerində məğrur – məğrur dalğalanır. Elə bu bayrağın dalğaları altda Qafan şəhər 4 nömrəli orta məktəbin 1978-ci il məzunları 10 noyabr 2025-ci ildə “Ovqat” restoranında görüş keçirdilər. Dünənin şagirdləri olan insanlar, uzun ayrılıqdan sonra, ahıl vaxtlarında bir araya gəldilər. Düzdür hamısı bir yerdə ola bilmədilər. Çünki ölkə xaricində yaşayanlar da var. Əfsuslar olsun ki, ürəkləri burda olsa da özləri bu görüşdə iştirak edə bilmədilər. Yurd həsrəti, qəribçilik insanların bir-birindən ayrı düşməsi bu gün bir araya gəlsələr də onları duyğulandırmışdı. Qəribə taleh idi. Dünən bir parta arxasında oturan uşaqlar bu gün bir-birini tanıya bilmirdilər. Bu da bir çox soydaşlarımızın başına gələn, mənfur qonşularımız olan ermənilərin törətdiyi hadisələrdən qaynaqlanırdı. Bəli belə bir görüş başladı. Fəqət Babayev Çingiz, Məmmədov İlham, İmanov Nəsib, Qəytərənov Adil, Yaqubova Nazilə, Məmmədov Tolik, Sevdimalıyev Rizvan, Camalova Rəfiqə, Ağammədov Mamed, Şirzadov Cəlal, Həfəmxanov Zöhrab, Məhərrəmov Məhyəddin, Tanrıverdiyev Bəxtiyar və Paşayev Şamoya bu görüşə qatılmaq nəsib olmadı. Allah hamısına rəhmət eləsin!
Görüşdə əvvəlcə Azərbaycanın himni səsləndi, şəhidlərimizin, dünyasını dəyişmiş müəllimlərin və şagird yoldaşlarının xatirəsi sükutla yad edildikdən sonra qrupun təsiscisi Asif Tahirov dedi:
Əziz sinif yoldaşlarım, bir şeyi sizə bildirmək istəyirəm ki, 10 oktyabr 2020-ci ildə Musa İsmayılov, Rövşən Camalov, Oktay Camalov və mən Qafan Pirimli icmasını yaratdıq. Sonra özümdə belə bir fikir yarandı. Nədən mən orta məktəb yoldaşlarımla bir qrup yaratmıram?! Çox düşündüm Şakir Dünyamalıyevə zəng eləyib fikirmi bildirdim, sağ olsun o da mənim fikrimə dəstək oldu, sizlərlə əlaqə qurmağa başladıq.
Təəssüflər olsun bir çox yoldaşlarımızdan heç kimin məlumatı olmadı. Amma buna baxmayaraq xoş bizim halımıza bu gün bir araya gələ bildik. Burada hamımızın əziyyəti olub. Elə buna görə də bu görüş tək bir nəfərin yox, hamımızın əməyi nəticəsində yaranıb. Bu münasibətlə hamınıza xoş gəlmisiniz deyirəm, hamınızı görüşümüz münasibəti ilə təbrik edirəm! Bir də xahiş edirəm, hərə bir məktəb xatirəsi danışsın. Amma özüm ikisin danışım...
Bilirsiniz ki, mən çox dəcəl olmuşam, kimya dərsində dəcəllik etdim İmaməliyev Ağalar müəllim böyrümdən yavaşca vurdu. Yalandan qışqırdım, yəni çöldə gəzmək üçün bunu edirdim. Dərsdən çıxanda uşaqlardan 30 qəpikdən pul yığırdım kolbasa çörək alıb uşaqlarla bölüşürdük. Şirin-şirin yeyərək evə gedərdik, heyif o günlər, adamın yadına düşəndə içi göynəyir.
Söz sinif nümayəndəsi Adilə Qasımovaya verildi.
Xoş gəlmisiniz, Allah sizləri qorusun! Allah sağlamlığımızı əlimizdən almasın deyən Adilə müəllimə xeyir-duadan sonra tövsiyə etdi ki, hər il bir görüş keçirilsin. Qaldı ki, xatirəyə heç yadımdan çıxmır. Beşinci sinfin Ədəbiyyat dərsliyində “Çapayev” şeri var idi. Həmin gün kəndə getmişdik, şeri əzbərləyə bilməmişdim. Bilirsiniz ki, mən əlaçı idim. Səhəri dərsə gəldim. Rəhmətlik Süvara müəllim 5-6 şagirddən şeiri soruşdu, heç kim bilmədi. Uşaqların hamısı bir ağızdan Adilədən soruşun dedi. Müəllim üzümə baxdı və məni anladı. Adilə bilir. Zəng vuruldu bu an dərsdən evə necə gəldimsə yemək yemədən həmin şeiri əzbərlədim. Hələ də nə o şeir, nə də müəllimimin humanist jesti yadımdan çıxır...
Şəkərov Zahid: Əziz sinif yoldaşlarım, nə yaxşı ki, görüşə bildik. Neçə vaxt idi ki, bu haqda düşünürdüm. Görəsən bizim sinfin uşaqları nə vaxt bir yerə yığışıb görüş təşkil edəcəklər? Sağ olsun Asif qardaşımız əlini bu ağır daşın altına qoydu və bu işin öhdəsindən gəldi. Deyirsiniz sinfimizdə ən yaxşı oxuyan Yucin, Adilələr və Maya idi. Ancaq biləsiniz ən yaxşı oxuyan Sahib ilə mən idim. Vinetkada da bir yerdəyik, burda da bir yerdə oturmuşuq.(zarafat)
Mehdiyeva Maya: Əziz sinif yoldaşlarım, bu gün bizim 64-65 yaşımız var. Bunun 47 ili həsrətdə keçib, yeddi ili körpəlik çağımızdır. Qayğısız, kədərsiz on il, orta məktəb illəri bizim yadaşmızdan heç vaxt silinmir. İnanın, mənə şagird yoldaşlarım tələbə yoldaşlarımdan daha doğmadır. Çünki körpəlikdən eyni yerin havasını udmuşuq, suyunu içmişik, çörəyini yemişik. Bu gün çox sevincliyəm nəhayət ki, sizinlə görüşdüm. Özümü Qafandaki kimi hiss etdim. Sinif yoldaşlarımızın əhatəsində olmaq başqa duyğu imiş. Bir də onu deyim ki, bu günkü tədbirimizin əziyyətini çəkən, bizim bu görüşü tarixləşdirən Şakir qardaşımıza öz minətdarlığımı bildirirəm.
Rafiq Məmmədov: Bu gün tarixi və sevincli bir gündür. 47 ilin həsrətinə son qoyuldu. Kaş 20-30 il əvvəl görüşərdik. Nə edək, qismət belə imiş. Əfsuslar olsun ki, sinfimizin medalisti Yucin qardaşım iştirak edə bilmədi. Sinfimiz yaxşı oxumaqla məktəbdə öncül yerlərdən birində idi. Adilə və Maya da qızıl medala namizəd idilər. Nədən qızıl medal almadılar bilmirəm. İnstitut yoldaşlarımla tez-tez görüşürəm. Ancaq sizlərlə görüşə bilmirdim. İndi o qədər sevincliyəm ki, danışa bilmirəm. Hamınızı gördüm. Bir də mənim ən böyük arzum Qafanımızda olmaq, belə bir görüşü, orada keçirməkdir. Bir də cızma-qara- “ Qafanım ” şeirimi sizlərə təqdim edirəm.
Bir tərəfin Xustub, biri Süsəndi,
A doğma Qafanım, doğma Qafanım.
Dağlarının başı dumandır, çəndi,
A doğma Qafanım, doğma Qafanım.

Varımız, yoxumuz göyə sovrulub,
Ürəyim həsrətdən yaman qovrulub,
Doğmaların ayrı düşüb, qovulub,
A doğma Qafanım, doğma Qafanım.

Yağılar əlində qalmısan indi,
Həsrətlə fikirə dalmısan indi,
Köksümə bir yara salmısan indi,
A doğma Qafanım, doğma Qafanım.

Neylədi düşmənlər sənə bilmirəm,
Sənsiz eynim açılmayır, gülmürəm,
Hələ yaşayıram, hələ ölmürəm,
Ay doğma Qafanım, doğma Qafanım.

Mənim yolum haqqın düzgün yoludur,
Rafiqəm ürəyim dərdlə doludur,
Nəslim, köküm ululardan uludur,
A doğma Qafanım, doğma Qafanım.

Siran Səmədova: Nə xoş halımıza ki, bir yerdəyik. Siz deyirsiniz 47 ilin həsrəti. Ancaq mən 54 ilin həsrətində idim. Axı mən 4-cü sinifdən sizdən ayrılmışam. Çox sağ olsun Asif qardaşımız, Şakir qardaşımız bu işin öhdəsindən layiqincə gəldilər, bizi bir araya topladılar. İnanın sevincimdən çox danışa bilmirəm. Həyəcandan dilim söz tutmur. Nə yaxşı ki, varsınız!
Muradova Adilə: Bu gün mən o qədər sevincliyəm ki, söz tapa bilmirəm. Məktəbdə də ancaq dərsə fikir verərdim. Əlaçı şagird idim. İnanın, bura gələndə hər on dəqiqədən bir saata baxırdım. Saat da getmir ki, getmir. Çox danışan deyildim. Məni müəllimlik öyrətdi, danışmağa.
Bilirsiniz ki, mən nənəmgildə qalırdım. Bir dəfə nənəm təqaüdünü alanda mənə 3 manat verdi ki, get özünə bantik al. Axı, həmişə saçımı hörüb yanıma atardı. Saçım heç vaxt açıq olmazdı. Mən də gedib Şölə müəlliməmə balaca bir “Krasnı Moskva” ətri aldım. Şölə müəllimə çox sevindi, mənim alnımdan öpdü. O gün-bu gün Şölə müəllimlə hər görüşəndə o günlər yadımıza düşür. Əfsuslar olsun ki, bir də o günlərə qayıda bilmirik. Vətəndən didərgin düşdük. Hər tərəfə yayıldıq. Uzun zamanlar bir-birimizlə əlaqəmiz olmadı. Şükürlər olsun bu günə.
Ulduz Hüseynova: Hər vaxtınız xeyir əziz sinif yoldaşlarım. Əziz bacı qardaşlarım, bu görüşümüz qoy daimi olsun. Sevincimin həddi – hüdudu yoxdur. O qədər sevincliyəm ki, bu gün qızların hamısını gördüm. Bir xatirə də mən deyim. Bir dəfə rəhmətlik Cümşüd müəllimin fizika kabinetində olduğunu bilmirdim. Sinifdə idim. Mahnı oxumağa başladım, bir də gördüm Cümşüd müəllim əl çalır. Utanıb tez çölə qaçdım. Heyif o günlərdən. Həsrət – həsrət geri boylanmaqdan başqa əlimizdən heç bir şey gəlmir. Mən arzu edirəm ki, bu görüşümüz axırıncı yox, axarıncı olsun.
İdris Camalov: Bir on-on beş gün olardı Asif mənə zəng etdi ki, qrup yaratmışıq. İstəyirsən səni də qrupa yazım. Dedim o nə sözdü?! Məmuniyyətlə. Çox sevincliyəm. Qənfilə, Zenfira ilə birinci sinifdən bir oxumuşuq. Hamınızı çox istəyirəm. Çox xarici dövlətlərdə olmuşam. Vətənimizdən gözəli yoxdur, millətimizdən gözəli yoxdur. Bizim adət ənənələrimizdən gözəli yoxdur. Şakir qardaş çox sağ ol ki, həm bizi tarixin yaddaşına köçürürsən, həm də musiqi ilə bizi əyləndirirsən. Sağ olun, var olun!
Quliyeva Zöhrə, Dadaşova Validə, Bağırova Sərfinaz, Mustafayev Çingiz, Bayramov Sahib, Quliyev Fərhad, Hətəmxanova Zenfira və Məmmədova Qənfilə də öz sevinclərini bölüşdülər.
Beləcə bir görüş də başa çatdı.

Qafan şəhər 4 nömrəli tam orta məktəbin 1978-ci il məzunlarının görüşünü qələmə aldı.
Xürrəm QAFANLI,
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Üzvü Şair – publisist

Faciəvi şəkildə ölən azərbaycanlı jurnalist vətəndə dəfn olundu

Türkiyədə yol qəzasında həlak olan azərbaycanlı jurnalist Emin İbrahimovun cənazəsi Bakıya gətirilib.
Bu barədə mərhumun atası Rəşid İbrahimov məlumat verib.
Emin İbrahimov bu gün Xırdalan qəbiristanlığında torpağa tapşırılıb.
Dəfn mərasimdə mərhumun ailə üzvləri, dostları və həmkarları iştirak ediblər.
Qeyd edək ki, 44 yaşında vəfat edən jurnalist “Euronews” telekanalında fəaliyyət göstərirdi.
O, xüsusilə 44 günlük Vətən müharibəsində hazırladığı reportajlarla tanınıb.

Bakıda çoxmərtəbəli binada yanğın

Fövqəladə Hallar Nazirliyinin "112" qaynar telefon xəttinə Bakı şəhərinin Suraxanı rayonu, Hövsan qəsəbəsində yerləşən çoxmərtəbəli yaşayış binasında yanğın baş verməsi barədə məlumat daxil olub.
Bu barədə Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Mətbuat xidməti məlumat verib.
Bildirilib ki, məlumatla əlaqədar dərhal əraziyə FHN-in Dövlət Yanğından Mühafizə və Xüsusi Riskli Xilasetmə xidmətlərinin qüvvələri cəlb olunub.
Yanğınsöndürənlərin çevik müdaxiləsi sayəsində doqquzmərtəbəli yaşayış binasının dam örtüyündə baş vermiş yanğın genişlənməsinə, o cümlədən mənzillərə keçməsnə imkan verilmədən qısa müddətdə söndürülüb.
Yanğın nəticəsində yaşayış binasının damında ümumi sahəsi 7kv.m. olan liftin mühərrik otağında istifadəyə yararsız əşyalar və dam örtüyünün taxta atmaları 30kv.m. sahədə yan yanıb.
Yaşayış binası və mənzillər yanğından mühafizə olunub.

Müəllim məktəbliləri kəmərlə bağlayaraq döyüb?

Babək rayon Cəhri Qəsəbəsi 1 nömrəli tam orta məktəbin IX sinif şagirdi müəllim tərəfindən zorakılığa məruz qaldıqları ilə bağlı iddialar səsləndirib.
Şagird, Fərəcova Zəhra Şahin qızı müəllimi Etibar Əhmədov tərəfindən kəmərlə bağlanaraq döyüldüklərini bildirib.
Məktəblinin şikayəti ilə bağlı Naxçıvan Təhsil Nazirliyi açıqlama yayıb:
“Babək Rayon Təhsil Şöbəsi tərəfindən məsələnin araşdırılmasına başlanılıb.
Həmçinin məsələ ilə bağlı hüquq-mühafizə orqanlarına müraciət edilib. Araşdırma yekunlaşdıqdan sonra şagirdin döyülmə faktı və digər qanunazidd davranışlar öz təsdiqini taparsa, qanunauyğun qaydada cəza tədbiri görüləcək”.
Qeyd edək ki, həmin müəllim “Baku TV”yə iddiaları təkzib edib və bildirib ki, şagirdi elektron qəlyan çəkməkdə günahlandırıb.
Məktəblinin babası isə nəvəsinin ittihamlarının həqiqətə uyğun olmadığını bildirib:
“Elə şey olmayıb. Yalan söhbətdir. O qrupun dedikləridir”.

Təxribatçı jurnalist Ermənistana buraxılmadı

“Wargonzo” internet layihəsinin jurnalisti Dmitri Seleznyovun İrəvan hava limanına girişinə icazə verilməyib.
Bu barədə "WarGonzo"nun "Telegram" kanalında bildirilib.
Seleznyovun ailəsi ilə birlikdə Ermənistana istirahət üçün getdiyi qeyd olunub.
O da bildirilib ki, təfərrüatlar araşdırılır və jurnalist geri dönüş reysini və Ermənistan xüsusi xidmət orqanlarının qərarını əsaslandıran sənədləri gözləyir.
Qeyd edək ki, Dmitri Seleznyov bir neçə dəfə Qarabağa səfər edib, 2020-ci il müharibəsi zamanı hərbi müxbir kimi çalışıb.
Xatırladaq ki, erməni əsilli media maqnatı Aram Qabrielyanov tərəfindən maliyyələşdirilən “WarGonzo” layihəsi İkinci Qarabağ müharibəsi dövründə Azərbaycan haqqında çoxlu dezinformasiya yaymaqla məşğul olub.
Həmin dövrdə Azərbaycan hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən kanalın müəllifi Semyon Peqov axtarışa da verilib. Aram Qabrielyanov da bir neçə il əvvəl Ermənistana buraxılmayıb. O, Ermənistan XİN-in "arzuolunmaz şəxs" siyahısındadır.

Gürcüstanda plastik qab-qacaq qadağan olunur

Gürcüstanda qida məhsulları üçün nəzərdə tutulan plastik qab-qacaq qadağan olunacaq.
Bu barədə qərarı Gürcüstan hökuməti ölkənin Ətraf Mühitin Mühafizəsi və Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin təşəbbüsü əsasında qəbul edib.
2026-cı ilin yanvarın 1-dən qüvvəyə minəcək qərara əsasən, plastik çəngəl, bıçaq, qaşıq, çöplər, boşqab, konteynerlər, stəkanların və onlar üçün qapaqların istehsalı (ixrac üçün nəzərdə tutulan istehsaldan başqa), idxalı və satışa çıxarılması qadağan ediləcək.
Qərarın qüvvəyə minmə tarixindən 6 ay sonra ictimai iaşə müəssisələri üçün istehlakçılara istifadəyə hazır qida məhsulunu plastikdən olan konteyner və stəkanlarda çatdırılmasına qadağa tətbiq olunacaq.

Ermənistan onu Rusiyaya təhvil verməyəcək

Rusiya hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən fırıldaqçılıqda ittiham olunaraq axtarışa verilən Soçidən olan iş adamı Ruben Tatulyan Rusiyaya ekstradisiya olunmayacaq.
Bu barədə TASS-a Ermənistan Baş Prokurorluğundan məlumat verib.
“Tatulyan Ermənistan vətəndaşı olduğuna görə həbs olunmayıb və buna görə xarici dövlətə təhvil verilməyəcək”, - məlumatda qeyd olunub.
Qeyd edək ki, Rusiyada kriminal aləmdə “Robson” kimi tanınan Tatulyan dələduzluq, cinayətkar icma təşkil etmək və qətl ittihamları ilə axtarışdadır.

Sadiq QURBANOV,
Milli Məclisin Təbii ehtiyyatlar, energetika və ekologiya komitəsinin sədri

TÜRKOLOJİ QURULTAYIN TARİXİ MİSSİYASI, MİLLİ KİMLİYİN DİRÇƏLDİLMƏSİ
Milli kimlik anlayışı xalqın tarixi inkişaf prosesində formalaşan və onun mənəvi-mədəni dəyərlərini, dilini, dünyagörüşünü özündə ehtiva edən mürəkkəb ictimai fenomen kimi çıxış edir. Milli kimliyin mahiyyətini müəyyən edən başlıca amillərdən biri dil, digəri isə tarixi yaddaş və özünüdərk prosesidir. Bu mənada milli kimlik təkcə mənsubiyyət hissi deyil, həm də xalqın öz taleyini dərk etmə, mənəvi sərhədlərini və birgə varlıq idealını müəyyənləşdirmə formasıdır.
XX əsrin əvvəllərində baş verən ictimai-siyasi dəyişikliklər türk xalqları arasında milli özünüdərkin intensivləşməsinə səbəb oldu. Məhz bu dövrdə ortaq dil, mədəni birlik və tarixi yaddaşın qorunması ideyası intellektual düşüncənin əsas istiqamətlərindən birinə çevrildi. 1926-cı ildə Bakıda keçirilən I Türkoloji Qurultay bu baxımdan təkcə elmi hadisə deyil, həm də türk xalqlarının milli özünüdərk konsepsiyasının təməl mərhələlərindən biri kimi tarixə düşdü. Qurultayda səslənən ideyalar türk xalqlarının dil birliyinin, mədəni inteqrasiyasının və mənəvi həmrəyliyinin bərpasına yönəldi. Bu baxımdan, ümummilli Lider Heydər Əliyevin milli kimlik, dil və türk dünyasının birliyi barədə baxışları qurultayda əsaslandırılmış ideyaların müasir dövrdə davamı kimi dəyərləndirilə bilər. Ulu Öndərin "Millətin milliliyini saxlayan onun dilidir" fikri milli kimliyin qorunmasının mahiyyətini ifadə etməklə yanaşı, dilin xalqın tarixi yaddaşında və ictimai şüurunda daşıdığı fundamental rolu elmi səviyyədə ümumiləşdirir. Heydər Əliyev üçün dil yalnız ünsiyyət vasitəsi deyil, həm də milli varlığın, siyasi müstəqilliyin və mədəni bütövlüyün daşıyıcısı idi.
Bu ideoloji xəttin müasir mərhələdə davamı kimi Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin 22 oktyabr 2025-ci il tarixli sərəncamı xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Dövlət başçısının Bakıda keçirilmiş I Türkoloji Qurultayın 100 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında imzaladığı sərəncam, təkcə tarixi hadisənin qeyd olunması deyil, həm də türk xalqlarının ortaq köklərinə, mənəvi birliyinə və milli yaddaşına verilən dərin dəyərin göstəricisidir.
Hər bir yubiley, kimə və ya hansı hadisəyə həsr olunmasından asılı olmayaraq, mahiyyət etibarilə yaddaşın təzələnməsi, oyanması ilə əlamətdardır. Lakin elə yubileylər var ki, xalqın, millətin və ümumən mənsub olduğu etnosun tarixi taleyi ilə fövqəladə dərəcədə bağlı olur. Türkoloji Qurultayın 100 illiyinin qeyd olunması haqqında Prezident İlham Əliyevin sərəncamı da məhz bu qəbildəndir. O, milli yaddaşın unudulmaz, qapanmaz və əbədi yaşayacaq səhifəsini bir əsrdən sonra yenidən açdı. Açdı ki, millətin övladları bu tarixi öyrənsin, yadda saxlasın və Azərbaycan xalqının, eləcə də bütün türk dünyasının gələcək yolunun hansı hədəfə doğru yönəldiyini heç vaxt unutmasın.
Müasir dünya siyasi səhnəsində Azərbaycanı uğurla təmsil edən, dünyanın aparıcı siyasi fiqurları tərəfindən önəmli siyasətçi kimi qəbul edilən, Azərbaycan və digər türk dövlətləri və xalqlarının milli, siyasi, iqtisadi, mədəni ehtiyatlarını türk xalqlarının inteqrasiyasına uğurla yönəldən İlham Əliyev müasir Azərbaycan dövlətçiliyinin banisi Heydər Əliyev kimi, mənsub olduğu xalqın, millətin və etnosun gələcək taleyinin məhz hansı hədəflərlə bağlı olduğunu və onlara doğru gedən yolun tarixin hansı yaddaş səhifələrindən keçdiyini çox gözəl bilir. Bu mənada, cənab Prezidentin I Türkoloji Qurultayın tarixi mənası, milli mahiyyəti və perspektivi haqqındakı strateji düşüncələri onun verdiyi sərəncamda öz əksini dolğun şəkildə tapmışdır.
Sərəncamda deyilir ki, "I Türkoloji Qurultay ortaq zəngin keçmişə və qədim irsə malik türk xalqlarının mədəni inteqrasiyasında mərhələ yaratmış müstəsna əhəmiyyətli hadisələrdəndir. Beynəlxalq miqyaslı bu unikal elmi forumda türkologiyanın ən aktual məsələləri geniş və sistemli müzakirə obyektinə çevrilmiş, türk dünyasının dili, tarixi, etnoqrafiyası, ədəbiyyatı və mədəniyyətinin gələcəyi ilə bağlı vacib qərarlar qəbul edilmiş, latın qrafikası əsasında vahid ümumtürk əlifbasına keçilməsi xüsusi diqqət mərkəzində saxlanılmışdır".
Qurultay haqqında ilk baxışdan hamımızın bildiyi məsələlər təsirini bağışlayan bu abzasda öz əksini tapmış konseptlər, əslində, milli tariximizin hansı nöqtədə necə sarsıdıldığını, türk tarixinin inkişaf dialektikasının hansı məqamlarda ağır zərbələr altında qırıldığını, bu taleyin hansı antimilli istiqamətlərə yönəldildiyini və ən başlıcası, türk xalqlarının birlik yolunun hansı köklərdən başlayaraq inkişaf etdirməyin lazım olduğunu göstərir.
Sözügedən abzasın mənası, mahiyyəti və ideoloji substratı aşağıdakı konseptlər üzərində qurulmuşdur:
- türk xalqlarının ortaq keçmişə və zəngin irsə malik olması;
- onların mədəni inteqrasiyasının vacibliyi;
- türkologiyanın bir elmi düşüncə sistemi olmaqdan daha ziyadə milli və siyasi əhəmiyyətə malik olması;
- türk dünyasının dil, tarix, etnoqrafiya, ədəbiyyat və mədəniyyətlərinin öyrənilməsinin prioritet istiqamətlərə çevrilməsi;
- latın qrafikası əsasında vahid ümumtürk əlifbasının türk xalqlarının etnik-milli kommunikasiya modeli kimi əhəmiyyəti.
Sərəncamda Bakı şəhərinin türk dünyasının etnik-mədəni "episentri" kimi rolu xüsusi vurğulanır: "Bakı şəhəri XX əsrin əvvəllərindən intellektual həyatın yüksək səviyyəsi ilə seçildiyi və dünya türkologiyasının nüfuzlu mərkəzlərindən biri kimi tanındığı üçün I Türkoloji Qurultaya evsahibliyi etmişdir. Türk respublikaları arasında yeni əlifbanın ilk kütləvi tətbiqinə məhz Azərbaycanda başlanılması isə hələ XIX əsrdən etibarən burada mütərəqqi düşüncəli ziyalıların əlifba islahatı uğrunda apardıqları ardıcıl mübarizənin nəticəsi idi".
Bütün mənəviyyatı və əqidəsi ilə türk dünyasına bağlı olan İlham Əliyevin sərəncamında Bakı şəhərinin I Qurultayın keçirildiyi məkan kimi diqqət mərkəzinə gətirilməsi təkcə real tarixin xatırlanması olmayıb, gələcəyə yönəlik alt mənalar da daşımaqdadır. Sərəncamdan aydın olduğu kimi, Bakı şəhəri XX əsrin əvvəllərində, sözün həqiqi mənasında, türk-müsəlman dünyasının intellektual mərkəzi rolunu oynayırdı. Bu, təsadüfi olmayıb, Azərbaycanın hələ sovet hökuməti qurulana qədərki tarixi ilə sıx bağlı idi. Dünyanın ən zəngin neft yataqlarının olduğu Bakı sənaye şəhərinə çevrilmiş, buraya ən müxtəlif yerlərdən savadlı mühəndislər, öz sahəsinin biliciləri olan mütəxəssislər, istedadlı sənət adamları, o cümlədən elm adamları gəlmişdilər. 1918-1920-ci illərdə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətində universitetin qurulması milli intellektual potensiyanın inkişafında böyük rol oynamışdı. Bütün bunlar I Türkoloji Qurultayın keçirildiyi 1926-cı ilə qədər Bakını artıq, qeyri-rəsm də olsa, türk dünyasının mərkəzinə çevirmişdi. Sərəncamda türk respublikaları arasında yeni əlifbanın ilk kütləvi tətbiqinə məhz Azərbaycanda başlanması məhz həmin intellektual potensiyanın (XIX əsrdən etibarən burada mütərəqqi düşüncəli ziyalıların) əlifba islahatı uğrunda apardıqları ardıcıl mübarizənin reallaşması kimi qiymətləndirilir.
ütün bunlar sərəncamın rəsmi üslubu və ritorikasının alt qatlarına, dərinliklərinə diqqət yetirməyə vadar edir. Dünən Bakının XX əsrin əvvəllərində türk dünyasının intellektual mərkəzinə çevrilməsinin bu gün vurğulanmasının türk dünyasının gələcək inkişafı baxımından dərin strateji və taktiki mənaları vardır. Bakı bu gün, sözün həqiqi mənasında, türk dünyasının hər mənada mərkəzinə çevrilməkdə, türk xalqlarının taleyi ilə bağlı ən mühüm qərarların qəbul olunduğu, ümummilli strategiya və taktikaların qurulduğu paytaxt rolunu oynamaqdadır. Bu cəhətdən, sərəncamda Bakının nümunəsində, əslində, Azərbaycanının türk və müsəlman dünyasında oynadığı tarixi rola diqqət yetirilmişdir. Azərbaycan coğrafi baxımdan bütün türk dünyası üçün mühüm körpü rolunu oynamışdır. İstər Şimal və Cənub, istərsə də Şərq və Qərb türk axınları tarixən hər zaman Azərbaycanla bağlı olmuş və bu mənada, türk dünyasının tarixi taleyinin ən mühüm hadisələri Azərbaycanla əlaqələnmişdir. Avrasiyada siyasi, milli, hərbi və digər səbəblərdən baş verən tarixi miqrasiyaların ən mühüm körpülərindən biri məhz Azərbaycan idi. Bütün bu tarixi reallıqların ən böyük sübutu Azərbaycan dilidir. Ana dilimiz türk dilləri arasında yeganə dildir ki, türk dillərinin əsas qollarının ümumi xüsusiyyətlərini həm leksik, həm də sintaktik baxımdan özündə əks etdirir. Çünki Azərbaycan özü şərqi və qərbi türk bölgələri arasında körpü rolunu oynadığı kimi, Azərbaycan dili də ortaq dil kimi eyni rolu oynamışdır. Bu mənada, sərəncamda Bakının intellektual mərkəz kimi rolunun vurğulanması tarixi-mədəni reallıqları özündə əks etdirir.
Cənab İlham Əliyevin imzaladığı sərəncamın daha bir mühüm əhəmiyyəti türk dünyasının inkişafına hər zaman mane olmuş, türk xalqlarının siyasi, milli, mədəni baxımdan tərəqqisini əhəmiyyətli dərəcədə ləngitmiş hədəfin müasir geosiyasi reallıqlar fonunda dəqiq şəkildə göstərilməsidir: "I Türkoloji Qurultayda səslənən başlıca fikir və müddəaların həyata keçməsinin qarşısı az sonra bolşevik rejiminin və sovet totalitar idarə üsulunun yaratdığı maneələrlə sərt formada alınmış, qurultay nümayəndələrinin böyük əksəriyyəti 1930-cu illər repressiyasına məruz qalmış, bununla da türkologiyanın inkişafına olduqca ağır zərbə vurulmuşdur. Yalnız ötən əsrin sonlarında əldə etdikləri milli müstəqillik türk xalqlarının mənəvi dirçəliş yollarını işıqlandırmış, mühüm problemlər sırasında latın qrafikalı ümumtürk əlifbasının tətbiqini bir daha aktuallaşdırmışdır".
Doğrudan da, son dərəcə acı və faciəvi bir həqiqətdir ki, 1926-cı il I Türkoloji Qurultay nümayəndələrinin böyük əksəriyyəti amansız və qanlı şəkildə 1930-cu illər repressiyasına məruz qaldı. Əlbəttə, bu gün bunu XX əsrin 30-cu illərinin amansız stalinizm rejimi ilə əlaqələndirmək asandır və zahiri planda bu, əslində, doğrudan da belədir. Ötən əsrin 30-cu illərindən başlamış 50-ci illərin sonlarına qədər neçə milyon sovet insanı amansız cəza maşınından keçərək həyatını, sağlamlığını, karyerasını itirdi. Bu cəhətdən, I Türkoloji Qurultay nümayəndələrinin qətli, həbsi, yaxud bu və ya digər şəkildə cəzalandırılması, ümumən, 30-cu illər repressiyalarının tərkib hissəsi idi. Ancaq bu hadisəni yalnız həmin illərin günahı kimi izah etmək onun əsl mahiyyətini təhrif etmək deməkdir. Çünki burada məsələnin əsl mahiyyəti təkcə türkologiya elmi ilə bu və ya digər şəkildə bağlı olan insanların antisovet, xalq düşməni adları altında məhv edilməsi ilə yox, rus-sovet ideoloqlarının türk milli kimliyinin elmi-intellektual səviyyəsi olan türkologiya elminin məhvi ilə bağlı idi. Məqsəd bu elmi məhv etmək, yerində özləri tərəfindən konstruksiyalaşdırılmış yeni türkologiya - "sovet türkologiyası" yaratmaq idi. Bu cəhətdən, I Türkoloji Qurultay nümayəndələrinin məhvi, sözün həqiqi mənasında, türkologiyanın genosidi idi.
Bu cəhətdən, sual meydana çıxır: Əgər mövcud türkologiya elminin nəhənglərini, əsasən, qeyri-türklər təşkil edirdilərsə və onların da əksəriyyəti çar dövrünün imperiya təfəkkürünə malik olan alimlər idilərsə, bu halda onları belə amansız repressiyalara məruz qoymaqda məqsəd nə idi?
Məsələ bunda idi ki, çar dövrünün alimləri dünya elmi ənənələri əsasında yetişmiş, müstəqil təfəkkürə malik mütəxəssislər idi. Kapitalist dünyasını bütün səviyyələr, o cümlədən elm səviyyəsində inkar edən sovet ideologiyası "köhnə dövrün" alimlərinə bütün hallarda şübhə ilə yanaşır və onlara etibar etmirdi. I Türkoloji Qurultay, əslində, sovet ideoloqlarının "keçmişi", yəni kapitalizmi təmsil edən türkoloqlara etibarsız yanaşmasını təsdiq etdi. I Türkoloji Qurultaya gələn nümayəndələr sovet hökumətinin türk xalqlarının guya gələcək inkişafı haqqındakı ideyalarını səmimi qəbul edərək, türklüyün və türkologiyanın gələcəyi haqqında böyük ideyalar irəli sürdülər. Əgər həmin ideyalar gerçəkləşərdisə, sayca çox nəhəng kütləni əhatə edən türk xalqları sovet dövlət quruculuğunun hər bir sahəsində aparıcı çəkiyə malik hakim xalqlarına çevrilə bilərdilər. "Formaca milli, məzmunca sosialist" kimi son dərəcə hiyləgər şüarla milli quruculuq siyasəti aparan rus-sovet dövlətinin, əslində, türk xalqlarının dialektik inkişafı haqqında heç bir istəyi yox idi. Onların əsl niyyəti türk xalqlarının inkişafını formal modellər əsasında təmin etmək, əslində isə onların bütün milli, mədəni, iqtisadi siyasi potensiyalarını çarizm dövründə olduğu kimi sümürmək, maskalanmış şəkildə istismar etmək idi. Təsadüfi deyildir ki, I Türkoloji Qurultayın bütün sənədləri stalinizm repressiyalarını həyata keçirən müstəntiqlərin əlində "xoş gələcəyin" inkişaf proqramlarından ittiham aktlarına çevrildi. Hər kəs qurultayda danışdığı sözlərə, etdiyi çıxışlara görə amansız şəkildə cəzalandırıldı. Bu, türkologiyanın qətli, repressiyası, soyqırımı idi.
Təkcə türkologiyada deyil, bütün sahələrdə türklərə münasibətdə antidialektik olan sovet ideoloqları milli kimlik düşüncəsinin nə qədər güclü bir "fenomen" olmasını bilsələr də, yenə də onu birdəfəlik yox etməkdə israrlı idilər. Bu məqsədlə yeni türkoloqlar nəsli - sovet türkologiyası formalaşdırıldı. Lakin buna baxmayaraq, onlar milli kimliyin yaddaş arxetiplərini türk xalqlarına, o cümlədən Azərbaycan xalqına unutdura bilmədilər. Bu barədə I Türkoloji Qurultayın 80 illik yubileyi ilə bağlı cənab İlham Əliyevin hələ 2005-ci ildə verdiyi sərəncamda deyilir: "Bununla belə, Azərbaycan xalqının qabaqcıl nümayəndələri sonralar da dilimizin inkişafı yolunda öz imkanları daxilində bu və ya digər dərəcədə fəaliyyət göstərmişlər. Əllinci illərin siyasi ab-havasında meydana çıxan yumşalma ana dili ilə bağlı proseslərin müsbət istiqamətdə sürətlənməsinə müəyyən təsir göstərmişdir. Xalqımızın Ümummilli Lideri Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlişindən sonra isə dilimizin inkişafı yeni mahiyyət kəsb etmişdir. Bu proses Azərbaycan dilinin tərəqqisində növbəti mərhələlərin başlanğıcı olmuşdur. Həmin illərdən etibarən Azərbaycan dilinin istifadə dairəsi genişlənmiş, onun tədrisi və tədqiqi ilə məşğul olan müəssisələrə xüsusi qayğı göstərilməyə başlanmışdır. Azərbaycan dili Sovet İttifaqı xalqlarının dilləri arasında öz ölkəsinin konstitusiyası ilə təsbit edilmiş azsaylı dövlət dillərindən biri olmuşdur".
Cənab İlham Əliyevin hələ iyirmi il öncə verdiyi bu sərəncamda I Türkoloji Qurultaydan başlanan milli kimlik ideyalarının bir toxum kimi necə cücərməsi və milli düşüncəyə malik olan insanların, xüsusilə Ulu Öndərin düşüncəsində necə milli quruculuq siyasətinə töhfəsi öz əksini parlaq şəkildə tapmışdır.
Cənab İlham Əliyevin I Türkoloji Qurultay haqqında verdiyi son sərəncam artıq tam yeni reallıqlar fonunda meydana çıxmışdır. Sərəncamda deyildiyi kimi: "I Türkoloji Qurultayın vaxtilə irəli sürdüyü bir çox ideyalar müasir şəraitdə uğurla gerçəkləşdirilir. Türk dünyasının yenidən vahid ailə şəklində formalaşması istiqamətində diqqətəlayiq nailiyyətlər qazanılmışdır. Türk ölkələri arasında qardaşlıq ruhu ilə müttəfiqlik münasibətlərinin möhkəmləndirilməsi və qarşılıqlı mədəni əməkdaşlıq əlaqələrinin dərinləşdirilməsinə doğru qətiyyətlə atılan addımlar artıq davamlı xarakter daşımaqdadır. 2025-ci il oktyabrın 6-7-də Qəbələ şəhərində keçirilən Türk Dövlətləri Təşkilatı Dövlət Başçılarının 12-ci Zirvə Görüşünün Bəyannaməsində I Türkoloji Qurultayın 100 illik yubileyinin qeyd edilməsi çağırışının öz əksini tapması bunun daha bir təzahürüdür".
I Türkoloji Qurultay rus-sovet ideologiyası tərəfindən qanla boğduruldu və qətlə yetirildi. Məqsəd birmənalı idi: türk milli kimliyini soyqırımına uğratmaq və türk xalqlarını "sovet insanı" adı altında manqurta - milli kimliyini unutmuş, ona düşmən kəsilmiş varlıqlara çevirmək. Lakin onlar buna nail ola bilmədilər. Azərbaycan xalqı milli ziyalıların, o cümlədən dahi şəxsiyyət Heydər Əliyevin simasında milli-mənəvi dəyərləri yaşatmağa nail oldu. Bu gün Ali Baş Komandan İlham Əliyev xalqımızı torpaqlarımız uğrunda ayağa qaldırıb, zəfərə qovuşdurduğu kimi, bütün türk dünyasında da türk milli kimliyinin zəfər çalmasına özünün dəyərli töhfələrini verir. Bütün bunlar bizləri ruhlandırmaqla bərabər, hamımızdan məsuliyyətli olmağı tələb edir. Çünki milli zəfər təkcə ayrı-ayrı fərdlərin deyil, bütün millətin bir yumruq kimi birləşməsi ilə əldə olunur.

Hava ilə bağlı əhaliyə xəbərdarlıq edildi

Avtomobil yollarında vəziyyət açıqlanıb.
Noyabrın 15-də ölkə ərazisinin bəzi yerlərində dumanlı hava şəraiti ilə əlaqədar olaraq avtomobil magistral yollarında görünüş məsafəsi məhdudlaşacaq
Görünüş məsafəsinin 200-700 metrədək məhdudlaşacağı gözlənilir.