Tramp bu tarixədək Ukraynadakı müharibəni tam dayandırmaq istəyir

ABŞ Prezidenti Donald Tramp Rusiya və Ukrayna arasında davam edən müharibə atəşkəsə nail olmağa çalışır.
"The Economist" nəşri yazıb ki, 20 yanvar 2025-ci ildə səlahiyyətlərinin icrasına başlayan Tramp administrasiyası ilk 100 gün ərzində atəşkəsə nail olmaq üçün fəal diplomatik təşəbbüslər həyata keçirir.
Lakin iki tərəfin hələ də döyüşü dayandırmaq istəməməsi bu prosesi çətinləşdirir. Amerika kəşfiyyatının martın 25-də yaydığı illik qiymətləndirməsinə görə, nə Vladimir Putin, nə də Volodimir Zelenski hazırda münaqişəni dayandırmağa hazırdırlar.
Hər iki lider daha uzun müharibənin risklərini, qeyri-məqbul bir sülhdən daha az təhlükəli hesab edir.
Bu çətinliklərə baxmayaraq, Tramp administrasiyası danışıqları davam etdirir. Martın 11-də ABŞ və Ukrayna 30 günlük şərtsiz atəşkəs təklif edib, lakin Rusiya bunu qəbul etməyib. Martın 18-də Moskva yalnız enerji infrastrukturu və Qara dənizdəki ticarət gəmilərinə hücumları dayandırmağa razılıq verib. Martın 25-də isə ABŞ "təhlükəsiz naviqasiya" razılaşmasının əldə edildiyini elan etsə də, bu açıqlama mübahisəyə səbəb olub. Rusiya bu razılaşmanın yalnız onun dövlət bankının SWIFT beynəlxalq ödəniş sisteminə yenidən qoşulacağı təqdirdə qüvvəyə minəcəyini bildirib.
Bu arada, Qərb ölkələri Rusiyaya qarşı sanksiyaların yumşaldılacağı ilə bağlı ehtimallardan narahatdır. Ağ Ev Rusiyanın kənd təsərrüfatı və gübrə ixracına maneələrin aradan qaldırılacağını, dəniz sığorta xərclərinin azaldılacağını və ödəniş sistemlərinə çıxışın asanlaşdırılacağını açıqlayıb.
Amerikada bəzi rəsmilər Rusiyanı güzəştlərə məcbur etmək əvəzinə, Ukraynanı güzəştə getməyə məcbur etmək istəyir. Bu kontekstdə Ukrayna ordusuna silah və kəşfiyyat məlumatlarının verilməsinin müəyyən müddətə dayandırılması diqqət çəkib. Rusiya ilə razılaşma əldə etmək üçün bəzi dairələr Krımın işğalını tanımaq, Ukraynanın NATO-ya üzvlük perspektivindən imtina etməsi və təhlükəsizlik zəmanətlərinin verilməməsi kimi məsələləri müzakirəyə çıxarıb.
Martın 21-də ABŞ-ın Ukrayna üzrə xüsusi nümayəndəsi Stiv Vitkoff bildirib ki, məqsəd yalnız müharibəyə son qoymaq deyil, həm də Rusiya ilə yeni geosiyasi razılaşma əldə etməkdir. Onun fikrincə, bu əməkdaşlıq Arktikada neft və qaz hasilatını, maye qaz ixracını, süni intellekt sahəsində əməkdaşlığı və İran məsələsində razılaşmanı əhatə edə bilər.
Ukrayna və Avropa rəsmiləri ABŞ-nin tələsik atəşkəs razılaşması əldə etməsinin onların maraqlarına zidd olacağını düşünürlər. Zelenski hesab edir ki, pis bir razılaşma Ukraynada daxili narazılığa və gələcəkdə daha böyük təhlükəsizlik problemlərinə səbəb ola bilər.
Tramp isə hələ də münaqişənin tez bir zamanda başa çatdırılacağına ümid edir. Martın 25-də "Newsmax TV"yə verdiyi müsahibəsində o, Putinin vaxt qazanmaq istədiyini qəbul etsə də, bunun onu narahat etmədiyini bildirib. “Ola bilər ki, onlar vaxt udmağa çalışırlar. Mən illər ərzində belə etmişəm, bilirsiniz” – deyə Tramp qeyd edib. Bununla belə, o, həm Rusiya, həm də Ukraynanın müharibəni bitirmək istədiyinə əmin olduğunu vurğulayıb.
Tramp administrasiyası may ayına qədər atəşkəsə nail olmaq niyyətindədir. Lakin Qərbdəki müşahidəçilər xəbərdarlıq edirlər ki, əgər danışıqlar yalnız Rusiyanın maraqlarına uyğun bir razılaşma ilə nəticələnərsə, bu, Ukraynanın gələcək təhlükəsizliyini daha da zəiflədə bilər.