Yusuf Zirvəsi

Gənc tədqiqatçı Elmir Həsən Şair Təbibin dünyaşöhrətli azərbaycanlı-kimyaçı alim Yusuf Məmmədəliyevə həsr etdiyi “Yusuf zirvəsi” poemasına resenziya yazıb. "Bütöv Azərbaycan" qəzetinin bu günkü sayında dərc olunmuş həmin resenziyanın maraqla qarşılanacığını nəzərə alaraq "Butov.az"-ın oxucularına təqdim edirik:
Məşhur fransız yazıçısı və şairi Alfons de Lamartinin təbirincə desək, şairlər və qəhrəmanlar bir tayfadır. Onların arasındakı fərq ideya və əməl arasındakı fərq kimidir. Qəhrəmanlar şairlərin seyr etdiklərini həyata keçirirlər, yaxud V.Belinskinin məşhur ifadəsi ilə "Şair həqiqəti sübut etmir, o onu göstərir".
Bu ifadələrdən yola çıxıb deyə bilərəm ki, yaradıcılıq insanın daxili ruhunu, mənəviyyatını bir başqa yöndə istiqamətləndirən istedaddır; həyatı öz pəncərəndən seyr etmək kimi.

Şair Təbib

Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü Şair Təbib yaradıcılığı da eynən bu cür poetik düşüncələri özündə cəmləyir.Müəlifin Azərbaycan SSR EA-nın akademiki və prezidenti olmuş kimyaçı alim Yusuf Məmmədəliyevə həsr etdiyi “Yusuf zirvəsi” poeması onun uşaqlıq çağlarından ta ömrünün sonuna qədər olan dövrü əhatə edir. “Yusuf zirvəsi” poemasını ədəbiyyatımızda böyük kəşflər etmiş bir alimin həyatını bu cür geniş təsvir edən ilk əsər hesab edə bilərik. Əsərdə böyük alimin zəngin elm,həyat yolu poetik üslubda işıqlandırılır. Əsərin proloq hissəsində şair özünəməxsus estetik ideallardan çıxış edərək çox gözəl şəkildə elm yolunun nə qədər müqəddəs olduğunu xüsusi obrazlılıqla təsvir edir:

Dahi zəkasının bir damla nuru,
Zülmət gecələri işıqlandırar.
Onun düşüncəsi, ağlı, şüuru,
Möcüzələr dolu bir aləm qurar.

Zirvələrə doğru hey yüksəlirlər,
Elmi çox dərindən duyan dahilər.
Deyirlər dünyaya az-az gəlirlər,
Zamanı arxada qoyan dahilər.

Məşhur yazıçı F.Dostoyevskinin fikrincə dahilər yüz ildən bir yetişirlər. Şair Təbib də buna bənzər fikirdən çıxış edərək bu cümləni bir daha təsdiq edərək qeyd edir ki, dahilər gələcək günləri daha gözəl təxmin edər, yalnız gələcək işlərin, uğurların ardınca gedərlər. Yusuf Məmmədəliyev Azərbaycan elmində xüsusi xidmətləri olmuş alimlərimizdəndir. Şair onun çətinliklərlə dolu keçən ömür yolunu bədii cəhətdən aydınlaşdırır. Misraların xüsusi poetik ifadələrlə işlənilməsi poemanın hər bəndinə məna zənginliyi bəxş eliyir.
Əksər insanları mürəkkəb həyat şəraiti daha zəngin yetişdirir, çünki onlar həyatın bərkinə-boşuna düşmüş şəxslər olaraq daha möhkəm iradəyə sahib olarlar. Yusufun da gəncliyi bu cür çətinliklərlə dolu keçib. Erməni-müsəlman davası bu çətin illərin ardından üstəlik Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaranması və öz beşiyindəcə boğulması, süqutu, daha sonra ölkə ərazisində Sovet imperiyasının qurulması, əhalinin güzəranını daha da ağırlaşdırmışdı ki, bu həm də Yusufun uşaqlıq illərində ailəsinə, təhsilinə mənfi təsir göstərmiş, eyni zamanda valideynlərinin erməni-müsəlman davasında Cənubi Azərbaycana pənah aparması, qardaşı İlyasın vəfatı və s. durumlar gənc Yusufa ciddi təsir göstərsə də, bu yolda öz möhkəm iradəsini ortaya qoyaraq öz məqsədi uğrunda sona qədər gedərək təhsilini davam etdirməyə müyəssər olmuşdu:

Fəqət çox çəkmədi bu sakit zaman-
Arzu yollarını bürüdü duman.
Araya dövrün sərt havası düşdü,
Erməni-müsəlman davası düşdü.
Üz-üzə dayandı xeyir ilə şər,
Arvad-uşağını yığıb birtəhər
Hacı Heydər kişi keçdi Arazı,
Qaldı sinəsində övlad yarası-
Arazda ömrünü bitirdi İlyas,
Ailəyə kədər gətirdi İlyas...

Əssə də illərin sərt küləkləri,
Yusuf öz yolundan dönmədi geri-
Təhsil almağına o davam etdi,
Təbriz şəhərində məktəbə getdi.
Müəllimlər ona valeh oldular,
İti zəkasına heyran qaldılar.

Şairin poemasının hər bəndi incə detalları ilə zəngindir. Və hər bənddə tarixilik dayanır. Alimin həyatı və yaradıcılığı fonunda gərgin siyasi məqamlara geniş yer verilib ki, bu da əsərin məna yükünü daha da yüksəldir.

O vaxtlar İran da çalxalanırdı,
Azadlıq müjdəli işıq yanırdı.
Boğuldu inqilab, qanlar töküldü,
Nə qədər azəri türkləri öldü.
Şahid olub xeyli günaha, aha,
Ordubada döndü Yusufgil daha.

Akademikin o dövrdə - müharibədən sonra raket yanacağı kəşf etməsi onun SSRİ-də hörmətini bir qədər də artırmışdı. Hətta Nobel mükafatına namizəd olaraq onun adını vermək qərara alınsa da, böyük kimyaçı alimin əməyini qiymətləndirməyən, gözü götürməyənlər də az deyildi. Onların ədavətli niyyətləri sayəsində Yusufun namizədliyinin qarşısına sədd çəkdilər. Bu məqamı poetik düşüncələrlə misralara hopduran Şair Təbib həm də oxucunu hadisələri sona qədər diqqətlə izləməyə vadar edir.

Etdiyi kəşfləri alıb nəzərə,
Elmi dairələr çox haqlı yerə,
Məmmədəliyev - o böyük alimi
İrəli sürdülər namizəd kimi
Ona layiq Nobel mükafatına...
Lakin müzakirə etməkdən yana
Mərkəzi komitə iclas eylədi.
Xruşşov bəyənib xoş sözlər dedi.
Çox yüksək fikirlər səsləndi, fəqət
Oxundu anonim məktub nəhayət.
Guya dövlət sirri olduğu üçün,
Bu kəşflərə aid məlumat bu gün
Stokholma getsə təhlükəsi var,
Hərbi sirlərimiz aşikar olar...
Əslində bu kəşflər haqqında çoxdan
Hətta Ameruka mətbuatından
Xəbər yayılmışdı dünyaya,amma
İclasda danışan bir iblis sima
Qərəzli olaraq haqqı yandırır,
Şeytanın sözünə haqq qazandırır.
Beləcə, namizəd olmadı Yusuf,
Nobel mükafatı almadı Yusuf.

Əsərin dilinə gəldikdə isə əsər başdan-başa nitq aydınlığından ibarətdir. Müəllifin Azərbaycan dilinə bələd olması vacib önəm daşıyır. Üstəlik nəzm formasında yazılması onun bədii yükünü, identik anlaşılmasını müəyyən edir. Təbii ki, burda biz Səməd Vurğun intonasiyasını da duyuruq, xüsusilə "Komsomol" poeması sanki göz önümüzdə canlanır. Poema bir tərəfdən roman təsiri bağışlayır, çünki bütöv bir şəxsin həyat yoluna işıq saçan bu poema həm də bir xalqın istedadını, taleyini öz açıqlığı ilə ortaya qoyan bir şəxsin nümunəsində ömür romanıdır.
Hadisələr həzin ardıcıllıqla öz formasında nəql edilərək hiss olunmayacaq dərəcədə bir mətləbdən digər mətləbə keçid edilir. Bu yöndə yazılacaq əsərlərə bu gün ədəbiyyatımız ciddi ehtiyac duyur. "Yusuf zirvəsi" poemasının tarixilik kontekstində yazılması və öz elmi kəşfləri ilə sovet imperiyasına və onun vətən müharibəsindəki nailiyyətlərinə ciddi təsir göstərmiş Azərbaycanlı elm xadiminin əməyinin diqqətdə saxlanmasına müstəsnasız xidmətdir. Əsəri istər sosioloji, istərsə də strukturalist metod çərçivəsində uğurlu hesab etmək lazımdır. Bədii material olaraq ədəbiyyatımız üçün dəyərli yöndə yazılmış əsər kimi məxsusi bədii dəyər daşıyır.

Elmir Həsən
"Bütöv Azərbaycan" qəzeti
16 dekabr 2022-ci il

Kərəc şəhərində yaşayan 26 yaşlı azərbaycanlı gənc Səhənd Nurməhəmmədzadənin atası Cəfər Nurməhəmmədzadə barəsində çıxarılan edam hökmünə etiraz olaraq oğlunun 3 gündür aclıq aksiyası keçirdiyini bildirib.
Cəfər Nurməhəmmədzadə "İmtidad" saytına verdiyi açıqlamada əldə olan bütün faktlar və videolara əsasən Səhəndin Tehranın Tirajə ticarət mərkəzində olduğunu və heç bir təxribat törətmədiyini deyib.
Azərbaycanlı gəncin vəkili də, "müharibə" ittihamı ilə çıxarılan edam hökmünün ədalətsiz qərar olduğunu və müvəkkilinə başqa bir məhkumun ifadələri əsasında ölüm hökmü verildiyini qeyd edib.
26 yaşlı gənc etiraz aksiyaları zamanı zibil qutularını yandıraraq yolu bağlamaqda, ictimai nəqliyyatın fəaliyyətinə mane olmaqda günahlandırılır.
Onun yaxınları Səhənd Nurməhəmmədzadənin barəsində edam hökmünün çıxarılmasının ədalətsiz olduğunu və bunun başqa etirazçıları qorxudaraq aksiyalardan çəkindirmək məqsədi daşıdığını bildirirlər.

YAZIÇI-PUBLİSİT TƏRANƏ CƏBİYEVANIN “SONUNCU SƏNGƏR"
KİTABININ TƏQDİMATI KEÇİRİLDİ

44 günlük Vətən müharibəsində döyüşən oğulların hərəsi bir qəhrəmandır. Onların arasında canını sipər edib, şəhidlik zirvəsinə ucalan oğullarımız da vardır. Bu gün Vətən sevdalısı olan şəhid oğullarımızın adları əbədiləşdirilir, onların haqqında kitablar, şeirlər yazılır, sənədli filmlər çəkilir. Şəhid Səbuhi Orucov Müzəffər Azərbaycan Ordusunda Müddətdən Artıq Xidmət Edən Hərbi Qulluqçu idi. O, Cəbrayıl, Füzuli, Qubadlı rayonlarının erməni faşistlərindən azad olunmasında qəhrəmancasına döyüşüb. O, Laçın rayonunun dörd kəndini işğaldan azad edilməsində isə böyük şücaət göstərib. Bu günlrdə yazıçı-publisit Təranə Cəbiyevanın şəhid Səbuhi Orucovun rəşadətli döyüş yolundan bəhs edən “Sonuncu səngər” kitabı işıq üzü görüb. Həmin kitabda
şəhidin hərbiçi dostlarının xatirələri də toplanıb. Kitabda şəhidin döyüşçü yoldaçşları xatirələrində qeyd edirər ki, “Səbuhi ilə bərabər aslan kimi döyüşə atılırdıq. Erməni əsgərləri vurulan anda isə şahid olurduq ki, düşmən çaşqınlıq içərisində vahiməyə düşüb, geriyə çəkilir. O zaman Səbuhi də deyirdi ki, “indi rahatca torpağımızda addımlayarıq”. Hər dəfə düşmən bizi güllə, minomyot yağışına tutsa da bizim ağır zərbələrimizə davam gətirə bilmirdi. Təsəvvür edin ki, hərbi maşınla irəlidə istehkam quranda ermənilər nəinki yeməklərini, hərbi silahlarını qoyub, qaçırdı. Səbuhi ilə sonuncu səhbətimiz Laçının Suarası kəndini keçdikdən sonra oldu. Düşmən dayandığımız əraziyə minomyot atanda hamımız zarafatla “sabahın xeyir” dedik. Səbuhi isə təxminən döyüş yoldaşlarından 15 metr aralıda səngərdə idi. O elə deyirdi ki, “indi yanınıza gəlirəm”. Qəfildən 3-cü
minomyot atılanda hiss etdik ki, Səbuhiyə dəydi. Həmin gün minomyotun güclü zərbəsindən Səbuhi Orucov sonuncu səngərdə əbədiyyə qovuşdu.” Bəli, igid və cəsur döyüşçü Səbuhi Orucov 2020-ci il oktyabrın 26-da Laçın rayonu uğrunda döyüşlərdə, ən uca məqam olan şəhidlik zirvəsinə ucalır. 2020-ci il dekabrın 15-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin
Sərəncamına əsasən Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirən  Səbuhi Orucov ölümündən sonra 3-cü
dərəcəli “Vətənə xidmətə görə” ordeni, “Vətən uğrunda”, “Cəbrayılın azad olunmasına görə”, “Qubadlının azad olunmaına görə”, “Laçının azad olunmasına görə” medalları ilə təltif edilib. Dekabrın 2-də Bakının Suraxanı rayonundakı 87 nömrəli tam orta məktəbdə yazıçı-publisist Təranə Cəbiyevanın həmin məktəbin şəhid məzunu Səbuhi Orucova həsr etdiyi “Sonuncu səngər” kitabının təqdimatı keçirildi. Tədbirdə Yeni Azərbaycan Partiyası Suraxanı rayon təşkilatının sədri Vüqar Seyidov, Suraxanı rayon İcra Hakimiyyəti, Vətən müharibəsi iştirakçıları və şəhid ailələri ilə işin təşkili şöbəsinin müdiri polkovnik-leytenant Elmar Hüseynov, şəhidin ailə üzvləri, şəhid anaları, qazilər, YAP Suraxanı rayon təşkilatının aparat rəhbəri Salman Əbdulov, xeyriyyəçi Yusif Ələkbərov, məktəb rəhbərliyi, müəllimlər, məktəblilər iştirak etdilər.

Tədbir Azərbaycan Dövlər Himni ilə başladı. Azərbaycanın ərazi bütövlüyü
uğrunda şəhid olan oğulların xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edildi.
Təqdimatı giriş sözü ilə açan məktəbin tərbiyə işləri üzrə direktor müavini Xədicə Abdullayeva tədbir iştirakçılarını salamlayaraq, məktəbin şəhid məzunu Səbuhi Orucov haqqında məlumat verdi. Şəhid Səbuhi Orucovun anası Narınc Orucova çıxış edərək, kitabın müəllifi Təranə Cəbiyevaya və tədbir iştirakçılarına təşəkkür etdi, oğlu ilə bağlı xatirələrdən danışdı.

“Sonuncu səngər” kitabının müəllifi yaziçi-publisist Təranə Cəbiyeva Vətən müharibəsində qazandığımız Böyük Qələbəyə görə Ali Baş Komandan İlham Əliyevə, şəhid oğullarımıza, qazilərimizə və müharibə iştirakçılarına təşəkkür etdi. Müəllif 44 günlük Vətən müharibəsində şəhid olan bütün oğullarımız haqqında kitabların yazılmasısının vacibliyini diqqətə çatdırdı. Təranə Cəbiyeva Qarabağ müharibəsində qəhrəman oğullarımızın unudulmayacağını, şəhid Səbuhi Orucovun döyüş yolunun isə
gənclərimizə örnək olacağını söylədi. Kitab təqdimatında Yeni Azərbaycan Partiyası Suraxanı rayon təşkilatının sədri Vüqar Seyidov, Suraxanı rayon İcra Hakimiyyətinin Vətən müharibəsi iştirakçıları və şəhid ailələri ilə işin təşkili şöbəsinin müdiri polkovnik-leytenant Elmar Hüseynov, Səbuhi Orucovun qardaşı Fuad Orucov, 87 nömrəli tam orta məktəbin tarix müəllimi
Afət İbrahimova və ziyalılar çıxış edərək, Ali Baş Komandan, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin rəhbərliyi altında Müzəffər Azərbaycan Ordusunun 30 ildən sonra tarixi torpaqlarımızı işğaldan azad etməsindən və Böyük Zəfər Qələbəsindən söhbət açdılar. Şəhid Səbuhi Orucovla bərabər Qarabağ müharibəsi şəhidlərinin xatirəsinin hər zaman uca tutulacağı da vurğulandı. Təqdimatın ədəbi hissəsində şəhid Səbuhi Orucov haqqında videoçarx nümayiş olundu. Şagirdlər vətənpərvərlik mövzusunda müxtəlif şeirlər, eləcə də Təranə Cəbiyevanın “Şuşaya sancılan bayraq” şeirini söylədilər. G.Əliyeva adına 3 saylı Uşaq İncəsənət Məktəbinin balaca xanəndəsi Ümid Hüseynov tarda Orxan Abdullayevin, kamançada Ələkbər Hüseynzadənin müşayəti ilə “Xarı bülbül” xalq mahnısını oxudu. Gənc qiraət ifaçısı Rəşidə İskəndərova Səbuhi Orucovun yazdığı şeirlərdən parçalar söylədi. Məktəbin II sinif şagirdləri “Ay Laçın” mahnısını, “Buta” qrupunun üzvləri isə “Xarı bülbül” rəqsini ifa etdilər.

Kitab təqdimatının sonunda yazıçı-publisist Təranə Cəbiyeva şəhid anaları, qonaqlar və məktəblilərlə bərabər xatirə şəkilləri çəkdirdi.

“Butov.az”

Odlar Yurdu universiteti tələbələri "narkomaniya və zərərli vərdişlərə" yox deyir!

Odlar Yurdu Universitetində Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə “Narkomaniya və zərərli vərdişlərə qarşı mübarizəyə dair maarifləndirmə tədbirləri” layihəsi çərçivəsində, “Miqrasiya Sahəsinin İnkişafı” İctimai Birliyi tərəfindən keçirilən maarifləndirici tədbirdə layihə rəhbəri Vidadi Fətullayev, vətəndaşların sağlamlığının qorunması sahəsində ölkəmizdə aparılan islahatlardan, narkotik vasitələr və zərərli vərdişlərin insan sağlığı və cəmiyyətimiz üçün fəsadlarından danışıb.O, narkomaniya və zərərli vərdişlərə qarşı maarifləndirmə işinə cəmiyyətimizin bütün üzvlərinin qatılmasının zəruriliyini vurğulayıb və gəncləri zərərli vərdişlərdən uzaq durmağa çağırıb.

Narkomanlığa və Narkotik Vasitələrin Qanunsuz Dövriyyəsinə Qarşı Mübarizə üzrə Dövlət Komissiyasının işçi qrupunun (NMDK) məsul əməkdaşı Vasif Quliyev, narkomaniyaya qarşı 2019-2024-cü illəri əhatə edən Dövlət Proqramı çərçivəsində İşçi Qrup tərəfindən görülən işlər barədə danışıb, slaydlarla narkotik və psixotrop maddələr, onların səbəb olduğu xəstəliklər barədə ətraflı məlumatlar verib, 802 və 102 qaynar xətlərinin bu istiqamətdə əhəmiyyətini qeyd edib və tələbələrin bu mövzuda səsləndirdikləri sualları cavablandırıb.
Maarifləndirici bukletlər və çap materiallarının paylandığı tədbirdə çıxış edən iştirakçılar, Prezident İlham Əliyevin bu il Gənclər Günündə zərərli vərdişlərə qarşı səsləndirdiyi fikirlərin onlar üçün bir şüar olduğunu vurğulayıblar və tədbirin təşkilinə dəstək göstərən bütün qurumlara minnətdarlıqlarını çatdırıblar.

Butov.az

Eldar Məmmədbəyli

Sadə bir məhəbbət nağılı və ya məhəbbətə yeni yanaşmalar

Əziz oxucu! Hazırda qalmaqallar dünyasına çevrilən planetimizdə, bilmirəm nədənsə bu hekayəni yazmaq arzusuna düşdüm. Qısa bir yazı yazmaq istəyirdim, lakin mən qələmimin mirzəsi olduğumdan yazı bir az uzun alındı. Ətrafda kiminin inqilab, kiminin dünyanın yeni düzümü, kiminin kataklizm, kiminin öz hakimiyyətini l a a a p uzatmaq üçün yaranan imkan dövrü hesab etdiyi bir zamanda mən məhəbbət haqqında sadə dillə təqdim olunan bu yazını yazdım. İndi ətrafda hər şey elə sürətlə, elə amansızcasına dəyişir ki, baş verənləri anlamaq gücündən kənarda qalırsan. Müasir sivilizasiyaların indiki insanların arasında baş verən bu vəhşiliklərin, qırğınların, qəddarlığın qarşısını almaq iqtidarı yoxdur. Elmin indiki inkişafında insanların arasında baş verşn bu qaniçənliyin, amansızlığın qarşısını almaq yollarını tapmaq potensialı yoxdur. Hesab edirəm ki, bəşəriyyətin qarşısında yaranan bu həm uluslararası problemlər, həm ancaq allaha məxsus olan torpağı özünkü hesab edən ağıllı nadanların torpaq davası, dünyanın var-dövlətini müxtəlif valyutalara çevirənlərin, çirkli pulları yumaqla ofşor (offshore) banklara yerləşdirənlərin, yalanı, yaltaqlığı, satqınlığı özünə peşə edənlərin, bəşəriyyəti məhv etmək üçün nüvə silahlarını hazırlayanların, insanları məhv etmək üçün dəhşətli xəstəlik törədən mikrobları yaradanların qarşısını almaq üçün bəşəriyyət müasir sivilizasiyaları, dostluq və sülh yarada biləcək elmləri yaxşılığa doğru dəyişməlidir. Bəşəriyyət və cəmiyyət qansız yaşaya bilməz!!! Lakin ən az qanla, bu qədər sonsuz miqdarda tökülən qanların qarşısını ala biləcək dahilərin, qəhrəmanların yolunu gözləyirik.
Gəlin Allaha min dəfə dua edək ki, axırıncı peyğəmbər məsələsinə yenidən baxıb, insanları xilas edəcək nəhəngləri bəşəriyyətin köməyinə göndərsin!!!
Şairin dili ilə deyirəm:
Xudaya insanın halı yamandır,
Nələr çəkdiyimiz sənə əyandır.
Mənası varmıdır min təriqətin,
Aç-aç qapısını sən həqiqətin
Yazıqdır dünyanın cövhəri insan,
Böyüksən, adilsən keç günahından.
Əgər ömür ömür olsa dediyim bəlaların haqqında ayrı-ayrılıqda yazacağam. Indi isə əziz oxucu, sadə və anlaşıqlı bir dildə yazdığım bu yazını sizin mühakimənizə verirəm. Bu məhəbbət sizin fikirləşdiyiniz kimi mənim başıma gəlməyib, sadəcə olaraq, yazarın təxəyyülünün məhsuludur. Tanrı bəşəriyyətə və xalqımıza yar olsun!
Məhəbbət xatirələri, məhəbbət təranələri, bütövlükdə məhəbbət özü nədir? İnsanın məhəbbəti ən ülvi və ən yüksək, zərif təravətli, xoşa gələn hisslərdir. İkinci siqnal sisteminə məxsus hisslər. Yəni ancaq insana məxsus fikirlər. Siz nə danışırsınız? Kim deyir məhəbbət ancaq insanlara məxsusdur? Bütün canlı sistemlər: bitkilər, heyvanlar aləmi məhəbbət daşıyıcılarıdır. Bitki aləminin, bitki və heyvanlar aləminin qarşılıqlı məhəbbəti, dağların, daşların, qayaların, bulaqların, çayların bir-birinə məhəbbəti necə gözəldir, həmahəngdir.
Sən məni diskusiyaya çəkmə! Deyirsən ki, ən ülvi məhəbbət ilahi məhəbbətdir. Sonra qalan məhəbbət növlərini sıralayırsan. Sən insan düşüncəsinin azadlığını taptalayırsan. Bu azadlığı mənə Allah verib, sən hansı ixtiyarla mənim haqqıma girirsən.
Hardan gəldi mənim beynimə bu fikirlər, dünyanın bu qarışıq vaxtında. Oturmuşdum yazı stolunun arxasında. Bu anda çoxdan tanıdığım bir dostumun özününmü yoxsa yaxından tanıdığı bir kişinin məhəbbəti haqqında danışdığını xatırladım. O, belə söyləyirdi: institutu təzəcə bitirən cavan oğlan təyinatla bir rayona işləməyə gəlmişdi. O zaman təyinat var idi, təhsilin sonunda. Cəhənnəm olsun bütün təyinatlar. İnsanın təhsil illərindən sonra təyinatla işləməyə başladığı dövrün, ömrün digər çağlarından fərqlənən özəllikləri vardır. Əgər sən təhsil illərində özünə bir məhəbbət daşıyıcısını – “Məcnunun gözü ilə baxdığın Leylanı” tapmamısansa, sonrakı illərdə məhəbbət məsələsi bir az mürəkkəbləşir, yanaşmalar dəyişir. Həm də dünyanın gedişinə dair problemlərlə nisbi tanışlıq, informasiyalarla dop-dolu olan bu dünyaya baxışların dəyişməsi, insanın hər şeyi bəyənməməsi, özünəgüvənmə hallarının artması baş verir. Haqqında danışdığımız Tural adlı bu cavan oğlan təyinat yerində, rayonda aldığı əmək haqqı ilə babat dolanırdı. Bəllidir ki, subay və öz görkəminə görə diqqəti cəlb edən bu cavan ətrafında özünə maraq yarada bilmişdi, özəlliklə, yeniyetmə qızların arasında.
Öz mühəndislik fəaliyyəti ilə birlikdə o fəlsəfi kitablara, dünya və Azərbaycan klassiklərinin əsərlərinə nəzər salırdı, boş vaxtında. Füzulinin “Leyli və Məcnunu”, Dantenin “İlahi komediya” kitabını təkrar-təkrar oxuyurdu. Aman Tanrı, Məhəmməd Füzuli nə gözəl demişdir: “Eyb tutmağı hünər sayma! Şeirimə paxıllıq etməyi şüar eləmə! Bihudə hücum etdiyin yetər, əgər bacarırsansa cavab söylə! Hücumu və tərsliyi tərk elə, çünki bu yol cahillik yoludur. Həmişə xeyir söz danış, əgər xeyir demirsənsə, sus, lal ol”.
Bizim qəhrəmanımız Tural bəy bu qayda ilə yaşayırdı. O, burada uzun müddət yaşamaq niyyətində deyildi. Təyinat zamanını başa vurmaq, sonra Sovetlər Birliyinin böyük şəhərlərindən birinə getmək və orada özünə karyera, nüfuz qazanmaq, şərait yaratmaq yolu ilə hərəkət etmək gələcəyinin strategiyasını belə qəbul etmişdi. Burada sevgi və məhəbbət haqqında hər hansı düşüncəyə malik deyildi, ağlına belə gətirmirdi ki, həyatını burada qursun. Elə düşünürdü ki, bu ciddi həyat məsələsi haqqında, ancaq harada işləmək və daim yaşamaq qərarı olandan sonra düşünmək olardı.
Turalın işlədiyi bu yerdə onun atasının yaxın dostu, daha doğrusu uzaq-uzaq qohumu yaşayırdı. Bir gün atası ilə telefon danışığı zamanı bu yeni tanışla (onun adı Adil idi) görüşməyi məsləhət etdi. Tural bundan sonra bu qohumları ilə görüşüb tanış oldu. Daha sonra vaxtaşırı onların evinə gedib gəlirdi. Yavaş-yavaş qohumlarının ailəsi ilə tanışlıq yaranırdı. Bəlli oldu ki, onların bir qızı orta məktəbin axırıncı sinfində oxuyur. Adı Günel olan bu qız çox şən və hazırcavab idi. Yaxşı oxuyurdu, məktəbin əlaçı şagirdlərindən biri, bəlkə də birincisi idi.
Tural orta məktəbi qızıl medalla, institutu fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdi. Texniki sənət sahibi – mühəndis olduğu üçün təbiətşünaslıq fənnlərini (bütövlükdə təbiət fənnlərini) əla bilirdi. Bununla yanaşı ədəbiyyat və azərbaycan dili fənnlərini də yaxşı mənimsədiyinə və zatən meyilli olduğuna görə bu sahədə kiməsə (hər hansı abituriyentə ) kömək etmək potensialına malik idi.
O dövrdə sosial münasibət, əxlaq, dinə qarşı münasibətlər indikindən xeyli dərəcədə fərqli idi. İstər tanışlıq, istərsə də məhəbbət məsələlərinə yanaşma prinsipləri başqa idi. Turalın gələcək ailə məsələsi və ya qaçılmaz məhəbbətə tuş olmaq sevdası heç ağlına belə gətirmirdi. Günellə onun yaşlarının yaxın olması da bu tanışlığın sonrakı inkişafı üçün bir zəmin yaradırdı. Tural orta məktəbə yaşından bir il əvvəl getmişdi. Xanım isə hansı səbəbdənsə məktəbə gec getmişdi. Günel çoxuşaqlı ailənin üzvü idi.
Sovetlər Birliyində rayon mərkəzində yaşayan çoxuşaqlı ailənin dolanması çox çətinliklə başa gəlirdi. Buna baxmayaraq ailənin üzvləri bütövlükdə nisbətən açıq və düzgün dünyagörüşə malik idi. Günel isə öz şuxluğuna, cəsarətliliyinə və yüksək dünyagörüşünə görə daha üstün yer tuturdu. Cavanlıq enerjisi, sağlam düşüncə, üstəlik idmançı görünüşü bu xanımı başqalarından fərqləndirirdi.
Boş vaxtlarında bu təzə tanışın evinə gedən Tural Günelin hansı sənət sahəsinə həvəsi olduğunu, hansı instituta daxil olmaq arzusunda olduğunu öyrənmək istəyirdi. Onu da demək istəyirəm ki, bu gənc oğlan yaşıllığı, təbiətin gözəlliyini çox sevirdi. İnsanların da ağlına, təfəkkürünə, mədəniyyətinə yüksək dəyər verirdi. Özündən razı, yekəxana, şöhrətsevən adamlardan xoşu gəlmirdi. Bunlarla yanaşı, qızların gözəlliyinə, bütövlükdə gözəlliyə laqeyid qalmırdı, maraqla seyr edirdi. Təbiidir ki, həyatında bəyəndiyi, meyilli olduğu qızlar da olmuşdu. Nədənsə bu məsələyə ciddi fikir verməmişdi və ya yaddaşında dərin iz buraxan əhvalat olmamışdı.
Tural hesab edirdi ki, ən ülvi, ən böyük, ən möhtəşəm məhəbbət Allaha olan məhəbbət – ilahi məhəbbətdir. Bəlkə elə ona görə ulu Tanrı məhəbbət əhlinin (əhli məhəbbət demirəm haa) zərif sözəbaxan, komfortabelli olmasını daha üstün bilmişdir.
Deyəsən mən (müəllif) öz zarafatabənzər fikirlərim ilə məqsəddən (expediency) uzaqlaşdım.
Tural axşamlar evdə tək olurdu. Demək olar ki, zamanın çoxunu o təklikdə keçirirdi. Bildiyimiz kimi belə hallarda insanın duyğuları kövrəkləşir, nə üçünsə darıxır, nə isə axtarır (ancaq qəlbində). Gündüzlər bayır paltarı geyinib çıxdığın kimi, psixoloji maskanı, mübarizə sifətini taxıb fəaliyyətə başlayırsan. Çoxları yalan və yaltaqlıq maskasını taxır sifətinə. Tural da bu anlarda kimləsə, onu başa düşəcək, anlayacaq bir insanla görüşmək, qonuşmaq istəyirdi. Bəzən bu romantik anlarda ondan güclü görünmək həvəsi yaranırdı. Lakin ötəri hisslər qısa bir zaman kəsiyindən sonra yox olurdu, kosmosa (bəlkə də ruhlar dünyasına) çəkilirdi. Bir gün o qəsəbələrin bir küçəsində təsadüfən Günellə rastlaşdı. Nə xoş təsadüf anlamı ildırım sürəti ilə beynindən keçdi. Sonra onlar yaxınlaşıb hal-əhval tutdular. Təhtəl-şüur olaraq insanların seyrək olduğu istiqamətdə yavaş-yavaş yürüməyə başladılar.
Söhbətin başlanğıcı əlbəttə təhsil haqqında və Günel hansı ixtisası seçdiyini və ya sonra seçəcəyi barədə qısa informasiya ilə başladı. Eləcə də, Günelin imtahanlara necə hazırlanması barəsində danışdılar. Tural elə bil ki, Güneldə yeni fikirlərin olması, müasir yanaşma, çoxlarına yad olan dünyagörüşün əlamətlərini hiss etməyə başladı. Beləcə şirin söhbət edə-edə qəsəbənin kənarında olan parka yaxınlaşdılar. Yol uzunu edilən söhbətdə Günelin seçdiyi ixtisas üzrə hansı fənnlərdən imtahan veriləcəyi aydınlaşdırıldı. Belə məlum oldu ki, həmin fənnlərdən Turalın başı yaxşı çıxır və bu hər ikisinin ürəyindən oldu. Bəlli oldu ki, Günel biologiya fakültəsinə daxil olmaq istəyir. Tibb sənəti ürəyinə çox yatırdı, lakin xəstələrə və həyati bitmiş insan cəsədinə toxunmaqdan necə qorxduğunu təsəvvür etmək belə çətin idi. Eybi yoxdur, biologiyada da elə tibbin özüdür deyə, özünə təsəlli verirdi. Elə bil hansı bir ilahi qüvvənin təsirindən bunların arasında söhbət çox cazibəli və xoşrəftar oldu. Söhbətin gedişində Tural onun cazibədar sifətinə və simmetrik bədən quruluşuna diqqət yetirirdi. O, düşünürdü ki, nədən bu xanımı belə diqqətlə seyr etmək istəyir. İri və nüfuzlu qara gözlər, uzun kipriklərlə əhatə olunmuşdu. Təzə doğulmuş aypara kimi qalın qaşlar enli alınla necə həmahəng görünürdü. Gözəlliyin də musiqi kimi notları var. Möcüzəli şəkildə sıraya düzülüb, nizamla yaşayır. Təbiətin rənga-rənkliyi necə parlaq şəkildə bərqərar olur. Gördüyü bu mənzərədən, aralarında gedən şirin söhbətdən Tural özünü başqa bir aləmə düşmüş kimi hiss edirdi.
Məhəbbətə yanaşmalar müxtəlif cür olur. Şərq aləmində bu məsələlər spesifik xüsusiyyətlərə malikdir. Bu aləmdə ilk məhəbbət (istərsə də son məhəbbət) şairlər və digər yazarların yaradıcılığında başqa cür verilir. Burada oğlanlar (kişilər) bir tərəf kimi yazıq (yalvaran) sürətində görünür. Ona görə də istər mahnılarda, istər də digər musiqi formalarında aşiqin səsi daha yazıq formada araya gəlir. Bu yazıqlıq Osmanlı türkiyəsinin musiqisində və İran muğamlarında daha çox hiss olunur. Azərbayacan muğamı daha oynaq, daha mübarizdir. Azərbaycanın bəzi bölgələrində aşıqların belə qəmgin havalarda harmoniyanı pozaraq xarici səs ve yersiz qəmli notlara – ağır musiqiyə yer verdikləri görünür.
Şeirlərdə, bayatılarda və digər folklor növlərində bu qəmgin aşiq obrazı çox qəribə görünür. Məsələn, Azərbaycan – Türk dünyasının əvəzsiz giqantı M. Füzulinin məhəbbət haqqındakı fikirləri normal yanaşmada qəribə görünür. Görün dahi şairin məhəbbətə münasibəti necədir: “Getdikcə nigarımın gözəlliyini artır, gəldikcə məni onun dərdinə daha betər mübtəla elə! Mən hara mənsəb-hörmət cəhdi hara. Məni yoxsulluq və yoxluq səadətinə çatdır. Hicrində bədənimi elə zəiflət ki, səba məni götürüb onun vəslinə yetirə bilsin”.
Zamanın tələbinə görə hamının və mənim (müəllifin) düşüncəmə görə bu istək belə olmalı idi: “Ya Rəbb, mənim gözəlliyimi artır, mənə var-dövlət qazanmağa imkan yarat, mənim ürəyimə təpər ver ki, çətinliklərlə layiqli mübarizə aparım, şərə qalib gəlim, qətiyyət ver ki, həmişə mübariz olum, bütün bunlara görə məni daha çox sevsinlər, yazıqları gəlməsin.”
Bizim nəhəng şairimiz Şəhriyar sevən oğlanı hansı obrazda görür və deyir: “Səni bir görmək üçün illərcə donquz otarıb məbədi - tərsayə gəlim! Məscidi buraxıb sənlə kəlisayə gəlim” və s.
Əziz oxucu! Görürəm, hiss edirəm, mənim fikrimə gülürsən, etiraz edirsən, qəzəblənirsən. Özün bilərsən! Amma mən hesab edirəm ki, hər şeydə, hər məsələdə , hətta aşiq-məşüq məsələsində belə Allahın bizə verdiyi fundamental hüququ qorumaq lazımdır. Yoxsa ədalət pozular, haqq öz yerini qoruya bilməz.
Görün, fərqli olaraq, Molla Pənah Vaqif necə gözəl sevdalaşma aparır, məhəbbət bazarında:
Əgər yarsan, gəl sarmaşaq qol-boyun
Durub daldalandan baxmağın nədir.
Yar deyilsən ayağın çək geri dur,
Canımı odlara yaxmağın nədir.
Nüsrət Kəsəmənli də sevən oğlanlara (kişilərə) məhəbbət məsələlərində özünü qorumağı və alçaltmamağı tövsiyə edirdi.
Xalq şairi adını ala bilməyən, amma xalqının şairi “Əcaib” ləqəbli Qiyas Vəkilov görün məhəbbət tamaşalarında qarşılaşdığı tərəfə (tərəfimuqabil yox) necə müraciət edir:
Sevdalı qəlbinə açaram təzə,
Bir sənsən dərdimə, a çaram, təzə
Saralmış bir güləm, açaram təzə,
Üzündən üzümə düşsə nəm incə.
Bütövlükdə, təbiətdə hər şey harmoniya əsasında qurulmuşdur. Ondan kənara çıxmaq “xaric” adlanır. Bu qızın sifəti necə ağdır, yanaqları necə qırmızıdır, saçları necə qaradır, qaşların düzülüşü və rəngi saçlarıyla həmahəng idi. Uzun qoşa hörüklərdə toplanmış bu saçları təkcə zil qara rəngi ilə seçilmirdi. Burada qara rəngin içərisində parlaqlığı ilə seçilən, bərq vuran rənglər təbiətin möcüzəli kompozisiyası kimi görünürdü.
Bütün danışıqlarda, fəlsəfi kateqoriyalarda, insan təfəkküründə təzadların ən geniş yayılmış misalı kimi meydana çıxan “ağ” və “qara” konsepsiyası bu qızın simasında necə uyğunlaşmışdı, dost olmuşdu, deyə düşünürdü, Tural. Həmişə düşüncəsində asimmetriya haqqında fikirləşən cavan oğlan Günelin timsalında bu həmahənglik, bir-birini tamamlayan çalarlar, fövqəlgözəllik içində, assimmetriyanın əlamətlərini tapa bilmirdi. Günelin bədən quruluşu da, simasının gözəlliyini, həmahəngliyini təkrar etdiyini müşahidə edirdi Tural.
Yaxşı sima, gözəl səs, ayrı-ayrı olanda belə, insanı özünə cəlb edir. Bunların birlikdə olması fərdə ən üstün gözəllik verir. Tural hiss edirdi ki, Günelin səsi, sözlərin ifadə tərzi, necə də gözəldir. Danışığında heç bir ləhcə hiss olunmayan bu xanım, azərbaycan-türk ləhcəsində necə gözəl danışırdı. Bu dilin incəlikləri onun danışığında necə gözəl şəkildə meydana çıxırdı. Kim bilir, bəlkə də Turala belə gəlirdi.
O həm də hiss edirdi ki, Günel yüksək yumor hissinə malik, qətiyyətli bir xanım təəssüratı yaradır.
Söhbətlərindən bəlli oldu ki, Günel ədəbiyyatı çox sevir, demək olar ki, dünya, azərbaycan klassiklərinin və cavan şairlərin əsərlərini oxumuşdur. Ancaq ali təhsilini biologiya ixtisası üzrə davam etdirmək istəyir. Sonda belə qərara gəldilər ki, Tural vaxtaşırı ona kömək etmək üçün onlara gəlsin. Beləcə şirin söhbətdən sonra ayrıldılar. Bir müddət Tural həftədə bir, bəzən iki dəfə müəyyən zaman kəsiyində onlara gəlirdi və imtahana düşən bütün fənnlər üzrə məşğul olurdular. Hər ikisi dərs məşğuliyyəti gününü səbirsizliklə gözləyirdilər ki, yenidən görüşsünlər.
Müəyyən müddət keçdikdən sonra Güneldə nəzərə çarpacaq dərəcədə dəyişikliklər əmələ gəlmişdi. (Elə bil onun gözəlliyində də cilalanma baş vermişdi) Daha həvəslə oxuyurdu.Turala gəldikdə isə, artıq ali savadlı, müəyyən dərəcədə formalaşmış olsa da onda da dəyişikliklər hiss olunurdu. Ədəbiyyat dərsinin məşqi zamanı qız şeirlər haqqında dəftərinə yazmışdı: “O, şeirləri elə sadəliklə zümzümə edirdi ki, mən onunla qətiyyən müqaisəyə gəlmirdim. Mən hər hansı şeri təzəcə söyləməyə başlarkən, o həmin şeri oxuyanda dayanıb heyrətlə ona qulaq asıram”. Tural belə düşünürdü: “Bəzən elə olur ki, tarix bizim qulağımıza incə səslə deyir ki, göz qabağında olmayan az görünən qadınları daha çox seviblər. Məşhur Dante bütün varlığı ilə sevdiyi Beatriça haqqında düz-əməlli bir şey bilmirdi, lakin onu necə sevirdi. Bəs necə? Məgər görmüsünüz “İlahi komediya” əsəri necə yarandı”.
Stendal deyirdi: “Qadınların ilahi gücü onların yoxluğunda, göz qabağında olmamasındadır”. Mənim işim daha çətindir, həmişə onunla kəllə-kəlləyə (frontal attack) gəlirəm - deyə fikirləşirdi Tural. Hələ bütün dünya, özəlliklə, azərbaycanlı yazarlar, Kafkanın məhəbbəti haqqında danışmağı özlərinə şərəf sayırlar. Mən hesab edirəm ki, onun məhəbbəti patoloji haldır, psixi xəstəlikdir. Onu heç yada salmaq lazım deyil! Elə mən də belə fikirləşirəm ( müəllif).
Son zamanlarda Turalın başı həm də ictimai işlərə çox qarışırdı. O dövrdə vəzifə, pul, şöhrət istəyənlər əsasən ictimai işlərlə uğur qazanırdılar (pioner, komsomol, kommunist fəaliyyəti).
Sonuncu həftədə Tural Günelgilə getməmişdi. İş yerində və ictimai işlərdən vaxt tapa bilmədiyi üçün darıxırdı. Turala işdə xəbər verdilər ki, qəsəbə orta məktəbində bir tədbir var və onu da bu tədbirə dəvət ediblər. O, qeyri-ixtiyari olaraq bu işə məmnun oldu. Bu tədbirdə Günellə görüşə bilmək imkanı yaranırdı. O da məlum idi ki, Günel də komsomol xətti ilə bu tədbirdə iştirak edəcəkdi. Onlar tədbirdə aktiv iştirak etdilər, sonra birgə Günelgilə getməyə qərar verdilər. Məktəbdən evə qədər xeyli məsafə var idi. Onlar bu yolu piyada getməyi qərarlaşdırdılar. Söhbət edə-edə yürüyərkən Tural fikir verirdi ki, ilk görüşlərindən sonra Güneldə nə qədər dəyişikliklər baş vermişdir. O xeyli ciddiləşmişdi, daha cazibədar olmuşdu. Danışıq tərzi daha rəvan görünürdü, daha qətiyyətli idi.
Birdən Tural soruşdu:
-Keçən dəfə ədəbiyyatdan biz M. Fizulinin “Leyli və Məcnun” poemasını keçmişdik. İndi sənə belə bir sualım var. Fizulinin Leylisi ilə Nizaminin Leylisi arasında hansı fərqi görürsən? Günel dedi:
-Nizaminin Leylisi daha qətiyyətli və diribaşdır.
Tural başı ilə təsdiq etdi.
Mənim (müəllifin) bu barədə tamam başqa və Əhməd Ağaoğlunun fikri ilə üst-üstə düşən fikirlərim vardır. Onu da qeyd edim ki, o dövrdə bu fikri söyləmək olmazdı (Sovetlər Birliyinin qılıncının dalı da kəsirdi qabağı da).
Şərqdə zamansız və məkansız nəzirə ədəbiyyatının baş alıb getdiyini və bunun ədəbi məfkurəyə həqiqi mənada heç bir yenilik gətirmədiyini vurğulayan Ağaoğlu, hətta ədəbiyyatımızın ən qüdrətli söz ustalarının yaradıcılığının da bu mənada istisna təşkil etmədiyini qeyd edir: “Aralarında bir neçə əsirlik mürür etdiyi halda müxtəlif mühitlərə mənsub şairlər, mühərrirlər eyni mövzunu almış və həyatı deyil, xəyalxanələrində qurmuş olduqları bir eşqi və o eşqi daşıyan tamamən mövhumi və xəyali insanları təsvir edə-edə gəlmişlər. Nizaminin “Leyli və Məcnun”-u ilə Fizulinin “Leyli və Məcnun”-u arasında nə fərq var? Söhbətin bu yöndə getməsində Günelin simasında bir utancaqlıq görünürdü, nədənsə. Sifətində bir allanma görünməklə, o daha gözəl görünməyə başlayırdı.
Başqa fənnlərdən də sorğu sual oldu. Onlar Günelgilin evinə yaxınlaşdılar. Tural vidalaşıb getmək istəyirdi. Günel onu evə dəvət etdi. Bu zaman ev sahibi bayıra çıxdı və təkidlə Turalı evə dəvət etdi. Bir stəkan çay içdilər və bir az söhbət etdikdən sonra Tural getməli oldu.
Evə gələndən sonra hiss etdi ki, bərk yorulmuşdur, yatmaq da istəmirdi. Uşaqlıqdan kofe içməyi sevirdi. Tünd kofe hazırlayıb, iki fincan içdi və uzanaraq fikrə daldı. Dünyada ilk məhəbbətin yayılmış və yazılmış klassik formalarını yaddaşında xatırlamağa çalışdı. Bu paradiqma kontekstində xəyali xatirələr diktafonunu açıb seyr etməyə başladı.
İlk məhəbbətindən çox əzablar çəkmiş, dünyalarca məşhur fizikaçı, Nobel mükafatı laureatı Mariya Skladovskaya bir daha heç kəsi sevməyəcəyinə and içmişdi. O, öz həyat proqramından məhəbbət və ərə getmək planlarını silmişdi. Bu zaman Sorbonnada 35 yaşlı, artıq tanınmış fizik Pyer Küri yaşayırdı. O deyirdi: “Yüksək təfəkkürlü, ağıllı qadınlar çox azdır, onları tapmaq çətindir”. Onlar tanış olmuşdular. Pyer Küri bu gözəl, vətənini sevən, istedadlı qadının qəlbini fəth edə bildi, evləndilər. Sonradan onların hər ikisi Nobel mükafatı aldılar. Pyer Mariya ilə onun vətəninə Polşaya (Varşavaya ) işləməyə gəldi. Ailə dünyanın ən tanınmış, məşhur ailələrindən birinə çevrildi. Pyer sonda bədbəxt bir hadisə nəticəsində həlak oldu. Onların iki qızı var idi. Böyük qızı Iren və onun həyat yoldaşı Frederik Jolio da Nobel mülafatı aldı. Əri öləndən sonra Mariyanın yetmiş yaşlı qayınatası onunla və nəvələri ilə bir evdə yaşadı. Mariya ona ömrünün son günlərinə qədər qulluq etdi. Əsl Şərq nümunəsidir, deyilmi?
Tural fikirləşdi ki, axı bəzi adamlar özlərinin xoşbəxtliyini qoçaqlıq ilə izah edir.
Sağlam düşüncəli bir adam bu səbatsız dünyada nikbin ola bilərmi? Bəlkə də siz özünüzü xoşbəxt sayırsınız, əslində isə, mən sizə deyirəm ki, siz də hamı kimi bədbəxtsiniz. V.Hüqonun “Bəs hardadır səadət” adlı gözəl bir şeiri var. O şeirdən aydin olur ki, insanların ötəri səadəti, əslində, müsibətlərin zun bir sırasıdır, vur-tut uzun bir sırası:
Biz bu yolu kədərlə adladıqca anladıq:
Beşik necə işıqlı!... Qəbir necə qaranlıq!...
Bəs hardadır səadət, harda? – sordum əlbəəl
-Onu sənə bəxş edən Tanrı idi, ay əfəl!
Bəli, bu səadəti sizə sadəcə olaraq Allah bəxş edib.
Azərbaycanın sevimli şairi B.Vahabzadənin məhəbbətə münasibətini aşağıdakı misralarında görmək olur:
Bütün arzularına zirvə mənəm, son mənəm,
Vüqarı neyləyirsən, sənin vüqarın mənəm.
Əsl Şərq yanaşması, əsl avtoritar, əsl zorakılıq yanaşması. Heç kim istəməz ki, kimsə onun vüqarı olsun, kimsə onun arzularına zirvə olmaq istəyirsə o bunu qəbul etməz.
Şair bilmirdimi əksəriyyət qadınlar, öz namusunu, qeyrətini, şəxsiyyətini təkcə ərinə görə yox, həm də böyüyüb başa çatdığı ailənin və qohumların, nüfuzuna görə qoruyur. Özünü başqasının vüqarı kimi görmək ən azı avtoritarizmdir. Allah hamını bərabər fundemental hüquq səviyyəsində yaradır.
Beləcə uzanaraq xatirələr içində uyuyurdu Tural. Bu nədir, nələr baş verir sakit, qətiyyətli və hər cür dolaşıqlıqdan uzaq bu cavan oğlanın beynində dolaşan bu təlatüm nədən baş verir. Mən deyirəm (müəllif) heç nə baş vermir onun beyinində, kiminsə əsrarəngiz sevgi aləminin qapısını döyməsi nəticəsində meydana çıxan adi bir fizioloji və psixoloji haldan başqa.
Tural öz fəaliyyətini beləcə davam etdirirdi: işə getmək, ictimai işlər, Günelə hazırlaşmaqda kömək etmək və ən əsası məhəbbət. Onların münasibətində yaxınlaşma artmışdı. Məşğələ zamanı onların bir-birinə bağlanması daha da artırdı, hər ikisi də hiss edirdilər ki, artıq bir-birini sevirlər. Günelin şagird yoldaşları (özəlliklə qızlar) onda olan dəyişikləri artıq hiss edirdilər. O, özü də bu dəyişiklikləri gizlətmirdi, zatən gizlətmək iqtidarında deyildi.
Buraxılış siniflərində oxuyan qızlar (onların arasında siniflərin həqiqi mənada gözəl və yaxşı oxuyan qızları) Günelin Turala olan münasibətini başa düşürdülər və bu haqda bir-biri ilə xəlvəti danışırdılar. Deyəsən ailə üzvləri də bunları hiss edirdilər. Adil kişi də bu məsələnin əleyhinə olmazdı. Gələcəkdə onların ailə qurması çox yaxşı olardı.
Yeni il bayramı münasibəti ilə şam ağacı budaqları ilə bəzədilmiş məktəbdə maarif şöbəsinin təşəbbüsü ilə tədbir keçirildi. Turalı da komsomol komitəsindən tədbirə kömək üçün göndərmişdilər. Məktəbli uşaqların iştirakı ilə xırda tamaşalar göstərilirdi. Gunel bu rollarda aktiv iştirak edirdi. Tədbirdən sonra onlar birlikdə Gunelgilə getdilər. Doğrudur onların arasında məhəbbətin açıq şəkildə elan edilməsi baş verməsə də bu mərhələ artıq keçilmişdi. Yolda gələcək həyat barəsində üstüörtülü danışırdılar. Sonrakı dövrlərdə onlar beləcə ya məşq zamanı ya da tədbirlərdə görüşürdülər. May ayının ortalarında bu qəsəbədə gözəl yaz havası gəlmişdi. Hər tərəf yaşıllığa bürünmüş, təbiət bu qəsəbədə özünü bütün gözəllikləri təşkil etməklə, biruzə verirdi.
May ayının ikinci yarısında buraxılış siniflərini yaxında təzə tikilən su elektrik stansiyasına ekskursiyaya aparmışdılar. Bu ekskursiyanın aparılmasını məktəbin fizika müəllimi ilə birlikdə ixtisaslı mühəndis kimi Turala tapşırmışdılar. Stansiya təbiətin ən gözəl bir guşəsində meşə ilə əhatə olunmuş bir yerdə tikilmişdi. Yaxından axan çaydan çəkilmiş kanal ətrafı daha da gözəlləşdirirdi. Yüksəklikdən sürətlə borunun içi ilə aşağı axan və hər şeyi hərəkətə gətirən dağ çayının suyu bu yerin möcüzəsi idi. Suyun axması ilə hərəkətə gələn generator, hərəkət enerjisini elektrik enerjisinə çevirən bu və digər aparatlar haqqında danışan Turala şagirdlər necə diqqətlə qulaq asırdılar. Onlar çoxlu suallar verirdilər. Xüsusən daha cəsarətli olan qızlar, bu incə və gözəl təbiətin qoynunda naz-qəmzə ilə, Güneldə ixtiyarsız qısqanclıq doğuran suallar, verirdilər. Bir məqamda Turalla Günel dəstədən müəyyən məsafədə aralı düşdülər. Bəlkə də onlar bilərəkdən belə etmişdilər. Bütün canlıların həyat ehtirasını hərəkətə gətirən baharın təsirtindənmi, ya ehtiraslı cavanlıq hisslərinin gücündənmi, yoxsa bu gözəl xanıma olan alovlu məhəbbətin təsirindənmi Tural hər şeyi unudaraq dedi: ”Günel mən sənsiz yaşaya bilmərəm”. Günel azacıq utancaq vəziyyətdə: ”Elə mən də Sizsiz” - deyib uzaqlaşdı. Bu anda Turalın yaddaşına şairin dediyi misralar düşdü:
Yer oynar büdrəməz ayağım mənim,
Ürəyim titrəyər, o gül əsəndə.

Poetik dildə necə sərrast deyilmişdir: Yerin titrəməsindən (zəlzələdən) ayağı büdrəməyən igidin ürəyi gül kimi zərif gözəlin baxışlarından titrəyir.
May ayı bitdi, imtahanlar başladı, məktəbdə Günelin valideynlərinə çatdırdılar ki, əla oxuduğuna, əla cavab verdiyinə və ictimai fəaliyyətinə görə ona qızıl medal düşür. Lakin maarif şöbəsinin və nazirliyin tələb etdiyi məbləği ödəmək lazımdır. (Müəllif: elə rüşvətlər həmişə olub, indi də çoxdur). Günelin valideynlərinin pulu olmadığına görə medalları pullu valideynləri olan digər şagirdlərə verdilər. Bundan sonra Günel avqust ayında Bakıda imtahan verib Universitetin biologiya fakültəsinə qəbul olundu.
Qəsəbədə Günelin instituta daxil olması münasibəti ilə ailəsi evlərində qonaqlıq təşkil etdi. Tural dərslərin məşqində ona o qədər effektli kömək etmişdi ki, qəbul imtahanlarının hamısında əla qiymətlər almışdı. Onu böyük məmnunluqla qonaqlığa dəvət etmişdilər. Ailə ona dərin minnətdarlığını bildirdi.
Sentyabrda dərslər başlayanda Günel Bakıya gəldi. Tural onunla əlaqə saxlayırdı, Bakıya gələndə görüşürdülər. Bu görüşlər zamanı Günelin boş vaxtında onlar Dənizkənarı bulvara və ya Dağüstü parka gəzməyə gedirdilər. Görüşlərin birində Nizami kinoteatrında ərəb kinolarının festivalında göstərilən filmlərə baxırdılar. “Sən mənə gözlərimdən əzizsən” filminə baxmışdılar. İki gəncin dərin məhəbbətinə aid bu film onlara çox təsir etmişdi. Günel gurultulu və şən tələbəlik həyatına tez alışmışdı.
Sonra Turalın təhsilinin artırmağına pəncərə yarandı. O, Leninqrada (Sankt-Peterburq) oxumağa getdi. Əlaqələr seyrəkləşirdi. Tural elmi işlərlə çox məşğul olduğundan vaxtı qalmırdı. Qaynar tələbəlik illəri, dərslər fəal ictimaiyətçi olan Günelin vaxtını tamamilə məşğul edirdi. O, qısa vaxtda tələbələrin sevimlisinə çevrilmişdi.
Tələbəliyin sonrakı illərində varlı ailədən olan bir tələbə ondan əl çəkmirdi, həmişə ətrafında fırlanır, hər istəyini yerinə yetirirdi. Şəhərin ən möhtəşəm yerində dəbdəbəli binada mənzilləri vardı bu oğlanın valideyinlərinin.
Yüksək dözüm, nizamlı xidmətlə Günelin rəğbətini qazana bildi hüquqşünas tələbə. Tural sonradan bu işlərdən xəbər tutdu. Baş verənləri sakitliklə qarşıladı. O, başa düşürdü ki, insanın taleyi, onun başına gələnlərin hamısı əvvəldən hazırlanıb. İnsanın əvvəli də, sonu da bəllidir. Atılıb düşməyin nə mənası var.
Zaman öz yolu ilə davam edirdi. Sonra Tural eşitmişdi ki, Günel onunla ailə qurub. Günel orta məktəbdə biologiya müəllimi işləyirdi. Həyat yoldaşı tez rəhmətə getmişdi. Deyilənlərə görə Günel çox müasirləşmiş, geyimində, danışığında, ədasında özünü avropalıya oxşatmağa çalışırmış, avropalılığı qəbul etməyənləri geridə qalmış adlandırırmış. Yaşı 65-ə çatandan sonra qaydaya görə təqaüdə çıxıb, tez-tez xarici ölkələrə turist gəzməyinə gedirdi.
Sovetlər Birliyi dağılmış, Azərbaycan müstəqillik qazanmışdı. Tural öz ixtisası üzrə professor olmuşdu. Bakıda dostları arasında nüfuzlu bir ağsaqqala çevrilmişdi. Bir dəfə uzaq qohumlarının birinin tədbirinə dəvət olunmuşdu. Bu məclisdə çoxdan görmədiyi tanışlarla görüşdü. Birdən nisbətən yaşlı, saçlarını çal şəkildə qarışıq rəngləmiş qadının səsi onu cəlb etdi. Diqqətlə baxarkən tanış siması olan bu qadının kim olduğunu yadına salmaq istədi. Onun danışığına, hərəkətlərinə diqqət edərək anladı ki, bu Güneldir. Tural onu diqqətlə seyr edirdi. Geyimində, danışığında ultra müasirlik var idi. Keçmişin dağlar ceyranı olan bu gözəl xanım necə dəyişilmişdi, yaşından çox qoca görünürdü. Sözlərində, hərəkətlərində bir sünilik görsənirdi. Mədəni xanım obrazında Turalla nəsə danışmağa çalışdı. Amma bu missiya alınmırdı. Təfəkkür, ağıl baxımından dünya standartlarına uyğun olan Tural əmiranə dedi: “Hörmətli xanım, mən eşitmişəm ki, siz qlobal dəyişikliyə məruz qalmısınız, ümid edirəm ki, bu dəyişiklik pozitiv tərəfdəndir. Yoxsa təkcə libası dəyişib, özünü avropalı kimi göstərmək mənasız, məqsədsiz bir şeydir”. Dağılışdılar. Turalın yadına aşıq Şəmşirin şeiri düşdü:
Səni qoca gördüm xəyalım çaşdı,
Mənim saqqalımın çal vədəsində.

MÜRSƏL QURBANOV TƏLTİF EDİLİB

Butov.az xəbər verir ki, Müvəkkil Hüquq Mərkəzindən Ordum.az-a daxil olan məlumata görə, Müvəkkil Hüquq Mərkəzi İdarə Heyətinin qərarı ilə müharibə iştirakçısı, ehtiyatda olan polkovnik-leytenat, Elm və Təhsil Nazirliyi Bakı Şəhər Baş Təhsil İdarəsinin əməkdaşı Mürsəl Qurbanov fəxri diplomla təltif edilib. Bu barədə təşkilatın sədri Səməd Vəkilov məlumat verib. S.Vəkilov bildirib ki, polkovnik-leytenat Mürsəl Qurbanov Qarabağ müharibəsi iştirakçılarının hüquqlarının təmin olunmasında fəal iştirakına görə fəxri diploma layiq görülüb.

Şapur Qasimi

TÜRK CƏNUBDA YENƏ ALDANACAQMI?

Bu günlərdə elektron informasiya vasitələrində bir nəfər türk əsilli adamın Tehranın molla rejimi aradan götürüldükdən sonra Tehranda hakimiyyətə gətiriləcəyi barədə səthi və ötəri bir məlumat yayıldı. Bu məlumat anında məni o qədər narahat edib, bunun mahiyyətini düşünməyə vadar etdi ki, hətta onun adı və soyadına da fikir vermədim. Çünki, bu hazırda bu ölkədə baş verənlərin əsas rejissorunun hakimiyyətə gətiriləcək şəxsin türkəsilli olduğunu qabartmaqla bu gün İran adlanan ərazidə yaşayan millətlər içərisində çoxluq təşkil edən millətin TÜRKLƏR olduğunu dəqiq bilir. Yəni, həmin adamın hakimiyyətə gətirilməsində türk millətini maraqlandırmağa, bununla birlikdə türk milli maraqlarının təmin edilməsinin arxa plana keçirilməsinə hesablanıb. 1925-ci ildə ingilislər Türk Qacarları qanunsuz hərbi çevriliş vasitəsilə devirib mehtərbaşı Rza Pəhləvini şah elan edərək onu şovinist fars dövlətininə çevirdikdən sonra rejimin bütün fəaliyyəti bu ərazidə TÜRK MƏNLİYİNİN məhvinə köklənib mövcud olduğu 53 il ərzində türklərin iqtisadi-ictimai inkişafını yüz ildən çox geri ata bilsə də onu məhv edə bilmədi. Əksinə 1978-ct il inqilabında Pəhləvi rejiminin məzarını qazanlar məhz türk milləti oldu. Lakin şahlıq rejiminin türk milli mənliyinin məhvinə yönəli sərt siyasəti, ilk növbədə türk dilində təhsilin, mədəniyyətin, mətbuatın və türk milli şüurunu oyaq saxlaya biləcək bütün amillərə mütləq olaraq qadağa qoydu. Türk əhalinin mütləq əksəriyyətinin – hətta fars dilində belə təhsil almasına imkanı olmadığından savadsız qalıb nəinki dünyada, hətta ölkə daxilində baş verib, mətbuatda işıqlandırılan prosses və hadisələrdən xəbər tutmayaraq qəflətdə qalması saxlanılması idi. Bununla yanaşı türk şahlarının günahı üzündən ölkədə ideoloji sahədə fars şovinist milli ideologiyası olan şübiyyəçiliyin (şiəliyin) hər bir türk insanının zehnində tam hegemon ideoloji durumu Pəhləvi rejiminin zülmündən qurtaran və özünün şəxsi və milli azadlığını əldə etməyin yolunu bilməyən kütləni ölkəni öz nəzarəti altına almağa çalışan rusların və ingilislərin köməyilə hakimiyyətə gətirilən R.Homeyni və onun molla dəstəsinin ardınca getməyə sövq etdi.
İstər 1945-ci ildə S.C.Pişəvərinin qurduğu Cənubi Azərbaycan Demokratik Respublikası dövründə şahlıq rejimi, istərsə də 1978-ci il inqilabında inqilabın aparıcı və hərəkətverici qüvvəsinin Azərbaycan türklərinin olmasına baxmayaraq R.Homeyni Azərbaycan türklərinə muxtariyyət vəd etsə də Tehran rejimi öz mövqeyini möhkəmlədən kimi türk milli mübarizəsinin öndərlərini məhv etməklə türklərin milli azadlıq hərəkatının muxtariyyət tələbini neytrallaşdırdı. Bu gün İran adlanan coğrafiyada türk milli azadlıq mübarizəsinin taleyini hər hansı bir türk əsilli siyasətçinin hakimiyyətə gəlməsinə bağlamaq cəhdi bu günkü prosesləri idarə edən baş rejissorun senarisində nəinki ölkədə, hətta Cənubi Azərbaycanda belə müstəqil türk dövlətinin qurulmasının nəzərdə tutulmadığını sübut edir.
Hakimiyyəti ələ keçirən fars şovinizmi 97 il, xüsusilə son 43 illik molla rejimi dövründə də türklərin mütləq çoxluq təşkil etdiyi ərazidərdə süni şəkildə fəlakətli ekoloji, iqtisadi durum yaratmaqla, bəzən müxtəlif bəhanələrlə kobud zor vasitəsilə türkləri kütləvi şəkildə öz torpaqlarından köçürmüşdür, Cənubi Azərbaycana məxsus torpaqların çox böyük bir hissəsini başqa millətlərin nisbətən çoxluq təşkil etdikləri inzibati ərazilərə qatmışlar. Azərbaycan türklərinin müqavimət potensialını zəiflətmək, həm də Azərbaycan İran adlanan dövlətdən ayrılmaq istədiyi halda onun torpaqlarının və əhalisinin çoxu başqa inzibati ərazidə qalması üzündən Azərbaycan türkləri ilə başqa millətlər arasında siyasi və hüquqi müstəvidə qarşıdurmalar və toqquşmaların labüdlüyünü hədəfləmişlər. İran adlanan coğrafiyada kiçik, lokal ərazilərdə son bir neçə yüz il ərzində kürdlər, farslar, bəluclar və s. azsaylı millətlər yaşasa da 1274 ildən bəri bu gün İran coğrafiyası deyilən torpaqlarda TÜRK DÖVLƏTLƏRİ mövcud olmuşdur. Bu da o deməkdir ki, bu ərazi tarixi türk milli əraziləridir və bu ərazidə ancaq TÜRK MİLLİ DÖVLƏTİ BƏRPA edilməlidir. Bunun da yeganə mümkün yolu bu ərazidə mövcud olacaq dövlətin DÖVLƏT DİLİ TÜRK DİLİ olmasıdır. Tehranın molla rejimi hər hansı, o cümlədən hətta kapitalist istehsal üsuluna əsaslanan dünyəvi dövlət quruluşu ilə əvəzlənərək yenə fars dövlətinin mövcudluğunun federalizm inzibati sistemilə birlikdə saxlanılıb qorunması belə, bu coğrafiyada azlıq təşkil edib, öz milli torpaqları olmayıb, türk milli ərazilərində yaşayan farsların, öz milli torpaqlarında yaşayıb çoxluq təşkil edən türkləri milli azadlığına, milli hüquqlarına təcavüz etməsi deməkdir.
Beləki, bu ölkədə əhalinin 53,1 faizini öz doğma milli torpaqlarında yaşayan türklər, əhalinin qalan 46,9 faizini isə türk milli ərazilərində yaşayan və əhalinin 16,2 faizini farslar, 3,6 faizini kürdlər, qalan hissəsini isə bəluclar, lorlar və s. daxil olmaqla yeddi millətin nümayəndələri təşkil edir. Hətta bu ölkə milli nişanələrinə görə federativ subyektlərə bölünərək hər federasiya subyektində bu millətlərin dili rəsmi dil elan edilmiş olsa belə, birincisi, Cənubi Azərbaycanın ərazisinin və bu ərazilərlə birlikdə əhalisinin çoxunun başqa milli inzibati ərazilərə verildiyi səbəbindən ölkənin türk əhalisinin 44,1 faizi öz milli ərazilərində yaşadığı halda, yenə də milli hüququn əsas elementi olan öz dilində təhsil, mətbuat, mədəniyyət hüququnu itirməklə bərabər bütün türklər öz milli ərazisində milli dövlətinə malik olmaq hüququnu itirməklə özgə millətin əsarətində yaşamış olurlar.
Elektron KİV-ndə Tehranda “Türk əsilli” birisinin hakimiyyətə gətiriləcəyi barədə yayılan məlumat bir tərəfdən türk əhalinin buna rəyi və reaksiyasını müəyyən etmək üçün zondaj olub, digər tərəfdən proseslərin baş rejissorunun “Türk əsilli” şüarı ilə türk çoxluğunun öz əli ilə molla hakimiyyətini “türk əsilli” başqa fars hakimiyyəti, fars dövləti ilə əvəzləmək niyyətini ortaya qoyur. Çünki, yüzillərlə çalışaraq türk imperiyalarını parçalayıb, türk dövlətlərini çökdürərək türk millətini öz əsarəti və nəzarəti altına alanların heç biri türk millətinin bütövləşib, türk dövlətlərinin birləşib nəhəng TURAN dövləti bayrağı altında öz milli və şəxsi hüquqlarına sahib olaraq inkişaf etməsini istəmirlər. Lakin tarixin təkərini geriyə döndərmək mümkün deyil. Bununla belə tarixi proseslərin hansı məzmunda, hansı sürətlə inkişaf etməsi də başqa zəruri amillərin olması ilə yanaşı bu proseslərə insanların zor vasitəsilə müdaxilə etməsinə də möhğacdır. Hər bir cəmiyyətdə baş verən ictimai hadisə və proseslərə bələd olan hər kəs bilir ki, ən zərif və zərgərliklə dəqiq düşünülmüş siyasət belə zor amili mövcud olmadan reallaşdırıla bilməz. K.Marks da yazırdı ki, – “Vaxtı çatmış ictimai hadisələrin baş verməsi üçün zor mamaça rolunu oynayır”.
Bir vaxt Kiprdə yunanlar türkləri qıranda da bütün Avropa, ABŞ, SSRİ nəinki bu qırğının dayandırılması üçün heç bir cəhd göstərmədi, hətta hamısı bu dəhşətli qırğına susmaqla bundan məmnunluqlarını ortaya qoydular. O zaman Türkiyənin baş naziri olan BÜLƏNT ECEVİTİN iradəsilə Türkiyə Kiprə qoşun yeridib Kiprdə türklərə qarşı edilən bu qətliamı dayandırdı. O vaxtdan bu günədək həmin ölkələr nəinki Kipr türklərinə, eləcə də Türkiyəyə qarşı antitürk əməllərini davam etdirməkdədir. Onlar 97 il ərzində İran adlanan Qacar yurdunda da fars şovinist faşizminin ölkədə bu ərazinin həqiqi sahibləri olub, əhalinin çoxluğunu təşkil edən türklərə qarşı daim qətliam siyasətinə lal, kar, kor qalmaqla antitürk varlıqlarını nümayiş etdirirlər. Ölkədə gedən proseslərin bütün çalarları ABŞ və onun müttəfiqləri olan Avropa ölkələrinin bu coğrafiyada çulunu dəyişmiş fars şovinizminin mənafeinə uyğun olaraq fars dövlətini qoruyub saxlamaqla, azadlığı türk dünyasını bütövləşdirə biləcək cənub türklərini yenə də fars şovinizminin əsarətində saxlamaqla türk millətini, türk dövlətlərini parçalanmış halda saxlamaqla daim onların özlərindən asılılığını təmin etmək istəyini göstərir. Buna görə də TÜRK DÖVLƏTLƏRİ TƏŞKİLATI Qacar yurdunda gedən prosesləri XÜSUSİ DİQQƏT MƏRKƏZİNDƏ saxlayaraq orada baş verənlərə hər an siyasi, diplomatik müdaxilə edib, anında HƏRBİ MÜDAXİLƏ ETMƏYƏ daim hazır olmalıdır. Bu gün QACAR YURDUNUN TALEYİ özünün fövqəladə strateji əhəmiyyətinə görə bütün türk dünyası üçün əsas və həlledici əhəmiyyətə malikdir.
Krım məsələsi Ukrayna məsələsi ilə birlikdə Rusiya və Qərb arasında həll ediləcək. O məsələyə indiki zamanda nə Türkiyə, nə də Türk Dövlətləri Təşkilatı hər hansı bir əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərmək imkanında deyil və buna elə bir ciddi ehtiyac da yoxdur. Qarabağ məsələsi də əsasən həll edilib. Yerdə qalanı da təfərrüatdır və bu təfərrüatın da tezliklə tam və qəti həll edilməsinin açarı Qacar yurdunda TÜRK DÖVLƏTİNİN BƏRPA EDİLMƏSİDİR. Bu həm də Kərkük, Mosul, Zəngəzur, Göyçə, Borçalı türkləri və s. türk torpaqlarının azadlığı prosesinin başlanğıcıdır. Sadaladığım və sadalamadığım bir sıra səbəblərdən Qacar yurdunun taleyi məsələsi bütün türk dünyasının gələcək taleyini həll edəcək bir məsələ olmaqla bu ərazidə TÜRK DÖVLƏTİNİN bərpa edilməsi türk millətinin bir millət olaraq OLUM YA ÖLÜM məsələsidir. Bu məsələnin həll edilməsində Türk Dövlətləri Təşkilatına daxil olan dövlətlərin dövlət başçılarının münasibəti və qəbul etdiyi qərarları onların şəxsən hər birində Atatürk mətinliyinin, Ecevit cəsarətinin və türk milli mənliyinə sədaqətinin dərəcəsi ilə bərabər kim olduğunu ortaya qoyacaq. Türk dövlətlərinin sadə vətəndaşlarına gəldikdə isə türk millətinin cəsurluğunu, vətənpərvərliyini, cəngavərliyini min illərin tarixi sübut etdiyindən, bunu sübut etməyə ehtiyac yoxdur. Son Qarabağ döyüşündə erməni qoşununda 10 min FƏRARİ olduğu halda, AZƏRBAYCAN qoşununda BİR NƏFƏR BELƏ FƏRARİ OLMAMASI, hətta Azərbaycana vətən deyən talış, ləzgi, yəhudi, rus və s. millətlərin nümayəndələrinin nümayiş etdirdiyi qəhrəmanlıq sübut edir ki, Qacar yurdunun türk oğulları ilə birlikdə tərkibində sadaladığım millətlərin nümayəndələri də olan vahid TURAN ORDUSU şovinist fars faşizmini məhv edərək son 97 il ərzində Qacar yurdunda törətdikləri vəhşi cinayətlərinə əbədi olaraq son qoyacaq. “Meşə çaqqalsız olmaz” deyib türk aqilləri. Ocaqnəjadın 10-15 nəfər yala hürən sandıqtulalarını çıxmaq şərti ilə 9-dan 90-a Şimali Azərbaycan KİŞİLƏRİ fars faşizmi ilə bu müqəddəs müharibəyə tam hazır vəziyyətdədir.

İndiyədək Tehranın fars faşizminin baş nökəri olan Ə.Xameneinin məsləhətçisi Ə.Vilayətinin şəxsən özü, İ.Rəisinin, M.Rezainin, Tehranın şovinist fars rejiminin parlament üzvlərinin “Ermənistanın sərhədləri Tehranın qırmızı xəttidir”, “Erməni ilə fars bir millət iki dövlətdir”, “Qarabağa girməliyik” və s. hədyanlarını eşitmişik. Tehranın 30 il ərzində ermənilərlə birlikdə Azərbaycana qarşı bütün sahələrdə etdiyi düşmənçiliklər, Ocaqnəjadın Tehranın Bakıdakı səfirliyinin aktiv iştirakı ilə Şimali Azərbaycanda casus və terrorçu şəbəkə yaradıb terror hadisələri törətməsi, 97 il ərzində fars faşizminin, xüsusilə son 43 ildə molla faşizminin Cənubi Azərbaycan türklərinə qarşı törətdikləri irimiqyaslı vəhşi cinayətləri Vilayətinin bir anda unudaraq “Azərbaycan xalqı gözümüzün işığıdır” deməsi, “tülkünün həccə getməsi”dir, fars şovinizmini qaçılmaz ölümdən qurtarmaq üçün edilən cəhddir.
"Bütöv Azərbaycan" qəzeti üçün

Zindanda işgəncələr səngimir

Güney Azərbaycandakı mənbələrimizdən Butov.az-a verilən məlumata görə, Binablı gənc Ümid Ağacaniyə zindanda işgəncə veirilib.
Şərqi Azərbaycan əyalətinin Binab şəhərindən olan 22 yaşlı gənc Ümid Ağacaninin işgəncə edildiyi və vəhşicəsinə döyüldüyü bildirilir. Güneyli fəalların verdiyi məlumata görə, hazırda Marağa zindanında saxlanılan Ağacani 20 noyabr axşam saatlarında işdən evə qayıdarkən təhlükəsizlik məmurları tərəfindən həbs edilib.
Ümidin yaxınlarının dediyinə görə, o, heç bir aksiyaya qoşulmadığı halda onun etiraz aksiyalarının liderlərindən biri olduğu barədə ondan məcburi etiraf almaq istəyirlər.

Butov.az xəbər verir ki, Əliyev Cənubi Azərbaycanla bağlı mesajlar verdi və Tehran rejiminin Azərbaycana qarşı hücumlarından sonra ilk dəfə bu qədər açıq danışaraq, hər şeyi öz adı ilə adlandırdı.

Birincisi, Arazın o tayındakı soydaşlarımızın Azərbaycan xalqının bir hissəsi olduğunu bəyan etdi: bundan öncəki çıxışlarında onlar haqda “40 milyon soydaşımız” deyə bəhs etmişdi, indi “İranda yaşayan azərbaycanlılar” adlandırmaqla daha da konkretləşdirdi;
İkincisi, “İranda yaşayan azərbaycanlıların müdafiəsi üçün əlimizdən gələni edəcəyik” sözləri ilə Azərbaycanın xarici siyasətində Cənubi Azərbaycan istiqamətini elan etdi: Bakı cənubdakı azərbaycanlıların müdafiəsini üzərinə götürür;
Üçüncüsü, soydaşlarımızın müdafiəsi üçün hansı addımların atılacağının da mesajını verdi: Bakı cənubdakı soydaşlarımızın ana dilində təhsil almaq hüququnun təmin edilməsi uğrunda mübarizəyə dəstək verəcək.
Mümkündür ki, bu istiqamətdə iş həm beynəlxalq müstəvidə, həm də Arazın bu tayında davamlı olaraq aparılacaq. Əliyevin bu çıxışı eyni zamanda, cənubdakı soydaşlarımızı ana dili və milli kimlik uğrunda mübarizəni daha güclü şəkildə aparmağa sövq edəcək.
Prezidentin İranla bağlı dediklərindən çıxan ümumi nəticə belədir: məsələ epizodik xarakter daşımır və Tehranla münasibətlərin mümkün normallaşması cənubdakı soydaşlarımızın hüquqlarının müdafiəsini arxa plana keçirməyəcək; əksinə, rəsmi Bakı bundan sonra İranla münasibətlərə soydaşlarımızın ana dilində təhsil alma hüququnu əsas punktlardan biri olaraq daxil edə bilər.