3-07-2024, 15:36
MƏDƏNİ İRSIMİZ DÜNYA MƏDƏNİYYƏTİ KONTEKSTİNDƏ: UNESCO-nun “Dünya yaddaşı” reyestrinə daxil olan nümunələrimiz (birinci yazı)
Çoxəsirlik zəngin mədəni irisə malik olan Azərbaycanın maddi və qeyri -maddi mədəni irsi onun milli özünəməxsusluğunun əsasını təşkil edir. Qloballaşma fonunda milli özünəməxsusluğu ehtiva edən mədəni irs nümunələrinin mühafizəsi, tədqiqi və gələcək nəsillərə çatdırılması mühüm əhəmiyyət daşıyır. Azərbaycan xalqı çağdaş dönəmdə müstəqil dövlətini bərpa etdikdən sonra özünəməxsusuluğunun qorunması və milli təhlükəsizliyini təhdid edən halların aradan qaldırılmasını starteji milli hədəfi müəyyən etmişdir.
Azərbaycan dövlətinin qəbul etdiyi qanunvericilik (milli və beynəlxalq) sisitemi dünyanın unversal mədəni dəyərlərinə hörmət hissini aşılamaqla bərabər milli dəyərlərinin qorunmasını qarşısına məqsəd qoymuşdur.
Azərbaycan Respublikası həmçinin milli təhlükəsizlik siyasətinin əsas istiqamətləri müəyyən edilərkən elm, təhsil, mədəniyyət siyasəti və mənəviyyatın qorunmasını xüsusi vurğulayaraq Azərbaycan xalqının mədəni irsinin, maddi və mənəvi dəyərlərinin mühafizəsinə, onun mədəni tələbatlarının ödənilməsi vasitələrinin və elmi-texniki potensialının daxili və xarici təhdidlərdən qorunmasına, mütərəqqi daxili və beynəlxalq inkişafdan bəhrələnməsinə yönəlməsi strateji hədəf kimi müəyyənləşdirmişdir. Azərbaycan Respublikasının milli maraqlarının əsas istiqamətləri müəyyən edilərkən Azərbaycan xalqının vahidliyinin qorunub saxlanılması, azərbaycançılıq ideyasının təşviqi, həmçinin dünya azərbaycanlılarının daşıdığı dəyərlərə əsaslanan milli özünəməxsusluğun və həmrəyliyin möhkəmləndirilməsi, Azərbaycan xalqının mədəni-tarixi irsinin və mənəvi dəyərlərinin qorunması, eləcə də ümumbəşəri dəyərlərlə zənginləşdirilməsi, dilinin, özünüdərk, vətənpərvərlik və milli iftixar hissinin, intellektual potensialının inkişaf etdirilməsi əsas hədəf kimi götürülmüşdür.
Mədəni irsin tədqiqi mühafizəsi qorunması və gələcək nəsillərə çatdırılması ümummili starteji hədəfimiz olmaqla bərabər milli mədəniyyətimiz eyni zamanda ümumibəşəri səciyyə daşımaqla dünya mədəni irsinin vacib tərkib hissəsidr. Bu mənada dünyada ən böyük mədəniyyət təşkilatı olan UNESCO və Azərbaycan əlaqələri mühüm əhəmiyyət daşıyır. Xalqımızın zəngin mədəni irsinin beynəlxalq səviyyədə tanıdılması və digər ölkələr tərəfindən özününküləşdirilmə cəhdlərinin qarşısının alınmasında UNESCO-nun “Dünya Yaddaşı” beynəlxalq reyestrinin rolu danılmazdır. Azərbaycan Respublikası bu platformada mədəni irs nümunələrinin təqdim olunmasına həssaslıqla yanaşır. Odur ki, UNESCO-nun “Dünya Yaddaşı” beynəlxalq reyestrinə daxil olan nümunələrimiz barədə məlumatların hazırlanmasını önəmli hesab edirik.
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) Əlyazmalar İnstitutunda qədim dövrə aid 390 tibbi sənədlər toplanıb. Onlardan 363 əlyazması IX əsrə aiddir. Onların əksəriyyəti ərəb dilində - ərəb xətti ilə yazılan əlyazmalardır. Bunlardan 70 əlyazma ərəb dilində, 71-i - türk dilində (türk, tatar, kumık, özbək), qalanları isə fars dilindədir.
13-17 iyul 2005-ci ildə UNESCO-nun Çin Xalq Respublikasında keçirilən növbəti yığıncağında Tarixi Abidələrə dair Beynəlxalq Komitənin zəmanəti ilə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Əlyazmalar İnstitutunda saxlanılan orta əsrlər təbabətindən və əczaçılığından bəhs edən üç əlyazma Dünyanın Yaddaşı Proqramının reyestrinə daxil etmişdir. Bu proqram, bəşəriyyətin nadir və əvəzolunmaz yazı abidələrini əhatə edir. Qərarı təsdiq edən Sertifikat UNESCO-nun rəhbəri Dr. K. Matsuura tərəfindən Əlyazmalar İnstitutuna təqdim edilmişdir.
Bu üç əlyazma - İbn Sinanın "Tibb elminin qanunu" əsərinin II cildi, Rüstəm Curcaninin "Nizamşahın ehtiyatları" əsəri, Əbu Əl-Qasım Əl-Zəhrəvinin "əl-Məqalə əs-Sələsun" əsərinin əlyazmasının XIII əsr nüsxəsidir.
Dünya tibb elminin inkişafında müstəsna xidmətləri olmuş İbn Sinanın “Dünya Yaddaşı” reyestrinə daxil edilmiş əsəri haqqında aşağıdakı məlumatları bilmək zəruridir.
Qərbdə Avisenna (980-1037) kimi tanınan İbn Sinanın "Tibbin Kanonu" ("Təbabət elminin qanunu", 1030) adlı əsərinin ikinci cildinin ən qədim nüsxəsi (əlyazma) mövcuddur və ərəb dilində yazılmış tibbə və farmakologiyaya aid məşhur risalədir. Bu əlyazma 1143-cü ildə (Hicrə ilə 537) müəllifin ölümündən 104 il sonra Bağdadda nəsx xətti ilə köçürülüb.
Bu ikinci cild əsasən farmakologiya sahəsinə aiddir. Burada bitkilər, minerallar və heyvan maddələrindən yüzlərlə təbii dərmanların təsvirləri var. Müəllifin ölümündən 106 il sonra yenidən köçürülmüş “Tibbin Kanonu” ("Təbabət elminin qanunu") dünyada ən qədim və unikal əlyazmalardan biri sayıla bilər. Avisennanın əlyazmaları dünyada ən mötəbər hesab edilir. "Tibbin Kanonu"nun ikinci cildi sonradan özbək və rus dillərinə yuxarıda qeyd olunan Bakı əlyazmasından tərcümə olunmuşdur (Daşkənd, 1982).
Buxara (Qədim İran, bu günkü Özbəkistan) yaxınlığında Əfşanə şəhərində anadan olan Avisenna öz çox saylı tibbi müayinələrini sonradan Qədim İran və Azərbaycanda keçirmişdir. Ərəb dilində olan “Tibbin Kanonu”, həm Şərq, həm də Qərb tibb tarixində (Britannica Ensiklopediyasında göstərildiyi kimi) ən məşhur ensiklopedik kitabdır."
Orta əsrlər dövründə “Tibbin Kanonu”, bütün Müsəlman Dünyasında və Xristian Avropasında tibb elminin inkişafına öz təsirini göstərdi. XII əsrdə “Tibbin Kanonu” Kremonalı alim Jerard (1140-1187) tərəfindən ərəbdən latın dilinə tərcümə edilmiş, və Avropa universitetlərində tibbi dərslik kimi istifadə edilməyə başlamışdı. Kitab elə ehtiramla qarşılandı ki, hətta Mikelancelo bu barədə belə söyləyirdi: "Avisennaya dəstək verib və səhv olmaq, başqalarına dəstək verib düz olmaqdan daha yaxşıdır"
Əlyazma qalın ağ kağız üzərində yazılmışdır. Mətn qara, başlıq qırmızı rəngdədir; format: 18x20 sm, səhifələrin sayı: 186.
ADPU-nun filologiya fakultəsinin dekanı, f.ü.f.doktoru, dosent,
UNESCO klubunun rəhbəri Könül Həsənova
Tədqiqatçı-hüquqşünas Səməd Vəkilov
3-07-2024, 15:30
“Çalxanqala: qaçqınların qayıdış həsrəti” layihəsinin ikinci verilişi yayımlandı
Müvəkkil Hüquq Mərkəzi İctimai Birliyi, Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə həyata keçirdiyi “Çalxanqala: qaçqınların qayıdış həsrəti” layihəsini uğurla davam etdirir. Səs TV-də Müvəkkil Hüquq Mərkəzi İctimai Birliyinin rəhbəri, tanınmış araşdırmaçı- hüquqşünas Səməd Vəkilovun təqdimatında layihə çərçivəsində "Qərbi Azərbaycan - qədim yurd yerimiz" adlı ikinci veriliş yayımlanıb. Verilişdə əks olunan fikir və mülahizələr müəllifə aiddir.
Verilişin qonağı, tarix üzrə fəlsəfə doktoru və Azərbaycan Dövlət Televiziyasında Tarix Şöbəsinin müdiri Mahir Qəribov olub. Veriliş çərçivəsində Qərbi Azərbaycandan deportasiya və soyqırımın tarixi mərhələləri, Azərbaycanın maddi-mədəniyyət abidələrinin və toponimlərinin saxtalaşdırılması, erməni yalanlarının və ideyalarının iflasa uğraması mövzularında müzakirələr aparılıb.
3-07-2024, 13:16
Mirzoyan Gürcüstanda səfərdədir
Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan Gürcüstanda rəsmi səfərdədir.
Bu barədə Ermənistanın Xarici İşlər Nazirliyinin (XİN) mətbuat xidməti məlumat yayıb.
Gürcüstan XİN-in binasında onu gürcü həmkarı İlya Darçiaşvili qarşılayıb.
Nazirlər arasında təkbətək formatda görüş keçirilib.
3-07-2024, 12:52
Sabahın havası
Bakıda və Abşeron yarımadasında iyulun 4-də hava şəraitinin dəyişkən buludlu olacağı, əsasən yağmursuz keçəcəyi gözlənilir.
Milli Hidrometeorologiya Xidmətindən verilən məlumata görə, gecə yarımadanın bəzi yerlərində qısamüddətli az yağış yağacağı, şimşək çaxacağı ehtimalı var.
Şimal-qərb küləyi gündüz cənub-şərq küləyi ilə əvəz olunacaq. Havanın temperaturu gecə 20-24° isti, gündüz 30-35° isti olacaq. Atmosfer təzyiqi 754 mm civə sütunu olacaq. Nisbi rütubət gecə 60-70 %, gündüz 40-45 % olacaq.
Azərbaycan rayonlarında havanın əsasən yağmursuz keçəcəyi gözlənilir. Lakin gündüz bəzi dağlıq ərazilərdə qısamüddətli yağış yağacağı, şimşək çaxacağı, dolu düşəcəyi ehtimalı var. Mülayim şərq küləyi əsəcək.
Havanın temperaturu gecə 20-24° isti, gündüz 31-36° isti, dağlarda gecə 8-13° isti, gündüz 15-20° isti olacaq.
3-07-2024, 12:34
Ermənistanda hərbçi öldü
Ermənistan ordusunun müddətdən artıq xidmət edən hərbi qulluqçusu Sarkis Xaçatryan naməlum şəraitdə adlığı güllə yarasından ölüb.
Bu barədə Ermənistan Müdafiə Nazirliyi məlumat yayıb.
Bildirilib ki, hadisə gecə saatlarında baş verib.
Nazirlik həmçinin faktla bağlı araşdırmaların aparıldığını da açıqlayıb.
3-07-2024, 12:18
"BakuBus" yeni marşrut xətti istifadəyə verdi
"BakuBus" MMC 140 E nömrəli yeni müntəzəm marşrut xəttini istifadəyə verib.
Avtobuslar 10 dəqiqə intervalla "Koroğlu" Nəqliyyatı Mübadilə Mərkəzi ilə paytaxtın Şüvəlan qəsəbəsi arasında hərəkət edəcək.
Gedişhaqqı 80 qəpikdir.
2-07-2024, 23:27
Dini ibadətgahdakı izdihamda 116 nəfər öldü
Hindistanın Uttar Pradeş ştatında dini ibadətgahda ayin zamanı baş verən izdihamda ölənlərin sayı 116-ya çatıb.
Bu barədə ştatın rəsmi qurumları açıqlama yayıb. Bildirilir ki, 88 nəfər ibadətgahda keçinib, yaralı vəziyyətdə olan 27 nəfər qonşu Etah rayonunun hospitalında, bir nəfər isə Hathras rayon xəstəxanasında ölüb. Səlahiyyətli qurumlar ölü sayının artacağını istisna etmir. Çünki xəsarət alanlar arasında ağır vəziyyətdə olanlar da var.
Qeyd edək ki, hadisə iyulun 2-də ştatın Hathras ştatının Muğal Qarhi kəndində baş verib. Təxminən 50 minə yaxın adamın iştirak etdiyi dini ayin zamanı yaranmış sıxlıqda ölənlərin çoxu qadınlardır. Bundan başqa, ölənlər arasında uşaqlar da var. Hadisə baş verən vaxt havanın isti olması ölüm hallarının çoxalması ilə nəticələnib.
2-07-2024, 22:35
Güləşçimiz Avropa üçüncüsü oldu
Serbiyanın Novi Sad şəhərində güləş üzrə 20 yaşlıların Avropa çempionatı davam edir.
İkinci yarış günündə yunan-Roma güləşində ilk medalçılar müəyyənləşib.
Rahim Həsənov (55 kiloqram) bürünc medal uğrunda görüşdə türkiyəli Servan Çinara müqavimət göstərə bilməyib – 0:8.
Əvəzində Məhəmməd Şükürzadə (63 kiloqram) medal hesabımızı açıb. Güləşçimiz serbiyalı Deyan Berkeçə 5:1 hesabı ilə qalib gələrək bürünc medalı boynundan asıb.
Davud Məmmədov (77 kiloqram) təsəlliverici görüşdə rusiyalı Qamzat Qadjiyevə (4:7), Məzaim Mərdanov (130 kiloqram) isə təsəlliverici görüşdə bolqarıstanlı Alan Cabiyevə (0:9) məğlub olub.
2-07-2024, 22:20
Beş yaşlı uşaq diş əməliyyatından sonra öldü
Bakıda Nərimanov rayon 5 saylı uşaq poliklinikasında ölüm hadisəsi baş verib.
Həkim Mehriban Cəfərova 2019-cu il təvəllüdlü Mirbəhram Mirqulam oğlu Vəkillin dişini çəkərkən azyaşlının halı pisləşib, edilən müdaxilələrə baxmayaraq onun həyatını xilas etmək olmayıb.
Məsələ ilə bağlı Tibbi Ərazi Bölmələrini İdarəetmə Birliyindən (TƏBİB) bildirilib ki, 1 iyul 2024-cü il tarixində günorta saatlarında 5 nömrəli Uşaq Stomatoloji Poliklinikasına 2019-cu il təvəllüdlü Mirbəhram Mirqulam oğlu Vəkili hər iki valideyni ilə birgə müraciət edib.
Müvafiq müayinələrdən sonra ona tibbi xidmət göstərilib, uşaqda yuxarı azı dişinin periodontiti diaqnozu ilə dişin əməliyyatı həyata keçirilib.
Azyaşlı dişin ekstraksiyası sonrası anafilaktik şok keçirib. Ona tibb müəssisəsində ilkin tibbi yardım göstərilib və təcili tibbi yardım briqadası çağırılıb.
Lakin uşağın valideyni təcili tibbi yardım briqadasının gəlməsini gözləmədən uşağı yaxınlıqdakı bir neçə özəl klinikaya aparıb.
Qeyd edək ki, təcili tibbi yardım briqadası protokol üzrə çağırışdan 15 dəqiqə sonra tibb müəssisəsində olub.
Bir neçə özəl tibb müəssisəsi uşağı qəbul etməkdən imtina etdiyi üçün valideynləri onu Kliniki Tibbi Mərkəzin Təcili yardım şöbəsinə gətiriblər. Aparılmış reanimasiyon tədbirlərə baxmayaraq, xəstəni xilas etmək mümkün olmayıb.
Ailənin bildirdiyinə görə, azyaşlıda ürək qüsuru və autizm xəstəliyi olub.
2-07-2024, 22:13
Avro-2024: Niderland millisi darmadağınla 1/4 finalda
Almaniyada keçirilən futbol üzrə Avropa çempionatında 1/4 finalın daha bir iştirakçısı bəlli olub.
1/8 finalda Rumıniya yığmasına 3:0 hesabı ilə qalib gələn Niderland millisi növbəti raunda vəsiqə qazanıb.
Matçda hesab 20-ci dəqiqədə açılıb. "Narıncılar"ın heyətində Kodi Qakpo fərqlənib. Görüşdə digər qolları isə 83 və 90+3-cü dəqiqələrdə Daniel Malen vurub.
Niderland millisi 1/4 finalda Avstriya-Türkiyə cütünün qalibi ilə qarşılaşacaq.
Qeyd edək ki, daha əvvəl Almaniya, İsveçrə, İngiltərə, İspaniya, Fransa və Portuqaliya kollektivləri 1/4 finala adlayıblar.
Sorğu
Saytımızda hansı mövzulara daha çox yer verilməsini istəyirsiniz?
Son buraxılışımız
Facebook səhifəmiz
Reklam
Hava
Valyuta
Reklam
Sayğac
Ən çox baxılanlar
Köşə
Xəbər lenti
Foto
Bütöv.az
Video
"Vətən Qəhrəmanları" Şəhid İlyas Nəsirov
All rights reserved ©2012 Butov.az
Created by: Daraaz.net Wep Developer By DaDaSHoV
MATERİLLARDAN İSTİFADƏ EDİLƏRKĦƏN PORTALIMIZA İSTİNAD ZƏRURİDİR!!!
Created by: Daraaz.net Wep Developer By DaDaSHoV
MATERİLLARDAN İSTİFADƏ EDİLƏRKĦƏN PORTALIMIZA İSTİNAD ZƏRURİDİR!!!