Moldova prezidenti ukraynalı həmkarı ilə bir sıra məsələləri müzakirə etdi

Moldova Prezidenti Maya Sandu ukraynalı həmkarı Volodimir Zelenski ilə görüşü barədə məlumat yayıb. Bu barədə o, özünün "Twitter" hesabında yazıb. O qeyd edib ki, görüş zaman enerji təhlükəsizliyi sahəsində əməkdaşlıq məsələsi və Avropa İttifaqına inteqrasiyada birgə fəaliyyətlər müzakirə olunub. “Mən Ukrayna Prezidenti ilə gündəlikdə duran məsələləri, o cümlədən infrastrukturun modernizə edilməsi və genişləndirilməsi layihələri üzrə əməkdaşlığımızı, enerji təhlükəsizliyinin gücləndirilməsini müzakirə etdim. Həmçinin Avropa İttifaqına daxil olmaq üzrə danışıqlar prosesinin başlanması üçün səylərimizi daha yaxşı koordinasiya etmək barədə razılığa gəldik”, - deyə Sandu bildirib. Xatırladaq ki, Zelenski dünən moldovalı həmkarı, həmçinin Slovakiya, Sloveniya və Xorvatiyanın baş nazirləri Eduard Heger, Robert Qlob və Andrey Plenkoviçlə birlikdə Rusiya ordusunun qətliam törətdiyi Buça şəhərinə səfər edib.

Sabahın havası - Yağış, qar gözlənilir

Sabah Bakıda və Abşeron yarımadasında arabir yağıntılı olacağı, bəzi yerlərdə intensivləşəcəyi gözlənilir. Milli Hidrometeorologiya Xidmətindən verilən məlumata görə, mülayim şimal-qərb küləyi əsəcək. Havanın temperaturu gecə 3-5° isti, gündüz 7-9° isti olacaq. Atmosfer təzyiqi 761 mm civə sütunundan 758 mm civə sütununa enəcək. Nisbi rütubət 80-90 % olacaq. Azərbaycanın rayonlarında bəzi yerlərdə arabir yağıntılı olacağı, dağlıq və dağətəyi rayonlarda qar yağacağı gözlənilir. Gecə və səhər Böyük Qafqazın bəzi yerlərində intensiv olacağı ehtimalı var. Ayrı-ayrı yerlərdə arabir duman olacaq. Mülayim qərb küləyi əsəcək. Havanın temperaturu gecə 4-7° isti, gündüz 11-16° isti, dağlarda gecə 5-10° şaxta, gündüz 0-5° şaxta olacaq.

Ankarada azərbaycanlı gənc qətlə yetirildi

Türkiyədə azərbaycanlı qətlə yetirilib. Hadisə paytaxt Ankarada, Yeniməhəllə qəsəbəsində qeydə alınıb. Tütün məmulatları satan 30 yaşlı Şamil Xalidlə şəriki Ahmet Dikbaş arasında mübahisə yaranıb. Mübahisə zamanı A.Dikbaş Şamilin qasıq nahiyəsinə tapança ilə atəş açıb. Yaralanan Şamil qaçaraq, meyvə-tərəvəz dükanında gizlənsə də, şəriki orada bu dəfə onun ürəyinə 3 dəfə atəş açaraq, həyatına son qoyub. İlkin məlumata görə, hadisəyə səbəb şəriklərin pul bölgüsü olub.

Zakir Həsənovun rəhbərliyi altında müşavirə keçirildi

Aprelin 1-də müdafiə naziri general-polkovnik Zakir Həsənovun rəhbərliyi ilə xidməti müşavirə keçirilib. Bu barədə Müdafiə Nazirliyindən məlumat verilib. Müşavirədə nazir müavinləri, qoşun növü komandanları, nazirliyin baş idarə, idarə və xidmət rəisləri, eləcə də videobağlantı vasitəsilə hərbi birlik və birləşmə komandirləri iştirak ediblər. Əvvəlcə Azərbaycan xalqının Ümummilli Lideri Heydər Əliyevin və torpaqlarımızın azadlığı, ərazi bütövlüyü uğrunda şəhid olan Vətən övladlarının, həmçinin 31 mart soyqırımı qurbanlarının xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edilib. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin Azərbaycan Ordusu qarşısında qoyduğu vəzifələri müşavirə iştirakçılarına çatdıran nazir həyata keçirilən son əməliyyatların planlaşdırılmasına və icrasına cəlb olunan şəxsi heyətə, xüsusilə birliklərin komando heyətinə göstərdikləri peşəkarlığa görə Ali Baş Komandan adından təşəkkür edib, onların fəaliyyətinin yüksək qiymətləndirildiyini bildirib. Qısa müddət ərzində icra olunan lokal əməliyyatların Ordumuzun yüksək döyüş əzminin növbəti göstəricisi olduğunu qeyd edib. Azərbaycan Ordusunun uğurlu əməliyyatlarını həzm edə bilməyənlər tərəfindən səsləndirilən fikirləri şərh edən müdafiə naziri heç kəsin bizimlə təhdid dilində danışa bilməyəcəyini vurğulayaraq terrorizmi və işğalçılıq siyasətini dəstəkləyən bəzi ölkələrin hərbiçilərinin şər-böhtan xarakterli ittihamlarının qəbuledilməz və cəfəngiyyat olduğunu bildirib. Azərbaycan-Ermənistan şərti dövlət sərhədində və Qarabağ iqtisadi rayonunda mövcud əməliyyat şəraitini təhlil edən müdafiə naziri ehtimal olunan təxribatların qarşısının bundan sonra da qətiyyətlə alınması barədə müvafiq göstərişlər verib. Müdafiə naziri qeyd edib ki, qarşı tərəfin, o cümlədən qeyri-qanuni erməni silahlı birləşmələrinin bütün qanunsuz fəaliyyətləri bundan sonra da fasiləsiz nəzarətdə saxlanılmalı və Azərbaycan ərazilərində gələcəkdə bu kimi addımların atılmasına imkan verilməməlidir. General-polkovnik Z.Həsənov real döyüş şəraitinə uyğun keçirilən təlim və məşqlərin intensivliyinin artırılmasının, həmçinin silahlanmada olan müasir silah və hərbi texnikanın effektiv tətbiqi üsullarının təkmilləşdirilməsinin əhəmiyyətini xüsusi qeyd edib. Müdafiə naziri təhlükəsizlik qaydalarına, eləcə də yanğın əleyhinə zəruri tədbirlərə ciddi əməl edilməsinin vacibliyini bir daha xatırladıb. Nazir şəxsi heyətə diqqət və qayğının artırılması, onların tibbi təminatının mövsümün tələblərinə uyğun ciddi nəzarətdə saxlanılması, xüsusilə də xidmətə yeni gələn gənc əsgərlərin adaptasiya prosesinə həssaslıqla yanaşılması barədə komandir heyətinə tövsiyələrini çatdırıb. Şəxsi heyətin xidməti-döyüş və sosial-məişət şəraitinin daima yaxşılaşdırılmasının hərbi qulluqçuların mənəvi-psixoloji vəziyyətində, eləcə də döyüş ruhunun yüksək səviyyədə saxlanılmasında mühüm rol oynadığını qeyd edən nazir bu istiqamətdə görülən işlərin planlı şəkildə davam etdirilməsinə dair əlavə göstərişlər verib. Sonda general-polkovnik Z.Həsənov azad edilmiş ərazilərdə, həmçinin yeni nəzarətə götürülən yüksəklik və mövqelərimizdə mühəndis təminatı tədbirlərinin daha keyfiyyətli yerinə yetirilməsi barədə konkret tapşırıqlar verib.

Erməni hərbiçilər arasında atışma baş verib

Ermənistanın cənub-şərq sərhədində hərbçilər arasında atışma olub. Bu barədə Ermənistan Müdafiə Nazirliyi məlumat yayıb. Hadisə əlverişsiz hava şəraiti səbəbindən erməni hərbçilər arasında anlaşılmazlıq zəminində baş verib. Atışma zamanı Ermənistan ordusunun hərbi qulluqçusu Hraçya Saruxanyan ölüb, daha bir hərbçi isə yaralanıb. İnsidentin başvermə səbəbləri araşdırılır.

ABŞ-da fövqəladə vəziyyət elan olundu

ABŞ-ın beş ştatında tornado qeydə alınıb. Arkanzas ştatında tornado nəticəsində 600 nəfər yaralanıb, üç nəfər ölüb. Martın 31-i axşam saatlarına olan məlumata görə, 300 minə yaxın abonentin elektrik enerjisində fasilələr yaşayıb. İllinoys, Ayova, Viskonsin, Tennessi, Missisipi ştatlarında da tornado baş verib. Arkanzas ştatının qubernatoru Sara Sanders fövqəladə vəziyyət elan edib.

Putinin təsdiqlədiyi xarici siyasət Qərbə qarşı yönəlib

Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin martın 31-də təsdiq etdiyi xarici siyasət konsepsiyası Kremlin Qərbə qarşı yeni blok yaratmaq cəhdlərini dəstəkləməyə yönəlib. Bu barədə Amerikanın Müharibə Araşdırmaları İnstitutunun (ISW) hesabatında qeyd olunub. Bildirilir ki, yeni konsepsiya Rusiyanın çoxqütblü dünya nizamı yaratmaq, o cümlədən ABŞ-ın hökmranlığına son qoymaq məqsədi daşıyır. Sənəddə bəşəriyyətin əksəriyyətinin Rusiya ilə konstruktiv münasibətdə maraqlı olduğu və arzulanan çoxqütblü dünyanın Qərbdə olmayan dünya gücləri və regional liderlər üçün imkanlar açacağı iddia edilir. ABŞ İnstitutu yazır ki, yeni sənəd çox güman ki, Kremlin bloka daxil olmayan ölkələrə daha vahid anti-Qərb bloku yaratmaq cəhdlərini dəstəkləyəcək. Lakin Rusiyanın iqtisadi qüdrətinin azalması və Ukraynada hərbi potensialının zəifləməsi səbəbindən Moskvanın təklifinə ciddi maraq göstərilməyəcək. İnstitut hesab edir ki, Si Cinpinin Moskvaya səfəri zamanı Putinin anti-Qərb bloku yaratmaq təklifi birmənalı qarşılanmayıb.

ZƏHMƏTKEŞ ÖMRÜNÜN SƏHİFƏLƏRİ

Hər ömür bir nağıldır. Bu ömrü sonuna qədər yaşaya bilsən, özün böyük nağıl qəhrəmanına çevrilə bilərsən. Elə bir qəhrəmana ki, hətta sənə yaxın, doğma olan adamlar üçün də sehirli aləmə çevrilərsən. Bəli, maraqlı insanların həyatı nağıla bənzəyir, nağıllara çevrilir. Bu nağılları oxuyanlar başqalarına danışır, o da bir başqasına. Bir gün görürsən ki, həyat nağılların bir dastana çevrilib və sən sağ ikən əbədiyyətsən...
İnsan dünyaya gəldiyi gündən həyatın enişli-yoxuşlu, daşlı-kəsəkli yollarını keçdikcə kamilləşir. İnsanın əxlaqi keyfıyyətlərindən bəhs edən mütəfəkkirlər qeyd edirlər ki, başqalarına nisbətən zəhmət adamları daha səxavətli, comərd və əliaçıq, son tikələrini də yoldaşları ilə bölməyə hazır olurlar. Bəşər övladının ən yüksək xüsusiyyətlərindən olan insansevərlik qabiliyyətini, qəlb genişliyini Allah-təala sanki zəhmətlərinə əvəz olaraq bu qəbil insanlara bəxş etmişdir. “Səxavətin, əliaçıqlığın mənbəyi var-dövlətdir” deyənlərin düşüncəsi ilə mənim qeyd etdiyim zəhmətkeşlərin əqidəsi tamamilə əksdir. Çünki, təqdir etdiyim insanlar xeyirxahlığın, səxavətin mənbəyini xarici zənginlikdən deyil, daxili, mənəvi zənginlikdən, ürək genişliyindən götürürlər. Paxıllıq, tamah odundan uzaq olan bu adamlara xəsislik yad olduğu qədər, israfçılıq da yaddır. Müqəddəs peyğəmbərimiz buyurub: “Yaxşı aqibət, düz yolda olanlarındır”.
Allahın insanlara bəxş etdiyi ömrü hər kəs bir cür yaşayır. Nə qədər insan varsa, o qədər də xasiyyət var. Xasiyyət kimi peşələr də müxtəlif olur. Elə peşə sahibləri var ki, el-oba arasında dərin hörmət və nüfuz qazanıblar. Belə insanları şərtləndirən cəhətlər sırasında əməksevərliyi, insanpərvərliyi, yurdsevərliyi, əliaçıqlığı, xeyirxahlığı nümunə göstərmək olar. Haqqında söhbət açdığım qabaqcıl əmək qəhərmanının ömür kitabını varaqlayıram…
Elə insanlar var ki, təbəssümü, danışıq tərzi onların xarakteri barədə söz açıb "danışır", sanki informasiya verir. Bu fikirləri Zivər xanım haqqında məmnumiyyətlə demək olar.
Zivər Əli qızı Səfərova1950-ci ildə Şərur rayonunun Qışlaqabbas kəndində kolxozçu ailəsində dünyaya göz açıb. 1970-ci ildə Şərur rayonunun İbadulla kənd orta məktəbində təhsilini başa vurduqdan sonra Kirov adına kolxozda tütünçü kimi əmək fəaliyyətinə başlayıb. İlk gündən komsomolçu gənc kimi kolxozun əmək və ictimai işlərində fəallığı ilə seçilib. Zəhmətsevərliyi və intizamlı olması onun gələcək həyat yolunda öz bəhrəsini verib. Bütün plan və tapşırıqları yüksək səviyyədə yerinə yetirən gənc əməkçi xanımın fəaliyyəti rəhbər orqanların diqqətindən yayınmır. Vətənpərvər gəncin işgüzarlığı, zəhmətkeşliyi, təşəbbüskarlığı kolxozun əmək və ictimai həyatına yeni rənğ qatır. Əməkçilərin daha səy və bacarıqla işləməsinə vəsilə olur. Kolxozun iqtisadi göstəriciləri ilə yanası, partiya həyatındakı canlanma da rayon rəhbərliyinin təqdirini qazanır. Əmək cəbhəsində zəhmət adamının yeni ruhda çalışmasının, mədəni kütləvi işlərdə fəallığının səbəbkarlarından biri də gənc tütünçü Zivər xanım olur.
İnsan həyatda halal zəhmətin, ürəklə çalışmağın bəhrəsini görür. Bu fəzilətin işığı Kirov adına kolxozun gənc tütünçüsünün də yolunu aydınlatdı. Əmək fəaliyyətinin dördüncü ilində Zivər xanıma o dövrün çox yüksək etimadı göstərildi. O, doqquzuncu çağırış Naxçıvan Muxtar Respublikasının Yeycə kəndinin 618 saylı dairəsindən SSRİ Ali Sovetinə deputat secildi. 24 yaşlı gənc kolxozçunun böyük dövlətin ali kürsüsünə nümayəndə seçilməsi zəhmətin, əməksevərliyin və ədalətin təntənəsi idi. Təsadüfi deyil ki, həmin illərdə ölkəmizə zəhmətkeş, əməkçi xalqın unudulmaz rəhbəri Heydər Əliyev başçılıq edirdi. İnkişafın, milli intibahın böyük hamisi olan Ulu Öndər həmin illərdə bütün Azərbaycan gəncliyinə öz atalıq qayğısını göstərirdi. Bu dahi insanın qayğı işığından Zivər xanımın taleyinə də düşdü.
Məhz Heydər Əliyevin təşəbbüsü və qayğısı ilə 1976-1981 -ci illərdə Zivər Səfərova Gəncə Kənd Təsərrüfatı institutunda ali təhsil alır. 1981-ci ildə ali təhsilini başa vurandan sonra, yenidən kolxozda fəaliyyət göstərir. Onu kolxozun həmkarlar təşkilatına sədr seçirlər. Qeyd edək ki, Kirov kolxozunun ərazi vahidi yeddi kənddən ibarət olub. Tumaslı,Vayxır, Ərəbyeycə, İbadulla, Qışlaqabbas və s. kəndlərin əhalisi bu təsərrüfatda işləyirdilər. Kolxozda, əsasən, tütünçülük, pambıqçılıq, üzümçülük sahələri inkişaf etdirilirdi. Zivər xanım səhərdən axşama kimi təsərrüfat sahələrində çalışıb. Heç vaxt əmək cəbhəsindən yayınmayıb, əksinə təsərrüfat işini səxsi işindən üstün tutub. Nizam-intizam, qayğıkeşlik, vətənpərvərlik onun həyat kredosu olub. Şəxsi zəhmətsevərliyi, işgüzarlığı ilə hamıya nümunə olub. Çalışdığı illər ərzində həmişə adı şərəf lövhəsində asılıb. 29 il kolxozda zəhərli sahədə çalışmış Zivər Səfərova o illəri belə xatırlayır:
- Qabaqcıl tütünçü olaraq adım hörmətlə çəkilərdi, əmək haqqım da yüksək idi. IX, X, XI beşilliklərin qalibi döş nişanına layiq görülmüşəm. Əməyim o zaman dövlətimiz tərəfindən yüksək qiymətləndirilmişdir. «Oktyabr inqilabı» , «Qırmızı Əmək Bayrağı» ordenlərinə, bir çox medallara layiq görülmüşdüm. Naxçıvan Muxtar Respublikasından yeganə tütünçü idim ki, keçmiş SSRİ Ali Sovetinə deputat seçilmişəm. XXV və XXX qurultayların nümayəndəsi olaraq dəfələrlə Moskvada Kremlin Qurultaylar sarayında iclas və konfranslarda iştirak edərdim. Sosialist Əməyi Qəhrəmanları Rəşid Behbudov, Mirhəmzə Eminovla, X.Həsənova, Rəxşəndə Verdiyeva və bir çox qabaqcıl əmək qəhrəmanları, millət vəkilləri ilə birlikdə Azərbaycanı keçmiş İttifaq səviyyəsində şərəflə təmsil etmişik. Nümayəndə heyəti ilə birlikdə Moskvadan qayıdarkən jurnalistlər bizi əhatəyə alar, maraqlı müsahibələrimiz qəzet və jurnallarda çap olunardı. Zəhmətimizə, əməyimizə verilən qiymət bizi daha da ruhlandırardı.
Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Heydər Əliyevlə dəfələrlə görüşərək səmimi söhbətlər edərdik. Dahi şəxsiyyət biz əmək qəhrəmanlarına həmişə diqqət və qayğı göstərərdi. Bizim dolanışığımızla maraqlanardı. O dövrdə pambıq, üzüm, tütün, barama iqtisadiyyata çox xeyir verərdi. Gah barama bəsləyər, gah da tütün yığımında çalışırdım. Bir gün tütün yığan vaxtı işdə möhkəm zəhərləndim. Məni təcili xəstəxanaya apardılar. Üç gün koma vəziyyətində qaldım. Həkimlərimizin səyi nəticəsində həyata qayıtsam da, ömürlük xəstə oldum. İkinci qrup əlil olsam da, yenə də işdən qalmadım. 2002-ci ildə səhhətimlə əlaqədar Bakıya gəldim. 23 il Travmotologiya institutunda aqronom-bağban vəzifəsində çalışdım. 45 il iş stajım olsa da, bu gün 385 manat pensiya alıram. Deputat olduğum illərdə mənə müraciət edən onlarla vətəndaşlara kömək etmişəm. İbadulla-Qışlaq, Abad kəndlərinə su çəkdirmişəm. Bu gün gördüyüm işləri yada salanda qürurlanıram.
Zivər xanım danışdıqca gah gözləri yaşarır, gah da sevinirdi. Lakin onun gözlərində qayğıya ehtiyac duyurdum. Ömrünü iqtisadiyyatımızın inkişafına həsr etmiş və bu yolda əlil olmuş əmək qəhrəmanına bu gün diqqət və qayğı daha da artırılmalıdır. Şanlı Zəfərimizdən iftixarla dasnışan Zivər Səfərova, sevinclə və iftixarla qeyd etdi:
-Dahi Heydər Əliyevin qurduğu dövlətimizin daha da qüdrətli olmasına nail olmuş hörmətli Prezidentimiz İlham Əliyevlə fəxr edirəm. Xalqımız Ali Baş Komandanımızın ətrafında yumruq kimi sıx birləşərək işğalçıları torpaqlarımızdan qovdu. Bu gün Füzulidə, Ağdamda, Zəngilanda Cəbrayılda, Qubadlıda, Şuşada, bir sözlə, azad olunmuş yurdlarımızda görülən abadlıq, tikinti və quruculuq işləri hər birimizi sonsuz fəxarət hissinə bürüyür, qalib yurdun vətəndaşı kimi qürurlanırıq.
O, Müzəffər Ali Baş Komandan kimi milli müstəqilliyimizin qızıl kitabına möhtəşəm Qələbə imzasını qoydu. Xalqımızın başını tarixin və dünyanın qarşısında başıuca elədi. Allah xalqımızın müzəffər rəhbərini qorusun! Vətənimizin azadlığı uğrunda canını qurban vermiş cəmi şəhidlərimizə rəhmət, qazilərimizə şəfa diləyirəm.
Söhbət zamanı öyrəndim ki, 45 ildən artıq əmək fəaliyyəti və 2-ci qrup əlil olan Zivər xanım cəmi 385 manat civarında pensiya alır. Təəccüblüdür, əmək veteranı, deputat olmuş bir insanın belə az pensiya almasının səbəbi nədir? Ömrünün qürubunu yaşayan bir xanım əmək veteranının maddi durumunu yaxşılaşdırmaq, yəqin ki, dövlətimizin əlaqədar orqanları üçün çətin olmaz.
Bu yazıda Zivər xanımın ölkəmizin hörmətli rəhbəri İlham Əliyevə ünvanladığı müraciətin mətnini də əlavə etdim:
«Nəzərinizə çatdırmaq istəyirəm ki, mən 1950-ci il təvəllüdlü Səfərova Zivər Əli qızı Ulu Öndər Heydər Əliyevin təşəbbüsü və müstəsna köməyi nəticəsində 1974-cü ildə 9-cu çağırış Naxçıvan Muxtar Respublikasının Yeycə kəndinin 618 saylı dairəsindən SSRİ Ali Sovetinə deputat seçilmişəm. 10 mart 1975-ci il tarixdə “Qırmızı Əmək Bayrağı” ordeni, 12 aprel 1979-cu ildə “Oktyabr İnqilabı” ordeni ilə Ulu öndər Heydər Əliyevin xeyir-duası ilə SSRİ rəhbərliyi tərəfindən təltif edilmişəm. Həmin illərdə kolxozun ən gənc tütünçüsü olaraq SSRİ Ali Sovetinin deputatı seçilmişəm.
Şübhəsiz ki, o dövrdə nail olduğum əmək nailiyyətlərinə, eləcə də gənc olaraq SSRİ kimi dövlətin siyasi elitasında təmsil olunmağım Ulu öndər Heydər Əliyevin misilsiz dəstəyi və onun mənə göstərdiyi atalıq qayğısının sayəsində mümkün olmuşdur. Mən də öz növbəmdə hər zaman unudulmaz Ümummilli Lider Heydər Əliyev və onun layiqli davamçısı, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin uğurlu tarixi dövlətçilik siyasətinin qızğın tərəfdarı kimi pərəstiş etmişəm. Hər zaman iştirak etdiyim rəsmi və el tədbirlərində, xalq arasında cənab İlham Əliyevin apardığı uğurlu siyasətin qızğın təbliğatçısı kimi çıxış etmişəm və ömrümün sonuna qədər də, bu belə olacaq.
Sizə müraciət etməyimin səbəbi 45 illik əmək fəaliyyətimin nəticəsində peşə xəstəliyinə düçar olmağım, 2-ci qrup əlillik dərəcəsinə uyğun aldığım pensiya təminatımın aşağı olması, yaşam tərzimin çətinləşməsi ilə əlaqədardır.
Sizdən xahiş edirəm ki, zəhmət adamlarına Ulu Öndərin diqqət və qayğısını xatırlayaraq, əbədiyaşar rəhbərimiz, Ümümmili Liderimiz Heydər Əliyevin 100 illik yubileyində uzunmüddətli əmək fəaliyyətimi, Azərbaycan dövlətçiliyi yolunda siyasi dönməzliyimi nəzərə alaraq mənə Prezident təqaüdü verəsiniz.”
Arzu edirəm ki, Zivər xanımın bu mətndəki ümidləri çiçək açsın, ömrünün ağbirçək çağlarında həyatını üşüdən maddi çətinliyə son qoyulsun, inşallah. Bu xoş ümidlə Zivər xanıma uzun və sağlam ömür diləyirəm.
Balayar SADİQ

VƏTƏN FƏDAİSİ

Görkəmli alim professor Abbas Zamanov Azərbaycan elmi və ictimai-siyasi mühitində vətən fədaisi, cəsarət tərcümanı, azman şəxsiyyət kimi yaddaşlarda yer tutur. Bu günlərdə professor Abbas Zamanovun fiziki yoxluğundan 30 il keçir. Zaman keçdikcə dəyərli alimimizin Azərbaycan xalqı üçün nə qədər parlaq bir şəxsiyyət olduğunu bir daha təsdiq etdi.
O, Azərbaycanın ən gərgin ictimai siyasi dönəmlərində 10 oktyabr 1911-ci ildə Şərur rayonunun Maxta kəndində dünyaya göz açıb. Əsl adı Mirabbas Mirfəttah oğlu Seyidzamanovdur. Babası Seyid Zaman Mir Hətəm oğlunu nəslin yaddaşındakı yaxın keçmişin məhək daşı hesab etmək olar. Tədqiqatçı Nazir Əhmədlinin “İrəvan əyalətinin kameral təsviri” II cilid. “Vedibasar və Şərur mahallarının kameral təsviri” adlı kitabında Maxta kəndinin sakinləri sırasında adıkeçən Seyid Məhəmməd Mir Kəlbəli (oğlu Mirbaba) oğlu da mərhum professorun ulu babalarındandır.
Abbas Zamanovun uşaqlıq gənclik illəri çox keşməkeşli olmuşdur. Professor özü bu barədə deyir: “7-8 yaşım ancaq olardı, Naxçıvan elatının o cümlədən Şərur rayonunun camaatı vahimə içində yaşayırdı. Erməni daşnaklarının hücumlarından yaxa qurtarmaq üçün çoxu Cənubi Azərbaycana qaçırdı. 1918-ci ildə bizim Maxta kəndinin sakinləri də İrana keçməli oldular. Anam rəhmətə getmişdi. Atam, qardaşım İsmayıl və mən Xoy şəhərində sığınacaq tapdıq. Atam bir ərbabın yanında muzdurluq edirdi. Həyat şəraiti çox çətin idi. Qardaşım bu məhrumiyyətlərə dözməyib öldü. Daşnak hökuməti devrildikdən sonra kəndimizə qayıtdıq” (Xalq qəzeti, 6 noyabr 1992-ci il, müsahibə Ə.Bayramov ).
SOYADINDAKI MİRLƏRİ ATMASININ TARİXÇƏSİ
Professor Abbas Zamanov(Mirabbas Mirfəttah oğlu Seyidzamanov) soyadının dəyişdirlməsinin tarixçəsi barədə danışarkən bildirir ki, onu uşaq evinə götürərkən müəssisənin müdiri dahi şair Hüseyn Cavidin bacısı Səkinə xanım Rasizadə arasında keçən dialoqdan sonra soyadını dəyişiblər.
-Adı nədir?
-Mirabbas..
Səkinə xanım üzünü məni qeydə alan işçiyə tutaraq.
-“Miri”ni at, Abbası saxla,
-Atanın adı nədir?
-Mir Fəttah.
--“Miri”ni at, Fəttahı saxla,
-Bəs familin?
-Seyidzamanov
-Seyidi at, Zamanovu saxla
Beləliklə mən oldum Abbas Fəttah oğlu Zamanov qohumlarımın əksəriyyəti isə Zamanı atıb Seyidov oldular.
Təbii ki, dahi Hüseyn Cavidin bacısı Səkinə xanım Rasizadə bu addımı atmaqda məqsədi Abbas Zamanovu gələcək təhlükələrdən qorumaq idi.
Abbas Zamanov elmi fəaliyyəti haqqında çox saylı yazıları nəzərə alaraq onun bədii yaradıcılığının elmi səciyyəsindən deyil ictimai-siyasi fəaliyyətinin pik nöqtəsi olan qədim Oğuz yurdu Naxçıvanın Ermənistana verilməsinin qarşısını alması ilə bağlı göstərdiyi yüksək vətəndaş mövqeyi və cəsarət nümunəsindən söz açacağıq. Təsadüfi deyil ki, o Naxçıvanın Ermənistana verilməsinin qarşısını alan şəxs kimi yaddaşlarda kristallaşıb.
29 mart 1960-cı il tarixində Azərbaycan Elmlər Akademiyasının böyük salonunda Səməd Vurğunun xatirəsinə həsr olunmuş gecədə söz alan Abbas Zamanov əvvəlcə Səməd Vurğunla 1937-ci ilin sonlarındakı görüşləri barədə bəzi məqamlara toxunur: “Abbas Mirzə Şərifzadənin həbsindən bir neçə gün sonra Səməd Vurğunla görüşəndə onu çox pəjmürdə və kədərli gördüm. O, məni gəzmək üçün bulvara dəvət etdi. Gəzinti zamanı Səməd dalğın və kədərli olmaqda davam edir və heç nə danışmırdı. Mən ondan niyə qəmgin olduğunun səbəbini soruşdum. Səməd Vurğun dedi ki, bütün kişi adamları, mərd adamları həbsxanalara doldurublar, kişi olmayanlar isə azadlıqda qalıb.”
Abbas Zamanov bu sözləri deyəndə zalı sürəkli alqışlar bürüyür bu davamlı alqışlar gecədə iştirak edən vəzifəli şəxsləri narahat edir. Bundan sonra artıq Abbas Zamanov mətləbə keçir. Professor mətbuatda gedən müsahibəsində bu hadisə barəsində belə deyir: “60-cı illərdə Naxçıvanın Ermənistana verilməsi təhlükəsi vardı. Mən S.M.Qənizadənin haqqında materiallar toplayırdım. Qori seminariyasının sənədlərinə baxmaq üçün Tiflisə, oradan da İrəvana getdim. İrəvanda bir azərbaycanlı müəllim mənə dedi ki, Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ermənistana verilməsi haqqında sənəd hazırlayırlar. Bu məsələ ilə əlaqədar bir neçə dəfə mitinq də keçirilib. Hətta Meğri rayon partiya komitəsinin katibi Ali Sovetin sesiyasında çıxış edib deyib ki, Azərbaycan tərəfi tələblərimizə razı olmasa, Naxçıvana bir qatar da buraxmayacağıq. İrəvandan təzəcə qayıtmışdım. Elmlər Akademiyasının böyük salonunda Səməd Vurğunun xatirəsinə həsr olunmuş gecə keçirilirdi. Salon ağzına kimi dolu idi. Mənə söz verildi. S.Vurğundan xalaqlar dostluğundan danışdım. Sonra da dedim ki, bu dostluğu pozmaq istəyənlər var. Bu yaxınlarda İrəvana getmişdim. Orada Naxçıvanın Ermənistana ilhaq edilməsi ilə əlaqədar sənədlər hazırlanır, mintiqlər keçirilir. Əgər Səməd sağ olsaydı şübhəsiz deyərdi ki, Naxçıvanın bir qarışını da heç kimə verməyəcəyik...
Salonda elə bil bomba partladı. Bir gurultu qopdu ki, gəl görəsən. Milli hiss qüvvətlidir, həm də qorxulu. Əgər axşam desəydim ki, Reyasət Heyətində oturanların hamısnı beşinci mərtəbədən atın, o dəqiqə atardılar. Səhəri gün məni partiyadan və universitetdən işdən çıxardılar. Akademiyada 83 manatlıq işə göndərdilər.
Görkəmli alim, Dövlət mükafatı laureatı, uzun illər Abbas Zamanovla dostluq etmiş professor Yusif Seyidov “Müasirləri Abbas Zamanov haqqında” adlı kitabda bu məşhur hadisəni belə xatırlayır: “Yığıncaq Akademiyanın keçmiş Kommunist küçəsindəki qədim binasının böyük zalında keçirilirdi. Yığıncağa professor Məmməd Arif sədrlik edirdi. Məruzə və bir neçə çıxışdan sonra Abbas Zamanov söz aldı. O, da başqaları kimi Səməd Vurğun haqqında sözünü dedi, sonra da haşiyə çıxaraq belə bir əlavə etdi: Bu gün Naxçıvandan gələn bir nəfər mənə dedi ki, Naxçıvanın ermənilərə verilməsi həll edilməkdədir. Abbas müəllim bu haqda bir qədər danışdıqdan sonra belə bir yekunlaşdırıcı söz dedi: Səməd Vurğun qalsaydı, deyərdi ki, biz Naxçıvanı ermənilərə vermərik. Arası kəsilməyən gurultulu alqış səsləri zalı titrətdi. Gəncliyindən coşqun milli hisslərlə yaşayan şair Xəlil Rzanın alqışlarının səsi daha gur çıxırdı. O, mənim yanımda birinci sırada oturmuşdu. İclasın sədri görkəmli alim Arif müəllim həyəcan keçirdi, məsələni yumşaltmaq üçün Abbas müəllimin hissə qapılmasını bildirəndə, Abbas müəllim yenidən səhnəyə qalxdı və dediklərini bir də təsdiq etdi.
Yığıncaq sona çatdı. Bizim müəllimimiz Əlyar Qarabağlı və mən Abbas müəllimi evlərinə yola saldıq. Bu hadisə respublikada, hətta ittifaqda əks-səda verdi. Bu xalqın etiraz səsi kimi ölkəyə səs saldı. Mərkəzdə Naxçıvan söz söhbətinə son qoyuldu”.

KİMLƏR ABBAS ZAMANOVU MÜDAFİƏ ETDİ
Abbas Zamanovla bağlı Bakı Dövlət Universitetinin Partiya Təşkiltında keçirilən toplantıda iştirak edən professor Yusif Seyidov bu bardə bildirir: “Göstəriş verildi ki, Abbas Zamanovun məsələsinə partiyada baxılsın. Mən Universitetin filologiya fakultəsinin partiya bürosunun katibinin müavini idim. Büro başlamazdan əvvəl universitet partiya komitəsinin katibi və başqaları ayrı-ayrılıqda büro üzvləri ilə söhbət edirdilər ki, onlar Abbas müəllimin partiyadan çıxarılmasını tələb etsinlər və bu tələbə səs versinlər. Büro iclasına universitetin rəhbərliyindən bir neçə adam gəlmişdi. Rektor Ş.Mehdiyev partiya komitəsinin katibi Əjdər İbrahimov, professor Əşrəf Hüseynov, prorektor, professor Abdulla Ələkbərov və.başqaları. Öyrədilmiş və öyrədilməmiş büro üzvləri böhtanlarla dolu çıxışlarında təklif etdilər ki, Abbas Zamanov partiya sıralarından çıxarılsın.
Hiss etdim ki, professor Əşrəf Hüseynov, Abdulla Ələkbərov əzab çəkirlər, ancaq səslərini çıxara bilmirdilər. Buna rəsmi səlahiyyətləri də yox idi, çünki büro üzvü deyildilər. Mən Abbas müəllimin həyat yolundan, onun xidmətlərindən, uşaq evində böyüməsindən danışdım və partiya üzvlüyündən çıxarılmasına etiraz etdim. Təklif etdim ki, ya şiddətli töhmət verilsin, ya da müəyyən müddət üçün namizədliyə keçirilsin. Mənim dərs dediyim qrupdan olan Əkbər adlı tələbə də (jurnalistika fakultəsində oxuyurdu) məni müdafiə etdi. Nəticədə, səs çoxluğu ilə büro qərar çıxardı ki, Abbas müəllim partiyadan çıxarılsın.
Fakultənin partiya yığıncağına fakultənin partiya qeydiyyatında olmayan xeyli adam çağırılmışdı. Abbas müəllim əsəbilik keçirirdi. Mərkəzi Komitənin ideologiya üzrə katibi N.Hacıyev arxayın etmişdi ki, onu partiyadan çıxarmayacaqlar. Abbas müəllim ona inanmışdı. İndi vəziyyəti başqa cür görüb həyəcan keçirirdi. İclasın gedişi haqqında danışmaq istəmirəm, həm uzun çəkər, həm də o hadisələri xatırladıqca əsəblərim gərilir. Səs vermədə 6 nəfər Abbas müəllimin lehinə qalanlar isə əlehinə oldu. Nəticədə Abbas müəllimi həm partiyadan, həm də işdən çıxardılar”.
Heydər Əliyev hakimiyyətə gəldikdən sonra Abbas Zamanova qarşı represiyalara son qoyuldu. Onun M.Ə.Sabir haqqında yazdığı namizədlik dissertasiyası elmi dairələr tərəfindən doktorluq dissertasiyası kimi qiymətləndirldi. Abbas Zamanova birbaşa elmlər doktoru dərəcəsi verildi.
ABBAS ZAMANOV VƏ CÜMHURİYYƏT İRSİ
Abbas Zamanovun fəaliyyətinin xüsusi bir mərhələsini təşkil edən Azərbaycanın ilk ədəbiyyat muzeyi olan Nizami Gəncəvi adına muzeydəki unikal fəaliyyəti xüsusi qeyd edilməlidir. Demək olar ki, o, kitab mübadiləsi adı altında Azərbaycanın mühacirətdə olan Cümhuriyyət irsinin Azərbaycana gətirilməsi ilə məşğul olmuşdur. Onun Türk dünyasının nəhəng alimlərindən olan Əhməd Cəfəroğlu ilə məktublaşmaları xüsusi ilə maraq doğurur. Hansı ki, Əhməd Cəfəroğlu həmin dövrlərdə Türkiyə mətbuatında SSRİ-ni ciddi tənqid edirdi. Azərbaycanda isə həmin dövrdə Firudin Köçərli kimi nüfuzlu elm və partiya xadimləri Əhməd Cəfəroğlunu mətbuatda böhtançı adlandıraraq topa tuturdu.
Abbas Zamanov heyrət ediləcək dərəcədə cəsarətlə hər dəfə Əhməd Cəfəroğludan M.Ə.Rəsulzadənin Nizami Gəncəvi haqqında əsərini Azərbaycana göndərməsini xahiş edir. Hətta Abbas Zamanov Əhməd Cəfəroğlunun Azərbaycandakı qohumlarını tapıb onlar haqqında böyük alimi məlumatlandırır. Əli bəy Hüseynzadənin oğlu Səlim Turanın rəsm əsərlərinin Azərbaycana gətirilməsini təmin edir. Onun Məhəmmədhüseyn Şəhriyarla yazışmalarını isə həyəcansız oxumaq mümükün deyil. Sovet rejiminin poçt yazışmalarına ciddi nəzarət etdiyi heç kimə sirr deyildi. Belə dövrdə Abbas Zamanov hər dəfə M.Şəhriyara məktub yazır, məktublar geri qayıdırmış. Professor İranlı dostu Əhməd Azəruluya bu barədə söyləyir. Ə.Azərulu Pprofessora üstüörtülü şəkildə “Görünür postaçılar şairi əziyyətə salmaq istəmirlər. Ona yazacağın məktubları mənim ünvanıma göndərin, mən sahibinə çatdıraram” söyləyərək ona çıxış yolu göstərir. Abbas Zamanov qeyd edir ki, beləliklə Azərulun vasitəsi ilə Şəhriyarla məktublaşmağa başladım. Professor qeyd edir ki, Azərulun vasitəsi ilə 15 oktyabr 1986-cı il tarixli məktubunda ustad öz şəkilini də mənə yollamışdı. Şəkilin arxasında şair öz dəsti-xətti ilə yazmışdı:
“Badi-kubə şəhərinin hörmətli ədiblərindən professor Abbas Zamanova yadigar”. Bu qiymətli hədiyyə məni son dərəcə sevindirdi. Şəkili bir neçə dəfə bağrıma basıb uşaq kimi öpdüm, elə həmin gün cavab yazdım. Yazdım ki, “Sizin mənə göndərdiyiniz bu yadigar elə böyük hədiyyədir ki, onun qiymətinin həddi-hüdudu yoxdur. Zəmanəmizin ulu şairindən belə bir hədiyyə almaq mənim üçün böyük şərəfdir. Mən fəxr edirəm ki, “Heydər babaya salam” müəllifi lütf edib öz müqəddəs şəkilini mənə yadigar göndərmişdir. Belə bir lütfkarlıq üçün mən Siz cənablarına min dəfə sağ ol desəm, min dəfə təşəkkür etsəm azdır. Bu müqəddəs yadigarı mən həyatım boyu qoruyub saxlayacaq, Sizi heç bir vaxt, heç bir vaxt unutmayacağam. Mərhəmətiniz üçün sağ olun, ustad....”
Əhməd Azərulu məktubu Şəhriyara oxumuş, cavabı da özü yazmışdır. Azərulu məktubu oxuyarkən Şəhriyar son dərəcə mütəəssir oldu, uşaq kimi ağladı və onun salamını, razılığını Sizə çatdırmağı xahiş elədi.
Abbas Zamanovun çoxşaxəli faəliyyətinə kiçik bir tövhə olan bu yazı onun ruhu qarşısında ehtiramın ifadəsidir. Ruhun şad olsun VƏTƏN FƏDAİSİ!

Səməd Vəkilov