“Qadınlar Gələcək Uğrunda” İB Şirvanda və Abşeronda tədbirlər keçirdi

Şirvanda və Abşeronda “Yeniyetmə qızlar üçün məişət zorakılığının profilaktikası ilə bağlı maarifləndirmə tədbirlərinin təşkili” adlı layihə həyata keçirildi. Məlumat üçün bildiririk ki, “Qadınlar Gələcək Uğrunda” İctimai Birliyi Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyələşdirdiyi “Yeniyetmə qızlar üçün məişət zorakılığının profilaktikası ilə bağlı maarifləndirmə tədbirlərinin təşkili” adlı layihə çərçivəsində Abşeron rayonu və Şirvan Şəhərində tədbirlər keçirdi.
Layihənin məqsədi yeniyetmə qızların gender əsaslı zorakılıq, o cümlədən məişət zorakılığı, onun mahiyyəti, səbəbləri, formaları, zorakılığın profilaktikası sahəsində maarifləndirılmək və “Məişət zorakılığının qarşısının alınması haqqında Qanunla” tanış edilməsi yolu ilə məişət zorakılığının profilaktikasanı gücləndirməkdən ibarət idi.
Layihə çərçivəsində Abşeron rayonu və Şirvan şəhərində yeniyetmə qızlar üçün 4 təlim təşkil olundu. Təlimlər zamanı yeniyetmə qızlara məişət zorakılığı mövzusunda təlimçi və ekspert tərəfindən ətraflı məlumat verildi və müzakirələr aparıldı. Həmçinin iştirakçılara layihə çərçivəsində nəşr olunmuş kitabça və maarifləndirici bukletlər paylandı.

“Gənclərin Töhfəsi” İctimai Birliyi Forum keçirib

“Gənclərin Töhfəsi” İctimai Birliyi Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə 11 may 2022-ci il tarixdə Dubay İnternational Hotel Bakuda “Sağlam Qidalanma və Qida Təhlükəsizliyi forumu” keçirildi.
Forumun keçirilməsində əsas məqsəd sağlam qida istehlakçılarını maarifləndirmək və qida təhlükəsizliyi sahəsində görülən işlər barəsində ictimaiyyəti məlumatlandırmaqdan ibarətdir. Forum çərçivəsində “Gənclərin Töhfəsi” İctimai Birliyinin sədri Asim Vəliyev və “Azərbaycan-Türkiyə Qida Təhlükəsizliyi İctimai Birliyinin sədri Məhsəti Hüseynovanın təqdimatında “Qida Qatqı Maddələri” adlı kitab, “saglamqida.az” saytı və “E kod” mobil tətbiqi təqdim olundu.
Forumda milli məclisin deputatları Şahin İsmayılov, Vüqar İskəndərov, Naqif Həmzəyev, Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin əməkdaşı Natiq Lahıcov, Azad İstehlakçılar İctimai Birliyinin sədri Eyyub Hüseynov, Azərbaycanda yaşayan Ahısxa Türklərinin ağsaqqalı İsmayıl Rəhimov, Autizm Assosiasiyasının sədri Elnur Məmmədli, Milla markasının rəsmi nümayəndəsi İsa Əliyev, Qida Təhlükəsizliyi İnistitutunun əməkdaşı Cəmilə Hacızadə, Dünya Alpaqut Federasiyasının vitse-prezidenti Emil Rəhimov, Ekoloji Təmiz Məhsul İstehsalçıları və İxtiraçıları Assosiasiyasının prezidenti Emin Əliyev, Refresh Group MMC, Qiymətləndirmə və Konsaltinq Departamentinin rəhbəri Seymur Qafarov,
Ağsu Aqropark Üretim Müdürü Atila Özdoğan, Azərsun Holdinq Araşdırma və Təkmilləşdirmə Departamenti Baş mütəxəssisi Tural Babayev, Demokratik Azərbaycan Naminə gənclərin İctimai Birliyinin sədri Elməddin Behbud, Diaspor Fəaliyyətinin İnkişafına Dəstək İctimai Birliyi, Azad Həmfikirlər İctimai Birliyin sədri Samirə Mustafayeva, Həkim-Dietoloq Şumarə Qaracayeva, ailə-uşaq eksperti Dilşad Musa, “Yeni Çağ Media Qrupu”nun rəhbəri Aqil Ələsgər, UNEC-in professoru Elsevər Fərzəliyev, “Gənclərin Təşəbbüsünə və İnkişafına Dəstək İctimai Birliyinin sədri Toğrul Allahverdiyev, Tərəvəzçilik İnistitutunun rəhbəri Elmar Allahverdiyev, Qida Təhlükəsizliyi İnistitutunun şöbə müdiri Tomris Həsənov və bir çox tələbə-gənclər və media nümayəndələri iştirak etdi. Həmçinin peşəkar mütəxəssislərin iştirakı ilə “Qida Təhlükəsizliyi” və “Sağlam Qidalanma” mövzusunda panel müzakirələr baş tutdu. Forumda 120-dən çox iştirakçıya kitab, sertifikat və loqolu dəftərxana ləvazimatları təqdim olundu.

“Yaşıl istesalat” mövzusunda növbəti təlim keçrildi
Mayın 7-də Azərbaycan Respublikası Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə Vətəndaş İştirakçılığının Təşviqinə Dəstək İctimai Birliyinin həyata keçirdiyi "Yaşıl Dünya Uğrunda" Vətəndaş Cəmiyyəti Platformasının qurulması və inkişaf etdirilməsi layihəsi çərçivəsində planlaşdırılan 8 (səkkiz) təlimin növbəti sayca altıncısı “Yaşıl istesalat” mövzusunda keçrilmişdir.
Tədbiri giriş sözü ilə açan Vətəndaş İştirakçılığının Təşviqinə Dəstək İctimai Birliyinin sədri, "Yaşıl Dünya Uğrunda" Vətəndaş Cəmiyyəti Platformasının qurulması və inkişaf etdirilməsi layihəsinin rəhbəri Taleh Əliyev içtirakçıları salamladıqdan sonra sözü layihənin eksperti ekoloq alim Elçin Sultanova verdi. “Yaşıl istesalat”mövzusunda təqdimatla çıxış edən ekspert yaşıl istesalatın tezisləri və prinsipləri haqqında təlim iştirakçılarına geniş məlumat verdi.
Xatırladaq ki, layihənin icra planına uyğun olaraq təlimlərə 25 Qeyri-Hökumət Təşkilatının nüməyəndəsi cəlb edilib. Təlimlərin sonunda ekoloji fəaliyyətlə məşğul olacaq QHT koalisiyasının yaradılması planlaşdırılır. Üçüncü təlim zamanı koalisiyanın yaradılması üçün təşkilat komitəsi yaradılıb və təsis üçün hazırlıq prosesinə start verilib.

Ən gözəl günlər sizin olsun!

Müəllim bir bağbandır. Ən gözəl insanları onlar yetişdirir. Şikayətsiz , yorğunluq bilmədən onları qidalandırır, işıqlandırır. Bu gün bizim müəllim, əziz insan Bakı şəhəri, Nizami rayonu, Məzahir Rüstəmov adına 32 nömrəli orta məktəbin direktor müavini, 6 c sinif rəhbəri Minarə Şahsuvarlının doğum günüdür. Biz müəllim kollektivi direktor Sevda Abdullayeva müəllimlər Qətibə İsmayılova, Almaz Qurbanova, Radə Əliyeva, Selvina Mirzəyeva, Qızqayıt Məmmədova, Gülxumarə Aşurbəyova, Leyla Sarıyeva, Rəfiqə Əskərova, Fərqanə Mahmudova, Elnurə Əliyeva, Nərgiz Bədəlova, Dilarə Hacıyeva, Aygün Bəndəliyeva, Ürfət Zeynalova, Vəfa Alıyeva, İlhamə Nəcəfova, Aybəniz Məhişova, Nahidə Tağıyeva, Kəmalə Bayramova və 6 c sinif uşaqları adından Minarə müəllimin doğum gününü təbrik edir ona ən xoş arzularımızı diləyirik. Müəllim hər zaman bu cür pozitiv və gözəl şəxsiyyət kimi qalasınız. Ən gözəl günlər sizin olsun!

AMEA-nın Mərkəzi Elmi Kitabxanası növbəti beynəlxalq müqavilə imzaladı
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Mərkəzi Elmi Kitabxanası (MEK) beynəlxalq qurumlarla əlaqələrin genişləndirilməsi işini davam etdirir.
"Butov.az" xəbər verir ki, MEK bu dəfə Rusiya Elmlər Akademiyasının Sibir Bölməsinin Federal Elm İnstitutu İctimai, Elmi, Texniki Kitabxanası ilə əməkdaşlıq haqqında müqavilə imzalayıb.

Müqaviləni MEK-in baş direktoru, professor Məmməd Əliyev, qarşı tərəfdən isə sözügedən təşkilatın direktoru İrina Vladimirovna Lizunova imzalayıblar.

Əməkdaşlıq sazişi, kitabxanalar səviyyəsində birgə elmi və mədəni layihələrin, konfransların, təlim seminarlarının və s. həyata keçirilməsində qarşılıqlı informasiya dəstəyi göstərməklə yanaşı, mədəni məkanın inkişafına töhfə verən birgə tədqiqatların aparılmasını da nəzərdə tutur. Həmçinin bu əməkdaşlıq, hər iki kitabxananın fondlarının zənginləşdirilməsi, müvafiq ədəbiyyatların əldə edilməsi, müasir elektron kitabxana və resursların yaradılması istiqamətlərini də əhatə edir.

MEDİA-da ATƏT-in media azadlığı üzrə nümayəndəsi Teresa Ribeiro ilə görüş keçirilib

26 aprel tarixində Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyində İcraçı direktor Əhməd İsmayılov Azərbaycanda səfərdə olan ATƏT-in media azadlığı üzrə nümayəndəsi Teresa Ribeiro ilə görüşüb.
Əhməd İsmayılov ölkəmizdə media sahəsində həyata keçirilən islahatların gedişatından danışıb. O, “Azərbaycan Respublikasında media sahəsində islahatların dərinləşdirilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2021-ci il 12 yanvar tarixli Fərmanının müvafiq sahədə islahatların yol xəritəsi olduğunu vurğulayıb. Fərmandan irəli gələrək normativ hüquqi bazanın yenilənməsi və təkmilləşdirilməsi, media subyektlərinin iqtisadi müstəqilliyinin gücləndirilməsi, jurnalistlərin peşəkarlığının, məsuliyyətinin və cəmiyyətin media savadlılığının artırılması istiqamətində görülən çoxşaxəli və kompleks tədbirlərin mahiyyəti və əhatə dairəsindən bəhs edilib.
İcraçı direktor qonağın diqqətinə çatdırıb ki, bu il fevralın 8-də Prezident İlham Əliyev “Media haqqında” Qanunun tətbiqi və bundan irəli gələn bir sıra məsələlərin tənzimlənməsi barədə fərman imzalayıb. Bildirib ki, Qanunun məqsədi yerli medianın inkişafına təkan verilməsi, informasiya mühitinin sağlamlaşdırılması və rəqabət qabiliyyətinin artırılması, habelə Azərbaycanda jurnalist peşəsinin nüfuzunun yüksəldilməsinə şəraitin yaradılmasıdır.
Teresa Ribeiro Azərbaycanda media sahəsində aparılan islahatlar və “Media haqqında” Qanun barədə ətraflı məlumatın təqdim edilməsinə görə təşəkkürünü bildirib, islahatlarla bağlı fikirlərini bölüşüb. Görüşdə bəhs olunan məsələlərlə bağlı ətraflı fikir mübadiləsi aparılıb.

“Yüksəliş” müsabiqəsinin onlayn mərhələsi davam edir

Bu gün "Yüksəliş" müsabiqəsinin “Ümumi biliklər üzrə onlayn imtahan”ı keçirilib.
İştirakçıların istənilən məkandan onlayn formada qatıldıqları imtahan 11:00 və 15:00 olmaqla, iki sessiyada təşkil edilib.
İmtahanda 7294 iştirakçı iki sessiyada sualları cavablandırıb. Suallar Azərbaycan və dünya ölkələri üzrə tarix, coğrafiya, ədəbiyyat və mədəniyyət, həmçinin hüquq və iqtisadiyyat sahələri, müasir trendlər olmaqla 4 blok üzrə aparılıb. Hər blok üzrə 25 dəqiqə, toplamda isə imtahan üçün 2 saat vaxt ayrılıb. "Yüksəliş" müsabiqəsi ilə bağlı yaradılmış Çağrı Mərkəzi, sosial şəbəkələr və elektron poçt vasitəsilə müraciətlər cavablandırılaraq, iştirakçılara dəstək göstərilib.
Qeyd edək ki, ikinci “Yüksəliş” müsabiqəsində iştirak üçün 12 min 299 namizəd müraciət edib. Onlardan 12 min 253-ü onlayn mərhələdə iştirak haqqı qazanıb.
Namizədləri qarşıda onlayn mərhələnin “Qabiliyyət imtahanı” gözləyir. “Qabiliyyət imtahanı”da testlər abstrakt düşüncə, rəqəmsal məlumatlarla işləmək bacarığı verbal məlumatlarla işləmək bacarığı olmaqla 3 blok üzrə aparılacaq.
“Yüksəliş” müsabiqəsinin 20 qalibini 1 il ərzində idarəçi rəhbərlərdən - iri şirkətlərin top-menecerlərindən və dövlət xadimlərindən fərdi karyera məsləhətləri almaq imkanı, kadr ehtiyatı bankına daxil edilmə və 20.000 AZN dəyərində pul mükafatı gözləyir.
Qeyd edək ki, "Yüksəliş" müsabiqəsi Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 2019-cu il iyulun 26-da imzaladığı Sərəncamla intellektual səviyyəsi və idarəçilik bacarıqları yüksək olan perspektivli rəhbər şəxslərin müəyyən edilməsini, dəstəklənməsini və ölkədə kadr ehtiyatı bankının yaradılmasını təmin etmək məqsədilə təsis olunub.

"Şəhid ailələrinin, müharibə əlillərinin və müharibə veteranlarının hüquqlarının təşviqi" layihəsinin yekun təqdimatı keçirilib
Beynəlxalq Avrasiya Mətbuat Fondunun mərkəzi ofisində Azərbaycan Respublikası Qeyri-Hökümət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə, Müvəkkil Hüquq Mərkəzinin "Şəhid ailələrinin, müharibə əlillərinin və müharibə veteranlarının hüquqlarının təşviqi" layihəsinin yekun təqdimatı keçirilib.

Təqdimat mərasimində tanınmış ictimai-siyasi xadimlər, media təmsilçiləri, QHT nümayəndələri və şəhid ailələrinin üzvləri iştirak ediblər.
Əvvəlcə Azərbaycanın suverenliyi və ərazi bütövlüyü uğrunda canından keçən şəhidlərimizin xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edilib.

Tədbirdə çıxış edən Müvəkkil Hüquq Mərkəzinin sədri Səməd Vəkilov "Şəhid ailələrinin, müharibə əlillərinin və müharibə veteranlarının hüquqlarının təşviqi" layihəsi barədə məlumat verib. Bildirib ki, layihə 1 fevral - 1 may 2022-ci ili əhatə edir.
“Layihə çərçivəsində Səs TV-də şəhid və müharibə iştirakçıları ilə bağlı 3 veriliş çəkilib. Həmin verilişlər şəhid statusunun verilməsi, şəhid adlarınının əbədiləşdirilməsi və müharibə veteranları, onların statusunun verilməsi, həmçinin imtiyazları haqqında qanun bazası, normativ hüquqi aktlar, eləcə də şəhid və veteran ailələrinin mənzillərlə təmin olunmasına həsr olunub. Bundan başqa Şabran, Siyəzən, Quba və Tərtər rayonlarında layihə çərçivəsində şəhid ailələri, müharibə veteranları və onların hüquqlarının təklifi ilə bağlı tədbirlər keçirmişik. Ümumilikdə bu görüşlərdə 100-ə yaxın şəxs iştirak edib”.

Beynəlxalq Avrasiya Mətbuat Fondunun prezidenti Umud Mirzəyev Müvəkkil Hüquq Mərkəzinin ölkəmizdə mövcud olan təşkilatların böyük əksəriyyəti üçün təmənnasız xidmət göstərməsinə diqqət çəkib.

BAMF rəhbəri vətəndaş cəmiyyəti sektorunda fəaliyyət göstərən təşkilatlar üçün prioritet məsələnin vətənə və xalqa xidmət olduğunu vurğulayıb.
“Azərbaycanın gələcəyi vətəndaş cəmiyyəti sektorunun inkişafındadır. Bu, dövlət siyasətinin əsas tərkib hissəsidir. Qarabağın gülüstana çevrilməsi də bu sektorun inkişafı ilə bağlıdır".

Azərbaycan Milli Qeyri-Hökumət Təşkilatları Forumunun prezidenti Rauf Zeyni Müvəkkil Hüquq Mərkəzinin həyata keçirdiyi "Şəhid ailələrinin, müharibə əlillərinin və müharibə veteranlarının hüquqlarının təşviqi" layihəsinin əhəmiyyətindən danışıb.

“1994-cü ildə şəhidlik statusu almayan bir çox şəhid və itkin düşən şəxslər vardı. Milli Məclisdə irəli sürdüyüm təklifə əsasən qanuna üç bənd əlavə olundu. Bu əlavəyə görə 6 ay müddətində haqında məlumat daxil olmayan hərbçi şəhid hesab edilir və şəhid ailələrinə aid edilən güzəştlər onun ailəsinə tətbiq olunurdu. O zaman irəli sürülən şəxsi təşəbbüs indi artıq ictimai əsasda həyata keçirilir və bu bizi çox sevindirir”.
Rauf Zeyninin sözlərinə görə hüquq sahəsində maarifləndirmə işlərinin görülməsinə ciddi ehtiyac var.

“Vətəndaşlarımız, o cümlədən şəhid ailələri, qazilər, müharibə əlilləri və veteranlarımız hüquqlarını hələ də lazımi səviyyədə bilmirlər”.
Layihənin eksperti, “İnformasiya Təşəbbüslərinə Dəstək” ictimai birliyinin sədri Cəsarət Hüseynzadə bildirib ki, regionlara səfər çərçivəsində Müvəkkil Hüquq Mərkəzinin hüquqşünasları tərəfindən veteranlara, şəhid ailələrinə kifayət qədər hüquqi xidmətlər göstərilib.

“Müvəkkil Hüquq Mərkəzi layihənin olub-olmamasından asılı olmayaraq bu fəaliyyəti dövri olaraq həyata keçirir. Dövlət tərəfindən şəhid ailələrinə, müharibə əlillərinə və veteranlara uyğun onların dəstəklənməsi siyasəti hər zaman aparılır. Ölkədə uzun müddətdir ki, sosial dəstək mexanizmi işlənilir. Dövlət başçısı İlham Əliyevin 2018-ci ildə prezident seçiləndən sonra ilk fərmanı məhz şəhid ailələri ilə bağlı oldu. Dövlət tərəfindən 2018-ci və 2020-ci illəri müqayisəli götürsək şəhid ailələri və digər şəxslərin mənzil təminatı beş dəfə artıb. 2018-ci ildə 600 nəfərə yardım göstərilibsə, 2020-ci ildə 3000 nəfər bu kateqoriyadan olan insana mənzil verilib”.

Daha sonra digər çıxışlar olub.

Heydər Əliyev və dil mədəniyyətimiz

Heydər ƏLİYEV: "Mən fəxr edirəm ki, türk dillərinə mənsub olan Azərbaycan dili bu qədər zəngindir, bu qədər bədii ifadələrlə doludur və biz həyatın bütün sahələrinə aid olan fikirlərimizi öz ana dilimizdə ifadə edə bilərik".
Dil mədəniyyətin bünövrəsidir, çünki dilin köməyi ilə ünsiyyət qurulur, mədəni normalar müəyyən edilir, bir sözlə, onsuz insanın cəmiyyətdə həyatı mümkün deyil. Məhz dilin sayəsində mədəniyyətlər nəsildən-nəslə ötürülür və uşaqlar öz ana dillərini mənimsəyərək əvvəlki nəsillərin ümumiləşdirilmiş təcrübəsini də mənimsəyirlər. Dil obyektləri, hadisələri və onların əlaqəsini düzgün qiymətləndirməyə kömək edir, insan fəaliyyətinin təşkili və əlaqələndirilməsini şərtləndirir.
Eyni zamanda dil təfəkkürə və mədəniyyətə münasibətdə müəyyənedici vasitə olaraq dünyanın spesifik mədəni simasını dərk edən insanın şəxsiyyətini formalaşdıran amildir. Hər bir xalqın, hər bir millətin var olmasının ən başlıca səbəbi özünəməxsus dilinin olmasıdır. Biz də fəxrlə deyə bilərik ki, bir xalq, bir toplum kimi zamanın bütün sınaqlarından ləyaqətlə keçərək dilimizi, mənəvi dəyərlərimizi qoruyub bu günümüzə qədər gətirib çıxara bilmişik. Şükürlər olsun ki, dərin tarixi kökləri olan dilimiz, mədəniyyətimiz və öz tariximiz var. Qürurluyuq ki, bu dildə danışan 50 milyondan çox həmvətənimiz dünya mədəniyyətinə böyük şairlər, yazıçılar, alimlər, siyasətçilər və dahilər bəxş etmişdir.
Məşhur etnoqraf Lev Qumilyov etnosun qorunmasında dil ünsürünün ən vacib amil olduğunu qeyd edirdi. Bu konteksdə Ümummilli Lider Heydər Əliyevin Azərbaycan dilinin yaşadılması və inkişafı uğrunda apardığı mübarizənin mahiyyətini dərk etmək o qədər də çətin deyil. Dil mədəniyyətinə münasibət barədə Ulu Öndər deyir: "İnkişaf etmiş zəngin dil mədəniyyətinə malik olan xalq əyilməzdir, ölməzdir, böyük gələcəyə malikdir. Ona görə də xalqımıza ulu babalardan miras qalmış bu ən qiymətli milli sərvəti hər bir Azərbaycan övladı göz bəbəyi kimi qorumalı, daim qayğı ilə əhatə etməlidir. Bu onun müqəddəs vətəndaşlıq borcudur".
Heydər Əliyev bu dahiyanə fikri ilə dili əyilməzliyin, ölməzliyin simvolu sayır, onu milli sərvət adlandırır, bu müqəddəs mirasın babalarımızın əmanəti olduğunu, qorunmasını isə vətəndaşlıq borcu hesab edir.
Heydər Əliyev öz ana dilini bilməyənləri şikəst adam adlandırmaqla millətin bütövlüyünün milli dildən keçdiyini çatdırır. Bütün bu göstərilənlər uzun illər Azərbaycana rəhbərlik etmiş böyük dövlət adamının mübarizələrlə dolu həyatının əsas leytmotivini təşkil edir. Ulu Öndər dil məsələsində mövqeyini hələ Azərbaycan Konstitusiyası hazırlanmazdan əvvəl, SSRİ Konstitusiyası barədə cəsarətlə söylədiyi fikirlərində bildirmişdi. Azərbaycanın rəhbəri SSRİ Konstitusiyası haqqında danışarkən xüsusi vurğulayırdı ki, Konstitusiya vətəndaşlara təhsil hüququ vermişdir. Bu hüquq ana dilində oxumaq imkanı ilə təmin olunur. Belə mövqe, əslində, dil məsələsi ilə bağlı gözlənilən təhlükənin qarşısını almaq, çətin şəraitdə ana dilinin dövlət dili statusunu qorumaq məqsədı güdürdü.

Tarixə nəzər salaq. Respublikanın SSRİ-nin tərkibində olduğu vaxtda, 1978-ci ildə SSRİ-nin yeni Konstitusiyası qəbul edilərkən Azərbaycan SSR-in Konstitusiyasında Azərbaycan dili dövlət dili kimi təsbit edilmişdir. Rus dilinin hakim dil olduğu Sovetlər Birliyi dönəmində buna nail olmaq qeyri-real görünürdü, lakin Heydər Əliyev dühası və cəsarəti bu məsələdə həlledici rol oynadı. Burada xüsusi vurğulamalıyıq ki, Sov.İKP MK-nın bu sahəyə məsul olan katibi Azərbaycan dilinin dövlət dili kimi Konstitusiya layihəsinə salınmasına etiraz edirdi. Hətta bəzi müttəfiq respublikaların rəhbərləri də bu məsələdə Heydər Əliyevə qarşı idilər. Tarixçi-alim M.Qasımlı öz kitabında qeyd edir ki, Ukrayna MK-nın birinci katibi Şerbitski Heydər Əliyevə qarşı çıxaraq deyirdi ki, siz konstitusiyanıza belə bir maddə yazdıqda gərək biz də dövlət dili haqqında maddə əlavə edək. Lakin Azərbaycanın rəhbəri ona bildirir ki, sizə heç kim mane olmur, böyük respublikasınız, ölkədə sizin xüsusi çəkiniz vardır, istəsəniz yaza bilərsiniz, kimsə sizə mane olmaz. Ulu Öndərin o dövrdə xalqımız üçün necə böyük, müqəddəs iş görməsi bu gün Rusiya-Ukrayna münasibətləri fonunda daha aydın görünür. Heydər Əliyev L.İ.Brejnevə problemi əhatəli, dərin məntiqi ilə əsaslandırır və bu məsələni Azərbaycan xalqının xeyrinə həll edir. Azərbaycan dilinin Konstitusiya layihəsində əksini tapması ilə yanaşı, bu layihənin 73-cü maddəsində yazılan, hüquqi cəhətdən SSRİ-nin federativ dövlətdən unitar dövlətə keçməsinə zəmin yaradan "SSRİ qanunları Azərbaycan SSR ərazisində məcburidir" maddəsi də layihədən çıxarılır.

2 aprel 1978-ci ildə IX çağırış Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Azərbaycan SSR-in Konstitusiya layihəsi və onun ümumxalq müzakirəsinin yekunlarına həsr olunmuş sessiyasında məruzə ilə çıxış edən Ulu Öndər Heydər Əliyevin təklifi ilə 73-cü maddə yeni redaksiyada verilir: "Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının dövlət dili Azərbaycan dilidir". Heydər Əliyevin bu təşəbbüsü 21 aprel 1978-ci ildə qəbul olunmuş Azərbaycan SSR Konstitusiyasında öz əksini tapmışdır. Azərbaycan dilinə dövlət dili statusunun verilməsi Heydər Əliyevin xalq qarşısında ən böyük tarixi xidmətlərindən biridir. Ulu Öndər bununla gələcək müstəqil dövlətçiliyin milli rəmzlərindən birini məharətlə qorumuşdur.

Qeyd etməliyik ki, 1921-ci ildə Azərbaycan SSR Konstitusiyasında dilimiz haqqında heç bir maddə salınmamışdır. 1937-ci ildə isə Azərbaycan SSR Konstitusiyası layihəsində nəzərdə tutulur ki, dövlət dili türk dilidir. Moskvadan tapşırıq gəlir ki, həmin maddə çıxarılsın. Belə də olur, sonra isə bu məsələ tamamilə unudulur.
Ulu Öndər Heydər Əliyev "xalqımız əsrlər boyu böyük sınaqlardan, çətinliklərdən keçmiş, ancaq öz mənliyini, milliliyini, öz dilini itirməmişdir" söyləyərək bu məsələdə müstəsna xidmətlərinin olmasına baxmayaraq, bu tarixi uğuru xalqımızın böyük qələbəsi kimi qiymətləndirirdi. Əlbəttə, Heydər Əliyevin ana dili məsələsində prinsipial, qəti və barışmaz mövqe tutması rus dilinin tam əleyhinə getməsi demək deyildi. O yaxşı başa düşürdü ki, Sovet İttifaqı xalqlarının elmi, mədəni tərəqqisi, dünyaya çıxışı əsasən rus dili vasitəsilə həyata keçirilir. Dünyanın ən son elmi və mədəni nailiyyətləri ölkədə məhz ilk olaraq rus dilinə, sonra isə milli dillərə çevrilirdi. Buna görə də Ulu Öndər azərbaycanlıların ikinci dil kimi rus dilini mükəmməl bilmələrinin qəti tərəfdarı kimi çıxış edirdi. Böyük rəhbər azərbaycanlıların yalnız ana dili çərçivəsində məhdudlaşıb qalmasının da əleyhinə idi.
Heydər Əliyevin ana dilinə münasibətində Azərbaycan ədəbi dilinin saflığının qorunması və inkişaf etdirilməsi xüsusi yer tuturdu. Ümummilli Lider ana dilinin saflığına çalışaraq bunu alim, şair, yazıçılardan, bütövlükdə, ziyalılardan qətiyyətlə tələb edirdi. Azərbaycanın rəhbəri, hətta rəsmi toplantılarda bu məsələ barədə öz prinsipial mövqeyini açıq-aydın, birbaşa bildirirdi. Məsələn, Azərbaycan yazıçılarının VII qurultayındakı nitqində Heydər Əliyev ana dili haqqında uca səslə, çəkinmədən deyirdi: "Dil xalqın böyük sərvətidir. Ədəbi dilin tərəqqisi olmadan mənəvi mədəniyyətin tərəqqisi mümkün deyildir. ...Azərbaycan dili görünməmiş zirvələrə qalxmış, müasir poeziyanın və nəsrin, elm və texnikanın, kargüzarlığın və fəal ictimai-siyasi həyatın hərtərəfli inkişaf etmiş dilinə çevrilmişdir. Biz tam inamla deyə bilərik ki, çoxəsrlik tariximizdə Azərbaycan dili heç vaxt belə zəngin, nüfuzlu və hörmətli olmamışdır. Lakin mədəniyyət və elmin səviyyəsi yüksəldikcə, həyatın axarı sürətləndikcə dilin təkmilləşməsinə, inkişaf etməsinə və zənginləşməsinə, onun söz ehtiyatının genişlənməsinə daha çox qayğı göstərmək lazımdır".
Məhz Ümummilli Liderin sayəsində ilk dəfə olaraq bir neçə dilçi alimə dövlət mükafatı verildi. Azərbaycan dilçilərinin nüfuzu qalxdı. Mükafatların verilməsi ana dilinin istifadə dairəsinin genişlənməsinə kömək edirdi. Heydər Əliyev yalnız bununla kifayətlənmir, əvvəlki illərdə müəyyən təzyiqlərə məruz qalmış alimlərə qayğı göstərirdi. Azərbaycanın rəhbərinin ana dilinə diqqət və qayğısı nəticəsində respublikada ana dilində nəşr edilən kitabların tirajı artırılırdı. Məsələn, 1979-cu ildə Azərbaycanda nəşr edilən 1300 adda 13 milyon 800 min nüsxə kitabın 11 milyon 100 min nüsxəsi ana dilində idi.
Heydər Əliyevin ana dilinə və doğma torpağa sıx bağlılığı Azərbaycanın yeni himninin müzakirəsi zamanı özünü bir daha büruzə verdi. O, Azərbaycana diyar, region kimi deyil, SSRİ-nin bərabərhüquqlu müttəfiq respublikası kimi baxır, onun hüquqlarını qətiyyətlə qoruyur, hətta hər ifadə üstündə təkidlə israr edirdi. Onun sədrliyi ilə keçirilən Azərbaycan KP MK-nın 1978-ci il 14 aprel tarixli iclasında respublikanın yeni himni haqqında məsələ müzakirə edilərkən məlum oldu ki, himnin mətnində "respublika" sözü yoxdur. Müzakirə zamanı Heydər Əliyev mətnə "respublika" sözünün salınmasının vacibliyini söyləyir. Çıxış edən bəzi şəxslər himnin mətninə "respublika" sözünün salınmasının heç cür alınmadığını deyirlər. Azərbaycanın rəhbəri isə israrla və açıq şəkildə bildirir: "Mən çox istərdim ki, "respublika" sözü mətndə olsun. Mənə deyirlər ki, heç cür alınmır. Mən hesab edirəm ki, belə sözün olmasına nail olmaq lazımdır. Biz Azərbaycan, dövlət, diyar haqqında danışırıq, amma bura respublikadır. Yaxşı olardı ki, burada "respublika" sözü olsun".
Təkidlərdən, məntiqli izahlardan sonra mətnə "respublika" ifadəsi daxil edildi və bəyənilərək Azərbaycan Ali Soveti Rəyasət Heyəti tərəfindən təsdiq olundu. Bununla bağlı Azərbaycan rəhbəri deyirdi: "Himn bizim ümumi iftixarımız, ümumi qürurumuzdur, sərvətimizdir. Mən özümü də hansısa dərəcədə bu himnin müəllifi hesab edirəm".
Azərbaycan dilinin inkişafından, qorunmasından danışarkən Heydər Əliyevin ikinci dəfə hakimiyyətə gəlişindən sonra müstəqil Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının qəbul edilməsi zamanı dil məsələsinə necə həssaslıqla yanaşmasının bir daha şahidi olduq. Məhz Konstitusiyanın dillə bağlı maddəsinin televiziya ekranlarından canlı yayımda ziyalıların iştirakı ilə müzakirə edilməsi də bunun bariz nümunəsi idi. Demokratik düşüncəyə malik böyük dövlət adamı Heydər Əliyev Konstitusiyanın həmin maddəsini müzakirə edərkən öz fikrini sonda deyəcəyini, heç kimi təsir altına salmaq istəmədiyini bildirir və ziyalılara öz düşüncələrini müstəqil ifadə etmək üçün şərait yaratdı. Müzakirələr zamanı dövlət dilinin necə adlandırılması ilə bağlı müxtəlif təkliflər irəli sürüldü. Geniş müzakirələrdən sonra 1995-ci ildə ümumxalq səsverməsi yolu ilə qəbul olunmuş Konstitusiyanın 21-ci maddəsində Azərbaycan Respublikasının dövlət dilinin Azərbaycan dili olması öz əksini tapdı. Əsas qanunumuz qəbul edildikdən sonra bu sahədə məqsədyönlü strateji siyasət özünü göstərdi. Dövlət başçısı ana dilimizin tarixi keçmişi ilə yanaşı, mövcud durumunu və problemlərini daim diqqət mərkəzində saxlayaraq bu yöndə bir sıra mühüm tədbirlərin həyata keçirilməsinə nail oldu. Ulu Öndər Heydər Əliyev dövlət dilinin yeni inkişaf dönəmində yaranmış vəziyyəti nəzərə alaraq 2001-ci il iyunun 18-də "Dövlət dilinin tətbiqi işinin təkmilləşdirilməsi haqqında" fərman imzalamışdır.
İlk növbədə, müstəqil Azərbaycan dövlətinin dil siyasətinin müəyyənləşməsi, formalaşması və möhkəmləndirilməsi baxımından müstəsna əhəmiyyət daşıyan bu tarixi fərman dövlət dili ilə bağlı hərtərəfli və geniş məlumatları özündə ehtiva edir. Sözügedən fərmanla həmçinin Azərbaycan Prezidenti yanında Dövlət Dil Komissiyası yaradılmışdır. Qanunvericilik bazasının möhkəmləndirilməsi baxımından çox mühüm addımlar atılmaqla bərabər dilimizin daha da inkişaf etdirilməsi və gənc nəslə sevdirilməsi ilə bağlı tədbirlər sırasında Ulu Öndər 9 avqust 2001-ci il tarixli fərmanı ilə Azərbaycan əlifbası və Azərbaycan dili gününü təsis etmişdir. Bu fərmana əsasən, hər il avqustun 1-i ölkəmizdə Azərbaycan əlifbası və Azərbaycan dili günü kimi qeyd edilir. Sözsüz ki, bu istiqamətdə aparılan siyasətin ən vacib tərkib hissələrindən biri də "Azərbaycan Respublikasında dövlət dili haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununun qəbul edilməsidir.
30 sentyabr 2002-ci ildə qəbul edilmiş qanuna əsasən, Azərbaycan Respublikası Azərbaycan dilinin dövlət dili olaraq işlədilməsini öz müstəqil dövlətçiliyinin başlıca əlamətlərindən biri sayır, onun tətbiqi, qorunması və inkişaf etdirilməsi qayğısına qalır, dünya azərbaycanlılarının Azərbaycan dili ilə bağlı milli-mədəni özünüifadə ehtiyaclarının ödənilməsi üçün zəmin yaradır. Həmin qanun Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasına uyğun olaraq ölkədə Azərbaycan dilinin dövlət dili kimi hüquqi statusunu nizamlayır.
Bütün sahələrdə olduğu kimi, Heydər Əliyevin uğurlu siyasi varisi Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyev bu strategiyanı davam etdirir. Prezident İlham Əliyevin bu sahədə apardığı siyasətə qiymət verərkən onun latın qrafikası ilə Azərbaycan və dünya klassiklərinin əsərlərinin kütləvi tirajla Azərbaycan dilində çap olunmasını qeyd etmək lazımdır. Ölkə başçısının "Azərbaycan dilinin saflığının qorunması və dövlət dilindən istifadənin daha da təkmilləşdirilməsi ilə bağlı tədbirlər haqqında" 1 noyabr 2018-ci il tarixli fərmanı ana dilimizin inkişafına dair mühüm əhəmiyyət kəsb edən vacib sənədlərdən biridir. Prezident Ağdam Muğam Mərkəzinin açılışındakı çıxışında qeyd etmişdir ki, "Bizim mənəvi dəyərlərimizin, Azərbaycan dəyərlərinin inkişafı, qorunması üçün ədəbiyyatımızın, musiqimizin çox böyük əhəmiyyəti var. Muğam həm ədəbiyyatdır, həm musiqidir, həm də Azərbaycan dilinin saflığını qoruyan sənətdir".
Prezident İlham Əliyevin qeyd edilən çıxışında əsas məqamlardan biri də dilin qorunması və inkişafının məhz mədəniyyətlə dilin vəhdətində öyrənilməsinin vacibliyidir. Bu prizmadan baxdıqda Birinci vitse-prezident Mehriban xanım Əliyevanın folklorumuzun, aşıq musiqisinin, muğamlarımızın, maddi və qeyri-maddi mədəni irsinin inkişafında göstərdiyi misilsiz xidmətlər ana dilimizin qorunması üçün ən vacib amillərdən biri kimi dəyərləndirilməlidr.

Heydər Əliyev və dil mədəniyyətimiz haqqında yazını böyük şairimiz B.Vahabzadənin "Ana dili" şeiri ilə tamamlamaq istəyirik.

Bu dil bizim ruhumuz, eşqimiz, canımızdır,
Bu dil bir-birimizlə əhdi-peymanımızdır.
Bu dil tanıtmış bizə bu dünyada hər şeyi,
Bu dil əcdadımızın bizə miras verdiyi
Qiymətli xəzinədir...onu gözlərimiz tək

Qoruyub, nəsillərə biz də hədiyyə verək.

Sadiq QURBANOV,
Milli Məclisin Təbii ehtiyatlar, energetika və ekologiya komitəsinin sədri

"QHT Kitabxanası" yaradılıb, dəyirmi masa keçirilib
Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə yardımı ilə "Zəngəzur" Cəmiyyətləri İctimai Birliyi tərəfindən həyata keçirilən “Şərqi Zəngəzura qayıdışa mənəvi dəstək” layihəsi çərçivəsində Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonuna daxil olan Cəbrayıl rayonunun Cocuq Mərcanlı kənd tam orta məktəbində "QHT kitabxanası" yaradılıb. QHT tərəfindən kitabxanaya 200 nüsxə dövlətçiliyin, rəsmi siyasətin təbliği, elmi-kütləvi, ictimai məzmunlu, vətənpərvərlik ruhlu kitablar alınıb verilib.

"QHT Kitabxanası”nda ictimaiyyət nümayəndələrinin iştirakı ilə açılış və “Böyük Qayıdış Şərqi Zəngəzurdan başlanır” mövzuda dəyirmi masa təşkil olunub. Tədbirdə yerli icra strukturlarının, kənd bələdiyyəsinin üzvləri, müəllim və yuxarı sinif şagirdləri də iştirak edib.
İctimai Birliyin Cəbrayıl rayon filialının rəhbəri, Cocuq Mərcanlı kənd tam orta məktəbinin direktoru Zamin Həziyev 1 yaşının tamam olması münasibətilə QHT Agentliyini təbrik edib, xeyirxah layihənin – “QHT Kitabxanası”nın yaradılması üçün təşəkkürünü bildirib. Sonra mövzu ətrafında çıxışlar, canlı diskussiya olub.

Qeyd edilib ki, Şəhid və qazilərimizin canı, qanı bahasına işğaldan azad edilmiş yurd yerlərimizə şərəfli böyük qayıdışın reallaşması hər kəsin vətəndaşlıq borcudur, vətəndaş cəmiyyəti təsisatları bu işdə öndə gedirlər.