Meymunçiçəyi Azərbaycana çatdı: qapanmalar olacaq?

Məlum olduğu kimi, bu gün Azərbaycanda 1 nəfərdə meymunçiçəyi xəstəliyinin aşkarlanması ilə bağlı rəsmi məlumat yayılıb.
Səhiyyə Nazirliyi və TƏBİB-in birgə məlumatında 22 yaşlı şəxsin bu il 2-11 yanvar tarixlərində xarici ölkəyə turistik səfər etdiyi, oradan döndükdən bir neçə gün sonra halsızlıq, hərarət, genital nahiyədə suluqlu səpgilər, limfa düyünlərinin böyüməsi və əzələ ağrıları ilə Bakıda fəaliyyət göstərən klinikalardan birinə müraciət etdiyi bildirilir.
Laborator müayinələrdən sonra meymunçiçəyi virusuna yoluxduğu təsdiqlənən şəxs hospitalizasiya edilib və xəstəxana şəraitində müalicə alır. Məlumatda, həmçinin şəxsin ailə üzvlərində xəstəlik əlamətlərinin olmadığı açıqlanıb.
Meymunçiçəyi ilə bağlı xəbərlərin yayılması insanlar arasında təşvişə səbəb olub. Sosial mediada və mətbuatda ölkədə qapanmaların elan edilib-edilməyəcəyi müzakirə olunur.
Milli Məclisin Səhiyyə komitəsinin üzvü Pərvanə Vəliyeva bildirib ki, bu xəstəlik hava-damcı yolu ilə yoluxmadığı üçün sürətli yoluxma qabiliyyətinə malik deyil:
“Yəni burda yoluxma üçün dəri ilə təmas olmalıdır. ÜST məlumatına görə, meymunçiçəyi ağrılı səpgilər, böyümüş limfa düyünləri, qızdırma, baş ağrısı, əzələ ağrısı, bel ağrısı və halsızlıq kimi simptomlara səbəb ola bilən yoluxucu bir xəstəlikdir. Əksər insanlar tamamilə sağalır, lakin bəziləri çox ağır xəstələnə bilər. Meymunçiçəyi əsasən bu xəstəliyə yoluxmuş şəxslə yaxın təmas yolu ilə insandan-insana keçir, buna eyni evdə yaşayan ailə üzvləri də daxildir. Yaxın təmas dəridən-dəriyə, və ya ağızdan-ağıza təmasla baş verir və həmçinin xəstəliyi olan bir şəxslə üz-üzə olmaq zamanı da mümkündür”.
Millət vəkili qeyd edib ki, həmçinin bu virusun diaqnostikasının aparılması üçün ölkəmizdə kifayət qədər təchizat, texniki avadanlıqlar mövcuddur və bu, elm aləminə bilinən virusdur:
“Meymunçiçəyi üçün üstünlük verilən laboratoriya testi polimeraza zəncirvari reaksiya (PCR) ilə virusun DNT-si aşkar edilə bilir. Onun müalicəsi İİV əleyhinə preparatlarla aparılır və vaksini də mövcuddur”
“Ölkəmizin karantinə hazır olub-olmaması ilə bağlı suala gəlincə isə, öncəki COVİD-19 pandemiyasının bütün dünyada ləğv edilməsinin elan edilməsindən cəmi 2 ilə yaxın vaxt keçib və burada öyrənilmiş dərslər, pandemiyanın idarəedilməsi ilə bağlı əldə edilmiş təcrübə var, lakin bu, virusun aqressiv təbiətinə çox bağlıdır”- deyə o qeyd edib.

Azərbaycanda meymunçiçəyinə yoluxma AŞKARLANDI

Azərbaycanda meymunçiçəyinə yoluxma halı aşkarlanıb.
Bu barədə Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin və TƏBİB-in birgə məlumatında deyilir. Məlumatda bildirlib:
"22 yaşlı Azərbaycan vətəndaşı 02-11 yanvar 2025-ci il tarixlərində xarici ölkəyə turistik səfər etmiş və oradan döndükdən bir-neçə gün sonra halsızlıq, hərarət, genital nahiyədə suluqlu səpgilər, limfa düyünlərinin böyüməsi və əzələ ağrıları ilə Bakıda fəaliyyət göstərən klinikalardan birinə müraciət etmişdir.
Həkim-infeksionist xəstənin simptomlarına görə meymunçiçəyi virusuna yoluxmadan şübhələnib və xəstədən anamnez toplanması nəticəsində onun, digər ölkəyə səfər zamanı səpgili şəxslə əlaqəsinin olduğunu müəyyən edib.
Simptomlarla yanaşı, epidemioloji əlaqənin olması laborator müayinə üçün test götürməyə əsas verib və xəstənin səpgilərindən götürülmüş yaxmanın laboratoriyada PZR üsulu ilə müayinəsinin nəticəsi meymunçiçəyi virusuna görə müsbət olub.
Hazırda xəstə hospitalizasiya edilib və xəstəxana şəraitində müalicə alır.
Xəstə ilə təmasda olan ailə üzvlərində heç bir xəstəlik əlaməti olmadığına görə onlar ərazi üzrə xidmət göstərən ambulator tibb müəssisəsi və sanitariya-epidemioloji xidmət əməkdaşları tərəfindən evdə müşahidəyə götürülüb, onlara profilaktik müalicə təyin edilib və dərman preparatları ilə təchiz olunublar.
Xəstə və təmasları üzərində müalicə və müşahidə tədbirləri xəstəliyin inkubasiya dövrü bitənə qədər davam etdiriləcək", - birgə məlumatda bildirilib.

Plastik əməliyyatlarla bağlı yerli protokollar mövcud deyil - RƏSMİ

Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən bir sıra ixtisas sahələri üzrə klinik protokolların hazırlanması üzərində iş gedir. Hazırda plastik cərrahi əməliyyatlarını tənzimləyən ayrıca yerli protokollar mövcud deyil.
Bu barədə Səhiyyə Nazirliyindən bildirilib.
İcra olunan əməliyyatlar müvafiq beynəlxalq plastik cərrahiyə standartlarının protokollarına uyğun həyata keçirilir: "Məlumat üçün bildirmək istərdik ki, hazırda Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən bir sıra ixtisas sahələri üzrə klinik protokolların hazırlanması üzərində iş gedir. Plastik cərrahiyyə də bu sahələrdəndir".
Səhiyyə Nazirliyi ilk növbədə kosmetologiya və plastik cərrahiyyə sahəsi ilə yalnız ali tibb təhsili olan şəxslərin məşğul olmasına icazə verildiyini diqqətə çatdırıb: "Kosmetologiya sahəsində kosmetoloji xidmətləri yalnız həkim-dermatoveneroloqlar həyata keçirə bilər.
Plastik cərrahiyyə sahəsinə gəldikdə isə, bu yüksək peşəkarlıq və uzunmüddətli hazırlıq tələb edən ixtisas növüdür. Bu sahə "Təhsil haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və "Rezidentura təhsilinin məzmunu və təşkili Qaydaları"na uyğun olaraq "Plastik cərrahiyyə" ixtisası üzrə rezidentura təhsili almış şəxslər tərəfindən həyata keçirilə bilər. Yəni, Azərbaycan Respublikası ərazisində plastik cərrahiyyə üzrə tibbi xidmətlər (əməliyyatlar) yalnız bu hazırlıq dərəcəsinə yiyəlinmiş (diplom almış) şəxslər tərəfindən icra oluna bilər.
Kosmetoloqlar (həmçinin, tibbi kosmetoloq və həkim-dermatoloqlar) heç bir halda plastik cərrahi iş üzrə tibbi xidmət göstərə bilməzlər. Bu fəaliyyəti yalnız "plastik cərrah" ixtisası üzrə praktik tibb fəaliyyəti ilə məşğul olmaq hüququnu təsdiq edən sertifikasiya şəhadətnaməsinə malik mütəxəssislər göstərə bilərlər".
Nazirlikdən bildirilib ki, plastik cərrahiyyə əməliyyatları müvafiq əsasnamə ilə səlahiyyətləri olan dövlət tibb müəssisələri, həmçinin plastik cərrahi iş üzrə ambulator və stasionar tibbi xidmətlərə malik lisenziyası olan özəl tibb müəssisələri göstərə bilər: "Əlbəttə ki, bu müəssisələrdə müvafiq stasionar anestezioloji-reanimatoloji xidmət və aidiyyəti üzrə digər xidmətlər və təchizatın olması şərtdir. Plastik cərrahiyə sahəsində tibbi fəaliyyətin həyata keçirilməsi üçün tələblər digər cərrahi müdaxilələr kimi "Tibb müəssisələrində sanitariya-epidemioloji tələblərə dair Qaydalar"la tənzimlənir. Hazırda Səhiyyə Nazirliyində bu qaydanın da tibb elminin müasir tələblərin uyğunlaşdırılması sahəsində işlər davam edir".
Nazirlik onu da diqqətə çatdırıb ki, plastik, rekonstruktiv və estetik cərrahlardan başqa digər cərrah mütəxəssislər müstəsna hallar (təcili və təxirəsalınmaz hallar) istisna olmaqla, bu növ əməliyyatları icra edə bilməz: Müvafiq sahələr üzrə hər bir plastik cərrah yalnız öz ixtisasına uyğun olan əməliyyatlar icra edə bilər, məsələn, lor yalnız renoplastika, oftalmoloq bleforaplastika əməliyyatını icra edə bilər və s".
Nazirlik ümumi cərrah, lor-cərrah və ya üz-çənə cərrahiyyəsi, kosmetologiya ixtisasları üzrə bəzi əməliyyatlar xaric plastik cərrahiyyə əməliyyatlarını yalnız plastik cərrahların icra edə biləcəyini açıqlayıb: "Hər bir ixtisas üzrə Rezidentura Təhsil Proqramı var ki, bu proqramda da həkimin icra edəcəyi cərrahi əməliyyatların siyahısı təsdiq edilib, yəni həm ümumi cərrahların, həm də plastik cərrahların rezidenturanı bitirdikdən sonra icra etmək hüquqları olan əməliyyatlar siyahısı bəllidir. Bu rezidentura təhsili ilə bağlı bütün digər ixtisaslara da aiddir.
Bundan başqa hazırda Səhiyyə Nazirliyində bütün tibb ixtisasları üzrə peşə standartları hazırlanır ki, bu sənəddə artıq nəinki cərrahi əməliyyatlar, həmçinin ambulator yardım üzrə də ixtisas həkiminin konkret diaqnozlar istiqamətində icra etməli olduqları profilaktik tədbirlər, müayinə, müalicə və reabilitasiya ilə bağlı konkret siyahılar öz əksini tapacaq.
Şəxsin biometrik identifikasiya xüsusiyyətləri "Biometrik informasiya haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu" ilə tənzimlənir. Bu qanunda biometrik göstəricilərin bilərək, məqsədyönlü dəyişdirilməsi qanun pozuntusu hesab olunur".
Rezidentura tətbiq edildikdən sonra isə 11 nəfərə plastik cərrah ixtisası verildiyi bildirilib.
Plastik cərrahiyə ilə bağlı mediada reklam olunan tibb mütəxəssisləri və onlara aid müxtəlif fərqləndirici "adlar"a Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən nəzarət mexanizmi mövcud olmadığı da diqqətə çatdırılıb: "Nazirliyə daxil olan şikayətlər aidiyyəti üzrə baxılır və zərurət olduğu təqdirdə, araşdırma, plandankənar yoxlama şəklində nəzarət tədbirləri həyata keçirilir.
Tibb fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslərin diplomlarının yoxlanılması Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən davamlı şəkildə aparılır və belə hallar dəfələrlə aşkar edilərək hüquq mühafizə orqanlarına təqdim edilib. Qeyd edək ki, qeyri-qanuni tibb fəaliyyəti ilə bağlı yoxlamalar yalnız diplomların həqiqiliyini yoxlanılması ilə məhdudlaşmır. Səhiyyə Nazirliyi bu istiqamətdə tədbirləri davam etdirir".
Nazirlik yoxlamaların aparılması zamanı rast gəlinən çətinliklər haqqında da məlumat verib: "Hazırda sahibkarlıq sahəsində yoxlamaların "Sahibkarlıq sahəsində aparılan yoxlamaların tənzimlənməsi və sahibkarların maraqlarının müdafiəsi haqqında" Qanuna uyğun həyata keçirilir. Səhiyyə Nazirliyinin nümayəndələri planlı yoxlamalar üçün tibb müəssisəsinə gəlməzdən bir necə gün əvvəldən bu barədə tibb müəssisəsinə məlumat verirlər. Yoxlamanın aparılacağı haqqında məlumatı olan sahibkar müəssisədə qeyri-qanuni fəaliyyətlərini ört-basdır etmək üçün zaman əldə edir. Plandankənar (növbədənkənar) yoxlamalar zamanı da "Sahibkarlıq sahəsində aparılan yoxlamaların vahid məlumat reyestrinin forması və aparılması qaydası haqqında Əsasnamə"yə uyğun olaraq xüsusi prosedur qaydaya əməl olunmalı, Reyestrdə qeydiyyat aparılmalıdır. Təbii ki, bu zaman sahibkarın qanunsuz və ya keyfiyyətsiz fəaliyyətini ört-basdır etməyə şərait yaranır. Məqsədəuyğun olardı ki, tibb xidmətləri və əczaçılıq sahəsində sahibkarlıq sahəsində yoxlamaların aparılması qanunvericiliyinə yenidən baxılsın. Təbii ki, sahibkarlığın inkişafı vacib sahədir, lakin vətəndaşımızın sağlamlığı və həyatı daha vacibdir".
Nazirlikdən o da bildirilib ki, plastik cərrahlar etik davranış qaydalarını və mənəvi dəyərləri üstün tutaraq, pasiyentləri düzgün istiqamətdə məlumatlandırmalı, müayinə və müalicə etməlidir: "Əhalinin sağlamlığının qorunması haqqında" Qanuna əsasən vətəndaşlara tibbi yardımın göstərilməsi, müalicə və müdaxiləsi, sağlamlığına dair məlumat almaq, müalicədən imtina və ya könüllü razılıq verilməsi və digər münasibətlər tənzimlənir. Plastik cərrahlar etik davranış qaydalarını və mənəvi dəyərləri üstün tutaraq, pasiyentləri düzgün istiqamətdə məlumatlandırmalı, müayinə və müalicə etməlidir. Buraya zəruri olmayan və mümkün qədər cərrahi müdaxilə olmadan ötüşməli hallar da daxildir.
Təbii ki, media, sosial şəbəkələr və s. vasitəsilə cəmiyyətdə təbliğ edilən bəzi paradiqmalar insanlarda emosional narahatlıq yaradır. Nəticə olaraq, insanlar öz xarici görünüşlərini dəyişmək üçün yollar axtarırlar. Bu siyahıda heç bir tibbi əsası olmayan pəhrizlər, müxtəlif bioloji aktiv əlavələrdən (BAD) istifadə və ən radikal üsul olan cərrahi müdaxilələr də var. Tibbi deontologiya prinsiplərinə uyğun olaraq, yalnız plastik cərrah deyil, bütün tibb işçiləri xəstəyə bu və ya digər tibbi proseduru tətbiq etməzdən öncə prosedur haqqında, onun təsiri, mümkün ağırlaşmaları və yan təsirləri haqqında məlumat verməlidirlər. Plastik cərrahi əməliyyatlara gəldikdə isə, plastik cərrahiyyənin əsas məqsədi ilk növbədə anadangəlmə qüsurlar, müxtəlif travmalar və ya yanıqlardan sonra insan bədənində yaranan qüsurlar və ya deformasiyaların aradan qaldırılmasıdır. Bu əməliyyatlar insanların həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq məqsədini daşıyır. Plastik cərrahiyyənin bir hissəsi olan estetik cərrahiyyənin böyük qismi isə, təəssüf ki, hazırda daha çox insanların dərisində yaşla bağlı fizioloji dəyişikliklərin aradan qaldırılması, bədən hissələrinin şəkilləndirilməsi, "gözəllik etalonlarına" uyğunlaşdırılması və bu kimi əməliyyatları əhatə edir. Yəni, əslində hər hansı bir tibbi göstəriş olmadan cərrahi müdaxilə tətbiq edilir.
Hüquqi baxımdan buna hər hansı qadağa yoxdur, lakin əhali arasında gözəllik, təbiilik və insanların özünəməxsusluğunun vacibliyi haqqında yalnız həkimlər deyil, bütün cəmiyyət institutlarının iştirakı ilə maarifləndirmə aparılmalıdır. Burada medianın da rolu vacibdir".

Peyvənd üçün müraciət edənlərin sayı artıb

Bildiyimiz kimi Azərbaycana qripə qarşı xüsusi vaksinlər gətirilib.
Bu barədə Səhiyyə Nazirliyinin sosial media hesabındakı canlı yayım zamanı Nazirliyin mütəxəssis-eksperti, infeksionist Təyyar Eyvazov deyib.
O bildirib ki, risk qrupuna daxil olan insanların müraciəti əsasında vaksinasiya prosesi həyata keçirilir və belə müraciət edən insanların sayı artmaqdadır.

Çində virusa görə məktəblər bağlanır

Çinin Uhan şəhərində metapnevmovirus HMPV virusunun sürətlə yayılması nəticəsində məktəblərin bağlanmasına qərar verilib.
Xüsusilə uşaqları təsir edən virus COVID-19-a bənzər simptomlar göstərir. Xəstəxanalardakı həddindən artıq sıxlıq COVID-19-un ilk günlərini xatırladır. Virusun yayılmasının qarşısının alınması üçün həyata keçirilən tədbirlər çərçivəsində Hindistanın Karnataka ştatında üç yoluxma halı aşkarlanıb.

Çindən yayılan yeni virus nə qədər qorxuludur? - Qorunmaq üçün tövsiyələr

Çində yeni virus yayılmağa başlayıb.
Koronavirusun yayılmasından 5 il sonra ortaya çıxan virus ictimaiyyət arasında narahatlığa səbəb olub.
Metapnevmovirus (HMPV) adlandırılan yeni virus Çinin şimal əyalətlərində, xüsusən də uşaqlar arasında yayılıb. Artıq Qazaxıstan və Qırğızıstanda yeni virusa yoluxanların olduğu bildirilir.
Sosial media platformalarında Çindəki xəstəxanalarda maska ​​taxan insanların fotoşəkilləri yayılıb. Mətbuat yeni virusu “Covid”in ilkin yayılması ilə müqayisə edib. Səhiyyə orqanları naməlum mənşəli virusun yayılmasının monitorinqi və idarə olunması üçün yeni tədbirlər həyata keçirir. Buna baxmayaraq, Pekin yoluxmaları adi qış xəstəliyi kimi qiymətləndirib.
Azərbaycan da daxil olmaqla bir neçə ölkə virusu və onun yayılmasını yaxından izləyir.
HMPV aşağı və yuxarı tənəffüs yolu infeksiyalarına (soyuqdəymə kimi) səbəb olan yoluxucu virusdur. Adətən qışda və yazın əvvəllərində müşahidə edilən virus qripə bənzər mövsümi xəstəliklərə səbəb olur.
Bütün dünyanı həyəcanlandıran metapnevmovirus yeni kəşf edilmiş virus deyil. ABŞ Xəstəliklərə Nəzarət və Qarşısının Alınması Mərkəzlərinin bildirdiyinə görə, virus ilk dəfə 2001-ci ildə aşkar edilib . Buna baxmayaraq bəzi seroloji sübutlar virusun ən azı 1958-ci ildən bəri geniş yayıldığını göstərir.
HMPV "Pneumoviridae" ailəsinə mənsub virus növüdür. Xəstəlik adətən yüngül keçsə də, xüsusilə körpələrdə, yaşlılarda və immun sistemi zəif olanlarda pnevmoniya kimi ağır fəsadlara səbəb ola bilər. Virusun simptomlarına öskürək, qızdırma, burun tutulması və yorğunluq daxildir, inkubasiya müddəti üç-altı gündür.
"Covid-19"dan fərqli olaraq, HMPV üçün peyvənd və ya spesifik antiviral müalicə yoxdur, müalicə ilk növbədə simptomların idarə edilməsini əhatə edir. Virus yoluxmuş şəxsdən başqalarına öskürək və asqırma, yaxın şəxsi təmas zamanı keçir.
Kamboca və Tayvan kimi qonşu ölkələr vəziyyəti diqqətlə izləyir. Kambocanın Yoluxucu Xəstəliklərə Nəzarət Agentliyi HMPV-nin COVID-19 və qripə oxşarlığını qeyd edərək xəbərdarlıq edib.
İngiltərədəki Varvik Universitetində pnevmovirusları tədqiq edən virusologiya professoru Endryu İston bildirib ki, yeni virus 1 yaşdan aşağı körpələr üçün ciddi narahatlıq doğurur. O qeyd edib ki, HMPV aşkar edildiyi 21-ci əsrin əvvəllərindən bəri bütün dünyada risk altında olan populyasiyalarda əhəmiyyətli bir problem olaraq tanınıb.
Ekspertlər yeni virusdan qorunmaq üçün digər respirator viruslarda gördükləri ehtiyat tədbirlərinə əməl etməyə çağırıb.

- Əllərinizi ən azı 20 saniyə sabun və su ilə yuyun.
- Yuyulmamış əllərlə gözlərinizə, burnunuza və ağzınıza toxunmayın.
- Xəstə insanlarla yaxın təmasdan çəkinin.
- Öskürərkən və asqırarkən ağzınızı tutun.
- Xəstəlik zamanı evdən çölə çıxmayın.

Yeni virus Qırğızıstana çatdı

Qırğızıstanda metapnevmovirusa (HMPV) iki yoluxma halı qeydə alınıb.
Bu barədə məlumatı Qırğızıstanın Səhiyyə Nazirliyi yayıb.
Məlumata görə, hazırda ölkədə kəskin respirator virus infeksiyalarına yoluxma müşahidə edilir.
Mütəxəssislərin məlumatına görə, son bir həftə ərzində Qırğızıstanda 5737 kəskin respirator virus infeksiyası və qripə yoluxma halı qeydə alınıb. Ötən ilin eyni həftəsi ilə müqayisədə xəstələnmədə 1,7 dəfə azalma müşahidə olunur.
Qırğızıstan Səhiyyə Nazirliyinin məlumatına görə, ölkədə qrip, kəskin respirator virus infeksiyaları və COVID-19 üzrə epidemioloji vəziyyətin monitorinqi və qiymətləndirilməsi davam etdirilir.
Qeyd edək ki, metapnevmovirus infeksiyası sürətli gedişi ilə xarakterizə olunan kəskin respirator infeksiyadır. İlk dəfə 1968-ci ilin iyulunda Honq-Konqda qeydə alınıb. Əsasən hava damcıları və daha az dərəcədə məişət təmasları ilə ötürülür. İnfeksiyanın əsas əlamətləri öskürək, burun axması, nəfəs darlığı, qızdırma, baş ağrısıdır.

Çində yeni virus - Xəstəxanalar dolub

Çində xəstəxanaların dolmasına səbəb olan yeni insan metapnevmovirusunun (hMPV) alovlanması baş verib.
Xəstəlik artıq yerli səhiyyə sisteminə əhəmiyyətli yük yaradıb. Patogen, ağciyərləri zədələyərək COVID-19 və qripə bənzər simptomlar yaradır.
“Hazırda Çin yüksək hazırlıq vəziyyətindədir, çünki ölkə boyunca qripə bənzər simptomlarla COVID-19-u xatırladan yeni virus haqqında məlumatlar daxil olur”, – məqalədə qeyd olunub.
“Daily Mail” qeyd edib ki, xəstəxanalara üşütmə, öskürək, boğazağrısı, həmçinin zəiflik və başgicəllənmə ilə xəstələr gətirilir. Eyni zamanda, Çində qrip A, mikoplazma pnevmoniyası və koronavirus kimi digər respirator viruslar da yayılır.
Bununla əlaqədar tibb mütəxəssisləri iqtidar və sakinləri yoluxma riskini azaltmaq üçün maska istifadəsi və müntəzəm əl dezinfeksiyası da daxil olmaqla şəxsi təhlükəsizlik tədbirlərinə riayət etməyə çağırırlar.

Bədən görkəmi və psixoloji sağlamlıq: Artıq çəkinin yaratdığı təzyiqlər

Bu gün müasir dövrün digər problemlərindən biri də cəmiyyətdə artıq çəkinin yaratdığı təzyiqlərdir. İdeal bədən quruluşunu arzulayıbda sahib ola bilməyən şəxslər sosial, emosional və psixoloji təsirlərin əhatəsində sıxılırlar. Bu, sadəcə bir kilo problemi deyil, daha çox özünə inamsızlıq və cəmiyyətin gözləntilərinin təzyiqi altında yaşamaqdır.
Cəmiyyətin gözləntiləri, fiziki görkəm üzərində böyük bir təsirə malikdir. Moda dünyası, sosial media və reklamlar ideal bədən ölçülərini təbliğ edir, bu da insanların özlərini bədənləri ilə müqayisə etməsinə səbəb olur. Sosial təzyiq, xüsusilə gənc yaşlarda, artıq çəki problemi yaşayan insanları daha çox əhatə edir. Bədənə dair mənfi düşüncələr və görünüşə yönəlmiş tənqidlər, psixoloji komplekslərin əsas mənbəyidir.
Bir çox insanlar, artıq çəkili olduqlarını hiss etdikləri zaman cəmiyyətdən kənarda qalma qorxusu yaşayır. Xüsusilə sosial mediada gözəl və ideal bədənli şəxslərin daim paylaşımlar etməsi, bədənlərini bəyənməyən və ya çəki problemi yaşayan şəxslərdə özünə inamsızlıq yaradır. Bu, bəzən sosial izolyasiya və daha dərindən psixoloji problemlər – depressiya, narahatlıq və bədən şəkli ilə bağlı düşüncələrə səbəb olur.
Nəticədə, bu, insanın özünü daha az qiymətləndirməsinə, digər insanlarla münasibətlərində çətinliklər yaşamasına və hətta peşəkar həyatda da uğur əldə etməsində maneələrə səbəb ola bilər. Artıq çəki problemi yaşayan insanlar tez-tez “gözlənilən” bədən ölçülərinə sahib olmamanın gətirdiyi sosial və şəxsi təzyiqlərlə başa çıxmaqda çətinlik çəkirlər.
Artıq çəki, mənəvi təsir etdiyi kimi, psixoloji problemlər də bədənin fiziki vəziyyətinə mənfi təsir göstərir. Çəki artdıqca, hərəkət etmək çətinləşir, fiziki fəaliyyətlərdə sərbəstlik azalır və bu, şəxsi narahatlıq yaradır. Məsələn, davamlı narahatlıq və depressiya halları, aqressiyanın artmasına və bəzi hallarda stressə bağlı yemək vərdişlərinin yaranmasına səbəb ola bilər. Bu vəziyyət öz növbəsində, əlavə kilo alımına gətirib çıxarır və artıq çəkinin yaratdığı psixoloji təsirlər dövrünü davam etdirir.
Bu dövrü qırmaq üçün psixoloji dəstək, bədənə dair müsbət düşüncələrin inkişaf etdirilməsi, sağlam qidalanma və fiziki fəaliyyətə diqqət yetirilməsi vacibdir. İnsanlar, cəmiyyətin gözləntilərindən asılı olmayaraq öz bədənlərini qəbul etməyə və özlərinə güvənməyə başladıqda, həm fiziki, həm də psixoloji sağlamlıqlarını yaxşılaşdırmağa başlaya bilərlər.
Artıq çəkidən qurtulmaq üçün effektiv və sağlam yanaşmalar mövcuddur. Bu yanaşmaların əsas məqsədi yalnız çəkini azaltmaq deyil, həm də bədənin zehni sağlamlığını qorumaqdır. Buna görə müəyyən hədəflər qarşıya qoyulmalı, balanslaşdırılmış pəhriz planı hazırlanmalı, fiziki aktivliyi artırılmalı, yuxu rejiminə diqqət etməli və digər həll yolları sadalamaq olar. Əsas olan iradəli olmağı bacarıb öhdəsindən gəlməkdir. Ətrafın düşüncələrinə deyildə öz istəklərinə və sağlamlığına görə cəhd etməkdir.
“Artıq çəki ilə mübarizə, sadəcə bədənimizin formasıyla deyil, eyni zamanda özümüzlə barışmaqdır. Hər bir kiçik addım, özümüzü daha yaxşı hiss etməyə, öz bədənimizi daha çox sevməyə və həyatın keyfini daha dolğun şəkildə yaşamağa yaxınlaşdırır. Çəki itirmək bir hədəf ola bilər, amma əsl məqsəd bədənimizi və ruhumuzu sağlam, güclü və sevdiyimiz şəkildə yaşamaqdır. Unutmayın ki, bu yol təkcə çəki atmaq deyil, eyni zamanda daxili gücümüzü kəşf etmək, özümüzə inamı bərpa etmək və həyatın hər anını dəyərləndirməkdir. Çünki ən böyük qalibiyyət, özümüzə qarşı qazandığımız mübarizədir.”

Fatimə QULİYEVA,
Bakı Slavyan Universitetinin Sosial Elmlər fakültəsinin tələbəsi

Azərbaycanda məktəblilər arasında suçiçəyi yayılıb

Azərbaycanda orta məktəb şagirdləri arasında suçiçəyi xəstəliyi yayılıb.
İddia olunur ki, bəzi məktəblərdə uşaqlar arasında suçiçəyinə yoluxma hallarına rast gəlinir.
Səhiyyə Nazirliyinin Respublika Gigiyena və Epidemiologiya Mərkəzindən verilən məlumata görə, payız-qış mövsümünün başlanması ilə əlaqədar ölkədə əsasən uşaqlar arasında suçiçəyi xəstəliyinə yoluxma hallarına rast gəlinir:
"2024-cü ilin ötən dövrü ərzində qeydə alınan suçiçəyi hadisələrinin səviyyəsində keçən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə azalma müşahidə olunur.
Qeyd etmək lazımdır ki, suçiçəyi xəstəliyinə qarşı ölkədə peyvəndləmə aparılmır.
Qeydə alınan xəstəlik ocaqlarında profilaktik və əks-epidemik tədbirlərin aparılması təmin edilir.
Epidemioloji vəziyyət nəzarət altındadır və səhiyyə orqanları tərəfindən diqqətlə izlənilir".
Məktəbəqədər və Ümumi Təhsil üzrə Dövlət Agentliyindən isə bildirilib ki, hər hansı bir xəstəliyə yoluxma hallarının müşahidə olunması ilə bağlı məlumat daxil olduğu halda ümumi təhsil müəssisələrində müvafiq ixtisaslaşdırılmış qurumlar tərəfindən dezinfeksiya işləri həyata keçirilir:
"Valideynlərə hər zaman məsləhət görülür ki, övladları mövsümi xəstəliklərə və virus infeksiyalarına yoluxduğu halda, tam sağalanadək onların digər uşaqlarla yaxın təmasda olması məqsədəuyğun deyil.
Qeyd edirik ki, məktəblilər arasında müvafiq xəstəliyə yoluxma ilə bağlı statistik məlumatı aidiyyəti səhiyyə qurumu müəyyən edir".