Dərman qıtlığının səbəblərindən biri beynəlxalq bazarda baş verən qeyri-stabillikdir

“Dərman qıtlığının əsas səbəblərindən biri beynəlxalq bazarda baş verən qeyri-stabillikdir”. Bunu səhiyyə nazirinin müavini Rasim İsmayılov Milli Məclisin növbədənkənar sessiyasının iclasında bildirib.“Bəzən istehsalçılar öz öhdəliklərini qismən və ya ümumiyyətlə icra etmir. Bundan başqa, qüvvədə olan tənzimlənməyə dair qanunverciliyin günün tələblərinə cavab verməməsi də əsas amillərdəndir. Son zamanlar bu sahədə baş verən stabilləşmə yerli idxalçıların işinə müsbət təsir edir”, - deyə nazir müavini vurğulayıb.

Azərbaycana gətirilən dərmanların sertifikasiyası çox qəliz iş olub - Deputat

“Bir neçə əsas şirkətin rəhbərləri ilə görüşmüşəm. Bildirilir ki, Azərbaycana gətirilən dərmanların sertifikasiya məsələsi çox qəliz iş olub”. Bunu Milli Məclisin növbədənkənar sessiyasının iclasında deputat Vahid Əhmədov bildirib. “Aylarla gözləyirlər və axırda da qərar verilir ki, satmaq olmaz. Niyə müddət bu qədər uzundur? Dərman qıtlığı nədən yaranıb? Ölkə apteklərində çox ciddi dərman qıtlığı var. Dərmanın keyfiyyəti də ciddi məsələdir. Dərman alırsan heç bir təsir göstəmir. Alman apteklərindən alınan dərmanlar isə keyfiyyətli olur, niyə? Qiymətlərin baha olması ilə əlaqədar neçə vaxtdır deyilir ki, layihə hazırlanır. Təqdim edin, görək, o nə layihədir”. Milli Məclisin Səhiyyə komitəsinin sədri Əhliman Əmiraslanov isə deputata cavab olaraq bildirib ki, bununla bağlı ciddi problem var: “Dərmanın keyfiyyət və qiymətləri ilə bağlı doğurdan da ciddi problemlər var. Bunun səbəbi ölkədə dərman istehsalının olmamasıdır. Dərmanların əksəriyyəti xaricdən gətirilir, bu da ciddi problemlər yaradır”.

Qiymətlər hər bir ölkəyə görə fərqli təyin olunur - Nazir müavini

Səhiyyə Nazirliyinin qarşıya qoyduğu bir neçə məsələ var. Bunu Milli Məclisin Səhiyyə komitəsinin iclasında çıxış edən səhiyyə nazirinin müavini Rasim İsmayılov deyib. “Bizim hədəfimiz Azərbaycandakı dərman vasitələrinin qiymətinin bütün dünya ölkələri ilə müqayisədə ən aşağı olmasıdırmı, yoxsa əlçatan olmasıdır? Qeyd edim ki, qiymətlər hər bir ölkəyə görə fərqli təyin olunur. Daxili istehsalı olan ölkəyə təyin edilən qiymətlər başqa olur. O zaman dərman vasitələrinin qiymətinin aşağı salınması ilə bağlı necə fikir demək olar? Bu kimi məsələlərə aydınlıq gətirilməlidir”, - deyə o bildirib.

Dərmanların uzun müddət gömrükdə qalması məsələsi işıqlandırıldı

Dərman vasitələrinin uzun müddət gömrükdə qalması məsələsinə aydınlıq gətirilib. Səhiyyə nazirinin müavini Rasim İsmayılov Milli Məclisin Səhiyyə komitəsinin iclasında çıxışı zamanı bu məsələyə toxunub. “Milli Məclisdə dərman vasitələrinin gömrükdə uzun müddət saxlanılması ilə bağlı məsələ qaldırılıb. Bu məsələni aydınlaşdıracağıq. Müvafiq qurumla da danışıqlar aparacağıq. Aylarla dərmanların gömrükdə qalması həqiqətən də ciddi problemdir”, - deyə o bildirib.

MÜDRİKLİK SİMVOLU

Təşəkkür edirəm ki, cərrahımız belə yaxşı əməliyyat aparıbdır. O, Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvüdür və həmin partiyanın siyahısı ilə Milli Məclisə deputat seçilib. Biz fəxr etməliyik ki, Milli Məclisdə bu cür mütəxəssislər, ziyalı adamlar var.
Heydər ƏLİYEV
(19 yanvar 1997-ci il. Qədirli adına Mərkəzi Hövzə Xəstəxanasında müalicə olunan Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadə ilə görüşdən)
Tibb elmləri doktoru, akademik, Azərbaycan Tibb Universitetinin urologiya kafedrasının müdiri, Əməkdar elm xadimi, "Şöhrət" və "Şərəf" ordenli, I və II çağırış Milli Məclisin deputatı Prezidentin fərdi təqaüdçüsü, Türk Ağsaqqallar İctimai Birliyinin sədri Sudeyf Bəşir oğlu İmamverdiyevin 85 yaşı tamam olur. Tanrının verdiyi ömür payını hamı mənalı, müdrik yaşaya bilmir. Və bu ömürdə bir neçə insan ömrünü yaşamaq da hər kəsə nəsib olmur. Alim, cərrah, pedaqoq, ictimai-siyasi xadim, ən başlıcası, yurdsevər vətəndaş olan akademik Sudeyf İmamverdiyev bunları bir ömrə sığışdıran şəxsiyyətlərdəndir. Təkcə Azərbaycan urologiyasında deyil, dünya urologiyasında da bir çox ilklər məhz Sudeyf müəllimə məxsusdur. Gəlin, tanış olaq.
Sudeyf Bəşir oğlu İmamverdiyev 1938-ci il iyul ayının 2-də Astara şəhərində müəllim ailəsində anadan olmuşdur. Astarada 1 saylı orta məktəbin rus bölməsini bitirib, 1956-cı ildə N.Nərimanov adına Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunun müalicə-profilaktika fakültəsinin Azərbaycan bölməsinə daxil olmuşdur.
Tələbəliyin ilk illərindən başlayaraq cərrahiyyə elminə xüsusi maraq göstərmişdir. İnstitutun V kursunda oxuyarkən hospital cərrahiyyə kafedrasının müdiri, əməkdar elm xadimi, professor B.M.Mahmudbəyov və dosent M.F.Muradovun rəhbərliyi altında «Nefrektomiyadan sonra qalan yeganə böyrəyin funksiyası» adlı ilk elmi iş üzərində işləmişdir. Həmin iş 1962-ci ildə Bakı şəhərinin ali məktəblərinin tələbə elmi işləri arasında birinci yeri tutaraq, fəxri fərmana layiq görülmüşdür. Bu onun urologiya sahəsində ilk elmi işi idi.
İnstitutu bitirdikdən sonra 1962-63-cü illərdə hərbi xidmətdə leytenant rütbəsində cərrah-həkim kimi fəaliyyət göstərmişdir. 1963-cü ildə hərbi xidməti başa vuraraq Bakıya qayıtmış və o zaman Ə.Əliyev adına Azərbaycan Dövlət Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunun urologiya kafedrasına rəhbərlik edən professor M.M.Cavadzadənin məsləhəti ilə M.Ə.Mirqasımov adına Respublika Klinik Xəstəxanasının urologiya şöbəsində uroloq vəzifəsinə qəbul olunmuşdur.

Bununla o, fəal elmi həyata qədəm qoymuş və 1964-cü ildə Azərbaycanda ilk dəfə olaraq, rentgen müayinə üsulu olan limfoqrafiyanı tətbiq etmişdir. Bu müayinəni aparmaq üçün o, həmçinin iki növ (forma) mexaniki inyektor da təklif etmişdir.
Bu illərdə onun apardığı elmi axtarışlar səmərəsiz qalmamışdır. Bu tədqiqatların nəticəsi olaraq 1965-ci ildə o, prof. Cavadzadə ilə birlikdə «Sidiklik xərçənginin metastazlarının diaqnostikasında limfoqrafıya və çanaq fleboqrafıyasının əhəmiyyəti» adlı geniş həcmli elmi məqalə çap etdirmişdir.
Elmi-pedaqoji işə olan yüksək marağı nəzərə alınaraq, 1965-ci ildə Ə.Əliyev adına Azərbaycan Dövlət Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunun urologiya kafedrasına assistent vəzifəsinə seçilmişdir.

1968-ci ildə tibb elmləri namizədi elmi dərəcəsi almaq üçün Bakıda «Sidikliyin, prostat vəzinin və xarici cinsiyyət üzvlərinin şişlərində limfoqrafiya və sümükdaxili çanaq fleboqrafiyası» mövzusunda dissertasiya işini müvəffəqiyyətlə müdafiə edir. Bu iş sidik-cinsiyyət üzvlərinin bəd xassəli şişlərinin yayılma dərəcəsini müəyyən etmək üçün çox böyük praktiki əhəmiyyətə malikdir.
Namizədlik dissertasiyasını müdafiə etdikdən sonra da gənc alim öz axtarışlarını dayandırmır. 1968-ci ildən başlayaraq, böyrək arteriyasının daralması və tutulması nəticəsində əmələ gəlmiş vazorenal hipertoniyanın cərrahi müalicəsi problemi ilə məşğul olur. Seldinqer üsulu ilə aortoqrafiya müayinəsini geniş tətbiq edir. Bu müayinənin Azərbaycanda ilk dəfə olaraq, 1970-ci ildə vazorenal hipertoniya zamanı böyrək arteriyasında rekonstruktiv (bərpaedici) əməliyyatların həyata keçirilməsində mühüm rolu olur.
Bununla bərabər, böyrəküstü vəzilərin xəstəlikləri mənşəli hipertoniyanın, eləcə də digər xəstəliklərin diaqnostikası məqsədilə, pnevmoretroperitoneum, venokavaqrafıya və çanaq arterioqrafiyası kimi rentgen diaqnostik üsulları geniş tətbiq edir.
1971-ci ilin iyun ayında S.B.İmamverdiyev Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunun cərrahi xəstəliklər kafedrasına assistent vəzifəsinə keçir və tanınmış cərrah-alim professor Mehdi Mehdiyevin rəhbərliyi altında öz elmi işlərini davam etdirir. O, M.M.Mehdiyevin dəstəyilə 1972-ci ilin sentyabrında doktorluq dissertasiyası üzərində elmi axtarışlarını davam etdirmək üçün Moskvaya Ümumittifaq Cərrahiyyə Mərkəzinə ezam olunur. 1972-1974-cü illərdə akademik B.V.Petrovskinin rəhbərlik etdiyi bu nəhəng mərkəzdə elmi axtarışlarını davam etdirir. 1974-cü ilin dekabrın 24-də akademik B.V.Petrovskinin və görkəmli damar cərrahı, Dövlət mükafatı laureatı, professor M.D.Knyazyevin elmi rəhbərliyi altında Moskvada «Hər iki böyrək arteriyasının daralması nəticəsində baş verən vazorenal hipertoniyanın cərrahi müalicəsi» mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə edərək, 36 yaşında tibb elmləri doktoru elmi dərəcəsini alır.

S.İmamverdiyevin dissertasiyası cərrahi urologiya sahəsində ən böyük sensasiya doğurur. Dissertasiya işində hər iki böyrək arteriyalarının xəstəliyində əmələ gələn vazorenal hipertoniyanın klassifıkasiyası, patogenezi, müalicə üsulları verilir. Bütün bunlar ağır qrup xəstələrin müalicəsinin təşkilini xeyli yaxşılaşdırır. Bundan başqa bu işində gənc alim dünyada ilk dəfə olaraq klinik müşahidələr nəticəsində müəyyən edir ki, hər iki böyrək arteriyasının daralması nəticəsində əmələ gələn vazorenal hipertoniya zamanı böyrəklərin biri hipertrofıyaya uğraya bilər. Klinik müşahidələr və tədqiqatlar əsasında dünya ədəbiyyatında ilk dəfə söylənilən bu məlumatın çox böyük kliniki əhəmiyyəti vardır. Çünki bu dissertasiyaya qədər belə qəbul edilmişdi ki, xəstəlikdən daha çox zərər çəkmiş böyrəyin damarında cərrahi əməliyyat aparmaq lazımdır. Gənc alim nəzəri və praktiki cəhətdən sübut etdi ki, hər iki böyrəyin arteriyası eyni dərəcədə kəskin daralarsa, hipertrofiya müşahidə olunan böyrəyin damarlarında rekonstruktiv əməliyyatlar aparmaq daha faydalı və uğurlu nəticələr verir. Bu gənc Azərbaycan aliminin urologiya sahəsində dünya əhəmiyyətli kəşfi idi.
Dünya əhəmiyyətli bu kəşf 1974-cü ildə S.B.İmamverdiyevin doktorluq dissertasiyasında, 1976-cı ildə «Urologiya və nefrologiya» (Moskva) jurnalında, 1975-ci ildə «Vestnik xirurqii» /Leninqrad/ jurnalında və 1979-cu ildə M.D.Knyazyev ilə birlikdə çap etdirdiyi «Hər iki böyrək arteriyasının xəstəliyində vazorenal hipertoniyanın cərrahi müalicəsi» adlı böyük həcmli monoqrafiyasında verilmişdir.

1975-ci ilin yanvarından tibb elmləri doktoru S.B.İmamverdiyev doğma Azərbaycana qayıdır. Vətənə qayıdandan sonra yenə də Ə.Əliyev adına Azərbaycan Dövlət Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunun cərrahiyyə kafedrasında assistent vəzifəsində işə başlayır və Tibb İnstitutunda urologiya kafedrasının açılması üçün çalışır. 1975-ci ilin martında M.Ə.Mirqasımov adına Respublika Klinik xəstəxanasının urologiya şöbəsi bazasında N.Nərimanov adına Azərbaycan Tibb İnstitutunda urologiya kafedrası açılır. 1976-cı ildə S.B.İmamverdiyev Tibb İnstitutunun urologiya kafedrasına dosent qəbul olunur. 1977-ci ildə isə həmin kafedranın professoru vəzifəsinə seçilir. Sonra S.B.İmamverdiyev kafedranın iş şəraitini, tədris prosesini yaxşılaşdırmaq üçün daha bir bazanın, M.N.Qədirli adına Mərkəzi Hövzə Klinik Xəstəxanasının 30 çarpayılıq urologiya şöbəsinin urologiya kafedrasına filial kimi verilməsinə nail ola bilir.
Bu illərdə o, müalicə işində və elmi-pedaqoji fəaliyyətində öz bilik və bacarığını əsirgəmir. 1977-ci ildə ATİ-nin uroloji klinikasında 68 yaşlı kişidə Azərbaycanda ilk dəfə yaxın və uzaq nəticələri qənaətbəxş olan sidikliyin yayılmış şişinə görə «Sistektomiya, ureterosiqmostomiya» əməliyyatını həyata keçirir.

S.B.İmamverdiyev 1979-cu ildə Sovet İttifaqında ilk və ağır əməliyyatlardan sayılan, Qafqazda isə ilk dəfə aparılan vazorenal hipertoniyası olan xəstədə müvəffəqiyyətlə yeganə funksiyası olan böyrəyin autotransplantasiyası əməliyyatını aparır. Döş aortasının aşağı hissəsinin, qarın aortasının yuxarı hissəsinin böyük anevrizması olan 28 yaşlı qadında sağ böyrək büzüşmüş və fəaliyyətini itirmişdi. Sol böyrəyin arteriyası isə kəskin daralmışdı. Nəticədə qadının arterial təzyiqi 240/140 səviyyəsində olurdu. Aparılan konservativ müalicə heç bir effekt vermirdi. S.İmamverdiyev xəstəyə aortoqrafiya müayinəsini apararaq, müəyyən edir ki, aortanın anevrizma olan hissəsindən ayrılan böyrək arteriyalarında bərpaedici əməliyyat aparmaq mümkün deyil, amma aortanın biturkasiya zonası və ondan aşağı hissələr normaldır. Professor həmin xəstədə ekstrakorporal (bədəndən kənar) vəziyyətdə sol böyrək arteriyasını rezeksiya edərək, böyrəyi sol qalça nahiyəsinə köçürmüşdür. Bu əməliyyat 5 saat 30 dəqiqə çəkərək müvəffəqiyyətlə başa çatmışdı. Əməliyyatın nəticələri alimin 1980-ci ildə Bakıda keçirilən Zaqafqaziya cərrahlarının qurultayında «Vazorenal hipertoniya zamanı böyrəklərin autotrans­plantasiyası» mövzusunda etdiyi məruzə ilə nümayiş etdirilmişdir.
S.İmamverdiyev 1977-ci ildən sidikliyin yayılmış şişlərinin və böyrəklərin mərcanvari və çoxlu daşlarının cərrahi müalicəsiylə geniş məşğul olmağa başlayır. 1983-ci ildə M.N.Qədirli adına xəstəxananın 30 çarpayılıq urologiya şöbəsinin rəhbərliyi ona tapşırılır. Onun səyi nəticəsində bu şöbənin işi nəzərə çarpacaq dərəcədə canlandırılır və çarpayıların sayı 45-ə çatır.
Azərbaycanda herontologiya və heriatriya elminin inkişafında da böyük xidmətləri var. O, 1984-cü ildən Azərbaycan Herontologiya Cəmiyyətinin sədri, Ümumittifaq Herontoloqlar və Heriatrlar Cəmiyyətinə üzv seçilmişdir.
1986-cı ildə isə respublikanın baş herontoloq və heriatrı olmuşdur.

Professor S.B.İmamverdiyevin herontologiya sahəsində olan xidmətləri respublikadan kənarda da yüksək qiymətləndirilmişdir. Belə ki, 1989-cu ildə Ümumittifaq Herontoloqlar Cəmiyyətinin İdarə Heyətinin Rəyasət heyətinə üzv seçilmişdir. Görkəmli alim Azərbaycan elmini 1996-cı ildə İtaliyada Avropa Herontoloqlar Assosiasiyasının konfransında təmsil etmişdir.
Professor 1990-cı ildən Azərbaycan Tibb Universitetinin urologiya kafedrasına rəhbərlik edir. Bu müddətdə elmi kadrların yetişdirilməsində, tədris işlərinin keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasında onun müstəsna xidmətləri olmuşdur. İşlədiyi müddətdə Azərbaycanda elmi kadrlarin hazırlanması, tədris işlərinin keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması və səmərəli uroloji xidmətin təşkili istiqamətində daim çalışmış, öz bilik və bacarığını əsirgəməmişdir. Onun rəhbərliyi altında 21 fəlsəfə doktorluğu, 10 doktorluq dissertasiyası müdafiə olunub. Hazırladığı alimlər sırasında xarici ölkə vətəndaşları da var.
S.B.İmamverdiyev urologiyanın müxtəlif problemlərinə həsr olunmuş 350-dan çox elmi məqalənin, 10 monoqrafıyanın, 6 dərs vəsaitinin, 5 metodik vəsaitin, 13 səmərələşdirici təklifin və ixtiranın müəllifidir.
Böyük alim 1965-ci ildən assisent, dosent, professor kimi ali tibb təhsili ilə məşğul olmuş və bir qayda olaraq, tələbələrin böyük rəğbətini qazanmışdır. Onun keçirdiyi məşğələlər, oxuduğu mühazirələr nəinki tələbələr üçün, hətta formalaşmış həkimlər üçün də çox səmərəlidir. Azərbaycan və rus dillərində yüksək səviyyədə tədris etməyi bacaran, ingilis dilində sərbəst oxuyub danışa bilən S.İmamverdiyevin uroloji məktəbi artıq göz qabağındadır. Onun rəhbərlik etdiyi klinikada azərbaycanlılarla yanaşı, Fələstindən, İordaniyadan, İrandan, Türkiyədən həkimlər məktəb keçib və keçməkdədir. Professor S.İmamverdiyevin urologiya sahəsində olan geniş fəaliyyəti respublikamızdan kənarda da yüksək qiymətləndirilmişdir. 1993-cü ildə Avropa Uroloqlar Assosiasiyasının həqiqi, 2001-ci ildə isə Gürcüstan Uroloqlar Assosiasiyasının fəxri , 2001-ci ildə Azərbaycan Respublikası Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü seçilmişdir.

Alimin elmi fəaliyyəti çoxşaxəlidir. Bunlar barədə 90 yaşında daha ətraflı danışarıq. Sağlıq olsun. Ötən əsrin 80-ci illərinin ortalarından tanıdığım dünya şöhrətli uroloq alim Sudeyf İmamverdiyev haqqında ilk dəfə 1998-ci ildə - 60 yaşının tamamında yazı yazıb, 70, 80, 90-da görüşənədək, 100-ə də Allah kərimdir, deyib xudahafizləşmişdik.Vədələşdiyimiz kimi, hər yubiley yaşına uğurlarını sadalayaraq işıq salmışdıq.Budur, ömrün 85-ci dayanacağı...Görək akademikin keyfi necədir?..
Deyək ki, milli qürur hissi güclü olan Sudeyf müəllimin əhval-ruhiyyəsi yuksəkdir.Axı son 30 ildə ilk dəfədir yubileyini Qarabağlı Azərbaycanda qeyd edir.
Sudeyf müəllimin yurda bağlılığını, vətənpərvərliyini, təəssübkeşliyini onu yaxından tanıdığım illərdən hiss etmişəm. İnsanlara aşıladığı amallardan birincisi belədir: “Millilik və təəssübkeşlık insanın qanında olmalıdir”. Bu mənada qanındakı millı ruh bəlkə də dünyanı dərk edəndən varlığına hopmuşdur. Gəncliyindən yaddaşında acı bir xatirə kimi yaşatdığı bir epizod: “1960-cı ildə Xankəndində təcrübə keçirdim. 4-cü kursda idim. Palatada erməni millətindən olan baş terapevt xəstələrə baxırdı. Poliklinika müdiri həm də xəstəxananın həkimi idi. O, xəstə qadına baxanda dedi:
- Bura gələndə vəziyyəti yaxşı deyildı, indi tam sağalmışdır.
Təbriz ləhcəsində danışan xəstə qadın təşəkkür etdi və hələ özünü pis hiss etdiyi ücün bir necə gün artıq qalmaq istədiyini bildirdi.
Həkimin üzü döndü, rus dilində deyinməyə başladı: - Bunlar necə adamlardı? Neçə vaxtdır müalıcə edirəm, çıxmaq istəmir. Qədirbilməz heyvan!
Baş terapevt laqeyidlik göstərdi... Mən isə dözə bilməyib dilləndim:
- Siz xəstə haqqında belə danışmaqdan utanmırsınız? Bununla bizə nə öyrədirsiniz?
Erməni həkim cavab vermədən acıqla qapını çırpıb getdi. Bir neçə dəqiqədən sonra məni baş həkimin otağına çağırdılar.
- Siz niyə xuliqanlıq edirsiniz? Nə haqla təcrübəli həkimə qarşı kobudluq edirsiniz? İnstituta və nazirliyə yazıb tələb edəcəyik ki, sizi xaric etsinlər, - dedı.
Mən də dedim ki, görünür institutda bizi düz öyrətməyiblər. Səhv öyrədiblər ki, xəstə ilə nəvazişlə, qayğı ilə rəftar etmək lazımdır. Demə, xəstələrlə burada gördüyümüz kimi rəftar etmək lazımmış...
İradlı etirazımdan və uzun mübahisələrdən sonra mənimlə razılaşdılar.
Həmin baş həkimin cərrah bacısı oğlu 1988-ci il Xankəndində olan mitinqlərdə nə qədər azərbaycanlı öldürdüyünü fəxarətlə bildirirmış.
İnsanın ruhunda kövrəklik, canıyananlıq olmayanda üsyankarlıq da ola bilməz.
Sudeyf İmamverdiyevin yubiley tədbiri Azərbaycanın qədim tarixi şəhəri Qəbələdən başlayıb.Uroloq, androloq və ginekoloqların toplaşdığı bu konfrans akademikin 85 illiyinə həsr olunub.

Sudeyf müəllim yubileyinə həsr olunmuş konfransın təşkilatçılarına və
iştirakçılarına minnətdarlığını bildirsə də, bir həkim, bir alim, bir vətəndaş olaraq bugünkü səhiyyədə yaranan anlaşılmazlıqlar, qayğı və problemlər barədə də fikir və təkliflərini söyləyib.
Milli Qurtuluş günündə Şuşa Bəyannaməsinin ikiillk ildönümündə iştirakı yaddaşında xoş duyğular yaradıb.Türkiyənin Ədaĺət və İnkişaf Partiyası və Yeni Azərbaycan Partiyası ilə birgə keçirilən Beynəlxalq Konfransdan, xüsusilə partiya sədrinin l müavini, Türk Dövlətləri Ağsaqqallar Şurasının sədri Binəli Yıldırımla səmimi görüşlərdən xoş təəssüratlarla ayrılıb. Heydər Əliyev ili çərçivəsində Şuşada keçirilən bu tədbir bütün iştirakçılara xoş təsir bağışlayıb.
Sudeyf müəllim ömrün 85 ilini hər cəhətətdən xoş ovqatla başa vurur.Sözün həqiqi mənasında ömür-gün dostu, kurortoloq alim, Əməkdar həkim Sevda xanım Nəsrullayevayla iki övlad böyüdüb cəmiyyətə bəxş ediblər.Oğlanları Cavid İmamverdiyev tanınmış rejissorlardandır.Akademik Musiqili Teatrın baş rejissorudur. Qızları Sevinc xanım tibb üzrə fəlsəfə doktorudur. Elmi Tədqiqat Tibbi Bərpa İnstitutunda elmi katibdir. Uğurlu estafet nəvələrdədir. Murad dünyanın ən məşhur elm ocaqlarından olan Mançestr Universitetinin məzunudur. Paşa Sığorta Şirkətində İnformasiya Təhlükəsizliyi departamentinin rəhbəridir. Şeyda ADA Universitetini bitirdikdən sonra magistr təhsilini Londonda alıb. Amerika - Azərbaycan ticarət palatasında baş mütəxəssisdir. Bu günlərdə nişanlısı Hüseyn Mustafabəyli ilə babasına toy sevincləri bəxş edəcək. Bulatın tələbə adı alması sevinci babasını az qala bir ömür cavanlaşdlrıb. Dünyanın bir çox ölkələrindən təhsillə bağlı təkliflər alan Bulat İmamverdiyev babasının razılığı ilə Belçikanı seçib.

Sudeyf müəllim uşaqlıq dövründən Astarada futbol yığma komandasının kapitanı olub. Bu gün də kapitandır. Azərbaycan uroloqlarının hər il Qəbələdə keçirilən konfransından sonra futbol yarışması keçirilir. Yarışmada ən çox qol vuran Sudeyf müəllim olur.
Futbol yarışmasında kapitan olan Sudeyf İmamverdiyev dünya urologiyasında marşaldır.
Sevimli loğmanımıza sağlam canla uzun ömür, könül xoşluğu, yaradıcılıq uğurları arzilayırıq.

Sevda Əlibəyli

Reseptlər elektron formada tətbiq olunacaq

“Dərman vasitələri haqqında” Qanuna edilməsi nəzərdə tutulan dəyişiklərin istiqamətləri müəyyənləşib. Bu barədə qanun layihəsini təqdim edən Milli Məclis Aparatının Sosial qanunvericilik şöbəsinin müdiri Adil Vəliyev bildirib. “1.0.35-ci maddəyə əsasən dərman vasitələrinin dövriyyəsinə nəzarəti təmin etmək məqsədilə Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən aparılan elektron təqib və izləmə (track and trace) sisteminin tətbiq edilməsini və bununla bağlı yeni hüquqi tənzimləməni nəzərdə tutur. Bu sistem istehsal və idxal olunan markalanmalı malların dövriyyəsinə, topdan və pərakəndə satışına nəzarəti həyata keçirən və bununla bağlı məlumatları qeydə alan informasiya ehtiyatı olacaqdır. Növbəti istiqamət üzrə dəyişiklik dərman vasitələrinə reseptlərin elektron formada yazılmasına imkan verən sistemin tətbiqini nəzərdə tutur ki, bu da “Dərman vasitələrinə reseptlərin yazılması” adlı yeni 12-1-ci maddədə təsbit edilir. Bütövlükdə reseptin yeni və geniş anlayışının verilməsi, elektron reseptin tətbiqi, dərman vasitələrinin reseptə yazılması qaydası layihədə qeyd edilən bir digər yenilikdir. Elektron reseptin tətbiqi reseptdə dövlət qeydiyyatına alınmamış dərman vasitələrinin yazılması hallarının qarşısının alınması, reseptə bioloji fəallığa malik qida əlavələrinin yazılması hallarının qarşısının alınması və resept üzərində dövlət nəzarətinin gücləndirilməsi məqsədi müəyyən edilib. Reseptə yalnız dərman vasitəsinin təsiredici maddəsinin yazılması nəzərdə tutulur. 9.6-cı maddəyə görə dövlət qeydiyyatında olmayan dərman vasitələrinin reseptə yazılması zərurəti yarandıqda, həmin resept Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən yoxlanılıb təsdiq edildikdən sonra pasient və topdansatış əczaçılıq müəssisələri, aptek təşkilatları və ya müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqan arasında müqaviləyə əsasən yalnız reseptdə yazılan miqdarda dərman vasitəsi ölkəyə gətirilə bilər. Həmin dərman vasitələrinin resept yazılan şəxs istisna olmaqla ölkə ərazisində satışı qadağandır.

Pandemiya ilə əlaqədar karantin rejimi davam edir - TƏBİB

COVID-19 pandemiyası ilə əlaqədar Azərbaycanda karantin rejimi davam edir. Bunu TƏBİB-in icraçı diretoru Vüqar Qurbanov deyib. O bildirib ki, karantin rejiminə uyğun olaraq tibb müəssisəsində koronavirus xəstələrinin müalicəsi aparılır. “Nazirlər Kabineti qərar qəbul etdikdə ölkəmizdə də karantin rejimi olmayacaq. Koronavirusa yoluxan xəstə sayı az olsa da, yoluxma halları davam edir”, - deyə V.Qurbanov bildirib. İcraçı direktor vurğulayıb ki, stasionar və ya ambulator şəkildə müalicə alan xəstələrə yardımlar göstərilir. "Ölkədə karantin rejimi davam etdiyindən müalicə üsulu da əvvəlki səviyyədə olduğu kimi qalır", - Vüqar Qurbanov vurğulayıb. O əlavə edib ki, Azərbaycan əhalisi tam olaraq koronavirus əleyhinə vaksinasiya olunub: "Hazırda ehtiyac olan kateqoriyadan olan şəxslər müraciət etdikdə peyvənd olunurlar. Müvafiq tibb müəssisələrində vaksinasiya prosesi bu gün də davam edir. Peyvəndlərlə bağlı bu gün hər hansı sıxıntı yoxdur".

Onlayn reseptlər pilot layihə kimi təqdim olundu

Adətən həkimlərin yazdığı reseptləri oxumaq asan olmur. Sanki onların ayrıca əlifbaları var və bunu yalnız özləri və əczaçılar oxuya bilir. Amma bəzən onlar da belə reseptləri oxumaqda çətinlik çəkirlər. Əczaçılar da bəzən resepti oxuya bilmədiklərindən onu yazan həkimlə danışmaq məcburiyyətində qalırlar. Bu mümkün olmadıqda reseptin şəklini həmkarları ilə bölüşür, yazılan preparatların adlarını aydınlaşdırmağa çalışırlar. Bütün bu çətinlikləri aradan qaldırmaq üçün Səhiyyə Nazirliyi rəqəmsal resept layihəsini hazırlayır. Onlayn reseptlər artıq Bakı şəhər Narkoloji Dispanserində pilot layihə kimi təqdim olunub. İlin sonuna qədər onun bütün tibb müəssisələri və apteklərdə tətbiqi gözlənilir. Layihənin bir sıra digər üstünlükləri də var. Bu barədə Səhiyyə Nazirliyinin şöbə müdiri Kəbutər Mövsümlü bildirib. O qeyd edib ki, rəqəmsal resept kağız dövriyyəsini aradan qaldıracaq, həmçinin vətəndaşlara daha sürətli və elektronlaşdırlmış şəkildə xidmət göstəriləcək: "Reseptsiz satışına icazə verilməyən dərman preparatlarının qanunsuz satışının qarşısını alacaq. Yəni bu sahədə şəffaflığı təmin edəcək”. Bəzən pasiyentlər əl ilə yazılmış kağız resepti itirdiklərinə və ya həmin resept yarasız hala düşdüyünə görə həkimləri ilə yenidən görüş təyin etməli olurlar. Layihə bu cür halların aradan qaldırlmasında müsbət rol oynayacaq. Şöbə müdiri işi xeyli asanlaşdıracaq elektron reseptlərin istifadə qaydası barədə belə deyib: “Sistem həm fərdi kompüter, həm də mobil cihazlarda istifadə üçün nəzərdə tutulub. Belə ki, vətəndaşlar sistemə asan login vasitəsilə daxil ola biləcəklər. Eləcə də tibb müəssisəsində vətəndaşların fərdi identifikasiya nömrəsinə əsasən onlara elektron resept tərtib olunaraq mərkəzi uçot sistemi bazasına ötürüləcək. Vətəndaşlar onlara təqdim olunmuş elektron reseptin və ya fərdi identifikasiya nömrəsini, eləcə də QR kodunu əczaçılıq müəssisəsinə təqdim edərək lazım olan dərman preparatlarını ala biləcəklər”. Elektron reseptə yazılacaq preparatlar Taarif Şurasının qərarı ilə dövlət qeydiyyatına alınmış dərman vasitələri bazası əsasında həyata keçiriləcək.

COVID-19 pandemiyası statusu ləğv edildi

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) COVID-19 pandemiyası statusunu ləğv edib. Bu barədə təşkilatın baş katibi Tedros Adhanom Qebreyesus məlumat verib. ÜST rəhbəri bildirib ki, pandemiyanın başlanğıcından bəri ən azı 20 milyon insan COVID-19 virusundan dünyasını dəyişib. Xatırladaq ki, təşkilat 30 yanvar 2020-ci ildə dünyada koronavirusun yayılması ilə əlaqədar fövqəladə vəziyyət, martın 11-də isə pandemiya elan etmişdi.

Mənalı yaşanmış ömür

İnsan var qələmi ilə, insan var əməli ilə xalqına xidmət göstərir. Hər insan ömrü bir nağıla bənzəyir. Nağıllar məna və məzmunca fərqli olduğu kimi, insan ömrü də fərqli olur. Elə insan var ki, sağ ikən ömrü əbədiyyətə unvanlanır və qəlblərdə özünə bir ümid ocağı yandırır ki, o, dünyada olmayanda da nağıla çevrilmiş həyatı onu yaşatsın. Axı bu dünyada heç kim təkcə özü üçün yaşamır.
Mən sizə 87 illik həyatında insanlara sağlıqlı ömür bəxş edən, öz işindən zövq alan bir zəka, şəfa sahibindən- həkimdən söhbət açacağam. O, mənalı ömrünün günlərini bir qığılcım kimi közərdən Səfixan Gəncəliyevdir. Qafan rayonunun Gığı kəndində dünyaya göz açan həkim orta təhsilini də öz kəndlərində almış, orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirib hərbi xidmətə yollanmışdır. Əsgəri xidmətini Rusiyanın Omsk vilayətində başa vurub vətənə dönəndən sonra təhsil almaq üçün Qafan şəhərində fəaliyyət göstərən tibb texnikumuna daxil olur. Tədris erməni dilində olsa da, o, yaxşı oxuyur, ictimai işlərdə fəallıq göstərirdi. Oxuduğu müddətdə Rayon Komsomol Təşkilatının katibi işləməklə yanaşı, rayonda yaradılmış sanitar- maarif şöbəsində təlimatçı da işləmişdir. Bir azərbaycanlı gəncinə olan bu yanaşma onun gələcək uğurlarının başlanğıcı idi. Axı insan dünyaya göz açdığı gündən görə-görə kamilləşir, əxlaqi-mənəvi keyfiyyətləri ilə də dəyişir. Texnikumu bitirən həyatsevər gəncin arzuları onu 1963-cü ildə Azərbaycan Tibb İnstitutuna gətirir. O, zəhmətsevərliyi, intizamlı və bilikli olması ilə bu təhsil ocağında da nümunəviliyi ilə seçilir. 1970-ci ildə institutu bitirən gənc təyinatını öz kəndlərinə alır. Rayon mərkəzindən uzaq olan, 24 kəndə xidmət göstərən 30 çarpayılıq bir xəstəxanaya baş həkim təyin olunur və işlədiyi müddətdə neçə-neçə insan həyatını ölümün caynağından qurtarır. Bəşər övladının ən gözəl xüsusiyyətlərindən biri onun insansevərliyidir ki, bu xüsusiyyət də Səfixan həkimin adını neçə-neçə ailənin qəlb ünvanına həkk edib.

Həkimlik peşəsi çox riskli sənətdir. Burada həyata qayıdış da var, ölüm də var.Amma bacarıqlı, savadlı, öz peşəsini sevən şəfalı əllərdən həyata qayıdış daha gözəldir. Bu cəsarətlilik öz ömründən başqalarının ömrünə ömür calamaq deməkdir. Niyə? Çünki hər ağır itkini yenidən həyata qaytarmaq çox çətindir, qurumuş ağacı göyərtməyin çətinliyi kimidir. Burada yuxusuz gecələr, təhlükə həyəcanı, qorxu qarışıq ümid hissi var. Ümid çırağını sönməyə qoymayan həkim ölümə qalib gəlir.
Haqqında söhbət açdığım aydın zəka sahibinin ömür kitabının bir neçə vərəqini sizinlə paylaşmaq istəyirəm. Bir gün Keypəşin kəndindən Səlim adlı bir gənci yüksək gərginlikli elektrik cərəyanı vurur. Rayon mərkəzindən gələn həkimlər, hətta ekspert-həkim də onun ölüm vəziyyətindən qurtulmağının mümkün olmadığını israrla söyləyirlər. Xəstəxananın baş həkimi Səfixan Gəncəliyev orada çalışan həkimlərlə: Quluev Vaqif və Babayev Məcnunla gecə-gündüz çalışaraq onu həyata qaytarırlar. Neçə bacının bir qardaşının ölümdən qurtulması həkimin nüfuzunu daha da artırır. Deyilənə görə, Səlimin anası oğlu xəstəxanadan çıxan gün xəstəxananın həyətində qurban kəsdirir.

Səfixan həkim mənim anamın da bu gün həyatda qalmasına səbəbkardır. Bakıda təhsil aldığım illər idi. Anamın çox ağır xəstə olduğunu, heç bir həkimin dərdinə əlac edə bilmədiyini eşitdim. Onu Bakıya gətirmək qərarına gəlsək də, atam razı olmadı və Səfixan həkimə göstərəcəyini bildirdi. Həkim 15 gün ərzində anamı sağaltdı.(Qızılyel deyilən xəstəlik anamın bütün üz-baş nahiyyəsinə yayılaraq iltihab vəziyyətinə salmışdı.)Xəstəxada çalışan tibb bacısı Rəfiqə xanımın da bu işdə böyük zəhməti danılmazdır. Belə nümunələri saydıqca qurtarmaz. Hər sənətin öz sehri, öz dünyası var, həkimlik sənəti isə insan ömrünə bir yaşamaq stimulu verir. İnsan ömrünün bu dolama yollarının əlacı yalnız həkimdədir. Xəstə həkimi görən kimi ağrılarını unudur, taleyini həkimin ixtiyarına buraxır.

1975-ci ildə Bakıya gələn həkimi Azərbaycan Rüspublikası Səhiyyə Nazirliyi Zabrat qəsəbəsindəki 21 nömrəli şəhər poliklinikasına terapevt-həkim təyin edir. Allahın insana bəxş etdiyi ömrü hər kəs bir cür yaşayır. Milyonların sevgisini qazanmış Səfixan Gəvcəliyev də öz peşəsinin vurğunu olduğu üçün tezliklə burada hörmət və nüfuz qazanır. Ona bu nüfuzu qazandıran eyni zamanda, savadlı və xeyirxah olmasıdır. 1 ildən sonra qüsursuz xidməti sayəsində baş həkimin müavini işləyən həkimin şöhrəti daha da artır. Doğulduğu ocaqda hər zaman dürüstlük görən həkim xırda cığırlara düşmür, geniş yolların sağlam duyğusu ilə yaşayır. 1986-cı ildə baş həkim təyin edilir və 2012-ci ilədək bu vəzifədə ləyaqətlə çalışır. 26 il bir müəssisəyə rəhbərlik etmək o qədər də asan iş deyildi. Onu bu vəzifədə uzun müddətli edən kiçik ürəyinin böyük duyğuları idi. Axı geniş ürəklərin duyğusu xəstə ürəklərin astanasında məskən salır. 76 yaşında təqaüdə könüllü çıxan həkim ”gənc nəslə də imkan yaratmalıyıq” deyə vəzifəsindən uzaqlaşsa da, öz peşəsinin mahir ustadı kimi qapısını ümidlə döyənlər bu gün də az deyil. O, ömrünün ixtiyar çağında da ümid qapısını bağlamır, ondan dərdinə əlac istəyənlərə kömək əlini əsirgəmir, mətbuatla maraqlanır, peşəsinə aid yeniliklərlə tanış olur, tibbə dair kitablar əlindən düşmür. Nəvələrinin “ bildiklərin bəsdir, nə üçün özünə əziyyət verirsən,ay baba?”sualına “zaman dəyişdiyi kimi təbiət də, təbabət də dəyişir, bala, insan həmişə oxumalıdır”-deyə elmə sevgi ilə yanaşma mesajını verir.

Səfixan Gəncəliyev istər sovet dönəmində, istərsə də Azərbaycan müstəqillik qazanandan sonra qüsursuz xidmətlərinə görə dövlət tərəfindən orden və medallarla, diplom, fəxri fərmanlarla təltif olunmuşdur. Haqqında 1973-cü ildə Qafan rayonunda çıxan “Mis uğrunda” (“Pğndzi hamar”) , 1998-ci və 2006-cı illərdə “Şəfqət”, 2011-ci ildə “Xalq Qəzeti”ndə məqalələr dərc olunmuş, özü “Nur” jurnalında Ulu Öndərə dair “Xilaskarlıq missiyası” adlı məqalə ilə çıxış edərək onu ”Əsrin böyük adamı, nadir siyasi xadimi “ deyə qiymətləndirmişdir. Dövlətini sevən bu böyük ürək sahibi Ulu Öndərin Lissabon sammitindən qayıdandan sonra Bakıxanov qəsəbəsindəki Adil İsgəndərov adına mədəniyyət sarayında (indi bu saray yoxdur) insanlarla görüşə gəldiyini belə xatırlayır:

“Yaxınlaşıb H,Əliyevlə görüşmək istədim, polislər buraxmadı. Bu, Heydər Əliyevin gözündən yayınmadı, özü mənə doğru yaxınlaşıb əl verdi və polisə “mən xalqımın hər bir nəfərini sevirəm, onları məndən uzaq tutmayın” deyərkən mən də onun siyasətini bəyəndiyimizi söylədim. O, bir daha isti münasibətlə mənimlə görüşüb ayrıldı. Mən bu gün də onun bu insani münasibətini unutmuram.”
Səfixan Gəncəliyev bu gün də gənc nəslə Ulu Öndərin xalqına sədaqətindən danışır, onun qurduğu dövlətin daha qüdrətli olmasına nail olmuş prezident İlham Əliyevlə fəxr etdiyini və onun milli müstəqilliyimizin tarix kitabına “Dəmir yumruq”la zəfər imzasını qoyduğunu söyləyir. O, Azərbaycan Respublikası Ağsaqqallar Şurasının üzvü, Zabrat qəsəbə Ağsaqqallar Şurasının sədridir. O, həyat yoldaşı Şərqiyyə müəllimlə birlikdə övladlarına ali təhsil vermiş, onları vətənə, yurda sevgi ruhunda böyütmüşlər. Elə övladlar ki, ata ocağının yanan işığını sönməyə qoymayan, valideyn arzusunu zamanın nurlu günəşinə doğru aparan, ailə mənəviyyatına təmizlik, saflıq, ülvilik gətirən.

Həyat bizim ən uzun yolumuz və ən etibarlı yol yoldaşımızdır. Biz təbiətcə yaxşı olmaq və yaxşı insanları, yaxşı əməlləri görmək üçün yaranmış xalqıq. Son ucu qəm karvanı olan bu dünyada insan ömrü vətən sevgisi ilə yoğrulursa, demək, bu ömür bitmir, hətta Adəm övladı özü bu həyatda olmayanda da. Mənə elə gəlir ki, həyat keçmişdən bu günə boylandığı kimi, bu gündən də gələcəyə əl edir.

Qələmə aldı:
Məryəm QABİLQIZI
"Bütöv Azərbaycan" qəzeti
28 aprel 2023