TÜRKSOY-dan Zəfər Günüylə bağlı təbrik paylaşımı

Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı (TÜRKSOY) 8 Noyabr-Zəfər Günü ilə bağlı paylaşım edib.
Təbrik mesajı təşkilatın rəsmi sosial şəbəkə hesablarında yayımlanıb.
Mesajda “Azərbaycan Zəfər Günün mübarək!” İfadəsi yer alıb.

Türk dövlətlərinin liderləri Azərbaycancanı təbrik etdilər

Xəbər verdiyimiz kimi, noyabrın 3-də Astanada Türk Dövlətləri Təşkilatının “Türk Əsri” çağırışı altında 10-cu yubiley Zirvə görüşü keçirilib.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev tədbirdə iştirak edib.
Qazaxıstan Prezidenti Kasım-Jomart Tokayev Prezident İlham Əliyevi, digər dövlət və hökumət başçılarını qarşılayıb.
Sonra birgə foto çəkdirilib.
Qazaxıstan Prezidenti Kasım-Jomart Tokayev Zirvə görüşünü açaraq qonaqları salamlayıb. Prezident Kasım-Jomart Tokayev Prezident İlham Əliyevi və Azərbaycan xalqını ölkəmizin ərazi bütövlüyünün bərpası münasibətilə təbrik edərək deyib: “Hörmətli İlham Heydər oğlu Əliyevi və Azərbaycan xalqını dövlətçiliyin möhkəmləndirilməsi münasibətilə təbrik edirəm. Ölkəniz ərazi bütövlüyünü bərpa edib və yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoyub. Bu tarixi addım Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinə və Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələrinə uyğun olaraq atılıb”.
Özbəkistan Prezidenti Şavkat Mirziyoyev Zirvə görüşündəki çıxışında son illər Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycanın qazandığı uğurlardan söz açaraq deyib: “Sizin də yaxşı bildiyiniz kimi, dost Azərbaycan xalqı Türk dünyasında layiqli yer tutur, böyük hörmətə və nüfuza malikdir. Azərbaycan xalqı son illər əziz dostum İlham Heydər oğlunun rəhbərliyi ilə möhtəşəm uğurlar əldə edir”.
Prezident Şavkat Mirziyoyev, həmçinin Azərbaycanın işğaldan azad olunmuş ərazilərdə həyata keçirdiyi genişmiqyaslı tədbirlərdən danışıb. “Tarixi ədalət zəfər çaldı. Azərbaycanın ayrılmaz hissəsi olan Qarabağın quruculuq ərazisinə çevrilməsi istiqamətində mühüm nəticələr əldə olunur. Avqust ayında Şuşa və Füzuli şəhərlərində olarkən irimiqyaslı quruculuq işlərinin, müasir infrastrukturun yaradılmasının, dağıdılmış mədəni irs obyektlərinin bərpasının şəxsən şahidi oldum. Azərbaycan xalqını böyük Zəfər – ölkənin ərazi bütövlüyünün tam bərpası münasibətilə bir daha səmimi-qəlbdən təbrik edirəm”, - deyə Özbəkistan Prezidenti vurğulayıb.
Zirvə görüşündə çıxış edən Qırğız Respublikasının Prezidenti Sadır Japarov Azərbaycanın suverenliyinin bərpası istiqamətində hər zaman mühüm addımlar atdığını qeyd edərək deyib: “Bu fürsətdən istifadə edərək bildirmək istəyirəm ki, Qırğızıstan Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədləri çərçivəsində ərazi bütövlüyünü dəstəkləyir”.
Türkiyə Respublikasının Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan çıxışında Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü bərpa etməsinin bütün Türk dövlətlərində qürur doğurduğunu və bunun sülh üçün geniş imkanlar açdığını vurğulayaraq deyiv: “Can Azərbaycan Qarabağın otuzillik işğalına Vətən müharibəsindən sonra birdəfəlik son qoydu. Bu tarixi uğurdan son dərəcə qürur və sevinc hissi duyuruq. Bununla da bölgəmizdə davamlı sülhə bir addım da yaxınlaşdıq. Açılan fürsət pəncərəsinin dəyərləndirilməsi ən böyük arzumuzdur. Ermənistanın Azərbaycan qarşısında götürdüyü öhdəlikləri yerinə yetirməsi vacibdir. Azərbaycanın qərb bölgəsi ilə Naxçıvanı birləşdirəcək kommunikasiya xəttinin həyata keçirilməsi də böyük önəm daşıyır. Bu xəttin açılması bütün bölgə ölkələrinin rifahına ciddi töhfə verməklə yanaşı, Türkiyəni də Ata yurdumuz olan Orta Asiya ilə birləşdirəcək. Bu prosesin uğurla başa çatdırılması üçün Türk dünyası olaraq Azərbaycana dəstəyimizi davam etdirməliyik”.
Türkiyə Prezidenti Naxçıvan Sazişinə dəyişikliklər edilməsinə dair Protokolla bağlı ardıcıl işlərin görüldüyünü də diqqətə çatdıraraq bildirib: “Naxçıvan Sazişinə dəyişikliklər edilməsinə dair Protokol Məclisimiz tərəfindən Türk Dövlətləri Əməkdaşlıq Günü olan 3 oktyabr tarixində qəbul edildi. Noyabrın 1-də Protokolun təsdiqlənməsi prosesini başa çatdırdıq. Bütün üzv ölkələri Protokolun ən qısa müddətdə həyata keçirilməsi üçün lazımi addımları atmağa dəvət edirəm”.
Türk dövlətləri arasında enerji sahəsində əməkdaşlığın gücləndirilməsi istiqamətində də ardıcıl tədbirlərin reallaşdırıldığını vurğulayan Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan qeyd edib: “Nəhəng enerji və nəqliyyat infrastrukturu layihələri Türk dövlətləri arasında daim əsas və mühüm əməkdaşlıq sahəsi olub. Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft, Bakı-Tbilisi-Ərzurum təbii qaz boru kəmərləri və Trans-Anadolu boru kəməri bunun konkret nümunələridir. Xəzərin təbii qazının Türkiyəyə və Avropaya nəqli həm Türk dövlətlərinin rifahına, həm də Avropanın enerji təhlükəsizliyinə töhfə verəcək. Ölkələrimiz arasındakı nəqliyyat şəbəkəsini inkişaf etdirmək hədəfini də xüsusi vurğulamalıyıq. Bu düşüncə ilə Xəzərdən keçən Şərq-Qərb - Orta Dəhlizin rolunun artırılması istiqamətində səylərimizi davam etdiririk”.
Türkmənistan Parlamenti Xalq Məsləhətinin sədri Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Türk dövlətləri arasında reallaşdırılan layihələrdən danışaraq deyib: “Qırğızıstan, Özbəkistan, Türkmənistan marşrutu boyunca Xəzər dənizinədək uzanacaq, sonra Azərbaycana və Türkiyəyə qədər genişləndiriləcək nəqliyyat dəhlizinin yaradılması üzərində iş gedir. Hazırda Türkmənistan qonşu və qardaş ölkələr olan Özbəkistana və Azərbaycana təbii qaz ixrac edir. Eyni zamanda, bizim Türkmənistan qazını Xəzər dənizi vasitəsilə Azərbaycan, Türkiyə və gələcəkdə dünya bazarına ixrac etmək imkanımız var. Yaxın gələcəkdə qardaş ölkələr olan Azərbaycana və Türkiyəyə elektrik enerjisi də nəql etmək imkanımız olacaq”.
Macarıstanın Baş naziri Viktor Orban bu Zirvə görüşünün tərəflər arasında əməkdaşlığın daha da gücləndirilməsi istiqamətində xüsusi rolunu vurğulayıb. Azərbaycanın uğurlarını görüş iştirakçılarının diqqətinə bir daha çatdıran Viktor Orban bildirib: “Mən fürsətdən istifadə edərək, regionda sabitliyə nail olunması istiqamətində göstərdiyi səylərdə və Qarabağın bərpası işlərində Prezident Əliyevə çoxlu uğurlar arzulayıram. Cənab Prezident, Sizi nailiyyətləriniz münasibətilə təbrik edirəm”.
Türk Dövlətləri Təşkilatının Baş katibi Kubanıçbek Ömüralıyev isə görülən işlər haqqında ətraflı məlumat verərək qeyd edib ki, ötən dövrdə müxtəlif sahələrdə bir sıra mühüm qərarlar qəbul olunub. “İstanbulda BMT-nin Məskunlaşma Proqramının Regional nümayəndəliyinin yaradılmasına dair planlar var. Eyni zamanda, BMT-nin Məskunlaşma Proqramı ilə Azərbaycan arasında tərəfdaşlıq mövcuddur. Xüsusi vurğulamaq istəyirəm ki, sentyabrın sonunda Azərbaycanda Milli Şəhərsalma Forumu uğurla keçirildi”, - deyə Kubanıçbek Ömüralıyev bildirib.

Bütün türk dövlətləri üçün vahid əlifba yaradılsın - Ərdoğan

Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan bütün türk dövlətləri üçün vahid əlifbanın yaradılması təşəbbüsü ilə çıxış edib.
Bunu Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan TDT-nin Astanada keçirilən 10-cu liderlər sammitində deyib.
Onun sözlərinə görə, bu, dövlətlər arasında humanitar əlaqələri gücləndirər.
“Dil bizim birliyimiz üçün çox vacibdir, ortaq əlifba çox vacibdir. Prezidentlərin dəstəyi də çox önəmlidir. Ali Təhsil Şurasımız təşkilatın katibliyinə öz tövsiyələrini verdi. Ümid edirik ki, bu, yüksək qiymətləndiriləcək”, - deyə Ərdoğan bildirib.
O, 2024-cü ildə vahid əlifbanın yaradılmasına başlamaq üçün işə çağırıb. Türkiyə prezidentinin sözlərinə görə, bütün türk ölkələri qarşılaşdıqları problemlərlə effektiv şəkildə mübarizə aparmaq üçün birlikdə olmalıdırlar.

Şairlərimiz " Atatürk " və " Turan Birliyi" beynəlxalq medalları ilə təltif olundu

Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, tanınmış teleradiojurnalist, şair-publisist Mübariz Süleymanlı qardaş Türkiyə Cümhuriyyətinin yaranmasının 100 illiyi ilə əlaqədar Cukuroba Ədəbiyyatçılar Birliyinin təsis etdiyi "Atatürk" beynəlxalq medalı və Mərkəzi Asiya "Yeni Avaz" Yazıçılar və Tarixçilər İttifaqının və "Əmir Teymur" fondunun təsis etdiyi "Turan Birliyi " beynəlxalq medalları ilə təltif olunub. Azərbaycanın digər şairləri-Mikayıl Bozalqanlı, Elman Tovuz, Arzu Nehrəmli və Nəcibə İlkin isə "Turan Birliyi" beynəlxalq medalı ilə təltif olunublar.
Ödülləri ölkəmidə səfərdə olan
Qırğıstan Yazıçılar Birliyinin Beynəlxalq Əlaqələr üzrə sədr müavini, Mərkəzi Asiya ” Yeni avaz” Yazıçılar və Tarixçilər Birliyinin sədri, Əmir Teymur fondunun rəhbəri Joldoşbek Akılbeyoviç Monoldorov və bu təşkilatların türk respublikaları üzrə baş koordinatoru İlqar Türkoğlu təqdim ediblər.
Elman Tovuz ocağında keçirilən gecənin aparıcısı şair Mübariz Məsimoğlu türk xalqlarının ortaq dilindən, eyni soy-kökə malik olmasından danışdıqdan sonra sözü İki medal alan jurnalist-şair Mübariz Süleymanlıya verib.
Natiq çıxışında son illər türk dövlətləri birliyinin daha da sıx əlaqələrindən bəhs edib, qardaş Qırğızstandan gələn qonaq Yoldaşbəy Monoldorova və İlqar Türkoğluna təşəkkürünü bildirib.
Digər çıxış edən şairlər Mikayıl Bozalqanlı, Elman Tovuz, Nəcibə İlkin, Arzu Nehrəmli türkün qədim tarixindən, folklor və incəsənətindən danışıblar.
Qonaq qismində iştirak edən şairlər Ayaz Arabaçı, Arzu Əsəd, professor Nazim İmamverdiyev, əməkdar mühəndis Zakir Mirzəyev, jurnalist İnqilab Əbilov qələmdaşlarını təbrik etdikdən sonra türkün zəngin ədəbiyyatına tövhələr verən dühalardan sitatlar gətirib,türk xalqlarının poeziyasının bəşəriliyindən söhbət açıblar.
Ədəbi-bədii gecəyə rəng qatan gənc aşıq Şəhriyar Kərimov gözəl ifaları ilə məclisi daha da rövnəqləndirib.

Türk coğrafiyasının genişlənməsi strateji maraqlarımıza uyğundur

Rusiyada mövcud olan Muxtar Respublikaların hədəflərində nə durur?
Freedom televiziya kanalında Rusiyada mövcud olan Muxtar Respublikaların gələcək taleyi ilə bağlı maraqlı müzakirələr aparılırdı.
Regionun, dünyanın siyasi gündəmini diqqətlə izləyən və aktual məsələləri hər zaman gündəmə gətirən bu televiziyanın ötən günkü müzakirəsi post-Putin dövrünə həsr olunmuşdu. İmperiya iddialarının girovuna çevrilən, keçmiş SSRİ məkanında hər zaman separatizmi qızışdıran Rusiyanın tərkibində yaşayan xalqların kifayət qədər problemləri olduğu məlumdur. Təbii resurslarına görə, çox zəngin ərazilərdə yaşayan bu xalqların güzəranının yaxşı olmadığı Freedom TV müzakirəsində bir daha bəlli oldu.
Hətta Buryatiya Respublikasının nümayəndəsi Rusiya ərazisindəki bütün muxtar respublikaların müstəqil dövlət qurmaq üçün çox dəqiq və aydın planlarının olduğunu detalllı şəkildə izah etdi.
Məlum məsələdir ki, Rusiya öz ərazisində olan bütün muxtar respublikarın o cümlədən nəhəng Tatarısanın hüquqlarını məhdudlaşdırmışdı. Hətta Tatarısatının prezidentlik institutunu ləgv edərək adı çəkilən muxtar respublikanın rəhbərini rəis adlandırmışdı. Şimal qonşumuzun bütün bu cəhdləri görünür əbəsdir. Rusiyada yaşayan xalqlar, mövcud olan Muxtar Respublikalar yaranmış tarixi şəraitdən istifadə edib öz gələcəklərini müəyyən edəcəyi şübhəsizdir. Türk coğrafiyasının genişlənməsi millət olaraq bizim strateji maraqlarımıza uyğundur. Biz bu proseslərə ən azından hazırlıqlı olmalıyıq.

Əkrəm Bəydəmirli

TÜRKİYƏ-AZƏRBAYCAN MƏDƏNİ ƏLAQƏLƏRİNİN SİMGƏSİ “TAR”
Bu məqaləmizə seçdiyim başlığı kecən ilin 31 dekabr və bu ilin yanvarın 2-də Türkiyənin məşhur “Anadolu Ajan”,“ahaber” kanallarına verdiyim müsahibədə yekun cümlə olaraq fikrimi tamamladığımı yaxşı xatırlayıram.

Prof. Dr. İlqar Cəmiloğlunun ilk qabırğalı tar haqda “a haber” kanalına verdiyi müsahibə
Çünki bu fikrimin bir əsası var idi. Türkiyədə Azərbaycan xalq musiqisinin şah musiqi aləti olan, Mirzə Sadıq Əsədoğlundan bizlərə yadigar qalan ecazkar səsli, klassik muğamlarımızı, xalq rəqslərimizi, dəramədlərimizi, min bir rənglərimizi, xalq mahnılarımızı çala bilən, geniş imkanlara malik tar alətimizin nə zamansa Türkiyədə istehsal olunması mənim arzularımdan biri idi. Şükürlər olsun ki, 23 illik arzumu Mustafa Akkayanın xoşməramlı münasibəti, istedadı, zəngin təcrübəyə əsaslanan biliyi və bacarığı ilə gerçəkləşdirməyin bugünkü sevincini yaşamaqdayam.

Mustafa Akkayanın əl işi, ilk qabırğalı tar 28.01- 2023
Qaziantepin məşhur bağlama ustası-sazbənd Mustafa Akkayanın araya-ərsəyə gətirdiyi ikinci şahanə görkəmli qabırğalı tarı bu gün, yəni 24 iyunda emalatxanasına etdiyim ziyarət zamanı ilk gördüyümdə, həyəcanla alıb çaldığımda qeyri iradi olaraq heyrətimi gizlədə bilmədim, dəyərli oxucularım. Səkkiz il ərzində tar alətinin bütün sirlərini, incəliklərini bu istedadlı sənət adamına: Mustafa bəyə anlatdığım zaman bir gün işvəli, nazlı-qəmzəli görünümlü, möcüzəli səsli tarı vurğunluqla, sevinc qarışıq heyrətamizliklə çaldığım zaman əlimdən yerə qoya bilmədiyimi səmimiyyətimlə etiraf edirəm. Hey çalmaq istəyirdim. Sanki bir sehirli qüvvə köksümü tarın çanağına yapışdırmışdı. Heç ayrıla bilimirdim ki? Özüm də heç ayrılmaq istəmirdim. Çünki canı-könüldən aşiq olmuşdum. Vurulmuşdum Məcnun kimi bu ağacdan cana gəlmiş tar isimli Leylimə...
Həyatda çox sevinclər yaşasam da bu sevincimin tayı-bərabəri yox idi. Səbəbi bu idi ki, uzun illər arzuladığım xoş mərama bu gün nail olmuşdum. Anidən tar qarışıq qucaqlayıb alnından öpməklə sevincimi qeyri iradi olaraq bu şəkildə ifadə etməklə təskinlik tapa bildim. Və xeyir duamı verərək gözəl görünümlü cilvəli ahəngli qəmli, kövrək, zərif səsli, incə nəfəsli, bəzən də nərə səsli hayqırtılı sədalı, tar adlı əsərin müəllifinə təşəkkürümü bildirdim. 7-8 saat necə tez gəldi-keçdi heç özüm də bilmədim. Çünki bu saatlar ömrümə həkk olan ən gözəl bəxtəvərlik hissilərini qəlbimdə yaşatdığım ən gözəl anım idi. Kaş bu günkü kimi hər günüm bəxtəfərliklə dolu, iftixar etdiyim gün olaraq bax beləcə olaydı...
Ulu babalarımız necə də gözəl demişlər: “İl var bir günə dəyməz, gün var min aya dəyər”. Məhz bu gün oldu min aya dəyən 24 iyun tarixi.
23 ildir ki, Türkiyədə tar alətinin çatışmazlığının problemini yaşamaqdadır Türk musiqiçiləri. Tar çalmaq istəsələr də tar alətini tapmaq çox çətin məsələ idi. Azərbaycandan tar aləti gətirmək də çox müşkül məsələ idi. Yolda sına, qırıla bilərdi. Bəzən də bunu risqə alaraq gətirdən musiqiçilər də oldu. Fəqət Ərzurum Atatürk Universitetində çalışdığım 2000-2006 illər arasında və 2007-ci ildən günümüzə kimi Qaziantep Universiteti Türk Musiqisi Dövlət Konservatoriyasında, tarın tədrisində bu alətə olan artan tələb qarşısında çarəsiz idim. Özümün çaldığım tarımın səsini dinləyən tələbələrin marağı artsa da bu aləti haradan alacaqlarının maddım-maddım baxışları qarşısında naəlac qaldıqlarını dəfələrlə müşahidə etmiş olub özüm də məyusluq hissləri keçirirdim. Uzun illər bu barədə çözüm yollarını axtarırdım. Fəqət bir xoş gündə, 2015-ci ildə yolum Mustafa Akkaya adlı həlim təbiətli, gözü-könlü tox səmimi bir qardaşımızı, sazbəndi özüm üçün kəşf etdiyimdə, mənən hiss etdim ki, Qaziantepdə türk təbiri ilə desək “tar alətinin bütün incəliklərinə kimi yapsa Mustafa Bəy yapar”. Bu inamımdan heç vaz keçmirdim. Hər dəfə görüşdüyüm zaman tar barədə gizli sirrləri, şəkilləri video görüntüləri açıb tökürdüm ki, ilgisini, marağını çəkə biləm. Şükürlər olsun ki, cəhdim hədər getmədi və söz verdi ki, imkan daxilində vaxt tapan kimi bu alətin istehsalına başlayacağam. Və 7 il ərzində nəhayət ki, arzum gerçəkləşdi və yeni qabırğalı tarın işıq üzü görməsinə şahid oldum.
Ürəyimdə şükr edirdim ki, məramım həyata keçmək, arzularım göyərmək üzrədir. İlk tarın yapılması ilə əlaqədar 2022-ci 7 avqust tarixində “525-ci qəzet”də “Tar da birdir, saz da birdir” adlı məqalə də yayınlatdım ki, xalqımız bilsin ki, ilk dəfə qabırğalı tar Gaziantep şəhərində yaşayan məşhur sənətkar Mustafa Akkaya adlı ustanın xeyir-duası ilə hasil olub.
Bugünkü tarı çala-çala mənən xəyalım böyük tar ustası, Azərbaycanın Xalq Artisti Bəhram Nəsibovdan “Şəhra-şüb” muğamını1981-ci ildə sənətkarın ocağında öyrənərkən tarın bütün simlərinə bir mizrabla coşğulu vurduğu arpeciosayağı ahəngdar sədanı, o tərzdə vurduğum zaman sanki ustadın tarını çalmış kimi qeyri iradi olaraq özümü hiss etdim bir neçə dəfə. İlk ikinci tar da birinci alət kimi səs-səda, haray-həşir salırdı. Çala-çala özüm də sanki kənardan bu sədaları aşıb-daşan çoşğulu çayın sel səsi kimi çağlarlığına dinşək kəsilərək məftun olmuşdum. Türk təbiri ilə“Ay Mustafa bəy əlinə sağlıq, nə gözəl bir tar musiqi mədəniyyətimizə, Anadolu musiqi cameəsinə bəxş etmisən. Allah səni qorusun” deməklə kifayətləndim. Özü də bu xoş sözlərimin təsiri ilə həyəcanlanmaqla, həm də məmnun qalmışdı. Beləcə tarla, çal-çağırla, muğamlarımızdan bəzi örnəklərlə səslənmə müşayiətində bir mübarək gün yaşadıq, əslində isə mənim üçün bir ömür yaşadım deyərdim.

Prof.Dr. İlqar Cəmiloğlu, Qaziantepli məşhur usta Mustafa Akkayanın əl işi, ikinci qabırğalı tar ilə / 24.06-2023
Uğurlar olsun Mustafa bəy! Bugünkü görüşümüzdə daha bir söz verdin ki, Azərbaycan aşıq sazını da qısa zamanda yapmağa dair razılaşma əldə etdiyimin mutluluğunu da yaşamış oldum. Bilirəm ki, söz verməkdə çətinlik çəkirsən. Lakin sözü verdinsə demək nə olursa olsun o işi gerçəkləşdirəcəksən. Çünki, mən sənin səmimiyyətinə inanmaqla, doğru-dürüstlüyünü, sözü bütöv əsl insan olduğunu dəfələrlə müşahidə etmişəm. Yeri gəlmişkən qeyd etməliyəm ki, son illərdə Azərbaycan sazına da maraq Anadoluda atrmaqdadır. Hələki iki keçmiş tələbəm Arzu Qurbani və Yusuf Altunun“TRT İnt” və “TRT Müzik” kanalında Azərbaycan aşıq sazını çaldıqlarını xalqımız üçün xatırlatmaq istərdim.

Prof.Dr. İlqar Cəmiloğlu və keçmiş tələbələrim Arzu Qurbani və Yusuf Altun
Heç şübhəsiz sənin istedadın sayəsində, mübarək əllərinlə icad olunacaq durnagörünümlü Dədə Qurqud yadigarımız, az bir vaxtda öz həllini tapacaq və qabırğalı aşıq sazımızın Qaziantep-Azərbaycan musiqi kültürü sahəsində daha bir mənəvi körpü kimi, “Bir millət iki dövlət” adlı qardaşlarımızın, sənətçilərimizin bir-birinə yaxınlaşmasına vəsilə olacaq. Uğurlar olsun Mustafa bəy!!!

İlqar CƏMİLOĞLU İMAMVERDİYEV
Sənətşünaslıqelmləri doktoru, professor,
QaziantepUniversiteti Türk MusiqisiDövlətKonservatoriyasınınmüəllimi.
Türk Xalqmusiqisinəxidmət mükafatçısı
24.06 -2024 /Qazianep

“ERKIN VAHİDOV YARADICILIQ EVİ”NİN NƏVALI QÖNÇƏLƏRİ

60-cılar ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi Erkin Vahidov özbəklərin sevimli şairlərindəndir. Zəngin yaradıcılıq irsi yaratmışdır, “Söz incəliyi” (“Söz lətafəti”), “Özbəyim” kimi məşhur əsərləri bütün türk xalqlarının ədəbiyyat xəzinəsinə daxil olmuşdur. Yeri gəlmişkən, bu günlərdə şairin “Söz incəliyi” (“Söz lətafəti”) kitabı respublikamızda nəşr olunacaq. Özbəkistanda bir çox müəssisə və yerlər şairin adını daşıyır.
Özbəkistana növbəti ezamiyyə vaxtımda Fərqanə vilayətinin Mərgilan şəhərində yerləşən “Erkin Vahidov Yaradıcılıq Evi”ndə də oldum. 2018-ci ildə yaradılmış bu məktəbin ilkin adı “Erkin Vahidov adına internat məktəbi”dir.
Burada şagirdlərə orta məktəb fənləri ilə yanaşı ayrıca yaradıcılıq dərsləri də keçirilir. Təbii ki, məktəbə yaradıcılıq qabiliyyəti olan şagirdlər qəbul edilir. Gözəl bir bağ içində qurulmuş “Vahid Erkinov Yaradıcılıq Evi”ndə şagirdlər üçün hər cürə yüksək şərait qurulmuşdur. Məktəbin bir addımlığında Erkin Vahidovun Xatirə Muzeyi (2019) açılmışdır. Bütöv kompleks olaraq güllü-çiçəkli, dekorativ ağaclarla zəngin və bir çox şairlərin bust-heykəlləri olan bağın içində yerləşən bu məkanda yaradıcılıqla məşğul olmamaq mümkün deyil. Sanki “Gülüstani-İrəm bağı”nda gəzirsən. Elə bu bağ da Erkin Vahidovun adını daşıyır.
Şagirdlərlə, müəllimlərlə ayaqüstü olsa da, həmsöhbət olduq. Bir neçə şagird şeirlərini oxumaq istədilər. Həvəslə dinlədik. Onları Azərbaycan oxucuları ilə “görüşdürmək” fürsətini də unutmadıq – bu görüşün mətbuat vasitəsilə olacaq eyhamını da vurğuladıq.
Budur, onlardan bir neçəsinin o güllü bağçada səsləndirdikləri nəvalı sətirləri ilə sizlər də tanış olun.
Almaz Ülvi Binnətova
Nəvaişünas
Özbək ədəbiyyatı tədqiqatçısı
 
Sarvinoz MAHMUDOVA

YOMG‘IR

Osmon guldiraydi, yog‘adi yomg‘ir,
Kuz faslin elchisi berar daragin.
Samo bag‘rin tilgan har bitta tomchi,
Kuz bilan bog‘laydi mening yuragim.

Osmon guldiraydi, yog‘adi yomg‘ir,
Gullar yaprog‘ida aks etadi baxt.
O‘ynoqi shamollar tentirab har yon,
Kuzning qo‘shig‘iga qo‘shar yana shahd.

Osmon guldiraydi, yog‘adi yomg‘ir,
Tozalar dunyoni g‘ubor, gardlardan.
Faqat baxsh etadi olam shodligin,
Qalbni xalos qilar g‘am-u dardlardan.

Osmon guldiraydi, yog‘adi yomg‘ir…

BA’ZAN…

Ba’zan kulgilardan titraydi dunyo,
Ba’zan g‘am-anduhdan ezilar olam.
Ba’zan esa quvnoq so‘zlarimizdan
Yuraklarda qolmas bironta alam.

Ba’zan kimsasizlik yoqadi qalbga,
Ba’zan esa kimsa istaydi ko‘ngil.
Ba’zan orzularing chetga surgin-da
Hayot tartibiga jimgina ko‘ngin.

Ba‘zan quvonchlarga to‘ladi olam,
Ba’zan shodliklardan yayraydi yurak.
Ba’zan xohlamaydi sevgini ko‘ngil,
Ba’zan muhabbat ham bo‘ladi kerak.

Ba’zan kulgilardan titraydi dunyo,
Ba’zan g‘am-anduhdan ezilar olam…
 
Farangizbonu MUHAMMADALİYEVA
ONA

Men zerikdim, ona, shahardan,
Mashinalar tovushi, shovqin.
Oldingizga borishim uchun,
Yashil chiroq qachon yonarkin.

Sizni ko‘rgim kelyapti bugun,
Qishloq tomon shoshildim juda.
Sizsiz yashash haqiqiy azob,
Yig‘layapman sog‘inib tunda.

Shahar meni ulg‘aytiryapti,
“Man”, “san”larin yodlatib menga.
Shu shaharga sig‘may ketyapman,
Qishlog‘imning yuragi keng-a.

Hayotimga baxt ulashadi,
Siz va dadam borligi, ona.
Shaharlik qiz boradi bugun,
Yoningizga bo‘lib mardona.

KO’RİNMAS ODAM

Izladim, charchamay izladim,
Taftingni topolmay baxtlardan.
Qachondir nigohlar to’qnashar
Sen bilan!

Qidirdim ko’zlaring, so’zlarini,
Yurakda bir savol: " Qaydasan?"
Bilaman ertami, indinmi
Kelasan.

Sog’inchga qurilgan bu qalbim,
G’ishtlari sabrdan, umiddan.
Ey mening ko’rinmas odamim,
Bormisan?
 
Shahlo SAFAROVA
BUXORADAGI SINGLIM

Farg‘ona.
Tong otar, hayot ham mudroq,
O‘sha Buxoroda mening xayolim.
U yerda singilcham, yuragi titroq ,
Jajji dilchasida hislar limmo-lim.

Tong sahar.
Yotgandir uyquda shirin,
Puchuq burunchasin asta jiyirib.
Yashirar hattoki onamdan sirin,
Dadamga shirinlik qo‘yar buyurib.

Tinmasdan tunlari berib savollar,
Ilhom parilarim qochirar yozsam.
Bir tergay deyman-u yuragim erir,
Qaniydi, shu onda bag‘rimga bossam!

Farg‘ona
Tong otar, hayot ham mudroq,
Bo‘lsa Buxoroda mening xayolim.
U yerda singilcham, yuragi titroq,
Jajji dilchasida hislar limmo-lim.
SENTABR

Dilginamni o’ragan xazon,
Tilla rangga bo’yar hislarni.
Bir lahzada qilib chang-to’zon,
O’chiradi og’ir izlarni.

Kulolmadim,kuldirolmadim,
Yuragimni bosganida g’am.
Kuyib o’tda kuydirolmadim,
Kipriklarim bo’lganida nam.

Kechirishga urindim,ammo,
Xazonlardek yerga urishdi.
Tor tuyilsa shunday keng samo,
Jim,jilmayib boqib turishdi.

Dildaraxtim chopishganida,
Mag’rur turib qilganman sabr.
Yurak ming bor ezilganida,
Sirdosh bo’ldi menga sentabr.


Husnirabonu SOBİROVA

BA’ZAN

Ba’zan yolg‘iz qolib, yig‘lagim keldi,
Lekin yig‘lashga ham yetmaydi kuchim.
Bilasanmi, har tong quyosh chiqadi,
Ko‘zlarimda faqat baxt ko‘rmoq uchun.

Ba’zan yuragimga sig‘maydi quvonch,
Ba’zida xayollar ketadi daydib.
Umrimning sen bo‘lgan varoqlarini
Men yirta boshladim ,,Kelma‘‘ deb qaytib.

Ba’zan seni juda unutgim keldi,
Biroq bunga sira ko‘nmaydi yurak,
Men sensiz yashashni istadim, tushun,
Hayotimni ham tark etishing kerak.

Ba’zan yolg‘iz qolib, yig‘lagim kelar,
Lekin yig‘lashga ham yetmaydi kuchim.
Bilasanmi, har tong quyosh chiqadi,
Ko‘zlarimda faqat baxt ko‘rmoq uchun

PARVONAM
Meni yo‘qlab kelganda dard, g‘am,
Hayotimni ham tark etganda xush dam,
Hatto yuragimni qiynasa alam,
Boshim uzra darrov parvonam - onam.

Qaro ko‘zlarimdan ko‘p yoshlar oqsa,
Yaqin do‘stlar hasad ko‘zi-la boqsa,
Quvonch emas qayg‘u dilga o‘t yoqsa,
Boshim uzra darrov parvonam - onam.

Baxt-u omad qushim ketganda uchib,
Tun kelsa, yorug‘lik o‘rniga ko‘chib,
Har qanday damda ham mahkamroq quchib,
Boshim uzra darrov parvonam - onam.

Duo qilib omad tilagan har on,
Achchiq so‘z aytmagan menga hech qachon,
,,Yaxshi‘‘ nomim bo‘lsa agarda ,,yomon‘‘,
Boshim uzra darrov parvonam - onam.

Umringiz bezasin shodlik toabad,
Xasta bo‘lmang hech qachon faqat,
Ilohim, baxtimga bo‘ling salomat,
Boshim uzra mudom parvonam-onam.

Azərbaycanda Türkiyəyə qurbanlıq deyilib

Bir müddət əvvəl redaksiyamıza məlumat daxil olmuşdur ki, əslən Zəngəzur mahalından olan “Xilaskar Nuru Paşa” kafesinin sahibi Səxavət Hacıyev Türkiyədə mayın 14-də keçiriləcək prezident seçkilərində Rəcəb Tayyib Ərdoğanın qalib gəlməsi üçün qurban deyib. Nəhayət seçki günü gəlib çatdı. Çox gərgin keçən mübarizədə bülletenlərin sayılması səhərə yaxın başa çatdı. Cənab Ərdoğan nəticələrə görə namizədlər arasında lider olsa da, qalibin müəyyənləşməsi 2023-cü il mayın 28-də keçiriləcək ikinci tura qaldı. Seçkinin nəticələrini səhərə qədər həyəcanla izləyən Səxavət Hacıyev yenə də sözüm-söz, qurbanlığım qurbanlıqdır,-dedi. Cənab Ərdoğan ikinci turda inamlı qələbə qazanacaq, mən də qurbanlığımı kəsəcəyəm.
Azərbaycan vətəndaşının Türkiyədə keçirilən prezident seçkilərinə bu qədər maraq göstərməsinin səbəbi ilə maraqlananda dedi:
Mən ixtisasca tarixçiyəm. Dünyada gedən hərbi-siyasi prosesləri diqqətlə izlədiyim üçün yaxşı bilirəm ki, Türkiyənin taleyi ilə bağlı siyasi mübarizə ölkənin sərhədlərini çoxdan aşıb. Dünyanın bütün beyin mərkəzləri, təhlilçilər Türk dünyasının lideri Ərdoğanın hakimiyyətdə qalıb-qalmayacağını müzakirə edirlər. Haqqı, ədaləti çeynəyən güclər, onun dünya 5-dən böyükdür hayqırtısını bundan sonra eşitmək istəmirlər, Afrikalıları kölə zənzirindən buraxmaq istəməyənlər, dünyanın dincliyini pozan zorbalar qarşılarında dimdik dayanıb, yetər məzlumların haqqını yediyiniz deməsindən çəkinənlər onu devirmək üçün bir aradadırlar.
Türkiyə üzərində Amerikanın və digər maraqlı dövlətlərin oyununun artıq gizli tərəfi qalmayıb. Ərdoğanı hakimiyyətdən salmaq üçün bir-birinə nifrət edən siyasi birliklərin Kılıçdaroğlunun ətrafına cəmləşdirilməsi türk düşmənlərinin bu məsələdə necə qərarlı, nə qədər həmfikir olduqlarının göstəricisidir…”
Rəcəb Tayyib Ərdoğanın siyasi səhnədən getməsini istəyən kənar qüvvələrin mövqeyi o qədər aydındır ki, ona xüsusi izahat vermək lüzumsuzdur. Hətta ermənilər də sülh danışıqlarını seçkinin nəticələrinə qədər sabotaj etməyə çalışırlar. Hamı bilir ki, Ərdoğan təkrar seçilərsə, Türkiyəni qaldığı yerdən daha irəli götürəcək. Türk dünyasının bağlarını daha da möhkəmlədəcək.
Türkiyə-Azərbaycan münasibətlərinin bugünkü səviyyəyə qalxmasında böyük xidmətləri olan, qardaş Türkiyəni dünya miqyasında güclü söz sahibi edən Rəcəb Tayyib Ərdoğanı Azərbaycan xalqı xüsusilə sevir. Hamı inanır ki, Türkiyə xalqı doğru seçimini təkrarlayacaq və Ərdoğanla İlham Əliyev iki ölkə arasında dərinləşmiş münasibətlərı qarşıdakı dövrdə də davamlı inkişaf etdirəcəklər.
Elə bu inamımı ifadə etmək üçün söz vermişəm ki, Rəcəb Tayyib Ərdoğan seçilən günün sabahı qurban kəsəm. Bu qurban haqq, ədalət, sülh carçısı olan Ərdoğan xatirinə Allahın eşqinə kəsiləcək. Çünki bu gün dünyada nizam-düzən istəyənlərin, haqqı sümürülən ac-yalavacların Rəcəb Tayyib Ərdoğana çox ehtiyacı var.

Vəfa xanımın xeyir-duamıza ehiyacı var

İnsan zəhmətə qatlaşanda həyat onu müdrikliyə doğru istiqamətləndirir. Əməklə ucalmağı həyat devizi edənlər bu zirvəni böyük çətinliklər hesabına, lakin şərəflə fəth edirlər. Ömrünün ən qayğılı günlərini yaşayan Vəfa xanım da artıq o gələcək günlərin isti sevinci ilə yaşayır.
Xalqların sabahkı taleyini işıqlı, gələcəyi düşünən insanlar həll edir. Çünki onlar sağlam kökə bağlı, milli-mənəvi dəyərlərə sadiq, tükənməz gücdür. Ölkəmizdə də sağlam nəsil sabahkı xoşbəxtliyimizin qarantı hesab olunur. Biz həmişə qabaqcıl insanların həm də qurucu, yüksəlişə zəmin yaradan qüvvə olduqlarına inanmışıq. Belələrindən biri də Vəfa xanımdır. O, Allaha inamı, həyata eşqi sayəsində yaşadığı əzablı günlərin həsrətinə son qoydu, bir daha sübut etdi ki, işıqlı insanlar məğrur, güclü, qorxmaz, cəsur, qəhrəman, yenilikçi nəslin nümayəndələridir.
Səmimi etiraf edim ki, Vəfa xanımın da dünyaya gəlişi bir hadisə idi. O, həyatın amansız acılarını daddıqca daha da mətin oldu. Soyuqqanlı olması həyata sevgisini daha da artırdı. O, çoxlarına nümunə ola biləcək bir ailədə doğulub. Onun barəsində qısaca danışmaq istəyirəm:
Vəfa xanım üç yaşı olanda ailəsi ilə birlikdə Gəncə şəhərindən Rusiyaya köçür. Bir gün avtomobillərin keçməsinin yasaq olduğu ərazidə gül toplayarkən onun həyatını kökündən dəyişəcək hadisə baş verir. Zibildaşıyan maşın qəza törədərək qızcığazı ayaqlarından məhrum edir. Onun üçün saniyələrin il kimi keçən uzun, məşəqqətli dövrü başlayır. Aylarla xəstəxana çarpayısından günəşə boylanır, sarsıdıcı ağrı ilə amputasiya olunmuş ayaqlarına baxır, təəssüflənir. Lakin zaman keçdikcə həyata, taleyə qarşı üsyan etmədən buna vərdiş edir. Onu həvəslə yerimək sevdasından məhrum edən bu ağrının yeri qaysaqlanmamış qardaşı hovuzda boğulur, ailəni də, balaca Vəfanı da bir daha sarsıdır. Bu hadisədən sonra ailə doğma el-obasına - Gəncəyə qayıdır... Vəfa böyüdükcə bir həqiqətə inanır ki, insan öz iradəsi ilə çətinlikləri dəf edə bilər. Alimlərin uzun illərin təcrübəsi olan «insan əsl xarakterini, simasını və mənəvi çəkisini həyatın zor, çətin günlərində açır» fikri onu məyusluqdan qurtarır, həyata daha böyük sevgi ilə baxmağa sövq edir...

İllər öz axarı ilə keçir. Vəfa tələbə adını qazanır. Səhhəti ilə bağlı yolu tez-tez Türkiyəyə düşür. Yeni bir sınaq, yeni bir imtahan qarşısında qalır. Ancaq bu dəfə təkcə Tanrının sınağına tuş gəlmir, ilk baxışdan içində təlatüm yaradan Mehmet Akduz da onu məsuliyyət hissi ilə üz-üzə qoyur. Mehmet onunla ailə quraraq, ömrünün sonuna qədər ona sadiq qalacağına dair vəd verir, vəfa andı içir. Bu sədaqət andının işığı altında onların ailəsində iki gözəl qız övladı böyüyür. Günlər ötdükcə hər ikisi bilir ki, bu çətinliklər bitməyib və bitməyəcək. Ancaq vacib olan əlac sevgi, qarşılıqlı anlaşmadır... Vəfa Akduz illərdir ictimai-siyasi həyatda çox fəaldır. «Kimsəsiz Uşaq və Qadlnlara Yardlm» İctimai Birliyinin sədridir. Qadın problemlərindən tutmuş qazilərin sağlıq, sosial məsələlərinin çözülməsində daim onların yanındadır. Bir-birindən maraqlı, əhəmiyyətli layihələr qurur və bu, Vəfa xanımı həyata daha çox bağlayır.
Bəlkə də bu sətirləri oxuduqca deyəcəksiniz: «İçində bu qədər həyat eşqi, qurub-yaratmaq sevgisi olan, insanlara yardım etmək üçün dünyanın o biri başına gedən belə bir xanım nə üçün millətin elçisi olmasın?!» Elə mən də eynən bu cür düşündüm. Məlumat aldım ki, Vəfa xanım qarşıdakı seçkilərdə bu həyatın imtahanı qarşısına çıxacaq, özünü sınayaqcaq.
Əslində, onun kimi vətənpərvər, içi həyat eşqi ilə dolu bir qadının millət elçisi olması insanların xeyrinə olar, onların sosial güzəranına müsbət təsir edər. Çünki o, sanki bu həyata qurub-yaratmaq üçün gəlib.
Heç şübhəsiz, Vəfa xanım hazırda yaşadığı Türkiyə Respublikası qanunvericiliyinin vaxtaşırı təkmilləşdirilməsindən və seçki (referendum) münasibətlərinin daha mükəmməl nizama salınması zərurətindən irəli gələn müddəaların tətbiqi istiqamətində müəyyən addımlar atmaq niyyətindədir. Eləcə də o, qarşısına cəmiyyəti düşündürən bir sıra hüquqi aktların təkmilləşdirilməsi üçün mövcud qanunlar çərçivəsində ictimai-siyasi fəaliyyətini məhz bu istiqamətdə qurmaq və sosial sahədə əsaslı və fundamental layihələrə imza atmaq məqsədi qoyub.
Vəfa xanım mövcudluğun ümumi şərtləri, maraqlar, normalar, dəyərlər, dünya haqqında təsəvvürlər və identiklik əsasında birləşmiş fərdlərin birgə həyat fəaliyyətinin müxtəlif formaları kimi səciyyələnən cəmiyyət işini düzgün qurmağın yollarını deputat seçiləcəyi təqdirdə fərqli aspektlər üzrə qurmaq fikrindədir. Məhz buna görə o, neçə müddətdir Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın siyasi fəaliyyətini dəstəkləyir, bu siyasi xəttin Türkiyə cəmiyyəti üçün daim uğur gətirəcəyinə əmindir.
Başqa sözlə o, etimad göstərilərək deputat seçilərsə, cəmiyyətin siyasi, iqtisadi, sosial və mədəni həyatını birləşdirən əsas amilləri həmişə diqqət mərkəzində saxlamaq niyyətindədir. O, bununla müxtəlif maraqlara sahib olan insanların da yaşayış tərzini sosial rifaha uyğunlaşdırmaq marağı güdür, cəmiyyəti vahid bir amal uğrunda - dövlətçilik istiqamətində birliyə səsləmək arzusundadır.

Əminəm ki, Vəfa Akduz zərif çiynlərini həyatının baş qəhramanı, ər oğlu ər Mehmet Akduzla, bir-birindən gözəl, ağıllı balaları, ona etimad göstərən xalqı ilə bərabər dünyamızın sağlam, firavan olması üçün hələ çox işlər görəcək! Gəlin, birlikdə Vəfa xanıma seçkilərdə uğur arzulayaq, xeyr-dua verək. Bizim xeyir-duamıza onun indi daha çox ehiyacı var.

Hüseyn İsaoğlu (Məmmədov),
Yazıçı-publisist

MAVİ SƏMANIN XOŞ NƏVASI

Hazırda qarşımdakı əlyazması şəklində olan kitab özbək qızı Zilalə Xocaniyazovanındır (tərcüməsi gənc özbək şairi Rəhmət Babacana aid). Başdan-başa təbiət lövhələri, qədirbilənliklə ata-ana məhəbbəti, sevinc-kədər hissləri, uşaqlıq-gənclik coşqusu, gecənin zülməti – gündüzün parlaq işığı, kədərli mahnılar – şaqraq gülüşlər, həsrət ağrısı, həsrət ümidi – bir sözlə, insan ömrünü bəzəyən bütün naxışlar, ilmələr bu kitabda boxçalanıb.
Günəş işığından, dan nəfəsindən
Əlində bir dəstə çiçək var idi.
Ürəyim quş kimi çıxdı qəfəsdən,
Hər yan payız, qəlbimdəsə yaz idi.
Lirik, poetik tablo! Günəş nurundan, dan şehindən çiçək dəstəsi! Təbiətin bakirə anından bir qucaq şeir çələngi toxumaq, payızda yaz qoxusu, bahar dadı bilmək – bunlar ruhun yaşadığı ovqatdır! Şair bağrını eşqə saran duyğulardır! Bu duyğular “lirik mən”in qapısını qəflətən döyən,
Bəli, bir gün birdən, bilməm qəfildən...
Könül qapısını döyüb gəldi Bəxt.
– tale qismətinin yaşantılarıdır.
Başqa bir şeirinə nəzər yetirirəm – şairə hisslərini bəzən dərvişanə notlarda qafiyələndirir:
Aşiq qəlbə qara dünya,
Səhv düşənə cəza dünya,
Bil, əsil dost Allah — dünya,
Gəl, dostum, sənə təşnəyəm,
Bu gün dərdə aşinayam.
Özbəkistana səfərim çərçivəsində iki dəfə Dormanda – Yazıçıların Yaradıcılıq Evində olmuşam. Gözəl təbiəti, havası mülayim, suyu doyumlu, sözün gerçək mənasında, yaradıcı insan ruhuna sığal çəkəcək bir məkandır. Xoş nəvalı bağ-bağatı şair ilhamına “bir şeir də mənə yaz” – deyə pıçıldar. Belə bir yerdə şeir qoşmamaq mümkünmü?
Ah, Dorman bağları sərin, füsunkar,
Şairlər məskəni, ilham vətəni.
Payız ağuşunda gözəl, bənzərsiz,
Qızıl rəngə çalar Dorman bağları.
– şeiri oxuduqca musiqi kimi səslənir. Ümumiyyətlə, Zilalə xanımın şeirlərinin ruhunda xoş bir nəva duyulur, sanki hansısa mahnıya yazılmış sözlərdir. “Qara gözüm” şeirini oxuduqca öz-özünə zümzümələnir, nəğmə kimi.
Zilalənin şeirlərində Ana mövzusu – ana məhəbbəti, ana laylası, ana həsrəti, ana ağrısı xüsusi yer tutur. Ana-bala, ana-qız bağlılığı bir ayrı incəlik, bir ayrı sehrdir:
Anam – unudulmaz nağılım,
ən həzin, ən məsum nağılım,
Həmişə yaxşılıq diləyən,
ən qədim nağılım.
Anam - mələyim
ağ köynəyindən
hər gecə mənə libas biçər.
Uzuun, lap ayaqlarımacan,
ətəyi topuğumu öpər.
Anam – unudulmaz nağılım,
ən qədim nağılım.
Ürəyə qubar gətirən bu misralar Ana həsrətimi, yoxsa Ana ağısımı?! Anadan nə qədər yazsaq da nə qələm yorular, nə ruhun sakitləşir, heç əl də kağızdan qopmur, yazdıqca sözlər, misralar hey axır.
Bütün bu şeirlərin ruhuna, ahənginə bələd olandan sonra düşünürsən ki, şair üçün – bu misraların müəllifi üçün şeir nədir? Bir şair kimi özünü zamanın hansı fövqündə hiss edir? Cəmiyyətdəki tutduğu mövqe nədir? Misralar arasında cavab tapmaq elə də çətin olmur. Əslində, şeir yazmaq ruh məsələsi, könül çırpıntısıdır. Şairlik isə o çırpıntıları sözlə naxışlamaqdır. Ona görə də Zilalə xanımın ürəyi nə diktə edibsə, onu yazıb. Şeir qəm yüküdür. Şeir insan qəlbində yaşananların, hisslərin, ruhun üsyanıdır. Bəlkə də buna görə şairlər mənəvi aləmin vətəndaşları hesab edilir. O, həmişə öz aləmində özü-özünü həm kəşf edir və həm də ifa edir. Öz dünyasında həm xoşbəxtdir, həm də nisgilli.
Zilalə xanımın tərcümeyi-halı ilə tanış oluram: yazla yayın qarşı-qarşıya gələcəyi günlərin birində – 1973-cü ilin 16 iyun sabahı ata-anasının taleyinə günəş kimi doğub. Adını Zilalə (Zilola) qoydular. (Zilalə adının mənası “Mavi səma” deməkdir. Azərbaycanda belə qız adı olmasa da, özbək qızlarına qoyulan və çox da sevilən bir addır. Baxtına həm də şeir yolu yazılmış bu xanım 2002-ci ildən Özbəkistan Yazıçılar Birliyinin üzvüdür. Uluğbəy mükafatı laureatıdır. “Ürəyimdə bir çiçək bitir”, “Qəlb yolu” “Həsrət pıçıltıları” şeir kitablarının, eyni zamanda “Publisistika və gəncliyin siyasi idealı”, “Kütləvi informasiya vasitələri və ictimai nəzarət”, “Qloballaşma şəraitində gənclərin mənəviyyatı”, “Ailə – tarix və inkişaf silsiləsində” adlı elmi-publisistik risalələrin (kitabçaların) müəllifi, “Vətən üçün yaşayaq!”, “Yeni Özbəkistan”, “Qadına ehtiram” respublika müsabiqələrinin qalibidir. Uzun illər Özbəkistan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasında, Özbəkistan Respublikası Dövlət Əmlak Komitəsinin nəşriy¬yatın¬da, hazırda isə Özbəkistan Respublikasının İnvestisiya və Xarici Ticarət Nazirliyi yanında Agentliyin “Standart” jurnalının baş redaktoru vəzifəsində çalışır”. Müsahibələrinin birində qeyd etdiyi kimi, “cəmiyyətdə mən də hamı kimi yerimlə, işimlə, ailəmlə, övladlarımla məşğulam. Təbii ki, könül adamı olan şairin cəmiyyət ölçülərində yaşaması çox çətindir. Əsas odur ki, cəmiyyətdəki fəaliyyətimdə xalqımın, ölkəmin inkişafına töhfə verə bilim”.
Hər şairin poeziya aləminə qədəm qoymasının qısa bir hekayəti olur. Zilalə xanımın ilk hekayəsi belə başlayıb: “Birinci şeirimi 6-cı sinifdə yazmışam. Yadımdadır, o vaxt ədəbiyyat müəllimimiz şagirdlərə tapşırıq verirdi ki, evdə sərbəst mövzuda şeir və ya inşa yazsınlar. O vaxt “Kəpənək” adlı şeir yazmışdım. Müəllimimiz həmin şeirimi bütün sinifə oxudu və alqışladı”. Qısaca xatırlanan həmin gün bu qızcığazın qəlbini söz eşqinə təşnə edib. İçində o günü – alqışları, tərifləri göyərdərək ədəbiyyata, şeirə könül bağlayıb. Həmin günü əfsanəyə çevirən notların dörd misrası belədir:
Güldən gülə qonarsan,
Ey, zərxallı kəpənək.
Sənə baxsam könlümdə
Oyanar parlaq arzu.
Elə həmin parlaq arzunun qanadlarında taleyini sözün, misraların sehrinə büküb. Təbii ki, istedad ilahi hadisədir, poeziya ilhamın məhsuludur. Nə qədər çətin və zəhmətli iş olsa da, ilhamsız yaradıcılıq nümunəsi yüksək səviyyəyə qalxa bilməz. Bəli, gözəl sənət əsərləri yaratmaq üçün təkcə ilham kifayət etmir. Çox oxumaq, oxuyarkən layiqli və mükəmməl əsərlər tapmaq yaradıcının mənəvi dünyagörüşünün, fəlsəfi təfəkkürünün, dünyanı daha dərin qavramasının əsas mənbəyidir.
Zilalə xanımın şeirlərində ən çox “hansı mövzular üst qatda görünür” marağı ilə şeirlərini bir daha başdan-başa oxumağa ehtiyac qalmadı. İlk şeir kitabının adı “Həsrət pıçıltıları”dır. Özünə ustad hesab etdiyi özbək şairəsi Həlimə Əhmədova həmin kitabına ön söz yazarkən “şeirlərində həsrət notları çoxdur” qərarını xüsusi olaraq qeyd edib. Bu mənada da deyə bilərik ki, şeirlərində həsrət mövzusu – yurd həsrəti, ata-ana həsrəti, bahar həsrəti, qismət həsrəti və s. kimi sətirlərdə dolaşan misralar onun həsrət narahatçılığını qabarıq görünür.
Yaxşı şair adını almaq üçün çox yazmaq, çoxlu kitab çap etdirməkmi lazımdır? Müdrik insanlarda “sənətdə və ədəbiyyatda keyfiyyət kəmiyyəti müəyyən edə bilər” – fikri çoxlarına məlumdur. Ədəbiyyatda önəmli olan nə qədər yazmaq deyil, necə yazmaqdır. Təəssüflər olsun ki, bugünkü ədəbiyyat aləmində də bir neçə kitabı işıq üzü görsə də, amma bir sətri də sevənlər tərəfindən oxunmayan çoxlu sayda “şair” var. Eyni zamanda, çox az sayda çapdan çıxmış böyük sənətkarlar da var. Hətta hər bir sətri pərəstişkarlarının qəlbində, ruhunda dolanan, amma təbliğatı unudulmuş böyük sənətkarlarımız da var. Bu kontekstdə yanaşanda hazırda qəribə bir şeir təbliğatı silsiləsi yaranıb. Baxırsan ki, bir şairin şeirləri Afrikada, Şimallı-Cənublu Amerikada, Avropa və Asiyada boya-boy nəşr olunur: jurnallarda və ya onlayn PDF-lər vasitəsilə. Bir-ikisini oxuyandan sonra bu şeirlərin dünya çapında olmadığını da görürsən. Sakitcə ötürürsən, daha elə “dünyaca məşhur şairin” ən gözəl şeirləri belə gözündən düşür. Belə dünyəvilik poeziyanı gözdən salmaqdır, yoxsa qoy belə də olsun, onsuz da zaman öz ələyi “sirat körpüsü” kimi qarşıdadır. Şeir qəlb nidası olaraq doğulur, “poetik söz eşq suyundan, iztirab torpağından yaranır”. Əslində bu işıqlı dünyada deyilməyən söz qalmayıb. Sənətkarın istedadı bu köhnədən yeni söz, yeni nəfəs, yeni mövzu tapmaqda görünür. Simurq quşunun dimdiyindən yenidən doğulması fəlsəfəsini xatırlamaq yerinə düşər. Yüzlərlə mütəfəkkirin yetişdiyi ölkələrimizdə öz sözünü, öz səsini tapmaq asan deyil.
Zülalə xanımın qəlbinin nidasını bura köçürmək istədim: “Ən çox yazmaq istədiyim mövzu Vətən hissi, milli dəyərlərimiz, bu xalqın ürəyində olan ana dilimizin taleyi, arzu və sevincləridir. Kim olmağımızdan asılı olmayaraq, hər şeydən əvvəl biz bu ölkənin övladlarıyıq, onun dərdi, kədəri, xoşbəxtliyi, kamilliyi bizdən ayrı deyil”.
Bu günkü şairlər klassik, yoxsa müasir üslubda yazmağa önəm verirlər marağı ilə da bəzi məqamlara toxunmaq istədim. Ulularımız “sözdə sehr, şeirdə hikmət var” – deyiblər. Bu qədim deyim, sözə-şeirə verilən yüksək qiymət qələm əhli üçün bir meyardır. Doğrudan da, şeirdə hikmət və elm-mərifət təcəssüm olunmalıdır. Xüsusən də bu meyarı klassik, ənənəvi poeziyamızda daha çox görə bilərik.
XX əsrə qədər qardaşlıq-dostluq çərçivəsində uğurla davam edən ədəbi ənənə, ədəbi təsir məsələsi bu gün də davam edir. Bu günkü gündə XXI əsrdə iki xalq arasında ədəbi-mədəni əlaqələrin inkişafı gənclikdən asılıdır. Gənclərimiz də bu missiyanı doğru istiqaamətləndirib, üfüqlər aydın görünür.
Üfüqünüz aydın olsun, Zilalə xanım! Azərbaycan oxucularına təqdim etdiyiniz şeir çələnginiz mübarək olsun!
“Günəş — göyün əbədi dəyirmandaşı!” - deyərək poetik lövhə cızan Zilalə xanım Vətən eşqli, Yurd məhəbbətli, Turan sevdalıdır”
Ey Turan oğlu, qalib oğlan,
Vətənin cəsur keşiyində ol!

Almaz Ülvi
filologiya elmləri doktoru