Prezidentdən Ulu Öndərlə bağlı paylaşım

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Ulu Öndər Heydər Əliyevin anadan olmasının 102-ci ildönümü ilə əlaqədar sosial media hesablarında paylaşım edib.
Butov.az paylaşımı təqdim edir:

Heydər Əliyevin anadan olmasının 102-ci İLDÖNÜMÜ

Bu gün Azərbaycanın Ümummilli Lideri Heydər Əliyevin doğum günüdür.
Heydər Əliyevin anadan olmasının 102-ci ildönümüdür.
Heydər Əlirza oğlu Əliyev 1923-cü il mayın 10-da Azərbaycanın Naxçıvan şəhərində anadan olub. O, 1939-cu ildə Naxçıvan Pedaqoji Texnikumunu bitirdikdən sonra Azərbaycan Sənaye İnstitutunun (indiki Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyası) memarlıq fakültəsində təhsil alıb. Başlanan müharibə ona təhsilini başa çatdırmağa imkan verməyib.
1941-ci ildən Heydər Əliyev Naxçıvan MSSR Xalq Daxili İşlər Komissarlığında və Naxçıvan MSSR Xalq Komissarları Sovetində şöbə müdiri vəzifəsində işləyib və 1944-cü ildə dövlət təhlükəsizliyi orqanlarında işə göndərilib. Bu dövrdən təhlükəsizlik orqanları sistemində çalışan Heydər Əliyev 1964-cü ildən Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti yanında Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsi sədrinin müavini, 1967-ci ildən isə sədri vəzifəsində işləyib, general-mayor rütbəsinə qədər yüksəlib. Həmin illərdə o, Leninqrad şəhərində (indiki Sankt-Peterburq) xüsusi ali təhsil alıb. 1957-ci ildə isə Azərbaycan Dövlət Universitetinin tarix fakültəsini bitirib.
Heydər Əliyev Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin 1969-cu il iyul plenumunda Mərkəzi Komitənin birinci katibi seçilərək respublikanın rəhbəri olub. 1982-ci ilin dekabrında Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi Siyasi Bürosunun üzvü seçilən Heydər Əliyev SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini vəzifəsinə təyin edilib və SSRİ-nin rəhbərlərindən biri olub. Heydər Əliyev iyirmi il ərzində SSRİ və Azərbaycan SSR Ali Sovetlərinin deputatı olub və beş il SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini vəzifəsində çalışıb.
Heydər Əliyev 1987-ci ilin oktyabrında Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi Siyasi Bürosunun və şəxsən Baş katib Mixail Qorbaçovun yeritdiyi siyasi xəttə etiraz əlaməti olaraq, tutduğu vəzifələrdən istefa verib.
Heydər Əliyev 1990-cı ilin 20 yanvarında sovet qoşunlarının Bakıda törətdiyi qanlı faciə ilə əlaqədar ertəsi gün Azərbaycanın Moskvadakı nümayəndəliyində bəyanatla çıxış edərək, Azərbaycan xalqına qarşı törədilən cinayətin təşkilatçıları və icraçılarının cəzalandırılmasını tələb edib. O, Dağlıq Qarabağda yaranan kəskin münaqişəli vəziyyətlə bağlı SSRİ rəhbərliyinin ikiüzlü siyasətinə etiraz əlaməti olaraq, 1991-ci ilin iyulunda Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının sıralarını tərk edib.
1990-cı ilin iyulunda Azərbaycana qayıdan Heydər Əliyev əvvəlcə Bakıda, sonra isə Naxçıvanda yaşayıb, həmin ildə də Azərbaycan Ali Sovetinə deputat seçilib. O, 1991-1993-cü illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin sədri, Azərbaycan Respublikası Ali Soveti sədrinin müavini olub. Heydər Əliyev 1992-ci ildə Yeni Azərbaycan Partiyasının Naxçıvan şəhərində keçirilən təsis qurultayında partiyanın sədri seçilib.
1993-cü ilin may-iyununda hökumət böhranının son dərəcə kəskinləşməsi ilə ölkədə vətəndaş müharibəsinin baş verməsi və müstəqilliyin itirilməsi təhlükəsi yarandıqda Azərbaycan xalqı Heydər Əliyevin hakimiyyətə gətirilməsi tələbi ilə ayağa qalxdı. Azərbaycanın o zamankı rəhbərləri Heydər Əliyevi rəsmən Bakıya dəvət etməyə məcbur oldular. Heydər Əliyev 1993-cü il iyunun 15-də Azərbaycan Ali Sovetinin sədri seçildi, iyulun 24-də isə Milli Məclisin qərarı ilə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin səlahiyyətlərini həyata keçirməyə başladı.
1993-cü il oktyabrın 3-də ümumxalq səsverməsi nəticəsində Heydər Əliyev Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçildi. O, 1998-ci il oktyabrın 11-də xalqın yüksək fəallığı şəraitində keçirilən seçkilərdə səslərin 76,1 faizini toplayaraq, yenidən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçilib. 2003-cü il oktyabrın 15-də keçirilən prezident seçkilərində namizədliyinin irəli sürülməsinə razılıq verən Heydər Əliyev səhhətində yaranmış problemlərlə əlaqədar seçkilərdə iştirak etməkdən imtina edib.
Azərbaycanın Ümummilli Lideri, Prezident Heydər Əliyev 2003-cü il dekabrın 12-də müalicə olunduğu Klivlend klinikasında (ABŞ) vəfat edib, dekabrın 15-də Bakıda Fəxri Xiyabanda dəfn olunub.
Heydər Əliyev bir çox dövlət orden və medallara, beynəlxalq mükafatlara layiq görülüb, müxtəlif ölkələrin universitetlərinin fəxri doktoru seçilib.
Prezident İlham Əliyev 2022-ci ilin sentyabrın 29-da "Azərbaycan Respublikasında 2023-cü ilin “Heydər Əliyev İli” elan edilməsi haqqında" sərəncam imzalayıb. Dövlət başçısının 2022-ci ilin noyabrın 28-də imzaladığı digər sərəncamı ilə “Azərbaycan Respublikasında 2023-cü ilin “Heydər Əliyev İli” elan edilməsi ilə bağlı Tədbirlər Planı” təsdiqlənib. Tədbirlər Planına uyğun olaraq, ölkəmizdə və xaricə Ulu Öndərin anadan olmasının 100 illiyi əlaqədar müxtəlif tədbirlər keçirilib.
Ümummilli Lider Heydər Əliyevin ən böyük arzusu Qarabağın işğaldan azad edilməsi, ərazi bütövlüyümüzün bərpası idi. Ulu Öndərin bu arzusunu və vəsiyyətini onun layiqli davamçısı, Azərbaycan Prezidenti, Silahlı Qüvvələrin Müzəffər Ali Baş Komandanı İlham Əliyev yerinə yetirdi.
Dövlət başçısı İlham Əliyev xalqımıza 2023-cü il sentyabrın 19-da növbəti qələbənin sevincini yaşatdı. Dövlət bayrağımızı əzəli və əbədi torpaqlarımızda - Xankəndidə, Xocalıda, Xocavənddə, Ağdərədə, Əsgəranda ucaltmaqla xalqımızın arzularını çin etdi. Bununla da müstəqil Azərbaycanın suverenliyi tam bərpa olundu.
Hazırda işğaldan azad edilmiş Qarabağ və Şərqi Zəngəzur yenidən qurulur, ərazilər minalardan təmizlənir, genişmiqyaslı bərpa və yenidənqurma işləri aparılır.

Sumqayıtda güclü yanğın

Sumqayıt şəhərində fərdi yaşayış evində güclü yanğın başlayıb.
Hadisə şəhərin Qurd dərəsi adlanan yaşayış massivində qeydə alınıb.
Belə ki, evin zirzəmisi və həyətyanı sahəsində yerləşən yarımçıq tikilidə yanğın başlayıb.
Hadisə yerinə Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Dövlət Yanğından Mühafizə Xidmətinin əməkdaşları, canlı qüvvəsi və texnikası cəlb olunub.
Hazırda yanğının söndürülməsi istiqamətində tədbirlər görülür.

QƏLƏBƏ – 80


Hər şey cəbhə üçün, hər şey qələbə naminə...



Müharibə! Müharibə bəşər övladının lənət yağdırdığı, insanın - insan tərəfindən məhvinə hakim kəsilən vəhşətli savaş meydanıdır!
O cümlədən, müharibələr milyonlarla günahsız insanların qırğını ilə nəticələnir.
Sivilizassiyalı dünyamız xalqları bir - birinə yaxınlaşdırsa da, qaraguruhçu təcavüzkar qüvvələr müharibə ideyasından əl çəkmək istəmirlər. Bu səbəbdən də minilliklərin yaddaşında müharibə kəlməsi mütərrəqi, sülhpərvər insanlar tərəfindən daimi nifrət və qorxu hissi ilə yad edilir.
Ötən əsrin 60 - cı illərində Norveç Elmlər Akademiyasının alimləri tərəfindən elmi tətqiqt araşdırmalarında müharibələr və onun dağıdıcı təsirlərinə dair maraqlı nəticələr əldə edilmişdir. Məlum olmuşdu ki, bəşər cəmiyyəti eramızdan əvvəl 3600 - cı ildən bəri cəmi 292 il müharibəsiz keçib. Bu illər ərzində 14531 müharibə olub.
Müharibələr zamanı 3,6 milyard insan həlak olub, aclıqdan, xəstəlikdən və səfalətdən əziyyətlər çəkib. Halbuki müharibələrin törətdikləri dağıntıların yenidən bərpasına sərf edilən vəsaitlər hesabına 156 metr enində və 10 metr qalınlığında evimiz olan planetmizin əhatəsində qızıldan nəhəng kəmər çəkmək olardı...
Zaman - zaman səngiməyən müharibələrin ən dəhşətlisi 1939 - 1945-ci illərdə Hitler almaniyası tərəfindən törədilən İkinci Dünya Müharibəsidir. Bu müharibədə 60 milyonda çox insan məhv edilmiş, bir o qədər də insan evsiz - eşiksiz qalıb dağıntılar arasında rəzalətlə yaşamağa məhkum olunmuşdu.
Faşizm üzərində qələbənin 80 - ci ildönümünə tarixi baxış
Tarixdə qanlı müharibə kimi yadda qalan İkinci Dünya Müharibəsi Hitler almaniyası 1939 - cu il sentyabrında Avropanın dinc dövləti Polşanı işğal etdi. Müharibəyə tərəflər arasından 110 milyon hərbçi cəlb edilmiş, Avropa, Asiya və Afrika qitələrində yerləşən 61 dövləti öz “caynağına” almışdı. Avropanı istila edən Hitler ordusu işğalçı yürüşləri ilə kifayətlənmədi. Yeni cəmiyyət kimi tanınan SSRİ dövlətini sarsıtmaq istəyirdi. 22 iyun 1941 - ci ildə müharibə elan etmədən SSRİ üzərinə qəflətən hücum edən Hitler bütün hərbi kontingetini cəlb etmişdi. Coğrafii mövqeyi və zəngin resruslara malik olan SSRİ dövlətini məğlub edib dünyaya ağalıq etmək xülyası ilə meydan oxuyurdu. Lakin, 6 ilə yaxın davam edən müharibə, 1945 - ci ilin mayın 9 - da Alman Reyxinin məğlubiyyəti ilə sona çatdı...
Müharibədə qazanılmış qələbə SSRİ ərazisində yaşayan xalqların cəsur övladlarının döyüş meydanında göstərdikləri rəşadəti tarixə qızıl hərflərlə yazılmış oldu...
Azərbaycan Böyük Vətən Müharibəsi illərində
Sovet dönəmində Böyük Vətən Müharibəsi adı altında İttifaq ərazisindən milyonlarla insan, o cümlədən 650 min Azərbaycan övladları da səfərbər edilib döyüş meydanına, ön cəbhəyə göndərildi. Arxa cəbhədə isə iki milyondan çox Azərbaycan vətəndaşı gecə - gündüz yorulmaq bilmədən ordunu ərzaq, döyüş sursatı, geyim, silah, hərbi texnika, yanacaq sursatı ilə təmin edirdi.
Vəhşət doğuran bu amansız müharibədə döyüşən həmyerlilərimizin bir qismi qəhrəmancasına həlak oldu, bir qismi isə ağır yaralanıb şikəst halında ordudan tərxis edildi.
Müharibə zamanı naməlum ad altında itkin düşənlərimiz də çox oldu...
Böyük güc dövlətlərin strateji planlarında əsas hədəfə çevrilən və 1939 - cu ildən iqtisadi, canlı qüvvələri ilə Azərbaycan Respublikası müharibədə iştirakı zəruri sayılırdı. Sovet tarixşünaslığında Böyük Vətən Müharibəsi dövründə Azərbaycanın ön və arxa cəbhədə xidmətləri geniş işıqlandırılmışdır və bu həqiqət danılmazdır. Müharibənin başlanmasının əsas səbəbkarı olan Hitler almaniyası Bakı neftini ələ keçirmək, Azərbaycanın bütün təbii sərvətlərinə sahib çıxmaq adı altında xüsusi plan hazırlatmışdı.
“Qafqazın idarə olunması planı” bilavasitə Azərbaycana və onun paytaxtı Bakı şəhərinə yönəldilmişdi. Faşizmin məkrli planının həyata keçirilməsinə yol verməyən Sovet rəhbərliyi sərt və inadkarlığı ilə yeni hazırlıq metodlarından istifadə etməyə başladı. Düşmənin hücum planının qarşısı qətiyyətlə dayandırıldı.
Bakı neftinə sahib çıxa bilməyəcəyinin mümkünsüz olduğunu bilən Hitler 1942 - ci ilin iyunun 1 - də Poltava şəhərində keçirdiyi hərbi şurada çıxış edərək; - “Əgər az miqdarda neft emal edən Maykop və Qroznını ələ keçirə bilməsək müharibəni dayandıracam!”
Müharibənin ön cəbhəsinə səfərbər edilmiş Azərbaycanın oğul və qızları və 40 mindən çox könüllülər dəstə halında cəbhəyə, düşmənlə döyüşməyə yollandı. Azərbaycan sözün əsil mənasında Sovet imperiyasının cəbhəxanasına çevrilmişdi. Ərzaqdan məişət əşyalarına qədər, yanacaqdan hərbi texnikalara qədər, geyimdən silah sursatlarına qədər cəbhənin təchizatını öz üzərinə götürüb gecə - gündüz təəmin edən Azərbaycan müharibənin taleyində əsas faktora çevrilmişdi...
İmişli rayonu müharibə illərində
İkinci Dünya müharibəsində İmişli rayonundan 4047 nəfər cəbhəyə səfərbər edilmişdi. Krım, Odessa, Kiyev, Moskva, Stalinqrad, Leninqrad və başqa cəbhə bölgələrində gedən döyüşlərdə qəhrəmancasına döyüşən həmyerlilərimizin keçdiyi zəfər yolu unudulmazdır.
Müharibə zamanı onlardan 1545 nəfəri həlak olmuş və itkin düşmüşdü. Ötən əsrin 60 - cı illərində rayonun mərkəzi meydanında “Naməlum əsgər” in xatirəsini əbədiləşdirən monumental heykəl ucaldılmışdı. Abidənin podstamentində müharibədə həlak olmuş 23 nəfərin adı həkk olunmuşdu. Onlardan yalnız 7 nəfəri azərbaycanlı, qalanları isə rus və tatar xalqının nümayəndəsi olduğunu təmsil edirdi. Aradan xeyli müddət keçəndən sonra, 1979 - cu ildə rayonda yeni rəhbərin, Rayon Partiya Komitəsinin I katibi seçilən Qadir İsmayılzadə, qısa zaman kəsiyində memarlıq baxımından rayon mərkəzinin abadlaşdırılmasına xüsusi diqqət göstərdi. Göz oxşayan yeni yaşıllıq meydançaları, parklar və küçəllər müasir şəhərsalma qaydalarında simasın dəyişdi. Bu dövrdə Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Heydər Əliyev rayon sakinlərinin görüşünə gəlmişdi. Dəmir yolu vağzalında sakinlərin alqışları ilə qarşılanan Heydər Əliyev ilk görüşdə şəhərdə görülmüş abadlıq işlərini razılıqla qiymətləndirmişdi. Sonra meydanın mərkəzində “Naməlum əsgər” abidəsinə doğru hərəkət edərək rayon zəhmətkeşləri ilə görüşüb şəxsi məsələləri ilə maraqlandı. O, abidə önündə həkk olunmuş adları diqqətlə oxudu. Bu an sinəsində orden - medalları ilə seçilən, müharibə iştirakçısı, rayon müharibə veteranlar şurasının sədri Ağası Nəsirov irəli keçdi.
Heydər Əliyev onunla səmimi görüşəndən sonra, təbəssümlə: - Görürəm, orden - medallarından bilinir ki, müharibədə vuruşmusunuz!
Ağası Nəsirov: - Bəli, yoldaş Heydər Əliyev. Bakıdan - Berlinə qədər 1941 - 1945 - ci illərdə hərbiçi zabit kimi döyüş yolunu keçmişəm. Tərxis olunandan sonra, hazırda, rayon müharibə veteranlar şurasının sədri vəzifəsini icra edirəm.
Heydər Əliyev: - İmişlidən neçə nəfər müharibəyə səfərbər olunmuşdu?
Ağası Nəsirov: - Rayon Hərbi komissarlığının rəsmi sənədi əsasında 4047 nəfər müharibəyə səfərbər edilib. Onlardan 1545 nəfəri cəbhə bölgələrində həlak olub, itkin düşüb. Apardığımız araşdırma və yazışmalar zamanı onlardan 360 nəfərin həlak olduğu yerləri və uyduğu qardaşlıq məzarlarını məlum etmişik.
Heydər Əliyev: - Aydındır, Burada onların adları az göstərilir. Gələcəkdə bunları nəzərə almaq lazımdır.
Qadir İsmaylzadə: - Yoldaş Əliyev, yaxın zamanda bu məsələnin həllinə çalışacağıq.
Heydər əliyev: - Görürəm! Az bir müddətdə fəaliyyətinizlə rayonun abadlıq işlərində xeyli iş görümüsünüz. Bu təqdirə layiqdir.
Heydər Əliyevin 1979 - cu ildə İmişli sakinləri ilə görüşündən sonra rayon mərkəzi abadlıq sahəsində öz simasını dəyişdi. Eyni vaxtda Tarix Diyarşünaslıq muzeyi, Şöhrət Muzeyi və Dövlət Rəsm Qalereyası, Şahmat məktəbi, Mədəniyyət sarayının inşasına başlanıldı. Ticarət yarmarkası, beşmərtəbəli binalar, müasir məktəblər, Araz çayı üzərində körpü, Kitab evi, Mərkəzi kitabxana binası, və onlarla infrastruktur mərkəzləri yaradıldı, prospektlər abadlaşdırıldı. Sözün əsil mənasında, tarixi Kür - Araz mədəniyyətinin Mil - Muğan düzündə ikinci Şəhərgah sayılan İmişli rayonu özünün intibah dövrünə qədəm qoydu.
Bütün bunlarla yanaşı mövzunun mahiyyətini zənginləşdirən və İkinci Dünya Müharibəsində döyüş yolu keçmiş İmişli sakinlərinin xatirəsini əbədiləşdirən Döyüş Şöhrəti kompleksindən bəhs etmək yerinə düşərdi.
Sov. İKP MK - nın qərarı ilə 1984 - cü ilin iyun ayında “1941-1945 - ci illərdə Böyük Vətən Müharibəsində sovet xalqının faşizm üzərində qələbəsinin 40 illiyi şərəfinə Ümumittifaq Baxışının keçirilməsi ilə tədbirlərə başlanıldı. Rayon Partiya Komitəsinin tapşırığı ilə şəhərin giriş hissəsində müasir memarlıq üslubunda Şöhrət Muzeyi Xatirə kompleksinin tikinti işləri aparıldı.
Kompleksin memarı Hafiz Qənbərov, Heykəltaraş professor İbrahim Zeynalov və Şöhrət Muzeyinin ekspozisya tərtibatçısı Mədəniyyət Nazirliyinin studiya rəhbəri Cahangir Məmmədov fəaliyyət göstərirdilər. Bu taleyüklü məsələdə rayon Tarixşünaslıq Muzeyinin əməkdaşları müharibə iştirakçılarının arxiv sənədlərini toplayıb muzeyin ekspozisiyasında xronoloji ardıcıllıqla yerləşdirdi. İki hektar sahəni əhatə edən kompleksdə Su Təssərrüfatı - Meliorasiya təşkilatının rəhbəri Fəyyaz Həşimov və bir çox təşkilatların işçiləri çalışırdı. 1985 - ci ilin aprelində Professor İbrahim Zeynalovun rəhbərliyi ilə 18 metr hündürlükdə “İki od arasında” memorial xatirə abidəsi ucaldıldı. Gündəlik işlərə nəzarət edən rayon Partiya Komitəsinin ideoloji sahə üzrə katibi Gözəl xanım Səfərovanın xidmətləri danılmazdır.
Müharibədə həlak olan həmyerlilərimizin əzizləri İttifaqın müxtəlif yerlərində döyüşdə həlak olmuş və “Qardaşlıq məzarında” uyuyan döyüşçülərin məzarından gətirdikləri torpaq və urnaları abidənin potstamentinin alt tərəfində xüsusi qablarda yerləşdirdilər. Muzeydən abidəyə qədər yeraltı kabel çəkildi. Abidədə dinamik vasitəsi ilə bəstəkar Qara Qarayevin Müharibədə həlak olanların şərərəfinə bəstələdiyi “Rekviyim” musiqisi gecə - gündüz xüsusi muzeydə yerləşdirilmiş maqnitofanla səsləndirilməsi üçün hazırlıq işləri aparıldı.
Şöhrət muzeyi və Kompleksi 1985 - ci il mayın 5 - də rayon sakinlərinin iştirakı ilə açılışı oldu. Mərasimi Moskva “Zaman” xəbərlər proqramı yayımının telejurnalisti Mais Məmmədov tərəfindən çəkiliş apardı.
Mayın 6 - da Moskvadan “Zaman” proqramında geniş reportaj verildi. Bu reportajın sədası qısa zaman kəsiyində ittifaqın hər yerində yad edildi. !985-ci ilin noyabrında Moskvadan birbaşa İmişliyə gələn V.İ. Leninin qardaşı qızı, professor Olqa Dimitrovna Ulyanova və həyat yoldaşı general polkovnik, akademik A.Y. Maltsev Şöhrət Muzeyi və Xatirə Kompleksini ziyarət etdilər.
!985 - ci ilin noyabrında Alman faşizm üzərində Sovet Ordusunun Qələbəsinin 40 illiyinə həsr olunmuş Ümumittifaq baxışı yekunlaşdı. Bu baxış zamanı İmişli Şöhrət muzeyi və Xatirə Kompleksi qalib sayıldı.
Yarışın sədri SSRİ Mədəniyyət Naziri P.N. Demiçev və sədr müavini SSRİ Həmkarlar İttifaqının sədri Y.İ. Naumenkonun imzası ilə II dərəcəli Diploma layiq görüldü.
İndi, ötən dövrdən artıq 80 il keçib. Artıq Azərbaycan xalqı azğınlaşmış, bədnam erməni silahlı qüvvələri ilə çarpışmalı oldu. Vətənimizin ayrılmaz parçası olan Qarabağ diyarı silahlı erməni qüvvələri tərəfindən işğal olunmuşdu. Xəyanətkar əməllərindən peşiman olmayan erməni neofaşistləri silahı yerə qoymaq istəmirdi.
Nəhayət Beynəlxalq Aləmdə haqq səsimizə biganə yanaşmanın və Ölkə başçısı, Ali Baş Komandan cənab İlham Əliyevin qətiyyətli addımı nəticəsində erməni silahlı qüvvələri əzəli yurdumuz Qarabağ diyarında məhv edilərək rusvaycasına qovuldu.
Qarabağ diyarında həyat yenidən öz məcrasına düşdü. Müasir memarlıq üslubunda yeni qəsəbə və şəhər mərkəzləri salınır. Yollar çəkilir, yeni infrastrukturlar, sənaye mərkəzləri yaradılır. İnsan amili üçün göz oxşayan mərkəzlər istifadəyə verilir. Sakinlər öz əzəli yurdlarına köçürülür və inşa edilmiş evlərdə yerləşdirilir. Bir sözlə hər nə varsa insanların normal həyat tərzinə həsr olunur...
Artıq arxada qalmış bu müharibədə İmişli sakinlərinin rəşadəti tarixdə qızıl hərflərlə qeyd olunur. İmişli Şöhrət Kompleksində uyuyan şəhidlərimizin məzarı müqəddəs məkana çevrilmişdi. Allah bütün şəhidlərimizə rəhmət eləsin. Ruhları şad, məkanları cənnət olsun. Qazilərimizə səbir və sağlam ömür diləyirəm.
İkinci Dünya Müharibəsində Azərbaycan Respublikasının xidmətləri.
Dünya tarixşünaslığında, Avropa dövlətlərinin hərbi, elmi tətqiqat mənbələrində bir fikir bu gün də aktuallığını qüvvədə saxlayır.
Həqiqətən də Azərbaycan dövləti İttifaqın hərbi potensialının əsas bazası kimi müharibədə fəaliyyəti genişdir. Müharibənin taleyində isə paytaxtımız Bakı şəhəri “Qəhrəman şəhər” siyasi stasusunu bu günə qədər almamış və yad edilmir.
Bütün bunlarla yanaşı ittifaqda hər bir sahədə seçilən respublikamızın igid oğul - qızları inamla vuruşmuşdular. Cəbhə bölgəsində bir - birinin ardınca yaradılmış 77 - ci diviziya “Simferopol diviziyası”, 223 - cü diviziya “Belqrad diviziyası”, 271 - ci divizya “Qarlov diviziyası”, 416 - cı “Taqanroq diviziyası”nın şücayəti və keçdiyi döyüş yolları azərbaycanlıların Böyük Vətən müharibəsi cəbhələrində göstərdiyi qəhrəmanlıqlar xarici dövlətlərinin də diqqətini cəlb etmişdi. Ölkənin iqtisadiyyatı müharibə dövrünün qanunları ilə idarə olunurdu. İstehsalda iş saatları 10 - 12 saata qaldırılmışdı. “Hər şey cəbhə üçün, hər şey qələbə naminə!” devizi ilə əməkçilər gecə - gündüz çalışırdılar.
Müharibə illərində Bakı ölkə neftinin 80 - 85 faizini, benzin və dizel yanacağının 85 - 90 faizini istehsa edirdi. Mühim silah növləri, mərmilər, patronlar Bakı müəssisələrində istehsal olunurdu. Faşist qüvvələrini vahiməyə salan əfsanəvi “Katyuşa”, BM - 13 hərbi texnika maşını və mərmiləri Bakıda istehsal olunurdu. Xalqımızın tərbiyə edib boya - başa çatdırdığı yüzlərlə oğul və qızlarımız cəbhə bölgəsində qəhrəmanlıq göstərmişdilər. Onlardan 121 nəfəri o dövrün ən ali mükafatı, Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görülmüşdü. On minlərlə həmyerlimiz isə xidmətlərinə görə orden, medallarla təsis edilmişdi. Müharibə zamanı mühacirətdə olan görkəmli ictimai xadim və ziyalılarımız azərbaycanlıların taleyinə biganə qalmamışdı. Onlar faşizmin mənfur planlarını rədd edərək Azərbaycanı bu müharibədən kənarlaşdırılmasına çalışırdılar.
Müharibə Veteranı Ağası Nəsirov Berlin şəhərində
Müharibənin fəlakətləri...
Faşizmlə döyüşdə Avropa, Asiya, Afrika və nəhayət Amerikada 60 milyondan çox insanın, hərbiçinin ölümü ilə nəticələndi. Birinci Dünya Müharibəsindən 5 - 6 dəfə çox fəlakətlər gətirdi. Bütövlükdə müharibənin törətdiyi ağrılı fəsadlar 5 trilyon dəyərində hesablanmışdı. Bu müharibədə qələbənin əldə olunması on minlərlə soydaşımızın həyatı bahasına başa gəldi. Azərbaycan xalqı 34 ildir ki, öz istiqlaliyyətinin tam sahibidir. Baxmayaraq ki, ərazimizin 20 faizi yadelli erməni militarizmi tərəfindən işğal olunmuşu. Ancaq Azərbaycan dövlətinin Yeni Qurucusu , Ümummilli lider Heydər Əliyevi qlobal siyasəti sayəsində öz ərazi bütövlüyünü, müstəqilliyini bərpa etmiş, yaşamış və dünyanın inkişaf etmiş dövlətləri sırasına çıxmışdır.

Vaqif RÜSTƏMOV,
İmişli rayon Tarix Diyarşünaslıq və
Şöhrət Muzeyinin sabiq direktoru,
təqaüdçü tarix müəllimi

HEYDƏR ƏLİYEV VƏ QƏRBİ AZƏRBAYCAN - Komitə sədrinin məqaləsi


Sadiq QURBANOV,
Milli Məclisin Təbii ehtiyatlar, energetika və ekologiya komitəsinin sədri
Azərbaycan xalqının dünya siyasətinə bəxş etdiyi böyük dövlət adamı, dahi siyasətçi Heydər Əliyevin anadan olmasından 102 il keçir. Heydər Əliyevin fiziki yoxluğundan bizi ayıran vaxt axarı onun siyasi dühasını daha dərindən öyrənməyə sövq edir. Xalqımızın yetişdirdiyi tarixi şəxsiyyətin ən böyük səciyyəvi cəhəti vətənimizin tarixini bütöv görməyi bacarması idi. O, Azərbaycanın və türk dünyasının problemlərinin həlli yolları barədə daim düşünən böyük siyasi lider idi. Heydər Əliyev Sovetlər Birliyinin rəhbərliyində olanda fəaliyyətində bu çalarlar qabarıq görünürdü.
Milli kimliyə bağlı şəxsiyyət
Heydər Əliyev SSRİ Kommunist Partiyasının Siyasi Bürosunun üzvü, SSRİ Nazirlər Soveti Sədrinin birinci müavini vəzifəsini tutarkən onun SSRİ Kommunist Partiyasının baş katibi Mixail Qorbaçovla ilk konflikti Qazaxıstan SSR KP MK-nın birinci katibi Dinməhəmməd Kunayevin vəzifədən uzaqlaşdırılmasına etirazı ilə bağlı olmuşdur. Heydər Əliyevin türk xalqlarına olan bağlılığı və milli təəssübkeşliyi SSRİ rəhbərliyi tərəfindən qısqanclıqla qarşılandı və onun özünü hədəfə çevirdi. Turkiyənin tanınmış araşdırmaçı jurnalisti Selahettin Sadıkoğluna "Haydar Alıyevle yüz-yuze reportaj" başlığı ilə verilmiş telemüsahibədə Heydər Əliyev bu barədə söyləyir: "Mənim SSRİ Siyasi Bürosunda dövlət başçısı ilə ilk konfliktim 1986-cı ildə baş verdi. M.Qorbaçov Orta Asiyada türk dövlət başçılarını çıxardıb oraya rus millətindən olan başçılar təyin edirdi. Nəhayət, 1986-cı ildə 22 il Qazaxıstana başçılıq etmiş D.Kunayevi vəzifədən azad edərək onun yerinə rus millətindən olan yaxın dostunu təyin etdi. Mən buna etiraz etdim. M.Qorbaçova başa saldım ki, bu doğru deyil. Bunu etmək olmaz. Lakin o bildirdi ki qazax xalqı belə istəyir. Mən bildirdim ki, bu yanlışdır. Nəticədə qazax xalqı həmin şəxsi qəbul etmədi və qarşıdurma yarandı. Buna etiraz edən qazax gənclərinin bir çoxu güllələndi. Bir çoxu həbs edildi. Və buna qazax millətçiliyi donu geyindirdilər".
Bəli, Heydər Əliyevin SSRİ rəhbərliyi ilə ilk ziddiyyətləri məhz türk xalqlarına qeyri-millətlərin rəhbər təyin edilməsi ilə başlanmışdır. Heydər Əliyevin türk milli kimliyinin təəssübkeşliyi onun Sov.İKP MK-nın Siyasi Bürosundan istefa verməsinə səbəb oldu. Onun qazax xalqının dövlət xadimi D.Kunayevlə, özbək xalqının dövlət xadimi Şərəf Rəşidovla möhkəm dostluq əlaqələri qısqanclıqla qarşılanırdı. Hər üç şəxsiyyətə qarşı Əliyevşina, Kunayevşina və Rəşidovşina adı altında qarayaxma kampaniyası aparılırdı. Heydər Əliyevin hələ sovetlər dönəmində türk xalqlarına qarşı olan sevgisinin təzahürü idi ki, Orta Asiyanın və Turkiyənin dövlət başçıları və xalqları ona böyük ehtiram bəsləyirdilər.
Xristian güc mərkəzləri tərəfindən türk dünyasının bütövlüyünü pozmaq, türk xalqlarının quru sərhədlərini ayırmaq məqsədi ilə xristian zolağı yaratmaqla süni şəkildə Ermənistan adlanan dövlətin yaradılması tarixşünaslıq tərəfindən öz təsdiqini tapmışdır. Böyük dövlət adamı Heydər Əliyevin bu problemə baxışı maraq doğurmaya bilməz. Ümummilli Lider Qərbi Azərbaycana türk dünyasının ən vacib parçası kimi baxır, onu xalqımızın tarixi torpaqları hesab edirdi. Böyük siyasi xadim ikinci dəfə hakimiyyətə gəldikdən sonra artıq biz onun açıq şəkildə Qərbi Azərbaycan məsələsinə həssas münasibətinin şahidi olduq.
Tarixi və siyasi varislik
Heydər Əliyev Qərbi Azərbaycan məsələsinə iki baxış bucağından yanaşıb dəyərləndirirdi: tarixi varislik və siyasi varislik. Birinci baxış bucağı Qərbi Azərbaycanın tarixi Azərbaycan torpaqları olması faktorunu önə çəkirdi. Ümummilli Lider Heydər Əliyevin 1991-ci ildə Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin birinci sessiyasında çıxışı bunun bariz nümunəsidir. Heydər Əliyev həmin çıxışında deyir: "1918-ci ildə Azərbaycan Respublikasının ərazisi 114 min kvadratkilometr olub. İndi isə 86 min kvadratkilometrdir. Gör əlimizdən nə qədər torpaqlar gedib. Əsrlər boyu Vətən, torpaq anlayışı xalqımızın ləyaqətini, mənliyini, şərəfini əks etdirib. Xalq öz torpağının müqəddəsliyini qorumaq üçün onun uğrunda ölüm-dirim mübarizəsi aparıb. Ulu babalarımız Vətən torpağının hər bir qarışını namus simvolu kimi qoruyub, onun yolunda canlarını və övladlarını qurban verməkdən belə çəkinməyiblər. Təəssüf ki, biz bu ənənələri unuduruq. Buna artıq dözmək olmaz. Ona görə də təklif edirəm ki, bir Dağlıq Qarabağ məsələsi yox, bütün 1920-ci ildən indiyədək Azərbaycan ərazisindən Ermənistana verilmiş torpaqların hamısının haqq-hesabı aparılsın. Hansı dövrdə, hansı sərhəd sahəsində, hansı torpaqlar verilib? Bu torpaqların hansı qərarlarla, kim tərəfindən verilməsi müəyyən olunsun. Və biz Ermənistana qarşı artıq müdafiə mövqeyində yox, hücum mövqeyində duraq və burada deputatların dediyi kimi, o torpaqların geri qaytarılması üçün mübarizə aparaq. İndi biz mübarizəyə keçməliyik və mən də bu mübarizəyə hazıram. Əgər deputatlar razı olarsa, bizim sessiyamız Ermənistanı təcavüzkar dövlət adlandırmalıdır. Biz bu barədə xüsusi qərar çıxarmalı və onu bütün dünyaya bəyan etməliyik. Soruşdular ki, o torpaqları kim verib? Mən təklif edirəm ki, aydınlaşdırılsın. Eyni zamanda arayış verə bilərəm ki, 1969-cu il 14 iyuldan (mən başa düşdüm, o sualı mənə niyə verdilər), Azərbaycana rəhbərlik etdiyim dövrdən 1982-ci ilin dekabrına qədər Azərbaycan ərazisindən bir qarış da olsa, Ermənistana torpaq verilməyib. Mən buna cavab verirəm və özümü çox xoşbəxt hesab edirəm ki, o dövrdə ermənilərin torpaq iddialarının qarşısını ala bildik".
Göründüyü kimi, Heydər Əliyev Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə Qarabağ problemi kontekstində deyil, bütöv baxır və siyasi varislik prinsipini önə çəkərək ərazilərimizin 86.6 kvadratkilometr deyil, 114 min kvadratkilometr olduğunu vurğulayır. Eyni zamanda Heydər Əliyev vaxtilə Azərbaycanın ərazilərinin ermənilərə verilməsi həvəsində olan şəxslərin fəaliyyətlərinin hansı çətinliklərlə qarşısının alındığını söyləyir.
Heç kimə sirr deyil ki, Heydər Əliyevin hələ sovet dönəmində Azərbaycanda rəhbərliyə gəlməsi respublikamız üçün daha ciddi bir təhlükənin qarşısını aldı. 1948-1953-cü illərdə sovet dövlət rəhbərliyinin yaxından köməyi ilə azərbaycanlıların doğma torpaqları olan Qərbi Azərbaycandan - Ermənistan SSR adlandırılan ərazidən deportasiyasına nail olan ermənilər 1968-1969-cu illərdə Azərbaycana qarşı ərazi iddialarını yenidən genişləndirmişdilər. Kreml də onların bu iddialarına dəstək verirdi. Məhz belə bir təzyiq nəticəsində Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti Ermənistanla sərhəddə yerləşən 2 min hektardan çox torpağın onlara verilməsi haqqında hələ 5 may 1938-ci ildə qəbul edilmiş əsassız sənədi 7 may 1969-cu il tarixli qərarı ilə təsdiq etdi (Ali Sovetin Sədri M.İsgəndərli). Heydər Əliyev bu qərarın həyata keçirilməsinə yol vermədi.
İlk dəfə Heydər Əliyev "Qərbi Azərbaycan" ifadəsini işlədib
"İslam sivilizasiyası Qafqazda" mövzusunda 10 dekabr 1998-ci ildə keçirilən beynəlxalq simpoziumun iştirakçılarının böyük bir qrupu ilə görüşdə çıxış edən Heydər Əliyev bir daha Qərbi Azərbaycan məsələsindən bəhs edərək deyir: "İndi Ermənistan adlanan ərazi, Qərbi Azərbaycan - İrəvan mahalı, Göyçə mahalı, Zəngibasar mahalı, Zəngəzur mahalı - bunlar hamısı müsəlmanlar, azərbaycanlılar yaşayan diyarlar olubdur. Təəssüf ki, bu ərazilərdən, diyarlardan müsəlmanlar çıxarılıblar, indi bu ərazilərdə bir nəfər də olsun müsəlman yoxdur. Bu da Ermənistan millətçiliyi, erməni ekstremizmi, erməni şovinizmi siyasətinin nəticəsidir. Əgər Qafqazda islam sivilizasiyası haqqında danışırıqsa, həqiqəti demək lazımdır".
Beləliklə, müasir Azərbaycanın siyasi həyatında Qərbi Azərbaycan terminologiyasından ali kürsüdən ilk dəfə Ümummilli Lider Heydər Əliyev istifadə etmişdir. Bundan sonra həm siyasi ədəbiyyatda, həm də siyasi platformalarda bu termin artıq öz gerçək yerni tutmağa başladı. Heydər Əliyev digər beynəlxalq kürsülərdən də Ermənistanın tarixi Azərbaycan torpaqlarında yaradılması ilə bağlı faktları söyləyirdi. 23 fevral 1994-cü ildə Böyük Britaniya Kral Beynəlxalq Münasibətlər İnstitutunda çıxışında Heydər Əliyev deyir: "Əgər tarixi faktları araşdırmalı olsaq, onda xatırlatmalıyam ki, indiki Ermənistan ərazisi vaxtilə Azərbaycan torpaqları idi. Bir vaxtlar bu yerlər Azərbaycana məxsus olmuş, lakin 1918-1920-ci illərdə Ermənistana keçmişdir. Bir sözlə, tarixə müraciət etməli olsaq, onda görərik ki, Ermənistan Azərbaycana çox şey qaytarmalıdır. Amma indi mən onu deyirəm ki, biz Ermənistan ərazisinə, mövcud sərhədlərə göz dikməmişik, onların iddiasında deyilik. Bununla bərabər, biz öz ərazimizin bir metrini də verməyə razılaşa bilmərik".
15 fevral 2000-ci ildə Cons Hopkins Vaşinqton Universitetindəki çıxışında Heydər Əliyev deyir: "Bəli, Zəngəzurda azərbaycanlılar çox yaşayıbdır. Vaxtilə Zəngəzurun əhalisinin əksəriyyəti azərbaycanlılar olubdur. Ancaq Sovetlər İttifaqı yaranan zaman respublikaların xəritələri çəkilib, Zəngəzur Ermənistanın tərkibində qalıbdır. Azərbaycanlılar oradan tədricən köçüblər. Amma sizin nəzərdə tutduğunuz Mehri rayonunda 1988-ci, 1989-cu illərdə, 1990-cı ilə qədər daha çox azərbaycanlı yaşayıb, nəinki erməni".
Ulu Öndər beynəlxalq siyasi institutlarda etdiyi çıxışlarla gələcəkdə bu siyasi platformanın düzgün istiqamətdə dəyərləndirilməsinə şərait yaradırdı. Heydər Əliyev türk dünyasına da Qərbi Azərbaycan həqiqətlərini çatdırırdı. Ulu Öndər 21 iyun 1996-cı ildə İğdır nümayəndələrini dinlədikdən və məktubla tanış olduqdan sonra deyir: "Bilirsiniz ki, keçmiş zamanlarda Azərbaycan təkcə indiki hüdudlarda deyildi. İndi Ermənistanın əlində olan Göyçə mahalı da, yaxud sizin İğdırın qarsısındakı Vedibasar, Zəngibasar, İrəvan xanlığı da Azərbaycanın olubdur. Sizin ulu babalarınızın əksəriyyəti oralardandır. İğdırda yaşayanlardan soruşsan ki, kökün haradandır, hər on nəfərdən dördü-beşi deyəcək ki, ya Zəngibasardan, ya Vedibasardan, ya İrəvandan, yaxud Borçalıdan, ya da Gəncədəndir, Naxçıvandandır".
Heydər Əliyev gənc nəsli doğma yurda səsləyirdi. Ulu Öndər daxili auditoriyanı da unutmur, gənc nəslin öz tarixi torpaqlarına sevgi və hörmət hissi ilə böyüməsi üçün onlara lazımi bilgiləri aşılayırdı. Görkəmli alim və cərrah Mustafa bəy Topçubaşovun anadan olmasının 100 illik yubileyinə həsr olunmuş təntənəli gecədə Ulu Öndər deyir: "Mustafa bəy Topçubaşov XX əsrdə Azərbaycanın ən görkəmli şəxsiyyətlərindən biridir. O, İrəvan şəhərində, qədim Azərbaycan torpağında dünyaya göz açıb, Kiyev Universitetini bitirib, sonra isə Bakıya gəlib və burada fəaliyyətə başlamışdır".
Heydər Əliyev siyasi varislik məsələsini həmişə aktual saxlamaqla bu istiqamətdə siyasi platformanı gücləndirir. O, 26 may 1996-cı il Respublika Günü münasibətilə təntənəli yığıncaqda deyir: "Xalqımız əldən getmiş torpaqların nisgilini indi də çəkir. İndi də Göyçə mahalı, Zəngəzur deyəndə xalqımızın ürəyi ağrıyır, xalq o torpaqların arzusu ilə yaşayır. Amma eyni zamanda Azərbaycan Respublikası dövlət müstəqilliyini əldə edərkən beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən tanınmış sərhədləri çərçivəsində olan ərazimizi biz heç vaxt heç kəsə verməyəcəyik".
Yurd həsrəti mənəvi və şəxsi kontekstdə
Qərbi Azərbaycana qayıdışın təmin edilməsi konseptual olaraq özündə hüquqi və mənəvi amilləri ehtiva edir. Hüquqi amillər özlüyündə iki kateqoriyaya ayrılır: milli qanunvericilik bazası və beynəlxalq qanunvericilik bazası. Milli qanunvericilik bazasının formalaşdırılmasının əsası böyük dövlət adamı Heydər Əliyevin hakimiyyəti dönəmindən qoyulmuşdur. Belə ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti 18 dekabr 1997-ci il tarixdə (№ 656) 1948-1953-cü illərdə azərbaycanlıların Ermənistan SSR ərazisindəki tarixi-etnik torpaqlarından kütləvi surətdə deportasiyası haqqında", 28 mart 1998-ci il tarixli "Azərbaycanlıların soyqırımı haqqında" fərmanlarla Qərbi Azərbaycana qayıdışın təmin olunması istiqamətində fəaliyyət üçün hüquqi təminatlar yaradılmışdır.
Ulu Öndər qanunvericilik bazasını yaratmaqla bərabər, həm də sistematik olaraq bu mövzuda təbliğat işini aparmaqda davam etmişdir. O, 29 mart 2000-ci il tarixli 31 Mart - Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü münasibətilə xalqa müraciətində deyir: "Ermənilərin azərbaycanlılara qarşı yönəldilmiş deportasiya və soyqırımı siyasəti sovet hakimiyyəti illərində beynəlmiləlçilik pərdəsi altında məharətlə maskalanaraq həyata keçirilmişdir. Sovet Rusiyasının köməyi ilə Zəngəzur və bir sıra digər Azərbaycan torpaqları Ermənistan ərazisi elan edildi. Ermənilər türk-müsəlman respublikalarına qarşı ayrı-seçkilik siyasəti yürüdən SSRİ rəhbərliyinin qərarı ilə dövlət səviyyəsində 1948-1953-cü illərdə azərbaycanlıların öz tarixi torpaqlarından kütləvi surətdə deportasiyasına nail oldular".
Tarixi gerçəklikləri bilən hər kəsə məlumdur ki, Ulu Öndər Heydər Əliyev əslən Qərbi Azərbaycanın Zəngəzur bölgəsinin Qarakilsə mahalının Comərdli kəndindəndir. Onun ailəsi etnik təmizləməyə və soyqırımına məruz qalmışdır. Heydər Əliyevin ailə üzvlərinin mətbuatdakı açıqlamalarında onların hansı məşəqqətlə öz yurdlarını tərk etmək məcburiyyətində qalması öz təsdiqini tapmışdır. Ona görə Heydər Əliyevin Qərbi Azərbaycan torpaqları ilə bağlı dərin tarixi məlumatlara malik olması heç bir təəccüb doğurmur. Bu həm də onun ailə həqiqətlərinin bir parçasıdır. Qərbi Azərbaycan torpaqlarının gerçək sahibləri həm də onun əcdadlarıdır. Bu məsələ mənəvi amillərlə bağlı olmaqla problemə həssas münasibətin təzahür etməsində mühüm rol oynayır. Heç də təsadüfi deyildir ki, azərbaycanlılara qarşı ermənilər tərəfindən XX əsrin əvvəllərində törədilən soyqırımına ilk siyasi hüquqi qiymət verən də Heydər Əliyev olmuşdur. Bu mənada Qərbi Azərbaycanın yerli sakinlərinin həmin ərazilərdən deportasiyası və bu prosesin ağır nəticələri ilə bağlı hüquqi sənəd imzalamış ilk dövlət başçısı kimi tarixə düşmüşdür.
Ulu Öndər azərbaycanlı əhaliyə qarşı törədilən soyqırımı və deportasiyalarla bağlı demişdir: "Ermənistanın Azərbaycana qarşı bu siyasəti XX əsrdə həmişə davam edibdir. Mən bu torpaqlarla əlaqədar məsələni dedim. 50 il bundan əvvəl, 1948-1953-cü illərdə azərbaycanlılar Ermənistandan deportasiya olunublar. O, Azərbaycan torpaqları idi. Həmin torpaqlardan, hansılar ki, o vaxtlar - 1918, 1919, 1920-ci illərdə mübahisə nəticəsində Ermənistanın əlinə keçdi, ondan sonra - 40-50 il yaşayandan sonra 1948-ci ildə hesab elədilər ki, azərbaycanlıları oradan tamamilə çıxartmaq lazımdır, sonra heç kim deməsin ki, bunlar Azərbaycan torpağı olubdur".

Qərbi Azərbaycana qayıdış həm şəxsi, həm də siyasi varislik kontekstində Prezident İlham Əliyevin fəaliyyətində də eyni ağırlıqda təzahür edir. Cənab Prezidentin babasının məzarını ziyarət edərkən söylədiyi təsirli fikirlər də bu mənəvi və hüquqi amili özündə ehtiva edir. Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyev demişdir: "Babamın məzarını ziyarət etməklə eyni zamanda ürəyimdə olan sözləri dedim. Baxmayaraq ki, mən babamı görməmişəm, o, həyatdan gedəndə mən hələ doğulmamışdım. Amma bildiyiniz kimi, o, Zəngəzurda doğulmuşdur, erməni etnik təmizləmə siyasətinin də qurbanı olmuşdur, onun ailəsi məcburən oradan köçüb Şahbuza, ondan sonra Naxçıvanda yerləşmişdir".
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev yerli televiziya kanallarına müsahibəsində deyib: "Əlbəttə ki, biz əcdadlarımızın yolu ilə getməliyik. Onların ruhlarını həmişə şad etməyə çalışmalıyıq. Azərbaycan xalqının üstünlüyü ondadır ki, biz öz qədim ənənələrimizə sadiqik. Bu nöqteyi-nəzərdən hər birimiz üçün onun ailəsi, onun ulu babaları, əcdadları böyük əhəmiyyət kəsb edir, o cümlədən mənim üçün. Orada babamın məzarı önündə ürəyimdə dediyim sözləri ola bilsin ki, nə vaxtsa dilə gətirəcəyəm".
Qayıdışın beynəlxalq hüquqi təminatları
Müasir Azərbaycanın qurucu lideri Heydər Əliyev tərəfindən 1995-ci il tarixdə qəbul edilmiş Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası beynəlxalq müqavilələrin hüquqi statusuna müəyyənlik gətirməklə həm də Qərbi Azərbaycandan zorakılıqla çıxarılmış şəxslərin öz yurdlarına qayıtmasının beynəlxalq hüquqi təminatları üçün münbit baza yaratmışdır. Beynəlxalq konvensiyaların milli qanunvericiliyimizin tərkib hissəsinə çevrildiyini nəzərə alsaq, 10 dekabr 1948-ci il tarixli BMT-nin "İnsan hüquqları haqqında Ümumi Bəyannaməsi", 28 iyul 1951-ci il "Qaçqınların statusu haqqında Cenevrə Konvensiyası", 1967-ci il Konvensiyaya əlavə Protokol, "İnsan hüquqları haqqında Beynəlxalq Bill" BMT-nin Baş Məclisinin 16 dekabr 1966-cı il tarixli 2200 A (XXI) nömrəli qətnaməsi ilə qəbul edilmiş "İqtisadi, sosial və mədəni hüquqlar haqqında" Beynəlxalq Pakt, "Genosid cinayətinin qarşısının alınması və onun cəzalandırılması haqqında" Konvensiyaya, "İşgəncələrə və digər qəddar, qeyri-insani, yaxud ləyaqəti alçaldan rəftar və cəza növlərinə qarşı" Konvensiya, "Uşaq hüquqları haqqında" Konvensiya (BMT-nin Baş Məclisinin 44-cü sessiyasında 20 noyabr 1989-cu ildə qəbul edilib) "İrqi ayrı-seçkiliyin bütün formalarının ləğvi haqqında" Beynəlxalq Konvensiya (21 dekabr 1965-ci ildə Baş Məclis tərəfindən qəbul edilib), "Mülki və siyasi hüquqlar haqqında" Beynəlxalq Pakt (Pakt Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyası tərəfindən 16 dekabr 1966-cı ildə qəbul edilmiş və 23 mart 1976-cı ildə qüvvəyə minmişdir), "Qadınlara qarşı ayrı-seçkiliyin bütün formalarının ləğv edilməsi haqqında" Konvensiya (BMT Baş Assambleyası tərəfindən 1979-cu ildə qəbul olunmuş, 3 sentyabr 1981-ci ildə qüvvəyə minmişdir) və digər beynəlxalq sənədlərdə Qərbi Azərbaycandan deportasiya edilmiş vətəndaşlarımıza verilmiş hüquq və azadlıqlar kobud şəkildə pozulmuş və eyni zamanda onların öz yurdlarına qayıtması üçün hüquqi təminatlar yaratmışdır.
Biz Qərbi Azərbaycana qayıdacağıq!
Bütün siyasi platformalarda olduğu kimi, Qərbi Azərbaycana qayıdış problemi də böyük dövlət adamı Heydər Əliyev tərəfindən hüquqi və mənəvi baxımdan ciddi şəkildə işlənmiş və təminatları yaradılmışdır.
Şübhəsiz ki, yurd həsrəti ilə yaşayan qərbi azərbaycanlılar üçün 24 dekabr 2022-ci il tarixi unudulmaz bir gündür. Cənab Prezident Qərbi Azərbaycan İcmasına verilmiş binanın açılışında iştirak etməklə onların çağırışına səs vermiş və soydaşlarımızın doğma yurdlarına qayıtması hüququnu tanımışdır. İlham Əliyevin "Biz Qərbi Azərbaycana qayıdacağıq" söyləməsi Ermənistanda təşviş doğurmuşdur.
Prezident İlham Əliyev ADA Universitetində keçirilən "Cənubi Qafqaza yeni baxış: münaqişədən sonra inkişaf və əməkdaşlıq" adlı konfransdakı çıxışında bununla bağlı demişdir: "Zəngəzur 1920-ci ildə, 101 il bundan öncə Ermənistana verilib. Ondan əvvəl bu ərazi bizə məxsus idi. Mən Göyçə deyərkən, onlar hazırda Sevan gölü adlandırırlar. Bu, bir həqiqətdir. XX əsrin əvvəllərindəki xəritəyə baxmaq kifayətdir. Siz oraya baxarkən Sevan görməyəcəksiniz. Siz orada Göyçəni görəcəksiniz. İrəvanla bağlı da eyni məsələdir. Onlar İrəvanın tarixi hissəsini dağıdıblar. Bu, aydın faktdır, mənim əcdadlarım daxil olmaqla azərbaycanlılar orada yaşayıblar. Lakin bu o demək deyil ki, bizim ərazi iddialarımız var. Mən demişəm, bəli, biz oraya qayıdacağıq. Mən deməmişəm ki, biz oraya tankla qayıdacağıq. Mən demişəm biz qayıdacağıq. Bu o deməkdir ki, niyə də yox. Əgər biz Zəngəzur dəhlizinə qayıdırıqsa, əgər biz bu yolu istifadə ediriksə, niyə də biz İrəvana qayıtmayaq. Zaman gələcək, biz bunu edəcəyik. Mən mövqeyimi təqdim edirəm". Bəli, biz də Qərbi Azərbaycandan olan soydaşlarımızın öz doğma yurdlarına qayıtmasına olan inamını paylaşmaqla unudulmaz dahi siyasətçi Heydər Əliyevin və Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin sözlərini təkrar edərək deyirik: "Biz Qərbi Azərbaycana qayıdacağıq!"

Çayda boğulan yeniyetmənin meyiti tapıldı

Bərdədə çayda boğulan 15 yaşlı yeniyetmənin meyiti tapılıb.
Bu barədə Fövqəladə Hallar Nazirliyindən (FHN) məlumat verilib.
Qeyd olunub ki, Nazirliyin "112" qaynar telefon xəttinə Tərtər çayının Bərdə şəhərindən keçən hissəsində 1 nəfərin batması barədə məlumat daxil olub.
Məlumatla əlaqədar əraziyə cəlb olunan FHN-in Kiçikhəcmli Gəmilərə Nəzarət və Sularda Xilasetmə Dövlət Xidmətinin dalğıc-xilasediciləri tərəfindən çayda batmış 2010-cu il təvəllüdlü Əli Bəxtiyar oğlu Fərəcovun cəsədi suda tapılıb çıxarılaraq aidiyyəti üzrə təhvil verilib.

Daha bir direktorun səsyazısı yayıldı - Araşdırma BAŞLADI - FOTO

Bakı şəhərində yerləşən 207 nömrəli tam orta məktəbin direktoru Yaqut Müseyibliyə məxsus olduğu iddia edilən səs yazısı yayılıb.
Səs yazısında o, "Son Zəng" üçün pul yığılmasını tələb edir.
Modern.az məsələ ilə əlaqədar Bakı Şəhər üzrə Təhsil İdarəsi (BŞTİ) ilə əlaqə saxlayıb.
Qurumdan sorğumuza cavab olaraq bildirilib ki, paytaxtdakı 207 nömrəli tam orta məktəbdə "Son zəng" tədbirinə görə məktəb direktoru tərəfindən vəsaitin tələb olunmasına dair iddialarla bağlı araşdırma aparılacaq.
Bildirilib ki, "Son zəng" tədbirinin təşkilinə dair Məktəbəqədər və Ümumi Təhsil üzrə Dövlət Agentliyinin müvafiq təlimatı məktəb rəhbərinin nəzərinə çatdırılıb, tədbirin keçirilməsi ilə bağlı tələblərə əməl olunması barədə aidiyyəti tapşırıqlar verilib.
Açıqlamada deyilir ki, aparılan araşdırmanın nəticələri barədə ictimaiyyətə əlavə məlumat veriləcək.

Ağır qəzada 4 nəfər yaralandı

Tərtərdə ağır yol qəzası baş verib.
Yol-nəqliyyat hadisəsi rayonun Sarıcalı kəndi ərazisində qeydə alınıb.
Belə ki, iki avtomobilin toqquşması nəticəsində Tərtər rayon Cəmilli kənd sakinləri 1961-ci il təvəllüdlü Şabanov Eldar Əli oğlu, 1986-cı il təvəllüdlü Şahbazov Elməddin Eldəniz oğlu, 1963-cü il təvəllüdlü Şabanov Elxan Əli oğlu və 1955-ci il təvəllüdlü Əliaslanov Məzahir Şəkəralı oğlu müxtəlif dərəcəli bədən xəsarətləri alıb.
Yaralılar təcili tibbi yardım avtomobili ilə Tərtər Mərkəzi Rayon Xəstəxanasına çatdırılıblar. Faktla bağlı araşdırma aparılır.

Laçın aeroportu nə vaxt açılacaq? - Ərdoğanın səfəri gözlənilir

Türkiyə Prezidenti Rəcəp Tayyib Ərdoğanın Azərbaycana səfəri gözlənilir. Onun may ayında ölkəmizə gələcəyi bildirilib. Səfərin dəqiq tarixi açıqlanmayıb.
Ərdoğanın Qarabağa səfər edəcəyi də bildirilir. Onun Laçına gedəcəyi barədə xəbərlər yayılıb.
Milli Məclisin Laçından olan deputatı Rövşən Muradov ehtimal edir ki, Ərdoğanın səfəri 28 May - Müstəqillik Gününə təsadüf edə bilər.
“Ərdoğanın Laçın səfəri çox güman ki, 28 May - Müstəqillik Gününə təsadüf edə bilər”, - o deyib.
Azərbaycanın doqquzuncu beynəlxalq hava limanı hesab edilən Laçın aeroportunun bu il istifadəyə veriləcəyi gözlənilir. Bu barədə xəbəri yanvarın 28-də nəqliyyat məsələlərinə həsr olunan müşavirədə çıxışı zamanı Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev açıqlayıb. Qeyd edək ki, Laçın Beynəlxalq Hava Limanının da may ayında istifadəyə veriləcəyi gözlənilir. Artıq hava limanında bir neçə sınaq uçuşları edilib.
“44 günlük Vətən müharibəsi zamanı bir sıra ölkələr Azərbaycanın yanında oldu. Onlardan ən əsası bizim qardaş dövlətimiz Türkiyədir. Türkiyə lideri cənab Rəcəb Tayyib Ərdoğanın Laçına səfəri bizim üçün əlamətdar hadisə olacaq. Düşünürəm ki, bu hadisə elə beynəlxalq hava limanının açılış gününə həsr oluna bilər", - deputat belə deyib.
28 Mayda Laçın Beynəlxalq Hava Limanının açılışı gözlənilir.
O əlavə edib ki, 28 May - Müstəqillik Günündə Laçın Beynəlxalq Hava Limanının açılışına şahidlik edə bilərik:
"Yəqin ki, protokol olacaq və laçının deputatı olduğum üçün mən də orada iştirak edəcəm. Mayın 28-də Laçın Beynəlxalq Hava Limanının açılışının nəzərdə tutulduğunu düşünürəm. Belə bir məlumatlar almışam ki, həmin gün bu hadisə baş verə bilər. Laçın Beynəlxalq Hava Limanının açılışı bu ay olacaqsa, yəqin, mayın 28-nə təsadüf edə bilər. Mən belə düşünürəm. Başqa gün də ola bilər. Bu, mənim şəxsi fikrimdir".



R.Muradov Laçın Beynəlxalq Hava Limanının əhəmiyyətindən də söhbət açıb:
"Laçında eyni zamanda otel açılacaq. 5 ulduzlu yaxşı bir otel açılır. Beynəlxalq Aeroport elə-belə bir şey deyil. Siz bilirsiniz ki, Laçın Azərbaycanın səngər qalasıdır. Ona görə də aeroportun strateji əhəmiyyəti var. Ümumiyyətlə, Laçın özü Zəngilandan, Qubadlıdan fərqli olaraq strateji rayondur. Bu aeroportun açılması bizim müdafiəmiz üçün də önəmli olacaq. İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə quruculuq, abadlıq işləri aparılır. Bu zona ümumilikdə turizm mərkəzinə çevriləcək. Xarici qonaqlar bura gələndə Füzuli aeroportuna enirlər, Zəngilana gələ bilirlər. Amma oradan məsafə uzaqdır. Amma Laçın Hava Limanına eniş, artıq çox gözəl olacaq. Yəqin ki, 1 saat və ya 45 dəqiqə ərzində Bakıdan bura təyyarələr gələcək və insanların axını artacaq. İndi çox insanlar istəyir ki, öz maşını ilə ora getsin. Burada yaşlı nəsil var, digər xəstə insanlar var bunların gəlib getməsi bir az çətin olur. Laçına yolların ucbatından həmişə az adam gəlib-gedərdi. İndi isə Laçının özü də yolları da qəşəngdir. Bir sözlə, bu həm strateji, həm də turizmin inkişafı baxımından öz əhəmiyyətli töhfəsini verəcək".

15 yaşlı yeniyetmə Tərtər çayında boğuldu

Bərdə rayonunda yeniyetmə Tərtər çayında boğulub.
Hadisə şahidlərinin verdiyi məlumata görə, Ağdam rayon sakini - 2010-cu il təvəllüdlü Əli Fərəcov Tərtər çayının Bərdə şəhəri ərazisindən keçən hissəsində boğulub.
Hələ ki onun hansı şəraitdə çaya düşdüyü məlum deyil.
İlkin məlumata görə, Ə.Fərəcov Tərtər çayının sahilinə yaxın şadlıq saraylarından birində toyda olub.